To Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
εν δράσει
Τα κυριότερα σημεία 1999-2004

 
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως θεσμικό όργανο
Μεταρρύθμιση της ΕΕ
Διεύρυνση
Δικαιώματα των πολιτών
Ευρωπαϊκή ιθαγένεια
Χάρτα των θεμελιωδών δικαιωμάτων
Θεμελιώδη δικαιώματα
Πρόσβαση των πολιτών σε έγγραφα
Εκπαίδευση και κινητικότητα των νέων
Δικαιοσύνη και εσωτερικές υποθέσεις
Εξωτερικές σχέσεις
Περιβάλλον /
Προστασία των καταναλωτών
Μεταφορές /
Περιφερειακή Πολιτική
Γεωργία / Αλιεία
Οικονομική και Νομισματική Πολιτική
Απασχόληση και κοινωνική πολιτική / Δικαιώματα των γυναικών
Εσωτερική αγορά / Βιομηχανία / Ενέργεια / Έρευνα
 

EPP-ED PSE Group ELDR GUE/NGL The Greens| European Free Alliance UEN EDD/PDE


Στην υπεράσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων

Τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι ατομικές ελευθερίες και το κράτος δικαίου αποτελούν τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εντούτοις, παραβιάσεις αυτών των δικαιωμάτων αναφέρονται συχνά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ως εκλεγμένοι αντιπρόσωποι του λαού οι ευρωβουλευτές θεωρούν καθήκον τους να εξασφαλίσουν ότι κανένα περιστατικό περιφρόνησης των πολιτικών ελευθεριών εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ ή των κρατών μελών της δεν θα αποσιωπηθεί. Για την εκπλήρωση αυτού του στόχου το βασικό όπλο που διαθέτουν είναι η ετήσια έκθεση του Κοινοβουλίου για τα θεμελιώδη δικαιώματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Παρά το ότι οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θεωρούνται ευρέως ως πρόβλημα μη δημοκρατικών χωρών, η αυτάρεσκη στάση είναι λιγότερο συνηθισμένη σήμερα στην Ευρώπη μπροστά στις καταγγελίες για κακομεταχείριση και θανάτους κρατουμένων από την αστυνομία, πράξεις βίας εναντίον γυναικών και παιδιών και κακής μεταχείρισης αιτούντων άσυλο και μεταναστών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αρχίζει τώρα να στρέφει τον προβολέα σε αυτά τα θέματα και σε πολλά άλλα που προηγουμένως αφήνονταν στις εθνικές κυβερνήσεις.

Σταδιακή πρόοδος σε στοιχειώδη δικαιώματα

Η αρχική Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας το 1957 δεν περιείχε διάταξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεδομένου ότι το θέμα αυτό αφηνόταν στην αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου, δηλαδή ενός οργάνου εντελώς ανεξάρτητου από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Ωστόσο, με την πάροδο των ετών η Ευρωπαϊκή Κοινότητα εξέδωσε διαδοχικές δηλώσεις σε θέματα στοιχειωδών δικαιωμάτων. Εκτός αυτού, η νομολογία του Δικαστηρίου των ΕΚ στο Λουξεμβούργο σταδιακά καθιέρωσε πρότυπα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Το κλίμα άλλαξε αισθητά με τη Συνθήκη του Άμστερνταμ το 1999, η οποία άνοιξε το δρόμο για τη θέσπιση νομοθεσίας για την καταπολέμηση ορισμένων διακρίσεων, για παράδειγμα των διακρίσεων για λόγους φύλου, φυλής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού.

Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ που ανακηρύχθηκε το 2000, εξέθετε σαφώς για πρώτη φορά ένα ευρύ φάσμα στοιχειωδών δικαιωμάτων για τους πολίτες της ΕΕ. Ο Χάρτης προσαρτήθηκε στη Συνθήκη της Νίκαιας ως παράρτημα χωρίς νομικά δεσμευτική ισχύ, αλλά από τότε το Κοινοβούλιο πιέζει να ενσωματωθεί στο νέο Σύνταγμα της ΕΕ, γεγονός που θα του προσέδιδε την πλήρη ισχύ του νόμου. Από το 1999, το Συμβούλιο Υπουργών συντάσσει ετήσια έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα εντός και εκτός της ΕΕ.

Ο προβολέας στα κράτη μέλη

Αν και το Κοινοβούλιο δεν έχει νομοθετικές εξουσίες σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ατομικών ελευθεριών εντός της Ευρώπης, ως δημοκρατικό βήμα συζήτησης μπορεί να επιστρατεύσει τη δύναμη της πειθούς, την ηθική δύναμη και τα φώτα της δημοσιότητας για να επιτύχει πρόοδο σε αυτόν τον τομέα. Οι βουλευτές του ΕΚ συχνά εγκρίνουν ψηφίσματα για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τα τελευταία δέκα χρόνια εγκρίνουν μια ετήσια έκθεση για τις θεμελιώδεις ελευθερίες στην ΕΕ. Παρόλο που οι εκθέσεις αυτές αντανακλούν τις ανησυχίες των βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είναι επίσης σε θέση να αποκρίνονται στην έκθεση του Συμβουλίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τώρα πλέον έχουν ως σημείο αναφοράς τον Χάρτη.

Οι ετήσιες εκθέσεις του Κοινοβουλίου προσφέρουν την ευκαιρία να εξεταστεί η γενική κατάσταση όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες στην ΕΕ, συμπεριλαμβάνοντας ανάλυση της τρέχουσας νομοθεσίας και των πολιτικών που μπορούν στο μέλλον να εφαρμοστούν σε ευρωπαϊκή επίπεδο. Επίσης, η έκθεση επιτρέπει στους βουλευτές να επικρίνουν και περιστασιακά να επαινέσουν επιμέρους κράτη μέλη.

Καμιά χώρα δεν έχει αποφύγει ολοκληρωτικά τις μομφές. Το 1999 το Κοινοβούλιο επισήμανε ότι 11 από τα 15 κράτη μέλη κατηγορούνταν από τη Διεθνή Αμνηστία για σοβαρές και λιγότερο σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ανάμεσα στα ζητήματα που αναδείχθηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια, η Ελλάδα επικρίθηκε για την ανισότιμη μεταχείριση των αντιρρησιών συνείδησης όσον αφορά τη στρατιωτική θητεία. Η Ιταλία επικρίθηκε για τον αριθμό των δικαστικών υποθέσεων που δεν οδηγούνται σε δίκη μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα. Η συμφόρηση στις φυλακές ήταν ένα θέμα που αναδείχθηκε όσον αφορά το Ηνωμένο Βασίλειο, την Πορτογαλία, το Βέλγιο, την Ιταλία και τη Γαλλία. Η Γερμανία, η Δανία, η Ιταλία και η Ιρλανδία κλήθηκαν να επιτρέπουν στους δημόσιους υπάλληλους στο δικαιώμα στην απεργία. Από την άλλη πλευρά, επισημάνθηκε επαινετικά η αναγνώριση των δικαιωμάτων των τρανσεξουαλικών στη Φινλανδία και η καθιέρωση του γάμου των ομοφυλοφίλων στο Βέλγιο, καθώς και οι εκστρατείες σε ορισμένες χώρες για την καταπολέμηση αντιμουσουλμανικών και αντισημιτικών στερεοτύπων μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001.

Στην υπεράσπιση των αδύνατων και των ευάλωτων

Πέρα από την έμφαση σε αδυναμίες επιμέρους κρατών μελών, το Κοινοβούλιο ζητεί να χαραχθούν πολιτικές σε επίπεδο ΕΕ όταν αυτό φαίνεται να αποτελεί την καλύτερη λύση. Περίπου μισό εκατομμύριο γυναίκες από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη μεταφέρονται στην ΕΕ κάθε χρόνο και εξωθούνται στην πορνεία. Οι βουλευτές έχουν ζητήσει να χαραχθεί ευρωπαϊκή πολιτική εναντίον της διακίνησης ανθρώπινων όντων, προτείνοντας να χορηγούνται βραχυπρόθεσμες άδειες παραμονής σε θύματα διακίνησης που συνεργάζονται με τις αρχές.

Η μεταχείριση των προσφύγων και των μεταναστών είναι μια άλλη από τις ανησυχίες του Κοινοβουλίου το οποίο έχει επανειλημμένα καλέσει να θεσπισθεί κοινή πολιτική ασύλου στην ΕΕ. Οι βουλευτές του Κοινοβουλίου έχουν επίσης καταδικάσει κάθε μορφή διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένων των διακρίσεων εναντίον ομοφυλοφίλων και εθνοτικών μειονοτήτων, ιδίως των Ρομά. Και συχνά έχουν εκφρασθεί υπέρ των δικαιωμάτων των παιδιών, των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρίες.

Ένα άλλο ζήτημα είναι η ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης, ενόψει της αυξανόμενης συγκέντρωσης στον κλάδο των μέσων ενημέρωσης. Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχουν ζητήσει να δημιουργηθεί "ευρωπαϊκή αγορά των μέσων ενημέρωσης" με κοινοτικούς κανόνες στον κλάδο των μέσων, ώστε να υπάρξει αντίβαρο στη διευρυνόμενη ανομοιομορφία των εθνικών κανόνων και να διασφαλίζεται η ελευθερία της πληροφόρησης.

Μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καταδίκασαν απερίφραστα την τρομοκρατία αλλά τόνισαν ότι τα μέτρα πρόληψης και καταπολέμησής της πρέπει να σέβονται το κράτος δικαίου. Επίσης ζήτησαν να διασφαλίσουν το απόρρητο των προσωπικών δεδομένων μπροστά στις αιτήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών για παράδοση δεδομένων των επιβατών των αεροπορικών εταιρειών.

Τέλος, ύστερα από αίτηση του Κοινοβουλίου, συγκροτήθηκε από την Επιτροπή τον Σεπτέμβριο του 2002 δίκτυο ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, από το οποίο ζητήθηκε να καταρτίζει ετήσια έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη στα κράτη μέλη.



  
Εισηγητές:
  
Ετήσια έκθεση, Ιούνιος 1998 έως Ιούνιος 1999: Bertel Haarder (ELDR, DK) - δεν είναι πλέον βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Ετήσια έκθεση για το έτος 2000: Thierry Cornillet (EPP-ED, F)
Ετήσια έκθεση για το έτος 2001: Joke Swiebel (PES, NL)
Ετήσια έκθεση για το έτος 2002: Fodé Sylla (EUL-NGL, F)
  
Επίσημη Εφημερίδα - τελικές πράξεις:
  
Ετήσια έκθεση, Ιούνιος έως Ιούνιος 1999 - κείμενο που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Ετήσια έκθεση για το έτος 2000 - κείμενο που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Ετήσια έκθεση για το έτος 2001 - κείμενο που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Ετήσια έκθεση για το έτος 2002 - κείμενο που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

 

 

 
  Publishing deadline: 2 April 2004