ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με τις επιλογές της ΕΕ για τη βελτίωση της πρόσβασης σε φάρμακα

14.2.2017 - (2016/2057(INI))

Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων
Εισηγήτρια: Soledad Cabezón Ruiz

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με τις επιλογές της ΕΕ για τη βελτίωση της πρόσβασης σε φάρμακα

(2016/2057(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–  έχοντας υπόψη το νομοθετικό του ψήφισμα, της 6ης Φεβρουαρίου 2013, σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τη διαφάνεια των μέτρων που ρυθμίζουν τις τιμές των φαρμάκων για ανθρώπινη χρήση και την κάλυψη του κόστους τους στο πλαίσιο των δημόσιων συστημάτων ασφάλισης υγείας[1],

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 168 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), που ορίζει ότι θα πρέπει να εξασφαλίζεται υψηλού επιπέδου προστασία της υγείας κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης,

–  έχοντας υπόψη την αξιολόγηση REFIT από την Επιτροπή, του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 953/2003 του Συμβουλίου για να αποφευχθεί η εκτροπή του εμπορίου ορισμένων βασικών φαρμακευτικών προϊόντων προς την Ευρωπαϊκή Ένωση (SWD(2016)0125),

–  έχοντας υπόψη τις υποχρεώσεις που ορίζονται στο άρθρο 81 της οδηγίας 2001/83/ΕΚ για τη διατήρηση κατάλληλου και συνεχούς εφοδιασμού με φαρμακευτικά προϊόντα,

–  έχοντας υπόψη την αρχική εκτίμηση επιπτώσεων[2] της Επιτροπής σχετικά με την ενίσχυση της συνεργασίας της ΕΕ στον τομέα της αξιολόγησης των τεχνολογιών υγείας (ΑΤΥ),

–  έχοντας υπόψη τη στρατηγική του δικτύου ΑΤΥ για τη συνεργασία της ΕΕ στον τομέα της αξιολόγησης των τεχνολογιών υγείας (ΑΤΥ), της 29ης Οκτωβρίου 2014[3],

–  έχοντας υπόψη την τελική έκθεση της έρευνας της Επιτροπής στον φαρμακευτικό κλάδο (SEC(2009)0952),

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής του 2013 με τίτλο «Health inequalities in the EU – Final report of a consortium. Consortium lead: Sir Michael Marmot» (Ανισότητες στον τομέα της υγείας στην ΕΕ – τελική έκθεση μιας κοινοπραξίας. Επικεφαλής της κοινοπραξίας: Sir Michael Marmot)[4], σύμφωνα με την οποία τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση του κινδύνου φτώχειας ή μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της φτώχειας,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 1ης Δεκεμβρίου 2014[5], σχετικά με την καινοτομία προς όφελος των ασθενών,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Απασχόλησης, Κοινωνικής Πολιτικής και Θεμάτων Υγείας και Προστασίας του Καταναλωτή που συνήλθε στις 18 Απριλίου 2016,

–  έχοντας υπόψη την 6η έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την παρακολούθηση της επίλυσης διαφορών για διπλώματα ευρεσιτεχνίας στον φαρμακευτικό κλάδο,

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Ασφαλή, καινοτόμα και προσβάσιμα φάρμακα: ένα ανανεωμένο όραμα για τον φαρμακευτικό τομέα» (COM(2008)0666),

–  έχοντας υπόψη τις παραγράφους 249 και 250 της απόφασης του Δικαστηρίου της 14ης Φεβρουαρίου 1978 στην υπόθεση 27/76 περί υπερβολικών τιμών,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 17ης Ιουνίου 2016, για την ενίσχυση της ισορροπίας των φαρμακευτικών συστημάτων της ΕΕ και των κρατών μελών της,

–  έχοντας υπόψη την απόφαση αριθ. 1082/2013/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2013, σχετικά με σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας και την κατάργηση της απόφασης αριθ. 2119/98/ΕΚ[6],

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για την πρόσβαση στα φάρμακα με τίτλο «Promoting innovation and access to health technologies» (Προώθηση της καινοτομίας και της πρόσβασης σε τεχνολογίες υγείας), που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2016,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 10ης Μαΐου 2006 σχετικά με κοινές αξίες και αρχές στα συστήματα υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Απασχόλησης, Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας και Καταναλωτών της 6ης Απριλίου 2011 και της 10ης Δεκεμβρίου 2013 σχετικά με τη διαδικασία προβληματισμού για σύγχρονα, ευαίσθητα και βιώσιμα συστήματα υγείας·

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Για αποτελεσματικά, προσβάσιμα και ανθεκτικά συστήματα υγείας» (COM(2014)0215),

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής με τίτλο «Towards Harmonised EU Assessment of Added therapeutic Value of Medicines» (Προς μια εναρμονισμένη ενωσιακή αξιολόγηση της προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας των φαρμάκων),

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας με τίτλο «WHO Expert Committee on the Selection of Essential Drugs (επιτροπή ειδικών της ΠΟΥ για την επιλογή των βασικών φαρμάκων), 17-21 Οκτωβρίου 1977 –WHO Technical Report Series, No. 615», την έκθεση της Γραμματείας της ΠΟΥ, της 7ης Δεκεμβρίου 2001, με τίτλο «στρατηγική της ΠΟΥ για τα φάρμακα: Αναθεωρημένη διαδικασία για την επικαιροποίηση του προτύπου καταλόγου βασικών φαρμάκων της ΠΟΥ (EB109/8)· την έκθεση της ΠΟΥ, του Μαρτίου του 2015, με τίτλο «Access to new medicines in Europe» (Πρόσβαση σε νέα φάρμακα στην Ευρώπη), και την έκθεση της ΠΟΥ, της 28ης Ιουνίου 2013 με τίτλο «Priority Medicines for Europe and the World» (Φάρμακα προτεραιότητας για την Ευρώπη και τον κόσμο),

–  έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 141/2000 για τα ορφανά φάρμακα,

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 35 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και το άρθρο 6 παράγραφος 1 ΣΕΕ σχετικά με το δικαίωμα των ευρωπαίων πολιτών στην προστασία της υγείας,

–  έχοντας υπόψη τα άρθρα 101 και 102 ΣΛΕΕ, που καθορίζουν κανόνες για τον ανταγωνισμό,

–  έχοντας υπόψη τη δήλωση της Ντόχα σχετικά με τη συμφωνία για τις εμπορικές πτυχές των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και τη δημόσια υγεία (WTO/MIN(01/DEC/2)) και την εφαρμογή της παραγράφου 6 της δήλωσης της Ντόχα, της 1ης Σεπτεμβρίου 2003 (WTO/L/540),

–  έχοντας υπόψη τον κανονισμό (EΚ) αριθ. 816/2006 σχετικά με τη χορήγηση υποχρεωτικών αδειών εκμετάλλευσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που σχετίζονται με την παρασκευή φαρμάκων για εξαγωγή σε χώρες με προβλήματα δημόσιας υγείας·

–  έχοντας υπόψη τη συμφωνία για κοινές συμβάσεις προμηθειών, που εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 10 Απριλίου 2014[7],

–  έχοντας υπόψη τη διάσκεψη του Ναϊρόμπι του 1985 σχετικά με την ορθολογική χρήση των φαρμάκων,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση που εγκρίθηκε από την Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 726/2004,

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 16ης Σεπτεμβρίου 2015 σχετικά με το Πρόγραμμα Εργασίας της Επιτροπής για το 2016[8],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 11ης Σεπτεμβρίου 2012, σχετικά με την εθελοντική και μη αμειβόμενη δωρεά ιστών και κυττάρων[9],

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του Κανονισμού του,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων και τις γνωμοδοτήσεις της Επιτροπής Ανάπτυξης, της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων και της Επιτροπής Αναφορών (A8-0040/2017),

Α.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζει το θεμελιώδες δικαίωμα των πολιτών στην υγεία και την ιατρική περίθαλψη[10]·

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα συστήματα δημόσιας υγείας έχουν καθοριστική σημασία για τη διασφάλιση καθολικής πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη, που αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα των ευρωπαίων πολιτών· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα συστήματα υγείας στην ΕΕ αντιμετωπίζουν προκλήσεις, όπως η γήρανση του πληθυσμού, η αυξανόμενη επιβάρυνση των χρόνιων ασθενειών, το υψηλό κόστος ανάπτυξης των νέων τεχνολογιών, οι υψηλές και αυξανόμενες φαρμακευτικές δαπάνες, καθώς και ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης στις δαπάνες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δαπάνες για τον φαρμακευτικό κλάδο στην ΕΕ ανήλθαν στο 17,1% των συνολικών δαπανών για την υγεία και στο 1,41% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2014· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι προκλήσεις αυτές καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για ευρωπαϊκή συνεργασία και νέα μέτρα πολιτικής τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο·

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα φαρμακευτικά προϊόντα αποτελούν έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της υγειονομικής περίθαλψης και όχι απλό αντικείμενο συναλλαγών, και ότι η ανεπαρκής πρόσβαση σε βασικά φάρμακα και οι υψηλές τιμές των καινοτόμων φαρμάκων συνιστούν σοβαρή απειλή για τη βιωσιμότητα των εθνικών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης·

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ασθενείς θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στις επιλογές υγειονομικής περίθαλψης και θεραπείας που προτιμούν, συμπεριλαμβανομένων συμπληρωματικών και εναλλακτικών θεραπειών και φαρμάκων·

Ε.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η διασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών σε βασικά και οικονομικώς προσιτά φάρμακα αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους της ΕΕ και του ΠΟΥ· λαμβάνοντας υπόψη ότι η καθολική πρόσβαση στα φάρμακα εξαρτάται από την έγκαιρη διαθεσιμότητά τους και από την οικονομική τους προσιτότητα για όλους, χωρίς γεωγραφικές διακρίσεις·

ΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ανταγωνισμός είναι σημαντικός παράγοντας για τη συνολική ισορροπία της φαρμακευτικής αγοράς και μπορεί να χαμηλώσει το κόστος, να μειώσει τις δαπάνες για φάρμακα και να βελτιώσει την έγκαιρη πρόσβαση σε φάρμακα με προσιτές τιμές, εφαρμόζοντας τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα ποιότητας στη διαδικασία έρευνας και ανάπτυξης·

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η είσοδος γενόσημων φαρμάκων στην αγορά αποτελεί σημαντικό μέσο για την ενίσχυση του ανταγωνισμού, τη μείωση των τιμών και την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης· λαμβάνοντας υπόψη ότι η είσοδος γενόσημων φαρμάκων στην αγορά δεν θα πρέπει να καθυστερήσει, ούτε θα πρέπει να νοθευτεί ο ανταγωνισμός·

Η.  λαμβάνοντας υπόψη ότι μια υγιής και ανταγωνιστική αγορά φαρμακευτικών προϊόντων ωφελείται από τον αυστηρό έλεγχο στο πλαίσιο της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού·

Θ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, σε πολλές περιπτώσεις, οι τιμές των νέων φαρμάκων αυξήθηκαν σε τέτοιο βαθμό τις τελευταίες δεκαετίες, που τα καθιστούν οικονομικά απρόσιτα για πολλούς ευρωπαίους πολίτες επηρεάζοντας σοβαρά τη βιωσιμότητα των εθνικών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης·

Ι.  λαμβάνοντας υπόψη ότι πέραν των υψηλών τιμών και της έλλειψης διαθεσιμότητας, μεταξύ των υπόλοιπων εμποδίων στην πρόσβαση σε φάρμακα περιλαμβάνονται οι ελλείψεις σε βασικά και άλλα φάρμακα, η κακή σύνδεση μεταξύ των κλινικών αναγκών και της έρευνας, η έλλειψη πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη και σε επαγγελματίες του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, οι καθυστερήσεις μεταξύ της έγκρισης της εμπορίας και των συνακόλουθων αποφάσεων για τις τιμές και τις επιστροφές εξόδων, η έλλειψη διαθεσιμότητας προϊόντων, οι κανόνες διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και οι δημοσιονομικοί περιορισμοί·

ΙΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ασθένειες όπως η ηπατίτιδα C μπορούν να καταπολεμηθούν επιτυχώς με την πρόωρη διάγνωσή τους, σε συνδυασμό με παλιά και νέα φάρμακα, ώστε να σωθούν εκατομμύρια ζωές σε ολόκληρη την ΕΕ·

ΙΒ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο αριθμός των κρουσμάτων καρκίνου αυξάνεται κάθε χρόνο, και ότι ο συνδυασμός της αύξησης των κρουσμάτων καρκίνου στον πληθυσμό με τα νέα τεχνολογικά προηγμένα φάρμακα κατά του καρκίνου έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται μια κατάσταση κατά την οποία το συνολικό κόστος του καρκίνου αυξάνεται, γεγονός που προκαλεί πρωτόγνωρη πίεση στους προϋπολογισμούς υγειονομικής περίθαλψης και καθιστά τη θεραπεία οικονομικά απρόσιτη για πολλούς καρκινοπαθείς, αυξάνοντας τον κίνδυνο, η οικονομική προσιτότητα ή η τιμολόγηση της φαρμακευτικής αγωγής να καταστεί αποφασιστικός παράγοντας στη θεραπεία των καρκινοπαθών·

ΙΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο κανονισμός για τα φάρμακα προηγμένων θεραπειών θεσπίστηκε με σκοπό την προαγωγή της καινοτομίας σε επίπεδο ΕΕ στον συγκεκριμένο τομέα, και ταυτόχρονα την κατοχύρωση της ασφάλειας, ωστόσο μέχρι σήμερα έχουν εγκριθεί μόνο οκτώ προηγμένες θεραπείες·

ΙΔ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή θέσπισε κίνητρα για την προώθηση της έρευνας σε τομείς όπως οι σπάνιες και οι παιδικές ασθένειες· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο κανονισμός για τα ορφανά φάρμακα παρέχει ένα σημαντικό πλαίσιο για την προώθηση της έρευνας σχετικά με τα ορφανά φάρμακα, για τη σημαντική βελτίωση της θεραπείας σπάνιων ασθενειών για τις οποίες δεν υπήρχαν εναλλακτικές θεραπείες προηγουμένως, αλλά και ότι υπάρχουν ωστόσο ανησυχίες σχετικά με την εφαρμογή του·

ΙΕ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι διευρύνεται το χάσμα μεταξύ της αυξανόμενης αντίστασης σε αντιμικροβιακές ουσίες και της ανάπτυξης νέων αντιμικροβιακών ουσιών, και ότι οι ασθένειες που οφείλονται στην αντίσταση στα φάρμακα θα μπορούσαν να φτάσουν, έως το 2050, να προκαλούν δέκα εκατομμύρια θανάτους ετησίως σε όλο τον κόσμο· λαμβάνοντας υπόψη ότι εκτιμάται πως στην ΕΕ πεθαίνουν κάθε χρόνο τουλάχιστον 25.000 άνθρωποι λόγω λοιμώξεων από ανθεκτικά βακτηρίδια, με κόστος 1,5 δισεκατομμύρια EUR, ενώ τα τελευταία 40 χρόνια έχει αναπτυχθεί μόνο μία νέα κατηγορία αντιβιοτικών·

ΙΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στη θεραπεία προηγουμένως ανίατων ασθενειών, με αποτέλεσμα, για παράδειγμα, να μην πεθαίνουν πλέον στην ΕΕ ασθενείς που έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV/AIDS· ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές ασθένειες για τις οποίες δεν υπάρχει βέλτιστη αγωγή (μεταξύ άλλων ο καρκίνος, που προκαλεί σχεδόν 1,3 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο)·

ΙΖ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόσβαση σε οικονομικώς προσιτές και κατάλληλες διαγνωστικές εξετάσεις και εμβόλια είναι εξίσου κρίσιμη με την πρόσβαση σε ασφαλή, αποτελεσματικά και οικονομικώς προσιτά φάρμακα·

ΙΗ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα φάρμακα προηγμένης θεραπείας (ATMP) έχουν τη δυνατότητα να αναδιαμορφώσουν τη θεραπεία μεγάλου φάσματος παθήσεων, ιδίως σε τομείς ασθενειών στους οποίους οι συμβατικές προσεγγίσεις είναι ανεπαρκείς, και ότι μέχρι στιγμής έχουν εγκριθεί λίγα μόνο ATMP·

ΙΘ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ορισμένα βασικά φάρμακα δεν είναι διαθέσιμα σε πολλά κράτη μέλη, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα όσον αφορά την περίθαλψη των ασθενών· λαμβάνοντας υπόψη ότι ελλείψεις φαρμάκων μπορούν να σημειωθούν είτε λόγω παράνομων επιχειρηματικών στρατηγικών, όπως η «αντίστροφη πληρωμή» (pay for delay) στον φαρμακευτικό τομέα, είτε λόγω ζητημάτων πολιτικής, παραγωγής ή διανομής, ή λόγω παράλληλου εμπορίου· λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 81 της οδηγίας 2001/83/ΕΕ ορίζει μέτρα για την πρόληψη των ελλείψεων φαρμάκων με τη λεγόμενη υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας (ΥΔΥ), που υποχρεώνει τους παραγωγούς και τους διανομείς να διασφαλίζουν τον εφοδιασμό των εθνικών αγορών· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σε πολλές περιπτώσεις, η ΥΔΥ δεν ισχύει για τον εφοδιασμό των διανομέων από τους κατασκευαστές, όπως αναφέρεται σε μελέτη που εκπονήθηκε κατ’ανάθεση της Επιτροπής·

Κ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα σταθερό και προβλέψιμο ρυθμιστικό πλαίσιο διανοητικής ιδιοκτησίας, όπως επίσης η ορθή και έγκαιρη εφαρμογή του, είναι ουσιώδους σημασίας για τη δημιουργία ενός φιλικού προς την καινοτομία περιβάλλοντος που να υποστηρίζει την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες και αποτελεσματικές θεραπείες·

ΚΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι στόχος της διανοητικής ιδιοκτησίας είναι να ωφελεί την κοινωνία και να προωθεί την καινοτομία, και ότι εκφράζονται ανησυχίες σχετικά με την κατάχρηση/αθέμιτη χρήση της·

ΚΒ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η συμφωνία του ΠΟΕ, του 1995, για τις εμπορικές πτυχές των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (συμφωνία TRIPS), προβλέπει στοιχεία ευελιξίας σε σχέση με την ευρεσιτεχνία, όπως η υποχρεωτική αδειοδότηση·

ΚΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα δοκιμαστικό σχέδιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA), γνωστό ως «προσαρμοστικές οδοί», που τέθηκε σε εφαρμογή το 2014 και εφαρμόζεται κυρίως για θεραπείες σε τομείς υψηλής ιατρικής ανάγκης, έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις όσον αφορά τον λόγο κινδύνου οφέλους της χορήγησης ταχύτερης πρόσβασης στην αγορά για καινοτόμα φάρμακα με βάση λιγότερα κλινικά δεδομένα·

ΚΔ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας είναι απαραίτητη όσον αφορά την πρόσβαση στα φάρμακα, και ότι πρέπει να βρεθούν μηχανισμοί που να συμβάλλουν στην καταπολέμηση του φαινομένου των παραποιημένων φαρμάκων·

ΚΕ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, πριν από μερικά χρόνια, οι βασικοί φορείς λήψης αποφάσεων και συμφεροντούχοι του τομέα της υγείας συναντήθηκαν σε ευρωπαϊκό διάλογο υψηλού επιπέδου (τον «G10» το 2001-2002, και στη συνέχεια το «Φαρμακευτικό φόρουμ» το 2005-2008), όπου συμφώνησαν να αναπτύξουν ένα κοινό στρατηγικό όραμα και να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του φαρμακευτικού τομέα·

ΚΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι μόνο το 3% των προϋπολογισμών υγείας διατίθεται για μέτρα πρόληψης και μέτρα προαγωγής της δημόσιας υγείας·

ΚΖ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η τιμολόγηση και η επιστροφή εξόδων για φαρμακευτικά προϊόντα υπάγονται στην αρμοδιότητα των κρατών μελών και ρυθμίζονται σε εθνικό επίπεδο· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ παρέχει νομοθεσία για τη διανοητική ιδιοκτησία, τις κλινικές δοκιμές, την έγκριση της διάθεσης στην αγορά, τη διαφάνεια στην τιμολόγηση, τη φαρμακεπαγρύπνηση και τον ανταγωνισμό· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αυξανόμενες δαπάνες στον φαρμακευτικό τομέα, καθώς και η παρατηρούμενη ασυμμετρία μεταξύ φαρμακευτικών εταιριών και κρατών μελών όσον αφορά τις διαπραγματευτικές ικανότητες και τις πληροφορίες για την τιμολόγηση, επιβάλλουν περαιτέρω ευρωπαϊκή συνεργασία και νέα μέτρα πολιτικής τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο· λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαπραγμάτευση των τιμών των φαρμάκων γίνεται συνήθως μέσω διμερών και εμπιστευτικών διαπραγματεύσεων μεταξύ του φαρμακευτικού κλάδου και των κρατών μελών·

ΚΗ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη μέλη διαθέτουν στην πλειονότητά τους δικούς τους οργανισμούς αξιολόγησης της τεχνολογίας στον τομέα της υγείας, που εφαρμόζουν καθένας τα δικά του κριτήρια·

ΚΘ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι σύμφωνα με το άρθρο 168 ΣΛΕΕ, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο μπορούν, για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων όσον αφορά την ασφάλεια, να θεσπίζουν μέτρα για τον καθορισμό υψηλών προδιαγραφών ποιότητας και ασφάλειας για τα φαρμακευτικά προϊόντα, και ότι σύμφωνα με το άρθρο 114 παράγραφος 3 ΣΛΕΕ, οι νομοθετικές προτάσεις για τον τομέα της υγείας πρέπει να εξασφαλίζουν υψηλό επίπεδο προστασίας·

Φαρμακευτική αγορά

1.  συμμερίζεται την ανησυχία που εκφράζεται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου, του 2016, σχετικά με την ενίσχυση της ισορροπίας στα φαρμακευτικά συστήματα της ΕΕ·

2.  χαιρετίζει τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 17ης Ιουνίου 2016, σύμφωνα με τα οποία η Επιτροπή καλείται να προβεί σε εμπεριστατωμένη ανάλυση των συνολικών επιπτώσεων της διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΙ) στην καινοτομία καθώς και στη διαθεσιμότητα –μεταξύ άλλων όσον αφορά ελλείψεις στον εφοδιασμό της αγοράς και την αναστολή ή την αποτυχία της εμπορικής διάθεσης– και την προσιτότητα των φαρμακευτικών προϊόντων·

3.  επαναλαμβάνει ότι το δικαίωμα στην υγεία αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα που αναγνωρίζεται τόσο από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα όσο και από το Διεθνές Σύμφωνο για τα οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα, και ότι το δικαίωμα αυτό αφορά όλα τα κράτη μέλη, δεδομένου ότι έχουν επικυρώσει διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα οι οποίες αναγνωρίζουν το δικαίωμα στην υγεία· επισημαίνει ότι για τη διασφάλιση του εν λόγω δικαιώματος πρέπει, μεταξύ άλλων, να εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε φάρμακα·

4.  αναγνωρίζει την αξία πρωτοβουλιών πολιτών όπως ο Ευρωπαϊκός Χάρτης των Δικαιωμάτων των Ασθενών, που βασίζεται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και η Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα Δικαιώματα των Ασθενών, η οποία εορτάζεται στις 18 Απριλίου κάθε έτους σε τοπικό και εθνικό επίπεδο στα κράτη μέλη της ΕΕ· καλεί την Επιτροπή να θεσμοθετήσει την Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα Δικαιώματα των Ασθενών σε επίπεδο ΕΕ·

5.  επισημαίνει τα συμπεράσματα του άτυπου Συμβουλίου υπουργών Υγείας υπό την ιταλική προεδρία της ΕΕ, που πραγματοποιήθηκε στο Μιλάνο στις 22 και 23 Σεπτεμβρίου 2014, όπου πολλά κράτη μέλη συμφώνησαν στην ανάγκη να καταβληθούν κοινές προσπάθειες για να διευκολυνθεί η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και να καταστεί δυνατή η ταχύτερη πρόσβαση για τους ασθενείς·

6.  τονίζει την ανάγκη για συνοχή μεταξύ όλων των πολιτικών της ΕΕ (δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο, ανάπτυξη, έρευνα και εμπόριο) και υπογραμμίζει, συνεπώς, ότι το ζήτημα της πρόσβασης σε φάρμακα στις αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να εξεταστεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο·

7.  υπογραμμίζει τη σημασία των προσπαθειών Ε&Α τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα για την ανακάλυψη νέων θεραπειών· τονίζει ότι οι ερευνητικές προτεραιότητες πρέπει να έχουν ως γνώμονα τις ανάγκες υγείας των ασθενών, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα το συμφέρον των φαρμακευτικών εταιρειών να δημιουργούν οικονομικές αποδόσεις για τις επενδύσεις τους· υπογραμμίζει ότι το κανονιστικό πλαίσιο πρέπει να διευκολύνει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τους ασθενείς και το δημόσιο συμφέρον·

8.  τονίζει ότι το υψηλό ποσοστό δημόσιων πόρων που χρησιμοποιούνται για Ε&Α δεν αποτυπώνεται στην τιμολόγηση λόγω της έλλειψης ιχνηλασιμότητας των δημόσιων πόρων στις προϋποθέσεις χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και αδειών χρήσης, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η δίκαιη δημόσια απόδοση των δημόσιων επενδύσεων·

9.  παροτρύνει για αύξηση της διαφάνειας του κόστους Ε&Α, συμπεριλαμβανομένων του ποσοστού της δημόσια χρηματοδοτούμενης έρευνας και της εμπορίας φαρμάκων·

10.  υπογραμμίζει τον ρόλο των ευρωπαϊκών ερευνητικών έργων και των ΜΜΕ για τη βελτίωση της πρόσβασης σε φάρμακα σε ευρωπαϊκό επίπεδο· υπογραμμίζει εν προκειμένω τον ρόλο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020»·

11.  υπενθυμίζει ότι η φαρμακευτική βιομηχανία της ΕΕ είναι από τις πλέον ανταγωνιστικές βιομηχανίες στην Ένωση· τονίζει ότι η διατήρηση υψηλού επιπέδου ποιότητας της καινοτομίας είναι καθοριστική για την κάλυψη των αναγκών των ασθενών και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας· τονίζει ότι οι δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης θα πρέπει να θεωρούνται δημόσια επένδυση, και ότι τα ποιοτικά φάρμακα μπορούν να βελτιώσουν τη δημόσια υγεία και επιτρέπουν στους ασθενείς να ζουν περισσότερο και με καλύτερη υγεία·

12.  τονίζει ότι, σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση που πλήττεται από κύμα αποβιομηχάνισης, ο φαρμακευτικός τομέας εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό βιομηχανικό πυλώνα και κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία απασχόλησης·

13.  πιστεύει ότι οι απόψεις τις οποίες εκφράζουν οι ευρωπαίοι πολίτες στις αναφορές που υποβάλλουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν θεμελιώδη σημασία και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά προτεραιότητα από τον ευρωπαίο νομοθέτη·

14.  τονίζει ότι θα πρέπει να βελτιωθεί η συμμετοχή των οργανώσεων ασθενών στον καθορισμό των ερευνητικών στρατηγικών για ιδιωτικές και δημόσιες κλινικές δοκιμές, προκειμένου αυτές να καλύπτουν πραγματικά μη καλυπτόμενες ανάγκες των ευρωπαίων ασθενών·

15.  επισημαίνει ότι είναι προς το συμφέρον των ασθενών, σε περίπτωση που δεν ικανοποιούνται οι ιατρικές ανάγκες, να υπάρχει ταχεία πρόσβαση σε νέα καινοτόμα φάρμακα· τονίζει, ωστόσο, ότι η επίσπευση των αδειών εμπορίας δεν θα πρέπει να αποτελεί τον κανόνα αλλά να χρησιμοποιείται μόνο σε περιπτώσεις που δεν καλύπτονται σοβαρές ιατρικές ανάγκες, ούτε πρέπει να υπαγορεύονται από εμπορικές επιδιώξεις· υπενθυμίζει ότι απαιτούνται σοβαρές κλινικές δοκιμές και παρακολούθηση φαρμακεπαγρύπνησης, προκειμένου να αξιολογούνται η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια των νέων φαρμάκων·

16.  επισημαίνει με ανησυχία ότι το 5% του συνόλου των εισαγωγών σε νοσοκομείο στην ΕΕ οφείλεται σε παρενέργειες φαρμάκων (ADR), και ότι οι ADR αποτελούν την πέμπτη βασικότερη αιτία θανάτου στα νοσοκομεία·

17.  υπενθυμίζει τη δήλωση σχετικά με την TRIPS και τη δημόσια υγεία, η οποία εκδόθηκε στην Ντόχα στις 14 Νοεμβρίου 2001, όπου αναφέρεται ότι η συμφωνία TRIPS πρέπει να εφαρμόζεται και να ερμηνεύεται με τρόπο ευνοϊκό για τη δημόσια υγεία –με την ενθάρρυνση τόσο της πρόσβασης σε υπάρχοντα φάρμακα όσο και της δημιουργίας νέων φαρμάκων· λαμβάνει εν προκειμένω υπόψη την απόφαση της 6ης Νοεμβρίου 2015 του Συμβουλίου TRIPS του ΠΟΕ, να παραταθεί η εξαίρεση των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών (ΛAX) από τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας φαρμάκων μέχρι τον Ιανουάριο του 2033·

18.  τονίζει ότι είναι κρίσιμη ανάγκη να αναπτυχθούν οι τοπικές ικανότητες στις αναπτυσσόμενες χώρες σε ό,τι αφορά την φαρμακευτική έρευνα, ώστε να καλυφθεί το μόνιμο χάσμα στην έρευνα και την παραγωγή φαρμάκων μέσω συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την ανάπτυξη προϊόντων, και με τη δημιουργία ανοικτών κέντρων έρευνας και παραγωγής·

Ανταγωνισμός

19.  εκφράζει την αποδοκιμασία του για τις δικαστικές υποθέσεις που αποσκοπούν στην καθυστέρηση της εισόδου των γενόσημων φαρμάκων στην αγορά· επισημαίνει ότι, σύμφωνα με την τελική έκθεση της έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον φαρμακευτικό κλάδο, ο αριθμός αυτών των δικαστικών υποθέσεων τετραπλασιάστηκε κατά το διάστημα 2000-2007, σχεδόν το 60% των υποθέσεων αφορούσαν διπλώματα ευρεσιτεχνίας δεύτερης γενιάς, και η εκδίκασή τους διήρκεσε κατά μέσο όρο δύο έτη·

20.  τονίζει ότι με τη βελτίωση της νομοθεσίας θα προωθηθεί η ανταγωνιστικότητα· αναγνωρίζει επίσης τη σημασία και την αποτελεσματικότητα των μέσων αντιμονοπωλιακής πολιτικής για την καταπολέμηση συμπεριφορών που υπονομεύουν τον ανταγωνισμό, όπως η κατάχρηση ή η εσφαλμένη χρήση των συστημάτων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και του συστήματος έγκρισης φαρμάκων, κατά παράβαση των άρθρων 101 και/ή 102 ΣΛΕΕ·

21.  επισημαίνει ότι τα βιο-ομοειδή φάρμακα επιτρέπουν εντονότερο ανταγωνισμό, χαμηλότερες τιμές και εξοικονόμηση πόρων για τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, βοηθώντας με τον τρόπο αυτό στη βελτίωση της πρόσβασης σε φάρμακα για τους ασθενείς· τονίζει ότι η προστιθέμενη αξία και ο οικονομικός αντίκτυπος των βιο-ομοειδών φαρμάκων στη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας πρέπει να αναλυθούν, η είσοδός τους στην αγορά δεν θα πρέπει να καθυστερήσει, και, όπου απαιτείται, θα πρέπει να εξεταστεί η λήψη μέτρων για την υποστήριξη της εισαγωγής τους στην αγορά·

22.  τονίζει ότι η τιμολόγηση των φαρμάκων βάσει της αξίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά ως οικονομική στρατηγική μεγιστοποίησης των κερδών, που θα οδηγούσε στον καθορισμό τιμών δυσανάλογων προς τη διάρθρωση κόστους των φαρμάκων, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η βέλτιστη κατανομή των κοινωνικών παροχών·

23.  αναγνωρίζει ότι η χρήση φαρμάκων εκτός των προβλεπόμενων ενδείξεων μπορεί να αποφέρει οφέλη για τους ασθενείς όταν δεν υπάρχουν εγκεκριμένες εναλλακτικές λύσεις· επισημαίνει με ανησυχία ότι οι ασθενείς αντιμετωπίζουν αυξημένους κινδύνους λόγω της έλλειψης ισχυρής πραγματολογικής βάσης που να αποδεικνύει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της χρήση φαρμάκων εκτός προβλεπόμενων ενδείξεων, της έλλειψης εν επιγνώσει συναίνεσης, και της αυξανόμενης δυσκολίας στην παρακολούθηση των παρενεργειών· υπογραμμίζει ότι ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες, όπως τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες στην εν λόγω πρακτική·

Τιμολόγηση και διαφάνεια

24.  επισημαίνει ότι οι ασθενείς αποτελούν τον πιο αδύναμο κρίκο στην πρόσβαση σε φάρμακα και ότι οι δυσκολίες που σχετίζονται με την πρόσβαση σε φάρμακα δεν πρέπει να έχουν αρνητικές συνέπειες για αυτούς·

25.  τονίζει ότι η πλειονότητα των εθνικών και περιφερειακών οργανισμών αξιολόγησης τεχνολογίας του τομέα της υγείας χρησιμοποιούν ήδη διάφορα κριτήρια κλινικού, οικονομικού και κοινωνικού οφέλους για την αξιολόγηση νέων φαρμάκων, προκειμένου να στηρίξουν τις αποφάσεις τους σχετικά με την τιμολόγηση και την επιστροφή εξόδων·

26.  τονίζει ότι είναι σημαντικό να αξιολογείται η πραγματική θεραπευτική προστιθέμενη αξία των νέων φαρμάκων βάσει στοιχείων, σε σύγκριση με τη βέλτιστη διαθέσιμη εναλλακτική λύση·

27.  επισημαίνει με ανησυχία ότι τα στοιχεία που υποστηρίζουν την αξιολόγηση της προστιθεμένης αξίας των καινοτόμων φαρμάκων συχνά σπανίζουν και δεν είναι αρκετά πειστικά για να στηρίξουν τη λήψη εμπεριστατωμένων αποφάσεων σχετικά με την τιμολόγηση·

28.  τονίζει ότι η αξιολόγηση τεχνολογιών υγείας (ΑΤΥ) πρέπει να συνιστά σημαντικό και αποτελεσματικό μέσο για τη βελτίωση της πρόσβασης σε φάρμακα, και να συμβάλλει στη βιωσιμότητα των εθνικών συστημάτων υγείας, επιτρέποντας τη δημιουργία κινήτρων για καινοτομία, και προσφέροντας στους ασθενείς τεχνολογίες με υψηλή προστιθέμενη θεραπευτική αξία· επισημαίνει, επιπλέον, ότι με την καθιέρωση κοινών ΑΤΥ σε επίπεδο ΕΕ θα αποφευχθούν ο κατακερματισμός των συστημάτων αξιολόγησης, η επικάλυψη των προσπαθειών και η ανορθολογική διάθεση πόρων εντός της ΕΕ·

29.  επισημαίνει ότι για την ανάπτυξη ασφαλών και αποτελεσματικών πολιτικών υγείας με γνώμονα τον ασθενή, και για να καταστεί η τεχνολογία της υγείας όσο το δυνατόν αποδοτικότερη, η αξιολόγηση της τεχνολογίας αυτής θα πρέπει να αποτελεί πολυεπιστημονική διαδικασία που να συγκεντρώνει ιατρικές, κοινωνικές, οικονομικές και δεοντολογικές πληροφορίες για τη χρήση της τεχνολογίας με την εφαρμογή υψηλών προτύπων, κατά τρόπο συστηματικό, ανεξάρτητο, αντικειμενικό, ποιοτικό, αναπαραγώγιμο και διαφανή·

30.  θεωρεί ότι η τιμή ενός φαρμάκου θα πρέπει να καλύπτει το κόστος της ανάπτυξης και παραγωγής του, και να είναι ενδεδειγμένη για τη συγκεκριμένη οικονομική κατάσταση του κράτους εμπορίας, όπως επίσης να ευθυγραμμίζεται με τη θεραπευτική προστιθέμενη αξία που προφέρει στους ασθενείς, ενώ παράλληλα να εξασφαλίζει την πρόσβαση για τους ασθενείς, τη βιωσιμότητα της περίθαλψης και την ανταμοιβή για την καινοτομία·

31.  υπογραμμίζει ότι ακόμη και όταν η προστιθέμενη αξία ενός νέου φαρμάκου είναι σημαντική, η τιμή δεν πρέπει να εμποδίζει τη βιώσιμη πρόσβαση στο φάρμακο αυτό στην ΕΕ·

32.  πιστεύει ότι η πραγματική θεραπευτική προστιθέμενη αξία ενός φαρμάκου, ο κοινωνικός αντίκτυπος, η σχέση κόστους οφέλους, οι δημοσιονομικές επιπτώσεις και η αποδοτικότητα για το σύστημα δημόσιας υγείας πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στο σύνολό τους κατά τον καθορισμό των διαδικασιών τιμολόγησης και επιστροφής εξόδων για τα φάρμακα·

33.  επισημαίνει με ανησυχία ότι, λόγω της μικρότερης διαπραγματευτικής δύναμης των μικρότερων χωρών και των χωρών με χαμηλότερα εισοδήματα, τα φάρμακα είναι συγκριτικά λιγότερο οικονομικώς προσιτά σε αυτά τα κράτη μέλη, ιδίως στον τομέα της ογκολογίας· εκφράζει την αποδοκιμασία του, στο πλαίσιο των διεθνών τιμών αναφοράς, για την έλλειψη διαφάνειας των τιμοκαταλόγων φαρμάκων σε σύγκριση με τις πραγματικές τιμές, και για την ασυμμετρία που συνεπάγεται αυτό όσον αφορά την πληροφόρηση, στις διαπραγματεύσεις μεταξύ του κλάδου και των εθνικών συστημάτων υγείας·

34.  υπογραμμίζει ότι η οδηγία 89/105/ΕΟΚ δεν έχει αναθεωρηθεί εδώ και 20 έτη, μολονότι έχουν επέλθει σημαντικές αλλαγές στο σύστημα φαρμάκων στην Ευρώπη·

35.  υπογραμμίζει, στο πλαίσιο αυτό, ότι απαιτούνται ανεξάρτητες διαδικασίες συλλογής και ανάλυσης δεδομένων, καθώς και διαφάνεια·

36.  επισημαίνει ότι το σχέδιο EURIPID χρειάζεται μεγαλύτερη διαφάνεια από τα κράτη μέλη ώστε να αποτυπώνει τις πραγματικές τιμές που αυτά καταβάλλουν·

37.  πιστεύει ότι απαιτείται στρατηγική καινοτομία στον τομέα της πρόληψης ασθενειών, διότι ο εν λόγω τομέας μπορεί να θεωρηθεί βασικός παράγοντας για τη μείωση της χρήσης φαρμάκων και την παράλληλη διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της ανθρώπινης υγείας· καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τη νομοθεσία που στοχεύει στη στήριξη της βιώσιμης παραγωγής τροφίμων, και να αναλάβουν όλες τις αναγκαίες πρωτοβουλίες για την προώθηση υγιών και ασφαλών συνηθειών, όπως η υγιεινή διατροφή·

Αρμοδιότητες της ΕΕ και συνεργασία

38.  υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με το άρθρο 168 ΣΛΕΕ, κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης πρέπει να εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας του ανθρώπου·

39.  τονίζει ότι είναι σημαντικό να βελτιωθεί η διαφάνεια και να αυξηθεί η εθελοντική συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών στον τομέα της τιμολόγησης και της επιστροφής εξόδων των φαρμακευτικών προϊόντων, προκειμένου να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης και να διαφυλαχθεί το δικαίωμα των ευρωπαίων πολιτών να έχουν πρόσβαση σε ποιοτική υγειονομική περίθαλψη·

40.  υπενθυμίζει ότι η διαφάνεια σε όλα τα ενωσιακά και εθνικά θεσμικά όργανα και οργανισμούς έχει καθοριστική σημασία για την εύρυθμη λειτουργία της δημοκρατίας, και ότι οι εμπειρογνώμονες που συμμετέχουν στη διαδικασία έγκρισης δεν πρέπει να έχουν σύγκρουση συμφερόντων·

41.  επικροτεί πρωτοβουλίες όπως η Πρωτοβουλία για τα καινοτόμα φάρμακα (ΠΚΦ), που φέρνουν σε συνεργασία τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα με στόχο την τόνωση της έρευνας και την επίσπευση της πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες για την αντιμετώπιση μη καλυπτόμενων αναγκών· εκφράζει, ωστόσο, την αποδοκιμασία του για το χαμηλό επίπεδο δημόσιας απόδοσης των δημοσίων επενδύσεων ελλείψει αιρεσιμότητας στην πρόσβαση σε δημόσια χρηματοδότηση από την ΕΕ· επισημαίνει, ακόμα, ότι η ΠΚΦ 2, δεύτερο και τρέχον στάδιο εφαρμογής της ΠΚΦ, χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από τους φορολογούμενους της ΕΕ, και τονίζει την ανάγκη να ενισχυθεί ο ηγετικός ρόλος της ΕΕ όσον αφορά την ιεράρχηση των αναγκών δημόσιας υγείας στην έρευνα στο πλαίσιο της ΠΚΦ 2, και την ενσωμάτωση ευρείας ανταλλαγής δεδομένων υγείας, κοινών πολιτικών διαχείρισης της διανοητικής ιδιοκτησίας, διαφάνειας και εύλογης απόδοσης των δημόσιων επενδύσεων·

42.  επισημαίνει την ενωσιακή διαδικασία κοινής προμήθειας φαρμάκων που χρησιμοποιείται για την αγορά εμβολίων σύμφωνα με την απόφαση αριθ. 1082/2013/ΕΕ· παροτρύνει τα κράτη μέλη να κάνουν πλήρη χρήση του συγκεκριμένου μέσου, για παράδειγμα σε περίπτωση ελλείψεων παρασκευασμάτων για παιδικά εμβόλια·

43.  επισημαίνει με ανησυχία ότι η ΕΕ υστερεί έναντι των ΗΠΑ όσον αφορά έναν τυποποιημένο και διαφανή μηχανισμό υποβολής εκθέσεων σχετικά με τις αιτίες των ελλείψεων φαρμάκων· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προτείνουν και να καθιερώσουν ένα τέτοιο μέσο για την τεκμηριωμένη χάραξη πολιτικής·

44.  υπενθυμίζει τη σημασία του θεματολογίου για την ψηφιακή υγεία και την ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στην ανάπτυξη και την εφαρμογή λύσεων υγείας μέσω τηλεματικής και κινητών συσκευών, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη ασφαλών, αξιόπιστων, προσβάσιμων, σύγχρονων και βιώσιμων νέων μοντέλων υγειονομικής περίθαλψης για τους ασθενείς, τους φροντιστές, τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας και τους πληρωτές·

45.  υπενθυμίζει ότι οι ΛΑΧ πλήττονται περισσότερο από ασθένειες που σχετίζονται με τη φτώχεια, ιδίως HIV/AIDS, ελονοσία, φυματίωση, παθήσεις των αναπαραγωγικών οργάνων και μολυσματικές και δερματικές νόσους·

46.  επισημαίνει ότι στις αναπτυσσόμενες χώρες οι γυναίκες και τα παιδιά έχουν μικρότερη πρόσβαση σε φάρμακα από ό,τι οι ενήλικοι άνδρες, εξαιτίας της έλλειψης διαθεσιμότητας, προσβασιμότητας, οικονομικής προσιτότητας και αποδοχής των θεραπειών ως αποτέλεσμα διακρίσεων λόγω πολιτιστικών, θρησκευτικών ή κοινωνικών παραγόντων και χαμηλής ποιότητας υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης·

47.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η φυματίωση έχει καταστεί η κορυφαία λοιμώδης αιτία θανάτου παγκοσμίως, και ότι η πιο επικίνδυνη μορφή της νόσου είναι η πολυανθεκτική στα φάρμακα· υπογραμμίζει ότι είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί η αναπτυσσόμενη κρίση μικροβιακής αντοχής (AMR), μεταξύ άλλων, μέσω της χρηματοδότησης της έρευνας και της ανάπτυξης νέων εργαλείων για εμβόλια, διαγνωστικές μεθόδους και θεραπείες της φυματίωσης, με παράλληλη εξασφάλιση βιώσιμης και οικονομικά προσιτής πρόσβασης στα εν λόγω νέα εργαλεία, προκειμένου να μην υστερήσει κανείς·

Συστάσεις

48.  ζητεί να ληφθούν μέτρα σε εθνικό και σε ενωσιακό επίπεδο, προκειμένου να προστατευτεί το δικαίωμα των ασθενών σε καθολική, οικονομικά προσιτή, αποτελεσματική, ασφαλή και έγκαιρη πρόσβαση σε βασικές και καινοτόμες θεραπείες, να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των συστημάτων δημόσιας υγειονομικής περίθαλψης της ΕΕ και να εξασφαλιστούν μελλοντικές επενδύσεις σε φαρμακευτική καινοτομία· τονίζει ότι η πρόσβαση των ασθενών σε φάρμακα αποτελεί κοινή ευθύνη όλων των συντελεστών του συστήματος υγείας·

49.  ζητεί από το Συμβούλιο και την Επιτροπή, να ενισχύσουν τις διαπραγματευτικές ικανότητες των κρατών μελών προκειμένου να εξασφαλιστεί η οικονομικά προσιτή πρόσβαση σε φάρμακα σε ολόκληρη την ΕΕ·

50.  χαιρετίζει την έκθεση της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με την Πρόσβαση σε Φάρμακα, και καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα για την εφαρμογή των συστάσεων που διατυπώνονται σε αυτήν·

51.  επισημαίνει ότι η αλλαγή χρήσης υφιστάμενων φαρμάκων για νέες ενδείξεις μπορεί να συνοδεύεται από αύξηση τιμής· ζητεί από την Επιτροπή να συγκεντρώσει και να αναλύσει τα δεδομένα σχετικά με τις αυξήσεις τιμών σε περίπτωση αλλαγής χρήσης φαρμάκων και να υποβάλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο έκθεση σχετικά με την ισορροπία και την αναλογικότητα των κινήτρων που ενθαρρύνουν τη βιομηχανία να επενδύει στην αλλαγή χρήσης φαρμάκων·

52.  καλεί τα κράτη μέλη να αναπτύξουν στενότερη συνεργασία για να καταπολεμήσουν τον εν λόγω κατακερματισμό της αγοράς, ιδίως με την ανάπτυξη κοινοχρησίας διεργασιών και αποτελεσμάτων ΑΤΥ, και να καταρτίσουν κοινά κριτήρια λήψης αποφάσεων σχετικά με την τιμολόγηση και την επιστροφή εξόδων σε εθνικό επίπεδο·

53.  καλεί την Επιτροπή να αναθεωρήσει την οδηγία για τη διαφάνεια, με έμφαση στην εξασφάλιση της έγκαιρης εισόδου στην αγορά για γενόσημα και βιο-ομοειδή φάρμακα, στην παύση της σύνδεσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής, στην επίσπευση της λήψης αποφάσεων τιμολόγησης και επιστροφής εξόδων για τα γενόσημα, και στην απαγόρευση της πολλαπλής επαναξιολόγησης των στοιχείων που τεκμηριώνουν την άδεια εμπορίας· πιστεύει ότι κατά αυτόν τον τρόπο θα μεγιστοποιηθεί η εξοικονόμηση για τους εθνικούς προϋπολογισμούς υγείας, θα βελτιωθεί η οικονομική προσιτότητα, θα επιταχυνθεί η πρόσβαση των ασθενών και θα αποτραπούν οι διοικητικές επιβαρύνσεις για τις εταιρίες γενόσημων και βιο-ομοειδών φαρμάκων·

54.  καλεί την Επιτροπή να προτείνει νέα οδηγία για τη διαφάνεια των διαδικασιών καθορισμού τιμών και των συστημάτων επιστροφής εξόδων, λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις της αγοράς·

55.  ζητεί τη θέσπιση νέας πρότασης οδηγίας για τη διαφάνεια, σε αντικατάσταση της οδηγίας 89/105/ΕΚ, με σκοπό τη διασφάλιση αποτελεσματικών ελέγχων και πλήρους διαφάνειας για όλες τις διαδικασίες που εφαρμόζονται στον καθορισμό των τιμών και την επιστροφή εξόδων για φαρμακευτικά προϊόντα στα κράτη μέλη·

56.  καλεί τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν με δίκαιο τρόπο την οδηγία 2011/24/ΕΕ περί εφαρμογής των δικαιωμάτων των ασθενών στο πλαίσιο της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης, αποφεύγοντας περιορισμούς στην εφαρμογή των κανόνων επιστροφής εξόδων για διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένης της επιστροφής εξόδων για φάρμακα, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέσο αυθαίρετων διακρίσεων ή αδικαιολόγητο φραγμό στην ελεύθερη κυκλοφορία·

57.  καλεί την Επιτροπή να παρακολουθεί και να αξιολογεί αποτελεσματικά την εφαρμογή της οδηγίας 2011/24/ΕΕ περί εφαρμογής των δικαιωμάτων των ασθενών στο πλαίσιο της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης στα κράτη μέλη, και να προγραμματίσει και να διεξαγάγει επίσημη αξιολόγηση της οδηγίας αυτής, η οποία να καλύπτει τις καταγγελίες, τις παραβάσεις, και όλα τα μέτρα μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο·

58. καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προωθήσουν Ε&Α εστιασμένη σε μη καλυπτόμενες ανάγκες των ασθενών, όπως έρευνα για νέα αντιμικροβιακά φάρμακα, να συντονίζουν με αποτελεσματικό τρόπο τους δημόσιους πόρους που διατίθενται για έρευνα στον τομέα της υγείας, και να προάγουν την κοινωνική ευθύνη στον φαρμακευτικό τομέα·

59.  καλεί τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν το παράδειγμα των υφιστάμενων πρωτοβουλιών στην ΕΕ και να θέτουν αρνητικά κίνητρα για δαπάνες εμπορικής προώθησης της φαρμακευτικής βιομηχανίας, όπως ένα σύστημα συνεισφορών σε ένα ταμείο καινοτομίας με στόχο την προώθηση της ανεξάρτητης έρευνας σε τομείς ενδιαφέροντος για εθνικές υπηρεσίες υγείας που δεν καλύπτονται επαρκώς από την εμπορική έρευνα (π.χ. AMR), και για ομάδες ασθενών που αποκλείονται συνήθως από τις κλινικές μελέτες, όπως παιδιά, έγκυοι και ηλικιωμένοι·

60.  επισημαίνει ότι η αυξανόμενη απειλή της μικροβιακής αντοχής και ο επείγων χαρακτήρας της απειλής της μικροβιακής αντοχής αναγνωρίστηκαν πρόσφατα από τον ΟΗΕ· καλεί την Επιτροπή να εντείνει τη δράση της για την καταπολέμηση της AMR, με στόχο την προώθηση Ε&Α στον συγκεκριμένο τομέα, και να υποβάλει νέο και διεξοδικό ενωσιακό σχέδιο δράσης με βάση την προσέγγιση «Μία υγεία»·

61.  αναγνωρίζει ότι τα κίνητρα που προτείνονται στον κανονισμό για τα παιδιατρικά φάρμακα δεν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά στην προώθηση της καινοτομίας σε φάρμακα για παιδιά, ιδίως στους τομείς της ογκολογίας και της νεογνολογίας· καλεί την Επιτροπή να εξετάσει τα υφιστάμενα εμπόδια και να προτείνει μέτρα για μεγαλύτερη πρόοδο στον συγκεκριμένο τομέα·

62.  καλεί την Επιτροπή να προωθεί πρωτοβουλίες που στρέφουν τη δημόσια και την ιδιωτική έρευνα στην κατεύθυνση της ανάπτυξης καινοτόμων φαρμάκων για τη θεραπεία παιδικών ασθενειών·

63.  καλεί την Επιτροπή να αρχίσει αμέσως την προετοιμασία της έκθεσης δυνάμει του άρθρου 50 του κανονισμού για τα παιδιατρικά φάρμακα, και να τροποποιήσει τη νομοθεσία ώστε να αντιμετωπιστεί η έλλειψη καινοτομίας στις αγωγές παιδιατρικής ογκολογίας, αναθεωρώντας τα κριτήρια παρέκκλισης για προγράμματα παιδιατρικής έρευνας (ΠΠΕ) και να μεριμνήσει ώστε τα ΠΠΕ να υλοποιούνται στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης ενός φαρμάκου έτσι ώστε τα παιδιά να μην περιμένουν περισσότερο από όσο είναι αναγκαίο για να έχουν πρόσβαση σε καινοτόμες νέες θεραπείες·

64.  καλεί την Επιτροπή να προωθήσει δημόσια και ιδιωτική έρευνα σχετικά με φάρμακα για γυναίκες ασθενείς, να άρει τις ανισότητες των δύο φύλων στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης και να προσφέρει σε όλους τους πολίτες τη δυνατότητα για περισσότερο δίκαιη πρόσβαση σε φάρμακα·

65.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να θεσπίσουν στρατηγικά σχέδια που να εξασφαλίζουν την πρόσβαση σε φάρμακα που σώζουν ζωές· ζητεί, εν προκειμένω, τον συντονισμό ενός σχεδίου για την εξάλειψη της ηπατίτιδας C στην ΕΕ, με τη χρήση μέσων όπως η από κοινού ανάθεση συμβάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο·

66.  ζητεί να εφαρμοστεί το πλαίσιο κανόνων στον τομέα της έρευνας και της πολιτικής φαρμάκων κατά τρόπο ώστε να προάγεται η καινοτομία, ιδίως σε περιπτώσεις ασθενειών, όπως ο καρκίνος, για τις οποίες δεν υπάρχει ακόμα ικανοποιητική θεραπεία·

67.  καλεί την Επιτροπή να λάβει περαιτέρω μέτρα για την προώθηση της ανάπτυξης ATMP και της πρόσβασης των ασθενών σε αυτά·

68.  καλεί την Επιτροπή να αναλύσει τον συνολικό αντίκτυπο της διανοητικής ιδιοκτησίας στην καινοτομία και την πρόσβαση των ασθενών σε φάρμακα, σε μια διεξοδική και αντικειμενική μελέτη, όπως ζητήθηκε από το Συμβούλιο στα συμπεράσματα της 17ης Ιουνίου 2016, και, ιδίως, να αναλύσει στο πλαίσιο της μελέτης αυτής τον αντίκτυπο των πιστοποιητικών συμπληρωματικής προστασίας (ΠΣΠ), της αποκλειστικότητας των δεδομένων, και της εμπορικής αποκλειστικότητας στην ποιότητα της καινοτομίας και στον ανταγωνισμό·

69.  καλεί την Επιτροπή να αξιολογήσει την εφαρμογή του ρυθμιστικού πλαισίου για τα ορφανά φάρμακα (ιδίως όσον αφορά την έννοια της μη καλυπτόμενης ιατρικής ανάγκης, τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύεται η έννοια αυτή, και τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται για τον προσδιορισμό των μη καλυπτόμενων ιατρικών αναγκών), να προσφέρει καθοδήγηση σχετικά με μη καλυπτόμενες ιατρικές ανάγκες προτεραιότητας, να αξιολογήσει τα υφιστάμενα συστήματα παροχής κινήτρων για την προώθηση της ανάπτυξης αποτελεσματικών, ασφαλών και οικονομικά προσιτών φαρμάκων για σπάνιες ασθένειες σε σύγκριση με την βέλτιστη διαθέσιμη εναλλακτική λύση, να προωθήσει το ευρωπαϊκό μητρώο σπάνιων νόσων και κέντρων αναφοράς, και να μεριμνά για την ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας·

70.  εκφράζει την ικανοποίησή του σχετικά με τη νομοθεσία για τη φαρμακεπαγρύπνηση, του 2010 και 2012· καλεί την Επιτροπή, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και τα κράτη μέλη να συνεχίσουν την παρακολούθηση και υποβολή αναφορών για την υλοποίηση της νομοθεσίας φαρμακεπαγρύπνησης μετά την έγκριση του φαρμάκου, και για να διασφαλιστεί η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και των ανεπιθύμητων ενεργειών των φαρμάκων·

71.  καλεί την Επιτροπή να συνεργαστεί με τον EMA και τους ενδιαφερομένους, στην κατάρτιση κώδικα ορθής πρακτικής για την υποχρεωτική αναφορά των ανεπιθύμητων συμβάντων και των αποτελεσμάτων της χρήσης φαρμάκων εκτός των προβλεπόμενων ενδείξεων, και στη δημιουργία μητρώων ασθενών, προκειμένου να ενισχυθεί η πραγματολογική βάση και να μετριαστούν οι κίνδυνοι για τους ασθενείς·

72.  καλεί την Επιτροπή να προωθεί τα ανοικτά δεδομένα στη φαρμακευτική έρευνα που χρηματοδοτείται με δημόσιους πόρους, και να ενθαρρύνει την επιβολή όρων όπως η οικονομικά προσιτή τιμολόγηση και η αποκλειστικότητα ή η διανοητική συνιδιοκτησία για έργα που χρηματοδοτούνται με δημόσιες επιχορηγήσεις της ΕΕ, όπως το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 και η ΠΚΦ·

73.  καλεί την Επιτροπή να προωθεί τη δεοντολογική συμπεριφορά και τη διαφάνεια στον φαρμακευτικό τομέα, ιδίως όσον αφορά τις κλινικές δοκιμές και το πραγματικό κόστος Ε&Α, κατά την αδειοδότηση και την αξιολόγηση της διαδικασίας καινοτομίας·

74.  επισημαίνει τη χρήση προσαρμοστικών οδών για την προώθηση της ταχύτερης πρόσβασης σε φάρμακα για τους ασθενείς· υπογραμμίζει τον υψηλότερο βαθμό αβεβαιότητας σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των νέων φαρμάκων που εισέρχονται στην αγορά· επισημαίνει την ανησυχία που έχει εκφραστεί από επαγγελματίες του τομέα της υγείας, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και ρυθμιστικές αρχές, όσον αφορά τις προσαρμοστικές οδούς· τονίζει τη ζωτική σημασία που έχει η σωστή εφαρμογή του συστήματος εποπτείας μετά τη διάθεση στην αγορά· πιστεύει ότι οι προσαρμοστικές οδοί θα πρέπει να περιορίζονται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις σοβαρών μη καλυπτόμενων ιατρικών αναγκών, και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον EMA να καταρτίσουν κατευθυντήριες γραμμές για την προστασία της ασφάλειας των ασθενών·

75.  καλεί την Επιτροπή να εγγυάται τη διεξοδική αξιολόγηση της ποιότητας, ασφάλειας και αποτελεσματικότητας κάθε ταχείας διαδικασίας έγκρισης και να εξασφαλίζει ότι τέτοιες εγκρίσεις είναι δυνατές μέσω της έγκρισης υπό όρους και μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις εντοπισμού σαφούς μη καλυπτόμενης ιατρικής ανάγκης, όπως επίσης να εξασφαλίζει την εφαρμογή διαφανούς διαδικασίας με λογοδοσία για την παρακολούθηση των μετεγκριτικών μελετών ασφάλειας, ποιότητας και αποτελεσματικότητας, καθώς και την επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης·

76.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να θεσπίσουν πλαίσιο για την προώθηση, τη διασφάλιση και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της χρήσης των γενόσημων και των βιο-ομοειδών φαρμάκων, το οποίο να εγγυάται την ταχύτερη είσοδό τους στην αγορά και να επιτρέπει την παρακολούθηση για αθέμιτες πρακτικές σύμφωνα με τα άρθρα 101 και 102 ΣΛΕΕ, και να υποβάλλουν σχετική εξαμηνιαία έκθεση· καλεί επίσης την Επιτροπή να παρακολουθεί τις συμφωνίες διακανονισμού για διπλώματα ευρεσιτεχνίας μεταξύ των κλάδων αρχέτυπων και γενόσημων φαρμάκων, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιούνται καταχρηστικά για τον περιορισμό της εισόδου γενόσημων φαρμάκων στην αγορά·

77.  καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει και, όπου είναι δυνατόν, να εντείνει την παρακολούθηση και τη διερεύνηση πιθανών περιπτώσεων κατάχρησης αγοράς, συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων «αντίστροφων πληρωμών», της υπερβολικής τιμολόγησης καθώς και άλλων μορφών περιορισμού της αγοράς που αφορούν συγκεκριμένα τις φαρμακευτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ, σύμφωνα με τα άρθρα 101 και 102 ΣΛΕΕ·

78.  καλεί την Επιτροπή να εισαγάγει στον κανονισμό 469/2009 μια απαλλαγή της παρασκευαστικής δραστηριότητας από το ΣΠΠ, επιτρέποντας την παραγωγή γενόσημων και βιο-ομοειδών φαρμάκων στην Ευρώπη με σκοπό την εξαγωγή τους σε χώρες χωρίς ΣΠΠ ή στις οποίες τα ΣΠΠ έχουν ήδη λήξει, χωρίς να υπονομεύεται η αποκλειστικότητα που παρέχει το καθεστώς των ΣΠΠ στις προστατευμένες αγορές· πιστεύει ότι οι εν λόγω διατάξεις θα μπορούσαν να έχουν θετικό αντίκτυπο στην πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας φάρμακα στις αναπτυσσόμενες χώρες και στις ΛΑΧ, και στην αύξηση της παρασκευαστικής δραστηριότητας και της Ε&Α στην ΕΕ, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και τονώνοντας την οικονομική μεγέθυνση·

79.  καλεί την Επιτροπή να τηρεί και να ενισχύει τη νομοθεσία της ΕΕ για τον ανταγωνισμό και τις αρμοδιότητές της στη φαρμακευτική αγορά, προκειμένου να αντιμετωπίζονται οι αθέμιτες συμπεριφορές και να προωθούνται εύλογες τιμές για τους ασθενείς·

80.  καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενισχύσει τον διάλογο σχετικά με τις μη καλυπτόμενες ιατρικές ανάγκες μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων, των ασθενών, των επαγγελματιών της υγείας, των ρυθμιστικών φορέων, των οργανισμών ΑΤΥ, των πληρωτών και των παρασκευαστών, σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής των φαρμάκων·

81.  καλεί την Επιτροπή να προτείνει το συντομότερο δυνατόν τη θέσπιση νομοθεσίας για ένα ευρωπαϊκό σύστημα αξιολόγησης της τεχνολογίας υγείας, να εναρμονίσει διαφανή κριτήρια ΑΤΥ για την αξιολόγηση της προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας των φαρμάκων σε σύγκριση με τις βέλτιστες διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις λαμβανομένου υπόψη του επιπέδου καινοτομίας και αξίας για τους ασθενείς μεταξύ άλλων, να καθιερώσει υποχρεωτικές αξιολογήσεις σχετικής αποτελεσματικότητας σε επίπεδο ΕΕ ως πρώτο βήμα για νέα φάρμακα, και να θέσει σε εφαρμογή ένα ευρωπαϊκό σύστημα ταξινόμησης για την καταγραφή του επιπέδου προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας τους, εφαρμόζοντας ανεξάρτητη και διαφανή διαδικασία που αποφεύγει τις συγκρούσεις συμφερόντων·

82.  καλεί το Συμβούλιο να εντείνει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τις διαδικασίες καθορισμού τιμών, προκειμένου να γίνεται ανταλλαγή πληροφοριών, ιδίως σχετικά με τις συμφωνίες διαπραγμάτευσης και τις ορθές πρακτικές, και να αποφεύγονται περιττές διοικητικές απαιτήσεις και καθυστερήσεις· καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να αναλύσουν τα κλινικά, οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια που εφαρμόζουν ήδη ορισμένοι εθνικοί οργανισμοί ΑΤΥ, χωρίς να θίξουν αρμοδιότητες των κρατών μελών·

83.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να συμφωνήσουν σε έναν κοινό ορισμό της «προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας» των φαρμάκων, με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων, εκπροσώπων των κρατών μελών· επισημαίνει, στο πλαίσιο αυτό, τον ορισμό της «προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας» που χρησιμοποιείται για τα παιδιατρικά φάρμακα·

84.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προσδιορίσουν ή/και να αναπτύξουν πλαίσια, δομές και μεθοδολογίες προκειμένου να ενσωματώσουν με χρήσιμο τρόπο στοιχεία για τους ασθενείς σε όλα τα στάδια του κύκλου Ε&Α για τα φάρμακα, από τον έγκαιρο διάλογο έως την κανονιστική έγκριση, την ΑΤΥ, τις αξιολογήσεις σχετικής αποτελεσματικότητας και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων για την τιμολόγηση και την επιστροφή εξόδων, με τη συμμετοχή των ασθενών και των αντιπροσωπευτικών οργανώσεών τους·

85.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προωθήσουν μείζονες δημόσιες επενδύσεις για έρευνα με βάση μη καλυπτόμενες ιατρικές ανάγκες, να εξασφαλίσουν ότι οι επενδύσεις αυτές θα αποφέρουν στο δημόσιο οφέλη όσον αφορά την υγεία, και να καθιερώσουν τη χρηματοδότηση υπό όρους στη βάση μη αποκλειστικής αδειοδότησης και οικονομικά προσιτών φαρμάκων·

86.  καλεί το Συμβούλιο να προωθήσει την ορθολογική χρήση των φαρμάκων σε ολόκληρη την ΕΕ, με την προώθηση εκστρατειών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με την ορθολογική χρήση των φαρμάκων, με στόχο την αποφυγή της υπερκατανάλωσης, ιδίως αντιβιοτικών, και την προώθηση της συνταγογράφησης δραστικών ουσιών από τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας, και της λήψης γενόσημων φαρμάκων·

87.  καλεί τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν την προσβασιμότητα των φαρμακείων, συμπεριλαμβανομένων της πυκνότητάς τους τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές, του αριθμού των επαγγελματιών που τα στελεχώνουν, της καταλληλότητας του ωραρίου λειτουργίας τους, και της παροχής ποιοτικών συμβουλών και καθοδήγησης·

88.  καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να καταρτίσουν μέτρα που εξασφαλίζουν την οικονομικά προσιτή πρόσβαση των ασθενών σε φάρμακα και αποφέρουν όφελος για την κοινωνία, αποφεύγοντας παράλληλα τις απαράδεκτες επιπτώσεις στους προϋπολογισμούς για την υγεία, να χρησιμοποιούν διάφορα μέτρα, όπως η διερεύνηση των μελλοντικών τάσεων, ο έγκαιρος διάλογος, τα καινοτόμα μοντέλα τιμολόγησης, οι προαιρετικές κοινές διαδικασίες σύναψης συμβάσεων και η οικειοθελής συνεργασία στη διαπραγμάτευση των τιμών, όπως στην περίπτωση της πρωτοβουλίας μεταξύ των χωρών της Μπενελούξ και της Αυστρίας, και να διερευνούν τα πολυάριθμα εργαλεία που βασίζονται σε μηχανισμούς αποσύνδεσης του κόστους έρευνας από την τιμή για παραμελημένους τομείς έρευνας όπως η AMR και οι νόσοι που συνδέονται με τη φτώχεια·

89.  καλεί την Επιτροπή να καθορίσει, από κοινού με όλους τους ενδιαφερόμενους, πώς θα μπορούσε το κριτήριο της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς (MEAT) –όπως περιγράφεται στην οδηγία για τις δημόσιες συμβάσεις, και το οποίο δεν συνεπάγεται μόνο κριτήρια χαμηλότερου κόστους– να εφαρμοστεί καλύτερα στις προσφορές φαρμάκων στα νοσοκομεία σε εθνικό επίπεδο, προκειμένου να καταστεί δυνατή η βιώσιμη και υπεύθυνη προμήθεια φαρμάκων· παροτρύνει τα κράτη μέλη να μεταφέρουν στην εθνική τους νομοθεσία, κατά τον καλύτερο τρόπο, το κριτήριο της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς για τα φαρμακευτικά προϊόντα·

90.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αρχίζουν υψηλού επιπέδου στρατηγικό διάλογο με όλους τους συμφεροντούχους, μαζί με εκπροσώπους της Επιτροπής, του Κοινοβουλίου, των κρατών μελών, των οργανώσεων των ασθενών, των πληρωτών οργανισμών, των επαγγελματιών του τομέα της υγείας και εκπροσώπων από τον ακαδημαϊκό και επιστημονικό κόσμο και τη βιομηχανία, σχετικά με τις τρέχουσες και τις μελλοντικές εξελίξεις στο φαρμακευτικό σύστημα στην ΕΕ, με στόχο τον καθορισμό βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων ολιστικών στρατηγικών για την εξασφάλιση της πρόσβασης σε φάρμακα και για τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης και μια ανταγωνιστική φαρμακευτική βιομηχανία, ώστε να επιτευχθούν οικονομικά προσιτές τιμές και ταχύτερη πρόσβαση σε φάρμακα για τους ασθενείς·

91.  καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να ορίσουν σαφείς κανόνες σχετικά με το ασυμβίβαστο, τις συγκρούσεις συμφερόντων και τη διαφάνεια στα θεσμικά όργανα της ΕΕ, και για τους εμπειρογνώμονες που ασχολούνται με θέματα σχετικά με τα φάρμακα· καλεί τους εμπειρογνώμονες που συμμετέχουν στη διαδικασία έγκρισης να δημοσιοποιούν τα βιογραφικά τους και να υπογράφουν δήλωση απουσίας σύγκρουσης συμφερόντων·

92.  καλεί την Επιτροπή και τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού να παρακολουθούν τις αθέμιτες πρακτικές προκειμένου να προστατεύουν τους καταναλωτές από τεχνητά υψηλές τιμές φαρμάκων·

93.  καλεί την Επιτροπή και το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διευκρινίσουν, σύμφωνα με το άρθρο 102 ΣΛΕΕ, τι συνιστά κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης μέσω υψηλών τιμών·

94.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν τα μέτρα ευελιξίας που περιέχονται στη συμφωνία TRIPS του ΠΟΕ, όπως επίσης να συντονίζουν και να αποσαφηνίζουν τη χρήση τους όποτε αυτό είναι αναγκαίο·

95.  καλεί το Συμβούλιο και την Επιτροπή να διασφαλίσουν πλήρως την πρακτικότητα των μοντέλων βιοϊατρικής καινοτομίας πέρα από τα καθεστώτα διανοητικής ιδιοκτησίας που βασίζονται στα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, στις διεθνείς εμπορικές διαπραγματεύσεις·

96.  καλεί την Επιτροπή να υποβάλλει έκθεση, τουλάχιστον ανά πενταετία, προς το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, σχετικά με την πρόσβαση σε φάρμακα στην ΕΕ, και να υποβάλλει τακτικότερα εκθέσεις σε περιπτώσεις έκτακτων προβλημάτων όσον αφορά την πρόσβαση στα φάρμακα·

97.  καλεί την Επιτροπή να προτείνει μέτρα για τη βελτίωση του ποσοστού εγκρίσεων νέων θεραπειών και διάθεσής τους σε ασθενείς·

98.  καλεί την Επιτροπή να προβάλει τη σημασία του να είναι ίδια η σύνθεση των φαρμάκων σε ολόκληρη την ΕΕ·

99.  καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να διατυπώσουν καλύτερο ορισμό για την έννοια –και να αναλύσουν τις αιτίες– της έλλειψης φαρμάκων, και, στο πλαίσιο αυτό, να αξιολογήσουν τον αντίκτυπο του παράλληλου εμπορίου και των ποσοστώσεων στην προσφορά, να καταρτίσουν και να επικαιροποιούν, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, τον EMA και τους συμφεροντούχους κατάλογο των βασικών φαρμάκων των οποίων η προσφορά δεν επαρκεί, λαμβάνοντας ως σημείο αναφοράς τον κατάλογο της ΠΟΥ, να παρακολουθούν τη συμμόρφωση προς το άρθρο 81 της οδηγίας 2001/83/ΕΕ σχετικά με τις ελλείψεις στον εφοδιασμό, να εξετάσουν τρόπους για να αντιμετωπιστεί η απόσυρση αποτελεσματικών φαρμάκων από την αγορά για καθαρά εμπορικούς σκοπούς, και να λάβουν μέτρα για την αποκατάσταση αυτών των ελλείψεων·

100.  καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να καθιερώσουν μηχανισμό βάσει του οποίου θα μπορούσε να καταρτίζεται σε ετήσια βάση έκθεση σχετικά με τις ελλείψεις φαρμάκων σε ολόκληρη την ΕΕ·

101.  καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να επανεξετάσουν τη θεσμική βάση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων και να διερευνήσουν τη δυνατότητα ενίσχυσης του πεδίου αρμοδιοτήτων του με σκοπό τον συντονισμό πανευρωπαϊκής δραστηριότητας για την αντιμετώπιση των ελλείψεων φαρμάκων στα κράτη μέλη·

102.  τονίζει ότι η ανάπτυξη ισχυρών συστημάτων παρακολούθησης και διανομής σε όλα τα επίπεδα, από το δημοτικό έως το διαμερισματικό, το επαρχιακό και το εθνικό, με τη στήριξη εργαστηριακών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας και ισχυρών συστημάτων εφοδιαστικής, θα μπορούσε να καταστήσει πιο εφικτή την πρόσβαση σε φάρμακα, ενώ η μεταφορά τεχνολογιών της υγείας στις αναπτυσσόμενες χώρες (μέσω συμβάσεων αδειών εκμετάλλευσης, και της παροχής πληροφοριών, τεχνογνωσίας και επαγγελματικών δεξιοτήτων, τεχνικών υλικών και εξοπλισμού) μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στις αποδέκτριες χώρες να παράγουν το προϊόν τοπικά και να οδηγήσει σε μεγαλύτερη πρόσβαση στο προϊόν και σε βελτίωση της υγείας·

103.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αναπτύξουν ενιαίο οδικό χάρτη για υπηρεσίες υγείας μέσω τηλεματικής και κινητών συσκευών, συμπεριλαμβανομένων, ιδίως, της ανάπτυξης και αξιοποίησης δοκιμαστικών σχεδίων σε εθνικό επίπεδο, του εκσυγχρονισμού των μοντέλων επιστροφής εξόδων ώστε να προωθηθεί μια στροφή προς συστήματα υγειονομικής περίθαλψης με γνώμονα τα αποτελέσματα για την υγεία, του καθορισμού κινήτρων προκειμένου να ενθαρρυνθεί ο κόσμος της υγείας να συμμετέχει σε αυτήν την ψηφιακή επανάσταση, και της βελτίωσης της ενημέρωσης των επαγγελματιών του τομέα της υγείας, των ασθενών και όλων των συμφεροντούχων ώστε να καταστεί δυνατή η ενδυνάμωσή τους·

104.  παροτρύνει τα κράτη μέλη να αξιολογήσουν τις οδούς και τις πολιτικές υγειονομικής περίθαλψης με στόχο τη βελτίωση των αποτελεσμάτων για τους ασθενείς, και της οικονομικής βιωσιμότητας του συστήματος ιδίως μέσω της προώθησης ψηφιακών λύσεων για τη βελτίωση της παροχής υγειονομικής περίθαλψης στους ασθενείς και τον εντοπισμό της σπατάλης πόρων·

105.  καλεί την ΕΕ να εντείνει τις προσπάθειες για να βελτιώσει τις ικανότητες των αναπτυσσόμενων χωρών και να βοηθήσει τις χώρες αυτές να σχεδιάσουν αποτελεσματικά συστήματα υγείας που να επιδιώκουν τη βελτιωμένη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, ιδίως για τις ευπαθείς κοινότητες·

106.  τονίζει ότι η υπό εξέλιξη διαδικασία REFIT για την αξιολόγηση του κανονισμού της ΕΕ για την κλιμακωτή τιμολόγηση θα πρέπει να οδηγήσει στην περαιτέρω προώθηση χαμηλότερων τιμών στις αναπτυσσόμενες χώρες, και καλεί την ΕΕ να ξεκινήσει μια ευρύτερη και διαφανή συζήτηση για την κανονιστική ρύθμιση της τιμολόγησης και για στρατηγικές που εξασφαλίζουν την πρόσβαση σε ποιοτικά και φθηνά φάρμακα· υπενθυμίζει ότι η κλιμακωτή τιμολόγηση δεν οδηγεί αναγκαστικά σε φθηνές τιμές και έρχεται σε αντίθεση με την πρακτική πείρα σύμφωνα με την οποία ο ισχυρός ανταγωνισμός στα γενόσημα και οι μεταφορές τεχνολογίας οδηγούν σε χαμηλότερες τιμές·

107.  καλεί την ΕΕ να εντείνει τη στήριξή της σε παγκόσμια προγράμματα και πρωτοβουλίες που προάγουν την πρόσβαση σε φάρμακα στις αναπτυσσόμενες χώρες, δεδομένου ότι τα προγράμματα αυτά συντέλεσαν στην προώθηση των στόχων για την υγεία και βελτίωσαν σημαντικά την πρόσβαση σε φάρμακα·

Διανοητική ιδιοκτησία (ΔΙ) και Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α)

108.  υπενθυμίζει ότι τα δικαιώματα ΔΙ επιτρέπουν μια περίοδο αποκλειστικότητας την οποία οι αρμόδιες αρχές πρέπει να ρυθμίζουν, να παρακολουθούν και να υλοποιούν προσεκτικά και αποτελεσματικά, προκειμένου να αποφεύγεται η σύγκρουση με το θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα στην προστασία της υγείας, ενώ ταυτόχρονα να προωθούνται η ποιοτική καινοτομία η ανταγωνιστικότητα· τονίζει ότι το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (ΕΓΔΕ) και τα κράτη μέλη θα πρέπει να χορηγούν διπλώματα ευρεσιτεχνίας μόνο για φαρμακευτικά προϊόντα που πληρούν αυστηρά τα κριτήρια για τη χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας, δηλαδή την καινοτομία, την εφευρετική δραστηριότητα και τη δυνατότητα βιομηχανικής εφαρμογής, όπως αυτά παγιώνονται στη σύμβαση για τα ευρωπαϊκά διπλώματα ευρεσιτεχνίας·

109.  τονίζει ότι, ενώ ορισμένα νέα φάρμακα αποτελούν παραδείγματα επαναστατικής καινοτομίας, άλλα νέα φάρμακα επιδεικνύουν θεραπευτική προστιθέμενη αξία ανεπαρκή για να χαρακτηριστούν γνήσια καινοτομία· υπογραμμίζει ότι η αλλαγή χρήσης και η αναδιάταξη γνωστών μορίων, καθώς και η ανάπτυξη νέων φαρμάκων για την ίδια θεραπευτική ένδειξη (ουσίες ίδιου σκοπού –«me-too»), θα πρέπει να αξιολογούνται προσεκτικά, ειδικά σε ό,τι αφορά την προστιθέμενη θεραπευτική αξία τους· θα πρέπει να επιδεικνύονται μετρήσιμα οφέλη και να τηρούνται αυστηρά οι απαιτήσεις για την κατοχυρωσιμότητα ευρεσιτεχνίας, εφευρετικής δραστηριότητας και βιομηχανικής εφαρμογής· προειδοποιεί για πιθανή αθέμιτη χρήση των κανόνων προστασίας ΔΙ με σκοπό τη διαιώνιση των δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας μέσω μικροτροποποιήσεων (evergreening) και την αποφυγή του ανταγωνισμού·

110.  αναγνωρίζει τον θετικό αντίκτυπο του κανονισμού αριθ.°141/2000/ΕΚ για την ανάπτυξη ορφανών φαρμάκων, που κατέστησε δυνατόν να διατεθούν στην αγορά πολυάριθμα καινοτόμα προϊόντα για ασθενείς που στερούνταν θεραπευτικής αγωγής· λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες σχετικά με την πιθανότητα λανθασμένης εφαρμογής των κριτηρίων για τον προσδιορισμό των ορφανών φαρμάκων και τις ενδεχόμενες επιπτώσεις της στην αύξηση του αριθμού των αδειών για ορφανά φάρμακα· επισημαίνει ότι τα ορφανά φάρμακα μπορούν επίσης να χρησιμοποιούνται εκτός των προβλεπόμενων ενδείξεων ή να υποβάλλονται σε επανεξέταση και να εγκρίνονται για συμπληρωματικές ενδείξεις, ώστε να αυξάνονται οι πωλήσεις τους· καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει για την εφαρμογή ισόρροπων κινήτρων χωρίς να αποθαρρύνεται η καινοτομία στον συγκεκριμένο τομέα· τονίζει ότι οι διατάξεις του κανονισμού για τα ορφανά φαρμακευτικά προϊόντα θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνον εφόσον πληρούνται όλα τα σχετικά κριτήρια·

111.  επισημαίνει ότι η συμφωνία TRIPS του ΠΟΕ προσφέρει ευελιξία όσον αφορά τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας, όπως για παράδειγμα μέσω της χορήγησης υποχρεωτικών αδειών, που έχει ως αποτέλεσμα την ουσιαστική μείωση των τιμών· επισημαίνει ότι η ευελιξία αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αποτελεσματικό εργαλείο σε έκτακτες περιστάσεις καθοριζόμενες από το δίκαιο κάθε κράτους μέλους του ΠΟΕ, για την αντιμετώπιση προβλημάτων δημόσιας υγείας, προκειμένου να καθίσταται δυνατή η παροχή των αναγκαίων φαρμάκων σε προσιτές τιμές στο πλαίσιο εγχώριων προγραμμάτων δημόσιας υγείας, και να προάγεται η δημόσια υγεία·

°

°  °

112.  αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών.

• [1]  ΕΕ C 24 της 22.1.2016, σ. 119.
• [2]  http://ec.europa.eu/smart-regulation/roadmaps/docs/2016_sante_144_health_technology_assessments_en.pdf.
• [3]  http://ec.europa.eu/health/technology_assessment/docs/2014_strategy_eucooperation_hta_en.pdf.
• [4]  ec.europa.eu/health/social_determinants/docs/healthinequalitiesineu_2013_en.pdf.
• [5]  http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/lsa/145978.pdf.
• [6]  http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?qid=1487773312325&uri=CELEX:32013D1082
• [7]  http://ec.europa.eu/health/preparedness_response/docs/jpa_agreement_medicalcountermeasures_en.pdf
• [8]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2015)0323.
• [9]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2012)0320.
• [10]  το δικαίωμα στην υγειονομική περίθαλψη είναι το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό δικαίωμα σε ένα καθολικό ελάχιστο πρότυπο υγειονομικής περίθαλψης που δικαιούνται όλοι οι άνθρωποι·

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Το υφιστάμενο φαρμακευτικό σύστημα ανάγεται στη δεκαετία του '70, όταν δημιουργήθηκε με πρωταρχικό σκοπό τη βελτίωση και την προστασία της ασφάλειας των ασθενών. Αυτό συνέβη σε συνέχεια της «τραγωδίας της θαλιδομίδης», ενός από τους πλέον καθοριστικούς παράγοντες για τη δημιουργία του συστήματος φαρμακεπαγρύπνησης της ΕΕ.

Στο πλαίσιο της ανάπτυξης της υφιστάμενης αγοράς φαρμάκων, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου ενθάρρυνε σημαντικά την ένταξη των φαρμάκων στο σύστημα διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και στην προστασία των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας του βιομηχανικού κλάδου σε συνάρτηση με την ανάπτυξη νέων φαρμάκων.

Τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας αναγνωρίζονται από το άρθρο 17 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και έχουν ως απώτερο σκοπό την εξασφάλιση της απόδοσης της επένδυσης για τους επενδυτές/ερευνητές, προασπίζοντας, προωθώντας και τονώνοντας με τον τρόπο αυτό την καινοτομία και την έρευνα προς όφελος της κοινωνίας.

Η προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας και η ένταξη των φαρμάκων στο σύστημα διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας επέφεραν αλλαγές στην αγορά φαρμάκων η οποία, τις τελευταίες δεκαετίες, έχει καταστεί μία από τις πιο επικερδείς εμπορικές δραστηριότητες παγκοσμίως, και αναλογεί στο 1,5% του ΑΕΠ των χωρών του ΟΟΣΑ.

Ωστόσο, η αγορά φαρμάκων διαφέρει σημαντικά από τις άλλες αγορές, δεδομένου ότι τα φάρμακα δεν μπορούν να θεωρηθούν με τον ίδιο τρόπο όπως τα άλλα εμπορεύματα και, συνεπώς, η προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας στη συγκεκριμένη αγορά μπορεί να έλθει σε σύγκρουση με το θεμελιώδες δικαίωμα στην προστασία της υγείας, που επιβάλλει στις κυβερνήσεις να εγγυώνται την την πρόσβαση σε φάρμακα.

Το άρθρο 35 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων σχετικά με την «Προστασία της υγείας» αναγνωρίζει ότι «Κάθε πρόσωπο δικαιούται να έχει πρόσβαση στην πρόληψη σε θέματα υγείας και να απολαύει ιατρικής περίθαλψης σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζονται στις εθνικές νομοθεσίες και πρακτικές». Επιπλέον, στο εν λόγω άρθρο ορίζεται ότι κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης, εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας του ανθρώπου.

Η ιδιαιτερότητα αυτή έχει επισημανθεί σε διάφορα ψηφίσματα του Κοινοβουλίου και συμπεράσματα του Συμβουλίου, όπου υπογραμμίζεται η ανάγκη για διάλογο και για μέτρα σχετικά με το θέμα.

Γενικά, στην Ευρώπη η αγορά φαρμάκων χαρακτηρίζεται από υψηλό επίπεδο ρύθμισης σε θέματα ασφάλειας, αλλά υπάρχει μικρότερος έλεγχος όσον αφορά τις οικονομικές πτυχές και την ποιότητα της καινοτομίας. Αυτό αποτυπώνεται και στον τρόπο με τον οποίο η φαρμακευτική βιομηχανία αποφασίζει σε ποιους ερευνητικούς τομείς να δώσει προτεραιότητα: βασίζει τις αποφάσεις της στο μέγεθος της αγοράς, καθορίζοντας την τιμή βάσει της αγοραίας αξίας, ενώ επιλέγει την αγορά βάσει της υψηλότερης τιμής που προτίθεται να πληρώσει ο αγοραστής και του υψηλότερου οικονομικού οφέλους που μπορεί να αποκομιστεί.

Η λειτουργία αυτή έχει θέσει υπό αμφισβήτηση τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, προκαλώντας την αντίδραση των υγειονομικών αρχών, που ζητούν την επανεξισορρόπηση των δημόσιων και των ιδιωτικών συμφερόντων.

Επίσης, έχουν εντοπιστεί και άλλα προβλήματα στην αγορά, τα οποία θέτουν υπό αμφισβήτηση το τρέχον σύστημα. Μεταξύ των προβλημάτων αυτών ξεχωρίζουν η έλλειψη βασικών φαρμάκων εκτός και εντός της ΕΕ· το γεγονός ότι οι προτεραιότητες της έρευνας καθορίζονται με γνώμονα τα κέρδη και όχι τους ασθενείς· και οι υψηλές τιμές των «καινοτόμων» φαρμάκων τα οποία, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, δεν έχουν, παραδόξως, πραγματική προστιθέμενη αξία, αλλά αποτελούν απλώς τροποποιήσεις ήδη υφιστάμενων μορίων.

Οι τιμές των νέων φαρμάκων έχουν αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, σε σημείο που να τα καθιστούν απρόσιτα για πολλούς ευρωπαίους πολίτες και να δημιουργείται μια μη βιώσιμη κατάσταση για τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. Απόδειξη αποτελεί το γεγονός ότι, στην Ευρώπη, οι δαπάνες για φάρμακα αντιστοιχούν σε ποσοστό τουλάχιστον 20% των συνολικών μέσων δαπανών υγείας στα κράτη μέλη.

Μια άλλη στρέβλωση της αγοράς φαρμάκων –η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί– είναι η είσοδος των γενόσημων φαρμάκων, δεδομένου ότι τα φάρμακα αυτά αποτελούν έναν από τους κύριους τρόπους αύξησης της ανταγωνιστικότητας. Ωστόσο, η εσφαλμένη και η αθέμιτη χρήση του συστήματος διανοητικής ιδιοκτησίας οδηγούν σε μεγάλο αριθμό δικαστικών υποθέσεων που καθυστερούν την είσοδο των γενόσημων φαρμάκων στην αγορά, καθώς και σε πολυάριθμα τεχνάσματα και στρατηγικές μέσω συμφωνιών μεταξύ εταιρειών για τον σκοπό αυτό.

Όσον αφορά τον αντίκτυπο της διανοητικής ιδιοκτησίας στην καινοτομία, δεν υπάρχουν ακόμα αρκετά σχετικά στοιχεία. Ωστόσο, η ευελιξία που παρέχουν τα συμπληρωματικά πιστοποιητικά παράτασης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας επιτρέπει την κατοχύρωση μικρών τροποποιήσεων του προϊόντος με σκοπό την επιμήκυνση της προστασίας του φαρμάκου σε βάρος της αναζήτησης νέων προϊόντων. Τα κίνητρα αυτά έχουν οδηγήσει, με τη σειρά τους, στην προώθηση της έρευνας για ασθένειες χαμηλότερου επιπολασμού, με παράλληλη αύξηση των νέων εγκρίσεων για φάρμακα τα οποία δεν διαθέτουν σαφή προστιθέμενη αξία ούτε αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα, ωστόσο χαρακτηρίζονται συνήθως από υψηλές τιμές.

Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή έχουν λάβει μεμονωμένα και χωρίς κανέναν συντονισμό κάποια χαλαρά μέτρα, γεγονός που έχει προκαλέσει τον περαιτέρω κατακερματισμό της αγοράς και τη δημιουργία ανισοτήτων μεταξύ των ευρωπαίων πολιτών όσον αφορά την πρόσβαση σε φάρμακα. Επίσης, έχασαν έτσι και την ευκαιρία να επιτύχουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.

Στο πλαίσιο αυτό, η γήρανση του πληθυσμού, η εμφάνιση νέων και δαπανηρών τεχνολογιών, και η απειλή που συνιστά η οικονομική κρίση για τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, που δεν κατάφεραν να εγγυηθούν την πρόσβαση σε φάρμακα όπως το Sovaldi για την ηπατίτιδα C σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, επιβάλλουν τη διεξαγωγή διαλόγου σε επίπεδο ΕΕ και την ανάληψη αντίστοιχης κοινοβουλευτικής πρωτοβουλίας.

Ο φαρμακευτικός τομέας αποτελεί έναν από τους ανταγωνιστικότερους τομείς της ΕΕ, προσφέροντας απόδοση επένδυσης 20%, δημιουργώντας 800.000 θέσεις εργασίας και αποφέροντας οικονομικό αποτέλεσμα περίπου 200 δισεκατομμυρίων EUR ετησίως. Ωστόσο, αντιμετωπίζει σημαντικούς ανταγωνιστές, όπως οι αγορές των ΗΠΑ και της Ασίας, γεγονός που καθιστά αναγκαία την εφαρμογή στρατηγικών –με βασική την καινοτομία– για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς του.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, μετά από τέσσερις δεκαετίες λειτουργίας του συστήματος αυτού, καθίσταται αναγκαία η αναθεώρηση τόσο του ίδιου όσο και των κανονιστικών διατάξεων που το διέπουν, κατά τρόπο ώστε να υπάρχει ισορροπία μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών συμφερόντων, μεταξύ της βιωσιμότητας των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης και του δικαιώματος όλων των ανθρώπων στην προστασία της υγείας τους, και μεταξύ της εγγύησης των κινήτρων για έρευνα και των συμφερόντων και δικαιωμάτων των πολιτών για καλύτερα πρότυπα υγειονομικής περίθαλψης.

Λόγω του πολυτομεακού χαρακτήρα του ζητήματος και της ποικιλομορφίας των αρμόδιων αρχών, καθίσταται αναγκαία μια συνολική επανεξέταση, δεδομένου πως, μολονότι τα συστήματα καθορισμού των τιμών και επιστροφής εξόδων για φάρμακα υπάγονται στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, η έγκριση, οι κανόνες ανταγωνισμού ή η στήριξη της έρευνας αποτελούν, κατά κύριο λόγο, αρμοδιότητα των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων.

Στο πλαίσιο της εν λόγω επανεξέτασης, και με στόχο τη βελτίωση του συστήματος και την εγγύηση της πρόσβασης σε φάρμακα, θα πρέπει να εφαρμοστεί ένα κριτήριο «ποιότητας», για την εγγύηση μιας καινοτομίας με σαφή κλινική, κοινωνική και οικονομική προστιθέμενη αξία, με ποσοτικοποιημένα κοινωνικά και δεοντολογικά όρια, και με ενεργό εποπτεία του ανταγωνισμού.

Η εξέταση του αντικτύπου του συστήματος διανοητικής ιδιοκτησίας ως κινήτρου καινοτομίας, η μεγαλύτερη διαφάνεια των ερευνητικών δεδομένων και του κόστους, η αύξηση των δημόσιων επενδύσεων στην έρευνα, η βελτίωση της κανονιστικής ρύθμισης και των μηχανισμών ελέγχου των συγκρούσεων συμφερόντων, και η ιεράρχηση των προτεραιοτήτων της έρευνας βάσει των πραγματικών αναγκών των ασθενών, αποτελούν άλλα ζητήματα που πρέπει επίσης να συζητηθούν και να αντιμετωπιστούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Τέλος, δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι ο 21ος αιώνας είναι ο αιώνας της «τεχνολογικής επανάστασης» και ότι η έρευνα θα πρέπει να θεωρείται λύση για τα προβλήματα και τις προκλήσεις της κοινωνίας και όχι εμπόδιο, και σίγουρα όχι γενεσιουργός αιτία νέων ανισοτήτων. Όλα τα κράτη μέλη και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, καθώς και ο άμεσα εμπλεκόμενος ιδιωτικός τομέας, θα πρέπει να έχουν επίγνωση του ρόλου που καλούνται να διαδραματίσουν.

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Ανάπτυξης (9.11.2016)

προς την Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων

σχετικά με τις επιλογές της ΕΕ για τη βελτίωση της πρόσβασης σε φάρμακα
(2016/2057(INI))

Συντάκτης γνωμοδότησης: Ignazio Corrao

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Ανάπτυξης καλεί την Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:

1.  επισημαίνει ότι το άρθρο 25 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αναγνωρίζει το δικαίωμα κάθε ανθρώπου σε «ένα βιοτικό επίπεδο ικανό να εξασφαλίσει στον ίδιο και στην οικογένειά του υγεία και ευημερία» και ότι το καταστατικό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) ορίζει ότι η απόλαυση του υψηλότερου δυνατού επιπέδου υγείας είναι ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα όλων των ανθρώπων ανεξαρτήτως φυλής, θρησκεύματος, πολιτικών πεποιθήσεων, οικονομικής ή κοινωνικής κατάστασης· υπενθυμίζει ακόμη ότι το άρθρο 168 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) ορίζει πως κατά το σχεδιασμό και την εκτέλεση όλων των πολιτικών και δραστηριοτήτων της Ένωσης πρέπει να προβλέπεται ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της ανθρώπινης υγείας·

2.  υπενθυμίζει ότι στο Θεματολόγιο 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη και στον υπ’ αριθ. 3 αναπτυξιακό του στόχο με τίτλο «εξασφάλιση υγιούς ζωής σε όλους και προώθηση της ευημερίας για όλους και σε όλες τις ηλικίες», βάσει του οποίου ο υπο-στόχος 3β έχει ως σκοπό «την υποστήριξη της έρευνας και ανάπτυξης εμβολίων και φαρμάκων για τα μεταδοτικά και μη μεταδοτικά νοσήματα που πλήττουν κατά κύριο λόγο τις αναπτυσσόμενες χώρες» και την «παροχή πρόσβασης σε απαραίτητα φάρμακα και εμβόλια, σε προσιτές τιμές»· θεωρεί ότι τα ζωτικά φάρμακα δεν είναι απλώς καταναλωτικά προϊόντα και, ως εκ τούτου, δεν πρέπει να ρυθμίζονται ως τέτοια· υπογραμμίζει ότι, κάθε χρόνο, υπολογίζεται πως 100 εκατομμύρια άνθρωποι περιέρχονται σε κατάσταση φτώχειας εξαιτίας δαπανών υγειονομικής περίθαλψης δυσανάλογα μεγάλων για τα εισοδήματά τους, και ο στόχος 3β δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς αποδοτικές και αποτελεσματικές επενδύσεις σε νέα βελτιωμένα εργαλεία πρόληψης, θεραπείας και διάγνωσης· τονίζει ότι, σύμφωνα με τον ΠOΥ, πάνω από το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού, και πάνω από το 50 % στην Αφρική, δεν έχει πρόσβαση σε ασφαλή, αποτελεσματικά και φθηνά φάρμακα, ενώ όλο και περισσότεροι ασθενείς στις αναπτυσσόμενες χώρες, και ιδίως στην Κεντρική και τη Νότια Αμερική, αναγκάζονται να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους στην υγεία μέσω της δικαστικής οδού·

3.  τονίζει ότι μεταξύ των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι αναπτυσσόμενες χώρες όσον αφορά την πρόσβαση σε φάρμακα συγκαταλέγονται η έλλειψη σωστής εθνικής νομοθεσίας, οι περιορισμένες υποδομές, τα φάρμακα χαμηλής ποιότητας (που είναι επιβλαβή και ενισχύουν την ανθεκτικότητα στα φάρμακα) και τα παραποιημένα φάρμακα (που συνιστούν έγκλημα κατά της ανθρώπινης ακεραιότητας), η έλλειψη έγκυρης διάγνωσης, οι περιορισμένοι πόροι, οι αδύναμες πολιτικές φαρμάκου, οι απρόσιτες τιμές, η έλλειψη δημοσίων συστημάτων υγείας και η περιορισμένη πρόσβαση σε συστήματα κοινωνικής προστασίας, τα χαμηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης, τα χαμηλότερα εισοδήματα και η περιορισμένη πρόσβαση στην ενημέρωση, καθώς και η δυσχερής επικοινωνία με σημεία επαφής σε αγροτικές περιοχές·

4.  εκτιμά πως η έλλειψη πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη είναι αποτέλεσμα των προβλημάτων πρόσβασης και στην περίθαλψη και στην θεραπεία·

5.  τονίζει την ανάγκη συνοχής ανάμεσα σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ (παγκόσμια δημόσια υγεία, ανάπτυξη, έρευνα και εμπόριο) και υπογραμμίζει ως εκ τούτου ότι το ζήτημα της πρόσβασης στα φάρμακα, στον αναπτυσσόμενο κόσμο, πρέπει να ιδωθεί μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο·

6.  ζητεί από την ΕΕ να εντείνει τις προσπάθειες για τη βελτίωση των ικανοτήτων των αναπτυσσόμενων χωρών και να τις βοηθήσει να σχεδιάσουν αποτελεσματικά συστήματα υγείας που να επιδιώκουν τη βελτιωμένη πρόσβαση, των ευάλωτων ιδίως κοινωνιών, στις υπηρεσίες υγείας·

7.  τονίζει ότι η ανάπτυξη ισχυρών συστημάτων παρακολούθησης και διανομής σε όλα τα επίπεδα, από της κοινότητας έως το συνοικιακό, το επαρχιακό και το εθνικό, με τη στήριξη εργαστηριακών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας και ισχυρών συστημάτων υλικοτεχνικής υποστήριξης, θα μπορούσε να καταστήσει πιο εφικτή την πρόσβαση σε φάρμακα, ενώ η μεταφορά τεχνολογιών της υγείας στις αναπτυσσόμενες χώρες (μέσω συμβάσεων αδειών εκμετάλλευσης, παροχής πληροφοριών, τεχνογνωσίας και επαγγελματικών δεξιοτήτων, τεχνικών υλικών και εξοπλισμού) μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στις αποδέκτριες χώρες να παράγουν το προϊόν τοπικά και να οδηγήσει σε μεγαλύτερη πρόσβαση στο προϊόν και σε βελτίωση της υγείας·

8.  υπενθυμίζει ότι οι επενδύσεις στην υγεία αποτελούν σημαντικό παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης και ουσιαστικό στοιχείο κοινωνικής συνοχής·

9.  επισημαίνει ότι το υφιστάμενο σύστημα βιοϊατρικής Ε&Α της ΕΕ που βασίζεται σε μονοπώλια διανοητικής ιδιοκτησία έδειξε κάποιους περιορισμούς ως προς την παροχή προσβασιμότητας σε ζωτικά φάρμακα στον αναπτυσσόμενο κόσμο και ότι δεν προσέφερε επαρκή κίνητρα για την έρευνα και δυνατότητες για μεταφορά γνώσης· επισημαίνει με ανησυχία ότι, ως προς τα φάρμακα για ασθένειες για τις οποίες δεν υπάρχει επικερδής αγορά, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας είναι ανάμεσα στους παράγοντες που παρεμποδίζουν την καινοτομία· επισημαίνει ακόμη ότι η απόδοση των δημοσίων επενδύσεων της ΕΕ στη βιοϊατρική Ε&Α δεν ήταν επαρκής ως προς την ιδιοκτησία επί των αποτελεσμάτων της έρευνας· ζητεί κατά συνέπεια να αναδιαρθρωθεί το σύστημα βιοϊατρικής Ε&Α της ΕΕ, ώστε να μπορέσει να αναπτύξει επαρκείς πολιτικές στο θέμα της πρόσβασης στα φάρμακα, στο πλαίσιο της αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ·

10.  τονίζει τον καθοριστικό ρόλο των δημοσίων επενδύσεων σε Ε&Α και επισημαίνει τη σημασία της εφαρμογής μέτρων, ώστε οι επενδύσεις να έχουν απόδοση από άποψη δημόσιας υγείας σε περίπτωση χρηματοδότησης της βιοϊατρικής Ε&Α από πόρους της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της πρόβλεψης όρων για τη δημόσια χρηματοδότηση της Ε&Α που να διασφαλίζουν ότι τα αποτελέσματα της βιοϊατρικής έρευνας θα οδηγούν σε κατάλληλα και φθηνά φάρμακα· ζητεί από την ΕΕ να επενδύσει ενεργά στην Ε&Α και να προωθήσει καινοτόμες πρακτικές και χρηματοδοτικά μοντέλα στον φαρμακευτικό τομέα που να επιτρέπουν στρατηγικές προσιτής τιμολόγησης στις αναπτυσσόμενες χώρες· τονίζει πως η ιατρική έρευνα θα πρέπει να επικεντρώνεται στις παραμελημένες και τις σχετιζόμενες με τη φτώχεια ασθένειες, για τις οποίες θα πρέπει να αναπτυχθούν και να κυκλοφορήσουν στην αγορά φάρμακα και εμβόλια ασφαλή, αποτελεσματικά, κατάλληλα, οικονομικώς προσιτά και εύχρηστα·

11.  επισημαίνει ότι είναι κρίσιμη ανάγκη να αναπτυχθούν οι τοπικές ικανότητες στις αναπτυσσόμενες χώρες σε ό,τι αφορά την φαρμακευτική έρευνα, ώστε να καλυφθεί το σημερινό χάσμα στα πεδία της έρευνας και της παραγωγής φαρμάκων μέσω συμπράξεων δημοσίου-ιδιωτικού τομέα με σκοπό την ανάπτυξη προϊόντων και τη δημιουργία ανοικτών κέντρων έρευνας και παραγωγής·

12.  υπενθυμίζει ότι οι λιγότερο αναπτυγμένες χώρες (ΛAX/LDC) είναι εκείνες που πλήττονται περισσότερο από ασθένειες που σχετίζονται με τη φτώχεια, ιδίως από HIV/AIDS, ελονοσία, φυματίωση, παθήσεις των αναπαραγωγικών οργάνων και μολυσματικές και δερματικές νόσους·

13.  αναγνωρίζει ότι το σύστημα των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας συμβάλλει στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων και, ως εκ τούτου, αποτελεί μέσο βελτίωσης της διαθεσιμότητας φαρμάκων· εκτιμά πως το διεθνές σύστημα των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας οφείλει να είναι συνεπές με το διεθνές δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το διεθνές δημόσιο δίκαιο και τις απαιτήσεις δημόσιας υγείας και να αντανακλά με ισόρροπο τρόπο τις ανησυχίες των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών (ΛΑΧ) όσον αφορά την πρόσβαση σε φάρμακα·

14.  υπενθυμίζει τη δήλωση σχετικά με τη Συμφωνία για τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου (TRIPS) και τη δημόσια υγεία, η οποία εκδόθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2001, όπου αναφέρεται ότι η συμφωνία TRIPS πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή και να ερμηνευθεί κατά τρόπο ευνοϊκό για τη δημόσια υγεία – ενθαρρύνοντας τόσο την πρόσβαση σε υπάρχοντα φάρμακα όσο και τη δημιουργία νέων φαρμάκων· λαμβάνει επ’ αυτού γνώση της απόφασης της 6ης Νοεμβρίου 2015 του Συμβουλίου TRIPS του ΠΟΕ να παραταθεί η εξαίρεση των ΛAX από τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας φαρμάκων μέχρι τον Ιανουάριο του 2033·

15.  τονίζει ότι οι διεθνείς συμφωνίες εμπορίου και επενδύσεων δεν πρέπει να περιλαμβάνουν διατάξεις που επηρεάζουν την υποχρέωση μιας κυβέρνησης να υλοποιεί το δικαίωμα στην υγεία ή που υποσκάπτουν το δικαίωμα μιας κυβέρνησης να αξιοποιήσει τα μέτρα ευελιξίας που προβλέπει η TRIPS στο πλαίσιο του ΠOΕ·

16.  επικροτεί, μεταξύ άλλων μηχανισμών, την επιλογή εθελοντικού συστήματος αδειοδότησης που επιτρέπει την παραγωγή γενόσημων φαρμάκων με επιχορήγηση και με προσαρμοσμένη αμοιβή της εταιρείας παραγωγής των αρχέτυπων φαρμάκων με μειωμένες τιμές· υπενθυμίζει ότι, σε περιπτώσεις εθνικής έκτακτης ανάγκης ή σε άλλες άκρως επείγουσες περιστάσεις, η συμφωνία TRIPS επιτρέπει την υποχρεωτική χορήγηση άδειας που δίνει τη δυνατότητα στις αναπτυσσόμενες χώρες να παράγουν γενόσημα φάρμακα χωρίς τη συγκατάθεση της εταιρείας παραγωγής των αρχέτυπων φαρμάκων·

17.  αναγνωρίζει τη σημασία των γενόσημων φαρμάκων και υποστηρίζει τον ανταγωνισμό ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια ευρύτερη πρόσβαση στα φάρμακα στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος (LMICs) και αποδίδει εξοικονομήσεις στον τομέα της υγείας· καλεί ειδικότερα την ΕΕ και τα κράτη μέλη να στηρίξουν ενεργά τις κυβερνήσεις ώστε να προστατεύουν και να προάγουν τη δημόσια υγεία καθώς και τις συμπράξεις δημοσίου-ιδιωτικού τομέα στις πρωτοβουλίες τους υπέρ της βελτιωμένης πρόσβασης στα φάρμακα, ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες, να χρησιμοποιούν τα διαθέσιμα έννομα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων διασφάλισης και ευελιξίας που προβλέπει η TRIPS (όπως τις διατάξεις υποχρεωτικής αδειοδότησης και τις παράλληλες εισαγωγές), ώστε να μπορούν να παρέχουν βασικά φάρμακα σε προσιτές τιμές στο πλαίσιο των εγχωρίων προγραμμάτων δημόσιας υγείας και να προστατεύουν και να προάγουν τη δημόσια υγεία·

18.  τονίζει ότι, χωρίς ουσιαστική διαφάνεια στο κόστος της έρευνας και ανάπτυξης που επωμίζονται οι εταιρείες παραγωγής των αρχέτυπων φαρμάκων και χωρίς πληροφορίες για τις πραγματικές τιμές που πληρώνονται για τα φάρμακα σε όλη την ΕΕ, είναι δύσκολη μια δίκαιη τιμολόγηση· τονίζει επίσης ότι τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών πρέπει να είναι προσβάσιμα στους ερευνητές και στο κοινό· υπενθυμίζει τη δέσμευση της Επιτροπής για διαφάνεια σχετικά με τις θέσεις της ΕΕ, τις συγκεκριμένες νομικές προτάσεις και τα κείμενα που χρησιμοποιούνται στις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία TTIP·

19.  τονίζει πως η υπό εξέλιξη διαδικασία REFIT αξιολόγησης του κανονισμού της ΕΕ για την κλιμακωτή τιμολόγηση θα πρέπει να οδηγήσει στην περαιτέρω προώθηση χαμηλότερων τιμών στις αναπτυσσόμενες χώρες και καλεί την ΕΕ να ξεκινήσει μια ευρύτερη και διαφανή συζήτηση για την κανονιστική ρύθμιση της τιμολόγησης και για στρατηγικές που θα επιτύχουν την πρόσβαση σε ποιοτικά και φθηνά φάρμακα· υπενθυμίζει πως η κλιμακωτή τιμολόγηση δεν οδηγεί αναγκαστικά σε φθηνές τιμές και είναι αντίθετη προς την εμπειρία η οποία δείχνει ότι ο μεγάλος ανταγωνισμός στα γενόσημα και οι μεταφορές τεχνολογίας είναι τα στοιχεία που οδηγούν σε χαμηλότερες τιμές·

20.  καλεί την ΕΕ να αυξήσει τη στήριξή της στα παγκόσμια προγράμματα και πρωτοβουλίες που προάγουν την πρόσβαση σε φάρμακα στις αναπτυσσόμενες χώρες, και που συντέλεσαν στην προώθηση των στόχων για την υγεία και βελτίωσαν σημαντικά την πρόσβαση σε φάρμακα·

21.  επισημαίνει ότι οι γυναίκες και τα παιδιά έχουν μικρότερη πρόσβαση σε φάρμακα στις αναπτυσσόμενες χώρες από ό,τι οι ενήλικοι άνδρες, λόγω της έλλειψης διαθεσιμότητας και προσβασιμότητας, της ακριβής τιμής και της μη αποδοχής λόγω διακρίσεων βάσει πολιτιστικών, θρησκευτικών ή κοινωνικών παραγόντων και υγειονομικών εγκαταστάσεων κακής ποιότητας·

22.  υπενθυμίζει ότι τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και η διαθεσιμότητα φαρμάκων επηρεάζονται από συγκρούσεις και έκτακτες καταστάσεις και στόχος θα πρέπει να είναι να φτάνουν μέχρι τους ανθρώπους εκείνους που χρειάζονται περίθαλψη όταν και όπου την χρειάζονται· τονίζει την ανάγκη για μια διεθνή μονάδα ταχείας επέμβασης, συντονισμένης μεταξύ δημοσίων και ιδιωτικών φορέων, που θα προλαμβάνει ή θα ανταποκρίνεται αποτελεσματικά σε τυχόν επιδημίες·

23.  τονίζει ότι, επειδή η φυματίωση έχει γίνει η υπ’ αριθμόν 1 θανατηφόρα μολυσματική ασθένεια στον κόσμο και ότι η πιο επικίνδυνη μορφή της είναι η πολυανθεκτική, πρέπει η αναδυόμενη κρίση μικροβιακής αντοχής να αντιμετωπιστεί, συμπεριλαμβανομένου με τη χρηματοδότηση της έρευνας και ανάπτυξης νέων μέσων για εμβόλια, διαγνωστικά και θεραπείες για τη φυματίωση, και παράλληλα να διασφαλιστεί η βιώσιμη και φθηνή πρόσβαση στα νέα αυτά μέσα ώστε κανείς να μην μένει στο περιθώριο·

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	8.11.2016
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	22 0 2
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Nicolas Bay, Beatriz Becerra Basterrechea, Ignazio Corrao, Raymond Finch, Enrique Guerrero Salom, Maria Heubuch, György Hölvényi, Teresa Jiménez-Becerril Barrio, Arne Lietz, Linda McAvan, Norbert Neuser, Cristian Dan Preda, Elly Schlein, Paavo Väyrynen, Bogdan Brunon Wenta, Anna Záborská, Ελένη Θεοχάρους
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Marina Albiol Guzmán, Agustín Díaz de Mera García Consuegra, Bernd Lucke, Paul Rübig, Judith Sargentini, Patrizia Toia
Αναπληρωτές (άρθρο 200, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Maria Grapini

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων (8.11.2016)

προς την Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων

σχετικά με τις επιλογές της ΕΕ για τη βελτίωση της πρόσβασης σε φάρμακα
(2016/2057(INI))

Συντάκτης γνωμοδότησης: Pascal Durand

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων καλεί την Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:

A.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η υγεία αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα που κατοχυρώνεται στην ευρωπαϊκή σύμβαση δικαιωμάτων του ανθρώπου και αναγνωρίζεται στο άρθρο 35 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δυνάμει του οποίου κάθε πρόσωπο δικαιούται να έχει πρόσβαση στην πρόληψη σε θέματα υγείας και να απολαύει ιατρικής περίθαλψης, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζονται στις εθνικές νομοθεσίες και πρακτικές· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τα άρθρα 6 και 168 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και των δράσεων της Ένωσης θα πρέπει να εξασφαλίζεται υψηλού επιπέδου προώθηση και προστασία της υγείας του ανθρώπου·

B.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ασθενείς οι οποίοι είναι ευρωπαίοι πολίτες θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα, ασφαλή από άποψη ποιότητας, τα οποία πωλούνται στην αγορά σε προσιτή τιμή·

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχει ανάγκη εθελοντικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, προκειμένου να αυξηθεί η οικονομική προσβασιμότητα των φαρμακευτικών προϊόντων και να διασφαλιστεί η επαρκής πρόσβαση των ευρωπαίων πολιτών σε αυτά·

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, λόγω μεταξύ άλλων της οικονομικής κρίσης, οι δημόσιοι προϋπολογισμοί πολλών κρατών μελών της ΕΕ, ιδιαίτερα για τους τομείς που καλύπτουν τις δαπάνες για την υγεία, υφίστανται σημαντικούς περιορισμούς·

E.  λαμβάνοντας υπόψη ότι στη δήλωση της Ντόχα του ΠΟΕ σχετικά με τη συμφωνία TRIPS και τη δημόσια υγεία αναγνωρίζεται ο σημαντικός ρόλος της νομικής προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων, ενώ εκφράζεται ανησυχία για τον αντίκτυπο που έχει στις τιμές·

ΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ανταγωνισμός είναι σημαντικός παράγοντας για τη συνολική ισορροπία της φαρμακευτικής αγοράς και μπορεί να χαμηλώσει το κόστος, να μειώσει τις δαπάνες για φάρμακα και να βελτιώσει την έγκαιρη πρόσβαση σε φάρμακα με προσιτές τιμές, εφαρμόζοντας τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα ποιότητας στη διαδικασία έρευνας και ανάπτυξης·

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο λόγος ύπαρξης των δικαιωμάτων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας είναι να γίνονται πιο εφικτές και ελκυστικές οι επενδύσεις στην καινοτομία και να διασφαλίζεται ότι υπάρχει πρόσβαση στις πληροφορίες που περιέχονται στις αιτήσεις χορήγησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας·

H.  λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας υψηλής ποιότητας τα οποία θα χορηγούνται με προσιτές και αποτελεσματικές διαδικασίες που θα παρέχουν σε όλους τους ενδιαφερόμενους το απαραίτητο επίπεδο ασφάλειας δικαίου·

Θ.  λαμβάνοντας υπόψη την ισχυρή πολιτική δέσμευση που έχει αναλάβει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ιδίως μετά την έναρξη της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου, υπέρ μιας πιο ανοιχτής πολιτικής για την πρόσβαση στα φάρμακα·

Ι.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι απαραίτητη όσον αφορά την πρόσβαση στα φάρμακα και ότι είναι αναγκαίος ο εντοπισμός μηχανισμών οι οποίοι συμβάλλουν στην καταπολέμηση του φαινομένου της παραποίησης στην αγορά φαρμάκων·

1.  σημειώνει ότι η συμφωνία TRIPS του ΠΟΕ παρέχει ευελιξίες όσον αφορά τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας, όπως για παράδειγμα μέσω της χορήγησης υποχρεωτικών αδειών, οι οποίες έχουν επιφέρει μείωση των τιμών· σημειώνει ότι αυτές οι ευελιξίες μπορούν να χρησιμοποιούνται ως αποτελεσματικό εργαλείο σε εξαιρετικές περιπτώσεις που ορίζονται από το δίκαιο κάθε μέλους του ΠΟΕ για την αντιμετώπιση προβλημάτων δημόσιας υγείας, και θεωρεί ότι, όπου δικαιολογείται δεόντως, ο μηχανισμός χορήγησης και έκδοσης υποχρεωτικών αδειών δεν θα πρέπει να εξαρτάται από τη διακριτική ευχέρεια των αρμοδίων και από γραφειοκρατικούς περιορισμούς, ώστε να ενθαρρυνθούν οι χώρες εκείνες που διαθέτουν τα κατάλληλα μέσα να δρομολογήσουν την επιτόπια παραγωγή φαρμάκων και να περιορίσουν έτσι τον κίνδυνο δύσκολης πρόσβασης στα φάρμακα για τη φροντίδα των πλέον ευάλωτων πολιτών·

2.  θεωρεί ότι οι περίοδοι αποκλειστικής προστασίας που χορηγούνται μέσω ευρεσιτεχνίας είναι σημαντικό εργαλείο που αποσκοπεί στην προώθηση της καινοτομίας και της ανάπτυξης νέων φαρμάκων· αναγνωρίζει τη σημασία της πρόληψης περιπτώσεων κατάχρησης της αγοράς και διακοπής των περιόδων δοκιμής του φαρμάκου, καθώς και την ανάγκη να εξασφαλιστεί η πρόσβαση σε απαραίτητα φάρμακα σε προσιτές τιμές και να κατοχυρώνεται η βιωσιμότητα των εθνικών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης· παρατηρεί, εντούτοις, ότι όταν χρησιμοποιείται καταχρηστικά, το ισχύον σύστημα βιοϊατρικής Ε&Α της ΕΕ που βασίζεται σε περιόδους αποκλειστικής προστασίας των φαρμακευτικών προϊόντων μέσω ευρεσιτεχνίας ή άλλων μηχανισμών μπορεί να παρεμποδίσει τον ανταγωνισμό κατά τη διάρκεια των εν λόγω περιόδων και να οδηγήσει σε υψηλές τιμές·

3.  επισημαίνει ότι η ενημέρωση και η παρακολούθηση είναι σημαντικά καθήκοντα των αρμόδιων αρχών, και πιστεύει ότι η βελτίωση των ενημερωτικών εκστρατειών μπορεί να χρησιμεύσει ως εργαλείο για την επίτευξη καλύτερης κατανόησης των σύνθετων διεργασιών ανάπτυξης των φαρμάκων τόσο από τις επιχειρήσεις όσο και από τους καταναλωτές·

4.  υπενθυμίζει ότι σύμφωνα με την έκθεση για την έρευνα στο φαρμακευτικό τομέα, που διενήργησε η Επιτροπή το 2009, μεταξύ άλλων παραγόντων, οι καταχρηστικές πρακτικές ορισμένων εταιρειών σε σχέση με τις αξιώσεις χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας συνέβαλαν σε καθυστερήσεις στην είσοδο στην αγορά των γενοσήμων φαρμάκων, και θα πρέπει να αποφεύγονται·

5.   τονίζει τη σημασία της ενίσχυσης της επιβολής του δικαίου περί ανταγωνισμού· ζητεί από την Επιτροπή να θεσπίσει αυστηρότερους ελέγχους για την εξακρίβωση πιθανών παραβάσεων των κανόνων της εσωτερικής αγοράς και του ανταγωνισμού·

6.   ζητεί από τα κράτη μέλη να συνεργάζονται πλήρως και να ανταλλάσσουν μεταξύ τους πληροφορίες, εμπειρογνωμοσύνη και βέλτιστες πρακτικές προκειμένου να προλαμβάνουν την υπερβολική τιμολόγηση των φαρμάκων, και να διασφαλίζουν την πρόσβαση γενόσημων φαρμάκων στην αγορά·

7.  ζητεί από την Επιτροπή να αξιολογήσει τις επιπτώσεις που έχουν τα κίνητρα που σχετίζονται με τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας στην καινοτομία στον τομέα της βιοϊατρικής, να διερευνήσει αξιόπιστες και αποτελεσματικές εναλλακτικές λύσεις για τις αποκλειστικές προστασίες στο πλαίσιο της χρηματοδότησης της ιατρικής έρευνας και ανάπτυξης όπως τα πολυάριθμα εργαλεία που βασίζονται στους μηχανισμούς αποσύνδεσης· καλεί επίσης την Επιτροπή να αξιολογήσει τη λειτουργία των ισχυόντων περιορισμών για χορηγήσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και δικαιωμάτων και να διαφυλάξει το δικαίωμα των χωρών να ρυθμίζουν και να διατηρούν περιθώρια άσκησης πολιτικής προκειμένου να διασφαλίζουν την καθολική πρόσβαση στα φάρμακα·

8.  καλεί την Επιτροπή να εντοπίσει τους πλέον αποτελεσματικούς μηχανισμούς που συμβάλλουν στην καταπολέμηση του φαινομένου της παραποίησης στην αγορά φαρμάκων, με σκοπό την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της υγείας·

9.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εξισορροπήσουν την ενθάρρυνση της καινοτομίας, την προστασία όσων καινοτομούν και τη διασφάλιση ότι οι καινοτομίες επιφέρουν το μέγιστο όφελος στην κοινωνία·

10.  υπενθυμίζει ότι το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (ΕΓΔΕ) και τα κράτη μέλη θα πρέπει να χορηγούν διπλώματα ευρεσιτεχνίας μόνον σε όσα προϊόντα υγείας πληρούν αυστηρά τα κριτήρια για τη χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας, δηλαδή την καινοτομία, την εφευρετική δραστηριότητα και τη δυνατότητα βιομηχανικής εφαρμογής, όπως αυτά κατοχυρώνονται στη σύμβαση για τα ευρωπαϊκά διπλώματα ευρεσιτεχνίας, και να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στο γνωστό φαινόμενο του «evergreening», δηλαδή στην πρακτική βάσει της οποίας ήδη υφιστάμενα προϊόντα που έχουν υποστεί μικρές τροποποιήσεις καλύπτονται με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ως νέες εφευρέσεις προκειμένου να διαιωνιστεί το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας που διαθέτουν και τα προνόμια που απορρέουν από αυτό·

11.  καλεί την Επιτροπή να εξασφαλίσει ότι όλες οι πολιτικές της ΕΕ συνάδουν και συμβάλλουν στην πρόσβαση των πολιτών της ΕΕ και των χωρών τόσο χαμηλού όσο και μεσαίου εισοδήματος σε φάρμακα με προσιτές τιμές· ζητεί από την Επιτροπή συνεπώς να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν πλήρως τους ισχύοντες περιορισμούς στη χορήγηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, καθώς και τις διατάξεις περί ευελιξίας, σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις, όπως σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης σε εθνικό επίπεδο, σε άλλες εξαιρετικά επείγουσες περιστάσεις και σε περιπτώσεις επιζήμιων για τον ανταγωνισμό πρακτικών·

12.  τονίζει τον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζουν οι δημόσιες επενδύσεις στην Ε&Α και ζητεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν πλήρη διαφάνεια όσον αφορά τα αποτελέσματα της δημόσια χρηματοδοτούμενης έρευνας και ανάπτυξης, έτσι ώστε οι προϋποθέσεις χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και αδειών χρήσης να διασφαλίζουν ότι οι δημόσιες επενδύσεις λειτουργούν προς όφελος της δημόσιας υγείας και αποτυπώνουν τη δομή της χρηματοδότησης στην έρευνα και την ανάπτυξη· καλεί την Επιτροπή να υποβάλει νέα πρόταση τροποποίησης της οδηγίας 89/105 προκειμένου να εξασφαλιστούν ισχυρότερα συστήματα υγείας που θα βασίζονται σε διαφανείς τιμές, να θεσπίσει ορθές πρακτικές για την ενίσχυση των θετικών προϋποθέσεων με σκοπό να προωθηθεί η επιμερισμένη χρήση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και η μεγαλύτερη κυκλοφορία τους, και, όπως προβλέπεται από το ισχύον δίκαιο, να εξασφαλιστεί η πρόσβαση του κοινού σε κατάλληλες πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων·

13.  καλεί την Επιτροπή να δρομολογήσει συζητήσεις για τη θέσπιση μιας διαδικασίας καθορισμού ορισμένων κοινωνικά μειονεκτουσών ομάδων (ανάλογα με την ηλικία, το είδος της χρόνιας νόσου, το εισόδημα), οι οποίες θα επωφελούνται κατ’ εξαίρεση από τα καινοτόμα φάρμακα πριν από τη λήξη των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας·

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	8.11.2016
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	20 2 0
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Joëlle Bergeron, Marie-Christine Boutonnet, Jean-Marie Cavada, Therese Comodini Cachia, , Κώστας Χρυσόγονος, Mady Delvaux, Rosa Estaràs Ferragut, Enrico Gasbarra, Mary Honeyball, Sajjad Karim, Gilles Lebreton, António Marinho e Pinto, Julia Reda, Evelyn Regner, Pavel Svoboda, Axel Voss, Tadeusz Zwiefka
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Daniel Buda, Pascal Durand, Angel Dzhambazki, Stefano Maullu, Virginie Rozière

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Αναφορών (10.11.2016)

προς την Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων

σχετικά με τις επιλογές της ΕΕ για τη βελτίωση της πρόσβασης σε φάρμακα
(2016/2057(INI))

Συντάκτρια γνωμοδότησης: Eleonora Evi

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Αναφορών καλεί την Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, επί τη βάσει των αναφορών που έχει λάβει και υπό το φως των ζητημάτων που προκύπτουν από αυτές, να συμπεριλάβει στην έκθεση πρωτοβουλίας της τις ακόλουθες προτάσεις:

1.  πιστεύει ότι οι απόψεις τις οποίες εκφράζουν οι ευρωπαίοι πολίτες υποβάλλοντας αναφορές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν θεμελιώδη σημασία και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά προτεραιότητα από τον ευρωπαίο νομοθέτη· επισημαίνει τα θέματα που θίγονται από το κοινό σχετικά ιδίως με το υψηλό κόστος, την έλλειψη πρόσβασης ή την περιορισμένη πρόσβαση σε αποτελεσματικά και προσιτά φάρμακα, την επίπτωση της οικονομικής κρίσης στα δικαιώματα των ασθενών και στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης των κρατών μελών λόγω των μεγαλύτερων περικοπών στις δημόσιες επενδύσεις στον τομέα της υγείας, και τα θέματα σχετικά με τις διαδικασίες εμπορίας, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας για φαρμακευτικά προϊόντα·

2.  ζητεί από την Επιτροπή να διατυπώσει συγκεκριμένες πολιτικές προτάσεις και να προβεί σε τροποποιήσεις της νομοθεσίας της ΕΕ σχετικά με τη διανοητική ιδιοκτησία με στόχο τη βελτίωση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας στον τομέα των φαρμάκων, μέσω της ιδίας παραγωγής ή της εισαγωγής γενόσημων φαρμάκων σε προσιτές τιμές·

3.  επιμένει στην ανάγκη για ενίσχυση της διαφάνειας όσον αφορά τις επενδυτικές δαπάνες στην έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία στον τομέα των φαρμάκων, ώστε να γνωστοποιείται το ακριβές ποσό των δημόσιων χρημάτων που επενδύονται στην εκάστοτε έρευνα και, κατ’ επέκταση, οι πολίτες να μην πληρώνουν διπλά για το ίδιο προϊόν· ζητεί να ληφθούν τα απαιτούμενα μέτρα έτσι ώστε να αναπτυχθεί ένα μοντέλο μέσω του οποίου θα εξασφαλίζεται η απόδοση της επένδυσης για τη δημόσια υγεία·

4.  επισημαίνει ότι, κατά τη χάραξη και εφαρμογή όλων των πολιτικών και των δραστηριοτήτων της Ένωσης, πρέπει να διασφαλίζεται ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της ανθρώπινης υγείας, όπως απαιτείται από το άρθρο 168 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) και το άρθρο 35 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης· ζητεί στις πολιτικές των κρατών μελών σχετικά με τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και την πρόσβαση σε φάρμακα, να διασφαλίζεται η καθολική πρόσβαση σε δωρεάν και ποιοτικές υπηρεσίες δημόσιας υγείας, η ισότητα και η τήρηση των πλέον υψηλών προτύπων σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ως ένα μέσο για τη διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της ανθρώπινης υγείας για το σύνολο του πληθυσμού·

5.  υπενθυμίζει ότι το δικαίωμα στην υγεία αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα το οποίο αναγνωρίζεται τόσο από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα όσο και από το Διεθνές Σύμφωνο για τα οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα, και ότι το δικαίωμα αυτό αφορά όλα τα κράτη μέλη, δεδομένου ότι έχουν επικυρώσει διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα που αναγνωρίζουν το δικαίωμα στην υγεία· υπογραμμίζει ότι για τη διασφάλιση του εν λόγω δικαιώματος πρέπει, μεταξύ άλλων, να εξασφαλίζεται η πρόσβαση στα φάρμακα·

6.  υπενθυμίζει ότι το άρθρο 168 σημείο 4 της ΣΛΕΕ καθιστά την ΕΕ αρμόδια να διασφαλίζει ότι κατά την έγκριση φαρμάκων τηρούνται υψηλές προδιαγραφές ποιότητας, ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. εκτιμά ότι η Επιτροπή πρέπει να αναπτύξει τις αρχές της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας προκειμένου να βελτιωθεί η ασφαλής και ισότιμη πρόσβαση σε φάρμακα υψηλής ποιότητας·

7.  πιστεύει ότι απαιτείται στρατηγική καινοτομία στον τομέα της πρόληψης ασθενειών, διότι ο εν λόγω τομέας μπορεί να θεωρηθεί βασικός παράγοντας για τη μείωση της χρήσης φαρμάκων και την παράλληλη διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της ανθρώπινης υγείας· καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τη νομοθεσία που στοχεύει στη στήριξη της βιώσιμης παραγωγής τροφίμων και να αναλάβουν όλες τις αναγκαίες πρωτοβουλίες για την προώθηση υγιών και ασφαλών συνηθειών, όπως η υγιεινή διατροφή·

8.  εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός πολιτών της ΕΕ δεν έχει πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη ή σε φάρμακα, πράγμα που σημαίνει ότι τα ανθρώπινα δικαιώματά τους παραβιάζονται· θεωρεί ιδιαίτερα ανησυχητικό το γεγονός ότι υπάρχουν χιλιάδες θύματα στην ΕΕ λόγω της έλλειψης δραστικών αντιβιοτικών, εμβολίων και θεραπειών για σπάνιες ασθένειες, και διότι δεν έχουν πρόσβαση ή δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στο υψηλό κόστος ορισμένων θεραπειών· ζητεί επανεξέταση των κινήτρων που παρέχονται για την ενθάρρυνση της έρευνας των «ορφανών φαρμάκων» προκειμένου να καθορισθεί κατά πόσον πέτυχαν τον στόχο τους, και, εφόσον δεν είναι αυτή η περίπτωση, ζητεί την παροχή νέων κινήτρων·

9.  καλεί τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν την οδηγία 2011/24/ΕΕ περί εφαρμογής των δικαιωμάτων των ασθενών στο πλαίσιο της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης με δίκαιο τρόπο, αποφεύγοντας τους περιορισμούς στην εφαρμογή των κανόνων για την αποζημίωση της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένης της αποζημίωσης φαρμάκων, όταν οι περιορισμοί αυτοί θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέσο αυθαίρετων διακρίσεων ή αδικαιολόγητο φραγμό στην ελεύθερη κυκλοφορία·

10.  καλεί την Επιτροπή να παρακολουθεί και να αξιολογεί αποτελεσματικά την εφαρμογή της οδηγίας 2011/24/ΕΕ περί εφαρμογής των δικαιωμάτων των ασθενών στο πλαίσιο της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης στα κράτη μέλη και να σχεδιάσει και να διεξαγάγει την επίσημη αξιολόγηση της οδηγίας αυτής, στην οποία να περιλαμβάνονται καταγγελίες, παραβάσεις, καθώς και όλα τα μέτρα μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο·

11.  αναγνωρίζει ως βασικά εμπόδια στην πρόσβαση στα φάρμακα την έλλειψη οικονομικής προσιτότητας και διαθεσιμότητας των φαρμάκων, τις επιπτώσεις από την οικονομική κρίση, την υψηλή τιμή των φαρμάκων, την απουσία έρευνας για ορισμένες ασθένειες, τα μονοπώλια εταιρειών στην αγορά και όλα τα προβλήματα που έχουν σχέση με το παράλληλο εμπόριο φαρμάκων στην ΕΕ·

12.  ζητεί τη μέγιστη προσοχή των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών προκειμένου να αποφευχθεί το παράλληλο εμπόριο φαρμακευτικών προϊόντων στις πιο κερδοφόρες αγορές, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα τη θέσπιση ποσοστώσεων και την επακόλουθη έλλειψη πολλών φαρμάκων, με σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των πολιτών, οι οποίοι αναγκάζονται ακόμα και να διακόψουν τη θεραπεία·

13.  υπενθυμίζει το υπερβολικά υψηλό επίπεδο δημόσιας εξάρτησης από την επιθυμία των ιδιωτικών εταιρειών να αναπτύξουν φάρμακα που σώζουν ανθρώπινες ζωές, όπως επισημαίνεται στην αναφορά αριθ. 0791/2009, στην απάντηση επί της οποίας η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι «στη φαρμακευτική νομοθεσία της ΕΕ προβλέπονται ειδικά μέσα ως κίνητρα για την ανάπτυξη καινοτόμων φαρμάκων, ειδικότερα η αποκλειστικότητα των δεδομένων για συγκεκριμένες μελέτες ή η εμπορική αποκλειστικότητα για συγκεκριμένα φαρμακευτικά προϊόντα που προορίζονται για σπάνιες ασθένειες. Μέσα σε αυτό το νομικό πλαίσιο, οι φαρμακευτικές εταιρείες είναι ελεύθερες να επιλέξουν τα φαρμακευτικά προϊόντα που θέλουν να αναπτύξουν»·

14.  τονίζει την αρνητική επίπτωση των πολιτικών λιτότητας, οι οποίες προωθούν περικοπές των δημοσίων επενδύσεων και θέτουν ως προτεραιότητα των εθνικών προϋπολογισμών την αποπληρωμή του χρέους έναντι οποιασδήποτε άλλης θέσης του προϋπολογισμού· τονίζει ότι οι δημοσιονομικές περικοπές πάντοτε έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των πολιτών και ότι, ως εκ τούτου, απαιτείται η ανάληψη δράσης για να διασφαλιστεί ότι δεν παρεμποδίζεται η πρόσβαση κανενός πολίτη της ΕΕ, μετανάστη ή αιτούντα άσυλο στα φάρμακα·

15.  καλεί την Επιτροπή να εξακολουθήσει να αξιολογεί τη λειτουργία του ευρωπαϊκού φαρμακευτικού συστήματος με σκοπό την παροχή στοιχείων και προτάσεων για εξεύρεση λύσεων προκειμένου να διασφαλιστεί αφενός η βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού φαρμακευτικού συστήματος και των συστημάτων υγείας των κρατών μελών και αφετέρου η ανάπτυξη νέων και καινοτόμων φαρμακευτικών προϊόντων·

16.  σημειώνει ότι η λιτότητα υπονομεύει το δικαίωμα των ευρωπαίων πολιτών στην υγεία, ιδίως από κράτη μέλη που παραβαίνουν την αρχή της μη οπισθοδρόμησης όσον αφορά τις οικείες πολιτικές υγειονομικής περίθαλψης και τη χρηματοδότηση των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης·

17.  αναγνωρίζει ότι η δρομολόγηση της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόσβαση στα Φάρμακα αποτελεί μια παγκόσμια απάντηση στην ανάγκη αντιμετώπισης πολύπλευρων ζητημάτων με ολιστικό τρόπο·

18.  αναγνωρίζει την ανάγκη αναθεώρησης των κανόνων περί διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας προκειμένου να βελτιωθεί η πρόσβαση στα φάρμακα και να δοθούν κίνητρα για έρευνα, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας έγκρισης υποχρεωτικών αδειών· υπενθυμίζει ότι η πρωτοβουλία για τα καινοτόμα φάρμακα (ΠΚΦ) δεν περιλαμβάνει διάταξη για τη μη κατοχύρωση με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από δημοσίως χρηματοδοτούμενη έρευνα· παροτρύνει τους δημόσιους φορείς χάραξης πολιτικής να λάβουν προορατικά μέτρα προκειμένου να καταστούν διαθέσιμα τα γενόσημα και τα βιοομοειδή φάρμακα εγκαίρως, ούτως ώστε να μειωθεί αποτελεσματικά το κόστος και οι συνολικές δαπάνες για φάρμακα, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη την ανάγκη να διασφαλισθούν τα ίδια ευεργετικά αποτελέσματα, η συνέχεια της περίθαλψης των ασθενών και η πρόληψη κάθε κινδύνου κατάχρησης ή εσφαλμένης χρήσης του ρυθμιστικού πλαισίου·

19.  υπενθυμίζει ότι οι πολίτες της ΕΕ χρηματοδοτούν τουλάχιστον το 50% της ευρωπαϊκής φαρμακευτικής καινοτομίας μέσω της δημόσιας συμμετοχής στην πρωτοβουλία για τα καινοτόμα φάρμακα (ΠΚΦ)·

20.  σημειώνει ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενισχύσουν τα μέτρα που αποσκοπούν στην αποφυγή συγκρούσεων συμφερόντων μεταξύ των παραγωγών φαρμάκων και όσων τα συνταγογραφούν·

21.  καλεί τα κράτη μέλη να στηρίξουν την έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) που επικεντρώνεται στις μη ικανοποιούμενες ιατρικές ανάγκες όλων των πολιτών και να διασφαλίσουν την μη αποκλειστική αδειοδότηση σε περιπτώσεις που η έρευνα και η ανάπτυξη λαμβάνουν δημόσια χρηματοδότηση, και την άνευ διακρίσεων πρόσβαση στην ιατρική πρόοδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση· τονίζει τη σημασία περαιτέρω επενδύσεων μέσω του προγράμματος Ορίζοντας 2020 για να αναπτυχθούν τα καινοτόμα φάρμακα και να παραχθούν γενόσημα φάρμακα σε προσιτή τιμή για όλου τους Ευρωπαίους ασθενείς· καλεί τα κράτη μέλη να καταστήσουν πιο αποτελεσματικά, φιλικά προς τον χρήστη και ευρέως αποδεκτά τα εργαλεία της ηλεκτρονικής υγείας·

22.  καλεί την Επιτροπή να αναπτύξει ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για την παροχή αξιόπιστων, επίκαιρων, διαφανών, συγκρίσιμων και μεταβιβάσιμων πληροφοριών για τη σχετική αποτελεσματικότητα των τεχνολογιών υγείας ώστε να παρέχεται στήριξη στις αποφάσεις των κρατών μελών·

23.  πιστεύει ότι η ΕΕ πρέπει να εξασφαλίσει ότι οι μελλοντικές διεθνείς εμπορικές συμφωνίες δεν θα υπονομεύσουν την καθολική πρόσβαση σε φάρμακα και την αρχή της καθολικής πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη των κρατών μελών·

24.  καλεί τα κράτη μέλη να εξετάσουν, σε συνεργασία με την Επιτροπή, τη δυνατότητα καθιέρωσης κοινής δημόσιας πλατφόρμας για την Ε&Α, χρηματοδοτούμενης από όλα τα κράτη μέλη μέσω ελάχιστης εισφοράς που θα ανέρχεται στο 0,01% του ΑΕγχΠ τους· θεωρεί ότι από την εν λόγω πλατφόρμα πρέπει επίσης να μπορούν να παραχθούν απευθείας φάρμακα που σώζουν ανθρώπινες ζωές στην ΕΕ σε περίπτωση που εντοπιστεί αδυναμία της αγοράς·

25.  υπογραμμίζει ότι η Ένωση έχει αρμοδιότητα να αναλαμβάνει δράσεις για την υποστήριξη, τον συντονισμό και τη συμπλήρωση των δράσεων των κρατών μελών για την προστασία και τη βελτίωση της ανθρώπινης υγείας·

26.  αναγνωρίζει την αξία που έχουν οι πρωτοβουλίες πολιτών, όπως ο Ευρωπαϊκός Χάρτης των Δικαιωμάτων των Ασθενών, ο οποίος βασίζεται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και η Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα Δικαιώματα των Ασθενών, η οποία εορτάζεται στις 18 Απριλίου κάθε έτους σε τοπικό και εθνικό επίπεδο στα κράτη μέλη της ΕΕ· καλεί την Επιτροπή να θεσμοθετήσει την Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα Δικαιώματα των Ασθενών σε επίπεδο ΕΕ·

27.  ζητεί να δημιουργηθεί σε επίπεδο ΕΕ ένα ταμείο έκτακτης ανάγκης υγειονομικού χαρακτήρα για τα άτομα που έχουν προσβληθεί από ασθένειες όπως η ηπατίτιδα C ή ο ιός HIV/AIDS στα κράτη μέλη·

28.  επισημαίνει με ανησυχία τη συνεχιζόμενη αύξηση των τιμών των φαρμάκων, όπως π.χ. των φαρμάκων ‘Sovaldi’ για την θεραπεία της ηπατίτιδας C και φαρμάκων για τη θεραπεία σπάνιων και ογκολογικών ασθενειών, αναγνωρίζοντας ότι η περίπτωση αυτή υπήρξε καθοριστικός παράγοντας για να τεθεί υπό σοβαρή εξέταση το ότι είναι πραγματικά δύσκολο να διασφαλιστεί παγκοσμίως η πρόσβαση στα φάρμακα, ακόμα και στις ανεπτυγμένες χώρες· επισημαίνει με ανησυχία ότι στη θεματική ανάλυση της Επιτροπής σχετικά με την υγεία και τα συστήματα υγείας το 2016 δεν περιλαμβάνεται καμία ρητή σύσταση όσον αφορά τη μείωση των τιμών των φαρμάκων και την ενίσχυση των προϋπολογισμών για προσωπικό και υποδομές· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να θεσπίσουν μέτρα με γνώμονα τα υψηλότερα πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα προκειμένου να διασφαλιστεί πλήρης διαθεσιμότητα και προσβασιμότητα σε όλα τα φάρμακα· προτρέπει την Επιτροπή να καταρτίσει πρόγραμμα για την μελέτη και την έγκαιρη συλλογή διαθέσιμων και τυποποιημένων στοιχείων και στατιστικών σχετικά με την πρόσβαση των πολιτών της ΕΕ σε φάρμακα, εστιάζοντας ιδίως στις πλέον ευάλωτες και μειονεκτούσες κοινωνικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων δράσεων σχετικά με την έγκαιρη διάγνωση, τη θεραπεία και τον επιπολασμό της ηπατίτιδας C στην ΕΕ·

29.  καλεί τα κράτη μέλη να διερευνήσουν τα οφέλη από την πιθανή συνεργασία για τη μείωση του κόστους των φαρμάκων για τους πολίτες· θεωρεί ότι πρέπει να δημιουργηθεί μια ευρωπαϊκή κεντρική αρχή προμηθειών φαρμάκων στην ΕΕ προκειμένου να καταργηθούν οι διαφορές στην αγοραστική δύναμη μεταξύ των διαφόρων χωρών όσον αφορά την πρόσβαση στα φάρμακα·

30.    στηρίζει την πρόθεση των κρατών μελών να βελτιώσουν την εθελοντική συνεργασία μεταξύ των κρατών και σε επίπεδο ΕΕ, ιδίως στον τομέα της τιμολόγησης, των αποζημιώσεων και της ανταλλαγής πληροφοριών·

31.  υπενθυμίζει τα συμπεράσματα του άτυπου Συμβουλίου των υπουργών Υγείας υπό την ιταλική προεδρία της ΕΕ, που πραγματοποιήθηκε στο Μιλάνο στις 22 και 23 Σεπτεμβρίου 2014, κατά τη διάρκεια του οποίου πολλά κράτη μέλη συμφώνησαν όσον αφορά την ανάγκη να καταβληθούν κοινές προσπάθειες που θα καταστήσουν δυνατή την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, καθώς και την επιτάχυνση της πρόσβασης των ασθενών·

32.  καλεί την Επιτροπή, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, να προωθήσει και να διευκολύνει την μεγαλύτερη δημόσια διαφάνεια, την ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστης πρακτικής και την συνεργασία όσον αφορά την τιμολόγηση, την αποζημίωση και την προμήθεια φαρμάκων· ζητεί τη θέσπιση νέας πρότασης οδηγίας για τη διαφάνεια εις αντικατάσταση της οδηγίας 89/105/ΕΚ με σκοπό τη διασφάλιση αποτελεσματικών ελέγχων και πλήρους διαφάνειας επί όλων των διαδικασιών που εφαρμόζονται για τον καθορισμό των τιμών και της αποζημίωσης των φαρμακευτικών προϊόντων στα κράτη μέλη·

33.  επισημαίνει ότι, χωρίς πλήρη διαφάνεια όσον αφορά τις δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη στις παρασκευάστριες εταιρείες και χωρίς ενημέρωση όσον αφορά το πραγματικό αντίτιμο των φαρμάκων στα κράτη μέλη, κάθε συζήτηση για δίκαιες τιμές στα φάρμακα παραμένει άκρως προβληματική.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	31.1.2017
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	59 1 2
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Marco Affronte, Margrete Auken, Zoltán Balczó, Simona Bonafè, Biljana Borzan, Paul Brannen, Soledad Cabezón Ruiz, Nessa Childers, Alberto Cirio, Mireille D’Ornano, Miriam Dalli, Angélique Delahaye, Mark Demesmaeker, Ian Duncan, Bas Eickhout, José Inácio Faria, Karl-Heinz Florenz, Francesc Gambús, Elisabetta Gardini, Gerben-Jan Gerbrandy, Jens Gieseke, Julie Girling, Sylvie Goddyn, Françoise Grossetête, Andrzej Grzyb, György Hölvényi, Anneli Jäätteenmäki, Benedek Jávor, Kateřina Konečná, Urszula Krupa, Giovanni La Via, Peter Liese, Norbert Lins, Valentinas Mazuronis, Susanne Melior, Miroslav Mikolášik, Gilles Pargneaux, Piernicola Pedicini, Pavel Poc, Julia Reid, Frédérique Ries, Daciana Octavia Sârbu, Renate Sommer, Claudiu Ciprian Tănăsescu, Estefanía Torres Martínez, Adina-Ioana Vălean, Jadwiga Wiśniewska, Damiano Zoffoli
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Jørn Dohrmann, Herbert Dorfmann, Martin Häusling, Jan Huitema, Peter Jahr, Gesine Meissner, Gabriele Preuß, Christel Schaldemose, Bart Staes, Tibor Szanyi, Tiemo Wölken
Αναπληρωτές (άρθρο 200, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Inés Ayala Sender, Dieter-Lebrecht Koch, Inmaculada Rodríguez-Piñero Fernández