SPRAWOZDANIE w sprawie stworzenia nowego ładu dla odbiorców energii

28.4.2016 - (2015/2323(INI))

Komisja Przemysłu, Badań Naukowych i Energii
Sprawozdawczyni: Theresa Griffin

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie stworzenia nowego ładu dla odbiorców energii

(2015/2323(INI))

Parlament Europejski,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 15 lipca 2015 r. zatytułowany „Stworzenie nowego ładu dla odbiorców energii” (COM(2015)0339),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 15 lipca 2015 r. zatytułowany „Zainicjowanie procesu publicznych konsultacji na temat nowej struktury rynku energii” (COM(2015)0340),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 16 lutego 2016 r. „Strategia UE w zakresie ogrzewania i chłodzenia” (COM(2016)0051),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 25 lutego 2015 r. zatytułowany „Strategia ramowa na rzecz stabilnej unii energetycznej opartej na przyszłościowej polityce w dziedzinie klimatu” (COM(2015)0080),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 26 listopada 2014 r. zatytułowany „Plan inwestycyjny dla Europy” (COM(2014)0903),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 15 listopada 2012 r. zatytułowany „Uruchomienie wewnętrznego rynku energii” (COM(2012)0663),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 8 marca 2011 r. zatytułowany „Plan działania prowadzący do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r.” (COM(2011)0112),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 15 grudnia 2011 r. zatytułowany „Plan działania w zakresie energii do roku 2050” (COM(2011)0885),

–  uwzględniając trzeci pakiet energetyczny,

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE,

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającą i w następstwie uchylającą dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE,

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków,

–  uwzględniając dyrektywę 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony danych osobowych,

–  uwzględniając dyrektywę 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych,

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów,

–  uwzględniając zalecenie Komisji 2012/148/UE z dnia 9 marca 2012 r. w sprawie przygotowań do rozpowszechnienia inteligentnych systemów pomiarowych,

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 czerwca 2008 r. zatytułowaną „W stronę Europejskiej karty praw odbiorców energii”[1],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 września 2013 r. w sprawie uruchomienia wewnętrznego rynku energii[2],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie planu działania w zakresie energii do roku 2050 − przyszłość z energią[3],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie skutków, jakie na poziomie lokalnym i regionalnym wywrze rozwój inteligentnych sieci[4],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 kwietnia 2014 r. w sprawie ochrony konsumentów – ochrona konsumentów usług podstawowych[5],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 grudnia 2015 r. zatytułowaną „W kierunku europejskiej unii energetycznej”[6],

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii oraz opinię Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (A8-0161/2016),

1.  z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji zatytułowany „Stworzenie nowego ładu dla odbiorców energii”;

2.  podkreśla, że niniejsze sprawozdanie skupia się wyłącznie na gospodarstwach domowych jako odbiorcach energii w związku z transformacją energetyki; podkreśla, że odbiorcy przemysłowi powinni być ujęci w odrębnych ramach;

3.  zwraca uwagę, że skutkiem trwającej transformacji energetyki jest odchodzenie od systemu energetycznego opartego na tradycyjnej, scentralizowanej produkcji energii w kierunku systemu bardziej zdecentralizowanego, energooszczędnego, elastycznego i opartego w dużej mierze na odnawialnych źródłach energii;

4.  zwraca uwagę na koszty przejścia na nową strukturę rynku w niektórych państwach członkowskich; zwraca się do Komisji, by należycie wzięła te koszty pod uwagę w kategoriach przystępności cen i konkurencyjności;

5.  przypomina, że ostatecznym celem powinna być gospodarka oparta w 100% na odnawialnych źródłach energii, co można osiągnąć wyłącznie w drodze ograniczenia zużycia energii, pełnego stosowania zasady „efektywność energetyczna przede wszystkim / jako podstawowe paliwo” oraz uszeregowania środków oszczędności energii i środków po stronie popytu przed środkami po stronie podaży, z myślą o osiągnięciu naszych celów klimatycznych zgodnie ze scenariuszem porozumienia paryskiego zakładającym poziom 1,5°C, o bezpieczeństwie energetycznym, konkurencyjności, a przede wszystkim obniżeniu rachunków odbiorców;

6.  uważa, że w związku z tym unia energetyczna powinna mieć przede wszystkim na względzie interesy obecnych i przyszłych pokoleń obywateli i powinna:

a)  zapewniać obywatelom stabilne, przystępne cenowo, efektywne i stałe dostawy energii oraz wysokiej jakości energooszczędne produkty, usługi i budynki;

b)  dawać obywatelom prawo do produkcji, użytkowania, magazynowania i sprzedaży własnej energii ze źródeł odnawialnych – indywidualnie lub zbiorowo, do podejmowania działań służących oszczędności energii, do stania się aktywnymi uczestnikami rynku energii dzięki zapewnieniu konsumentom wyboru, a także dawać im możliwość bezpiecznego i śmiałego reagowania na zapotrzebowanie; uważa, że w związku z tym należy uzgodnić na szczeblu UE – w drodze procedury partycypacyjnej pod przewodnictwem Komisji – wspólną praktyczną definicję „prosumentów”;

c)  przyczynić się do zlikwidowania ubóstwa energetycznego;

d)  chronić konsumentów przed nadużyciami oraz niekonkurencyjnymi i nieuczciwymi praktykami uczestników rynku oraz umożliwiać konsumentom korzystanie w pełni z przysługujących im praw;

e)  tworzyć warunki sprzyjające konkurencyjnemu i dobrze funkcjonującemu wewnętrznemu rynkowi energii, który zapewnia odbiorcom wybór oraz przejrzysty i jasny dostęp do informacji;

7.  uważa, że stopniowe znoszenie regulowanych cen energii dla odbiorców powinno odbywać się z uwzględnieniem faktycznego poziomu konkurencji na rynku w kontekście strategii unii energetycznej, co powinno zapewnić odbiorcom dostęp do bezpiecznych cen energii;

8.  uważa, że zasadniczo w wyniku transformacji energetyki powinien powstać bardziej efektywny, przejrzysty, zrównoważony, konkurencyjny, stabilny, zdecentralizowany i integracyjny system energetyczny, który przynosi korzyści całemu społeczeństwu, zwiększa zaangażowanie obywateli oraz podmiotów i społeczności lokalnych i regionalnych oraz daje im prawo własności lub udział we własności produkcji, dystrybucji i magazynowania energii ze źródeł odnawialnych, chroniąc jednocześnie grupy najsłabsze oraz gwarantując im dostępność środków w zakresie efektywności energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych;

Ku dobrze funkcjonującemu rynkowi energii, przynoszącemu korzyści obywatelom

9.  uważa, że mimo pewnych postępów cel trzeciego pakietu energetycznego polegający na stworzeniu rzeczywiście konkurencyjnego, przejrzystego i przyjaznego konsumentom detalicznego rynku energii nie został jeszcze w pełni osiągnięty we wszystkich państwach członkowskich UE, na co wskazują utrzymujący się wysoki poziom koncentracji rynku i brak odzwierciedlania spadających kosztów hurtowych w cenach detalicznych oraz niskie wskaźniki zmiany dostawcy i niski poziom zadowolenia;

10.  w związku z tym wyraża przekonanie, że Komisja musi określić lub opracować dodatkowe wskaźniki dobrze funkcjonujących, przyjaznych odbiorcom rynków energii; podkreśla, że wskaźniki takie powinny uwzględniać między innymi gospodarcze skutki zmiany dostawcy dla odbiorców energii, bariery techniczne w zmianie dostawcy energii oraz poziom świadomości wśród odbiorców i plan na rzecz jego podniesienia;

11.  zwraca uwagę, że otwarte, przejrzyste i konkurencyjne, dobrze uregulowane rynki są ważne, by utrzymać niski poziom cen, pobudzać innowacje, poprawić obsługę klienta oraz usunąć bariery blokujące innowacyjne nowe modele biznesowe, które mogą zaoferować obywatelom dobrą wartość, wzmacniając ich pozycję i przyczyniając się do zapobiegania ubóstwu energetycznemu;

12.  przypomina, że konsumenci mają ograniczony wybór, jeśli chodzi o sieci dystrybucyjne z uwagi na naturalnie monopolistyczny charakter tych sieci, co oznacza, że odbiorcy nie mogą zmienić swojego operatora sieci dystrybucji; podkreśla konieczność odpowiedniego monitorowania rynku operatorów sieci dystrybucji, aby chronić odbiorców przed nagłym wzrostem rachunków za dystrybucję, ustalając na przykład dozwoloną maksymalną wartość procentową każdej podwyżki;

13.  apeluje do Komisji, by przeanalizowała kwestię agresywnego planowania podatkowego i uchylania się od opodatkowania na rynku energii, w szczególności przez naturalne monopole, takie jak operatorzy sieci dystrybucji;

14.  uważa, że Komisja i państwa członkowskie powinny podjąć konieczne działania, które sprawią, że korzyści wynikające z wyższego poziomu wzajemnego połączenia krajowych sieci nie trafią do operatorów systemów dystrybucyjnych, ale bezpośrednio przełożą się na korzyści dla odbiorców końcowych; uważa ponadto, że przejście na wyższy poziom wzajemnego połączenia sieci krajowych musi mieć pozytywny wpływ na ceny energii dla odbiorców końcowych, dlatego trzeba zapobiec przenoszeniu korzyści wyłącznie na operatorów systemów dystrybucyjnych;

15.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, by rygorystycznie dopilnowały pełnego wdrożenia trzeciego pakietu energetycznego oraz postuluje jego zmianę w formie nowej struktury rynku energii w celu uwzględnienia następujących zaleceń w odniesieniu do odbiorców krajowych:

a)  zaleca zwiększenie częstotliwości rachunków za energię oraz poprawę przejrzystości i jasności zarówno rachunków, jak i umów, aby pomóc w ich interpretacji i porównywaniu, a także ujęcie w rachunkach za energię lub dołączenie do nich wzajemnych porównań i informacji o możliwości zmiany dostawcy; nalega na używanie jasnego języka i unikanie terminów technicznych; zwraca się do Komisji o określenie minimalnych wymogów informacyjnych w tym zakresie, między innymi najlepszych praktyk; podkreśla, że na rachunkach należy wyraźnie wskazywać zarówno opłaty stałe, jak i podatki i opłaty, umożliwiając odbiorcy łatwe ich wyodrębnienie ze zmiennych kosztów zużycia; przypomina o obowiązującym dostawców wymogu określenia na rachunku lub przy nim – w zrozumiały i wyraźnie porównywalny sposób – udziału każdego źródła energii w ogólnym koszyku paliw w poprzedzającym roku, z podaniem miejsca, gdzie można znaleźć informacje o oddziaływaniu na środowisko pod względem emisji CO₂ i odpadów radioaktywnych;

b)  zaleca stworzenie punktu kompleksowej obsługi, którego zadaniem będzie dostarczanie wszelkich istotnych informacji umożliwiających odbiorcom podejmowanie świadomych decyzji;

c)  zaleca, aby dostawcy i operatorzy systemów dystrybucyjnych, którzy mają dostęp do historycznych danych o zużyciu gospodarstw domowych, oraz operatorzy niezależnych narzędzi porównawczych współpracowali z organami regulacji energetyki w celu zbadania, w jaki sposób najlepiej dostarczać odbiorcom porównania ofert, aby umożliwić wszystkim odbiorcom, nawet tym nieposiadającym dostępu do internetu lub niepotrafiącym z niego korzystać, sprawdzenie, czy zmieniając dostawcę, mogliby zaoszczędzić pieniądze;

d)  zaleca opracowanie wytycznych dotyczących narzędzi porównywania cen, aby umożliwić odbiorcom dostęp do niezależnych, aktualnych i zrozumiałych narzędzi porównawczych; uważa, że państwa członkowskie powinny rozważyć możliwość opracowania systemów akredytacji obejmujących wszystkie narzędzia porównywania cen, zgodnie z wytycznymi CEER;

e)  zaleca stworzenie nowych platform, które będą służyły jako niezależne narzędzia porównywania cen, dając odbiorcom większą jasność w kwestii rachunków; zaleca, aby takie niezależne platformy dostarczały odbiorcom w porównywalny sposób informacje o procentowym udziale wykorzystywanych źródeł energii oraz różnych podatkach, opłatach i dodatkach ujętych w taryfach za energię, aby odbiorca był w stanie łatwo wyszukać oferty odpowiedniejsze pod względem ceny, jakości i zrównoważoności; proponuje, by rolę tę powierzyć istniejącym organom, takim jak krajowe departamenty ds. energetyki, organy regulacyjne lub organizacje konsumentów; zaleca stworzenie co najmniej jednego niezależnego narzędzia porównywania cen w każdym państwie członkowskim;

f)  zaleca – w celu zwiększenia konkurencji detalicznej między dostawcami – by państwa członkowskie we współpracy z operatorami narzędzi porównywania cen i grupami konsumentów opracowały wytyczne, które zapewnią kształtowanie różnych taryf przez dostawców w sposób umożliwiający proste porównanie, co pozwoli uniknąć niejasności wśród odbiorców;

g)  zaleca, by odbiorcy otrzymywali na rachunkach za energię lub razem z nimi informacje o najodpowiedniejszej i najkorzystniejszej dla nich taryfie, w oparciu o wzorce zużycia w przeszłości, oraz by odbiorcy mieli możliwość przejścia na tę taryfę, jeśli sobie tego życzą, w możliwie najprostszy sposób; zauważa – zważywszy, iż wskaźniki zmiany dostawcy są niskie w wielu państwach członkowskich – że wiele gospodarstw domowych, zwłaszcza w najtrudniejszej sytuacji, nie interesuje się rynkiem energii i zostaje przy nieodpowiednich, przestarzałych i drogich taryfach;

h)  zaleca zbadanie środków, które umożliwią lepsze odzwierciedlenie cen hurtowych w cenach detalicznych i tym samym odwrócą tendencję do zwiększania udziału elementów stałych w rachunkach za energię, w szczególności podatków i opłat oraz w niektórych przypadkach opłat sieciowych; zaleca progresywne stosowanie takich elementów; zwraca uwagę na rozbieżność między poziomami opłat i podatków uiszczanych przez gospodarstwa domowe i odbiorców przemysłowych;

16.  zdecydowanie uważa, że strony internetowe i faktury elektroniczne wszystkich dostawców energii powinny być w pełni dostępne dla osób niepełnosprawnych oraz spełniać odpowiednie wymogi normy europejskiej EN 301 549;

17.  nalega na pełne wdrożenie przez państwa członkowskie przepisów dotyczących zmiany dostawcy, określonych w trzecim pakiecie energetycznym, oraz utrzymuje, że przepisy krajowe muszą gwarantować odbiorcom prawo zmiany dostawcy w szybki i łatwy sposób i bez ponoszenia opłat, a możliwości zmiany dostawcy nie powinny utrudniać opłaty lub kary za rozwiązanie umowy; utrzymuje, że egzekwowanie tego prawa za pomocą nadzoru rynku i skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar ma zasadnicze znaczenie oraz popiera zalecenia Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) dotyczące zmiany dostawcy zatytułowane „Bridge to 2025”;

18.  uważa, że należy propagować zbiorowe systemy zmiany dostawców oraz kampanie w tej dziedzinie, aby pomóc odbiorcom w znalezieniu korzystniejszych warunków zarówno pod względem ceny, jak i jakości; podkreśla, że takie systemy muszą być niezależne, godne zaufania, przejrzyste, kompleksowe i globalne oraz muszą docierać do osób mniej zainteresowanych; wskazuje, że aby uniknąć nadużyć, rolę tę powinny wypełniać – najlepiej do tego predysponowane – władze lokalne, organy regulacyjne, organizacje konsumentów i inne organizacje nienastawione na zysk;

19.  w celu ochrony odbiorców energii, zwłaszcza znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, nalega na należyte wdrożenie i egzekwowanie przez państwa członkowskie przepisów dyrektyw dotyczących nieuczciwych praktyk handlowych oraz praw konsumenta związanych ze sprzedażą akwizycyjną, nieuczciwymi warunkami lub praktykami oraz technikami agresywnego marketingu; zauważa, że w niektórych państwach członkowskich wzrosła liczba skarg dotyczących sprzedaży akwizycyjnej i wzywa do wprowadzenia zakazu takich praktyk;

20.  z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja zamierza rozważyć włączenie przepisów dotyczących energii do załącznika do rozporządzenia w sprawie współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów[7];

Zapewnienie systemu energetycznego sprzyjającego włączeniu społecznemu dzięki uprawnieniu obywateli do przyjęcia odpowiedzialności za transformację energetyki, produkcji własnej energii ze źródeł odnawialnych oraz zyskaniu efektywności energetycznej

21.  uważa, że w dobrze funkcjonującym systemie energetycznym kluczową rolę do odegrania mają władze lokalne, społeczności, spółdzielnie, gospodarstwa domowe i osoby prywatne, które powinny wnosić znaczący wkład w transformację energetyczną i które należy zachęcać, by stały się producentami i dostawcami energii, jeżeli się na to zdecydują; wskazuje, że z tego powodu ważne jest, aby Unia Europejska przyjęła wspólną definicję funkcjonalną „prosumentów”;

22.  proponuje następującą wspólną definicję funkcjonalną, aby proaktywnie przyczynić się do usunięcia istniejącej luki: prosumenci to aktywni odbiorcy energii, w tym gospodarstwa domowe (zarówno właściciele, jak i najemcy), instytucje i małe przedsiębiorstwa, którzy uczestniczą w rynku energii przez produkowanie energii ze źródeł odnawialnych indywidualnie lub zbiorowo, w formie spółdzielni, innych przedsiębiorstw społecznych lub zrzeszeń; prosumenci mogą również przyczyniać się do efektywności energetycznej lub wspierać zarządzanie systemem energetycznym oraz integrację zmiennych źródeł energii odnawialnej w sieci w drodze reagowania na zapotrzebowanie; prosumenci przyczyniają się do osiągnięcia pełni możliwości produkcji energii odnawialnej przez maksymalizację rozwoju projektów w dziedzinie odnawialnej energii fotowoltaicznej, wiatrowej i innej na odpowiednich obszarach miejskich, w tym na dachach budynków, oraz na działkach gruntowych w sposób niepowodujący konfliktów z produkcją żywności lub zachowaniem różnorodności biologicznej;

23.  uważa, że bardzo ważne jest ustanowienie i określenie podstawowego prawa do produkcji energii na własne potrzeby, a także stworzenie wspólnych ram określających prawo do magazynowania i sprzedaży nadwyżek energii elektrycznej po uczciwej cenie, na podstawie znowelizowanej dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii; uważa ponadto, że należy utrzymać zasadę pierwszeństwa dostępu do sieci oraz pierwszeństwa wyboru dla instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii, jak przewidziano w obowiązującej dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii;

24.  uważa, że państwa członkowskie powinny opracować przy udziale społeczeństwa strategię energetyki obywatelskiej i społecznościowej, opisując w krajowych planach działania, jak zamierzają promować małe i średnie projekty w zakresie energii odnawialnej oraz spółdzielnie energetyczne, a także jak zamierzają je uwzględnić w krajowych ramach prawnych, politykach wsparcia i dostępności rynkowej;

25.  wzywa państwa członkowskie do wprowadzenia systemów opomiarowania netto w celu wsparcia indywidualnej i spółdzielczej produkcji energii;

26.  wzywa do dodania w treści znowelizowanej dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii nowego rozdziału poświęconego energetyce obywatelskiej i społecznościowej, aby usunąć główne bariery rynkowe i administracyjne oraz stworzyć otoczenie inwestycyjne bardziej sprzyjające produkcji energii ze źródeł odnawialnych na własne potrzeby; uważa, że ten nowy rozdział dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii powinien tworzyć ramy prawne wzmacniające pozycję obywateli i czyniące z nich aktywnych uczestników rynku w charakterze inwestorów i udziałowców; wskazuje, że zarówno indywidualna, jak i zbiorowa działalność obywateli w formie lokalnych spółdzielni lub stowarzyszeń energetycznych jest kluczowa dla transformacji energetycznej, gdyż przyczynia się ona do dywersyfikacji uczestników rynku i zwiększenia demokracji energetycznej, trwale pobudza lokalną gospodarkę i zatrudnienie i może skutecznie rozwiązać poważne problemy społeczne, takie jak ubóstwo energetyczne, na poziomie lokalnym; uważa, że ogólnie odgrywają oni zasadniczą rolę w dążeniu do osiągnięcia unijnych celów energetyczno-klimatycznych oraz lokalnie wspierają transformację energetyczną;

27.  uważa, że duże znaczenie dla dokonania optymalnej transformacji energetycznej będzie miała zasadnicza zmiana zachowań obywateli; uważa, że pod tym względem kluczowe są zachęty i dostęp do dobrej jakości informacji oraz zwraca się do Komisji, by zajęła się tym w przyszłych wnioskach; sugeruje, że istotnymi czynnikami przyczyniającymi się do zmiany zachowań będą edukacja, szkolenia i kampanie informacyjne;

28.  uważa, że ograniczony dostęp do kapitału i finansowego know-how, znaczne koszty inwestycji na wstępie i długie okresy zwrotu stanowią przeszkody w podejmowaniu własnej produkcji energii i środków w zakresie efektywności energetycznej; sprzyja nowym modelom biznesowym, systemom zbiorowych zakupów i innowacyjnym instrumentom finansowym, które zachęcają wszystkich konsumentów do własnej produkcji i zużycia energii na własne potrzeby oraz podejmowania środków w zakresie efektywności energetycznej; proponuje, by było to ważnym celem EBI, EFIS, programu „Horyzont 2020” i funduszy strukturalnych, z których organy publiczne i podmioty rynkowe powinny w pełni korzystać; przypomina, że projekty powinny być finansowane na zasadzie komparatywnej opłacalności, przy uwzględnieniu krajowych oraz europejskich celów i zobowiązań w dziedzinie klimatu i energii;

29.  apeluje o stabilne, wystarczające i racjonalne pod względem kosztów systemy wynagradzania, aby zagwarantować pewność inwestorów i zwiększyć liczbę projektów na małą i średnią skalę w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych, przy jednoczesnym minimalizowaniu zakłóceń rynku; wzywa w związku z tym państwa członkowskie do korzystania w jak najszerszym zakresie z odstępstw de minimis przewidzianych w wytycznych w sprawie pomocy państwa z 2014 r., uważa, że taryfy sieciowe i inne opłaty powinny być przejrzyste i niedyskryminacyjne oraz powinny rzetelnie odzwierciedlać wpływ odbiorcy na sieć, a jednocześnie należy unikać podwójnego obciążania i gwarantować wystarczające finansowanie kosztów utrzymania i rozwoju sieci dystrybucji; ubolewa z powodu zmian z mocą wsteczną w systemach wsparcia oraz wprowadzenia niesprawiedliwych i zawyżonych podatków lub opłat, które hamują dalszy rozwój własnej produkcji energii; zwraca uwagę na znaczenie dobrze zaprojektowanych i przyszłościowych systemów wsparcia, które budują pewność inwestorów i zwiększają opłacalność, oraz podkreśla, by unikać takich zmian w przyszłości; podkreśla, że prosumenci zapewniający sieci zdolności magazynowania powinni otrzymywać wynagrodzenie;

30.  zaleca zmniejszenie do absolutnego minimum barier administracyjnych utrudniających rozwój nowych zdolności własnej produkcji energii, w szczególności przez usunięcie ograniczeń w dostępie do rynku i sieci; proponuje skrócenie i uproszczenie procedur zatwierdzania, na przykład przez przyjęcie prostego wymogu zgłaszania, przy czym nadal należy przestrzegać wszystkich wymogów prawnych i dbać o informowanie operatorów systemów dystrybucyjnych; sugeruje, że w wyniku zmiany dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii można by wprowadzić przepisy szczególne w celu usunięcia barier i wsparcia gminnych/spółdzielczych systemów energetycznych dzięki punktom kompleksowej obsługi zajmującym się pozwoleniami projektowymi oraz świadczącym doradztwo finansowe i techniczne lub konkretnym kampaniom informacyjnym na szczeblu lokalnym i regionalnym, a także dzięki zagwarantowaniu prosumentom dostępu do alternatywnych mechanizmów rozwiązywania sporów;

31.  zwraca uwagę na potrzebę opracowania korzystnych, stabilnych i sprawiedliwych ram prawnych dla najemców i osób mieszkających w budynkach wielorodzinnych, aby umożliwić również im korzystanie ze współwłasności, własnej produkcji energii i środków w zakresie efektywności energetycznej;

32.  wzywa Komisję, by zwiększyła swoje poparcie dla Porozumienia Burmistrzów, inicjatywy „Inteligentne miasta i gminy” oraz gmin w 100% opartych na OZE, tak aby rozbudować i dalej rozwijać je jako narzędzie promowania własnej produkcji energii i środków w zakresie efektywności energetycznej, zwalczania ubóstwa energetycznego, ułatwiania wymiany najlepszych praktyk między wszystkimi władzami lokalnymi, regionami i państwami członkowskimi, a także by zadbała o to, żeby wszystkie władze lokalne były świadome wsparcia finansowego, z jakiego mogą skorzystać;

Wspieranie rozwoju zarządzania reagowaniem na zapotrzebowanie

33.  podkreśla, że aby pobudzić reagowanie na zapotrzebowanie, ceny energii w okresach szczytu i poza okresami szczytu muszą być zróżnicowane i dlatego popiera rozwój dynamicznego kształtowania cen na zasadzie opcjonalnej, pod warunkiem przeprowadzenia szczegółowej oceny jego wpływu na wszystkich odbiorców; podkreśla konieczność wprowadzenia technologii, które wysyłają sygnały cenowe premiujące elastyczne zużycie, co spowoduje żywsze reakcje odbiorców; uważa, że taryfy muszą być przejrzyste, porównywalne i wyraźnie objaśnione; zaleca dalszą analizę, w jaki sposób można by ustanowić i wdrożyć progresywne i zmienne systemy taryfowe, aby motywować do oszczędności energii, samodzielnego wytwarzania energii, reagowania na zapotrzebowanie i efektywności energetycznej; przypomina Komisji, że w toku prac nad kolejnymi wnioskami ustawodawczymi należy zagwarantować, by wprowadzaniu dynamicznych taryf towarzyszyła wzmożona kampania informacyjna skierowana do konsumentów;

34.  uważa, że konsumenci powinni mieć łatwy i szybki dostęp do swoich danych o zużyciu oraz powiązanych kosztach, aby pomóc im w podejmowaniu świadomych decyzji; zwraca uwagę, że zalewie 16 państw członkowskich zobowiązało się do masowego wprowadzenia inteligentnych liczników do 2020 r.; uważa, że przy wprowadzaniu inteligentnych liczników państwa członkowskie powinny zapewnić solidne ramy prawne gwarantujące eliminację nieuzasadnionych wstecznych rachunków oraz sprawną i przystępną cenowo instalację u wszystkich odbiorców, w szczególności odbiorców dotkniętych ubóstwem energetycznym; utrzymuje, że korzyści uzyskiwane dzięki inteligentnym licznikom powinny być sprawiedliwie dzielone między operatorów sieci i użytkowników;

35.  podkreśla, że rozwój inteligentnych technologii odgrywa kluczową rolę w transformacji energetycznej oraz może pomóc odbiorcom obniżyć koszty energii oraz poprawić efektywność energetyczną; wzywa do szybkiego wdrożenia technologii informacyjnych i komunikacyjnych, w tym aplikacji mobilnych, platform internetowych i rachunków online; podkreśla jednak, że rozwój ten nie może pomijać odbiorców w najtrudniejszej sytuacji i mniej zaangażowanych ani nie może prowadzić do wzrostu ich rachunków, jeśli nie odniosą oni bezpośrednich korzyści; zauważa, że grupom tym należy udzielać szczególnej pomocy oraz że należy zapobiegać pułapkom, które mogłyby osłabić swobodę wyboru taryf i dostawców przez odbiorców;

36.  podkreśla, że trzeba usprawnić rozwój inteligentnych sieci i urządzeń automatyzujących zarządzanie popytem na energię w reakcji na sygnały cenowe; zauważa, że inteligentne urządzenia muszą zapewniać wysoki poziom ochrony danych i muszą być interoperacyjne, zaprojektowane z myślą o korzyściach dla odbiorcy końcowego oraz wyposażone w funkcje zwiększające oszczędność energii, jak również wspierać rozwój rynków usług energetycznych i zarządzanie popytem;

37.  podkreśla, że konsumenci powinni mieć możliwość swobodnego wyboru koncentratorów oraz przedsiębiorstw usług energetycznych niezależnych od dostawców;

38.  podkreśla, że gromadzeniem, przetwarzaniem i magazynowaniem danych obywateli dotyczących energii powinny zarządzać w niedyskryminujący sposób podmioty zarządzające dostępem do danych i powinno być ono zgodne z obowiązującymi unijnymi ramami prawnymi w zakresie ochrony prywatności i danych, które stanowią, że konsumenci powinni zawsze posiadać kontrolę nad swoimi danymi i że można je udostępniać stronom trzecim wyłącznie za wyraźną zgodą konsumenta; uważa ponadto, że dodatkowo obywatele powinni móc korzystać z prawa do korygowania i usuwania danych osobowych;

Zwalczanie przyczyn ubóstwa energetycznego

39.  apeluje o zwiększenie koordynacji na szczeblu UE w celu zwalczania ubóstwa energetycznego w drodze wymiany najlepszych praktyk wśród państw członkowskich oraz opracowania szerokiej, wspólnej, ale nie ilościowej definicji ubóstwa energetycznego, której głównym założeniem byłby pogląd, że dostęp do przystępnej cenowo energii jest podstawowym prawem socjalnym; nalega, aby Komisja w przyszłych wnioskach ustawodawczych nadała priorytet środkom służącym zmniejszaniu ubóstwa energetycznego oraz by do połowy 2017 r. przedstawiła specjalny plan działania;

40.  utrzymuje, że lepsza dostępność i lepsze gromadzenie danych mają zasadnicze znaczenie dla dokonania oceny sytuacji i jak najskuteczniejszego ukierunkowania pomocy na obywateli, gospodarstwa domowe i społeczności dotknięte ubóstwem energetycznym; podkreśla, że jakiekolwiek istotne zmiany na rynku należy uprzednio poddać ocenie pod względem ich pozytywnego lub neutralnego wpływu na gospodarstwa domowe znajdujące się trudnej sytuacji oraz przeprowadzić ocenę ex post w celu potwierdzenia oceny wstępnej bądź niezwłocznego wdrożenia środków korygujących, jeżeli zajdzie potrzeba;

41.  podkreśla znaczenie, jakie ma promowanie wszelkiej synergii w tym zakresie, w tym między władzami lokalnymi i operatorami sieci dystrybucyjnych, mającymi możliwość dostarczania maksimum informacji na temat poziomu ubóstwa energetycznego oraz wykrywania sytuacji zagrożeń, przy pełnym poszanowaniu przepisów europejskich i krajowych dotyczących ochrony danych;

42.  uważa, że ramy zarządzania unią energetyczną powinny obejmować cele i sprawozdawczość państw członkowskich w zakresie ubóstwa energetycznego, a także że należy opracować zestaw dobrych praktyk;

43.  uważa, że środki w zakresie efektywności energetycznej mają kluczowe znaczenie dla każdej racjonalnej pod względem kosztów strategii na rzecz zwalczania ubóstwa energetycznego i przeciwdziałania słabej pozycji konsumentów oraz że stanowią one uzupełnienie polityki zabezpieczenia społecznego; w związku z przeglądem dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej, zwłaszcza art. 7, postuluje działania gwarantujące, że modernizacja energetyczna istniejących budynków będzie lepiej ukierunkowana na obywateli dotkniętych ubóstwem energetycznym; proponuje rozważenie celu polegającego na zmniejszeniu do 2030 r. liczby budynków nieefektywnych energetycznie, przy czym nacisk należy położyć na nieruchomości pod wynajem i mieszkania socjalne; uważa, że budynki posiadane lub zajmowane przez władze publiczne powinny stanowić tu przykład;

44.  apeluje, aby fundusze UE przeznaczone na efektywność energetyczną i wsparcie własnej produkcji energii były bardziej ukierunkowane na dotkniętych ubóstwem energetycznym konsumentów o niskich dochodach oraz by uwzględniały problem podziału zachęt między właścicieli a najemców budynków;

45.  uważa – przy poszanowaniu różnorodnych praktyk w państwach członkowskich – że dobrze ukierunkowane taryfy socjalne mają żywotne znaczenie dla znajdujących się w trudnej sytuacji obywateli o niskich dochodach i w związku z tym należy je wspierać; uważa, że wszelkie takie taryfy socjalne powinny być całkowicie przejrzyste;

46.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji.

• [1]  Teksty przyjęte, P6_TA(2008)0306.
• [2]  Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0344.
• [3]  Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0088.
• [4]  Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0065.
• [5]  Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0342.
• [6]  Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0444.
• [7]  Rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów, Dz.U. L 364 z 9.12.2004, s. 1–11.

OPINIA Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (12.4.2016)

dla Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii

w sprawie stworzenia nowego ładu dla odbiorców energii
(2015/2323(INI))

Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej: Kaja Kallas

WSKAZÓWKI

Komisja Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów zwraca się do Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji zatytułowany „Stworzenie nowego ładu dla odbiorców energii”[1]; zgadza się z Komisją, że należy skutecznie usuwać przeszkody, które uniemożliwiają konsumentom odpowiednie zarządzanie zużyciem energii i obniżanie wydatków na nią;

2.  uważa, że unia energetyczna[2] powinna mieć na względzie przede wszystkim interesy obywateli;

3.  wyraża głębokie zaniepokojenie, że pięć lat od momentu transpozycji trzeciego pakietu energetycznego nadal nie osiągnięto jego celu polegającego na stworzeniu prawdziwie konkurencyjnego i przyjaznego konsumentom rynku detalicznego, że nadal nie zakończono liberalizacji i integracji detalicznych rynków energii oraz rozdzielania operatorów systemów w niektórych państwach członkowskich, czego skutkiem są niedostateczna konkurencja, przypadki nadużywania pozycji dominującej, brak przejrzystości oraz ograniczony wybór dostawców i usług;

4.  wzywa Komisję do podjęcia konkretnych działań w celu lepszego połączenia hurtowych i detalicznych rynków energii, aby lepiej odzwierciedlić spadające koszty hurtowe w cenach detalicznych oraz zapewnić stopniowe zniesienie cen regulowanych, a także do propagowania odpowiedzialnych zachowań konsumentów przez zachęcanie państw członkowskich do poszukiwania innych środków zapobiegania ubóstwu energetycznemu; przypomina, że ceny ustalane przez rynek przynoszą korzyści konsumentom; apeluje o określenie opłat sieciowych w sposób, który umożliwia racjonalne odzyskanie kosztów i nie utrudnia stosowania środków służących efektywności energetycznej;

5.  apeluje o pełne wdrożenie trzeciego pakietu energetycznego, obejmującego prawo bezpłatnej zmiany dostawcy i lepsze informowanie konsumentów o przysługujących im prawach, a także o przyjęcie dalszych środków, które ułatwią i przyspieszą zmianę jednego dostawcy na drugiego, takie jak krótszy termin zmiany oraz efektywne i bezpieczne przenoszenie danych, aby zapobiec uzależnieniu konsumentów od jednego dostawcy;

6.  podkreśla rolę zbiorowych systemów zmiany dostawców i kampanii na ten temat, które, jeśli są niezależne i uniwersalne, mogą pomóc konsumentom w znalezieniu korzystniejszych warunków oraz dotrzeć do osób mniej zainteresowanych i gospodarstw domowych w najtrudniejszej sytuacji;

7.  wzywa Komisję do dopilnowania wdrożenia dyrektywy dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych[3] oraz do poprawy współpracy pomiędzy organami państw członkowskich badającymi takie praktyki; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja zamierza rozważyć włączenie przepisów dotyczących energii do załącznika do rozporządzenia w sprawie współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów[4];

8.  podkreśla znaczenie dostępu w czasie rzeczywistym do informacji dotyczących koszyka energetycznego i zużycia energii oraz związanych z tym kosztów, aby konsumenci mieli większą kontrolę nad swoim zużyciem i efektywniejszym wykorzystywaniem energii, a także aby zwiększyć przejrzystość i konkurencję na rynku energii; w związku z tym wzywa do szybkiego rozwoju ICT, np. aplikacji mobilnych, platform online, ośrodków danych i inteligentnych liczników, przy zastosowaniu jasnych ram ochrony danych, bezpieczeństwa i dostępu do danych dla wszystkich uczestników rynku, co umożliwi konsumentom zachowanie kontroli nad ich danymi; ponadto wzywa Komisję, by monitorowała wdrażanie zalecenia 2012/148/UE z dnia 9 marca 2012 r. w sprawie przygotowań do rozpowszechnienia inteligentnych systemów pomiarowych[5] oraz by zagwarantowała, że konsumenci mniej biegli w technice cyfrowej nie zostaną pominięci;

9.  wzywa Komisję do podjęcia dalszych działań w celu poprawy częstotliwości wystawiania rachunków za energię i wiążących się z tym odczytów liczników, a także jasności, porównywalności i przejrzystości rachunków pod względem rodzajów źródeł energii, zużycia, struktury cenowej oraz odpowiadania na zapytania i rozpatrywania skarg; wzywa do opracowania unijnych wytycznych dotyczących niezależnych, aktualnych i łatwych do stosowania narzędzi porównywania cen, szczególnie w celu poprawy przejrzystości, wiarygodności i konkurencji pomiędzy wszystkimi podmiotami rynkowymi oraz w celu umożliwienia konsumentom dostępu do tych narzędzi i ułatwienia porównywania ofert, w tym rodzajów umów, cen i rodzajów źródeł energii; apeluje o dostęp dla wszystkich konsumentów do przynajmniej jednego narzędzia porównywania cen usług energetycznych; uważa, że nie należy uwzględniać w rachunkach za energię podatków i opłat niezwiązanych z energią; podkreśla, że jasna średnia cena za kWh, zawierająca wszystkie odpowiednie opłaty i podatki, jest potrzebna, by umożliwić konsumentom prawidłowe porównanie płaconych przez nich stawek z innymi ofertami ich aktualnego dostawcy energii lub innych przedsiębiorstw energetycznych;

10.  zdecydowanie uważa, że strony internetowe i faktury elektroniczne wszystkich dostawców energii powinny być w pełni dostępne dla osób niepełnosprawnych oraz spełniać odpowiednie wymogi normy europejskiej EN 301 549;

11.  uważa, że głównym celem przeglądu kształtu rynku energii elektrycznej powinno być zapewnienie dostatecznych inwestycji w rynki energii elektrycznej i przystępnych cen oraz umożliwienie konsumentom większego wyboru i lepszej kontroli udziału w pełni funkcjonującym i efektywnym rynku energii, szczególnie dzięki umowom obejmującym ceny dynamiczne i usunięciu przeszkód dla samodzielnego wytwarzania energii; domaga się łatwego dostępu do rynku i odpowiedzialności za bilansowanie energii dla prosumentów, sprawiedliwego podziału kosztów i korzyści oraz wysokiego poziomu ochrony konsumentów.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGOW KOMISJI OPINIODAWCZEJ

Data przyjęcia	15.3.2016
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	32 2 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Carlos Coelho, Sergio Gaetano Cofferati, Lara Comi, Anna Maria Corazza Bildt, Daniel Dalton, Pascal Durand, Vicky Ford, Ildikó Gáll-Pelcz, Maria Grapini, Robert Jarosław Iwaszkiewicz, Liisa Jaakonsaari, Antonio López-Istúriz White, Marlene Mizzi, Eva Paunova, Marcus Pretzell, Virginie Rozière, Christel Schaldemose, Andreas Schwab, Olga Sehnalová, Ivan Štefanec, Catherine Stihler, Mylène Troszczynski, Anneleen Van Bossuyt, Marco Zullo
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Lucy Anderson, Biljana Borzan, Birgit Collin-Langen, Edward Czesak, Kaja Kallas, Julia Reda, Dariusz Rosati, Kerstin Westphal
Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego	Petras Auštrevičius, Jane Collins

• [1]  COM(2015)0339 final.
• [2]  Komunikat Komisji z dnia 25 lutego 2015 r. zatytułowany „Strategia ramowa na rzecz stabilnej unii energetycznej opartej na przyszłościowej polityce w dziedzinie klimatu” (COM(2015)080 final).
• [3]  Dyrektywa 2005/29/WE z dnia 11 maja 2005 r. dotycząca nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniająca dyrektywy 84/450/EWG, 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004, Dz.U. L 149 z 11.6.2005, s. 22-39.
• [4]  Rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów, Dz.U. L 364 z 9.12.2004, s. 1–11.
• [5]  Dz.U. L 73 z 13.3.2012, s. 9–22.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGOW KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ

Data przyjęcia	21.4.2016
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	55 3 5
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Nicolas Bay, Xabier Benito Ziluaga, José Blanco López, David Borrelli, Jerzy Buzek, Pilar del Castillo Vera, Christian Ehler, Peter Eriksson, Ashley Fox, Adam Gierek, Theresa Griffin, Hans-Olaf Henkel, Eva Kaili, Kaja Kallas, Barbara Kappel, Krišjānis Kariņš, Seán Kelly, Jeppe Kofod, Jaromír Kohlíček, Miapetra Kumpula-Natri, Janusz Lewandowski, Ernest Maragall, Edouard Martin, Angelika Mlinar, Csaba Molnár, Nadine Morano, Dan Nica, Angelika Niebler, Morten Helveg Petersen, Carolina Punset, Michel Reimon, Herbert Reul, Paul Rübig, Algirdas Saudargas, Jean-Luc Schaffhauser, Sergei Stanishev, Dario Tamburrano, Claude Turmes, Vladimir Urutchev, Adina-Ioana Vălean, Henna Virkkunen, Martina Werner, Hermann Winkler, Flavio Zanonato, Carlos Zorrinho
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Soledad Cabezón Ruiz, Cornelia Ernst, Gerben-Jan Gerbrandy, Werner Langen, Olle Ludvigsson, Vladimír Maňka, Marian-Jean Marinescu, Marisa Matias, Clare Moody, Markus Pieper, Dominique Riquet, Theodor Dumitru Stolojan
Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego	Isabella Adinolfi, Eleonora Evi, Zdzisław Krasnodębski, Jean Lambert, Andrew Lewer, Miroslav Mikolášik