Μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου
Η ΕΕ έχει αναθεωρήσει το σύστημά της για το άσυλο και τη μετανάστευση για να διασφαλίσει ότι οι χώρες της ΕΕ αλληλοβοηθούνται όταν αντιμετωπίζουν μεταναστευτική πίεση.
Τα τελευταία χρόνια, οι άνθρωποι καταφεύγουν σε μεγάλους αριθμούς στην Ευρώπη από τις συγκρούσεις, τον τρόμο και τις διώξεις στις χώρες τους. Το 2022, οι χώρες της ΕΕ έλαβαν 966.000 αιτήσεις ασύλου - σχεδόν διπλάσιο από τον αριθμό το 2021. Το 2023, οι παράτυπες διελεύσεις ξεπέρασαν τις 380.000, τον υψηλότερο αριθμό που έχει καταγραφεί από το 2016.
Η ΕΕ αποφάσισε να μεταρρυθμίσει το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου (CEAS) για να διασφαλίσει ότι όλες οι χώρες της ΕΕ συμβάλλουν στη διαχείριση του ασύλου.
Διαβάστε περισσότερα: Η απάντηση της ΕΕ στη μετανάστευση και το άσυλο.
Περισσότερη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη με τον νέο κανονισμό διαχείρισης ασύλου και μετανάστευσης
Η διαδικασία για την αναζήτηση καθεστώτος πρόσφυγα στην ΕΕ, καθοριζόταν προηγουμένως από τον κανονισμό του Δουβλίνου. Ο γενικός κανόνας βάσει αυτού του κανονισμού ήταν ότι η πρώτη χώρα της ΕΕ που εισέρχεται μετανάστης, γινόταν αυτόματα και η υπεύθυνη χώρα για τη διεκπεραίωση των αιτημάτων ασύλου.
Αναθεώρηση του συστήματος του Δουβλίνου
Το σύστημα σύμφωνα με τον κανονισμό του Δουβλίνου, που δημιουργήθηκε το 2003, δεν σχεδιάστηκε για τη διανομή των αιτήσεων ασύλου μεταξύ των κρατών μελών και όταν ο αριθμός των αιτούντων άσυλο που εισήλθαν στην ΕΕ αυξήθηκε στα ύψη το 2015, χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία άρχισαν να αγωνίζονται για να φιλοξενήσουν όλους τους αιτούντες . Το Κοινοβούλιο ζητά από το 2009 μια αναμόρφωση του συστήματος του Δουβλίνου.
Το σύστημα σύμφωνα με τον κανονισμό του Δουβλίνου, που χρονολογείται από το 2003, στόχευε στην αναγνρώριση μιας μεμονωμένης χώρας της ΕΕ ως υπεύθυνη για το χειρισμό αίτησης ασύλου. Ωστόσο, όταν ο αριθμός των αιτούντων άσυλο που εισήλθαν στην ΕΕ αυξήθηκε στα ύψη το 2015, χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία άρχισαν να αγωνίζονται για να φιλοξενήσουν όλους τους αιτούντες. Το Κοινοβούλιο ζητούσε μια γενική αναθεώρηση του συστήματος του Δουβλίνου.
Τον Σεπτέμβριο του 2020, η Επιτροπή πρότεινε ένα Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, το οποίο καθορίζει βελτιωμένες και ταχύτερες διαδικασίες σε όλο το σύστημα ασύλου και μετανάστευσης της ΕΕ.
Το Νέο Σύμφωνο για το Άσυλο και τη Μετανάστευση
Το νέο σύμφωνο εστιάζει σε μεγάλο βαθμό στη βελτιωμένη διαχείριση των συνόρων και τις διαδικασίες ασύλου για άτομα που ζητούν άσυλο στα σύνορα, καθώς και σε έναν νέο υποχρεωτικό έλεγχο πριν από την είσοδο για να επιταχυνθεί η επεξεργασία των αιτήσεων.
Βασικός πυλώνας του συμφώνου είναι η ανάγκη για όλες τις χώρες της ΕΕ να επιδείξουν αλληλεγγύη σε όσες δέχονται μεγάλους αριθμούς μεταναστών.
Το σύστημα ενθαρρύνει τις ευέλικτες συνεισφορές από τις χώρες της ΕΕ, που κυμαίνονται από τη μετεγκατάσταση αιτούντων άσυλο από τη χώρα πρώτης εισόδου έως τις οικονομικές συνεισφορές, καθώς και τη λειτουργική και τεχνική υποστήριξη.
Τον Φεβρουάριο του 2024, το Κοινοβούλιο και οι χώρες της ΕΕ συμφώνησαν στο τελικό κείμενο των νομοθετικών φακέλων που αποτελούν το νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο, θεσπίζοντας νέους κανόνες για τη διαχείριση του ασύλου και των μεταναστευτικών ροών. Μετά την έγκριση του πλήρους πακέτου τον Απρίλιο του 2024, οι χώρες της ΕΕ έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να υιοθετήσουν το νέο σύστημα στην εθνική τους νομοθεσία.
Ο νέος κανονισμός διαχείρισης ασύλου και μετανάστευσης
Μεταξύ αυτού του νέου συνόλου κανόνων είναι ο κανονισμός για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης, ο οποίος αντικαθιστά τον κανονισμό του Δουβλίνου και εστιάζει στην αρχή της αλληλεγγύης μεταξύ των χωρών της ΕΕ.
Οι χώρες της ΕΕ θα έχουν την επιλογή να υποστηρίξουν κράτη μέλη της ΕΕ που αντιμετωπίζουν μεταναστευτική πίεση είτε δεσμεύοντας να πάρουν ορισμένους από τους μετανάστες, προσφέροντας οικονομικές συνεισφορές είτε παρέχοντας επιχειρησιακή και τεχνική υποστήριξη όταν χρειάζεται. Κάθε χώρα της ΕΕ είναι ελεύθερη να επιλέξει τους τύπους συνεισφοράς που επιθυμεί να παράσχει.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συντάσσει ετήσια έκθεση για το άσυλο, την υποδοχή και τη συνολική μεταναστευτική κατάσταση, η οποία θα χρησιμοποιηθεί για να αποφασίσει την απάντηση της ΕΕ στη μετανάστευση.
Οι νέοι κανόνες ενθαρρύνουν επίσης τη συνεργασία με χώρες εκτός ΕΕ για την αντιμετώπιση των αιτιών της παράτυπης μετανάστευσης και του αναγκαστικού εκτοπισμού. Αυτή η συνεργασία θα πρέπει να βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα και να σέβεται τις κοινές αξίες της ΕΕ.
Τον Δεκέμβριο του 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε συμφωνία με την Τυνησία για να βοηθήσει στον περιορισμό της παράτυπης μετανάστευσης με σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τον Μάρτιο του 2024, η Επιτροπή υπέγραψε παρόμοια συμφωνία με την Αίγυπτο.
Δείτε το γράφημά μας για τους αιτούντες άσυλο στην Ευρώπη ανά χώρα
Παροχή ασφαλούς εισόδου στην ΕΕ: δημιουργία πλαισίου για τη μετεγκατάσταση
Επανεγκατάσταση είναι η μεταφορά, κατόπιν πρότασης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για του Πρόσφυγες,υπηκόου τρίτης χώρας που χρήζει διεθνούς προστασίας από χώρα εκτός ΕΕ, σε χώρα της ΕΕ, όπου του επιτρέπεται να διαμείνει ως πρόσφυγας. Πρόκειται για μία από τις προτιμώμενες επιλογές για τη χορήγηση ασφαλούς και νόμιμης πρόσβασης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θέλοντας να διασφαλίσει μια βιώσιμη λύση στο προσφυγικό, τόνισε την ανάγκη για δημιουργία μόνιμου μηχανισμού μετεγκατάστασης και υποχρεωτικού προγράμματος επανεγκατάστασης.
Τον Απρίλιο του 2024, το Κοινοβούλιο ενέκρινε επίσημα τους κανόνες ενός πλαισίου επανεγκατάστασης, με στόχο να αντικαταστήσει τα υπάρχοντα ad-hoc συστήματα και να οδηγήσει σε μια πιο βελτιωμένη πολιτική της ΕΕ. Το πλαίσιο θα βλέπει τις χώρες της ΕΕ να επανεγκαθιστούν οικειοθελώς ευάλωτους πρόσφυγες που διαμένουν σε τρίτες χώρες. Σε αυτούς τους ανθρώπους θα δοθεί η ευκαιρία να φτάσουν στο ευρωπαϊκό έδαφος με νόμιμο, οργανωμένο και ασφαλή τρόπο. Ένα διετές σχέδιο επανεγκατάστασης και ανθρωπιστικής εισδοχής της ΕΕ, το οποίο καθορίζει τον μέγιστο συνολικό αριθμό ατόμων που θα γίνουν δεκτά και τη συνεισφορά των χωρών της ΕΕ, θα εγκριθεί από το Συμβούλιο.
Περισσότερα τη διαδικασία επανεγκατάστασης, εδώ.
Αναβάθμιση της βάσης δεδομένων Eurodac
Το Eurodac είναι ένα μεγάλης κλίμακας σύστημα πληροφορικής, που βοηθά στη διαχείριση των αιτήσεων ασύλου, με την αποθήκευση και την επεξεργασία των ψηφιοποιημένων δακτυλικών αποτυπωμάτων των αιτούντων άσυλο και των παράτυπων μεταναστών.
Οι αιτούντες άσυλο ηλικίας άνω των 14 ετών πρέπει να λαμβάνουν δακτυλικά αποτυπώματα όταν υποβάλλουν την αίτησή τους οπουδήποτε στην ΕΕ. Τα δακτυλικά τους αποτυπώματα μεταδίδονται στην κεντρική βάση δεδομένων του Eurodac, όπου μπορούν να συγκριθούν με τα υπάρχοντα αρχεία.
Τον Δεκέμβριο του 2023, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι κυβερνήσεις της ΕΕ, κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με τη μεταρρύθμιση του Eurodac, η οποία διεύρυνε το πεδίο εφαρμογής του συστήματος:
• Θα συλλεχθούν περισσότερα δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων εικόνων προσώπων
• Θα προστεθούν υπήκοοι τρίτων χωρών που διαμένουν παράτυπα στην ΕΕ χωρίς να ζητήσουν άσυλο
• Θα συλλέγονται δεδομένα για όλους άνω των έξι ετών και όχι 14 ετών
Οι αλλαγές επιτρέπουν τον καλύτερο έλεγχο και τον εντοπισμό μη εξουσιοδοτημένων μετακινήσεων στην ΕΕ και βοηθούν στον εντοπισμό ατόμων που θα μπορούσαν να παρουσιάσουν ένα νήμα ασφαλείας.
Η συμφωνία εγκρίθηκε επίσημα από το Κοινοβούλιο τον Απρίλιο του 2024.
Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου
Λόγοι χορήγησης ασύλου
Ο κανονισμός προσόντων στοχεύει να αποσαφηνίσει τους λόγους για τη χορήγηση ασύλου και να διασφαλίσει ότι οι αιτούντες άσυλο αντιμετωπίζουν ίση μεταχείριση ανεξάρτητα από την χώρα της ΕΕ στην οποίο υποβάλλουν το αίτημά τους.
Το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία για τον κανονισμό, τον Δεκέμβριο του 2022. Σύμφωνα με τη συμφωνία, η προστασία θα πρέπει να παρέχεται μόνο για όσο διάστημα ο πρόσφυγας απειλείται και οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες θα πρέπει να λάβουν τουλάχιστον τριετή ανανεώσιμη άδεια παραμονής. Οι μετακινήσεις τους θα περιορίζονται στη χώρα που χειρίζεται την αίτησή τους.
Η συμφωνία εγκρίθηκε επίσημα από το Κοινοβούλιο, τον Απρίλιο του 2024.
Συνθήκες υποδοχής
Η αναθεώρηση της οδηγίας για τις συνθήκες υποδοχής στόχευε στο να διασφαλίσει ότι οι αιτούντες άσυλο επωφελούνται από εναρμονισμένα πρότυπα υποδοχής υλικού (στέγαση, πρόσβαση στην αγορά εργασίας κ.λπ.), σε ολόκληρη την ΕΕ καθώς και για την αποθάρρυνση δευτερευουσών μετακινήσεων.
Σύμφωνα με τη συμφωνία που εγκρίθηκε επίσημα από το Κοινοβούλιο, τον Απρίλιο του 2024, οι εγγεγραμμένοι αιτούντες άσυλο θα επιτρέπεται να εργάζονται το αργότερο έξι μήνες μετά το αίτημα ασύλου. Θα έχουν επίσης πρόσβαση σε μαθήματα γλώσσας, εκπαίδευση του πολίτη ή επαγγελματική κατάρτιση. Όλα τα παιδιά που ζητούν άσυλο θα πρέπει να εγγράφονται στο σχολείο το αργότερο δύο μήνες μετά την άφιξή τους και οι ασυνόδευτοι ανήλικοι θα έχουν κηδεμόνα.
Οι νέοι κανόνες θα πρέπει να αποθαρρύνουν τους αιτούντες να μετακινούνται στην ΕΕ μετά την εγγραφή τους, περιορίζοντας την πρόσβασή τους στις συνθήκες υποδοχής στη χώρα που χειρίζεται την αίτησή τους και περιορίζοντας τις διατάξεις ταξιδιωτικών εγγράφων. Οι εθνικές αρχές μπορούν επίσης να περιορίσουν την παρουσία του αιτούντος άσυλο σε συγκεκριμένες περιοχές.
Η κράτηση των αιτούντων άσυλο θα εξακολουθήσει να είναι δυνατή, αλλά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις με δικαστική απόφαση και για όσο το δυνατόν μικρότερο χρονικό διάστημα.
Οργανισμός της ΕΕ για το άσυλο
Στις 11 Νοεμβρίου 2021, το Κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ της μετατροπής της Υπηρεσίας Υποστήριξης της ΕΕ για το Άσυλο (EASO) σε αυτόνομο Οργανισμό της ΕΕ για το Άσυλο. κατόπιν συμφωνίας με το Συμβούλιο. Από τον Ιανουάριο του 2022, η ανανεωμένη υπηρεσία βοηθά να γίνουν οι διαδικασίες ασύλου στις χώρες της ΕΕ πιο ομοιόμορφες και ταχύτερες. Οι 500 ειδικοί του θα πρέπει να παρέχουν καλύτερη υποστήριξη στα εθνικά συστήματα ασύλου που αντιμετωπίζουν μεγάλο φόρτο υποθέσεων, καθιστώντας το συνολικό σύστημα διαχείρισης της μετανάστευσης της ΕΕ πιο αποτελεσματικό και βιώσιμο.
Επιπλέον, ο νέος οργανισμός είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση του κατά πόσον τα θεμελιώδη δικαιώματα γίνονται σεβαστά στο πλαίσιο των διαδικασιών διεθνούς προστασίας και των συνθηκών υποδοχής στα κράτη μέλη. Βοηθά επίσης στη συνεργασία μεταξύ χωρών της ΕΕ και τρίτων χωρών.
Κονδύλια της ΕΕ για το άσυλο
Σε ψήφισμα που υιοθετήθηκε τον Ιούλιο του 2021, το Κοινοβούλιο ενέκρινε το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης για την περίοδο 2021-2027, ύψους 9,88 δισ. ευρώ. Το ταμείο θα ενισχύσει την κοινή πολιτική ασύλου της ΕΕ, θα αναπτύξει τη νόμιμη μετανάστευση λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των κρατών μελών, θα στηρίξει την ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών και θα συμβάλει στην καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης. Τα χρήματα θα χρησιμοποιηθούν επίσης με τέτοιο τρόπο ώστε τα κράτη μέλη να μοιραστούν πιο δίκαια την ευθύνη υποδοχής προσφύγων και αιτούντων άσυλο σε ολόκληρη την ΕΕ.
Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν επίσης τη δημιουργία του νέου Ταμείου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης των Συνόρων, με προϋπολογισμό ύψους 6,24 δισ. ευρώ. Το ανανεωμένο ταμείο προορίζεται για την ενίσχυση της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, διασφαλίζοντας παράλληλα το σεβασμό στα θεμελιώδη δικαιώματα. Το ταμείο θα συμβάλει επίσης σε μια κοινή, εναρμονισμένη πολιτική θεωρήσεων («βίζα») και θα θεσπίσει προστατευτικά μέτρα για τα ευάλωτα άτομα που καταφθάνουν στην Ευρώπη, ιδίως τα ασυνόδευτα παιδιά.
Περισσότερα:
- Αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης: καλύτερη διαχείριση των συνόρων της ΕΕ
- Επαναπατρισμός μεταναστών: γεγονότα και αριθμοί
- Μετανάστευση εργατικού δυναμικού: καλύτερες νόμιμες οδοί για εργασία στην ΕΕ
Αυτό το άρθρο επικαιροποιήθηκε τελευταία φορά τον Απρίλιο του 2024.
