SPRAWOZDANIE w sprawie aspektów finansowych traktatu z Lizbony

18.3.2009 - (2008/2054(INI))

Komisja Budżetowa
Sprawozdawczyni: Catherine Guy-Quint

Procedura : 2008/2054(INI)
Przebieg prac nad dokumentem podczas sesji
Dokument w ramach procedury :  
A6-0183/2009

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie aspektów finansowych traktatu z Lizbony

(2008/2054(INI))

Parlament Europejski,

–   uwzględniając traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, podpisany w dniu 13 grudnia 2007 r.[1] (dalej nazywany „traktatem z Lizbony”),

–   uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską zmieniony Jednolitym Aktem Europejskim oraz traktatami z Maastricht, Amsterdamu i Nicei,

–   uwzględniając porozumienie międzyinstytucjonalne z dnia 17 maja 2006 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami[2],

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 marca 2003 r. w sprawie reformy procedury budżetowej: możliwe opcje w perspektywie przeglądu traktatów[3],

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie przyszłości zasobów własnych Unii Europejskiej[4],

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 czerwca 2005 r. w sprawie wyzwań politycznych i środków budżetowych w rozszerzonej Unii w latach 2007-2013[5],

-    uwzględniając konkluzje z posiedzenia Rady Europejskiej w dniach 11-12 grudnia 2008 r. dotyczące ponownego podjęcia prac w związku z traktatem z Lizbony,

–   uwzględniając art. 45 Regulaminu,

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji Budżetowej oraz opinie Komisji Spraw Zagranicznych i Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (A6-0183/2009),

A. mając na uwadze, że traktat z Lizbony wprowadza daleko idące zmiany w dziedzinie finansów Unii, w szczególności dotyczące stosunków międzyinstytucjonalnych i procesów decyzyjnych,

B.  mając na uwadze, że ustanawia on ścisłą hierarchię podstawowych aktów prawnych dotyczących działalności finansowej i budżetowej Unii, a tym samym przyczynia się do koniecznego doprecyzowania systemu podejmowania decyzji.

C.  mając na uwadze, że wieloletnie ramy finansowe (WRF) – które są kilkuletnim planem wydatków odzwierciedlającym priorytety polityczne Unii pod względem finansowym i które określają wysokość wydatków Unii w danym okresie – w myśl traktatu z Lizbony stają się wiążącym aktem prawnym, opartym na nowej specjalnej podstawie prawnej dla przyjęcia rozporządzenia dotyczącego tychże ram,

D.  mając na uwadze, że brak synchronizacji między ramami finansowymi a kadencjami Parlamentu Europejskiego i Komisji dotychczas przyczyniał się do okrojenia uprawnień budżetowych Parlamentu, gdyż Parlament często jest związany ramami finansowanymi wynegocjowanymi i przyjętymi za poprzedniej kadencji,

E.  mając na uwadze, że jeżeli nie dokona się żadnych zmian w harmonogramie, podczas niektórych kadencji Parlament nigdy nie będzie w stanie podejmować decyzji budżetowych dotyczących jego samego, gdyż ramy finansowe przyjęte przez poprzedników obejmą całą kadencję,

F. mając na uwadze, że aktualna mała rozpiętość marginesów dostępnych w poszczególnych pozycjach, a także ograniczona wysokość środków w dostępnych mechanizmach elastyczności utrudniają Unii odpowiednie reagowanie na nieprzewidziane czynniki polityczne oraz grożą pozbawieniem rocznej procedury budżetowej jej sensu,

G. mając na uwadze, że wejście w życie traktatu z Lizbony wymaga, aby instytucje odpowiedzialne za decyzje finansowe i budżetowe Unii wypracowały porozumienie dotyczące optymalnego przejścia ku nowym aktom prawnym i nowym procedurom decyzyjnym,

H. mając na uwadze, że aby zapewnić dobre funkcjonowanie Unii Gospodarczej i Walutowej, należy uwzględnić budżet Unii przy koordynowaniu strategii budżetowych państw członkowskich,

I. mając na uwadze, że na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniach 11–12 grudnia 2008 r. potwierdzono, że traktat z Lizbony jest niezbędny, aby umożliwić rozszerzonej Unii funkcjonowanie w bardziej skuteczny, demokratyczny i wydajny sposób, także na arenie międzynarodowej, oraz że określono sposób postępowania, jak również gwarancje prawne w odpowiedzi na obawy wyrażone przez wyborców irlandzkich, tak aby traktat mógł wejść w życie przed końcem 2009 r., nie naruszając celów i dążeń zawartych w traktatach,

Kontekst ogólny

1. z zadowoleniem przyjmuje postępy osiągnięte w traktacie z Lizbony w dziedzinie kontroli demokratycznej i przejrzystości finansów Unii; sygnalizuje, że należy usprawnić i dostosować mechanizmy porozumienia międzyinstytucjonalnego i metody współpracy wewnętrznej, aby umożliwić Parlamentowi pełne korzystanie z nowych uprawnień;

Środki własne

2.   wyraża ubolewanie, że jeśli chodzi o środki własne Unii, państwa członkowskie nie wykorzystały okazji do stworzenia systemu rzeczywistych środków własnych Unii, bardziej sprawiedliwego, bardziej przejrzystego, łatwiej dostrzegalnego dla obywateli i podlegającego bardziej demokratycznej procedurze decyzyjnej;

3.   w szczególności ubolewa, że nie dokonano żadnych postępów w kwestii zaangażowania Parlamentu w określanie limitów i rodzaju środków własnych, jakimi dysponuje Unia; przypomina, że utrzymany zostaje rozdział między decyzją w sprawie dochodów a decyzją w sprawie wydatków;

4.   z zadowoleniem przyjmuje natomiast poczynione wysiłki dotyczące możliwości przyjmowania środków wykonawczych do decyzji w sprawie środków własnych dzięki specjalnej procedurze legislacyjnej, zgodnie z którą Rada stanowi, kwalifikowaną większością głosów, dopiero po uzyskaniu zgody Parlamentu;

5.  zwraca się do Rady o jak najczęstsze korzystanie z tej opcji, aby procedura decyzyjna stała się bardziej elastyczna;

Wieloletnie ramy finansowe

6.   z zadowoleniem zauważa, że w traktacie z Lizbony nadano formalny status WRF, które stają się aktem prawnie wiążącym; przypomina, że WRF ustanawiają plan wydatków Unii i określają wysokość wydatków Unii w danym okresie, przyczyniając się do poprawy dyscypliny budżetowej;

7.   pozytywnie odnosi się do tego, że rozporządzenie ustanawiające WRF będzie podlegało wspólnemu zatwierdzeniu przez Parlament i Radę, w drodze specjalnej procedury;

8.   ubolewa jednak, że w traktacie z Lizbony utrzymano wymóg jednogłośnej decyzji Rady w sprawie przyjmowania WRF, co bardzo utrudnia procedurę decyzyjną i sprzyja negocjacjom w formie poszukiwania „najmniejszego wspólnego mianownika”; w konsekwencji zachęca Radę Europejską do skorzystania, gdy tylko będzie to możliwe, z klauzuli pozwalającej jej na przejście – w wyniku jednogłośnej decyzji – do stosowania większości kwalifikowanej przy przyjmowaniu WRF;

9.   z żalem zauważa również, że w ramach nowej procedury Parlament ma jedynie prawo do wyrażenia zgody, a nie rzeczywiste uprawnienia do współdecydowania; podkreśla, że zgodnie z traktatem z Lizbony instytucje muszą od początku procedury dokładać wszelkich starań, aby zagwarantować jej ostateczny sukces; zwraca się więc do Rady, aby od początku procedury okazała gotowość do prowadzenia systematycznego dialogu politycznego z Parlamentem w celu pełnego uwzględnienia jego priorytetów;

10. zauważa, że zgodnie z traktatem z Lizbony WRF będą nie tylko określać „kwoty rocznych pułapów środków na zobowiązania z podziałem na kategorie wydatków oraz rocznego pułapu środków na płatności”, lecz również zawierać „wszelkie inne postanowienia wymagane dla prawidłowego prowadzenia rocznej procedury budżetowej”[6];

Okres obowiązywania WRF

11. z zadowoleniem zauważa, że Traktat z Lizbony przewiduje możliwość programowania finansowego na okres pięciu lat, dzięki czemu plany te będą w miarę możliwości zsynchronizowane (pod warunkiem dokonania niezbędnych dostosowań) z kadencjami Parlamentu i Komisji, zgodnie z logiką demokratyczną; podkreśla, że może zajść konieczność dokonania szczególnych ustaleń w związku z wymaganymi przez określone obszary polityki dłuższymi okresami programowania finansowego;

12. popiera zatem wprowadzenie WRF obejmujących pięć lat, ale jest świadom, że uzyskanie idealnej synchronizacji między WRF, kadencją Parlamentu Europejskiego i kadencją Komisji może okazać się trudne z uwagi na fakt, że okres negocjacyjny długości co najmniej jednego roku może okazać się konieczny, aby Parlament i Komisja każdej kadencji mogły podejmować zasadnicze decyzje polityczno-finansowe w czasie trwania swojego mandatu;

13. za bardzo pozytywne uważa włączenie WRF w ogólną logikę strategicznego planowania międzyinstytucjonalnego – idea ta została zresztą wzmocniona w traktacie z Lizbony – co zaproponowano w sprawozdaniu Komisji Spraw Konstytucyjnych w sprawie równowagi instytucjonalnej[7];

14. popiera przedstawioną w tym sprawozdaniu propozycję mówiącą, że każde nowe kolegium komisarzy podczas prezentacji swojego „programu w zakresie prawodawstwa” musiałoby przedstawić propozycje dotyczące tych linii ram finansowych, które uważa za niezbędne do realizacji priorytetów politycznych swojego mandatu – priorytetów, które następnie, po międzyinstytucjonalnym uzgodnieniu programu prawodawstwa, byłyby rozwijane poprzez realizację propozycji zawartych w WRF;

15. uważa ponadto, że już podczas debat na posiedzeniu plenarnym i przesłuchań przed komisjami parlamentarnymi kandydat na przewodniczącego Komisji powinien być w stanie przedstawić informacje o przewidywalnych finansowych konsekwencjach celów politycznych, do których realizacji zamierza dążyć nowa Komisja;

16. podkreśla, że przejście do wspomnianego wyżej pięcioletniego systemu planowania finansowego może wymagać przedłużenia okresu obowiązywania obecnych WRF do 2016 r. włącznie, a także ich przystosowania, tak aby przyszłe WRF obejmujące okres pięcioletni weszły w życie najpóźniej na początku 2017 r.[8]; zaleca, żeby negocjacje dotyczące przyszłych WRF zostały zamknięte w każdym przypadku na koniec pierwszego kwartału 2016, tak aby można było prowadzić procedurę budżetową na rok 2017 z uwzględnieniem parametrów ram obowiązujących już na rok 2017;

17. podkreśla, że negocjacje powinny być prowadzone w sposób umożliwiający instytucjom założenie wejścia w życie nowych WRF już od roku 2016;

18. uważa, że przedłużenie i przystosowanie obecnych WRF powinny zostać uwzględnione podczas najbliższego przeglądu śródokresowego w roku 2010;

Elastyczność

19. podkreśla, że prawnie wiążący charakter WRF wymaga wprowadzenia obecnie bardziej niż kiedykolwiek większej elastyczności, tak aby Unia miała możliwość reagowania na nieprzewidziane wyzwania w sposób wystarczająco giętki i skuteczny, zarówno na terenie Unii Europejskiej, jak i poza jej granicami;

20. zwraca uwagę na fakt, że zgodnie traktatem z Lizbony okres ważności pułapów przewidzianych na ostatni rok oraz innych postanowień WRF zostanie przedłużony, jeżeli nie uda się przyjąć nowych WRF przed zakończeniem poprzednich; uważa, że stanowi to dodatkowy argument za większą elastycznością;

21. podkreśla w tym świetle znaczenie wzmocnienia z jednej strony mechanizmów elastyczności w obrębie poszczególnych działów i pomiędzy nimi, a z drugiej strony poprzez wyspecjalizowane i mobilne fundusze elastyczności poza marginesami;

22. przypomina, że Komisja Budżetowa będzie miała sposobność wypowiedzenia się na ten temat podczas przyjmowania swojego sprawozdania dotyczącego śródokresowego przeglądu ram finansowych 2007-2013;

Przejście od porozumienia międzyinstytucjonalnego do WRF

23. przypomina, że w stosownym czasie przed wejściem w życie traktatu z Lizbony należy wypracować porozumienie między instytucjami dotyczące sposobu przejścia od obecnego porozumienia międzyinstytucjonalnego do WRF zawartych w akcie prawnym przewidzianym w traktacie z Lizbony; przypomina, że niezbędny jest okres ośmiu tygodni na przeprowadzenie kontroli projektów aktów prawodawczych przez parlamenty krajowe;

24. w związku z tym jest zdania, że trzeba będzie osiągnąć porozumienia w sprawie rozmieszczenia przepisów, które obecnie są zawarte w porozumieniu międzyinstytucjonalnym, a które muszą zostać przesunięte do nowych WRF, w sprawie przepisów, które znalazłyby się w przyszłym rozporządzeniu finansowym, lub też w sprawie przepisów, które uzasadniałyby, w stosownych przypadkach, utrzymanie porozumienia międzyinstytucjonalnego – ewentualnie wzbogaconego o nowe przepisy – w sprawie współpracy budżetowej; przypomina, że tego podziału przepisów obecnego porozumienia międzyinstytucjonalnego należy dokonać z uwzględnieniem kryteriów określonych w samym traktacie z Lizbony;

Roczna procedura budżetowa

25. z dużym zadowoleniem przyjmuje zniesienie rozróżnienia między wydatkami obowiązkowymi a wydatkami nieobowiązkowymi, z czego wynika prawo Parlamentu do wspólnego decydowania z Radą o wszystkich wydatkach Unii na takich samych warunkach;

26. podkreśla, że zniesienie rozróżnienia na wydatki obowiązkowe i wydatki nieobowiązkowe nie jest sprzeczne ze spoczywającą na Unii powinnością przestrzegania zobowiązań finansowych, oraz z zadowoleniem zauważa, że w myśl traktatu z Lizbony Parlament, Rada i Komisja mają zapewniać „dostępność środków finansowych umożliwiających Unii wykonywanie jej zobowiązań prawnych wobec stron trzecich”[9];

27. zauważa, że zmiany w procedurze rocznej powinny prowadzić do jej uproszczenia poprzez wprowadzenie jednego czytania dla każdej instytucji oraz uruchomienie kilku mechanizmów mających ułatwiać porozumienie między obydwoma organami władzy budżetowej; podkreśla, że zmiany te powinny prowadzić do ograniczenia biurokracji;

Rola Komisji

28. podkreśla wzmocnienie roli przyznanej Komisji, która nabywa prawo inicjatywy w sprawach budżetowych i może modyfikować swój projekt budżetu do chwili powołania komitetu pojednawczego;

29. z zadowoleniem zauważa, że traktat przewiduje również, iż do Komisji należy podejmowanie wszelkich koniecznych inicjatyw mających na celu zbliżenie stanowisk Parlamentu i Rady podczas prac komitetu pojednawczego, a tym samym zachęca Komisję, aby w pełni odgrywała rolę mediatora między Parlamentem a Radą z myślą o osiągnięciu porozumienia;

Zupełnie nowe podejście

30. zwraca uwagę na fakt, że nowa procedura przewiduje tylko jedno czytanie projektu budżetu przez każdą instytucję; podkreśla, że nowa procedura i jedno czytanie w rzeczywistości nie pozwalają instytucjom zmienić swojego stanowiska w drugim czytaniu, co było możliwe dotychczas; jest w związku z tym przekonany, że procedura ta wymagać będzie od Parlamentu uściślenia swych priorytetów politycznych na wcześniejszym etapie oraz odpowiedniego dostosowania swego operatywnego podejścia i organizacji umożliwiającej osiągnięcie wszystkich wyznaczonych celów;

31. przypomina, że w czytaniu tym należy potwierdzać polityczne priorytety Parlamentu, lecz powinno ono dawać również możliwość znalezienia porozumienia z Radą na zakończenie prac komitetu pojednawczego (lub umożliwić Parlamentowi ponowne głosowanie nad jego poprawkami zdecydowaną większością w przypadku przyjęcia przez Parlament i odrzucenia przez Radę tekstu powstałego w wyniku prac komitetu pojednawczego);

32. podkreśla w tym kontekście wagę zachowania pragmatycznego kalendarza, podobnego do obecnego, wzywając jednocześnie do wprowadzenia w stosownym czasie mechanizmów pojednania; przypomina ponadto, że wprowadzenie nieformalnych mechanizmów dialogu między instytucjami ma zasadnicze znaczenie dla ułatwienia porozumienia przed rozpoczęciem procedury i w trakcie jej trwania;

33. jest przekonany, że traktat z Lizbony wzmocni uprawnienia Parlamentu, pod warunkiem że zapewni on sobie środki umożliwiające skuteczne zarządzanie napiętym kalendarzem oraz zwiększoną potrzebą antycypacji wynikających z nowej procedury;

34. uważa, że w przyszłości rezolucja Parlamentu poprzedzająca pierwsze posiedzenie pojednawcze będzie miała większe znaczenie, ponieważ umożliwi Parlamentowi formalne wypowiedzenie się na temat priorytetów budżetowych na nadchodzący rok budżetowy, bez uwarunkowań natury taktycznej wynikających ze stanowiska Rady wobec projektu budżetu; uważa, że w ten sposób rezolucja ta pozwoli instytucjom na wyraźne uświadomienie sobie priorytetów Parlamentu przed negocjacjami międzyinstytucjonalnymi; dodaje, że zapewni to również Parlamentowi Europejskiemu możliwość przedstawienia pewnych wstępnych wytycznych dotyczących pilotażowych projektów i działań przygotowawczych;

35. przypomina, że priorytety te będą w dużym stopniu wykorzystywane przez Parlament jako wytyczne przy czytaniu projektu budżetu, a także stanowić będą mandat negocjacyjny na negocjacje w ramach komitetu pojednawczego;

36. podkreśla znaczenie zorganizowania w lipcu trójstronnego dialogu, aby umożliwić każdej instytucji wyraźne określenie priorytetów pozostałych stron i pozwolić Parlamentowi na poinformowanie pozostałych instytucji o treści lipcowej rezolucji w sprawie projektu budżetu;

37. podkreśla korzyści wynikające z nawiązania dogłębnego dialogu – przy przestrzeganiu własnych kompetencji każdej strony – z równoważnymi komisjami w parlamentach krajowych w sprawie projektu budżetu i priorytetów Parlamentu Europejskiego w ramach rocznej procedury budżetowej;

Komitet pojednawczy

38. podkreśla znaczenie, jakiego nabierze w przyszłości komitet pojednawczy jako organ rozwiązujący rozbieżności polityczne między dwoma organami władzy budżetowej; przypomina, że zadaniem komitetu będzie osiągnięcie w ciągu 21 dni porozumienia w sprawie kompromisowego tekstu, który wejdzie w życie, jeżeli nie zostanie odrzucony przez władzę budżetową; uważa, że członkowie komitetu powinni znajdować się na bardzo wysokim szczeblu politycznym;

39. wyraża zadowolenie z faktu, że traktat z Lizbony nadaje Parlamentowi decydującą rolę na zakończenie procedury; zauważa bowiem, że:

–  tekst komitetu pojednawczego („wspólny projekt”) nie będzie uważany za przyjęty, jeżeli sprzeciwi się temu Parlament (większością zasiadających w nim posłów);

–  jeżeli Rada odrzuci wspólny projekt, a Parlament go zatwierdzi, projekt ten wejdzie w życie w niezmienionej postaci albo Parlament będzie mógł narzucić poprawki, które przyjął podczas czytania projektu budżetu kwalifikowaną większością głosów (większość zasiadających w nim posłów i trzy piąte oddanych głosów);

40. podkreśla, że wskazane byłoby, aby delegacji Parlamentu do komitetu pojednawczego przewodził przewodniczący Komisji Budżetowej, a w jej skład wchodzili, w razie potrzeby i bez uszczerbku dla politycznego charakteru powoływania swoich członków przez grupy polityczne, poza członkami tejże komisji, członkowie wyspecjalizowanych komisji parlamentarnych, w przypadku gdy przedmiotem negocjacji jest konkretna kwestia z zakresu ich obszaru polityki;

41. zachęca Radę do szybkiego znalezienia porozumienia z Parlamentem w sprawie funkcjonowania komitetu pojednawczego;

42. uważa ze swojej strony, że komitet pojednawczy powinien móc odbywać posiedzenia co najmniej dwukrotnie na najwyższym szczeblu politycznym, jeżeli jest to niezbędne dla osiągnięcia porozumienia, a jego posiedzenia powinien poprzedzać trójstronny polityczny dialog przygotowawczy, zgodnie z tradycyjną formułą; przypomina, że przedstawiciele Rady uczestniczący w tych posiedzeniach powinni posiadać polityczny mandat negocjacyjny;

43. proponuje, aby prace były przygotowywane przez międzyinstytucjonalną grupę przygotowawczą składającą się z generalnego sprawozdawcy i przedstawicieli grup politycznych ze strony Parlamentu oraz ze stałego przedstawiciela kraju sprawującego przewodnictwo Unii, którego będą mogli wspomagać dwaj inni wiceprzewodniczący z ramienia trojki;

44. przypomina również, że instytucje powinny osiągnąć porozumienie co do członków sekretariatu tego komitetu, który prawdopodobnie powinien składać się z urzędników obu organów władzy budżetowej oraz pracować przy wsparciu Komisji;

Kwestie polityki rolnej

45. zwraca uwagę na fakt, że zasada, według której Komisja nie może już zmienić swojego projektu po zwołaniu komitetu pojednawczego nie pozwala na przedstawienie jesienią tradycyjnego pisma w sprawie poprawek w celu uwzględnienia zaktualizowanych przewidywań dla polityki rolnej oraz jej skutków budżetowych; uważa, że w takim przypadku najbardziej odpowiednią procedurą byłoby przedstawienie przez Komisję – jeżeli zajdzie taka potrzeba – specjalnego projektu budżetu korygującego (specjalnego budżetu korygującego dla sektora rolnictwa”) po ostatecznym ustaleniu wszystkich danych dotyczących rolnictwa;

Stosunki z władzą prawodawczą

46. podkreśla, że paralela między objęciem wszystkich wydatków Unii władzą budżetową Parlamentu oraz prawie zupełne objęcie dziedziny legislacyjnej procedurą współdecyzji wymaga szerszego uwzględnienia budżetowego wymiaru działalności legislacyjnej; uważa, że w tym celu należy nasilić współpracę między Komisją Budżetową a komisjami sektorowymi w celu należytego uwzględnienia skutków działalności legislacyjnej Parlamentu dla kwestii finansowych, w szczególności w odniesieniu do wpływu na wieloletnie ramy finansowe oraz budżet roczny; proponuje w związku z tym, aby w skład legislacyjnych komitetów pojednawczych w dziedzinach mających skutki finansowe wchodził jeden członek Komisji Budżetowej; przypomina w związku z tym o pracach grupy roboczej ds. reformy parlamentarnej, zwłaszcza w kwestii szczególnych form współpracy pomiędzy komisjami parlamentarnymi przy opracowywaniu trzeciego sprawozdania okresowego;

47. przypomina ponadto, że traktat z Lizbony nakłada na wszystkie instytucje Unii obowiązek dbania o przestrzeganie dyscypliny budżetowej; przypomina, że wewnętrzne przepisy Parlamentu przewidują już specjalną procedurę, której celem jest przestrzegania tej zasady; uważa, że procedura ta powinna stać się wykonalna i skuteczna;

Rozporządzenie finansowe

48. wyraża zadowolenie z faktu, że rozporządzenie finansowe stanie się rozporządzeniem przyjmowanym przez Radę i PE w ramach zwykłej procedury prawodawczej (procedury współdecyzji) po wydaniu opinii przez Trybunał Obrachunkowy;

49. przypomina, że traktat z Lizbony zawiera główne przepisy do zastosowania w celu rozróżnienia między przepisami obecnego porozumienia międzyinstytucjonalnego, które powinny zostać zachowane w przyszłym porozumieniu międzyinstytucjonalnym a przepisami, które powinny raczej zostać ujęte w wieloletnich ramach finansowych;

50. zauważa jednak, że rozporządzenie finansowe powinno zawierać wszystkie przepisy niezbędne dla określenia procedury zgodnie z przepisami traktatu[10]; uważa, że takie sformułowanie objęłoby funkcjonowanie komitetu pojednawczego, mechanizm progowy i oczywiście aktualizację przepisów rozporządzenia finansowego, których bezpośrednio dotyczą zmiany wprowadzone traktatem z Lizbony (tj. zniesienie klasyfikacji wydatków na obowiązkowe i nieobowiązkowe, nowa procedura współdecyzji w przypadku przeniesienia środków itp.);

51. uważa, że ogromne znaczenie ma osiągnięcie przez instytucje porozumienia politycznego w tych sprawach w stosownym czasie, tak aby można było wprowadzić niezbędne zmiany do rozporządzenia finansowego zgodnie z nową procedurą po wejściu w życie traktatu z Lizbony oraz, w razie potrzeby, podjąć tymczasowe postanowienia umożliwiające niezakłóconą kontynuację procedury budżetowej;

52. zachęca Komisję do przedstawienia w stosownym czasie wniosku, którego celem będzie umożliwienie Parlamentowi i Radzie znalezienie porozumienia w sprawie zastosowania rozróżnienia, o którym mowa w ust. 49, do treści obecnego porozumienia międzyinstytucjonalnego;

53. uważa, że nie należy mylić takiego dostosowania rozporządzenia finansowego z przeprowadzanym co trzy lata przeglądem rozporządzenia, przewidzianym na 2010 r.;

Skutki budżetowe zmian instytucjonalnych oraz nowych uprawnień Unii

54. zauważa, że wejście w życie traktatu z Lizbony będzie miało również wpływ na budżet Unii w związku ze zmianami, jakie wprowadza on na szczeblu instytucjonalnym, w szczególności poprzez podniesienie Rady Europejskiej do rangi instytucji oraz utworzenia stałego przewodnictwa i stanowiska wysokiego przedstawiciela, a także Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych wspierającej jej działanie;

55. potwierdza już teraz zamiar pełnego wykonywania swoich uprawnień budżetowych w odniesieniu do zmian instytucjonalnych i podkreśla znaczenie, jakie ma osiągnięcie w odpowiednim czasie porozumienia z Radą w sprawie finansowania Rady Europejskiej, a w szczególności stałego przewodnictwa, a także w sprawie finansowania przyszłej Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych; podkreśla, że finansowanie tej służby powinno znajdować się pod całkowitą kontrolą władzy budżetowej;

56. wskazuje, że w ramach WPZiB oraz wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony traktat z Lizbony przewiduje ustanowienie nowych procedur w celu udzielenia szybkiego dostępu do budżetu Unii i utworzenia funduszu początkowego ze składek państw członkowskich; niemniej podkreśla, że wszelkie działania zewnętrzne Unii powinny co do zasady być finansowane ze środków Wspólnoty i tylko w drodze wyjątku – w nadzwyczajnych okolicznościach – w oparciu o wkłady spoza budżetu Unii;

57. stwierdza, że traktat z Lizbony będzie miał również wpływ, chociaż ograniczony, kolejno na nowe specjalne uprawnienia nadane Unii; oświadcza, że jest gotowy do przeanalizowania we właściwym czasie konkretnych skutków wykonywania tych nowych uprawnień; uważa, że wszystkie te uprawnienia na pewno nie będą wykonywane natychmiast po wejściu w życie traktatu z Lizbony, lecz w miarę opracowywania związanych z nimi wniosków legislacyjnych; uważa jednak, że nie powinny one być finansowane ze szkodą dla finansowania obecnych działań Unii;

Koordynacja z budżetami krajowymi

58. wzywa parlamenty krajowe do corocznego udziału we wspólnej debacie publicznej na temat wytycznych do polityk budżetowych na szczeblu krajowym i wspólnotowym, poprzedzającej rozpatrywanie odnośnych projektów budżetu, tak aby już na samym początku wprowadzić wspólne ramy refleksji umożliwiające koordynację polityk krajowych państw członkowskich, z jednoczesnym uwzględnieniem wkładu wspólnotowego;

59. zaznacza, że decyzję o podziale wydatków budżetowych Unii w związku z głównymi celami Unii znacznie wyjaśniałoby publikowanie każdego roku przez wszystkie państwa członkowskie krajowych, i ewentualnie regionalnych, środków budżetowych, które są przeznaczane na realizację przedmiotowych celów;

°

° °

60. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji, jak również parlamentom państw członkowskich.

  • [1]  Dz.U. 306 z 17.12.2007 r., s. 1.
  • [2]  Dz.U. C 139 z 14.6.2006 r., s. 1.
  • [3]  Dz.U. C 61 E z 10.3.2004 r., s. 143.
  • [4]  Dz.U. C 27 E z 31.1.2008 r., s. 214.
  • [5]  Dz.U. C 124 E z 25.5.2006 r., s. 373.
  • [6]  Art. 312 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana) (Dz.U. C 115 z 9.5.2008, s. 47). Sprawozdanie J.L.
  • [7]  Sprawozdanie z dn. 18 marca 2009 r. w sprawie wpływu traktatu z Lizbony na rozwój równowagi instytucjonalnej w Unii Europejskiej, (A6-0142/2009).
  • [8]  Według tabeli umieszczonej w sprawozdaniu Komisji Budżetowej z dn. 26 lutego 2009 r. na temat przeglądu śródokresowego ram finansowych 2007-2013 (A6-0110/2009):
    ___________________________________________________________________________________

    Rok

    2008

    2009

    2010

    2011

    2012

    2013

    2014

    2015

    2016

    2017

    2018

    2019

    przyg. bud

    2009

    2010

    2011

    2012

    2013

    2014

    2015

    2016

    2017

    2018

    2019

    2020

    Kadencja

    2004 / 2009

    2009 / 2014

    2014 / 2019

    WRF

    Przegląd 2007/2013

    2013/2016

    2017/2022

  • [9]  Art. 323 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana).
  • [10]  Zgodnie z art. 322 ust. 1 lit. a) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana) powinien on zawierać „zasady finansowe określające w szczególności warunki uchwalania i wykonywania budżetu”.

UZASADNIENIE

I - Wstęp

1.      Traktat lizboński wprowadza głęboko idące zmiany w odniesieniu do finansów Unii, w szczególności dotyczące stosunków międzyinstytucjonalnych i procesów decyzyjnych. Równocześnie ustanawia szczegółową hierarchię podstawowych aktów prawnych regulujących aktywność finansową oraz budżetową Unii i tym samym przyczynia się do koniecznego wyjaśnienia systemu podejmowania decyzji.

2.     Zasady wynikające z przepisów traktatu lizbońskiego skupiają się wokół czterech głównych osi:

-            państwa członkowskie zasadniczo w pełni sprawują kontrolę nad dochodami budżetowymi poprzez zasoby własne Unii

-            Rada i PE mają obowiązek osiągnąć porozumienie, w ramach zasobów własnych, co do programowania wydatków, które stają się prawnie wiążące

- Likwidacji uległo rozróżnienie na wydatki obowiązkowe i nieobowiązkowe: budżet musi być przyjęty w całości wspólnie przez PE i Radę zgodnie z wieloletnimi ramami finansowymi. Ponadto uprawnienia PE w procesie przyjmowania budżetu zostały poszerzone: budżet roczny nie może zostać przyjęty bez zgody PE, podczas gdy Parlament może przeforsować przyjęcie budżetu wbrew woli Rady;

- W dziedzinie dyscypliny budżetowej zwiększono zakres odpowiedzialności Parlamentu.            

Zgodnie z postanowieniami traktatu lizbońskiego PE i Rada przyjmują rozporządzenie finansowe w toku zwykłej procedury prawodawczej (art. 279 TFUE), to znaczy w ramach procedury współdecyzji.

3.      Sprawozdawca pragnie zbadać zmiany, które mogłyby nastąpić w wyniku przyjęcia traktatu lizbońskiego w zakresie procedury budżetowej oraz związanych z nią uprawnień Parlamentu. Konieczne jest bowiem, by mieć świadomość, że o ile traktat utrzymuje pewne podstawowe zasady organizacji finansowej Unii (dyscyplina budżetowa, należyte zarządzanie finansami itp.), wprowadza jednak znaczące zmiany, w szczególności w odniesieniu do procedury budżetowej.

4.       Główne poruszone tematy dotyczyć będą punktów stycznych pomiędzy przyszłymi ramami finansowymi i rozporządzeniem finansowym w odniesieniu do postanowień przewidzianych obecnie w porozumieniu międzyinstytucjonalnym, skutków budżetowych zmian instytucjonalnych oraz nowych uprawnień Unii.

II – Finansowanie Unii (art. 269 TFUE)

1.      Traktat nie zmienił planów finansowania Unii. Podstawowa decyzja dotycząca systemu zasobów własnych Wspólnot Europejskich nadal podlega kompetencji Unii na szczeblu państw członkowskich: decyzja Rady podjęta jednomyślnie wchodzi w życie dopiero po przyjęciu jej przez wszystkie państwa członkowskie zgodnie z ich właściwymi zasadami konstytucyjnymi. Pomimo iż inicjatywa należy do Komisji oraz że PE uczestniczy w procedurze poprzez wyrażenie swojej opinii, uprawnienia te leżą zasadniczo w gestii państw członkowskich.

2.      Zasada wystarczającej ilości środków została utrzymana w brzmieniu takim, jakie znajduje się w obecnie obowiązujących traktatach: „Unia pozyskuje środki niezbędne do osiągnięcia swoich celów i należytego prowadzenia swoich polityk” (art. 269 akapit pierwszy TFUE). Potwierdza to ponadto podstawowa zasada dyscypliny budżetowej, która mówi o tym, iż „Unia nie przyjmuje żadnego aktu, który może mieć istotny wpływ na budżet, bez zapewnienia możliwości finansowania wydatków wynikających z takich aktów w granicach zasobów własnych Unii i w poszanowaniu wieloletnich ram finansowych, o których mowa w artykule 270a”.

3.      Traktat lizboński zarazem wyjaśnił niektóre kwestie jak i zapoczątkował „uwspólnotowienie” systemu. Wnosi on bowiem nowy element do treści decyzji o zasobach własnych, przewidując możliwość, by „ustanawiać nowe lub uchylać istniejące kategorie zasobów własnych”. Stanowi to tymczasem jedynie potwierdzenie już obowiązującej rzeczywistości: ponieważ traktat nie dotyczy tego szczebla, to w decyzji o zasobach własnych ustala się rodzaje zasobów własnych, jakimi dysponuje Unia. To samo tyczy się wysokości tych zasobów, co wiąże się w sposób naturalny z możliwością ich zmiany, likwidowania lub tworzenia nowych. Sprawozdawca uważa, że na pewien czas otwarto drogę do bardziej sprawiedliwego, bardziej przejrzystego systemu środków własnych, który będzie lepiej widoczny dla obywateli.

4.      Nowy akapit dodany do art. 269 TFUE przewiduje przyjmowanie środków wykonawczych w ramach systemu zasobów własnych na postawie rozporządzenia Rady stanowiącej większością kwalifikowaną i za zgodą PE. Postanowienie to, pomimo iż stanowi ograniczenie, gdyż środki wykonawcze są podejmowane w ramach decyzji o zasobach własnych, otwiera drogę do umocnienia roli PE w dziedzinie zasobów własnych.

Reasumując, choć w nowych rozwiązaniach wnoszonych przez traktat dostrzec można zapowiedź pozytywnych zmian, możemy ubolewać, że nie wykorzystano tej okazji, aby dokonać znaczących zmian, tzn. przekształcenia systemu w prawdziwe zasoby własne Unii, które mogłyby zapewnić prawdziwe uczestnictwo instytucji unijnych w procedurze i które zwiększyłyby rolę Parlamentu Europejskiego.

III – Wieloletnie ramy finansowe

1.      Traktat lizboński, zgodnie z tym czego wielokrotnie domagał się niegdyś Parlament, zatwierdza zasadę, według której wieloletnie ramy finansowe byłyby aktem prawnie wiążącym[1] oraz która opiera się na stworzeniu specjalnej podstawy prawnej w celu przyjęcia rozporządzenia zawierającego owe ramy. Rozporządzenie to ma być przyjmowane przez Radę stanowiącą w toku specjalnej procedury prawodawczej, w której PE posiada moc decyzyjną.

2..     W art. 270a ust. 1 wyznaczono wieloletnim ramom finansowym cel, którym jest „zapewnienie dokonywania wydatków Unii w sposób usystematyzowany i w granicach jej zasobów własnych”. W ostatnim akapicie dodano, że: „roczny budżet Unii jest zgodny z wieloletnimi ramami finansowymi”. Akapit ten, stanowiący uzupełnienie zasady zawartej w art. 269 ust. 4 („Unia nie przyjmuje żadnego aktu, który może mieć istotny wpływ na budżet, bez zapewnienia możliwości finansowania wydatków wynikających z takich aktów w granicach zasobów własnych Unii i w poszanowaniu wieloletnich ram finansowych, o których mowa w artykule 270a”), przygotowuje grunt pod dyscyplinę budżetową Unii[2].

Treść wieloletnich ram finansowych

3..     Traktat instytucjonalizuje obecnie istniejącą praktykę. Art. 270a stanowi, że wieloletnie ramy finansowe „określają kwoty rocznych pułapów środków na zobowiązania z podziałem na kategorie wydatków oraz rocznego pułapu środków na płatności”.

4.      Tymczasem traktat lizboński mówi, że: „Ramy finansowe zawierają wszelkie inne postanowienia wymagane dla prawidłowego prowadzenia rocznej procedury budżetowej” (ust. 3 akapit pierwszy). Oznacza to, że wieloletnie ramy finansowe pokrywają się w części z treścią dwóch fragmentów obecnie obowiązującego porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie dyscypliny budżetowej[3], a nie jedynie ze wskaźnikami pułapów wydatków. Ten szczególny aspekt zostanie omówiony w rozdziale VI.

Procedura

5..     Wieloletnie ramy finansowe to rozporządzenie przyjmowane zgodnie ze specjalną procedurą prawodawczą, która wymaga jednogłośnego przyjęcia przez Radę po wyrażeniu zgody przez PE. PE ma więc moc decyzyjną. Przypominamy, że chodzi tu o sformalizowanie praktyki porozumień międzyinstytucjonalnych zawieranych w ostatnich latach.

6..     Ponadto w ust. 5 art. 270a podkreślono fakt, że: „W toku całej procedury prowadzącej do przyjęcia ram finansowych Parlament Europejski, Rada i Komisja podejmują wszelkie środki niezbędne do ułatwienia takiego przyjęcia”. Postanowienie to ma na celu odróżnienie procedury budżetowej od współdecyzji i złagodzenie logiki procedury uzyskania zgody PE.

Tymczasowe rozwiązanie w celu pokonania ewentualnego fiaska negocjacyjnego

7..     Art. 270a ust. 4 stanowi odzwierciedlenie ewentualności wystąpienia trudności podczas negocjacji każdej perspektywy finansowej. Rozważana w nim jest możliwość fiaska porozumienia, fiaska tym bardziej prawdopodobnego, że zasada jednomyślności Rady została utrzymana, nawet jeśli do traktatu wpisano możliwość przejścia do głosowania większością kwalifikowaną. Przewiduje on w takich sytuacjach, że: „jeżeli rozporządzenie Rady ustanawiające nowe ramy finansowe nie zostało przyjęte przed wygaśnięciem poprzednich ram finansowych, pułapy i inne przepisy dotyczące ostatniego roku obowiązywania tych ram przedłuża się do czasu przyjęcia tego aktu”.

Czas obowiązywania wieloletnich ram finansowych

8.      Traktat lizboński przewiduje minimalny czas obowiązywania wieloletnich ram finansowych na pięć lat. Celem jest zbliżenie, w miarę możliwości, czasu obowiązywania wieloletnich ram finansowych do kadencji PE oraz Komisji, czego Parlament domagał się już od dawna. Podpisanie każdego porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie perspektyw finansowych powinno stanowić okazję do rozpoczęcia programu prawodawczego, który w rzeczywistości pokrywałby się z programem politycznym i finansowym. Powinien więc być on logicznie rzecz biorąc powiązany z demokratycznym mandatem wybieranego Parlamentu i Komisji odpowiedzialnej politycznie przed nim[4]. Praktyka ramowych perspektyw finansowych mogła doprowadzić w niektórych kadencjach PE do „dziedziczenia” ram finansowych, na które Parlament nie miał już żadnego wpływu[5]. To samo tyczy się Komisji, która czasem obowiązana jest realizować ramy finansowe, wynegocjowane przez poprzednich komisarzy. Jest więc zmuszona do wzięcia na siebie odpowiedzialności za wybory polityczne wcześniejszych władz wykonawczych[6].

9..     Sprawozdawca jest wiec zdania, iż należy stworzyć bardziej bezpośredni związek pomiędzy wieloletnimi ramami finansowymi a kadencjami politycznymi, zwłaszcza w odniesieniu do mianowania komisarzy europejskich. Głosując nad przyjęciem składu Komisji, PE mógłby również stanowić w zależności od propozycji finansowej dotyczącej ogólnej polityki złożonej przez komisarzy. W ten sam sposób Parlament Europejski w trakcie kampanii wyborczej mógłby bronić jakiegoś projektu politycznego i finansowego, do którego realizacji zobowiązywałby się wobec wszystkich obywateli.

Przejście do nowego systemu

10     Jednak to postanowienie nie rozwiązuje konkretnego problemu przejścia z obowiązującego obecnie systemu do ustroju przewidywanego w traktacie lizbońskim. Art. 270a ust. 1 akapit trzeci potwierdza, że budżet musi być zgodny z wieloletnimi ramami finansowymi. Aby PE i Rada mogły przyjąć budżet roczny, potrzebne więc będą wieloletnie ramy finansowe przyjęte zgodnie z obowiązującymi zasadami nowego traktatu.

11.    Niemniej jednak, jako środek przejściowy, w przypadku, gdy nie byłoby możliwości zakończenia procedur przed przyjęciem budżetu rocznego, można by rozważyć możliwość, w oparciu o zasadę ciągłości, głosowania nad budżetem zgodnie z procedurami przewidzianymi w traktacie i z obecnymi ramami finansowymi.

Wieloletnie ramy finansowe stają się aktem wiążącym prawnie. Jest to rozporządzenie przyjmowane zgodnie ze specjalną procedurą prawodawczą, która wymaga jednogłośnego przyjęcia przez Radę po wyrażeniu zgody przez PE. W ust. 5 art. 270a podkreślono ponadto, że instytucje UE są obowiązane podjąć „wszelkie środki niezbędne do ułatwienia takiego przyjęcia” ram finansowych na wszystkich etapach procedury. Takie postanowienie umacnia rolę współpracy międzyinstytucjonalnej, do której powinno dojść na samym początku procedury, aby zapewnić jej pomyślny wynik.

Traktat lizboński przewiduje minimalny czas obowiązywania wieloletnich ram finansowych na pięć lat. Celem jest jak największe zbliżenie czasu obowiązywania wieloletnich ram finansowych do kadencji PE oraz Komisji, czego Parlament już wielokrotnie się domagał. Parlament mógłby w ten sposób podejmować decyzję na temat przesłuchań przyszłych komisarzy europejskich w zależności od propozycji finansowej dotyczącej ogólnej polityki złożonej przez przyszłych członków Komisji. W ten sam sposób Parlament Europejski w trakcie kampanii wyborczej mógłby bronić jakiegoś projektu politycznego i finansowego, do którego realizacji zobowiązywałby się wobec wszystkich obywateli.

IV – Budżet roczny

1.      Roczna procedura budżetowa została silnie zmodyfikowana przez nowy traktat. Przede wszystkim traktat lizboński znosi rozróżnienie na wydatki obowiązkowe i wydatki nieobowiązkowe. Wynika z tego logicznie, że w przyszłości PE i Rada będą decydowały o całości budżetu niezależnie od okoliczności.

2.      Wydatki o charakterze wiążącym pozostają. Traktat pozostawia w art. 279a niezmieniony przepis, na pierwszy rzut oka zbyteczny, zgodnie z którym PE, Rada i Komisja „zapewniają dostępność środków finansowych umożliwiających Unii wykonywanie jej zobowiązań prawnych wobec stron trzecich”.

3.      Kolejną zmianę stanowi rezygnacja z drugiego czytania, której konsekwencją jest pojawienie się nowego postępowania pojednawczego w sprawie budżetu. Chodzi o odrębną procedurę, prowadzącą do obowiązkowego rezultatu, z uwagi na szczególny charakter aktu, o którym mowa[7].

A.       Przebieg rocznej procedury budżetowej

(Kompletny opis procedury (art. 314 traktatu lizbońskiego) znajduje się w załączniku 1).

4.      Na pierwszym etapie procedury, wobec braku szczegółowych przepisów w traktacie instytucje muszą porozumieć się w sprawie szczegółów związanych z procedurą i harmonogramem. Dla PE pierwszy etap polega na zachowaniu aktualnie stosowanego harmonogramu prac. Instytucje powinny także dojść do porozumienia w kwestii mechanizmów nieformalnego uzgadniania, aby podjąć wszelkie kroki w celu zapewnienia sukcesu rocznej procedury budżetowej (patrz punkt 2 powyżej).

5.      Sprawozdawca podkreśla konieczność przeglądu i ewentualnego dostosowania w świetle zmian procedury istniejących posiedzeń trójstronnych, postępowania pojednawczego czy nieformalnego uzgadniania, a także wszelkich form dialogu międzyinstytucjonalnego. Art. 279b TFUE przewiduje regularne spotkania Przewodniczących PE, Rady i Komisji, zwoływane z inicjatywy Komisji. Traktat lizboński idzie o krok dalej, przewidując, że te regularne spotkania powinny mieć miejsce w ramach wszystkich procedur finansowych i budżetowych oraz że Przewodniczący podejmują wszelkie środki niezbędne do „popierania uzgodnień i zbliżania stanowisk instytucji, którymi kierują”. Przepis ten zatem w oczywisty sposób wzmacnia ogólną zasadę lojalnej współpracy między instytucjami, ustanawiając praktycznie obowiązek uzgodnień między instytucjami.

6.      W związku z tym uzasadnione jest pytanie, czy komitet powinien koniecznie składać się ze wszystkich członków Rady (oraz takiej samej liczby przedstawicieli Parlamentu Europejskiego), czy też może składać się z delegacji mniejszych liczebnie, ale wciąż równolicznych. Brzmienie ustępu 5 art. 272 („...członkowie Rady...”) wydaje się świadczyć na korzyść pierwszej hipotezy. Jeśli hipoteza ta się potwierdzi, należałoby przewidzieć metodę pracy obejmującą posiedzenia trójstronne przygotowawcze, poprzedzające prace komitetu pojednawczego. W każdym przypadku PE powinien upewnić się co do poziomu politycznego przedstawicielstwa w Radzie.

Konsekwencje w przypadku niepowodzenia negocjacji

7.      Jak wskazano w załączniku, w przypadku niepowodzenia negocjacji w postępowaniu pojednawczym Komisja przedstawia nowy projekt budżetu. Przepis ten wzmacnia zatem rolę Komisji, do której należy wyciągnięcie wniosków z niepowodzenia poprzez identyfikację punktów spornych między PE a Radą oraz zaproponowanie nowego projektu, mającego doprowadzić do porozumienia między dwiema instytucjami.

8.      W traktacie lizbońskim zostaje zachowany przepis, zgodnie z którym w przypadku niemożności ostatecznego przyjęcia budżetu przed rozpoczęciem roku budżetowego ma zastosowanie miesięczne prowizorium budżetowe.

Potwierdza się hipoteza, zgodnie z którą Parlament obejmuje dominującą pozycję w nowej procedurze budżetowej. Budżet nie może zostać przyjęty wbrew woli PE, Parlament może natomiast zatwierdzić budżet wbrew woli lub wobec milczenia Rady. W sytuacji gdy Parlament Europejski zatwierdza wspólny projekt, podczas gdy Rada go odrzuca, Parlament może, stanowiąc trzema piątymi głosów większości swoich członków, potwierdzić w całości lub części poprawki złożone do projektu budżetu Komisji.

Rola Komisji w procedurze budżetowej także zostaje wzmocniona. Komisja dysponuje prawdziwym prawem inicjatywy, rozszerzonym o możliwość zmiany tekstu projektu w dowolnym momencie, aż do zwołania komitetu pojednawczego. Jednoznacznie uznana zostaje jej rola mediatora w pracach komitetu. Do niej wreszcie należy znalezienie najlepszego rozwiązania alternatywnego w przypadku niepowodzenia procedury.

Należy podkreślić, że niektóre mechanizmy procedury skłaniają dwa organy władzy budżetowej do porozumienia: łatwiej jest przyjąć tekst kompromisowy niż go odrzucić, konsekwencje niepowodzenia są dość uciążliwe dla instytucji itp.

B.        Implikacje praktyczne nowej procedury budżetowej

9.      Zmiany w procedurze i wynikające z nich skrócenie terminów pociągają za sobą konieczność należytego przygotowania wszystkich etapów procedury, zarówno wewnątrz każdej instytucji jak i na poziomie międzyinstytucjonalnym, z uwagi na ograniczoną możliwość późniejszych poprawek.

Konsekwencje dla harmonogramu (patrz załącznik 1)

10.    Na pierwszy rzut oka PE powinien wspierać wyprzedzenie lub przynajmniej utrzymanie nieformalnego harmonogramu aktualnego:

- Komisja przedstawia swój projekt budżetu w kwietniu;

posiedzenie trójstronne ma miejsce na przełomie marca i kwietnia, co jest o tyle użyteczniejsze, że w każdej instytucji jest przewidziane tylko jedno czytanie;

- postępowanie pojednawcze na przełomie czerwca i lipca.

Konsekwencje dla wewnętrznej pracy PE

11.    Rezolucja w sprawie projektu budżetowego umożliwi, z myślą o pierwszym czytaniu:

- wskazanie kierunków strategicznych związanych z priorytetami PE

- podjęcie decyzji dotyczących projektów pilotażowych i działań przygotowawczych.

Konsekwencje dla przebiegu jedynego czytania w Parlamencie

12.    Fakt, że przewidziane jest tylko jedno czytanie, zmienia znacząco charakter tego czytania i poważnie wzmacnia jego znaczenie strategiczne. Chodzi de facto o zajęcie stanowiska wobec wszystkich pozycji w budżecie (w tym wobec dawnych wydatków obowiązkowych) i wyrażenie priorytetów politycznych PE. Sprawozdawca zwraca szczególną uwagę na fakt, że poprawki przyjęte w pierwszym czytaniu nie będą mogły być później zmienione przez sam Parlament. Powinny zatem spełniać dwojaki cel: umożliwić satysfakcjonujące porozumienie w komitecie pojednawczym, a jednocześnie dać możliwość ponownego potwierdzenia ich przez PE (bardzo znaczną większością głosów) w przypadku, gdyby tekst komitetu pojednawczego został odrzucony przez Radę, a przyjęty przez Parlament.

13.    Zasadniczą kwestią jest zatem opracowanie przed pierwszym czytaniem mechanizmu intensywnego dialogu między Komisją Budżetową i zaangażowanymi komisjami parlamentarnymi oraz grupami politycznymi.

Konsekwencje dla składu komitetu pojednawczego

14.    Szczególny charakter uzgadniania budżetu skłania do zastanowienia się nad składem delegacji PE. W związku z tym należałoby niezwłocznie zaproponować konkretną strukturę delegacji.

15.    Rozsądne byłoby uwzględnienie znaczącego udziału Komisji Budżetowej, przy jednoczesnym zapewnieniu adekwatnego udziału komisji parlamentarnych mających poważny wpływ na budżet.

16.    Można ewentualnie przewidzieć rozszerzenie tej struktury, w celu wzmocnienia zdolności negocjacyjnej delegacji oraz jej spójności strategicznej. W każdym przypadku należałoby podjąć wszelkie środki dla zapewnienia maksymalnej reprezentatywności delegacji, aby wzmocnić jej wagę w negocjacjach i zapewnić jej możliwie najszersze poparcie plenum.

Konsekwencje dla wyniku procedury

17.      Organizacja procedury i harmonogramu powinna umożliwić wykorzystanie przez Parlament instrumentów przewidzianych dla niego w traktacie. Oznacza to, że PE powinien mieć możliwość wypowiedzenia się na temat tekstu komitetu pojednawczego w listopadzie, tak aby w razie potrzeby móc przegłosować swoje poprawki z pierwszego czytania w grudniu. Ten margines bezpieczeństwa mógłby umożliwić uzyskanie zgody na nową inicjatywę Komisji w przypadku niepowodzenia pierwszej procedury budżetowej.

V- Rozporządzenie finansowe

1.      Wreszcie kolejną ważną nowością, jaką wprowadza traktat lizboński, jest to, że przyjęcie rozporządzenia finansowego będzie odtąd podlegać zwykłej procedurze ustawodawczej (art. 277 TFUE), dzięki czemu PE zyskuje prawdziwe uprawnienia współdecyzyjne. Przypomnijmy, że aktualnie Parlament pełni w tej dziedzinie jedynie funkcję konsultacyjną.

2.      Jest to znaczący postęp legislacyjny. Przegląd rozporządzenia finansowego będzie miał miejsce przed wejściem w życie traktatu. PE powinien wówczas negocjować, a później zadecydować, w jaki sposób podzielić przepisy porozumienia międzyinstytucjonalnego między rozporządzenie finansowe i ramy finansowe. Ta uwaga zostanie jeszcze poddana pod rozwagę w rozdziale VI.

VI - Wpływ traktatu lizbońskiego na obecne PMI

1.        Wejście w życie traktatu lizbońskiego będzie miało szczególny wpływ na obecne porozumienie międzyinstytucjonalne w sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami oraz na rozporządzenie finansowe.

Obecne PMI i WRF

2.        W odniesieniu do PMI art. 312 TFUE ustanawia wieloletnie ramy finansowe, które zostaną zawarte w rozporządzeniu przyjętym zgodnie ze specjalną procedurą prawodawczą wymagającą jednomyślnej decyzji Rady po uzyskaniu zgody PE, który stanowi bezwzględną większością głosów swoich członków. Oznacza to, że ramy finansowe – określane dotychczas za pomocą perspektyw finansowych uzgadnianych dobrowolnie przez instytucje zgodnie z PMI – staną się prawnie wiążące. Ponadto artykuł ten podkreśla, że

"1. Roczny budżet Unii jest zgodny z wieloletnimi ramami finansowymi.”

3.        Co do treści WRF, które obowiązują przez co najmniej pięć lat, w tym samym artykule podkreślono, że ramy finansowe

„3. ... określają kwoty rocznych pułapów środków na zobowiązania z podziałem na kategorie wydatków oraz rocznego pułapu środków na płatności. Kategorie wydatków, których liczba jest ograniczona, odpowiadają głównym sektorom działalności Unii.

Ramy finansowe zawierają wszelkie inne postanowienia wymagane dla prawidłowego prowadzenia rocznej procedury budżetowej.

Oznacza to, że w przyszłych WRF należy uwzględnić nie tylko pułapy, lecz również zasady zawarte w obecnym PMI, które ułatwiają „prawidłowe prowadzenie” rocznej procedury budżetowej, głównie zasady dotyczące funkcjonowania WRF, takie jak procedury zmiany i elastyczności.

Rozporządzenie finansowe według traktatu lizbońskiego

4.        Rozporządzenie finansowe stanie się rozporządzeniem przyjmowanym przez Radę i PE w ramach zwykłej procedury prawodawczej (procedura współdecyzji) po wydaniu opinii przez Trybunał Obrachunkowy. Zgodnie z art. 322 ust. 1 TFUE winno ono zawierać

„ a) zasady finansowe określające w szczególności warunki uchwalania i wykonywania budżetu...”.

5.        Oczywisty jest fakt, że nowy traktat będzie miał bezpośredni wpływ na niektóre aspekty rozporządzenia finansowego, na przykład w zakresie nowej procedury budżetowej, co w szczególności dotyczy zniesienia klasyfikacji wydatków na obowiązkowe i nieobowiązkowe. Przyszłe rozporządzenie finansowe powinno jednak zawierać również niektóre postanowienia przewidziane obecnie w PMI (tj. zasady dotyczące dyscypliny budżetowej i aktów prawnych), dla których miejscem stosowniejszym byłoby rozporządzenie finansowe, a nie rozporządzenie w sprawie WRF.

Harmonogram i kryteria

6.        Obydwa te akty mogą zostać przyjęte dopiero po wejściu w życie traktatu, lecz powinno to nastąpić we właściwym momencie, aby możliwe było prawidłowe wykonanie budżetu na 2009 r. i uchwalenie budżetu na 2010 r. zgodnie z nowymi ramami prawnymi. Oznacza to, że negocjacje polityczne między instytucjami powinny rozpocząć się niezwłocznie, aby możliwe było osiągnięcie porozumienia politycznego do końca bieżącego roku i jak najszybsze rozpoczęcie oficjalnej procedury ich przyjęcia po wejściu w życie traktatu lizbońskiego – pod warunkiem, że ukończone zostaną wszystkie procedury ratyfikacji. Poza tym, że oczywiste jest, iż procedura ustalania budżetu na 2010 r. musi przebiegać już według nowych zasad przewidzianych w traktacie lizbońskim, o pilnym charakterze tej sprawy świadczą przykłady praktyczne: na jakich zasadach będą dokonywane przesunięcia środków po 1 stycznia 2009 r., jeżeli traktat wejdzie w życie w tym dniu? Albo jaką procedurę będzie można zastosować w tym roku?

7.        Kryteria rozróżnienia między przepisami obecnego porozumienia międzyinstytucjonalnego, które powinny zostać zachowane w przyszłym porozumieniu międzyinstytucjonalnym a przepisami, które powinny raczej zostać ujęte w wieloletnich ramach finansowych są określone bezpośrednio w traktacie z Lizbony:

- rozporządzenie dotyczące wieloletnich ram finansowych musi zawierać „inne postanowienia wymagane dla prawidłowego prowadzenia rocznej procedury budżetowe”. Oznacza to ogół przepisów dotyczących funkcjonowania obecnego porozumienia międzyinstytucjonalnego, tzn. mobilizacji poszczególnych środków i elastyczności, procedury przeglądu, specjalnych ustaleń dotyczących konkretnych obszarów polityki (WPZiB/Agencje, itp.).

- rozporządzenie finansowe powinno zawierać wszystkie niezbędne postanowienia „określające warunki uchwalania i wykonywania budżetu...” zgodnie z nową procedurą ustanowioną w traktacie. Wydaje się, że zmiany wprowadzone nowym traktatem (tj. zniesienie klasyfikacji wydatków na obowiązkowe i nieobowiązkowe, nowa procedura współdecyzji w przypadku przeniesienia środków itd.) mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie komitetu pojednawczego, mechanizm progowy i oczywiście aktualizację przepisów rozporządzenia finansowego.

8.        Sprawozdawczyni uważa, że to dostosowanie rozporządzenia finansowego powinno uwzględniać jedynie zmiany bezpośrednio wynikające z nowego traktatu i zmiany wynikające z podziału postanowień obecnego PMI (zgodnie z kryteriami określonymi w traktacie), natomiast w żadnym razie nie powinno być mylone z następującym co trzy lata przeglądem, który przewiduje samo rozporządzenie finansowe.

Jaka jest przyszłość PMI?

9.        Czy oznacza to, że PMI z maja 2006 r. stanie się całkowicie zbędne i wszystkie jego postanowienia zostaną zawarte w tych dwóch podstawowych aktach prawnych dotyczących spraw finansowych? Prawdopodobnie nie: w nowej procedurze budżetowej nadal potrzebny będzie szereg ustaleń praktycznych, takich jak nowy pragmatyczny kalendarz, procedura współpracy międzyinstytucjonalnej, warunki funkcjonowania komitetu pojednawczego, jego sekretariatu, format wspólnych dokumentów i ich tłumaczeń itd. Wszystkie te kwestie, a prawdopodobnie także inne (na przykład art. 31 i 33 obecnego PMI, część jego załącznika 2), mogłyby zostać zgrupowane w nowym PMI w sprawie procedury budżetowej[8]. Przedstawiając takie twierdzenia, sprawozdawczyni za przedwczesne uważa dokładne określanie na tym etapie procedury, który artykuł obecnego PMI mógłby stać się częścią przyszłego PMI lub artykułem jednej z dwóch podstaw prawnych.

10.      Podsumowując, sprawozdawczyni uważa, że traktat lizboński otworzy możliwości nowego podejścia w stosunkach budżetowych, które będzie opierać się na wspólnych decyzjach Parlamentu i Rady jako organów równorzędnych. W tym zakresie celem niniejszego dokumentu jest zaproponowanie pewnych zasad, które powinny zostać ustalone przez Komisję Budżetową, aby rozpocząć konstruktywne dyskusje z Radą i Komisją.

11.      Sprawozdawczyni doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że traktat lizboński wejdzie w życie wyłącznie wówczas, gdy – i jeżeli w ogóle – wszystkie procedury ratyfikacji zostaną ukończone we wszystkich państwach członkowskich. Tymczasem pilna potrzeba wydania niektórych wyżej wymienionych aktów jak najszybciej po wejściu w życie traktatu lizbońskiego oznacza, że wstępne dyskusje między instytucjami w sprawie środków potrzebnych do wprowadzenia w życie traktatu powinny rozpocząć się niezwłocznie. W rzeczywistości wszystkie instytucje podzielają pogląd, że kiedy, i jeżeli w ogóle, nowy traktat wejdzie w życie, harmonogram przebiegu procedury powinien zostać ustalony w taki sposób, aby uniknąć ewentualnej luki prawnej. Do osiągnięcia tego celu konieczne jest osiągnięcie porozumienia politycznego co do treści tych środków do końca bieżącego roku.

VII - Wpływ budżetowy innowacji zawartych w traktacie lizbońskim: aspekty instytucjonalne i nowe kompetencje Unii

1.        Celem niniejszego rozdziału jest przeanalizowanie traktatu lizbońskiego w świetle jego ewentualnego wpływu na budżet, to jest zestawienie nowych elementów wprowadzonych do traktatu, które mogą mieć wpływ na budżet UE.

2.        Bez wątpienia wprowadzanie danych liczbowych do niniejszego dokumentu nie jest zadaniem sprawozdawcy, zadanie to zostanie wykonane w ramach rozważań wprowadzonych podczas weryfikacji śródokresowej lub po zawarciu porozumienia w sprawie obecnych perspektyw finansowych. Natomiast oczywiste jest, że polityki lub instytucje wymienione poniżej nie zostały uwzględnione podczas przyjmowania obecnych wieloletnich ram finansowych.

A.       Postanowienia budżetowe wynikające z nowych kompetencji Unii

3.        Traktat lizboński nie przyznaje Unii nowej wyłącznej kompetencji.

Natomiast nadaje jej pewną liczbę nowych kompetencji, które należą do kategorii:

- „kompetencji dzielonych” (na przykład przestrzeń kosmiczna i energetyka)

- „działań wspierających, koordynujących lub uzupełniających” (na przykład ochrona cywilna, własność intelektualna, turystyka, współpraca administracyjna i sport).

Oprócz kilku pojedynczych wyjątków, w wymienionych dziedzinach stosowana będzie zwykła procedura prawodawcza (współdecyzja z Parlamentem i większość kwalifikowana w Radzie Ministrów).

4.        Nowe podstawy prawne dopuszczają zatem interwencję legislacyjną UE. Niektóre z nich odnoszą się jednak do aktów, które prawdopodobnie nie pociągają za sobą konsekwencji finansowych dla UE. Inne zawierają nowe kompetencje jedynie pozornie, gdyż w niektórych przypadkach Unia już wcześniej podejmowała działania w wymienionych tam dziedzinach (na przykład w dziedzinie energetyki), opierając się na różnych postanowieniach traktatów, niekiedy nawet na art. 308.

5.        Niemniej jednak na obecnym etapie procedury jest jeszcze za wcześnie, aby dokładnie ocenić konsekwencje budżetowe tych postanowień. Ponadto należy przypomnieć, że ewentualne wydatki z budżetu Unii wymagają wcześniej przyjęcia specjalnych aktów prawnych (art. 268/310 ust. 4 TFUE[9]).

Przed podjęciem decyzji dotyczącej dotacji budżetowych należy poczekać na przyjęcie aktów legislacyjnych.

6.        W dziedzinie polityki rolnej należy zauważyć, że postanowienia zawarte w art. 36 i 37 obecnego traktatu zostaną przeniesione do nowego art. 37 ust. 2, co oznacza, że będą podlegały procedurze współdecyzji. Postanowienia te dotyczą również następujących tekstów: wspólnej organizacji rynku, rozporządzenia w sprawie płatności bezpośrednich, rozporządzenia w sprawie rozwoju wsi i finansowania wspólnej polityki rolnej.

7.        Traktat lizboński przewiduje w istocie rozszerzenie współdecyzji na blisko pięćdziesiąt nowych dziedzin legislacyjnych. Dotacje budżetowe na programy w ramach współdecyzji zostaną uwzględnione w wieloletnich ramach finansowych, które są prawnie wiążące. Sprawozdawcczyni przypomina, że należy zatem rozważyć podejście, które umożliwi Komisji Budżetowej aktywną współpracę z przedmiotowo właściwymi komisjami parlamentarnymi. Chodzi o wzmocnienie spójności głosowania Parlamentu Europejskiego w tych kwestiach, przy czym dotyczy to zarówno wieloletnich ram finansowych, jak i rocznych budżetów.

8.        W punkcie C niniejszego rozdziału znajduje się zestawienie nowych kompetencji i ich najbardziej oczywistych konsekwencji budżetowych.

B.        Aspekty instytucjonalne

9.        Oprócz postanowień dotyczących finansów Unii, które zostały przeanalizowane powyżej, istnieją również postanowienia dotyczące zmian instytucjonalnych mających wpływ na budżet Unii.

a)        Parlament Europejski

Przewidywane wejście w życie decyzji ustalającej skład PE, które było już przedmiotem negocjacji politycznych (sprawozdanie Lamassoure’a i Severina) w kontekście przyszłych wyborów europejskich, będzie musiało zostać przełożone. Zgodnie z traktatem z Lizbony od czerwca 2009 r. Parlament będzie liczył 751 posłów. Ponieważ jednak traktat nie wszedł w życie pod koniec roku 2008, PE początkowo będzie liczył 736 posłów przewidzianych już w traktacie z Nicei, a następnie, pod warunkiem wejścia w życie traktatu z Lizbony, zwiększy swą liczebność do 754 posłów, zgodnie z konkluzjami z posiedzenia Rady w dniach 11-12 grudnia 2008 r. Należy uwzględnić ten fakt w budżecie PE.

(Przewidywana data: czerwiec 2009)

b)        Rada Europejska i stała prezydencja:

Rada Europejska staje się autonomiczną instytucją i z tego względu będzie posiadać własny budżet. Zgodnie z art. 273a/316 TFUE budżet ten powinien zostać zapisany w tej samej sekcji, co budżet Rady. Artykuł 210a/235 ust. 4 TFUE Tl stanowi ponadto, że sekretariat Rady będzie wspierał Radę Europejską.

           W ten sposób znaczna część funkcjonowania Rady Europejskiej będzie mogła być finansowana z budżetu Rady. Powstaje zatem pytanie, czy i jak PE będzie mógł skutecznie kontrolować wydatki związane z sekretariatem Rady Europejskiej oraz czy dżentelmeńska umowa między dwoma częściami władzy budżetowej powinna zostać utrzymana.

Na koniec należy przewidzieć budżet na specjalne wydatki związane z funkcją Przewodniczącego Rady Europejskiej (wynagrodzenie Przewodniczącego i członków jego gabinetu, wydatki na podróże itp.) w związku ze stałą prezydencją Rady Europejskiej.

(Przewidywana data: styczeń 2009)

c)        Wysoki przedstawiciel

Zgodnie z deklaracją 12 (Deklaracja odnosząca się do artykułu 9e Traktatu o Unii Europejskiej) załączoną do traktatu lizbońskiego wysoki przedstawiciel również powinien objąć funkcję od przyszłego roku (oczywiście, jeżeli traktat lizboński wejdzie w życie na początku 2009 r.). Można uznać, że wydatki te zostaną pokryte z budżetu Komisji, zważywszy że wysoki przedstawiciel zajmie stanowisko obecnego komisarza.

(Przewidywana data: styczeń 2009)

d)   Europejska Służba Działań Zewnętrznych

Problem finansowania Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych nie jest bezpośrednio związany z problemem dostępności środków, gdyż służby zewnętrzne były już finansowane z budżetu Komisji i Rady. Dotyczy on przede wszystkim nomenklatury budżetowej i bez wątpienia nie ma charakteru technicznego, lecz polityczny. Ponadto należy uwzględnić w budżecie UE ewentualne wydatki na członków Służby pochodzących z krajowych służb dyplomatycznych zgodnie z postanowieniami traktatu lizbońskiego.

PE przygotowuje dwa sprawozdania na ten temat (sprawozdanie Broka (AFCO) w sprawie aspektów instytucjonalnych Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych i sprawozdanie Neyts (AFET)). PE będzie zdecydowanie zainteresowany określeniem konkretnego modelu funkcjonowania Służby i jest skłonny wykorzystać swoje uprawnienia budżetowe w tej kwestii. Sprawozdawca uważa, że żadna decyzja budżetowa dotycząca przyszłości Służby nie powinna być podejmowana przed znalezieniem porozumienia politycznego w sprawie jej konfiguracji.

(Przewidywana data: w ciągu 2009 r. – Należy ewentualnie przewidzieć kilka etapów tworzenia Służby w perspektywie kilku budżetów rocznych)

e)    Komisja

Oprócz zmian wynikających z utworzenia stanowiska Wysokiego przedstawiciela i Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych bezpośrednie konsekwencje traktatu lizbońskiego dla budżetu Komisji powinny być odczuwalne od 2014 r., kiedy weszłoby w życie postanowienie o zmniejszeniu liczby członków Komisji do 2/3 liczby państw członkowskich. Decyzje Rady Europejskiej podjęte na posiedzeniu w dn. 11-12 grudnia 2008 r. wydają się jednakże zmierzać w kierunku utrzymania obecnego składu Komisji.

(Przewidywana data: 2014)

f)    Trybunał Sprawiedliwości (Deklaracja odnosząca się do artykułu 222 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w sprawie liczby rzeczników generalnych w Trybunale Sprawiedliwości)

Zgodnie z treścią deklaracji 41 odnoszącej się do artykułu 252 TFUE liczba rzeczników generalnych może wzrosnąć z 8 do 11, jeżeli Trybunał Sprawiedliwości przedstawi taki wniosek. Zwiększenie liczby rzeczników będzie miało wpływ na budżet Trybunału.

(Przewidywana data: zostanie określona we wniosku Trybunału Sprawiedliwości WE)

g)    Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów

Skład obydwu Komitetów został określony w traktacie: żaden z nich nie może liczyć więcej niż 350 członków, a obecnie liczba członków wynosi 344. Traktat lizboński zmienia procedurę określania składu Komitetów, niemniej jednak granica 350 posłów została utrzymana. W przyszłości skład Komitetów będzie wyznaczała jednogłośnie Rada na wniosek Komisji. Obecnie nie można przewidzieć konsekwencji budżetowych zmiany procedury wyznaczania członków obydwu Komitetów.

h)    Utworzenie Prokuratury Europejskiej (art. 86 TFUE)

Prokuratura Europejska powinna zastąpić obecny OLAF. Jej utworzenie będzie niewątpliwie obciążało budżet Unii (wynagrodzenia, pracownicy, infrastruktura itp.). Niemniej jednak konsekwencje finansowe tego zapisu będzie można należycie ocenić dopiero przy okazji przyjęcia decyzji dotyczącej utworzenia Prokuratury Europejskiej.

(Przewidywana data: należy poczekać na przyjęcie aktów legislacyjnych)

C.       Polityki Unii: nowe kompetencje i nowe podstawy prawne

a)    Nowe funkcje EUROJUST-u (art. 85 TFUE)

Funkcje EUROJUST-u zostały rozszerzone. Może to prowadzić do zwiększonych potrzeb finansowych, które będą znane dopiero podczas przyjmowania aktów legislacyjnych przewidzianych w traktacie.

(Przewidywana data: należy czekać na akty legislacyjne w perspektywie średnio- i długoterminowej)

b)   Współpraca sądowa w sprawach karnych (art. 82 ust. 1 lit. c))

Nowa kompetencja przyznana Unii w dziedzinie wspierania szkolenia sędziów i innych pracowników wymiaru sprawiedliwości również może mieć konsekwencje budżetowe, nawet jeżeli tego rodzaju działanie jest już finansowane przez UE.

(Przewidywana data: należy poczekać na przyjęcie aktów legislacyjnych)

c)    Młodzież i sport (art. 165):

Młodzież – Została dodana nowa kompetencja: „zachęcanie młodzieży do uczestnictwa w życiu demokratycznym Europy” (art. 165 ust. 2 tiret piąte). Kompetencja ta będzie miała bez wątpienia konsekwencje finansowe, nawet jeżeli podobne działania są już finansowane z budżetu UE.

Sport - Zgodnie z art. 165 ust. 1 Unia zyskała kompetencję w dziedzinie sportu: musi przyczyniać się do do wspierania europejskich przedsięwzięć w zakresie sportu, uwzględniając jego szczególny charakter, jego struktury oparte na zasadzie dobrowolności oraz uwzględniając jego funkcję społeczną i edukacyjną. Konsekwencje budżetowe również tego zapisu będą znane po przyjęciu aktów legislacyjnych.

(Przewidywana data: należy poczekać na przyjęcie aktów legislacyjnych)

d)   Zdrowie publiczne (art. 168)

Dodano kompetencję UE w dziedzinie monitorowania, wczesnego ostrzegania i zwalczania poważnych transgranicznych zagrożeń dla zdrowia. Nie chodzi o harmonizację, lecz o środki zachęcające. Unia zachęca również do „współpracy między Państwami Członkowskimi w celu zwiększenia komplementarności ich usług zdrowotnych w regionach przygranicznych.” Ponadto Unia może również przyjmować środki, których bezpośrednim celem jest ochrona zdrowia publicznego w związku z tytoniem i nadużywaniem alkoholu. Harmonizacja legislacyjna jest wykluczona.

(Przewidywana data: należy czekać na akty legislacyjne w perspektywie średnio- i długoterminowej)

e)    Europejska przestrzeń badawcza (art. 179)

Artykuł 179 przewiduje utworzenie europejskiej przestrzeni badawczej, aby wzmocnić bazę naukową i techniczną Unii. Celem takiego zapisu jest zapewnienie swobodnej wymiany naukowców, wiedzy naukowej i technologii w europejskiej przestrzeni badawczej.

PE i Rada powinny określić środki niezbędne do ustanowienia europejskiej przestrzeni badawczej zgodnie z procedurą współdecyzji, w uzupełnieniu do działań przewidzianych w wieloletnim programie ramowym.

(Przewidywana data: należy czekać na akty legislacyjne w perspektywie średnio- i długoterminowej)

f)    Polityka przestrzeni kosmicznej (art. 189)

TFUE określa zarys nowej europejskiej polityki przestrzeni kosmicznej, której celem jest wspieranie postępu naukowo-technicznego, konkurencyjności przemysłowej i realizacji swoich polityk (ust. 1), włącznie z nowym europejskim programem kosmicznym (z wykluczeniem harmonizacji legislacyjnej).

Korzystając z nowej kompetencji, Unia może promować wspólne inicjatywy, popierać badania i rozwój technologiczny, koordynować wysiłki niezbędne do badania i wykorzystania przestrzeni kosmicznej.

Akty legislacyjne przyjęte zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą ustanowią niezbędne środki w postaci europejskiego programu kosmicznego. Ponownie wykluczona została harmonizacja legislacyjna. (ust. 2).

Ustęp 3 przewiduje, że Unia ustanawia wszelkie stosunki z Europejską Agencją Kosmiczną, zapewniając podstawę prawną dla współpracy z Agencją.

(Przewidywana data: należy czekać na akty legislacyjne w perspektywie średnio- i długoterminowej)

g)    Środowisko naturalne/walka ze zmianą klimatu (art. 191)

Cele polityki Unii w dziedzinie środowiska naturalnego zostały rozszerzone o promowanie na płaszczyźnie międzynarodowej środków zmierzających do rozwiązywania regionalnych lub światowych problemów środowiska naturalnego, w szczególności zwalczania zmian klimatu.

Nie przewiduje się nowej specjalnej podstawy prawnej. Cel zostanie zatem włączony do instrumentów (w szczególności programów), które są już dostępne, co może mieć istotne konsekwencje budżetowe.

(Przewidywana data: należy czekać na akty legislacyjne w perspektywie średnio- i długoterminowej)

h)    Energia (art. 194)

Unia będzie mogła podejmować środki mające na celu:

- zapewnienie funkcjonowania rynku energii;

- zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii w Unii,

- wspieranie efektywności energetycznej i oszczędności energii, jak również rozwoju nowych i odnawialnych form energii;

- wspieranie wzajemnych połączeń między sieciami energii.

Dodano również odniesienie do solidarności energetycznej między państwami członkowskimi.

Wymienione środki nie mogą podważać ani kompetencji państwa członkowskiego w dziedzinie określania warunków wykorzystania jego zasobów energetycznych, wyboru między różnymi źródłami energii i ogólnej struktury jego zaopatrzenia w energię. Postanowienie to jest zgodne z art. 192 ust. 2 lit. c), który pozwala Radzie przyjmować zgodnie ze specjalną procedurą prawodawczą środki mające istotny wpływ na wybór państw członkowskich spośród różnych źródeł energii i wybór struktury zaopatrzenia w energię. Jeżeli środki mają przede wszystkim charakter fiskalny, Rada musi je przyjąć jednogłośnie (art. 194 ust. 3)

(Przewidywana data: należy czekać na akty legislacyjne w perspektywie średnio- i długoterminowej)

i)     Turystyka (art. 195)

Unia uzyskała nową kompetencję, aby zachęcać do „tworzenia korzystnego środowiska dla rozwoju przedsiębiorstw w tym sektorze” i wspierać współpracę „między państwami członkowskimi, w szczególności przez wymianę dobrych praktyk”. (wykluczenie harmonizacji legislacyjnej)

(Przewidywana data: należy czekać na akty legislacyjne w perspektywie średnio- i długoterminowej)

j)         Ochrona ludności (art. 196)

Unia będzie uprawniona do podejmowania środków pomocniczych zachęcających do współpracy między państwami członkowskimi w celu zwiększenia skuteczności systemów zapobiegania klęskom żywiołowym lub katastrofom spowodowanymi przez człowieka i ochrony przed nimi.

(Przewidywana data: należy czekać na akty legislacyjne w perspektywie średnio- i długoterminowej)

k)        Współpraca administracyjna (art. 197 TFUE)

Unia będzie uprawniona do wspierania wysiłków państw członkowskich zmierzających do poprawy ich zdolności administracyjnej w zakresie wdrażania prawa Unii. Działanie to będzie polegać w szczególności na ułatwianiu wymiany informacji i urzędników oraz wspieraniu programów szkolenia. Harmonizacja legislacyjna jest wykluczona.

(Przewidywana data: należy czekać na akty legislacyjne w perspektywie średnio- i długoterminowej)

l)         Pomoc humanitarna (art. 214 TFUE)

Traktat lizboński stworzył nową podstawę prawną dla działań UE w dziedzinie pomocy humanitarnej w krajach trzecich. Celem działań może być niesienie pomocy i opieki dla ludności w państwach trzecich, która stała się ofiarą klęsk żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka, oraz jej ochrona, w celu sprostania potrzebom humanitarnym wynikającym z takich różnych sytuacji (ust. 1).

Działania Unii i państw członkowskich muszą się wzajemnie uzupełniać i wzmacniać. Muszą być zgodne z ogólnymi celami działań zewnętrznych UE oraz zasadami prawa międzynarodowego oraz zasadami bezstronności, neutralności i niedyskryminacji (ust. 2).

PE i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą, ustanawiają środki określające ramy prowadzenia przez Unię akcji pomocy humanitarnej. (ust. 3). Unia może również zawierać umowy z krajami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi (ust. 4).

Nowa podstawa prawna umożliwia utworzenie Europejskiego Ochotniczego Korpusu Pomocy Humanitarnej, w celu ustanowienia ram wspólnego wkładu młodych Europejczyków w akcje pomocy humanitarnej. (PE i Rada stanowią zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą).

Unia posiada już kompetencję w dziedzinie pomocy humanitarnej. Jednak określenie nowych ram dla bardziej precyzyjnych kompetencji w tej dziedzinie może mieć istotny wpływ finansowy na budżet.

(Przewidywana data: należy czekać na decyzje lub akty legislacyjne w perspektywie średnio- i długoterminowej)

m)   Klauzula solidarności (art. 222 TFUE)

„Unia i jej Państwa Członkowskie działają wspólnie w duchu solidarności, jeżeli jakiekolwiek Państwo Członkowskie stanie się przedmiotem ataku terrorystycznego lub ofiarą klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka”. (ust. 1). Obecnie Unia finansuje już działania o podobnym charakterze w ramach Funduszu Solidarności (1 miliard euro rocznie zgodnie z PMI - potwierdzić), lecz zakres stosowania klauzuli solidarności jest szerszy, w szczególności w kwestii ochrony przez atakami terrorystycznymi, co może prowadzić do operacji o charakterze wojskowym. Jest zatem prawdopodobne, że obecne środki finansowe będą musiały zostać zwiększone.

Zasady wdrażania klauzuli zostaną określone przez Radę stanowiącą większością kwalifikowaną na wniosek Komisji i wysokiego przedstawiciela (jednogłośnie w przypadku konsekwencji w dziedzinie obrony). PE zostanie poinformowany o decyzji Rady.

(Przewidywana data: należy czekać na decyzję Rady w perspektywie średnio- i długoterminowej)

Załącznik 1

Przebieg rocznej procedury budżetowej

1. Inicjatywa Komisji: projekt budżetu

Procedura budżetowa rozpoczyna się formalnie przed 1 września, na podstawie propozycji Komisji, do której należy inicjatywa legislacyjna w kwestii projektu budżetu. Ma to konsekwencje w szczególności dla określenia większości kwalifikowanej w Radzie, ponieważ w tym przypadku stosuje się zwykłą większość kwalifikowaną[10]. Art. 250 TFUE, zmieniony, przewiduje natomiast, że w przypadku procedury budżetowej[11] przepis, zgodnie z którym Rada może przyjąć akt stanowiący zmianę projektu Komisji wyłącznie jednomyślnie, nie ma zastosowania. Punkt 2 ustępu 2 precyzuje, że Komisja może zmieniać swój projekt aż do chwili zwołania komitetu pojednawczego, co ma na celu ułatwienie jej roli mediatora między PE i Radą.

Przy opracowywaniu projektu budżetu komisja powinna wziąć pod uwagę przewidywane wydatki ustalone przez każdą z instytucji. Nie jest jednak zobowiązana do ich koniecznego uwzględnienia, ponieważ zgodnie z art. 270a projekt budżetu może zawierać odmienne przewidywania.

2. Zajęcie stanowiska przez Radę i PE

Pierwsze czytanie rozpoczyna Rada, która powinna zająć stanowisko w sprawie projektu budżetu najpóźniej w dniu 1 października, a następnie przekazać je PE. Ten powinien wówczas zająć stanowisko w terminie 42 dni od czasu zajęcia stanowiska przez Radę.

Jeżeli PE zatwierdzi stanowisko Rady lub nie wypowie się, budżet uznaje się za przyjęty.

Jeżeli PE przyjmie poprawki (większością głosów swoich członków), projekt po poprawkach zostaje przekazany Radzie i Komisji.

Przewodniczący PE powinien wówczas, w porozumieniu z Przewodniczącym Rady, zwołać niezwłocznie komitet pojednawczy[12].

W przypadku jednak, gdy Rada powiadomi PE w ciągu dziesięciu dni od chwili przekazania projektu po poprawkach o przyjęciu wszystkich poprawek, nie zwołuje się komitetu pojednawczego, ponieważ budżet po poprawkach uznaje się za przyjęty.

3. Komitet pojednawczy

Komitet pojednawczy, który powinien składać się z „członków Rady lub ich przedstawicieli” i „takiej samej liczby członków” reprezentujących PE, ma wówczas 21 dni na znalezienie porozumienia. Komisja uczestniczy w pracach komitetu i zgodnie z traktatem lizbońskim podejmuje „wszelkie niezbędne inicjatywy na rzecz zbliżenia stanowisk Parlamentu Europejskiego i Rady” (art. 2702 ust. 5 pkt 2 TFUE).

4. Wynik procedury: dominująca pozycja PE

Jeśli w terminie 21 dni komitet pojednawczy nie dojdzie do porozumienia, budżet uznaje się za nieprzyjęty i powinna rozpocząć się nowa procedura poprzez przedstawienie przez Komisję nowego projektu budżetu.

Jeżeli komitet pojednawczy dojedzie do porozumienia w sprawie tekstu kompromisowego, PE i Rada mają 14 dni na zajęcie stanowiska wobec tego tekstu. Ustęp 7 jest sformułowany w sposób pozostawiający wątpliwości, można jednak wywnioskować, że budżet zostaje przyjęty, jeżeli żadna z instytucji nie odrzuci go większością kwalifikowaną w przypadku Rady i większością głosów zasiadających posłów w przypadku PE[13].

Jeżeli obie instytucje odrzucą tekst, Komisja powinna przedstawić nowy projekt budżetu.

Podobnie dzieje się, gdy PE odrzuci tekst (większością bezwzględną głosów swoich członków), a Rada nie (przyjmie go, lub nie wypowie się).

Jeżeli natomiast PE zatwierdzi tekst (zwykłą większością), a Rada go odrzuci, PE ma jeszcze możliwość w terminie 14 dni od chwili odrzucenia tekstu przez Radę potwierdzenia poprawek, które przyjął w pierwszym czytaniu, o ile po raz kolejny przyjmie je trzema piątymi głosów większości swoich członków[14]. W tym przypadku budżet uznaje się za przyjęty z poprawkami potwierdzonymi przez PE. Jeżeli PE nie zdoła potwierdzić wszystkich poprawek, określone punkty pozostają zgodne z tekstem komitetu pojednawczego.

Dla większej jasności można przedstawić syntezę wszystkich możliwych reakcji obu instytucji wobec wspólnego projektu komitetu pojednawczego w następujący sposób:

PE zatwierdza + Rada zatwierdza = budżet przyjęty

PE zatwierdza + Rada nie wypowiada się = budżet przyjęty

PE zatwierdza + Rada odrzuca = budżet przyjęty z poprawkami PE lub jako wspólny tekst

PE nie wypowiada się + Rada zatwierdza = budżet przyjęty

PE nie wypowiada się + Rada nie wypowiada się = budżet przyjęty

PE nie wypowiada się + Rada odrzuca = budżet odrzucony

PE odrzuca + Rada zatwierdza = budżet odrzucony

PE odrzuca + Rada nie wypowiada się = budżet odrzucony

PE odrzuca + Rada odrzuca = budżet odrzucony

Należy jeszcze przypomnieć, że przyjęcie tekstu przez PE następuje zwykłą większością głosów, podczas gdy jego odrzucenie wymaga większości głosów członków PE[15].

W przypadku pozytywnego wyniku procedury, stwierdzenie, że budżet został przyjęty, należy, podobnie jak obecnie, do Przewodniczącego PE.

  • [1]  Według państw członkowskich to wiążące prawnie sformalizowanie stanowiło konieczny równoważny zapis pozwalający na zniesienie rozróżnienia na wydatki obowiązkowe i nieobowiązkowe, ponieważ wiele państw członkowskich uważało, że rozszerzenie uprawnień budżetowych PE na wszystkie wydatki Unii powinna regulować surowa dyscyplina budżetowa. PE opowiadał się od wielu lat za postępowaniem, które doprowadziłoby do jaśniejszej i bardziej przejrzystej dyscypliny budżetowej, świadomy zasadniczej roli, jaką odegrała ona w zażegnaniu dawnego sporu budżetowego między Radą a Parlamentem, i dzięki której Unia mogła rozwinąć swoje działania polityczne w sposób zrównoważony i planowy.
  • [2]  Warto w tym miejscu zauważyć, że zasada zawarta w art. 269 ust. 4 TFUE w dużej mierze nawiązuje do art. 270 obecnego TWE, z tą jednak znaczącą różnicą (poza dodaniem ograniczenia w postaci wieloletnich ram finansowych), że obecnie obowiązujący traktat odnosi się jedynie do Komisji, a nowy artykuł nawiązuje do Unii jako całości, a więc do wszystkich jej instytucji. Oznacza to, że w traktacie lizbońskim dyscyplina budżetowa uważana jest za obowiązek prawny mający zastosowanie do wszystkich instytucji, które wobec tego będą musiały w pełni ją wdrożyć, każda w odniesieniu do swojej dziedziny kompetencji.
  • [3]  Celem porozumienia międzyinstytucjonalnego zawartego pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami (Dz. U. C 139 z 14.06.2006) jest wdrożenie dyscypliny budżetowej. Obejmuje ona wszystkie instytucje i ma zastosowanie do wszystkich wydatków objętych wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2007-2013. Dąży do usprawnienia przebiegu rocznej procedury budżetowej i współpracy międzyinstytucjonalnej w dziedzinie budżetu oraz pozwala na zapewnienie należytego zarządzania finansami.
  • [4]  W swojej rezolucji w sprawie wyzwań politycznych i środków budżetowych w rozszerzonej Unii w latach 2007-2013 (2004/2209(INI)) Parlament Europejski potwierdza, że „z powodu demokratycznej odpowiedzialności i ponoszenia konsekwencji podtrzymuje swoje stanowisko popierające zbieżność między okresem obowiązywania Perspektywy Finansowej a pięcioletnim mandatem Parlamentu Europejskiego i Komisji”.
  • [5]  Można by więc ustanawiać pięcioletnie ramy finansowe, zaczynające się w dwa, a nawet trzy lata po rozpoczęciu kadencji PE i Komisji (5 lat od N+2 lub N+3, gdzie N to rok, w którym zaczyna się kadencja PE i Komisji). Należy zauważyć, że jeżeli wybory europejskie mają miejsce w roku N, a Komisja rozpoczyna swój mandat w październiku/listopadzie, to N+2 oznacza w praktyce trochę ponad rok na negocjacje, co nie może wystarczać na przyjęcie wieloletnich ram finansowych.
  • [6]  Należy przypomnieć w tym miejscu trudności, jakie tego typu sytuacja wywołała podczas negocjacji ostatniego porozumienia międzyinstytucjonalnego, kiedy to PE musiał naciskać na Komisję przewodniczącego Barroso, z którą prowadzono negocjacje, aby potwierdziła przyjęcie pakietu propozycji sformułowanych przez Komisję za czasów Prodiego jako podstawy do zawarcia porozumienia.
  • [7]  Poza szczególnymi przypadkami, w których traktaty przewidują przyjęcie określonego aktu legislacyjnego, procedura współdecyzji może zakończyć się sukcesem lub porażką, oba wyniki są zgodne z prawem. Gdy chodzi o współdecyzję w odniesieniu do budżetu, wymaga ona osiągnięcia porozumienia, ponieważ akt, o którym mowa, jest niezbędny dla funkcjonowania Unii. Stąd pewne osobliwosci procedury – możliwość przyjęcia projektu przez Parlament mimo odrzucenia go przez Radę czy też przepis traktatu, zgodnie z którym w przypadku niepowodzenia Komisja ma obowiązek przedstawić nowy projekt budżetu.
  • [8]  W rzeczywistości nowy traktat przewiduje konkretną możliwość zawierania przez instytucje porozumień międzyinstytucjonalnych, które mogą mieć charakter prawnie wiążący lub nie. Patrz art. 295 TFUE: „Parlament Europejski, Rada i Komisja konsultują się wzajemnie oraz za wspólnym porozumieniem ustalają warunki współpracy. W tym celu mogą one, w poszanowaniu Traktatów, zawierać porozumienia międzyinstytucjonalne, które mogą mieć charakter wiążący.”
  • [9]  „Dokonanie wydatków wpisanych do budżetu wymaga uprzedniego przyjęcia prawnie wiążącego aktu Unii stanowiącego podstawę prawną jej działania oraz dokonania odpowiednich wydatków zgodnie z rozporządzeniem, o którym mowa w artykule 322, z zastrzeżeniem wyjątków w nim określonych”.
  • [10]  W odróżnieniu od podwyższonej większości kwalifikowanej przewidzianej w przypadku, gdy akt nie jest przyjmowany na podstawie projektu Komisji. Patrz art. 9C TUE i art. 205 TFUE.
  • [11]  A także procedur przyjmowania : środków wykonawczych odnoszących się do zasobów własnych, wieloletnich ram finansowych po upoważnieniu Rady do stanowienia większością kwalifikowaną, a także decyzji Rady zezwalającej na przekroczenie limitu prowizorium budżetowego.
  • [12]  Oczywiście potrzebna jest zgoda Przewodniczącego Rady i czas na przygotowania techniczne (podstawowe dokumenty itp.), aby komitet mógł przystąpić do pracy.
  • [13]  Innymi słowy, jeżeli obie instytucje zatwierdzą budżet, jeżeli żadna z nich się nie wypowie lub jeżeli jedna z nich przyjmie budżet a druga się nie wypowie.
  • [14]  Stosunek tego czternastodniowego okresu do reszty procedury opisanej w ustępie nie jest w pełni jasny: można wywnioskować, że jeżeli odrzucenie przez Radę nastąpiło po przyjęciu przez PE, okres rozpoczyna się z chwilą odrzucenia tekstu przez Radę (lub powiadomienia Parlamentu o jego odrzuceniu). Co się stanie jednak, gdy Rada odrzuci tekst zanim PE zdąży się wypowiedzieć? Czy czternastodniowy okres zaczyna niezwłocznie upływać? Czy PE powinien najpierw przyjąć tekst, a dopiero później ewentualnie potwierdzić poprawki, czy też może to zrobić najpierw, aby przyjąć tekst już po poprawkach?
  • [15]  Co się stanie, jeżeli PE odrzuci tekst mniejszą liczbą głosów niż przewidziana? Czy jest to równoznaczne z jego przyjęciem, na co wydaje się wskazywać art. 272 ust. 7 TFUE? Wydaje się natomiast jasne, że jeżeli Rada, która stanowi zazwyczaj większością kwalifikowaną, nie zdoła przyjąć tekstu większością kwalifikowaną ani go odrzucić większością kwalifikowaną, w rezultacie nie wypowiada się.

OPINIA Komisji Spraw Zagranicznych (24.2.2009)

dla Komisji Budżetowej

w sprawie aspektów finansowych traktatu z Lizbony
(2008/2054(INI))

Sprawozdawca komisji opiniodawczej: István Szent-Iványi

WSKAZÓWKI

Komisja Spraw Zagranicznych zwraca się do Komisji Budżetowej, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

A. zauważa, że traktat lizboński będzie miał znaczący wpływ na wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa poprzez reorganizację obowiązków administracyjnych i wprowadzenie nowych obszarów polityki,

B.  zwraca uwagę, że ponieważ struktury instytucjonalne nie zostały jeszcze określone, niezbędne środki budżetowe powinny być udostępniane stopniowo w miarę precyzowania się zakresu i roli nowych struktur organizacyjnych; wzywa Komisję i Radę do zapewnienia, że ekonomia skali w zakresie struktur wspierających będzie prowadziła do obniżenia kosztów administracyjnych,

C. podkreśla, że ani zmiany instytucjonalne, ani nowe postanowienia WPZiB/WPBiO nie powinny nadmiernie obciążać obecnych środków na zobowiązania pochodzących z już chronicznie niewystarczająco dofinansowywanego działu 4 i oczekuje w związku z tym, że w ramach nadchodzącego przeglądu śródokresowego wieloletnich ram finansowych zapewnione zostaną dodatkowe środki,

D. zauważa, że traktat lizboński przewiduje ustanowienie nowych procedur w celu przyznanie szybkiego dostępu do budżetu UE i utworzenia funduszu pochodzącego ze składek państw członkowskich; podkreśla jednak, że wszelkie działania zewnętrzne Unii z zasady powinny być finansowane ze środków Wspólnoty, a jedynie w drodze wyjątku - w nagłych przypadkach - ze składek poza ramami budżetu Unii,

E.  z zadowoleniem przyjmuje fakt, że nowa procedura budżetowa znosi wszelkie różnice między poszczególnymi rozdziałami budżetu i rodzajami wydatków; uważa zatem, że wydatki związane ze WPZiB powinny podlegać tym samym zasadom i procedurom, które mają zastosowanie do innych rozdziałów budżetu,

F.  kładzie nacisk na fakt, że prawnie wiążący charakter wieloletnich ram finansowych, o którym mowa w traktacie lizbońskim wymaga zwiększonej elastyczności w zakresie wydatków; uważa w związku z tym, że postanowienia odnoszące się do instrumentu elastyczności w ramach obowiązującego porozumienia międzyinstytucjonalnego powinny zostać zmienione w celu zwiększenia rocznego dodatkowego marginesu dostępnego władzy budżetowej i umożliwienia ograniczonych dostosowań, a w razie potrzeby czasowych przesunięć między poszczególnymi działami wieloletnich ram finansowych.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia

24.2.2009

 

 

 

Wynik głosowania końcowego

+:

–:

0:

32

6

0

Posłowie obecni podczas głosowania końcowego

Vittorio Agnoletto, Angelika Beer, Bastiaan Belder, Marco Cappato, Philip Claeys, Maciej Marian Giertych, Ana Maria Gomes, Klaus Hänsch, Maria Eleni Koppa, Vytautas Landsbergis, Francisco José Millán Mon, Pasqualina Napoletano, Janusz Onyszkiewicz, Ioan Mircea Paşcu, João de Deus Pinheiro, Hubert Pirker, Pierre Pribetich, Flaviu Călin Rus, José Ignacio Salafranca Sánchez-Neyra, György Schöpflin, Charles Tannock, Geoffrey Van Orden, Andrzej Wielowieyski, Zbigniew Zaleski

Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego

Maria Badia i Cutchet, Andrew Duff, Pierre Jonckheer, Evgeni Kirilov, Alexandru Nazare, Antolín Sánchez Presedo, Jean Spautz

Zastępca(y) (art. 178 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego

Carlos Coelho, Pilar del Castillo Vera, Cristina Gutiérrez-Cortines, Manolis Mavrommatis, José Javier Pomés Ruiz, José Ribeiro e Castro, Ewa Tomaszewska

OPINIA Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (27.5.2008)

dla Komisji Budżetowej

w sprawie aspektów finansowych traktatu z Lizbony
(2008/2054(INI))

Sprawozdawca komisji opiniodawczej: Jan Mulder

WSKAZÓWKI

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwraca się do Komisji Budżetowej, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  z zadowoleniem przyjmuje nowe kompetencje przyznane Parlamentowi w procedurze budżetowej, zwłaszcza w dziedzinie wydatków na rolnictwo; zwraca uwagę, że Parlamentowi przyznano kompetencje budżetowe we wszystkich dziedzinach zgodnie z prawem i zasadami demokratycznymi; podkreśla, że Parlament będzie teraz miał kompetencje i obowiązki w zakresie decydowania o finansowaniu programów w dziedzinie rolnictwa; chciałby utrzymać dobrą współpracę nawiązaną z Radą we wszystkich kwestiach budżetowych;

2.  podkreśla przewidziane traktatem z Lizbony zniesienie podziału wydatków na obowiązkowe i nieobowiązkowe; zaznacza jednak, że duża część budżetu będzie nadal musiała być odkładana jako wydatki obowiązkowe ze względu na wieloletnie programowanie i prawodawstwo; podkreśla, że wprawdzie w ten sposób zapewniono finansowanie, jednak budżet stał się również sztywniejszy i mniej elastyczny; zwraca uwagę, że w rezultacie nowe priorytety można finansować jedynie przy użyciu nowych środków lub też przez zmianę priorytetów w ramach istniejących programów i poziomów wydatków; w związku z tym podkreśla, że istnieje duża potrzeba zapewnienia wystarczającego marginesu w różnych kategoriach początkowych danych budżetowych, tak żeby pozostawić miejsce na priorytety Parlamentu;

3.  zwraca uwagę na sprzeczność między z jednej strony pełną kompetencją budżetową i współdecyzyjną kompetencją w dziedzinie rolnictwa, przewidzianymi w art. 37 ust. 2 traktatu z Lizbony, a art. 37 ust. 3 tego traktatu z drugiej strony; uważa, że art. 37 ust. 3 sam w sobie nie stanowi niezależnej kompetencji;

4.  zauważa, że traktat z Lizbony obejmuje instytucjonalizację porozumienia międzyinstytucjonalnego (PMI) oraz wieloletnich ram finansowych (WRF), co oznacza, że oba porozumienia finansowe trzeba będzie ująć w formie aktów prawodawczych, stosując specjalną procedurę decyzyjną w odniesieniu do WRF; zaznacza, że jeżeli Parlament i Rada nie zdołają uzgodnić nowych WRF, to obowiązywanie obecnych WRF zostanie przedłużone do czasu, gdy dojdzie do takiego porozumienia;

5.  wzywa do zachowania paralelności między terminami PMI i WRF a pięcioletnią kadencją Parlamentu i Komisji; podkreśla, że ułatwi to Parlamentowi i Komisji wyznaczanie priorytetów średnioterminowych; z tego względu wzywa do przedłużenia obowiązywania obecnych PMI i WRF z 2013 r. do 2015 r.;

6.  podkreśla, że nowy traktat znacząco zmienia roczną procedurę budżetową i podkreśla, że fakt, iż przewidziane jest tylko jedno czytanie, zmienia znacząco charakter tego czytania i poważnie wzmacnia jego strategiczne znaczenie; jeżeli zostanie to uznane za konieczne, wzywa do rychłego przeglądu Regulaminu Parlamentu, tak żeby sprostać zmienionej procedurze budżetowej na rok 2010 oraz umożliwić komisjom parlamentarnym innym niż Komisja Budżetowa wydanie opinii w rozsądnym terminie; wzywa Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi, żeby przekształciła swoje procedury wydawania opinii w sprawie budżetu w celu zapewnienia wysokiej jakości opinii wydawanych w wyniku gruntownych dyskusji;

7.   zauważa, że połączone wydatki na rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich stanowią znaczącą część budżetu UE ale że część ta znacznie zmalała w wartościach względnych w ciągu ostatnich lat; podkreśla, że przyjęte wieloletnie ramy finansowe muszą zapewniać bezpieczeństwo planowania i stałość; podkreśla potrzebę zagwarantowania, że Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi będzie reprezentowana przez odpowiednich członków komisji na posiedzeniach komitetu pojednawczego, w szczególności w związku z tym, że teraz również wydatki, które uprzednio były wydatkami obowiązkowymi, będą objęte procedurą współdecyzji; podkreśla również, że należy zapewnić koordynację prac legislacyjnych Komisji Budżetowej i wyspecjalizowanych komisji w ich budżetowych aspektach z uwagi na ich wpływ na wieloletnie ramy finansowe i roczną procedurę budżetową;

8.   podkreśla, że wspólne polityka rolna jest w całości finansowana na szczeblu europejskim, podczas gdy inne obszary objęte są jedynie częściowym finansowaniem unijnym, oraz że w związku z tym wydatki na politykę rolną w Unii Europejskiej należy rozważać pod tym kątem;

9.   zauważa, że zgodnie z nową procedurą budżetową Komisja na etapie pojednawczym ma za zadanie jak najlepiej pośredniczyć w osiągnięciu porozumienia między Parlamentem i Radą; w przypadku nieosiągnięcia przez Parlament i Radę porozumienia w komitecie pojednawczym, Komisja ma za zadanie przedstawić nowy wniosek; zaznacza jednak, że jeżeli w procedurze pojednawczej Rada uzgodni z Parlamentem wspólne stanowisko, lecz sama nie zdoła zapewnić u siebie kwalifikowanej większości, Parlament może powrócić do pierwotnego tekstu z pierwszego czytania i odpowiednio zatwierdzić budżet, wykorzystując klauzulę zapobiegającą impasowi;

10. zauważa przewidziane traktatem z Lizbony zniesienie maksymalnej stopy wzrostu w procedurze budżetowej; zwraca również uwagę, że wynika to ze zniesienia wydatków nieobowiązkowych;

11. zapytuje, czy harmonogram nowej procedury budżetowej, obejmujący tylko jedno czytanie, umożliwi Komisji przedstawienie na jesieni pisma w sprawie poprawek, co ma znaczenie, ponieważ umożliwi włączenie prognoz dotyczących zbiorów i odpowiednich wydatków budżetowych;

12. zauważa, że w nowym traktacie zostaje zachowany przepis, zgodnie z którym w przypadku niemożności ostatecznego przyjęcia budżetu przed rozpoczęciem roku budżetowego ma zastosowanie miesięczne prowizorium budżetowe; podkreśla, że oznacza to, iż budżet będzie wykonywany w etapach miesięcznych z wykorzystaniem, zasadniczo, poprzedniego budżetu w charakterze pułapu wydatków.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia

27.5.2008

 

 

 

Wynik głosowania końcowego

+:

–:

0:

37

0

0

Posłowie obecni podczas głosowania końcowego

Vincenzo Aita, Peter Baco, Bernadette Bourzai, Niels Busk, Luis Manuel Capoulas Santos, Giuseppe Castiglione, Giovanna Corda, Joseph Daul, Albert Deß, Gintaras Didžiokas, Constantin Dumitriu, Michl Ebner, Ioannis Gklavakis, Lutz Goepel, Friedrich-Wilhelm Graefe zu Baringdorf, Esther Herranz García, Lily Jacobs, Elisabeth Jeggle, Heinz Kindermann, Vincenzo Lavarra, Stéphane Le Foll, Mairead McGuinness, Rosa Miguélez Ramos, James Nicholson, María Isabel Salinas García, Agnes Schierhuber, Czesław Adam Siekierski, Alyn Smith, Petya Stavreva, Witold Tomczak, Donato Tommaso Veraldi, Janusz Wojciechowski, Andrzej Tomasz Zapałowski

Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego

Liam Aylward, Esther De Lange, Hans-Peter Mayer, Brian Simpson, Struan Stevenson, Kyösti Virrankoski

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia

11.3.2009

 

 

 

Wynik głosowania końcowego

+:

–:

0:

26

 

2

Posłowie obecni podczas głosowania końcowego

Richard James Ashworth, Reimer Böge, Brigitte Douay, James Elles, Göran Färm, Szabolcs Fazakas, Vicente Miguel Garcés Ramón, Salvador Garriga Polledo, Ingeborg Gräßle, Catherine Guy-Quint, Jutta Haug, Ville Itälä, Anne E. Jensen, Vladimír Maňka, Mario Mauro, Jan Mulder, Gérard Onesta, Margaritis Schinas, Nina Škottová, Theodor Dumitru Stolojan, László Surján, Gary Titley, Helga Trüpel, Kyösti Virrankoski, Ralf Walter

Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego

Călin Cătălin Chiriţă, Marusya Ivanova Lyubcheva, Peter Šťastný

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia

11.3.2009

 

 

 

Wynik głosowania końcowego

+:

–:

0:

26

0

2