Przewodniczący. - Kolejnym punktem porządku dziennego jest krótka prezentacja sprawozdania sporządzonego przez panią poseł Helgę Trüpel w imieniu Komisji Kultury i Edukacji, w sprawie komunikatu Europeana – kolejne kroki (COM(2009)0440 – 2009/2158(INI)) (A7-0028/2010).

  Helga Trüpel, sprawozdawczyni. – (DE) Panie przewodniczący, pani komisarz Kroes! Europeana ma być dużym projektem cyfrowym w obszarze kultury na skalę Unii Europejskiej. Co znaczy Europeana? To cyfrowa biblioteka, cyfrowe muzeum i cyfrowe archiwum naszego europejskiego dziedzictwa kulturowego. Zamierzeniem projektu jest udostępnienie tych cyfrowych zasobów wszystkim obywatelom nie tylko w Unii Europejskiej, ale na całym świecie. Projekt Europeana zapoczątkowano w listopadzie 2008 roku, a do jego utworzenia przyczyniło się 1 000 instytucji z sektora kultury. Ma on 150 organizacji partnerskich. Dotychczas stworzono cyfrowe wersje około 6 milionów dzieł naszego europejskiego dziedzictwa kulturowego. Oczekuje się, że do czerwca 2010 r. powstanie 10 milionów cyfrowych dzieł, natomiast do roku 2015 liczba ta powinna zwiększyć się do 15 milionów.

Sami państwo widzą, że jest to bardzo ambitne przedsięwzięcie, niezmiernie ważne dla Unii Europejskiej. Do tej pory było finansowane w ramach programu eContentplus oraz przez państwa członkowskie. Dotychczasowy wskaźnik cyfryzacji w poszczególnych państwach członkowskich znacznie się jednak różnił. Najwyższy jest we Francji, gdzie przekracza 40 %, w Niemczech wynosi około 16%, ale w innych państwach członkowskich znacznie pozostaje w tyle, a należy pamiętać, że projekt ma być naszą wspólną wizytówką, wizytówką naszej europejskiej polityki w obszarze cyfrowej kultury.

Musimy koniecznie zrozumieć, że jest to publiczna instytucja kulturalna, która ze zrozumiałych powodów ma być wyjątkowo konkurencyjna dla ugody w sprawie programu Google Book Search, ponieważ nie chcemy tak po prostu powierzyć naszego europejskiego dziedzictwa w ręce monopolisty. Chcemy zasobów publicznych w czystym europejskim znaczeniu, zasobów naszego europejskiego dziedzictwa kulturowego. Chcemy także zachować wpływy publiczne, gdyż umożliwia to europejskim obywatelom faktyczne oddziaływanie na politykę.

Z dziełami, które nie podlegają już prawom autorskim, lub wchodzą w zakres domeny publicznej nie ma problemu. Sprawa dużo bardziej się komplikuje w przypadku dzieł osieroconych, czyli dzieł, które nadal podlegają prawom autorskim, ale bardzo trudno jest dotrzeć do prawowitych posiadaczy praw do tych dzieł. Jeszcze inaczej sprawa się przedstawia, jeśli chodzi o dzieła chronione prawami autorskimi. Jeżeli Europeana ma któregoś dnia objąć dzieła chronione prawami autorskimi, to trzeba będzie wprowadzić opłatę za pobieranie tych dzieł przez osoby prywatne, ponieważ w innym wypadku zniszczymy naszą kulturową wartość dodaną na rynkach kultury.

W związku z tym, z politycznego punktu widzenia dążę z jednej strony do szybkiej i skutecznej cyfryzacji, a z drugiej do jednoczesnego utrzymania praw autorskich, gdyż tylko w ten sposób będziemy w stanie zachować różnorodność kulturową Unii Europejskiej. Potrzebujemy zatem kompromisowych rozwiązań dla dzieł osieroconych, co wymaga przeprowadzenia dokładnych badań mających na celu identyfikację prawowitych właścicieli praw autorskich. Uważam, że z politycznego punktu widzenia bezwzględnie podstawową sprawą jest, aby przy omawianiu teraz strategii polizbońskiej, strategii dla UE do 2020 roku oraz w działaniach ukierunkowanych na unowocześnienie naszej gospodarki, stworzenie społeczeństwa cyfrowego, społeczeństwa opartego na wiedzy i zapewnienie różnorodności kulturowej, uwzględnić również częściowe finansowanie Europeany z tego programu UE do 2020 roku, oczywiście przy udziale państw członkowskich. To musi być wspólny europejski projekt. Dlatego potrzebujemy też wspólnej kampanii na rzecz programu Europeana, mającej na celu znalezienie dodatkowych sponsorów prywatnych. Musimy jednak uzmysłowić sobie, że trzeba uświadomić istnienie tych zasobów naszym obywatelom, a przede wszystkim osobom młodym. Wiele osób nadal nic o nich nie wie. To ogromne zadanie, któremu teraz musimy razem sprostać.

  Piotr Borys (PPE). – (PL) Panie przewodniczący! Europeana to dzieło przełomowe, które może udostępnić całemu światu dziedzictwo kulturowe Europy. Jak wiemy, to nie tylko biblioteka, ale również wirtualne muzeum i archiwum. Życzyłbym sobie tego, aby każdy z nas na tej sali mógł powiedzieć, że dzieła wielkich twórców narodowych, takich jak w moim przypadku Chopin, Maria Curie-Skłodowska czy Słowacki, mogły być udostępnione w sieci. Trzy kluczowe elementy: po pierwsze, w przypadku Europeana nie możemy pozwolić sobie na obniżenie jakości, to jest rzecz, której powinniśmy pilnować przy tym projekcie. Po drugie: wymaga rozwiązania sprawa praw autorskich w przypadku dzieł osieroconych i dzieł niewznowionych. I po trzecie: ogromna prośba do pani komisarz, aby przyśpieszyć cyfryzację w państwach członkowskich jeżeli chcemy być dumni w przyszłości z tego wielkiego, flagowego projektu.

Chciałbym podziękować pani Trüpel za znakomite sprawozdanie.

  Ioan Enciu (S&D). – (RO) Jako sprawozdawca opinii Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii na temat sprawozdania w sprawie komunikatu „Europeana – kolejne kroki”, z zadowoleniem przyjmuję fakt sfinalizowania tego sprawozdania i mam nadzieję, że Komisja przyjmie zawarte w nim zalecenia. Podczas dotychczasowych debat na ten temat omawiano cały zakres spraw, takich jak struktura informatyczna, zarządzanie witryną Europeana, bezpłatny dostęp do informacji bibliotecznych, potrzeba znormalizowania procesu cyfryzacji oraz problem medialności witryny internetowej. Niektóre z tych tematów nakreślono w sprawozdaniu. To napawa mnie nadzieją, że zdołaliśmy sporządzić wyczerpujące sprawozdanie.

Mam jednak nadzieję na dalszą debatę dotyczącą niektórych aspektów, takich jak zarządzanie witryną, sposoby finansowania oraz, przede wszystkim, zapewnienie struktury witryny w formie jednej bazy danych, a nie całego portalu. Mam nadzieję, że zalecenia Parlamentu Europejskiego oraz refleksje Komisji dotyczące wymienionych wyżej spraw znajdą odzwierciedlenie w udanym projekcie. Europeana może być udanym projektem Unii Europejskiej, jeżeli będzie się on opierał na wartościach i ideałach UE, zapewniając jednocześnie europejski ośrodek informacji kulturalnej.

  Hannu Takkula (ALDE). – (FI) Panie przewodniczący! Na wstępie chcę podziękować pani poseł Trüpel za wspaniałe sprawozdanie. Znam ją bardzo dobrze z komisji od pięciu lat i wiem, że do wszystkiego, co robi podchodzi ze szczególną starannością i profesjonalnie, czego dowodzi między innymi przedmiotowe sprawozdanie.

To kolejny rodzaj projektu, którego potrzebujemy w Europie, ponieważ Unia Europejska jest postrzegana w kategoriach wspólnoty wartości, przy tym jest to także silna wspólnota kulturowa. Mamy 27 różnych państw członkowskich o wyjątkowo bogatej i zróżnicowanej kulturze.

Jeżeli w czasach coraz większej liczby autostrad informacyjnych możemy ułatwić obywatelom dostęp do informacji, to jest to pewnego rodzaju bogactwo europejskie, warte inwestycji i poszukiwania środków do jego urzeczywistnienia. W ten sposób wszystkie małe kraje również będą miały możliwości propagowania swoich niepowtarzalnych i szczególnych kultur. Po rozszerzeniu szerokopasmowego dostępu za sprawą prac Komisji i państw członkowskich zasada równości urzeczywistni się w formie świadczenia usług kulturalnych, elektronicznych bibliotek, muzeów i archiwów.

  Marek Henryk Migalski (ECR). – (PL) Moja grupa polityczna i ja osobiście nie jesteśmy specjalnymi zwolennikami rozbudowanych programów, rozbudowanych instytucji, tworzenia bytów nad potrzebę. Ale akurat Europeana takim bytem nad potrzeby nie jest. To jest rzeczywiście coś bardzo istotnego. Zwłaszcza że żyjemy w czasach kultury obrazkowej, a nie kultury pisanej. To oznacza, że jak wskazywał Nil Postmann w swojej świetnej książce „Zabawić się na śmierć”, owa kultura obrazkowa obniża debatę publiczną, czyni nas gorszymi obywatelami. A to oznacza, że jeśli ten projekt ma szansę poprawić czytelnictwo, to znaczy, że ma szansę poprawić ducha obywatelskiego i w ten sposób Unia Europejska przyczyniłaby się do wzmocnienia jakości wykształcenia obywateli, ich sposobu funkcjonowania, a tym samym w państwach narodowych ci obywatele byliby aktywniejsi, mądrzejsi, byliby lepszymi obywatelami.

  Georgios Papanikolaou (PPE). – (EL) Panie przewodniczący, panie i panowie! Debatujemy nad inicjatywą, która może okazać się prawdziwym skarbem dla Unii i w tym miejscu chcę jeszcze raz podziękować sprawozdawczyni, pani poseł Trüpel, za wyjątkowe sprawozdanie, które nam przedstawiła.

Rozmawiamy o elektronicznym kulturowym magazynie państw europejskich, który umożliwi dostęp do pierwszorzędnych informacji na temat kultury i w tym miejscu chciałbym podkreślić, że powodzenie Europeany będzie zależało od formatu, jaki ostatecznie zdecydujemy się nadać temu projektowi, przez co rozumiem, że nie chcemy, aby Europeana była kopią istniejących już elektronicznych platform, takich jak Google czy Wikipedia.

Chcemy poważnego i wiarygodnego źródła informacji o naukowym znaczeniu i wartości, źródła zapewniającego ochronę praw własności intelektualnej oraz ochronę powagi zawartych w nim treści. Sądzę, że gwarantują to złożone poprawki oraz debata, którą odbyliśmy w Komisji Kultury i Edukacji. To, czego nie można ostatecznie zapewnić, to oczywiście zainteresowanie państw członkowskich wykorzystaniem tego narzędzia do celów propagowania ich własnych kultur.

W tym obszarze powinniśmy się realizować, wyjaśniając naszym rządom krajowym i obywatelom państw członkowskich, jak ważny jest ten projekt, aby przyniósł on faktyczne skutki i abyśmy mogli go możliwie najlepiej wykorzystać w perspektywie średnioterminowej.

  Petra Kammerevert (S&D). – (DE) Panie przewodniczący, panie i panowie! Przede wszystkim chcę jeszcze raz serdecznie podziękować pani Trüpel za naprawdę wspaniałe sprawozdanie, nad którym dzisiaj debatujemy.

Uważam, że to wspaniały projekt, który pozwoli udostępnić zróżnicowane dziedzictwo kulturowe Europy obywatelom Europy i całego świata w formie elektronicznej biblioteki w Internecie. Jeżeli ma jednak osiągnąć powodzenie, wymaga jeszcze dalszych wspólnych wysiłków z naszej strony. Moja grupa stoi na stanowisku, że ważnym warunkiem wstępnym jest tu bezpłatny, co oznacza również w miarę możliwości bezkosztowy, dostęp do naszego dziedzictwa kulturowego za pośrednictwem Europeany.

We wspólnych rozmowach zdołaliśmy wypracować dobry kompromis, z jednej strony zapewniając ochronę interesów autorów chronionych dzieł, a z drugiej konieczny bezpłatny dostęp. Bardzo chciałabym, aby Komisja uwzględniła i przyjęła te propozycje w przyszłości.

Kolejnym wstępnym warunkiem jest coraz większe poczucie odpowiedzialności państw członkowskich. W przypadku mojego kraju oznacza to, że niedopuszczalne jest, aby Goethe był dostępny po polsku czy po francusku, a nie w oryginalnym języku niemieckim. Pod tym względem musimy wszyscy wspólnie i bardziej zdecydowanie zaapelować do państw członkowskich o zapewnienie odpowiednich środków finansowych, które zaowocują prawdziwym sukcesem Europeany również w tym wymiarze.

  Silvia-Adriana Ţicău (S&D). – (RO) Uwzględniając korzyści, jakie oferuje się obywatelom Unii Europejskiej za sprawą dostępu do Europeany, uważam, że istniejące treści cyfrowe należy koniecznie udostępnić we wszystkich językach urzędowych Unii Europejskiej. Sądzę też, że ogromne znaczenie ma zaproponowanie dostępu do cyfrowej zawartości Europeany obywatelom niepełnosprawnym. Mając to na uwadze, trzeba zapewnić nie tylko odpowiedni format, ale również dostęp dostosowany do potrzeb tych obywateli.

Zalecamy, aby Komisja Europejska zwróciła się do dostawców treści cyfrowych o poświadczenie bezpieczeństwa witryn internetowych połączonych z Europeaną. I na koniec chcę powiedzieć, że uważam, iż bardzo ważne jest, aby zapewnić zrównoważony system w kategoriach finansowania i rozwoju projektu Europeana. Pani komisarz! Proszę powiedzieć nam również kilka słów na temat zmiany dyrektywy w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw własności intelektualnej i praw pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym.

  Neelie Kroes, wiceprzewodnicząca Komisji. – Panie przewodniczący, szanowni posłowie, szanowna pani Trüpel! Jesteśmy absolutnie zafascynowani pani sprawozdaniem. Przyjmujemy je z radością. Uważam, że w rzeczywistości komunikat „Europeana – kolejne kroki” to zaledwie początek bardzo ambitnej przygody, dowodzący przy okazji silnego politycznego poparcia dla dalszego rozwoju Europeany jako wspólnego punktu dostępu do bogatego i zróżnicowanego dziedzictwa kulturowego Europy w czasach technologii cyfrowych.

Chciałabym zatem podziękować sprawozdawczyni, pani Trüpel, za wykonaną pracę i pogratulować jej marki, ponieważ już sama marka jest niepowtarzalna: „Europeana” – nie trzeba wyjaśniać, o co chodzi.

Otrzymałam informację, że Komisja również może poprzeć alternatywny projekt rezolucji, powstały w wyniku porozumienia głównych grup politycznych.

To ambitny projekt i powtórzę, że to dopiero początek. Ma on na celu udostępnienie w Internecie cyfrowych książek, gazet, map, eksponatów muzealnych, materiałów audiowizualnych i archiwów dźwiękowych z całej Europy. Zapewnienie dostępu do kultury ma zasadnicze znaczenie w czasach technologii cyfrowych. To nie tylko to, o czym wspomniał pan poseł Migalski: że jest to coś, co czyni nas lepszymi obywatelami. Dobrze, poczekajmy i zobaczymy, ale tak czy inaczej przedmiotowy projekt może nas uszczęśliwić, umożliwić nam korzystanie z kultury, a w większości przypadków może po prostu dać nam radość.

W sprawozdaniu Parlamentu słusznie uwydatniono też czynnik ekonomiczny. Na cyfryzacji i udostępnieniu w Internecie naszego dziedzictwa kulturowego skorzystają różne sektory, takie jak przykładowo sektor edukacji, badań naukowych, turystyki i mediów.

Witryna Europeana to wynik niespotykanej współpracy europejskich bibliotek, archiwów i muzeów. Jak słusznie wspomniała pani Trüpel, witryna ta daje obecnie dostęp do 7 milionów cyfrowych zasobów. Powtarzam – to zaledwie początek, a więc podejmujmy dalsze dążenia. Można i trzeba zrobić więcej. W sprawozdaniu Parlamentu podkreślono różne obszary Europeany, odnosząc się do powiązanych obszarów polityki, w których należy zapewnić postęp w nadchodzących latach.

Rozwój witryny zależy przede wszystkim od wkładu państw członkowskich, które powinny wytężyć działania na rzecz cyfryzacji swojego dziedzictwa kulturowego, udostępniając wszystkie cyfrowe zasoby w Europeanie. Cieszy mnie, że Parlament razem z Komisją apeluje do państw członkowskich o szybki postęp w tych działaniach. Im szybciej, tym lepiej.

Parlament podkreśla, że Europeana nie powinna jedynie udostępniać dzieł w ramach publicznej domeny, ale powinna również zawierać materiały, które nadal podlegają prawom autorskim. W istocie istnieje pilna potrzeba – i to jest moja odpowiedź na pytanie pani Ţicău – wypracowania realnych rozwiązań na rzecz udostępnienia w Internecie dzieł wyczerpanych, rozwiązania problemu dzieł osieroconych (dzieł, w przypadku których nie ma możliwości zlokalizowania osób posiadających do nich prawa). Zaniechanie tych działań grozi sytuacją, w której Europa cofnie się o kilka lat, zwłaszcza w stosunku do Stanów Zjednoczonych.

W Komisji przeprowadzamy obecnie ocenę wpływu dotyczącą możliwych rozwiązań prawnych dla dzieł osieroconych na szczeblu europejskim oraz omawiamy ewentualne działania, ale jeżeli nie mają państwo nic przeciwko, to wrócę do tego przy okazji rozmów na temat agendy cyfrowej, gdyż jest to jedna z kwestii, którą musimy poruszyć.

Rozszerzona wersja Europeany zostanie uruchomiona w tym roku i oczekuje się, że do tego czasu udostępnionych zostanie ponad 10 milionów cyfrowych zasobów. Witryna będzie dalej rozbudowywana w kolejnych latach. Parlament słusznie zaznacza, że powodzenie Europeany uwarunkowane jest jej większym upowszechnieniem wśród instytucji kulturalnych, które mogłyby wnieść wkład w postaci swoich cyfrowych treści, jak również wśród ogółu społeczeństwa. Należy zwrócić szczególną uwagę na osoby młodsze, gdyż słusznie państwo wspomnieli, że jest to niezmiernie ważna część naszej ludności, do której można trafić za pośrednictwem szkół.

Komisja jest w pełni zaangażowana w kontynuowanie prac nad rozwojem Europeany oraz powiązanych z nią obszarów polityki i będzie to podstawowy obszar prac w europejskiej agendzie cyfrowej. Tak czy inaczej, warto o to walczyć.

  Przewodniczący. - Zamykam debatę.

Głosowanie odbędzie się za dwa tygodnie, podczas kolejnej sesji miesięcznej w Brukseli.

Oświadczenia pisemne (art. 149 Regulaminu)

  Lidia Joanna Geringer de Oedenberg (S&D), na piśmie. – (PL) Europejska Biblioteka Cyfrowa „Europeana” stoi obecnie przed wieloma wyzwaniami. Sukces tego pan-europejskiego przedsięwzięcia nie jest wcale przesądzony. Po pierwsze, dlatego, że jak do tej pory Europeana zawiera przede wszystkim dzieła pochodzące z kilku najbardziej aktywnych państw. Po drugie, nie są to dzieła współczesne, które cieszyłyby się największym zainteresowaniem, ale starsze, będące w tzw. domenie publicznej. Chciałabym zwrócić szczególną uwagę na jeden aspekt projektu Europeana, który moim zdaniem ma kluczowe znaczenie dla jego powodzenia: jest nim finansowanie. Proces poszerzania zbiorów cyfrowych jest bardzo drogi i zajmie jeszcze wiele lat. Tymczasem Europeana ma zapewnione środki finansowe jedynie do 2013 roku w ramach projektu finansowanego częściowo przez Komisję Europejską, państwa członkowskie, a także prywatnych sponsorów. Uważam, że konieczne jest zapewnienie stabilnych źródeł finansowania w ramach nowej perspektywy finansowej na lata 2014−2020. Fundusze europejskie w formie grantów przyznawanych poszczególnym instytucjom kulturalnym z państw członkowskich powinny zachęcić je do efektywniejszej digitalizacji zbiorów. Jednocześnie powinno się wprowadzić obowiązkowe cele w zakresie digitalizacji, które państwa członkowskie będą musiały osiągnąć w określonym czasie. Jedynie konsekwentnie realizowana strategia „kija i marchewki” zapewni, że Europeana stanie się atrakcyjnym portalem potrafiącym przykuć zainteresowanie czytelników i badaczy, a nie cyfrowym strychem, na którym przechowuje się z sentymentu stare rupiecie.

  Iosif Matula (PPE), na piśmie. – (RO) Chcemy, aby Europeana była markowym nowym projektem poświęconym europejskim wartościom kulturowym, a nie alternatywą dla projektu cyfryzacji książek Google. Europeana, która jest jednocześnie biblioteką, muzeum i cyfrowym archiwum, musi propagować jedno europejskie dziedzictwo, oferować wiarygodne źródło informacji oraz umożliwiać państwom członkowskim dodawanie treści w formalny i zorganizowany sposób.

Europeana nie może się przeistoczyć w portal na miarę Wikipedii, w którym każdy może zamieścić tekst bez jego uprzedniej weryfikacji. Praktyka taka w oczywisty sposób skutkuje wieloma błędami w treściach tam zamieszczanych. W tym przypadku moglibyśmy stworzyć w tej witrynie specjalną sekcję służącą wzajemnym dyskusjom użytkowników, nie dając im szansy zmieniania zamieszczanych tam treści z zakresu kultury.

Bardzo ważne jest, abyśmy skoncentrowali uwagę na oprawie graficznej witryny Europeana, uwydatniając jej profil i udostępniając ją, gdyż jej obecna oprawa nie jest zbyt przyjazna użytkownikom i może skutkować utratą zainteresowania opinii publicznej. Na podstawie przytoczonych rozważań popieram projekt rezolucji przedstawiony przez Grupę Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańskich Demokratów) jako alternatywę dla obecnej opcji przedstawionej w sprawozdaniu, abyśmy mogli pomóc w stworzeniu wartościowego portalu, zawierającego odpowiednie ogólnodostępne informacje.

  Emil Stoyanov (PPE), na piśmie. – (BG) Panie i panowie! Jednym z naszych podstawowych obowiązków jako polityków i obywateli, w obecnych czasach jest zachowanie naszego europejskiego dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń. Europeana to jeden z wiodących projektów w tym obszarze, pomagający przyspieszyć procesy cyfryzacji dziedzictwa kulturowego w poszczególnych państwach członkowskich. Należy jednak jeszcze pokonać kulturowe i prawne problemy związane z masową cyfryzacją książek, także tych będących w posiadaniu europejskich bibliotek. Prawa własności intelektualnej i ustawodawstwo, którym one podlegają w państwach członkowskich, stanowią jedno z największych wyzwań dla Europeany. Konkurencja z Google również rzuca światło na wiele problemów, które trzeba będzie rozwiązać. W tym przypadku należy znaleźć wszelkie możliwe środki na potrzeby wspierania krajowych bibliotek, muzeów i archiwów, aby projekt Europeana mógł faktycznie odzwierciedlać bogactwo i różnorodność europejskiego dziedzictwa kulturowego. Podczas debat w Komisji Kultury i Edukacji proponowałem przyznanie Parlamentowi Europejskiemu możliwości konkretnej kontroli nad projektem, ale zdaję sobie sprawę, że obowiązujące obecnie przepisy uniemożliwiają to. Chcę jednak, aby Parlament Europejski, jako jedyna instytucja UE, której członkowie są bezpośrednio wybierani, mógł któregoś dnia sprawować kontrolę nad europejskimi inicjatywami. Dziękuję państwu za uwagę.