Het Europees Parlement,

–  gezien de definitieve jaarrekening van de Gemeenschappelijke Onderneming Sesar voor het begrotingsjaar 2017,

–  gezien het verslag van de Rekenkamer over de jaarrekening van de Gemeenschappelijke Onderneming Sesar voor het begrotingsjaar 2017, vergezeld van het antwoord van de Gemeenschappelijke Onderneming(1),

–  gezien de verklaring van de Rekenkamer(2) voor het begrotingsjaar 2017 waarin de betrouwbaarheid van de rekeningen en de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen worden bevestigd, overeenkomstig artikel 287 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie,

–  gezien de aanbeveling van de Raad van 12 februari 2019 betreffende de aan de Gemeenschappelijke Onderneming te verlenen kwijting voor de uitvoering van de begroting voor het begrotingsjaar 2017 (05827/2019 – C8‑0101/2019),

–  gezien artikel 319 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie,

–  gezien Verordening (EU, Euratom) nr. 966/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2012 tot vaststelling van de financiële regels van toepassing op de algemene begroting van de Unie en tot intrekking van Verordening (EG, Euratom) nr. 1605/2002(3), en met name artikel 208,

–  gezien Verordening (EU, Euratom) 2018/1046 van het Europees Parlement en de Raad van 18 juli 2018 tot vaststelling van de financiële regels van toepassing op de algemene begroting van de Unie, tot wijziging van Verordeningen (EU) nr. 1296/2013, (EU) nr. 1301/2013, (EU) nr. 1303/2013, (EU) nr. 1304/2013, (EU) nr. 1309/2013, (EU) nr. 1316/2013, (EU) nr. 223/2014, (EU) nr. 283/2014 en Besluit nr. 541/2014/EU en tot intrekking van Verordening (EU, Euratom) nr. 966/2012(4), en met name artikel 70,

–  gezien Verordening (EG) nr. 219/2007 van de Raad van 27 februari 2007 betreffende de oprichting van een gemeenschappelijke onderneming voor de realisering van het Europese nieuwe generatie luchtverkeersbeveiligingssysteem (SESAR)(5), en met name artikel 4 ter,

–  gezien Gedelegeerde Verordening (EU) nr. 1271/2013 van de Commissie van 30 september 2013 houdende de financiële kaderregeling van de organen, bedoeld in artikel 208 van Verordening (EU, Euratom) nr. 966/2012 van het Europees Parlement en de Raad(6),

–  gezien artikel 94 en bijlage IV van zijn Reglement,

–  gezien het verslag van de Commissie begrotingscontrole en het advies van de Commissie vervoer en toerisme (A8-0118/2019),

1.  verleent de uitvoerend directeur van de Gemeenschappelijke Onderneming Sesar kwijting voor de uitvoering van de begroting van de Gemeenschappelijke Onderneming voor het begrotingsjaar 2017;

2.  formuleert zijn opmerkingen in onderstaande resolutie;

3.  verzoekt zijn Voorzitter dit besluit en de resolutie die daarvan een integrerend deel uitmaakt, te doen toekomen aan de uitvoerend directeur van de Gemeenschappelijke Onderneming Sesar, de Raad, de Commissie en de Rekenkamer, en te zorgen voor publicatie ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie (L-serie).

(1) PB C 452 van 14.12.2018, blz. 10. (2) PB C 452 van 14.12.2018, blz. 12. (3) PB L 298 van 26.10.2012, blz. 1. (4) PB L 193 van 30.7.2018, blz. 1. (5) PB L 64 van 2.3.2007, blz. 1. (6) PB L 328 van 7.12.2013, blz. 42.

Het Europees Parlement,

–  gezien de definitieve jaarrekening van de Gemeenschappelijke Onderneming Sesar voor het begrotingsjaar 2017,

–  gezien het verslag van de Rekenkamer over de jaarrekening van de Gemeenschappelijke Onderneming Sesar voor het begrotingsjaar 2017, vergezeld van het antwoord van de Gemeenschappelijke Onderneming(1),

–  gezien de verklaring van de Rekenkamer(2) voor het begrotingsjaar 2017 waarin de betrouwbaarheid van de rekeningen en de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen worden bevestigd, overeenkomstig artikel 287 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie,

–  gezien de aanbeveling van de Raad van 12 februari 2019 betreffende de aan de Gemeenschappelijke Onderneming te verlenen kwijting voor de uitvoering van de begroting voor het begrotingsjaar 2017 (05827/2019 – C8-0101/2019),

–  gezien artikel 319 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie,

–  gezien Verordening (EU, Euratom) nr. 966/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2012 tot vaststelling van de financiële regels van toepassing op de algemene begroting van de Unie en tot intrekking van Verordening (EG, Euratom) nr. 1605/2002(3), en met name artikel 208,

–  gezien Verordening (EU, Euratom) 2018/1046 van het Europees Parlement en de Raad van 18 juli 2018 tot vaststelling van de financiële regels van toepassing op de algemene begroting van de Unie, tot wijziging van Verordeningen (EU) nr. 1296/2013, (EU) nr. 1301/2013, (EU) nr. 1303/2013, (EU) nr. 1304/2013, (EU) nr. 1309/2013, (EU) nr. 1316/2013, (EU) nr. 223/2014, (EU) nr. 283/2014 en Besluit nr. 541/2014/EU en tot intrekking van Verordening (EU, Euratom) nr. 966/2012(4), en met name artikel 70,

–  gezien Verordening (EG) nr. 219/2007 van de Raad van 27 februari 2007 betreffende de oprichting van een gemeenschappelijke onderneming voor de realisering van het Europese nieuwe generatie luchtverkeersbeveiligingssysteem (SESAR)(5), en met name artikel 4 ter,

–  gezien Gedelegeerde Verordening (EU) nr. 1271/2013 van de Commissie van 30 september 2013 houdende de financiële kaderregeling van de organen, bedoeld in artikel 208 van Verordening (EU, Euratom) nr. 966/2012 van het Europees Parlement en de Raad(6),

–  gezien artikel 94 en bijlage IV van zijn Reglement,

–  gezien het verslag van de Commissie begrotingscontrole en het advies van de Commissie vervoer en toerisme (A8-0118/2019),

1.  hecht zijn goedkeuring aan de afsluiting van de rekeningen van de Gemeenschappelijke Onderneming Sesar voor het begrotingsjaar 2017;

2.  verzoekt zijn Voorzitter dit besluit te doen toekomen aan de uitvoerend directeur van de Gemeenschappelijke Onderneming Sesar, de Raad, de Commissie en de Rekenkamer, en te zorgen voor publicatie ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie (L-serie).

(1) PB C 452 van 14.12.2018, blz. 10. (2) PB C 452 van 14.12.2018, blz. 12. (3) PB L 298 van 26.10.2012, blz. 1. (4) PB L 193 van 30.7.2018, blz. 1. (5) PB L 64 van 2.3.2007, blz. 1. (6) PB L 328 van 7.12.2013, blz. 42.

Het Europees Parlement,

–  gezien zijn besluit over het verlenen van kwijting voor de uitvoering van de begroting van de Gemeenschappelijke Onderneming Sesar voor het begrotingsjaar 2017,

–  gezien artikel 94 en bijlage IV van zijn Reglement,

–  gezien het verslag van de Commissie begrotingscontrole en het advies van de Commissie vervoer en toerisme (A8-0118/2019),

A.  overwegende dat de Gemeenschappelijke Onderneming Sesar (hierna "de Gemeenschappelijke Onderneming") in februari 2007 werd opgericht voor het beheer van het Sesar-programma (Single European Sky Air Traffic Management Research), dat gericht is op de modernisering van het luchtverkeersbeheer in de Unie;

B.  overwegende dat na de vaststelling van Verordening (EU) nr. 721/2014 van de Raad(1) de looptijd van het Sesar 2-programma is verlengd tot 31 december 2024;

C.  overwegende dat de Gemeenschappelijke Onderneming werd opgezet als publiek-privaat partnerschap met de Unie en Eurocontrol als stichtende leden;

D.  overwegende dat de bijdrage van de Unie voor de stationeringsfase van het uit hoofde van Horizon 2020 gefinancierde Sesar 2-programma 2014-2024 585 000 000 EUR bedraagt; overwegende dat de bijdrage van Eurocontrol in het kader van de nieuwe Horizon 2020-lidmaatschapsovereenkomsten naar verwachting circa 500 000 000 EUR zal belopen en de bijdrage van de andere partners uit de luchtvaartsector ten minste 720 700 000 EUR zal bedragen, waarbij Eurocontrol en andere partners ongeveer 90 % van de bijdragen in natura verstrekken;

E.  merkt op dat de begroting van de Gemeenschappelijke Onderneming in twee afzonderlijke afdelingen is gepresenteerd: 1) Sesar 1, en 2) Sesar 2020; stelt voorts vast dat Sesar 1 is meegefinancierd uit hoofde van de programma's in het kader van TEN-T en het zevende kaderprogramma voor onderzoek en dat Sesar 2020 is meegefinancierd uit hoofde van Horizon 2020;

Algemeen

1.  verneemt uit het verslag van de Rekenkamer dat de jaarrekening van de Gemeenschappelijke Onderneming over het op 31 december 2017 afgesloten jaar op alle materiële punten een getrouw beeld geeft van de financiële situatie van de Gemeenschappelijke Onderneming per 31 december 2017, van de resultaten van haar verrichtingen en kasstromen en van de veranderingen van de netto-activa in het op die datum afgesloten jaar, overeenkomstig haar financieel reglement en de door de rekenplichtige van de Commissie vastgestelde boekhoudregels;

2.  stelt vast dat de Rekenkamer in haar verslag verklaart dat de onderliggende verrichtingen bij de jaarrekening van de Gemeenschappelijke Onderneming voor het begrotingsjaar 2017 op alle materiële punten wettig en regelmatig zijn;

3.  constateert dat de Gemeenschappelijke Onderneming aan het einde van 2017 uit vier verschillende financieringsbronnen werd gefinancierd; neemt nota van de verschillende toepasselijke rechtskaders met verschillende templates en verplichtingen waaronder de Gemeenschappelijke Onderneming opereert en erkent het zeer complexe gehalte van een dergelijk model;

Financieel en begrotingsbeheer

4.  merkt op dat in 2017 de totale betalingskredieten van de Gemeenschappelijke Onderneming 191 813 383 EUR bedroegen (2016: 157 152 638 EUR, 213 022 000 EUR (2016: 162 851 972 EUR) inclusief bestemmingsontvangsten en overdrachten; stelt vast dat de vastleggingskredieten 113 346 265 EUR bedroegen (2016: 99 073 761 EUR), 130 944 000 EUR (2016: 101 407 854 EUR) inclusief bestemmingsontvangsten en overdrachten;

5.  merkt op dat, volgens het verslag van de Rekenkamer, de bestedingsgraad van de vastleggings- en betalingskredieten 80,24 %, respectievelijk 67,97 % bedroeg (95,7 % en 63,2 % in 2016);

6.  merkt op dat het uitvoeringspercentage bij Sesar 1 voor de vastleggingskredieten 11 % en voor de betalingskredieten 68 % bedroeg, en dat deze lage percentages kunnen worden verklaard door onverwachte bestemmingsontvangsten van circa 17 miljoen EUR, en doordat het Sesar 1-programma formeel in december 2016 werd beëindigd en de laatste betaling in december 2017 werd gedaan, waarbij de Gemeenschappelijke Onderneming eind 2017 moest zorgen voor voldoende middelen van het zevende kaderprogramma voor de terugbetaling van de te hoge contante bijdragen door uit de industrie afkomstige leden van Sesar 1 en voor de betaling van uitgestelde, maar nog steeds gerechtvaardigde kostendeclaraties voor lopende projecten van het zevende kaderprogramma;

7.  merkt op dat het uitvoeringspercentage voor vastleggings- en betalingskredieten in het kader van Sesar 2020 92 %, respectievelijk 68 % bedroeg, waarbij het laatste percentage laag was als gevolg van vertragingen in de uitvoering van Horizon 2020-projecten door uit de industrie afkomstige leden en een nogal conservatieve begrotingsplanning gelet op het risico dat de ontvangst van de jaarlijkse delegatieovereenkomsten inzake de financiële uitvoering vertraging zou oplopen;

8.  merkt op dat in het kader van de controle van 2016 476 kostendeclaraties zijn gecontroleerd waarin alle 15 leden zijn vertegenwoordigd, met een totaalbedrag van 120 000 000 EUR, ofwel 14 % van de totale gedeclareerde kosten van 884 000 000 EUR, met een restfoutenpercentage van 1,09 %;

Meerjarige begrotingsuitvoering in het kader van het zevende kaderprogramma en TEN-T

9.  merkt op dat van de operationele en administratieve begroting van 892 800 000 EUR voor Sesar 1-activiteiten de Gemeenschappelijke Onderneming tegen het einde van 2017 voor 853 000 000 EUR aan vastleggingen en voor 801 000 000 EUR aan betalingen gedaan had (89,7 % van de beschikbare begroting);

10.  stelt vast dat van de door de andere leden te verstrekken bijdragen in natura en in contanten van 1 254 500 000 EUR voor de operationele en administratieve activiteiten van de Gemeenschappelijke Onderneming Sesar (670 200 000 EUR van Eurocontrol en 584 300 000 EUR van leden uit de luchtvaartsector) de Gemeenschappelijke Onderneming tegen het einde van 2017 1 099 900 000 EUR gevalideerd had (560 700 000 EUR van Eurocontrol en 539 200 000 EUR van de luchtvaartsector);

11.  merkt op dat aan het einde van 2017 de gecumuleerde bijdragen in contanten van de Unie 633 900 000 EUR bedroegen, vergeleken met een totaalbedrag aan betalingen in natura en in contanten van Eurocontrol van 560 700 000 EUR, en 539 200 000 EUR van de leden uit de luchtvaartsector;

12.  stelt vast dat de Gemeenschappelijke Onderneming in 2017 Sesar 1 financieel en administratief heeft afgesloten; stelt vast dat Sesar 1 in 2017 37 miljoen EUR van de Unie heeft ontvangen ter dekking van de uitstaande verplichtingen van de Gemeenschappelijke Onderneming ten aanzien van haar leden als gevolg van de beoordeling van de in 2017 ontvangen en onderzochte definitieve financiële staten en eveneens ter dekking van te verwachten bijkomende controles, mogelijke rechtszaken tegen de Gemeenschappelijke Onderneming en de terugbetaling van surplusbijdragen in contanten van de leden; stelt voorts vast dat 25,9 miljoen EUR is gevalideerd als bijdrage in contanten van Eurocontrol, waarvan 13,4 miljoen EUR voor 2016, die als gevolg van technische problemen in de begroting voor 2017 is opgenomen, en 12,5 miljoen EUR voor 2017; stelt vast de Gemeenschappelijke Onderneming 16,8 miljoen EUR aan uitzonderlijke inkomsten heeft ontvangen, waarbij het voornamelijk gaat om terugvorderingen in verband met de leden; juicht toe dat het resterende overschot in contanten van 23,1 miljoen EUR en de 38,6 miljoen EUR aan betalingskredieten volstaan om te voldoen aan alle verplichtingen en om Sesar 1 af te sluiten;

Meerjarige begrotingsuitvoering in het kader van Horizon 2020

13.  stelt vast dat van de 639 800 000 EUR aan operationele en administratieve Horizon 2020-middelen die aan de Gemeenschappelijke Onderneming Sesar zijn toegewezen voor de uitvoering van Sesar 2020, de Gemeenschappelijke Onderneming tegen het einde van 2017 voor 236 700 000 EUR aan vastleggingen en voor 112 300 000 EUR aan betalingen gedaan heeft; merkt op dat de betalingen voornamelijk voorfinancieringsbetalingen betroffen voor de eerste en tweede golf van Sesar 2020-projecten;

14.  stelt vast dat de andere leden zich ertoe verbonden voor minstens 825 900 000 EUR in natura en in contanten bij te dragen aan de operationele activiteiten van de Gemeenschappelijke Onderneming voor Sesar 2020 (ongeveer 500 000 000 EUR van Eurocontrol en een geschat bedrag van 325 900 000 EUR van de luchtverkeerssector); merkt bovendien op dat de andere leden eind 2017 bijdragen in natura van 97 300 000 EUR hadden gerapporteerd, maar dat deze nog niet zijn gevalideerd;

15.  juicht toe dat afdeling 2 van de begroting voor 2017 voor het eerst de lopende kosten en de bijdragen in natura in verband met Sesar 2020 omvatten; stelt vast dat Sesar 2020 75,5 miljoen EUR van de Unie heeft ontvangen ter dekking van de uitstaande verplichtingen voor 2017 en de eerste maanden van 2018 alsook 6,7 miljoen EUR van Eurocontrol als bijdrage in contanten voor de lopende kosten;

16.  neemt ter kennis dat de specifieke ontwikkelingen die nodig zijn voor de verwerking van de bijdragen in natura voor de Gemeenschappelijke Onderneming in het kader van de gemeenschappelijke instrumenten voor subsidiebeheer en monitoring voor Horizon 2020 van de Commissie eind 2017 nog niet voltooid waren;

17.  merkt op dat aan het einde van 2017 de gecumuleerde bijdragen in contanten van de Unie aan de operationele activiteiten van de Gemeenschappelijke Onderneming 132 900 000 EUR bedroegen en de bijdragen van de luchtvaartsector en Eurocontrol 104 000 000 EUR bedroegen;

18.  merkt op dat de eerste controles van Sesar 2020 wijzen op een lager aantal fouten en een lager foutenpercentage als gevolg van vereenvoudigingen die in het kader van Horizon 2020 zijn ingevoerd, en de toegenomen ervaring van de belangrijkste begunstigden;

Prestaties

19.  is ingenomen dat het ontbreken van vastgelegde kernprestatie-indicatoren (KPI's) niet langer een probleem is in het kader van Horizon 2020; betreurt het dat vanwege ontoereikende rijpheid van de projecten nog geen informatie beschikbaar is over de derde reeks KPI's; merkt echter op dat de KPI's laten zien dat de streefcijfers in het algemeen gehaald zijn; neemt ter kennis dat de deskundigen oproepen tot nadere monitoring en analyse, waarbij zij een duidelijk onderscheid maken tussen de daadwerkelijk gerealiseerde KPI's aan het einde van elk jaar, en de verwachte KPI's;

20.  merkt op dat de Gemeenschappelijke Onderneming haar voornaamste beleids- en operationele doelstellingen volgens het enig programmeringsdocument voor de periode 2017-2019 heeft behaald;

21.  is ingenomen met de publicatie van Sesar van het stappenplan voor veilig en beveiligd dronegebruik in Europa; is van mening dat er een waaier aan vernieuwingen nodig is, waaronder technologieën voor het beheer van het luchtverkeer (ATM), om drones op een veilige manier in het Europese luchtruim te integreren; neemt met belangstelling kennis van het overzicht erin van de ontwikkeling van de Europese dronemarkt tot 2050 en het grote potentieel voor Europa en zijn mondiaal concurrentievermogen, alsook de maatregelen die de komende vijf à tien jaar moeten worden genomen om dat potentieel te ontsluiten, zoals ondersteuning van onderzoek en ontwikkeling door op het niveau van de Unie een ecosysteem tot stand te brengen dat zowel een regelgevingskader als de technologie bestrijkt en dat alle belangrijke publieke en private belanghebbenden samenbrengt, en ertoe leidt dat de Unie meer financiële middelen verstrekt, met name om kleine en middelgrote ondernemingen in de sector een duwtje in de rug te geven;

22.  merkt op dat de beheerkostenratio (administratieve/operationele begroting) onder de 5 % blijft, wat wijst op een vrij slanke en efficiënte organisatiestructuur van de Gemeenschappelijke Onderneming;

23.  stelt met bezorgdheid vast dat de tussentijdse waarde van het hefboomeffect eind 2017 0,56 was; verzoekt de Gemeenschappelijke Onderneming stappen te ondernemen met het oog op het halen van de geraamde hefboomdoelstelling van 0,85 voor de gehele periode 2014-2020;

24.  stelt met tevredenheid vast dat de deskundigen opmerken dat in vergelijking met de werking van de Gemeenschappelijke Onderneming in het kader van zevende kaderprogramma al grotere nadruk wordt gelegd op het bewerkstelligen van een bredere betrokkenheid van het volledige scala aan belanghebbenden bij het masterplan inzake het Europese luchtverkeersbeheer (“ATM-masterplan”);

Aanbestedings- en aanwervingsprocedures

25.  verneemt uit het verslag van de Rekenkamer dat op 31 december 2017 de Gemeenschappelijke Onderneming 40 personeelsleden in dienst had (2016: 44);

26.  wijst op de resultaten van de personeelsbenchmarking van 2017: 60 % operationele posten, 30 % administratieve posten en 10 % neutrale posten;

27.  wijst erop dat de Gemeenschappelijke Onderneming acht aanbestedingsprocedures heeft gestart, die geleid hebben tot 14 kaderovereenkomsten en rechtstreekse contracten voor de levering van diensten; stelt vast dat de Gemeenschappelijke Onderneming 29 specifieke contracten en 13 wijzigingen heeft geplaatst, waarmee de totale waarde van de in 2017 afgeronde aanbestedingsactiviteiten meer dan 5 540 000 EUR bedraagt;

Preventie van en omgang met belangenconflicten en transparantie

28.  merkt op dat in 2017 tien controles werden verricht door een ander extern accountantskantoor en dat voor één controle vanwege een geconstateerd belangenconflict van de drie kantoren van de kaderovereenkomst van de Gemeenschappelijke Onderneming de kaderovereenkomst van het directoraat-generaal Begroting moest worden gebruikt; stelt vast dat er negen controles zijn verricht door de wettelijke controleur; neemt kennis van het feit dat voor controlediensten de Gemeenschappelijke Onderneming een herziene kaderovereenkomst heeft met drie externe accountantskantoren en de controleactiviteit uitsluitend door die ondernemingen wordt uitgevoerd; benadrukt dat tot dusverre tijdens de uitgevoerde controles geen materieel vraagstuk is vastgesteld dat de aandacht van de raad van bestuur zou vereisen;

Interne controle

29.  merkt met tevredenheid op dat de Gemeenschappelijke Onderneming procedures voor controles vooraf heeft opgezet die zijn gebaseerd op financiële en operationele controles van stukken, en controles achteraf verricht bij begunstigden;

30.  is verheugd dat de Gemeenschappelijke Onderneming een veelzijdige aanpak is blijven hanteren om de risico's doeltreffend te evalueren, te beheersen en te beperken, en verwacht dat de Gemeenschappelijke Onderneming speciale aandacht schenkt aan de kritieke bedrijfsrisico's die zij met betrekking tot het ATM-masterplan en Sesar 2020 heeft geconstateerd;

31.  betreurt dat de externe controleur tekortkomingen in de financiële controleprocessen van de Gemeenschappelijke Onderneming heeft vastgesteld die hoofdzakelijk te wijten zijn aan het complexe financiële wetgevingskader, het recente vertrek van essentieel financieel personeel en de overbelasting van de financiële afdeling;

Interne audits

32.  merkt op dat de controlewerkzaamheden voor Sesar 1 bijna zijn voltooid, nadat er 20 controles waren gepland bij zeven geselecteerde leden waarvan er in 2017 18 werden afgerond in het kader van de vierde reeks controles zoals omschreven in de strategie voor controles achteraf van de Gemeenschappelijke Onderneming; is verheugd over het restfoutenpercentage van 0,36 % voor 2017;

33.  merkt op dat de Commissie de tussentijdse evaluatie van de operationele activiteiten van de Gemeenschappelijke Onderneming in het kader van Horizon 2020 voor de periode 2014-2016 heeft uitgevoerd; wijst erop dat de raad van bestuur van de Gemeenschappelijke Onderneming in mei 2018 een actieplan heeft goedgekeurd waarin een aantal activiteiten is opgenomen die reeds in gang waren gezet;

34.  merkt op dat in oktober 2016 de dienst Interne Audit van de Commissie (IAS) een controle heeft verricht met betrekking de subsidieprocessen in het kader van Horizon 2020; stelt vast dat de IAS vijf aanbevelingen heeft gedaan, waarvan een is aangemerkt als "zeer belangrijk"; stelt voorts vast dat een gedetailleerd actieplan is opgesteld en dat tegen het einde van 2017 het actieplan voor vier van de vijf aanbevelingen ten uitvoer was gelegd; verzoekt de Gemeenschappelijke Onderneming om aan de kwijtingsautoriteit verslag uit te brengen over de tenuitvoerlegging van de nog niet opgevolgde aanbeveling;

35.  stelt vast dat de IAS in oktober 2017 een controle heeft verricht van de governance-, risicobeheers- en controleprocessen van de Gemeenschappelijke Onderneming, voor de coördinatie met het gemeenschappelijk ondersteuningscentrum en de tenuitvoerlegging van de instrumenten en diensten van het gemeenschappelijk ondersteuningscentrum; stelt vast dat de IAS drie aanbevelingen heeft gedaan; verzoekt de Gemeenschappelijke Onderneming aan de kwijtingsautoriteit verslag uit te brengen over de uitvoering van deze aanbevelingen;

Overige punten

36.  neemt ter kennis dat de eindevaluatie van het Sesar 1-programma (2007-2016) door de Commissie in 2017 is verricht, waaruit blijkt dat de Gemeenschappelijke Onderneming haar doelstellingen verwezenlijkt, bijdraagt aan het tegengaan van versnippering, en de continuïteit van onderzoeksdoelstellingen waarborgt; stelt vast dat de Commissie een tussentijdse evaluatie van Sesar 2020 (2014-2016) heeft ondernomen, waarin werd geconcludeerd dat de onderzoekspartnerschappen tussen de Unie, de particuliere sector en de lidstaten op schema liggen bij het verwezenlijken van hun doelstellingen; is ingenomen met het feit dat er een actieplan is vastgesteld als reactie op de aanbevelingen die in het kader van die evaluaties zijn gedaan;

37.  stelt vast dat het beheer van het Europese luchtruim nog altijd gefragmenteerd is en dat het concept van een gemeenschappelijk Europees luchtruim nog niet is verwezenlijkt; herhaalt dat Sesar een cruciale rol speelt bij het coördineren en uitvoeren van onderzoek in het kader van het Sesar-project en bij het behalen van de doelstellingen van het project;

38.  verzoekt Sesar en de Commissie de resultaten van de uitrol van Sesar-oplossingen te beoordelen, in het bijzonder wat betreft het doel om interoperabiliteit te waarborgen en de vorderingen voor de voltooiing van het gemeenschappelijk Europees luchtruim;

39.  stelt vast dat de Rekenkamer in 2017 een speciaal verslag heeft gepubliceerd over het initiatief voor één Europees luchtruim (Single European Sky); betreurt dat in dit verslag en in de eindevaluatie van de Commissie wordt gewezen op vertragingen in de uitvoering van het ATM-masterplan en de discrepantie tussen de in de regelgeving vastgelegde looptijd van de activiteiten van de Gemeenschappelijke Onderneming en de geplande tijdsduur van de verwachte werkzaamheden; wijst voorts op de nadruk die de Rekenkamer legt op het feit dat de verantwoordingsplicht van de Gemeenschappelijke Onderneming ten aanzien van de uitvoering van het ATM-masterplan moet worden versterkt;

40.  merkt op dat de controleurs een steekproef hebben genomen van 16 projecten in het kader van Sesar, die in vijf verschillende landen zijn gecontroleerd en betrekking hadden op uiteenlopende belanghebbenden van Sesar; verzoekt de Gemeenschappelijke Onderneming ten volle rekening te houden met de aanbevelingen van het speciaal verslag en passende maatregelen te nemen.

(1) PB L 192 van 1.7.2014, blz. 1.