Parlament Europejski w działaniu
Najważniejsze
wydarzenia 1999-2004

 
Parlament Europejski (PE)
Reforma UE
Rozszerzenie
Prawa obywatelskie
Wymiar Sprawiedliwości
i Sprawy wewnętrzne
Stosunki zewnętrzne
Środowisko
i ochrona konsumenta
Transport /
Polityka regionalna
Rolnictwo / Rybołówstwo
Polityka gospodarcza
i walutowa
Polityka społeczna
i zatrudnienia / Prawa kobiet
Strategia zatrudnienia
Ochrona pracowników
Równość w miejscu pracy
Zdrowie i bezpieczeństwo pracowników
Zdrowie kobiet
Godziny pracy
Systemy opieki społecznej
Kobiety i społeczeństwo
Rynek wewnętrzny / Przemysł / Energia / Badania i Rozwój
 

EPP-ED PSE Group ELDR GUE/NGL The Greens| European Free Alliance UEN EDD/PDE


Czas pracy: maksymalnie 48 godzin tygodniowo dla każdego

Trudno już nawet zliczyć ciężarówek lub autokarów, którzy zginęli na drogach europejskich lub spowodowali śmierć innych uczestników ruchu drogowego w efekcie zbyt długiego czasu spędzonego za kierownicą. Jak w większości innych sektorów gospodarki, w których od 1996 r. obowiązuje normowany czas pracy, kierowcy wkrótce będą mogli skorzystać z przepisów wspólnotowych, a tym samym z poprawy jakości warunków życia i bezpieczeństwa. Parlament Europejski użył podczas ostatniej kadencji swoich wpływów, aby ograniczyć tygodniowy czas pracy do 48 godzin i tym samym doprowadzić do tego, by pojęcie jednolitego rynku przekładało się również na poprawę warunków życia wszystkich pracowników.

W 1993 roku, wraz z powstaniem jednolitego rynku, światło dzienne ujrzała również dyrektywa zakładająca wprowadzenie w Unii Europejskiej wspólnych przepisów dotyczących czasu pracy. Zgodnie z tą dyrektywą pracownik europejski ma prawo do przynajmniej 11-godzinnego okresu odpoczynku na dobę oraz do przerw w pracy. Maksymalną długość pracy w tygodniu wyznaczono na 48 godzin, a roczny urlop wypoczynkowy powinien wynosić przynajmniej cztery tygodnie. Dla pracowników zatrudnionych w godzinach nocnych, maksymalny dozwolony czas pracy wynosi 8 godzin na dobę.

Przepisy określone tą dyrektywą powinny do listopada 1996 r. znaleźć swoje przełożenie na ustawodawstwo krajowe, zawierały one jednak pewne wyjątki. Nie dotyczyły urzędników, lekarzy odbywających staże podyplomowe ani pracowników sektora transportu (drogowego, powietrznego, kolejowego, morskiego i rzecznego). Co więcej, klauzula odstępstwa (opt-out), która zezwala Państwom Członkowskim uchylać się od zastosowania ogólnie obowiązujacych zasad i z której po raz pierwszy skorzystała Wielka Brytania, doprowadziła do upowszechnienia nadużyć, które kwestionują samą zasadność przyjęcia dyrektywy, i które deputowani pragną ukrócić.

Przewoźnicy drogowi: w tym i samozatrudnieni

Od 2003 r. obowiązują przepisy regulujące czas pracy w sektorze transportu kolejowego, od marca 2005 r. zaś ostatnia cegiełka zwieńczy dzieło: przyjdzie kolej na to, by 6 i pół miliona pracowników transportu drogowego skorzystało z podobnych uregulowań, na mocy przyjętej w 2002 r. dyrektywy obejmującej cały sektor. Długość ich tygodniowego czasu pracy będzie mogła osiągnąć 60 godzin, o ile nie przekroczą średniej 48 godzin wyliczonej na podstawie danych z 4 miesięcy. Kierowcy autokarów czy ciężarówek nie będą mogli w żadnym razie pracować dłużej niż sześć godzin bez przerwy, a długość czasu pracy w nocy nie będzie mogła przekroczyć 10 godzin na każdą dobę.

Parlament Europejski zabiegał, i dopiął celu, aby przepisy te objęły również kierowców prowadzących własną działalność gospodarczą, którzy stanowią 40 % pracowników sektora. Od początku debaty Parlament Europejski dał do zrozumienia, że kierowcy prywatni winni być traktowani na równi z tymi, którzy funkcjonują jako pracobiorcy, by uniknąć masowego odpływu pracowników sektora w kierunku kategorii pracujących na własny rachunek. W równym stopniu chodziło o zagwarantowanie bezpieczeństwa na drodze, jak uniknięcia nieuczciwej konkurencji. Tym samym począwszy od 2009 r., przewoźników prywatnych obejmą te same przepisy co kierowców najemnych. Na wniosek deputowanych sprecyzowano definicję „pracownika samozatrudnionego”, aby uniknąć powstawania „fałszywych samozatrudnionych” w okresie przejściowym.

Powstrzymać odstępstwa od reguły

"Ogólna dyrektywa z 1993 r. pozwalała Państwom Członkowskim na dokonywanie odstępstw od obowiązujących przepisów. W ten sposób Wielka Brytania domagała się, i otrzymała pod pewnymi warunkami, pozwolenie na odejście od obowiązku zastosowania przepisu ograniczenia czasu tygodnia pracy do 48 godzin. Do tych warunków należą między innymi uprzednie podpisanie przez zainteresowanego pracownika zgody na rezygnację ze skróconego czasu pracy, jego ochrona przed ewentualnym reperkusjami w przypadku odmowy oraz rejestrowanie rzeczywiście przepracowanych godzin w przypadku osób, które zgodziły się zrezygnować ze skróconego czasu pracy.

"Ów system akceptujący stosowanie wyjątków zaowocował skutkami odwrotnymi od zamierzonych. Obecnie w Wielkiej Brytanii więcej zatrudnionych przepracowuje ponad 48 godzin w tygodniu, niż przed wejściem w życie dyrektywy z 1993 r. Odstępstwo, na które pierwotnie przyzwolono dla rozwiązania szczególnych przypadków, w efekcie stało się regułą.
Co więcej, ta niepokojąca tendencja podważająca celowość dyrektywy rozprzestrzenia się na inne Państwa Członkowskie. Francja i Niemcy uciekają się do niej w odniesieniu do sektora ochrony zdrowia, a Luksemburg - w hotelarstwie i sektorze żywienia zbiorowego.

Komisja Europejska zamierza zająć się korektą tej dyrektywy, zaś w styczniu 2004 r. na ten temat wypowiedział się Parlament. Wynikiem 370 głosów „za” przy 116 „przeciwko” i przy 21 wstrzymujących się, deputowani opowiedzieli się za stopniowym zniesieniem klauzuli odstępstw indywidualnych w jak najszybszym trybie. Wielu deputowanych wyraża swe ubolewanie z powodu nadużyć, do jakich doprowadziła ta zasada zezwalająca na odstępstwo od reguły, zwłaszcza w licznych przypadkach podpisywania zgody na rezygnację ze skróconego czasu pracy równocześnie z podpisaniem umowy o pracę, co często ograniczało możliwość dokonania wolnego wyboru przez zatrudnianą osobę. Deputowani domagają się od Państw Członkowskich, by nie wprowadzały jakichkolwiek innych odstępstw od zasady zanim nie dokona się korekty dyrektywy z 1993 r.

Szczególny przypadek lekarzy

W czasie tego samego głosowania, deputowani wykazali zaniepokojenie specyficzną sytuacją lekarzy. Niedawne orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości zachęca do zaliczania lekarzom okresów stażowych jako czasu pracy. Z braku konkretnych danych porównawczych deputowani zwracają się do Komisji z prośbą o sformułowanie długoterminowych propozycji w celu rozwiązania kwestii definicji oraz podliczania godzin spędzonych na dyżurach w miejscu pracy.

Okresy kształcenia lekarzy również przysporzyły specyficznego problemu, w odniesieniu do ogólnej dyrektywy w sprawie 48 godzinnego tygodnia pracy. Liczba lekarzy, którzy w Europie się kształcą jednocześnie przepracowując więcej niż 48 godz. w tygodniu, wynosi obecnie 270 tysięcy. Trudno jest dokonywać zmian z dnia na dzień. To dlatego Komisja przewidziała, że przepisy dotyczące czasu pracy zaczną obowiązywać dopiero po długim okresie przejściowym. Parlament dążył do tego, by okres ten był w miarę krótki, jednak Państwa Członkowskie reprezentowane przez Radę wolały wydłużyć go aż do 2013 r. Parlament zdołał przeforsować kompromis pozwalający na stopniowe ograniczanie czasu pracy odbywające się w trzech fazach: od sierpnia 2004 r. tydzień pracy lekarzy odbywających specjalizację zostanie skrócony do 58 godz., następnie, od sierpnia 2007 r. - do 56 godz., aby w 2009 r. osiągnąć powszechnie obowiązujący limit 48 godzin. Gdyby jednak wprowadzenie tych reguł w danym państwie członkowskim wymagało dostosowania pod tym kątem systemów kształcenia zawodowego i metod zarządzania zasobami ludzkimi w jednostkach ochrony zdrowia, państwo to mogłoby uzyskać derogację do 2011 r.



  
Sprawozdawcy :
  
Przystosowanie czasu pracy: sektory i zawody objete wyjatkiem: Miet Smet (EPP-ED, B)
Transport drogowy, przystosowanie czasu pracy: przewoznicy i kierowcy samodzielni: Stephen Hughes (PES, UK)
Organizacja czasu pracy (nowelizacja dyrektywy 93/104/CEE): Alejandro Cercas (PES, E)
  
Akta koncowe opublikowane w Dzienniku Urzedowym :
  
Przystosowanie czasu pracy: sektory i zawody objete wyjatkiem
Transport drogowy, przystosowanie czasu pracy: przewoznicy i kierowcy samodzielni
Organizacja czasu pracy (nowelizacja dyrektywy 93/104/CEE) - tekst przyjety przez Parlament Europejski

 

 

 
  Publishing deadline: 2 April 2004