SPRAWOZDANIE w sprawie absolutorium z wykonania budżetu ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego Europejskiego Funduszu Rozwoju na rok budżetowy 2014

12.4.2016 - (2015/2203(DEC))

Komisja Kontroli Budżetowej
Sprawozdawczyni: Claudia Schmidt

Poprawki

Procedura : 2015/2203(DEC)

Przebieg prac nad dokumentem podczas sesji

Dokument w ramach procedury :

A8-0137/2016

Teksty złożone :

A8-0137/2016

Debaty :

PV 27/04/2016 - 17
CRE 27/04/2016 - 17

Głosowanie :

PV 28/04/2016 - 4.13
Wyjaśnienia do głosowania

Teksty przyjęte :

P8_TA(2016)0149

1. PROJEKT DECYZJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

1. PROJEKT DECYZJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie absolutorium z wykonania budżetu ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego Europejskiego Funduszu Rozwoju na rok budżetowy 2014

(2015/2203(DEC))

Parlament Europejski,

– uwzględniając bilanse i sprawozdania finansowe ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego Europejskiego Funduszu Rozwoju za rok budżetowy 2014 (COM(2015)0379 – C8-0248/2015),

– uwzględniając informacje finansowe dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju (COM(2015)0295),

– uwzględniając sprawozdanie roczne Trybunału Obrachunkowego dotyczące działań finansowanych z ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego Europejskiego Funduszu Rozwoju za rok budżetowy 2014 wraz z odpowiedziami Komisji[1],

– uwzględniając poświadczenie wiarygodności[2] rachunków, jak również legalności i prawidłowości operacji leżących u ich podstaw przedłożone przez Trybunał Obrachunkowy za rok budżetowy 2014 zgodnie z art. 287 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

– uwzględniając zalecenia Rady z dnia 12 lutego 2016 r. w sprawie udzielenia Komisji absolutorium z wykonania działań w zakresie Europejskiego Funduszu Rozwoju za rok budżetowy 2014 (05219/2016 – C8-0036/2016, 05220/2016 – C8-0037/2016, 05223/2016 – C8-0038/2016, 05224/2016 – C8-0039/2016),

– uwzględniając sprawozdanie Komisji w sprawie działań podjętych w następstwie udzielenia absolutorium za rok budżetowy 2013 (COM(2015)0505) oraz dokumenty robocze służb Komisji dołączone do tego sprawozdania (SWD(2015)0194 i SWD(2015)0195),

– uwzględniając Umowę o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku z jednej strony a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi z drugiej strony, podpisaną w Kotonu dnia 23 czerwca 2000 r.[3] i zmienioną w Wagadugu (Burkina Faso) dnia 22 czerwca 2010 r.[4],

– uwzględniając decyzję Rady 2013/755/UE z dnia 25 listopada 2013 r. w sprawie stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich ze Wspólnotą Europejską („decyzja o stowarzyszeniu zamorskim”)[5],

– uwzględniając art. 33 umowy wewnętrznej z dnia 20 grudnia 1995 r. między przedstawicielami rządów państw członkowskich, zebranymi w Radzie, w sprawie finansowania pomocy Wspólnoty i zarządzania nią na mocy drugiego protokołu finansowego do czwartej Konwencji AKP-WE[6],

– uwzględniając art. 32 umowy wewnętrznej z dnia 18 września 2000 r. między przedstawicielami rządów państw członkowskich, zebranymi w Radzie, w sprawie finansowania pomocy wspólnotowej i zarządzania nią na mocy protokołu finansowego do Umowy o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi podpisanej w Kotonu (Benin) w dniu 23 czerwca 2000 r. oraz w sprawie przydzielania pomocy finansowej dla krajów i terytoriów zamorskich, do których stosuje się część czwartą Traktatu WE[7],

– uwzględniając art. 11 umowy wewnętrznej z dnia 17 lipca 2006 r. między przedstawicielami rządów państw członkowskich, zebranymi w Radzie, w sprawie finansowania pomocy wspólnotowej na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2008–2013 zgodnie z umową o partnerstwie AKP-WE oraz w sprawie przydzielania pomocy finansowej dla krajów i terytoriów zamorskich, do których stosuje się część czwartą Traktatu WE[8],

– uwzględniając art. 11 umowy wewnętrznej z dnia 24 czerwca 2013 r. i z dnia 26 czerwca 2013 r. między przedstawicielami rządów państw członkowskich Unii Europejskiej, zebranymi w Radzie, w sprawie finansowania pomocy unijnej na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2014–2020 zgodnie z umową o partnerstwie AKP–UE oraz w sprawie przydzielania pomocy finansowej dla krajów i terytoriów zamorskich, do których stosuje się część czwartą Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej[9],

– uwzględniając art. 319 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

– uwzględniając art. 74 rozporządzenia finansowego z dnia 16 czerwca 1998 r. dotyczącego rozwoju współpracy finansowej w ramach czwartej Konwencji AKP-WE[10],

– uwzględniając art. 119 rozporządzenia finansowego z dnia 27 marca 2003 r. mającego zastosowanie do 9. Europejskiego Funduszu Rozwoju[11],

– uwzględniając art. 50 rozporządzenia Rady (WE) nr 215/2008 z dnia 18 lutego 2008 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do 10. Europejskiego Funduszu Rozwoju[12],

– uwzględniając art. 48 rozporządzenia Rady (UE) 2015/323 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do 11. Europejskiego Funduszu Rozwoju[13],

– uwzględniając art. 93 i art. 94 tiret trzecie Regulaminu, jak również załącznik V do Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej oraz opinię Komisji Rozwoju (A8-0137/2016),

1. udziela Komisji absolutorium z wykonania budżetu ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego Europejskiego Funduszu Rozwoju na rok budżetowy 2014;

2. przedstawia swoje uwagi w poniższej rezolucji;

3. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej decyzji wraz z rezolucją, która stanowi jej integralną część, Radzie, Komisji, Trybunałowi Obrachunkowemu i Europejskiemu Bankowi Inwestycyjnemu oraz do zarządzenia jej publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (seria L).

2. PROJEKT DECYZJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie zamknięcia ksiąg dochodów i wydatków ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego Europejskiego Funduszu Rozwoju za rok budżetowy 2014

(2015/2203(DEC))

Parlament Europejski,

– uwzględniając bilanse i sprawozdania finansowe ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego Europejskiego Funduszu Rozwoju za rok budżetowy 2014 (COM(2015)0379 – C8-0248/2015),

– uwzględniając informacje finansowe dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju (COM(2015)0295),

– uwzględniając poświadczenie wiarygodności[15] rachunków, jak również legalności i prawidłowości operacji leżących u ich podstaw przedłożone przez Trybunał Obrachunkowy za rok budżetowy 2014 zgodnie z art. 287 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

– uwzględniając Umowę o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku z jednej strony a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi z drugiej strony, podpisaną w Kotonu dnia 23 czerwca 2000 r.[16] i zmienioną w Wagadugu (Burkina Faso) dnia 22 czerwca 2010 r.[17],

– uwzględniając art. 319 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

– uwzględniając art. 74 rozporządzenia finansowego z dnia 16 czerwca 1998 r. dotyczącego rozwoju współpracy finansowej w ramach czwartej Konwencji AKP-WE[23],

– uwzględniając art. 119 rozporządzenia finansowego z dnia 27 marca 2003 r. mającego zastosowanie do 9. Europejskiego Funduszu Rozwoju[24],

– uwzględniając art. 50 rozporządzenia Rady (WE) nr 215/2008 z dnia 18 lutego 2008 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do 10. Europejskiego Funduszu Rozwoju[25],

– uwzględniając art. 48 rozporządzenia Rady (UE) 2015/323 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do 11. Europejskiego Funduszu Rozwoju[26],

– uwzględniając art. 93 i art. 94 tiret trzecie Regulaminu, jak również załącznik V do Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej oraz opinię Komisji Rozwoju (A8-0137/2016),

1. stwierdza, że ostateczne roczne sprawozdanie finansowe ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego Europejskiego Funduszu Rozwoju jest przedstawione w tabeli 2 sprawozdania rocznego Trybunału Obrachunkowego;

2. zatwierdza zamknięcie ksiąg dochodów i wydatków ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego Europejskiego Funduszu Rozwoju za rok budżetowy 2014;

3. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej decyzji Radzie, Komisji, Trybunałowi Obrachunkowemu i Europejskiemu Bankowi Inwestycyjnemu oraz do zarządzenia jej publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (seria L).

3. PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

zawierającej uwagi stanowiące integralną część decyzji w sprawie absolutorium z wykonania budżetu ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego Europejskiego Funduszu Rozwoju na rok budżetowy 2014

(2015/2203(DEC))

Parlament Europejski,

– uwzględniając swoją decyzję w sprawie absolutorium z wykonania budżetu ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego Europejskiego Funduszu Rozwoju na rok budżetowy 2014,

– uwzględniając art. 93 i art. 94 tiret trzecie Regulaminu, jak również załącznik V do Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej oraz opinię Komisji Rozwoju (A8-0137/2016),

A. mając na uwadze, że finansowane przez państwa członkowskie kolejne edycje Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR) są głównym instrumentem współpracy służącym udzielaniu pomocy unijnej państwom Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) oraz krajom i terytoriom zamorskim (KTZ) w ramach współpracy rozwojowej;

B. mając na uwadze, że nadrzędnym celem umowy z Kotonu jest redukcja i ostateczne wykorzenienie ubóstwa do 2020 r.;

C. mając na uwadze, że zrównoważony rozwój i stopniowa integracja gospodarcza stały się centralnymi zasadami polityki rozwoju i jej instrumentów w ramach partnerstwa z Kotonu;

D. mając na uwadze, że fakt, iż w 2014 r. środki wydatkowano w ramach ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego EFR, przy czym płatności dokonywano nadal w ramach ósmego EFR uruchomionego w 1995 r., zmniejsza ogólny poziom przejrzystości i skuteczności operacji;

E. mając na uwadze, że Rada przyjęła w grudniu 2013 r. instrument pomostowy, aby zagwarantować dostępność funduszy między styczniem 2014 r. a datą wejścia w życie jedenastego EFR, z przejściowymi środkami w wysokości 1 616 mln EUR;

F. mając na uwadze, że finansowaniem w ramach EFR zarządzają Komisja i Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), przy czym wyłączną odpowiedzialność za zarządzanie środkami finansowymi oraz operacjami w procedurze udzielania absolutorium ma Komisja;

G. mając na uwadze, że Unia osiąga dobre wyniki we współpracy międzynarodowej na rzecz stawiania czoła globalnym wyzwaniom i udzielania wsparcia rozwojowego w wielu częściach świata;

H. mając na uwadze, że należy ponownie zdefiniować model współpracy globalnych podmiotów i instytucji poprzez określenie nowej dynamiki i sposobów działania, zwłaszcza jeśli chodzi o lepsze wywiązywanie się z zobowiązań dotyczących polityki zewnętrznej Unii;

I. mając na uwadze, że interwencje zewnętrzne Unii realizowane są za pośrednictwem organizacji międzynarodowych, które wdrażają fundusze Unii albo wspólnie z Unią współfinansują projekty, łącznie z wyzwaniami dotyczącymi nadzoru i zarządzania;

J. mając na uwadze, że dominującą cechą warunków operacyjnych w krajach AKP jest wysokie i nieodłączne ryzyko związane z brakiem stabilności politycznej i problemami bezpieczeństwa oraz słabym otoczeniem instytucjonalnym i administracyjnym;

K. mając na uwadze, że stopień i charakter zaangażowania Unii należy zróżnicować i uzależnić od wymiernego postępu w różnych dziedzinach, takich jak demokratyzacja, prawa człowieka, dobre sprawowanie rządów, zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy, praworządność, przejrzystość i walka z korupcją;

L. mając na uwadze, że regularny i kompleksowy dialog polityczny jest kluczowy dla zagwarantowania większego zaangażowania partnerów i dostosowania celów politycznych;

M. mając na uwadze, że wsparcie budżetowe związane jest ze znacznym ryzykiem wynikającym ze stopnia zdolności krajów partnerskich do właściwego wykorzystania przyznanych funduszy, co może potencjalnie wpływać na wspólnie uzgodnione cele, oraz, w szczególności, z wyzwaniami dotyczącymi przejrzystości, odpowiedzialności i dobrego zarządzania finansowego;

N. mając na uwadze, że nielegalne przepływy finansowe związane z korupcją, uchylaniem się od opodatkowania i praniem pieniędzy osłabiają starania tych krajów na rzecz mobilizacji dochodów krajowych i podważają ich szansę na wzrost i zmniejszenie ubóstwa;

O. mając na uwadze, że kluczowe znaczenie zwiększania widoczności i wiarygodności Unii oraz promowania unijnych wartości we wszystkich unijnych interwencjach jest kwestią podstawowej wagi;

P. mając na uwadze, że ujęcie EFR w budżecie, tj. jego włączenie do struktury budżetu Unii, pozostaje dla Parlamentu priorytetem; mając na uwadze, że włączenie EFR do budżetu ogólnego pozwoliłoby Parlamentowi na uzyskanie głosu w uchwalaniu i przydzielaniu funduszy z EFR, ale także poprawiło spójność polityki i kontrolę demokratyczną;

Poświadczenie wiarygodności

Realizacja finansowa i realizacja projektu w 2014 r.

1. przyznaje, że w 2014 r. odnotowano niski poziom zobowiązań w porównaniu z latami poprzednimi (621 mln EUR, w porównaniu z 3 923 mln EUR w roku 2013 i 3 163 mln EUR w roku 2012), co jest związane późnym wejściem w życie jedenastego EFR i ograniczoną ilością środków przejściowych dostępnych w ramach instrumentu pomostowego, tj. 1 616 mln EUR; zauważa ponadto bardzo wysoki poziom płatności (3 516 mln EUR w porównaniu z 2 963 mln EUR w roku 2013) za sprawą 595 mln EUR w ramach instrumentu pomostowego na wypłaty w ramach wsparcia budżetowego i zaliczki na działania w ramach Instrumentu na rzecz Pokoju w Afryce w Republice Środkowoafrykańskiej i Somalii;

2. jest głęboko zaniepokojony, że poziom błędu dla wydatków z EFR oszacowany przez Trybunał Obrachunkowy wzrósł przez trzy lata z rzędu, między 2012 a 2014 r., z poziomu 3,0% do 3,8%; podkreśla, że ten poziom błędu pozostaje znacznie niższy niż poziomy błędu dla wydatków Unii zarządzanych przez państwa członkowskie;

3. wyraża ubolewanie z powodu faktu, że Komisja posiadała dostateczne informacje, aby wykryć i skorygować błędy kwantyfikowalne lub im zapobiec przed zatwierdzeniem i zaakceptowaniem zadeklarowanych wydatków, co obniżyłoby poziom błędu nawet o 2,3 punktu procentowego, dzięki czemu spadłby on poniżej progu istotności wynoszącego 2%; zauważa, że większość błędów wynika z niezgodności z przepisami dotyczącymi zamówień publicznych; popiera zalecenie Trybunału dotyczące usprawnienia kontroli ex ante;

4. z zadowoleniem przyjmuje starania EuropeAid na rzecz redukcji wysokiego poziomu zobowiązań pozostających do spłaty (określanych często francuskim terminem reste à liquider) z 12,5 mld EUR w dniu 31 grudnia 2013 r. do 9,7 mld EUR w dniu 31 grudnia 2014 r., co stanowi 23-procentową redukcję; zauważa jednak, że niezbędne są dalsze starania; zauważa również starania EuropeAid na rzecz redukcji zadawnionych płatności zaliczkowych (46% redukcji w porównaniu z celem 25%) oraz zadawnionych zobowiązań pozostających do spłaty (51,24% redukcji w porównaniu z celem 25%), jak i ograniczenia liczby otwartych umów, które wygasły (osiągnięto 15,52% w porównaniu z celem 15%), jednak z mniejszym postępem jeśli chodzi o umowy, które wygasły w ramach EFR, gdyż 25% wszystkich umów dotyczących EFR stanowią otwarte umowy, które wygasły, o łącznej wartości 3,8 mld EUR; zachęca Komisję do kontynuowania starań na rzecz skrócenia średniego czasu wdrażania projektu;

Ryzyko wystąpienia nieprawidłowości

5. zwraca uwagę na mnogość metod wprowadzania w życie EFR w ramach bezpośredniego zarządzania scentralizowanego (38% płatności w 2014 r., z czego 22% to łączna kwota płatności z tytułu odnośnego wsparcia budżetowego) i zarządzania pośredniego dla pozostałych 62% płatności rozdzielonych w następujący sposób: 32% przez organizacje międzynarodowe, 25% przez kraje trzecie i 5% przez organy krajowe państw członkowskich; przyjmuje do wiadomości szeroki zasięg geograficzny wsparcia (79 krajów) oraz złożoność zasad i procedur wdrażania, jak procedury przetargów i udzielania zamówień;

6. zauważa, że w dwóch obszarach – wsparcia budżetowego i współpracy z organizacjami międzynarodowymi – w szczególności jeśli chodzi o wkład Unii w projekty ONZ z udziałem wielu darczyńców, charakter instrumentów i warunki płatności ograniczają zakres, w jakim transakcje te są narażone na błędy;

Wiarygodność rozliczeń

7. z zadowoleniem przyjmuje opinię Trybunału, że roczne sprawozdania finansowe ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego EFR za rok 2014 przedstawiają rzetelnie we wszystkich istotnych aspektach sytuację finansową EFR na dzień 31 grudnia 2014 r. oraz że wyniki transakcji, przepływy pieniężne i zmiany w aktywach netto za zakończony w tym dniu rok budżetowy są zgodne z przepisami rozporządzenia finansowego EFR i z przepisami w zakresie rachunkowości w oparciu o powszechnie przyjęte międzynarodowe standardy rachunkowości sektora publicznego;

8. podobnie jak w latach poprzednich jest głęboko zaniepokojony tym, że w przypadku płatności zaliczkowych przekraczających 750 000 EUR subdelegowani urzędnicy zatwierdzający wciąż niesystematycznie stosują zasadę, zgodnie z którą Komisja jest zobowiązana do corocznego odzyskiwania odsetek od beneficjentów (2,5 mln EUR w 2014 r. w porównaniu z 5,7 mln EUR w 2013 r.), a wysokość przychodów z tytułu odsetek ujawniona w sprawozdaniu finansowym częściowo opiera się na szacunkach; wzywa Dyrekcję Generalną Komisji ds. Rozwoju i Współpracy (DG DEVCO) do ścisłego nadzoru nad subdelegowanymi urzędnikami zatwierdzającymi; wyraża ponadto ubolewanie, że odsetki naliczone od płatności zaliczkowych wynoszących od 250 tys. do 750 tys. EUR wciąż nie są uznawane za dochód finansowy w sprawozdaniach finansowych;

9. zwraca uwagę, że w 2014 r. odzyskano 83,3 mln EUR, co stanowi 2,3% łącznej kwoty w wysokości 3,58 mld EUR wypłaconej na rzecz EFR w 2014 r.; podkreśla jednak, że ta odzyskana kwota odnosi się również do ósmego, dziewiątego i dziesiątego EFR, a zatem stopa odzysku znacznie się waha;

Legalność i prawidłowość transakcji leżących u podstaw rozliczeń

10. z zadowoleniem przyjmuje opinię Trybunału, zgodnie z którą zobowiązania leżące u podstaw rozliczeń za rok 2014 są legalne i prawidłowe we wszystkich istotnych aspektach;

11. wyraża zaniepokojenie oceną Trybunału w odniesieniu do legalności i prawidłowości płatności, w których wystąpił istotny poziom błędu, oraz faktem, że systemy nadzoru i kontroli w centrali EuropeAid i siedzibach delegatur Unii są oceniane jako jedynie częściowo skuteczne, jeśli chodzi o zapewnianie legalności i prawidłowości płatności; jest zaniepokojony wynikiem wyrywkowych kontroli transakcji płatniczych, które pokazały, że w 54 ze 165 płatności (33%) wystąpił błąd;

12. wyraża ubolewanie, że zgodnie z szacunkami zawartymi sprawozdaniu rocznym Trybunału najbardziej prawdopodobny poziom błędu w płatnościach z ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego EFR wynosi 3,8%, co oznacza drugi konsekutywny wzrost w porównaniu z rokiem 2013 (3,4%) i 2012 (3%);

13. wyraża ubolewanie, że nadal dwoma podstawowymi przyczynami błędów, odpowiadających za 63% szacowanego poziomu błędów, jest nieprzestrzeganie przez beneficjentów procedur udzielania zamówień oraz brak dokumentów potwierdzających wydatki; uważa, że konieczne jest poświęcenie stałej uwagi rozwojowi wewnętrznego know-how, jeśli chodzi o finanse i kontrolę i wnosi o stosowanie pełnej przejrzystości w odniesieniu do beneficjentów i podwykonawców;

14. wyraża ubolewanie, że ze 133 sprawdzonych przez Trybunał transakcji płatniczych 34 były obarczone błędem kwantyfikowalnym, a 19% z tych 34 obarczonych błędem transakcji wiązało się z zaksięgowaniem wydatku, który nie miał miejsca, co może świadczyć o oszustwie;

15. wyraża ubolewanie z powodu faktu, że Komisja posiadała dostateczne informacje, aby wykryć i skorygować błędy kwantyfikowalne lub im zapobiec przed zatwierdzeniem i zaakceptowaniem zadeklarowanych wydatków, a wykorzystanie tych informacji obniżyłoby poziom błędu o 2,3 punktu procentowego w porównaniu z obecnym poziomem błędu; spodziewa się, że DG DEVCO będzie bardziej rygorystyczna we wdrażaniu swoich systemów ogólnej kontroli i jeśli chodzi o wykorzystanie dostępnych informacji;

16. z zadowoleniem przyjmuje wejście w życie w 2014 r. strategii zwalczania nadużyć finansowych i domaga się położenia nacisku na rozwój mechanizmów zwalczania nadużyć finansowych oraz zwiększenia przejrzystości wydatków w ramach EFR;

Nadzór nad operacjami i wzmocnienie poświadczenia wiarygodności przez jednostki zarządzające

17. zauważa, że spośród 133 transakcji po stronie płatności odnoszących się do projektów w 52 (39%) wystąpiły błędy, w tym w 34 (65%) błędy kwantyfikowalne; wyraża ubolewanie, że 14 z tych 34 transakcji, to były transakcje końcowe, które przeszły przez wszystkie kontrole ex ante; ponownie wyraża zaniepokojenie z powodu niesatysfakcjonującej skuteczności i powtarzających się niedociągnięć kontroli ex ante;

18. ponownie apeluje do Komisji o regularne zwracanie uwagi na jakość i adekwatność przeprowadzanych przez nią kontroli ex ante, zwłaszcza z uwagi na bardzo zmienne otoczenie polityczne i operacyjne;

19. przyjmuje do wiadomości, że poziom błędu resztowego w 2014 r. oszacowano na 2,81% (205,7 mln EUR); zwraca uwagę, że ta metoda szacowania została oceniona przez Trybunał jako właściwa metodyka dostarczająca przydatne informacje w obszarach, gdzie należy dodatkowo wzmocnić wdrażanie systemów kontroli oraz dostateczny dowód na istotność poziomu błędu resztowego;

20. powtarza swoje stanowisko, że użyteczne byłoby jasne określenie, w jakim budżetowaniu zadaniowym lub w jakich sektorach interwencji jest najwięcej uchybień, błędów i które mają najwyższy stopień podatności na zagrożenia; wzywa DG DEVCO do przeprowadzenia analizy koniecznej do jak najszybszego przedstawienia jej wyników rocznym sprawozdaniu z działalności;

21. za konieczne uważa nieprzekraczanie granic rozsądku, jeśli chodzi o koszty kontroli oraz dopracowanie informacji związanych z opłacalnością kontroli, takich jak informacje dotyczące błędów wykrytych i skorygowanych w wyniku kontroli zewnętrznych i wewnętrznych kontroli Komisji, włączenia wszystkich rodzajów bezpośrednich kosztów lub wskaźników opłacalności kontroli, aby uniknąć spiętrzenia niepotrzebnych poziomów kontroli;

22. w tym kontekście uważa, że należy wziąć pod uwagę odpowiednią równowagę między kontrolą a odpowiedzialnością oraz między nadzorem a atrakcyjnością unijnego finansowania;

23. z zadowoleniem przyjmuje uruchomienie unijnych ram wyników w zakresie rozwoju i współpracy międzynarodowej, aby mierzyć rezultaty z punktu widzenia strategicznych celów rozwojowych; uważa, że kluczowe znaczenie ma stałe śledzenie oddziaływania projektu w czasie całego cyklu życia tego projektu i wpływu wsparcia budżetowego oraz rozwój odpowiedniej sprawozdawczości w tym zakresie;

24. podkreśla znaczenie ciągłej poprawy oceny wpływu projektów współpracy rozwojowej i pomocy humanitarnej finansowanych z zewnętrznych instrumentów finansowych Unii; podkreśla potrzebę pogłębionej, dokładnej i globalnej analizy różnych rozwiązań w zakresie monitorowania i sprawozdawczości w celu uniknięcia nieprawidłowego zarządzania, braku przejrzystości i sprzeniewierzania środków Unii;

25. podobnie jak w latach poprzednich zdecydowanie wzywa Komisję do dalszego zwiększania odpowiedzialności delegatur Unii, których pracownicy wywodzą się z Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych; uważa, że powinno to stanowić działanie dodatkowe w uzupełnieniu do przygotowywania sprawozdań z zarządzania pomocą zewnętrzną, które są przygotowywane i podpisywane przez szefów delegatur Unii;

26. zauważa, że szefom delegatur Unii należy wyraźnie przypomnieć, jakie są ich obowiązki oraz odpowiedzialność w zakresie zarządzania i kontroli w ramach zapewniania zarządzania związanego z zakresem działań ich delegatury (kluczowe procesy zarządzania, zarządzanie kontrolami, odpowiednie zrozumienie i ocena kluczowych wskaźników efektywności); podkreśla, zew należy zachowywać wyraźną równowagę między politycznym aspektem a zarządczym aspektem ich obowiązków;

27. uważa, że szefowie delegatur Unii powinni otrzymać w ramach ogólnych wytycznych jasne wytyczne dotyczące definicji rezerwy, jej komponentów, elementów, które należy uwzględnić przy wydaniu zastrzeżenia (poziom ryzyka finansowego i ryzyka utraty reputacji, niedoskonałość w działaniach, zidentyfikowane wewnętrzne i zewnętrzne ograniczenia) oraz wiążącego się z tym oddziaływania na zarządzanie funduszami i operacje finansowe; przypomina, że zastrzeżenia powinny jasno określać proces przedstawiający nawracające lub czasowe niedoskonałości oraz funkcjonowanie, adekwatność i skuteczność standardów kontroli wewnętrznej;

28. wzywa EuropeAid do przedstawienia ogólnego przeglądu i analizy w swoim rocznym sprawozdaniu z działalności, aby zwiększyć widoczność działalności delegatur Unii oraz zagwarantować dostateczną jakość, spójność i jednorodność odpowiedzi szefów delegatur;

29. uważa, że ważne jest, by zidentyfikować tendencje w oparciu o informacje dotyczące zarządzania i kluczowe wskaźniki efektywności, aby dostosować cykle programowania oraz zwiększyć ogólną sektorową skuteczność unijnej pomocy rozwojowej;

30. wzywa EuropeAid i Europejską Służbę Działań Zewnętrznych, aby wzmocniły nadzór nad szefami delegatur działających w charakterze subdelegowanych urzędników zatwierdzających dla Komisji w celu zwiększenia ich odpowiedzialności przez wprowadzenie obowiązku przedkładania jakościowych, wszechstronnych i wyczerpujących informacji w uzupełnieniu do dokładnych informacji zawartych w rocznych sprawozdaniach z działalności;

Wdrażanie nowych ram unijnej polityki rozwojowej i wyzwania z tym związane

31. z zadowoleniem przyjmuje odnowiony i przedłużony plan działań na rzecz rozwoju do 2030 r. zakładający przyjęcie siedemnastu celów zrównoważonego rozwoju oraz 169 związanych z tym celów niższego rzędu, co stanowi rzeczywisty i wszechstronny postęp w zakresie polityki rozwojowej;

32. wzywa do zwiększenia ambicji w zakresie strategii, zarządzania i odpowiedzialności EFR; podkreśla, że jest to okazja do zoptymalizowania stabilności wszystkich działań EFR przez wzmocnienie kryteriów efektywności gospodarczej i finansowej oraz przez określenie poprawy efektywności i wydajności, co znajdzie odzwierciedlenie w wynikach zarządzania; uważa, że skutecznym wstępnym etapem na drodze do zapewnienia ostatecznej efektywności finansowania z UE jest przygotowanie oceny potrzeb;

33. podkreśla, że spójność polityki na rzecz rozwoju to wymóg zapisany w traktacie; zauważa, że oznacza to, iż wydatki we wszystkich odnośnych dziedzinach polityki powinny być zgodne z celami współpracy na rzecz rozwoju oraz że należy zapobiegać niepożądanym skutkom i powstrzymywać je; uważa w związku z tym, że ocena wydatków z perspektywy spójności polityki na rzecz rozwoju powinna stać się regularnym elementem przygotowywania, monitorowania, oceny i kontroli wydatków we wszystkich odnośnych dziedzinach polityki, w tym w polityce handlowej, rolnictwa i rybołówstwa, a także elementem sprawozdawczości odnoszącej się do tych wydatków.

34. zwraca się do Komisji, by dokonała przeglądu i dostosowania związków między strategią i koordynacją polityki między darczyńcami dla wielu istniejących instrumentów pomocowych, w szczególności jeśli chodzi o wsparcie budżetowe, operacje łączenia i zarządzanie projektami; uważa, że inwestycje sektora prywatnego i przepływ kapitału prywatnego są kluczowymi elementami napędowymi, jeśli chodzi o zrównoważony rozwój, obok kształtowania potencjału instytucjonalnego i solidnych systemów zarządzania, aby zwiększyć przejrzystość, zredukować korupcję i zapobiegać uchylaniu się od opodatkowania;

35. podkreśla, że rozwój nie jest możliwy bez pokoju, a pokój nie jest możliwy bez rozwoju; w tym względzie zauważa, że prawa człowieka, dobre rządy, pokój i budowanie demokracji powinny być priorytetami polityki rozwojowej oraz że działania związane z realizacją 16. celu zrównoważonego rozwoju dotyczącego pokoju i sprawiedliwości powinny stać się jednym z głównych elementów krajowych programów orientacyjnych w ramach współpracy rozwojowej; podkreśla ponadto, że roczne sprawozdania dotyczące osiągania 16. celu zrównoważonego rozwoju powinny być wymagane od naszych partnerów i opierać się na wiarygodnych i wzajemnie uzgodnionych wskaźnikach;

36. wzywa Komisję do uwzględnienia obaw i uwag Parlamentu dotyczących projektów krajowych programów orientacyjnych oraz do uwzględnienia wniosków Parlamentu w ostatecznych krajowych programach orientacyjnych; wzywa do ustanowienia formalnych uprawnień kontrolnych w odniesieniu do EFR, w miarę możliwości na podstawie porozumienia międzyinstytucjonalnego o wiążącym charakterze przewidzianego w art. 295 traktatu;

Nadzór nad unijnymi funduszami powierniczymi i instrumentami łączonymi

37. z zadowoleniem przyjmuje zamiar szybszego i elastyczniejszego wypłacania środków w sytuacjach nadzwyczajnych oraz połączenia różnych źródeł finansowania, aby stawić czoła wszelkim kryzysom, we wszystkich ich aspektach; z zadowoleniem przyjmuje utworzenie kryzysowego funduszu powierniczego UE dla Afryki i przyznanie mu środków budżetowych (w kwocie 1,8 mld EUR), aby umożliwić kompleksową reakcję na kryzys uchodźczy oraz wyeliminować podstawowe przyczyny migracji nieuregulowanej i wysiedleń w Afryce;

38. z zadowoleniem przyjmuje utworzenie unijnego funduszu powierniczego „Bêkou” i jego wkład w międzynarodową odpowiedź na kryzys w Republice Środkowoafrykańskiej; zachęca do większego zaangażowania państw członkowskich, aby zagwarantować, że fundusz ten stanie się w pełni funkcjonalny;

39. z zadowoleniem przyjmuje utworzenie unijnego funduszu powierniczego „Madad”, który ma za zadanie zaradzenie skutkom konfliktu w Syrii, jak również utworzenie kryzysowego funduszu powierniczego dla Afryki; wzywa państwa członkowskie do zwiększenia wsparcia finansowego w ramach wszystkich funduszy powierniczych UE;

40. podkreśla, że Komisja nie powinna przekierowywać środków budżetowych z celów i zasad określonych w aktach podstawowych oraz jest zdania, że ich przekazywanie przez fundusz powierniczy nie powinno odbywać się kosztem EFR i długofalowej polityki Unii;

41. uznaje wartość dodaną łączenia znacznej liczby wkładów krajowych na szczeblu Unii niezależnie od istotnych wkładów z instrumentów finansowania zewnętrznego oraz EFR; wzywa jednak państwa członkowskie do skutecznego dorównywania wkładowi Unii zamiast przekazywania minimum niezbędnego do uzyskania praw do głosowania;

42. zauważa, że fundusze powiernicze stanowią element doraźnej reakcji, co pokazuje, że EFR, budżet Unii i wieloletnie ramy finansowe charakteryzują się brakiem zasobów i elastyczności, których wymaga natychmiastowe i kompleksowe podejście do poważnych sytuacji kryzysowych; wyraża ubolewanie z powodu faktu, że skutkują one pomijaniem władzy budżetowej i podkopywaniem jedności budżetu;

43. uznaje ścisłe powiązanie polityki rozwoju i polityki migracji, które jest kwestią niezmiernie istotną dla stosunków UE–AKP; uważa w związku z tym, że niezbędna jest dalsza refleksja w Unii nad spójnością, opłacalnością i jak najlepszym połączeniem działalności w ramach tego funduszu powierniczego z innymi istniejącymi dwustronnymi strategiami politycznymi i instrumentami na rzecz rozwoju;

44. uważa również, że należy szczególną uwagę poświęcić skuteczności funduszy powierniczych, a zwłaszcza kryzysowego funduszu powierniczego UE dla Afryki, i zarządzaniu politycznemu tymi funduszami, jak również kwestii braku gwarancji i nadzoru nad ostatecznym wykorzystaniem przyznanych kwot;

45. podkreśla wagę wystarczających mechanizmów kontroli w celu zapewnienia kontroli politycznej wykonania budżetu w kontekście procedury udzielania absolutorium; wzywa Komisję do podjęcia natychmiastowych kroków w celu zwiększenia zaangażowania władzy budżetowej i władzy kontroli budżetowej oraz w celu lepszego dostosowania funduszy powierniczych i innych mechanizmów do normy budżetowej, zwłaszcza przez sprawienie, aby pojawiały się one w budżecie Unii;

46. ponawia apel o regularne zdawanie Parlamentowi sprawy z wykorzystania instrumentów łączonych i z wyników, tak aby umożliwić Parlamentowi realizowanie uprawnień kontrolnych, a w szczególności ocenę zdolności zarządczych i wartości dodanej;

47. podkreśla, że wszelkie nowe instrumenty finansowe i łączone instrumenty finansowe powinny spełniać ogólne cele unijnej polityki rozwoju i skupiać się na dziedzinach, w których wartość dodana i skutki strategiczne są największe;

48. wzywa Komisję do zapewnienia solidnych, przejrzystych i rozliczalnych ram zapewniających zgodność z zasadami skuteczności rozwoju oraz celami rozwoju we wszystkich programach łączonych, aby zagwarantować ich wartość dodaną w odniesieniu do rozwoju, zgodnie z zaleceniami ze sprawozdania specjalnego nr 16/2014 Trybunału Obrachunkowego pt. „Skuteczność łączenia dotacji z regionalnych instrumentów inwestycyjnych z pożyczkami z instytucji finansowych w celu wsparcia polityki zewnętrznej UE”;

49. bierze pod uwagę, że póki co zasadnicza część środków pochodziła dotychczas z budżetu Unii i EFR oraz że wkłady państw członkowskich do funduszy powierniczych były jak dotąd względnie niskie; wzywa państwa członkowskie do dorównania wkładom do funduszy powierniczych pochodzącym z budżetu Unii i EFR;

Skuteczność instrumentu inwestycyjnego AKP, którym zarządza EBI

50. przypomina, że środki przyznane na instrument inwestycyjny w ramach dziewiątego i dziesiątego EFR dla AKP oraz krajów i terytoriów zamorskich wyniosły 3 185,5 mln EUR, przy czym uzupełniono je o 500 mln EUR w ramach jedenastego EFR za pomocą zestawu finansowania efektywnego, w związku z czym będzie można podjąć jeszcze większe ryzyko z myślą o jeszcze większym rozwoju, dzięki inwestowaniu zaangażowanemu społecznie;

51. z zadowoleniem przyjmuje pierwsze sprawozdanie EBI z 2014 r. w sprawie wyników swoich działań zewnętrznych i wykorzystania ram oceny opartej na trzech filarach (3PA) oraz ram pomiaru wyników do oceny ex ante oczekiwanych wyników projektów inwestycyjnych; uważa jednak, że konieczne jest dalsze doskonalenie w zakresie ocen ex ante i ex-post, które powinny uwzględniać nie tylko wskaźniki gospodarcze, ale również kryteria odnoszące się do ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju;

52. zwraca się do EBI o nadanie decydującego priorytetu długofalowym skutkom inwestycji i ich wkładowi w zrównoważony rozwój;

53. zachęca EBI do dalszego wspierania rozwoju lokalnego sektora prywatnego jako głównego motoru zrównoważonego rozwoju, do wspierania podstawowej infrastruktury społecznej i gospodarczej leżącej w bezpośrednim interesie beneficjentów oraz do poszukiwania nowych partnerów lokalnych i regionalnych w konkretnej dziedzinie mikrofinansów; zwraca się do EBI o zwiększenie dodatkowości, przy lepszym uzasadnieniu wykorzystania funduszy;

54. z zadowoleniem przyjmuje sprawozdanie specjalne Trybunału nr 14/2015 zatytułowane „Czy instrument inwestycyjny AKP wnosi wartość dodaną?” jako pozytywny przykład działań podjętych przez Trybunał w następstwie procedury udzielenia absolutorium za 2012 i 2013 r., w ramach których Parlament zaapelował o sporządzenie przed śródokresowym przeglądem zewnętrznego mandatu EBI i śródokresowym przeglądem instrumentu inwestycyjnego sprawozdania specjalnego dotyczącego wyników zewnętrznej działalności pożyczkowej EBI i jej zgodności z polityką i celami Unii w zakresie rozwoju;

55. uważa, że kontrola instrumentu inwestycyjnego AKP jest przykładem dobrej praktyki pod względem współpracy między Parlamentem a Trybunałem i wspólnej kontroli; uważa to sprawozdanie z kontroli za ważny krok, gdyż jest to pierwsza kontrola przeprowadzona przez Trybunał w tej konkretnej dziedzinie; ubolewa nad tym, że instrument inwestycyjny nie jest objęty zakresem corocznej kontroli przeprowadzanej przez Trybunał w celu wydania poświadczenia wiarygodności;

56. uznaje pozytywne wnioski dotyczące spójności instrumentu inwestycyjnego AKP z celami polityki rozwoju UE oraz jego rolę katalizatora; z zadowoleniem przyjmuje dobrze układającą się współpracę między EBI a Komisją, zwłaszcza w zakresie poszukiwania i wyboru projektów; ubolewa nad tym, że nie można było precyzyjniej określić wartości dodanej wnoszonej przez instrument inwestycyjny AKP; zwraca się zatem do Trybunału, by w swoich przyszłych sprawozdaniach specjalnych podawał konkretniejsze przykłady i wybierał niektóre projekty w celu lepszego zobrazowania swoich wniosków i zaleceń;

57. apeluje o systematyczne ujawnianie umów pożyczki w ramach instrumentu inwestycyjnego AKP oraz o dostęp do decyzji zarządu i dokumentów instruktażowych;

58. uważa, że niezwykle istotne jest, aby EBI stale poświęcał czas polityce due diligence i narzędziom oceny wyników w celu uzyskania lepszej wiedzy na temat profilu pośredników finansowych i beneficjentów, a także w celu lepszego oceniania skutków projektów dla beneficjentów końcowych;

59. jest zdania, że żadne środki pochodzące od unijnych podatników nie powinny być wyłączone z procedury udzielania absolutorium przez Parlament; ponownie podkreśla zatem i jest w pełni przekonany, że instrument inwestycyjny AKP, którym w imieniu Unii zarządza EBI, powinien być poddany procedurze udzielania absolutorium przez Parlament, ponieważ jest finansowany z podatków płaconych przez podatników Unii;

60. zauważa, że przewidziana w art. 287 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej umowa trójstronna regulująca współpracę między EBI, Komisją i Trybunałem w zakresie metod kontroli stosowanych przez Trybunał w odniesieniu do zarządzania przez EBI funduszami Unii i państw członkowskich została przedłużona w 2015 r.; ponownie zaznacza, że według Parlamentu należy uaktualnić zakres kompetencji Trybunału w tym względzie przez uwzględnienie wszelkich nowych instrumentów finansowych EBI angażujących fundusze publiczne z Unii lub z EFR;

61. zachęca EBI do opracowania i zastosowania niezbędnego kompleksowego podejścia w odpowiedzi na poważne wyzwania spowodowane napływem migrantów do Europy, co obejmuje intensywniejsze działania w krajach, z których migranci przybywają, oraz w krajach graniczących bezpośrednio z krajami pochodzenia;

Zarządzanie wsparciem budżetowym

62. zauważa, że łączna kwota płatności z tytułu wsparcia budżetowego w 2014 r. wynosi 794 mln EUR; na podstawie 32 transakcji w zakresie wsparcia budżetowego, które zbadał Trybunał, stwierdza również, że jedynie w przypadku dwóch stwierdzono błędy kwantyfikowalne o niewielkim wpływie;

63. zauważa, że wsparcie budżetowe jako rodzaj współpracy dwustronnej wiąże się ze stałym ryzykiem powierniczym związanym ze skutecznością partnerów i ryzykiem korupcji i nadużyć finansowych; zwraca się o ścisłe monitorowanie i szczegółowy dialog polityczny między Unią a krajami partnerskimi na temat celów, postępów w osiąganiu uzgodnionych wyników, wskaźników wykonania, analizy ryzyka systemowego i strategii ograniczania ryzyka;

64. uważa, że należy skoncentrować się na postępach w zarządzaniu finansami publicznymi, przejrzystości budżetowej i warunkowości makroekonomicznej w krajach partnerskich, na optymalizacji rozwoju zdolności i monitorowaniu osiąganych wyników;

Współpraca z organizacjami międzynarodowymi

65. odnotowuje, że płatności w ramach projektów EFR realizowanych przez organizacje międzynarodowe wyniosły w 2014 r. 908,6 mln EUR;

66. wzywa właściwe instytucje UE i ONZ do pełnego przestrzegania i wdrażania ramowej umowy finansowo-administracyjnej (FAFA); zwraca się do Komisji, aby informowała Parlament o wdrażaniu FAFA oraz związanych z nią wytycznych, a także aby wskazała obszary wymagające poprawy oraz przedstawiła stosowne wnioski w tym zakresie;

67. zachęca ONZ i odnośne instytucje ONZ do dalszego pogłębiania ich współpracy z Unią przez stały rozwój kompleksowych systemów monitorowania i sprawozdawczości; podkreśla, że kilka rodzajów obowiązków sprawozdawczych oraz warunków płatności stosowanych u różnych darczyńców międzynarodowych ma ujemny wpływ na skuteczność i efektywność pomocy; ubolewa, że sprawozdania przedstawiane Komisji przez organizacje partnerskie, którym powierzono wykonanie budżetu Unii w ramach zarządzania pośredniego, są często niekompletne lub niewystarczająco zorientowane na wyniki;

68. przypomina, że usystematyzowana współpraca między Unią a ONZ jest jedynym skutecznym sposobem na zapobieganie nieefektywnemu wykorzystaniu funduszy i pokrywaniu się działań; uznaje, że przekazywanie pomocy unijnej za pośrednictwem ONZ umożliwia Unii dotarcie do takich regionów świata, do których być może nie byłaby w stanie dotrzeć, podejmując działania samodzielnie;

69. nalega na potrzebę osiągnięcia najwyższego poziomu przejrzystości i odpowiedzialności instytucjonalnej na wszystkich szczeblach przez zapewnienie dostępu do wyczerpujących i solidnych informacji budżetowych i danych finansowych, tak aby umożliwić Parlamentowi kontrolę; apeluje o udoskonaloną politykę ujawniania informacji o zamierzeniach, beneficjentach i finansowaniu z myślą o lepszym gospodarowaniu pieniędzmi unijnymi;

70. uważa, że kwestią o podstawowym znaczeniu jest zapewnienie widoczności Unii, także w świetle odpowiedzialności za wyniki, zwłaszcza w inicjatywach współfinansowanych i obejmujących wielu darczyńców, a także niezwłoczne i regularne przekazywanie informacji o łączeniu funduszy, aby zapewnić identyfikowalność funduszy unijnych;

71. uważa, że w związku z wagą przykładaną do znaczenia wyników unijnej pomocy należy ulepszyć podejście zorientowane na wyniki przez wprowadzenie ram mierzenia i rozliczania wyników, które umożliwiają ocenę solidności projektów pod względem ich ekonomicznego i społecznego zrównoważenia oraz ocenę projektów pod względem skuteczności i efektywności;

72. zdecydowanie popiera ustalanie celów S.M.A.R.T. na etapie planowania każdej operacji finansowanej przez UE; podkreśla, że tylko w ten sposób w ocenach ex post dotyczących osiągniętych wyników i oddziaływań możliwe będzie przekazanie Parlamentowi jasnego i wiarygodnego sprawozdania;

Systemy oceny i monitorowania zorientowanego na rezultaty

73. jest poważnie zaniepokojony niewystarczającą wiarygodnością systemów oceny i monitorowania zorientowanego na rezultaty stosowanych przez EuropeAid z powodu niedostatecznego poziomu nadzorowania i monitorowania oceny programów, a także faktem, że EuropeAid nie jest w stanie zagwarantować, że zasoby kadrowe i finansowe są odpowiednie i skutecznie rozdzielane na poszczególne działania z zakresu oceny;

74. z zadowoleniem przyjmuje sprawozdanie specjalne Trybunału Obrachunkowego nr 18/2014 na zatytułowane „systemy oceny i monitorowania zorientowane na rezultaty stosowane przez EuropeAid”; zachęca DG DEVCO do pilnego zajęcia się różnymi niedociągnięciami swoich systemów oceny i monitorowania wskazanymi w sprawozdaniu specjalnym, szczególnie tymi, które wiążą się z poważnymi słabościami w systemie oceny stosowanym przez DG DEVCO; podkreśla fakt, że źle działający system oceny zwiększa ryzyko wyboru projektów niskiej jakości lub takich, które nie osiągają wyznaczonych celów; zauważa niepokojąco rozbieżne poglądy Komisji i Trybunału odnośnie do wiarygodnych informacji na temat skuteczności operacji wsparcia budżetowego; jest zdania, że istnieje związek między brakami osobowymi w delegaturach UE i w jednostce oceniającej DG DEVCO a problemami stwierdzonymi przez Trybunał; uważa, że sytuacja ta pokazuje negatywne konsekwencje, jakie ograniczenie liczby pracowników może mieć dla skutecznego funkcjonowania programów unijnych;

75. zwraca uwagę, że konieczne jest przedstawienie Parlamentowi jako organowi kontroli budżetowej jasnych informacji o tym, w jakim zakresie rzeczywiście zrealizowano główne cele Unii;

76. przypomina, że w ramach zobowiązania Komisji do zapewniania jakości należy przedstawić zewnętrzne, obiektywne i bezstronne informacje na temat wyników programów i projektów pomocowych Komisji; uważa, że wyniki ocen stanowią kluczowe elementy procesu przeglądu strategii i polityki w celu dostosowania strategicznych celów politycznych oraz zwiększenia ogólnej spójności z innymi strategiami politycznymi Unii;

77. uważa, że dzięki inwestowaniu w analizę i agregowanie wyników można nie tylko uzyskać ogólny obraz różnych tendencji, lecz także wyciągnąć wnioski, które zwiększają skuteczność procesów oceny, a jednocześnie zapewnić szerszy kontekst faktyczny na potrzeby podejmowania decyzji i kształtowania polityki;

78. jest zdania, że dzielenie się wiedzą przy wykorzystaniu wszystkich środków ma kluczowe znaczenie dla rozwoju nie tylko kultury oceny, ale również i przede wszystkim skutecznej kultury wyników;

79. uważa, że przejrzystość jest pilnie potrzebna; wzywa w związku z tym Komisję, aby co roku przekazywała Parlamentowi drogą elektroniczną listę wszystkich podpisanych umów w formacie Excel, uszeregowanych według a) odbiorcy; b) państwa; c) organizacji przyjmujących; d) dotacji < 1 mln EUR; e) dotacji 1 – 3 mln EUR; f) dotacji 3–5 mln EUR; g) dotacji 5–10 mln EUR; h) dotacji > 10 mln EUR;

Wsparcie UE dla państw produkujących drewno w ramach planu działania FLEGT

80. uważa, że inicjatywa FLEGT odgrywa zasadniczą rolę w poprawie zarządzania lasami, ochronie lasów i zapewnieniu egzekwowania prawa, zwłaszcza przez zastosowanie wszelkich możliwych środków, m.in. dobrowolnych umów o partnerstwie czy finansowego badania due diligence, aby rozwiązać światowy problem nielegalnego pozyskiwania drewna i pomóc w zabezpieczeniu wywozu drewna do Unii;

81. wyraża jednak ubolewanie z powodu skumulowanych uchybień stwierdzonych na etapie realizowania planu działania i projektów FLEGT, co wymaga teraz dokładnej oceny; jest przekonany, że po przeznaczeniu ponad 300 mln EUR w latach 2003–2013 na wsparcie związane z FLEGT, obecnie nadszedł czas na przeprowadzenie poważnej analizy kosztów i korzyści procesu FLEGT w zakresie ograniczenia nielegalnego pozyskiwania drewna;

82. ubolewa nad powolnym wdrażaniem planu działania FLEGT, nad późnym przyjęciem rozporządzenia UE nr 995/2010 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie drewna [27]oraz nad powolnym wyciąganiem przez Komisję wniosków z ogólnego finansowania FLEGT;

83. wzywa Komisję do restrukturyzacji unijnego finansowania w taki sposób, aby odejść od wielu budżetów i rozważyć utworzenie tylko jednego, jasno określonego budżetu;

84. przypomina, że identyfikowalność produktów z drewna dzięki skutecznemu legalnemu systemowi zezwoleń uzgodnionych między UE a państwami eksportującymi drewno powinna zostać uznana za stały główny cel, zwłaszcza przy uwzględnieniu rozpowszechnionej korupcji, słabego egzekwowania prawa czy niewystarczającej oceny zagrożeń i ograniczeń dotyczących projektu;

Wsparcie z Funduszu Energetycznego AKP–UE na rzecz energii ze źródeł odnawialnych w Afryce Wschodniej

85. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że począwszy od drugiego zaproszenia do składania wniosków w ramach Funduszu Energetycznego wstępna analiza wykonalności stała się obowiązkowa; podkreśla, że wstępna ekspertyza powinna opierać się na dokładnych i realistycznych scenariuszach i szacunkach dotyczących tego, jak można włączyć społeczność lokalną w realizację projektu, aby poprawić zaangażowanie na szczeblu lokalnym oraz lepiej promować projekt;

86. zdecydowanie podkreśla, że należy wzmocnić powiązanie między wykonalnością projektu a jego zrównoważonym charakterem społeczno-gospodarczym i środowiskowym, aby zapewnić nie tylko skuteczność, spójność i rozpoznawalność projektów inwestycyjnych Funduszu Energetycznego, lecz również ich skuteczność i szerszy wpływ w danych regionach;

87. uważa, że należy regularnie monitorować projekty, zwłaszcza te, które przechodzą wyraźne trudności, i powiązane zagrożenia oraz przyjąć natychmiastowe środki zmniejszające ryzyko;

88. podkreśla, że należy dopilnować, by lokalne zainteresowane strony, takie jak organizacje pozarządowe czy społeczności lokalne, były zaangażowane na wszystkich etapach realizacji projektu, od uruchomienia do etapu po jego zakończeniu, a także by starannie uwzględniano wymóg stałego wsparcia budowania lokalnych zdolności i dalszego zwiększania odpowiedzialności lokalnej, tak by projekt zachował rentowność i zrównoważony charakter po upłynięciu okresu finansowania;

Wsparcie Unii dla Haiti

89. przypomina, że środki służące budowaniu państwowości są głównym elementem unijnej strategii rozwoju; jest zdania, że w każdym takim kryzysie należy z należytą starannością podchodzić do trafności i skuteczności operacyjnej krajowych ram zarządzania zmniejszaniem ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi, co jest warunkiem wstępnym sukcesu interwencji Unii;

90. ponawia swój apel do Komisji i ESDZ o poinformowanie Parlamentu o postępach prac, zwłaszcza w odniesieniu do zarządzania ryzykiem i gotowości na wdrożenie i osiągnięcie celów programu w warunkach po wystąpieniu klęski;

Wsparcie Unii na rzecz zwalczania tortur i zniesienia kary śmierci

91. przypomina, że poszanowanie praw człowieka i demokracji jest jedną z podstaw partnerstwa AKP–UE; zachęca ESDZ i Komisję do zwiększenia zdolności delegatur unijnych do poprawy skuteczności i wyników oraz do wpływania na kulturę w strategiach dotyczących praw człowieka i demokracji;

92. uważa, że ESDZ i Komisja powinny intensywniej prowadzić wspólne programowanie i monitorowanie w kwestiach praw człowieka, aby ich działania były w większym stopniu spójne z lokalnymi strategiami politycznymi i dotyczącymi praw człowieka;

93. w związku z tym zauważa, że systemy pomiaru skutków są raczej słabe, także ze względu na niejasne ramy logiczne projektów i brak właściwie określonych poziomów odniesienia i celów; wzywa Komisję do doprecyzowania wymogów dotyczących ram logicznych projektów w celu zwiększenia ich wyników i wartości dodanej;

Kształtowanie nowego partnerstwa AKP–UE

94. uważa, że przyjęcie nowych globalnych ram dotyczących celów zrównoważonego rozwoju wpływa na ogólne funkcjonowanie EFR, jako że zdefiniowano precyzyjniejsze priorytety, i powinno również doprowadzić do dalszej refleksji nad aktualnymi szczegółowymi sposobami finansowania w świetle tego pozabudżetowego aspektu; jest zdania, że EFR może nadal wywierać większy wpływ dzięki spójnym wskaźnikom wykonania i większej spójności geograficznej w grupach krajów borykających się z podobnymi problemami;

95. ponawia gorący apel Parlamentu do Rady i państw członkowskich o włączenie EFR do budżetu Unii w celu wzmocnienia kontroli demokratycznej; zwraca się do Komisji, a konkretnie do grupy zadaniowej ds. zastąpienia umowy z Kotonu, o poinformowanie Parlamentu o stanie rozmów na temat zastąpienia umowy z Kotonu po 2020 r. i możliwych opcji;

EFR a kryzys migracyjny 2014–2016

96. uznaje, że pomoc rozwojowa jest stosowana w celu ograniczenia ubóstwa w najuboższych krajach na świecie oraz że EFR osiągnął dotychczas niezwykle postępy w państwach AKP oraz krajach i terytoriach zamorskich;

97. jest poważnie zaniepokojony obecnym napływem uchodźców, zwłaszcza z uwagi na fakt, że – podczas gdy odsetek uchodźców wojennych i osób ubiegających się o azyl jest wysoki – odsetek migrantów ekonomicznych stale wzrasta;

98. jest zdania, że pomoc rozwojową należy rozdzielać o wiele bardziej efektywnie oraz że musi ona spełniać kryteria wartości dodanej; podkreśla, że jest to jedyny sposób na zapewnienie ludziom odpowiednich warunków życia oraz na uniknięcie wzrostu liczby napływających migrantów ekonomicznych;

99. podkreśla, że obecnie kwota 9 673 mln EUR w ramach aktualnej i wszystkich poprzednich edycji EFR jest zablokowana na różnych etapach zaciągania zobowiązań, takich jak zobowiązania pozostające do realizacji (lub RAL, od francuskiego terminu reste à liquider), zobowiązania pozostające do zakontraktowania (lub RAC, od francuskiego terminu reste à contracter) i zobowiązania pozostające do spłaty (lub RAP, od francuskiego terminu reste à payer); uznaje, że poniższa tabela dobrze ilustruje tę sytuację:

EFR	Suma RAL	Suma RAC	Suma RAP
8	36 291 173	15 067 281	21 223 892
9	754 545 794	298 932 156	455 613 639
10	8 195 173 994	3 072 710 058	5 122 463 936
11	565 263 991	429 067 226	136 196 765
Współfinansowanie	121 744 226	14 408 394	107 335 833
Ogółem	9 673 019 179	3 830 185 114	5 842 834 065

100. wyraża zaniepokojenie faktem, że szefowie delegatur unijnych w państwach AKP oraz krajach i terytoriach zamorskich są w ramach zakresu obowiązków ESDZ odpowiedzialni za nadzorowanie 917 projektów, z czego 428 jest opóźnionych lub ich cele są zagrożone; uważa, że duże zaniepokojenie budzi fakt, iż wartość odnośnych projektów wynosi 9 188 mln EUR;

101. apeluje o uwzględnienie wniosków sformułowanych przez Komisję Kontroli Budżetowej Parlamentu oraz podkreśla, że konieczne jest bardziej ukierunkowane podejście do wykorzystania środków z EFR; proponuje zatem koncepcję bardziej elastycznej strategii rozdzielania środków, uwzględniającej fakt, że Unia musi opanować kryzys migracyjny;

102. jest zdania, że jedną czwartą środków z jedenastego EFR należy przeznaczyć na zapobieganie kryzysowi migracyjnemu i zarządzanie obecnymi przepływami migracyjnymi;

Działania podjęte w związku z rezolucją Parlamentu

103. Wzywa Trybunał, by uwzględnił w swoim następnym sprawozdaniu rocznym przegląd działań w odpowiedzi na zalecenia Parlamentu.

22.2.2016

OPINIA Komisji Rozwoju

dla Komisji Kontroli Budżetowej

w sprawie absolutorium z wykonania budżetu ósmego, dziewiątego, dziesiątego i jedenastego Europejskiego Funduszu Rozwoju na rok budżetowy 2014

(2015/2203(DEC))

Sprawozdawca komisji opiniodawczej: Doru-Claudian Frunzulică

WSKAZÓWKI

Komisja Rozwoju zwraca się do Komisji Kontroli Budżetowej, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1. przypomina, że wydatki Unii na pomoc rozwojową często mają miejsce w bardzo wymagającym otoczeniu, co zwiększa trudności związane z wdrożeniem projektu, oceną i kontrolą wydatków; pomoc rozwojowa jest więc bardziej podatna na błędy niż inne obszary polityki Unii;

2. zauważa, że poziom błędu dla wydatków z Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR) oszacowany przez Trybunał Obrachunkowy wzrósł z 3,4% do 3,8% między rokiem 2013 a 2014; podkreśla, że ten poziom błędu pozostaje znacznie niższy niż poziomy błędu dla wydatków Unii zarządzanych przez państwa członkowskie;

3. zauważa, że większość błędów wynika z niezgodności z przepisami dotyczącymi zamówień publicznych oraz że według Trybunału Obrachunkowego usprawnienie prowadzonych przez Komisję kontroli projektów ex ante mogłoby znacznie ograniczyć poziom błędu; popiera zalecenie Trybunału dotyczące usprawnienia kontroli ex ante;

4. podkreśla, że sprawozdania z zarządzania pomocą zewnętrzną przez delegatury UE dają cząstkowy wgląd we wdrażanie projektów pomocy zewnętrznej Unii, a zatem nie mogą być traktowane jako końcowe oceny projektu; ostrzega więc przed przedwczesnymi i stronniczymi wnioskami dotyczącymi ogólnej skuteczności polityki pomocowej Unii;

5. z zadowoleniem przyjmuje sprawozdanie specjalne Trybunału Obrachunkowego nr 18/2014 na temat systemów oceny i monitorowania zorientowanego na rezultaty stosowanych przez EuropeAid; zachęca DG DEVCO do pilnego zajęcia się różnymi niedociągnięciami swoich systemów oceny i monitorowania wskazanymi w sprawozdaniu specjalnym Trybunału Obrachunkowego, szczególnie tymi, które wiążą się z poważnymi słabościami w systemie oceny stosowanym przez DG DEVCO; podkreśla, że źle działający system oceny zwiększa ryzyko wyboru projektów niskiej jakości lub takich, które nie osiągają wyznaczonych celów; zauważa niepokojąco rozbieżne poglądy Komisji i Trybunału Obrachunkowego odnośnie do wiarygodnych informacji na temat skuteczności operacji wsparcia budżetowego; jest zdania, że istnieje związek między brakami osobowymi w delegaturach UE i w jednostce oceniającej DG DEVCO a problemami stwierdzonymi przez Trybunał Obrachunkowy; uważa, że sytuacja ta pokazuje negatywne konsekwencje, jakie ograniczenie liczby pracowników może mieć dla skutecznego funkcjonowania programów unijnych;

6. z zadowoleniem przyjmuje sprawozdanie specjalne Trybunału nr 14/2015 dotyczące instrumentu inwestycyjnego AKP; wyraża zadowolenie, że Trybunał Obrachunkowy doszedł do wniosku, że instrument inwestycyjny przynosi wyraźną wartość dodaną;

7. z zadowoleniem przyjmuje utworzenie unijnego funduszu powierniczego „Bêkou” i jego wkład w międzynarodową odpowiedź na kryzys w Republice Środkowoafrykańskiej; zachęca do większego zaangażowania państw członkowskich, aby fundusz ten stał się w pełni funkcjonalny;

8. z zadowoleniem przyjmuje utworzenie unijnego funduszu powierniczego „Madad”, który ma za zadanie zaradzenie skutkom konfliktu w Syrii, jak również utworzenie kryzysowego funduszu powierniczego dla Afryki; wzywa państwa członkowskie do zwiększenia wsparcia finansowego w ramach wszystkich funduszy powierniczych UE;

9. odnotowuje wysokie oczekiwania dotyczące polityki rozwojowej UE, zgodnie z którymi powinna ona pomóc rozwiązać kryzys uchodźczy; w tym względzie podkreśla, że wysiłki powinny koncentrować się na zwalczaniu pierwotnych przyczyn kryzysu migracyjnego: naruszania praw człowieka, bezprawia, korupcji, ubóstwa, głodu, a nie tylko na przeznaczaniu znacznych środków Europejskiego Funduszu Rozwoju i Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju na działania związane z migracją oraz na działania zbrojne, które mają niejasną bądź wątpliwą wartość dla zrównoważonego rozwoju, jak również na działania w dziedzinie klimatu; całkowicie uznaje złożony charakter wielu wyzwań oraz potrzebę wieloaspektowej i uzupełniającej reakcji, a zatem konieczność wyjaśnienia istniejących ustaleń dotyczących finansowania, wskazania innych, uzupełniających źródeł finansowania oraz poszanowania zobowiązań międzynarodowych, a także obowiązujących krajowych przepisów prawnych, aby odpowiedzieć na te nowe globalne wyzwania; zachęca w związku z tym do utworzenia funduszu na rzecz walki ze zmianą klimatu, dla którego źródłami finansowania byłyby między innymi podatki od transakcji finansowych i podatki od emisji dwutlenku węgla w międzynarodowym transporcie lotniczym i morskim;

10. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że duża część unijnej pomocy rozwojowej zapewniana jest w ramach wsparcia budżetowego; zachęca do korzystania, po spełnieniu warunków, ze wsparcia budżetowego jako instrumentu pozwalającego każdemu krajowi decydować o własnych priorytetach i brać pełną odpowiedzialność za własny rozwój; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w sprawozdaniu rocznym Trybunału Obrachunkowego wykazano, iż ogólnie Komisja spełnia warunki dotyczące wyboru tego trybu realizacji; przypomina, że oficjalna pomoc rozwojowa udzielana w ramach programów wsparcia budżetowego ma potwierdzoną skuteczność z punktu widzenia zasad skuteczności rozwoju, ponieważ wzmacnia zaangażowanie krajów partnerskich i systemy krajowe; przypomina, że wsparcie budżetowe może przynieść rzeczywiste rezultaty obejmujące zwiększenie wydatków publicznych, rozszerzone świadczenie usług i większe korzyści dla ubogich; przypomina, że wsparcie budżetowe jest skuteczne, ponieważ, jeżeli jest udzielane w prawidłowy sposób, może bezpośrednio zaspokoić potrzeby finansowe krajów będących odbiorcami z wykorzystaniem ich własnych systemów i wskaźników rozwojowych, oraz że może ono pomóc wzmocnić instytucje rządowe i zapewniać przejrzystość oraz rozliczalność w kraju, co ogranicza korupcję;

11. podkreśla znaczenie ciągłej poprawy oceny wpływu projektów współpracy rozwojowej i pomocy humanitarnej finansowanych z zewnętrznych instrumentów finansowych Unii; podkreśla potrzebę pogłębionej, dokładnej i globalnej analizy różnych rozwiązań w zakresie monitorowania i sprawozdawczości w celu uniknięcia nieprawidłowego zarządzania, braku przejrzystości i sprzeniewierzania środków Unii;

12. podkreśla, że rozwój nie jest możliwy bez pokoju, a pokój nie jest możliwy bez rozwoju; w tym względzie zauważa, że prawa człowieka, dobre rządy, pokój i budowanie demokracji powinny być priorytetami polityki rozwojowej oraz że działania związane z realizacją 16. celu zrównoważonego rozwoju dotyczącego pokoju i sprawiedliwości powinny stać się jednym z głównych elementów krajowych programów orientacyjnych w ramach współpracy rozwojowej, a roczne sprawozdania dotyczące osiągania 16. celu zrównoważonego rozwoju powinny być wymagane od naszych partnerów i opierać się na wiarygodnych i wzajemnie uzgodnionych wskaźnikach;

13. wzywa Komisję do uwzględnienia obaw i uwag Parlamentu dotyczących projektów krajowych programów orientacyjnych oraz do uwzględnienia wniosków Parlamentu w ostatecznych krajowych programach orientacyjnych; wzywa do ustanowienia formalnych uprawnień kontrolnych w odniesieniu do EFR, w miarę możliwości na podstawie porozumienia międzyinstytucjonalnego o wiążącym charakterze przewidzianego w art. 295 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej;

14. wzywa Komisję do zapewnienia solidnych, przejrzystych i rozliczalnych ram zapewniających zgodność z zasadami skuteczności rozwoju oraz celami rozwoju we wszystkich programach łączonych, aby zagwarantować ich wartość dodaną w odniesieniu do rozwoju, zgodnie z zaleceniami ze sprawozdania specjalnego Trybunału Obrachunkowego „Skuteczność łączenia dotacji z regionalnych instrumentów inwestycyjnych z pożyczkami z instytucji finansowych w celu wsparcia polityki zewnętrznej UE”;

15. podkreśla, że spójność polityki na rzecz rozwoju to wymóg zapisany w traktacie; zauważa, że oznacza to, iż wydatki we wszystkich odnośnych dziedzinach polityki powinny być zgodne z celami współpracy na rzecz rozwoju oraz że należy zapobiegać niepożądanym skutkom i powstrzymywać je; uważa w związku z tym, że ocena wydatków z perspektywy spójności polityki na rzecz rozwoju powinna stać się regularnym elementem przygotowywania, monitorowania, oceny i kontroli wydatków we wszystkich odnośnych dziedzinach polityki, w tym w polityce handlowej, rolnictwa i rybołówstwa, a także elementem sprawozdawczości odnoszącej się do tych wydatków.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGOW KOMISJI OPINIODAWCZEJ

Data przyjęcia	17.2.2016
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	25 2 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Louis Aliot, Beatriz Becerra Basterrechea, Ignazio Corrao, Nirj Deva, Doru-Claudian Frunzulică, Nathan Gill, Charles Goerens, Enrique Guerrero Salom, Heidi Hautala, Maria Heubuch, Teresa Jiménez-Becerril Barrio, Stelios Kouloglou, Arne Lietz, Linda McAvan, Maurice Ponga, Cristian Dan Preda, Lola Sánchez Caldentey, Elly Schlein, Pedro Silva Pereira, Davor Ivo Stier, Paavo Väyrynen, Bogdan Brunon Wenta, Rainer Wieland, Anna Záborská
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Juan Fernando López Aguilar, Jan Zahradil, Joachim Zeller

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ

Data przyjęcia	7.4.2016
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	21 6 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Louis Aliot, Jonathan Arnott, Inés Ayala Sender, Dennis de Jong, Martina Dlabajová, Ingeborg Gräßle, Bogusław Liberadzki, Monica Macovei, Gilles Pargneaux, Georgi Pirinski, Petri Sarvamaa, Claudia Schmidt, Igor Šoltes, Bart Staes, Marco Valli, Derek Vaughan, Anders Primdahl Vistisen, Joachim Zeller
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Richard Ashworth, Andrey Novakov, Markus Pieper, Julia Pitera, Miroslav Poche, Patricija Šulin
Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego	Luke Ming Flanagan, Arne Gericke, Ramón Jáuregui Atondo, Claudiu Ciprian Tănăsescu

[1] Dz.U. C 373 z 10.11.2015, s. 289.
[2] Dz.U. C 379 z 13.11.2015, s. 124.
[3] Dz.U. L 317 z 15.12.2000, s. 3.
[4] Dz.U. L 287 z 4.11.2010, s. 3.
[5] Dz.U. L 344 z 19.12.2013, s. 1.
[6] Dz.U. L 156 z 29.5.1998, s. 108.
[7] Dz.U. L 317 z 15.12.2000, s. 355.
[8] Dz.U. L 247 z 9.9.2006, s. 32.
[9] Dz.U. L 210 z 6.8.2013, s. 1.
[10] Dz.U. L 191 z 7.7.2008, s. 53.
[11] Dz.U. L 83 z 1.4.2003, s. 1.
[12] Dz.U. L 78 z 19.3.2008, s. 1.
[13] Dz.U. L 58 z 3.3.2015, s. 17.
[14] Dz.U. C 373 z 10.11.2015, s. 289.
[15] Dz.U. C 379 z 13.11.2015, s. 124.
[16] Dz.U. L 317 z 15.12.2000, s. 3.
[17] Dz.U. L 287 z 4.11.2010, s. 3.
[18] Dz.U. L 344 z 19.12.2013, s. 1.
[19] Dz.U. L 156 z 29.5.1998, s. 108.
[20] Dz.U. L 317 z 15.12.2000, s. 355.
[21] Dz.U. L 247 z 9.9.2006, s. 32.
[22] Dz.U. L 210 z 6.8.2013, s. 1.
[23] Dz.U. L 191 z 7.7.2008, s. 53.
[24] Dz.U. L 83 z 1.4.2003, s. 1.
[25] Dz.U. L 78 z 19.3.2008, s. 1.
[26] Dz.U. L 58 z 3.3.2015, s. 17.
[27] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 995/2010 z dnia 20 października 2010 r. ustanawiające obowiązki podmiotów wprowadzających do obrotu drewno i produkty z drewna (Dz.U. L 295 z 12.11.2010, s. 23).

Informacja prawna - Polityka ochrony prywatności