Przewodniczący. – Kolejnym punktem porządku dnia jest krótka prezentacja sprawozdania sporządzonego przez Elissavet Vozemberg w imieniu Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia w sprawie kobiet pracujących zawodowo w dziedzinie nauki i na uniwersytetach oraz problemu szklanego sufitu [2014/2251(INI)] (A8-0235/2015).

  Ελισσάβετ Βόζεμπεργκ, Εισηγήτρια. – Κύριε Πρόεδρε, αγαπητοί συνάδελφοι, με ιδιαίτερη χαρά θα παρουσιάσω, για τελευταία φορά πριν την ψηφοφορία, την έκθεσή μου που αναφέρεται στα εμπόδια που ορθώνονται εμπρός στις γυναίκες που φιλοδοξούν να ανέβουν στα ανώτατα κλιμάκια των κλάδων της έρευνας, της τεχνολογίας, της επιστήμης και στις γυναίκες που θέλουν να μετάσχουν σε διοικητικά συμβούλια και που επιδιώκουν θέσεις ευθύνης. Επιθυμώ δε να μοιραστώ κάποιες σκέψεις μαζί σας σχετικά με το θέμα, ελπίζοντας στη στήριξή σας αύριο στην ψηφοφορία αυτής της σημαντικής και φιλόδοξης έκθεσης.

Τα εμπόδια για τα οποία ομιλούμε είναι γνωστά, εδώ και τριάντα χρόνια, ως «γυάλινες οροφές». Πρόκειται για εμπόδια στην προσπάθεια για ίσες ευκαιρίες, για φραγμούς στη δίκαιη μεταχείριση που αξίζουν οι γυναίκες με προσόντα, ικανότητες και δεξιότητες όταν επιδιώκουν, με φιλοδοξία αλλά και με εντιμότητα, να επιτύχουν τους υψηλότερους δυνατούς στόχους.

Ξεκινώντας, θα ήθελα να αναφερθώ στο πως γεννιούνται αυτά τα εμπόδια. Αυτές οι «γυάλινες οροφές», αυτές οι διακρίσεις εις βάρος των γυναικών οφείλονται, αφενός, στις προκαταλήψεις που υπάρχουν ακόμη στην κοινωνία μας, παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε στο 2015 και ζούμε στην Ευρώπη, στους κόλπους μιας κοινωνίας εξαιρετικά φιλόδοξης που κανονικά δεν θα έπρεπε να ασκεί διακρίσεις σε βάρος του μισού πληθυσμού της ηπείρου και, αφετέρου, στις οικογενειακές υποχρεώσεις που εκ των πραγμάτων απορροφούν χρόνο από την καθημερινότητα όλων των γυναικών, ακόμη και εκείνων που έχουν τα προσόντα και τις φιλοδοξίες για να επιτύχουν άλλους στόχους.

Αποτέλεσμα είναι, ουσιαστικά, η υποεκπροσώπηση των γυναικών στους κλάδους της επιστήμης και της τεχνολογίας αλλά και στα διοικητικά συμβούλια των επιχειρήσεων. Πρόκειται για ηγετικές θέσεις τις οποίες δικαιούνται ορισμένες γυναίκες να επιδιώξουν, υπό την προϋπόθεση βεβαίως, αφενός, ότι οι ίδιες διαθέτουν την αναγκαία ανταγωνιστική διάθεση και, αφετέρου, ότι το περιβάλλον αφήνει ανεμπόδιστο τον ανταγωνισμό να αναπτυχθεί. Αναλογιζόμενη κάποια από τα εμπόδια στην επαγγελματική εξέλιξη των γυναικών, τα έχω κατατάξει σε ορισμένες σημαντικές κατηγορίες. Η μητρότητα, προνόμιο και χάρισμα της γυναίκας από τη φύση, μετατρέπεται σε εμπόδιο όταν απορροφά χρόνο που θα μπορούσε υπό άλλες συνθήκες να αφιερωθεί στην πραγμάτωση των φιλοδοξιών της γυναίκας. Πρόκειται για εμπόδιο που πηγάζει ως ένα βαθμό από τις στερεότυπες αντιλήψεις σχετικά με το πόσο χρόνο πρέπει μια γυναίκα να αφιερώνει στη μητρότητα και πόσο χρόνο μπορεί να αφιερώνει στην επιδίωξη των στόχων της. Μια άλλη κατηγορία εμποδίων απορρέει από τον εντελώς αναχρονιστικό διαχωρισμό μεταξύ γυναικείων και ανδρικών επαγγελμάτων, σε μια εποχή που έχουν «πέσει τόσα κάστρα» από τις γυναίκες και μάλιστα με εξαιρετικά σημαντικά αποτελέσματα και επιτεύγματα για την επιστήμη και την τεχνολογία. Μία τρίτη κατηγορία οφείλεται στο μισθολογικό χάσμα που υπάρχει μεταξύ ανδρών και γυναικών, πρόβλημα που σε πολλές περιπτώσεις απαιτεί προσφυγή στα δικαστήρια για να αποκατασταθεί η ισότητα και η ίση πρόσβαση των γυναικών σε συγκεκριμένες θέσεις στα ερευνητικά προγράμματα. Η έκθεσή μας αναφέρεται στη μητρότητα, στις υποδομές, στα προγράμματα και στη χρηματοδότηση, επικαλούμενη πριν από όλα τις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών μελών, οι οποίες θα πρέπει να διέπουν τις προσπάθειες που καταβάλλονται από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ερευνών και στο πλαίσιο του «Ορίζοντα 2020».

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, θα τελειώσω αναφερόμενη στις δύο κυριότερες παραμέτρους που μπορούν να αλλάξουν τη σημερινή κατάσταση, στην οικογένεια και στην παιδεία. Η γαλούχηση των παιδιών και η εκπαίδευση των εφήβων και των νέων έχουν τη δύναμη να διαμορφώσουν εκείνες τις νοοτροπίες που χρειαζόμαστε για να αναγνωρίσουμε επιτέλους ότι ο μισός πληθυσμός του πλανήτη δικαιούται τις ίδιες ακριβώς ευκαιρίες με τον άλλο μισό, ότι τα ανθρώπινα όντα, άνδρες και γυναίκες, είναι ίσα μεταξύ τους.

Pytania z sali

  Therese Comodini Cachia (PPE). – Sur President. Irridu ngħarrfu l-abilitajiet u l-kapaċitajiet ta' kulħadd, irrispettivament mill-ġeneru tagħhom billi fost oħrajn nassiguraw is-segwenti: li t-tfal, bniet u subien, jiġu introdotti għal suġġetti STEM sa minn età żgħira b'mod interattiv, li jinteresshom u mhux b'mod sterjotipiku. Edukaturi jimmotivaw lill-istudenti sabiex jiżviluppaw l-abilitajiet tagħhom irrispettivament minn sterjotipi, filwaqt li jiġu msaħħa miżuri ta' career guidance wkoll f'dan ir-rispett.

Sabiex skejjel jiġu assistiti fl-akkwist ta' riżorsi meħtieġa ħalli studenti jiġu mħeġġa minn età żgħira jidħlu fi proġetti tax-xjenza ħalli hekk jitgħallmu billi jagħmlu. Irridu wkoll nisa li jkunu għamlu suċċess f'karrieri relatati max-xjenza, jiġu inkoraġġiti jaqsmu l-esperjenza tagħhom bħala role models u mentors fejn dan għadu ma jsirx, u fejn kien hemm sforzi biex dan isir irridu nsaħħu dawk l-isforzi.

  Ricardo Serrão Santos (S&D). – Senhor Presidente, quero também saudar o Senhor Comissário e também a relatora. Como cientista e professor em Portugal, eu tenho assistido a um crescimento progressivo do número de mulheres na ciência e vejo este número progredir e ser acompanhado de um notório aumento da qualidade do ensino universitário e da investigação científica.

Em Portugal, o equilíbrio do género tardou, mas está a chegar com benefícios inquestionáveis. No entanto, reconheço que este equilíbrio ainda não é generalizado nas instituições e que há dificuldades específicas do género feminino, nomeadamente as relacionadas com a maternidade, que ainda não estão devidamente enquadrados. É difícil, e muitas vezes aparentemente impossível, coordenar um sistema baseado em bolsas e outros de regimes de trabalho altamente instável, com a gravidez. Há que criar as ferramentas para melhor proteger as mulheres, permitindo o acesso, especialmente o sucesso na carreira científica em todas as fases das suas vidas. Há ainda muito trabalho a fazer. Por esta razão, aplaudo e apoio este relatório de iniciativa.

  Νότης Μαριάς (ECR). – Κύριε Πρόεδρε, αφού συγχαρώ την εισηγήτρια, την κυρία Βόζεμπεργκ, για την έκθεσή της θα ήθελα να επισημάνω ότι όπως δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία ακόμη και σήμερα το ποσοστό των γυναικών ερευνητών σε επιχειρήσεις φτάνει το 19% ενώ παρατηρούνται αντίστοιχα χαμηλά ποσοστά και στον εκπαιδευτικό χώρο. Είναι εμφανές ότι τα ποσοστά αυτά προκύπτουν από τις διακρίσεις που γίνονται εις βάρος των γυναικών στους συγκεκριμένους χώρους εργασίας και οι οποίες, με τη σειρά τους, οδηγούν συχνά σε άνιση μεταχείριση αλλά και σε μισθολογικές διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα. Η διάκριση αυτή αποτελεί παραβίαση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ως εκ τούτου πρέπει να καταπολεμηθεί. Συγκεκριμένα, θα πρέπει η Επιτροπή μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εκστρατειών να καταρρίψει όλα τα στερεότυπα που υπάρχουν εις βάρος των γυναικών αλλά και να ενθαρρύνει τις γυναίκες να κατευθυνθούν προς τον επιστημονικό και ακαδημαϊκό χώρο εργασίας. Τέλος, θα πρέπει τα κράτη μέλη, αξιοποιώντας τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, να συμβάλουν στην εξάλειψη των στερεοτύπων που εξακολουθούν να υπάρχουν για τα δύο φύλα. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, θα μπορέσει να μειωθεί το πρόβλημα της διάκρισης των δύο φύλων στους χώρους της επιστήμης και της εκπαίδευσης.

  Eleonora Forenza (GUE/NGL). – Signora Presidente, onorevoli colleghi, io devo dire che mi sento assai coinvolta da questa relazione essendo ricercatrice a tempo determinato, quindi avendo sperimentato di persona l'argomento di cui si sta parlando. Il soffitto di cristallo è una realtà molto dura nelle università italiane, più dura che in altre realtà europee.

Io vorrei sollecitare qui a non rimuovere alcuni elementi che determinano questo soffitto di cristallo: la precarietà che è aumentata nelle università di tutt'Europa e che sempre di più diventa espulsione dell'intelligenza e della passione femminile, il carattere competitivo che si cerca di far assumere alla ricerca a scapito della cooperazione e, ancora, i tagli al welfare e alla possibilità di scegliere la propria ricerca, il proprio percorso di studi. Credo che noi dobbiamo procedere contemporaneamente nella democratizzazione della ricerca e dell'attività universitaria ma anche ripristinare il diritto allo studio e il diritto alla ricerca insieme a un sistema di welfare.

  Constance Le Grip (PPE). – Monsieur le Président, à mon tour de féliciter notre collègue Elissavet Vozemberg pour l'excellent rapport et pour sa dénonciation très forte de ce plafond de verre auquel se heurtent trop souvent encore les femmes européennes dans les carrières scientifiques et techniques, notamment.

Je juge essentiel que si nous prenons, tous ensemble, conscience du fait que le potentiel humain, que les talents humains des femmes sont trop souvent laissés de côté, nous pourrons faire ensemble des efforts significatifs pour briser ce plafond de verre et lutter efficacement contre les stéréotypes, les clichés, les schémas traditionnels et les préjugés.

Ce sont de véritables changements de mentalité qu'il faut encourager dans les familles, chez les parents, chez les jeunes filles, elles-mêmes, qui ont trop souvent peur de ces univers techniques et technologiques. Les schémas traditionnels veulent que les garçons soient plutôt attirés par le calcul, la rationalité et les mathématiques, et les filles par les matières plus littéraires, là où elles sont capables de faire preuve de leur empathie féminine traditionnelle.

Tout cela doit être battu en brèche. Il y a un potentiel féminin énorme qu'il nous faut exploiter pour le progrès de tous et de toutes.

  Arne Gericke (ECR). – Herr Präsident! Zunächst einmal danke ich der Kollegin Elissavet Vozemberg für ihren Bericht, auch wenn ich nicht alle der genannten Punkte unterstützen kann. Hier wird in einigen Bereichen die Kompetenz der EU eben überschritten. Doch der Bericht setzt auch einige gute Akzente, wenn wir über Wissenschafts- und Universitätslaufbahnen von Frauen sprechen.

Es freut mich, dass es gelungen ist, eine Mehrheit des Hauses für meinen Änderungsantrag zu gewinnen, der ein spezielles Augenmerk auf Mütter in Wissenschaft und Forschung legt. Wenn wir in der Diskussion über den bloßen Begriff des Gender Gap hinausgehen und nach den Hintergründen fragen, landen wir eben bei Familien. Mütter mit Kindern werden auch an den Universitäten und in der Wissenschaft benachteiligt. Kinder sind ein klares Karriererisiko, und Erziehungszeiten gelten als Lücken im Lebenslauf. Das muss sich ändern, auch für uns hier in Europa. Erziehungszeit ist Erwerbsarbeit und muss mit einem Gehalt bezahlt werden. Das müssen wir endlich durchsetzen, nicht zum Nachteil der Regierungen, sondern diese Kosten werden, wie die Renten auch, von der Allgemeinheit getragen. Genauso brauchen wir mehr kinderfreundliche Universitäten, wir brauchen flächendeckende Kinderbetreuung in der Nähe zu den Müttern, in der Nähe zu den Eltern.

  Jordi Sebastià (Verts/ALE). – Señor Presidente, quiero agradecer a la ponente el trabajo realizado y poner de manifiesto ―como indica este informe― que los ámbitos académico y científico no son una excepción en la desigualdad que existe en Europa ante las posibilidades de promoción laboral para hombres y mujeres.

En este caso, la situación es aún más cruel porque el número de mujeres que se inicia con éxito en estos ámbitos es muy grande ―en algunas áreas es mayor que el de los hombres―, pero el invisible techo de cristal les impide progresar. Nos enfrentamos a otro escenario más de desafío europeo por la igualdad real, sin la cual no habrá nunca justicia social.

Nuestras enmiendas, aceptadas por la ponente y la comisión, solo han querido destacar que, para evitar esa discriminación, hay que tomar medidas sobre todo educativas que impliquen al hombre en las tareas consideradas «femeninas», y especialmente en la educación de los hijos, que son las que acaban ―como se ha comentado― por impedir que las mujeres continúen su desarrollo profesional.

Si la mujer carga con toda la responsabilidad de la vida familiar, es absolutamente imposible que ese techo de cristal desaparezca por más cuotas o medidas que tomemos. Por eso, agradezco mucho que ese punto de vista se haya incluido en este informe y espero que impregne todas las medidas por la igualdad que desde aquí se propugnen.

(koniec pytań z sali)

  Tibor Navracsics, Member of the Commission. – Mr President, firstly, I would like to congratulate the rapporteur, Ms Vozemberg, and the Committee on Women’s Rights and Gender Equality (FEMM Committee) for this initiative. The draft report on women’s careers in science and university and the glass ceilings encountered is a very welcome move. It reflects well the current state of play and proposes concrete ideas to move forward. Let me share with you a few thoughts on it.

First: institutional changes. As was rightly mentioned in the report, these are very much needed to remove institutional barriers and bias. In science, men and women may have the same qualifications, but they often do not have the same chances to succeed because of persisting discrimination and stereotypes concerning the role and capacities of women. There are still practices and attitudes that produce inequalities.

Institutional changes can help on the way towards assuring that research institutions guarantee equal opportunities for both women and men at all levels. To this end, in the European Research Area, research institutions are encouraged to adopt fully—fledged gender equality plans which include a detailed account of the state of play on gender equality within the organisation, measures to address existing bias, setting targets and monitoring of progress.

With institutional changes we have moved on from women-focused programmes, which are useful initiatives but are not necessarily sustainable in the long run. Institutional changes in research organisations are today the cornerstone of the Commission’s strategy on gender equality in research. In Horizon 2020, our framework programme for research and innovation, these institutional changes are clearly pursued, but we need to do more and we need to do better. We need all Member States to engage in the same line in the context of the European Research Area. I am glad that the European Parliament is on board as its help and its role is crucial.

Second: the importance of enforcing the existing regulatory framework on gender equality. This is stated at the outset of the report, and the Commission fully agrees. It is not enough to have laws; we need effective implementation and enforcement. The Commission monitors the correct application by Member States of existing EU legislation on gender equality.

In research, we also need to address the specificities of the sector with concrete actions, both at the EU and national level. In May 2015, the Council adopted the European Research Area roadmap and called on the Member States and the Commission to implement top action priorities through action plans and strategies. Translating national equality legislation into effective action is one key priority. The roadmap also states that gaps in cross-cutting gender equality legislation at EU and national levels should be addressed. We know that national laws, strategies and incentives have a positive impact in triggering actions by research institutions. This is important, as research institutions are the ones ultimately responsible for implementing institutional changes through gender equality plans.

The Council asked for appropriate indicators to monitor the progress made at national and EU level, as does the European Parliament in its report. Again, the Commission fully agrees. The ‘She Figures 2015’ leaflet was published last July, and a full report will be published in January 2016. In this endeavour, the Commission would like to underline the need for a full collaboration from the Member States in order to produce robust indicators.

Third: gender balance in decision making in research bodies and institutions. Participation of women in decision making is just as important. Women are still under-represented in decision making and the phenomenon is not self-correcting. In response to this, we see that many European states are choosing to set targets or quotas. In 2013, 18 states did so, compared to just 8 in 2008. There is a need to clearly call for improvement on the gender balance in decision making.

Before concluding, I would like to mention three important initiatives on gender equality. The first is on work-life balance. The Commission has just published, in early August, a roadmap in preparation of a broad initiative to improve work-life balance and a decision for 2016. The Commission will consider a mix of legislative and non-legislative instruments including a modern solution to the needs of today’s families. We will now start the consultation process. The European Parliament, the Member States and the social partners will have a very important role to play in this process.

The second is the 2012 Commission proposal for improving gender balance on boards of listed companies. The proposal is currently supported by a majority of Member States, and once adopted by the Parliament and the Council it will pave the way for further progress on gender equality.

Thirdly, we also share Members’ concerns on the gender pay gap, which at EU level persists at 16.4%. Last year, the Commission adopted a recommendation on pay transparency aiming to assist Member States and other stakeholders in a more effective application of existing equal pay legislation. It provides a toolkit of concrete measures to tackle pay inequality and the gender pay gap.

We look forward to receiving, by the end of this year, Member States’ notifications on the national measures taken in accordance with the recommendation. We will then assess the need for possible further measures.

In conclusion, both women and men are needed if Europe is to achieve its ambitions in R&I for the benefit of the whole of society. The Commission will continue to do its part, but to achieve gender equality the commitment of the European Parliament in terms of the policy and financial engagement of the Member States remains essential. The Commission will take good note of all the recommendations made in the report.

  Przewodniczący. – Zamykam dyskusję nad tym punktem.

Głosowanie: 9 września 2015.

Oświadczenia pisemne (art. 162)

  Vilija Blinkevičiūtė (S&D), raštu. – Europos Sąjunga jau kurį laiką siekia lyčių lygybės skiriant akademines pareigas mokslo srityje bei universitetuose. Pastaraisiais metais padaryta teigiamų pokyčių šiose sferose, tačiau lyčių lygybė vis dar išlieka opiu klausimu Europos Sąjungoje. Remiantis leidiniu „2012 She Figures“, moterys sudaro tik 10 proc. visų rektorių, ir nors kelerius metus iš eilės mokslo srityse sparčiau nei vyrų didėjanti moterų dalis atrodė daug žadančiu pasikeitimu – moterų mokslininkių skaičius tebėra gerokai mažesnis, nei priešingos lyties atstovų. Moterų indėlis į visuomenę privalo būti vienodai vertinamas ir gerbiamas. Lyčių lygybė – siekiamybė, kartu būtina sąlyga, kad moterys ir mergaitės galėtų visapusiškai naudotis žmogaus teisėmis. Tik tokiu būdu galime suteikti joms galių ir sustiprinti poziciją vyrų dominuojamoje darbo rinkoje ir visuomenėje. Paramos tinklų kūrimas bei dalinimasis geriausios patirties pavyzdžiais įkvėptų moteris stengtis dėl savo karjeros ir neleisti stereotipų valdomai visuomenei limituoti moterų galimybių siekti karjeros mokslo ir akademijos srityje. Parlamentas skatina Komisiją remtis veikiančiomis programomis bei iniciatyvomis ir kurti teigiamas kampanijas, ypatingą dėmesį skiriant inžinerijos ir technologijų sektoriui, kuriame, nepaisant neseniai pasiektų rezultatų, moterų dalyvavimas nesiekia vidurkio. Sąmoningumo ugdymo kampanijos turėtų būti orientuotos į vyrus ir moteris, sąmoningai ar nesąmoningai, skleidžiančius lyčių stereotipus, dėl kurių moterys sąmoningai nesipriešina kultūrinėms ir institucinėms kliūtims kilti mokslinės karjeros laiptais.