SPRAWOZDANIE w sprawie sprawozdania z realizacji za rok 2013: rozwijanie i stosowanie technologii wychwytywania i składowania dwutlenku węgla w Europie
4.12.2013 - (2013/2079(INI))
Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności
Sprawozdawca: Chris Davies
Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej(*):
Vicky Ford, Komisja Przemysłu, Badań Naukowych i Energii
(*) Zaangażowana komisja – art. 50 Regulaminu
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
w sprawie sprawozdania z realizacji za rok 2013: rozwijanie i stosowanie technologii wychwytywania i składowania dwutlenku węgla w Europie
Parlament Europejski,
– uwzględniając dyrektywę 2009/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla oraz zmieniającą dyrektywę Rady 85/337/EWG, dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE, 2001/80/WE, 2004/35/WE, 2006/12/WE, 2008/1/WE i rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 (dyrektywa w sprawie CCS)[1],
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 27 marca 2013 r. w sprawie przyszłości wychwytywania i składowania dwutlenku węgla w Europie (COM(2013)0180),
– uwzględniając zieloną księgę Komisji z dnia 27 marca 2013 r. zatytułowaną „Ramy polityki w zakresie klimatu i energii do roku 2030” (COM(2013)0169),
– uwzględniając pakiet klimatyczno-energetyczny UE z grudnia 2008 r.,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 marca 2012 r. w sprawie planu działania prowadzącego do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r.[2],
– uwzględniając art.48 Regulaminu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności oraz opinię Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (A7-0430/2013),
A. mając na uwadze, że wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla (CCS) to obiecująca technologia, która może być jedynym sposobem na znaczną redukcję CO2 pochodzącego ze źródeł przemysłowych i która może istotnie zmniejszyć emisję CO2 pochodzącego z elektrowni zasilanych paliwami kopalnymi; mając na uwadze, że technologia ta wymaga inwestycji sektora prywatnego i wykazania jej skuteczności na skalę przemysłową w celu promowania innowacji, zapewnienia bezpiecznej redukcji kosztów i potwierdzenia jej bezpieczeństwa dla środowiska naturalnego;
B. mając na uwadze, że Międzynarodowa Agencja Energetyczna przewiduje, iż udział paliw kopalnych w światowym koszyku energetycznym do roku 2030 w dalszym ciągu będzie kształtował się na poziomie 75%, sugeruje, że wychwytywanie i składowanie CO2 jest niezbędne do zmniejszenia o prawie 20% emisji CO2 do roku 2050 i stwierdza, że jeśli technologia CCS nie będzie dostępna, konieczne będzie zwiększenie inwestycji w energię elektryczną o dodatkowe 40%, by nie dopuścić do wzrostu temperatury przekraczającego 2°C;
C. mając na uwadze, że CCS jest jedyną technologią, która może zapewnić znaczne zmniejszenie emisji CO2 pochodzącego z głównych sektorów przemysłowych, w tym z sektora stalowego, cementowego i chemicznego oraz rafinerii ropy naftowej, a w połączeniu z wykorzystaniem biomasy do wytwarzania energii elektrycznej może wspierać redukcję emisji CO2 netto;
D. mając na uwadze, że przy obecnym poziomie i zgodnie z przewidywanym w przyszłości poziomem zużycia paliw kopalnych wykorzystanie technologii CCS jawi się jako fundamentalne dla utrzymania globalnego wzrostu temperatur na poziomie niższym niż 2°C;
E. mając na uwadze, że rozwój CCS powinien być traktowany jako strategia uzupełniająca dla rozwoju energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych na drodze do gospodarki niskoemisyjnej;
F. mając na uwadze aspiracje szefów rządów UE wyrażone w 2007 r., które dotyczyły uruchomienia do 2015 r. 12 elektrowni demonstracyjnych CCS, jednak ze względu na to, że ich rentowność zależy od wysokich cen dwutlenku węgla ambicji tych nie można obecnie zrealizować;
G. mając na uwadze, że rozwój tej technologii nie powinien stanowić zachęty do zwiększenia udziału elektrowni wykorzystujących paliwa kopalne;
H. mając na uwadze, że UE traci pozycję lidera technologicznego w CCS – obecnie tylko jeden projekt jest brany pod uwagę w ramach finansowania ze środków NER300, a projekty w ramach Europejskiego programu energetycznego na rzecz naprawy gospodarczej zostały zakończone lub zawieszone – i nie posiada obecnie skutecznej strategii promowania rozwoju projektów przewodnich CCS;
I. mając na uwadze, że społeczeństwo powinno zawsze otrzymywać pełny i jasny obraz zalet i potencjalnych zagrożeń wynikających z CCS, zanim jakiekolwiek projekty zostaną opracowane na skalę handlową;
Rosnące ambicje
1. uznaje, że wdrożenie CCS może pozwolić UE zrealizować jej aspiracje związane z przejściem jak najmniejszym kosztem na gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r. oraz że wdrożenie CCS jest niezbędne zwłaszcza do dekarbonizacji sektorów przemysłu charakteryzujących się wysoką emisyjnością CO2; jest zdania, że CCS może również przyczyniać się do różnorodności i bezpieczeństwa dostaw energii, przy jednoczesnym zachowaniu i stwarzaniu nowych możliwości zatrudnienia; potwierdza pilną potrzebę opracowania szeregu projektów przewodnich obejmujących pełny łańcuch CCS w celu określenia najlepszych i najbardziej korzystnych z ekonomicznego punktu widzenia rozwiązań; wzywa Komisję do wyznaczenia celów związanych z realizacją tego założenia; uznaje, że biorąc pod uwagę wymagany znaczny wkład inwestycyjny, konieczne są instrumenty stanowiące uzupełnienie systemu handlu uprawnieniami (ETS) w UE, aby wspierać badania, realizację techniczną i bezpieczeństwo CCS;
2. uważa, że chociaż CCS może stanowić częściowe rozwiązanie umożliwiające osiągnięcie celów dotyczących ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, jeszcze lepszym wyjściem byłoby osiągnięcie tych celów przez państwa członkowskie bez wykorzystania CCS;
3. wzywa Komisję do wsparcia wdrażania CCS nie tylko w odniesieniu do wytwarzania energii w oparciu o węgiel i gaz, lecz także w odniesieniu do szeregu sektorów przemysłu, takich jak sektor chemiczny, metalurgiczny, żelaza i stali, cementowy oraz rafineryjny; domaga się, by Komisja rozwiązała kwestię wdrożenia CCS w ramach strategii w dziedzinie klimatu i energii na okres do 2030 r. oraz by przedstawiła propozycje dotyczące wspierania wczesnego opracowywania projektów przewodnich CCS;
4. wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia szeroko zakrojonych działań na rzecz stymulowania międzynarodowej współpracy oraz promowania wykorzystywania technologii CCS do łagodzenia zmian klimatu, aby wskazać gospodarkom rozwijającym się alternatywne ścieżki rozwoju, takie jak technologia CCS, które w mniejszym stopniu opierają się na wykorzystaniu węgla;
5. uważa, że w planie działań dla przemysłu stalowego należy uwzględnić konkretne odniesienie do konieczności rozwoju projektów przewodnich CCS w tym sektorze;
Wiodąca rola państw członkowskich
6. uznaje, że wdrożenie CCS nie zostanie zrealizowane bez wsparcia państw członkowskich i prywatnych inwestorów oraz że państwa członkowskie mają pełne i suwerenne prawo, by wspierać wdrożenie technologii CCS lub nie dopuścić do jej stosowania; zauważa, że mimo iż niektóre państwa członkowskie zaznaczyły, że nie spodziewają się, aby technologia CCS odegrała rolę w ich strategiach dotyczących ograniczenia emisji, nie powinno to powstrzymywać realizacji inicjatyw w tych państw członkowskich, które uważają, że technologia CCS może skutecznie wpłynąć na ich przejście na gospodarkę niskoemisyjną;
7. przypomina Komisji, że Parlament wezwał do ustanowienia przepisów zobowiązujących każde państwo członkowskie do opracowania strategii niskoemisyjnej obejmującej okres do 2050 r.; zaleca aktualizowanie takich krajowych planów działania co pięć lat; oczekuje, że zostanie w nich określone, czy i w jaki sposób technologia CCS zostanie wdrożona przez dane państwo członkowskie;
8. wzywa Komisję do przedstawienia propozycji objęcia państw członkowskich wymogiem przygotowania i opublikowania krajowych planów działania na rzecz gospodarki niskoemisyjnej przed Konferencją Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu w 2015 r.;
9. podkreśla, że ze względu na niskie ceny dwutlenku węgla państwa członkowskie, które chcą wspierać wdrażanie CCS, powinny odgrywać kluczową rolę w kontekście zapewnienia przejrzystych źródeł dochodów oraz innego wsparcia finansowego, które może być niezbędne do zapewnienia tworzenia i realizacji projektów przewodnich, przy jednoczesnym zapewnieniu operatorom, którzy ponoszą wysokie pionierskie koszty, zwrotu z inwestycji; zauważa, że wymagane mogą być także odpowiednie rozwiązania regulacyjne, jeśli CCS ma mieć charakter handlowy; podkreśla konieczność wypełnienia norm bezpieczeństwa z zakresu ochrony środowiska;
Przepisy i finansowanie UE
10. wzywa Komisję, aby rozważyła utworzenie unijnego funduszu inwestycji dla innowacji w przemyśle w celu wsparcia rozwoju innowacyjnych technologii przyjaznych dla klimatu, w tym projektów przewodnich CCS, innych innowacyjnych technologii niskoemisyjnych oraz środków ograniczania emisji CO2 pochodzącego z przemysłu energochłonnego i ze stosowanych w tym sektorze procesów; sugeruje, że fundusz ten mógłby być finansowany ze sprzedaży uprawnień do emisji w ramach EU ETS; podkreśla, że nie powinno to spowodować dodatkowego obciążenia budżetu UE; uznaje, że przy określaniu parametrów wykorzystania takiego funduszu należy wziąć pod uwagę doświadczenie uzyskane na podstawie ograniczeń i braku elastyczności mechanizmu finansowania NER300;
11. uważa, że opracowując strategie polityczne dotyczące CCS, należy opierać się na solidnych podstawach świadczących o ich potencjalnym korzystnym oddziaływaniu na środowisko, stabilność europejskiego przemysłu, zatrudnienie w UE, a także na przystępność cen energii zarówno dla społeczeństwa, jak i dla przemysłu;
12. uważa, że długoterminowe wsparcie CCS powinno wynikać głównie z zasygnalizowania odpowiedniej ceny CO2, lecz sugeruje, że w najlepszym przypadku tymczasowe wsparcie finansowe wymagane od państw członkowskich lub UE powinno wynikać z produkcji i importu paliw kopalnych, które w głównej mierze odpowiadają za emisję CO2; sugeruje, że Komisja powinna ułatwić debatę dotyczącą możliwych opcji, dokonując analizy systemów obowiązkowego zakupu certyfikatów CCS potwierdzających emisje uniknięte dzięki składowaniu lub oczyszczaniu CO2 proporcjonalnie do CO2 zawartego w paliwach kopalnych wprowadzanych na rynek;
13. domaga się, by Komisja opracowała wytyczne dla państw członkowskich odnośnie do różnego rodzaju mechanizmów finansowych i innych mechanizmów, które państwa członkowskie mogłyby wykorzystać do wsparcia i pobudzenia wdrażania CCS oraz do uzyskania dostępu do funduszy wsparcia z budżetu UE;
14. przyjmuje do wiadomości decyzję Europejskiego Banku Inwestycyjnego zakazującą udzielania kredytów na budowę elektrowni węglowych emitujących powyżej 550 g CO2/kWh; podkreśla, że bez wsparcia finansowego dla rozwoju CCS zasadnicze znaczenie będzie miało wprowadzenie bardziej rygorystycznych norm emisyjnych;
15. proponuje, aby Komisja rozważyła możliwe sposoby wykorzystania unijnego Funduszu Badawczego Węgla i Stali do wsparcia działań demonstracyjnych w odniesieniu do CCS na etapie poprzedzającym zastosowanie tej technologii na skalę handlową w tych sektorach przemysłowych;
16. docenia poparcie projektów CCS w UE przez rząd norweski i chciałby, aby w ramach negocjacji w sprawie następnego okresu programowania wystąpiono z wnioskiem o wsparcie finansowe dla projektów przewodnich CCS;
17. zwraca się do Komisji o dokonanie oceny korzyści wynikających z przyjęcia i rozwoju projektu pilotażowego Ciuden dotyczącego CCS w Hiszpanii, na który przeznaczono około 100 mln EUR w ramach wsparcia finansowego ze źródeł UE, jako europejskiego narzędzia badawczego w zakresie technologii wychwytywania i składowania CO2 na lądzie;
Transport i składowiska
18. uznaje, że możliwe jest osiągnięcie znacznych oszczędności finansowych dzięki tworzeniu klastrów CCS zakładów przemysłowych obsługiwanych przez wspólne rurociągi lub inne systemy transportu CO2; sugeruje, że od operatorów zakładów nie można ogólnie oczekiwać, iż będą oni uwzględniać przyszłe wymogi innych obiektów, a zatem główne inwestycje, takie jak rurociągi zbiorcze, stworzone ostatecznie z zamiarem przesyłu CO2 z różnych źródeł, mogłyby powstawać w ramach partnerstw publiczno-prywatnych; podkreśla, że państwa członkowskie, które chcą wdrożyć CCS, mają do odegrania bezpośrednią rolę, jeśli chodzi o zapewnienie infrastruktury transportowej związanej z CCS i określenie dostępności infrastruktury przeznaczonej do składowania;
19. w świetle działań dotyczących CCS, podjętych w ramach dialogu kanadyjsko-amerykańskiego w sprawie czystej energii, wzywa do bliższej współpracy ze Stanami Zjednoczonymi i Kanadą poprzez wymianę wiedzy i dobrych praktyk;
20. domaga się, by technologie niskoemisyjne były postrzegane jako wzajemnie uzupełniające się, a nie konkurencyjne względem siebie; podkreśla fakt, że zarówno odnawialne źródła energii, jak i CCS odegrają rolę w przyszłym koszyku energetycznym UE oraz że technologia CCS nie powinna opóźniać osiągnięcia obligatoryjnych celów UE w zakresie rozwoju energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych; domaga się, by w ramach strategii w dziedzinie klimatu i energii na okres do roku 2030 zaproponowane zostały środki na rzecz wspierania wykorzystywania obu technologii;
21. zauważa, że struktura geologiczna Europy może zapewnić wiele potencjalnych miejsc trwałej sekwestracji dużych ilości CO2, zwłaszcza pod Morzem Północnym z dala od terenów zamieszkiwanych przez ludzi; popiera wykorzystanie środków unijnych oraz funduszy w celu przyjęcia wspólnej definicji cech miejsca składowania, zidentyfikowania odpowiedniego potencjału geologicznego miejsc składowania w całej Europie, opracowywania projektów pilotażowych oraz przygotowania miejsc składowania na skalę handlową na terytorium państw członkowskich, które wyrażą na to zgodę;
22. wzywa Komisję do promowania opracowania atlasu potencjalnych miejsc składowania CO2 w Europie;
23. uznaje, że art. 6 protokołu londyńskiego został zmieniony, aby jego treść nie stanowiła już przeszkody dla transgranicznego transportu CO2 w celu sekwestracji; zauważa jednak, że ratyfikacja tej zmiany może zająć kilka lat; wzywa Komisję do wyjaśnienia, czy istnieją okoliczności, w których Komisja wyrazi zgodę na transgraniczny transport CO2, zanim protokół zostanie ratyfikowany;
Odpowiedzialność za składowanie
24. zauważa zaniepokojenie niektórych potencjalnych podmiotów zaangażowanych w CCS wyrażające się w tym, że nałożone na te podmioty wymogi i zobowiązania dotyczące geologicznego składowania CO2 w miejscach zatwierdzonych przez państwa członkowskie są wygórowane i niemożliwe do określenia; przypomina jednak zasady dotyczące odpowiedzialności za składowanie CO2 ustanowione w dyrektywie w sprawie geologicznego składowania CO2 (dyrektywa w sprawie CCS) i obowiązki spoczywające na posiadaczach zezwolenia na składowanie;
25. w pełni zgadza się, że należy zapobiegać wszelkiemu przypadkowemu uwolnieniu CO2 ze składowiska oraz że integralność środowiskowa projektu musi być chroniona zgodnie z art. 1 dyrektywy w sprawie CCS; wzywa Komisję, by zaproponowała wytyczne dotyczące zakresu, w jakim szczegóły ustaleń dotyczących zgodności mogły zostać z wyprzedzeniem określone w negocjacjach między potencjalnymi operatorami oraz właściwymi organami zainteresowanych państw członkowskich;
26. wskazuje, że dyrektywa w sprawie CCS daje państwom członkowskim znaczną elastyczność co do sposobu zapewnienia bezpieczeństwa finansowego przez operatorów CCS oraz co do okresu poprzedzającego przejęcie odpowiedzialności za zamknięte składowisko przez właściwy organ; sugeruje, że państwa członkowskie, które pragną promować rozwijanie CCS, będą musiały odegrać bardziej aktywną rolę i zaakceptować odpowiedzialność większą niż w obecnym rozumieniu;
27. wzywa Komisję do weryfikacji wytycznych dotyczących dyrektywy w sprawie CCS w celu doprecyzowania tych kwestii;
28. sugeruje, że zawarty w dyrektywie w sprawie CCS wymóg rezygnacji z uprawnień przez operatorów w razie wycieku CO2 nie uwzględnia wysokich kosztów działań naprawczych; obawia się, że zobowiązanie to stanowi dodatkową przeszkodę dla rozwoju CCS; wzywa Komisję, by zaproponowała przegląd swojej oceny dotyczącej dyrektywy w sprawie CCS;
Stan gotowości do wychwytywania i składowania
29. podkreśla, że niedopuszczalne jest już inwestowanie w elektrownie lub zakłady przemysłowe, w przypadku których istnieje prawdopodobieństwo emisji znacznych ilości CO2, bez względu na to, w jaki sposób emisje zostaną zmniejszone w przyszłości;
30. podkreśla, że według badania Eurobarometru znaczna część europejskiego społeczeństwa nie zna technologii CSS, jednak ci, którzy ją znają, są bardziej skłonni do jej wspierania; wzywa Komisję i państwa członkowskie do poprawy komunikacji w celu szerzenia wśród społeczeństwa wiedzy dotyczącej CCS; uważa także, że szersze zrozumienie CCS ma zasadnicze znaczenie dla akceptacji społecznej i jednocześnie dla wdrażania CCS.
31. zauważa, że państwa członkowskie mogą na różne sposoby oceniać postanowienia dyrektywy w sprawie CCS, zgodnie z którymi przed udzieleniem elektrowniom licencji na działanie wymagane jest przeprowadzenie oceny możliwości wychwytywania, transportu i składowania CO2;
32. wzywa Komisję do zaproponowania, aby w państwach członkowskich, które postanowiły wykorzystać technologię CCS, warunkiem budowy wszystkich nowych elektrowni zasilanych paliwami kopalnymi i wysokoemisyjnych zakładów przemysłowych przekraczających określone rozmiary – z wyjątkiem obiektów zaspokajających szczytowe zapotrzebowanie na energię lub przypadków, w których państwo członkowskie spełniło wymóg prawny dotyczący opublikowania planu działania określającego, w jaki sposób zrealizowane zostaną cele w zakresie ograniczenia emisji CO2 do 2050 r. bez wykorzystania CCS – były należyte przygotowania do wdrożenia CCS lub innych środków na rzecz znacznego ograniczenia emisji CO2;
33. zwraca się do Komisji o przeprowadzenie analizy i przedłożenie sprawozdania na temat zakresu, w jakim technologia CCS powinna zostać wdrożona w określonych kluczowych terminach, tj. do 2030 r., aby stanowiła znaczący wkład w realizację celów ograniczenia emisji do roku 2050.
Wychwytywanie dwutlenku węgla i jego wykorzystanie
34. z zadowoleniem przyjmuje różne inicjatywy dotyczące wykorzystania CO2 w sposób, który ogranicza ogólny poziom emisji do atmosfery i umożliwia tworzenie alternatywnych produktów, takich jak przyjazne dla środowiska paliwa transportowe; w szczególności wzywa Komisję, aby pilnie dokonała oceny potencjału bezpiecznego wykorzystania CO2 do lepszego odzysku ropy naftowej i gazu w UE;
o
o o
35. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.
UZASADNIENIE
Pięć lat temu istniały duże nadzieje, że Unia Europejska stanie się światowym liderem w dziedzinie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS). Rada Europejska nie tylko z zadowoleniem przyjęła koncepcję uruchomienia do 2015 r. 12 projektów demonstracyjnych CCS, ale zatwierdziła również zaproponowany przez Parlament Europejski mechanizm finansowania (NER300), co do którego wydawało się prawdopodobne, iż zapewni wsparcie sektora publicznego wystarczające do realizacji założeń.
Przyjęte założenia były dobre. Jeżeli emisja CO2 ma zostać radykalnie zmniejszona do 2050 r. jak najmniejszym kosztem, to wdrożenie technologii CCS będzie miało zasadnicze znaczenie. Ograniczenie emisji z największych zakładów przemysłowych jest niezbędne i może pozwolić na dalsze korzystanie z paliw kopalnych, przy znacznie mniejszych skutkach w kontekście globalnego ocieplenia.
Niestety niewiele wynikło z tego początkowego entuzjazmu. W pierwszej fazie funkcjonowania NER300 ubiegano się o finansowanie trzynastu poważnych projektów z sześciu państw, jednak ostatecznie większość wnioskodawców wycofała się lub nie spełniła rygorystycznych i sztywnych wymogów, jakie zostały przyjęte. W drugiej fazie pozostał tylko jeden projekt („White Rose” z Wielkiej Brytanii), ale nie wiadomo, czy wymogi państwa członkowskiego i wymogi Komisji będą wystarczająco zbieżne, aby umożliwić pozyskanie środków. Tymczasem większa część kwoty 1 mld EUR udostępnionej na projekty pilotażowe CCS w 2009 r. w ramach Europejskiego planu naprawy gospodarczej nie została wydana i nie będzie podlegała realokacji.
Technologia sekwestracji i wychwytywania CO2 była dostępna już w latach trzydziestych XX w. Przesyłanie CO2 przy pomocy rurociągów jest powszechną praktyką stosowaną na całym świecie. Udowodniono, że podziemne składowanie CO2 jest bezpieczne, zwłaszcza w Sleipner, gdzie Norwegia od 1996 r. wtłacza milion ton CO2 rocznie w formacje skalne położone głęboko pod dnem Morza Północnego, a gdzie nie stwierdzono żadnych nieoczekiwanych ruchów.
Kolejne badania wykazują, że koszt CCS na jedną tonę składowanego CO2 będzie niższy niż w przypadku morskiej energii wiatrowej i słonecznej. Dlaczego zatem technologii tej nie przyjęto z większym entuzjazmem?
Jak dotąd najważniejszy powód jest taki, że ani Unia Europejska, ani państwa członkowskie nie stworzyły modelu biznesowego promującego inwestycje prywatne. Podczas gdy podmioty rozwijające pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych są dotowane dzięki użytkownikom energii elektrycznej, promowanie CCS uzależnione było niemal całkowicie od uprawnień do emisji dwutlenku węgla, których ceny zostały wywindowane tak wysoko, że inwestorzy woleli poszukiwać alternatyw do ich zakupu, unikając emisji CO2. Wartość mechanizmu finansowania NER300 jest również bezpośrednio uzależniona od ceny dwutlenku węgla, której załamanie stanowiło zatem podwójny cios dla nadziei pokładanych w utworzeniu CCS.
Bez wątpienia cena dwutlenku węgla na poziomie 60–70 EUR za tonę znacznie zmniejszyłaby potrzebę dotowania energii ze źródeł odnawialnych i sprzyjałaby inwestowaniu w CCS, ale najprawdopodobniej taki poziom nie zostanie osiągnięty jeszcze przez wiele lat. Niezbędne jest podejście alternatywne. Sprawozdawca przedstawił w niniejszym sprawozdaniu, w jakim kierunku mogłoby ono ewoluować i jakie działania będą potrzebne w tym celu.
Podkreśla on, że rozwijanie CCS jest uzależnione od wsparcia politycznego i finansowego państw członkowskich. Mimo że żadne państwo członkowskie nie musi przyjmować technologii wbrew swojej woli, sprawozdawca podważa założenie, że wszystkie rządy w UE wiedzą, jak osiągnąć cele obniżenia emisji CO2 do 2050 r., lub że doceniły rolę, jaką CCS może w tym zakresie odegrać. Częściowo z tego właśnie powodu sprawozdawca podkreśla, że prawodawstwo UE powinno nałożyć na każde państwo członkowskie obowiązek opublikowania orientacyjnej strategii określającej sposób osiągnięcia przyjętych założeń do roku 2050.
Nie wszystko można pozostawić w rękach sektora prywatnego. Państwa członkowskie, które doceniają potencjał CCS, powinny być gotowe do odegrania aktywnej roli w jego rozwijaniu. Państwa członkowskie będą musiały zapewnić mechanizmy finansowe, takie jak taryfy gwarantowane tego samego rzędu, co przeznaczone na wspieranie energii ze źródeł odnawialnych. Być może będą musiały udzielić wsparcia w budowie sieci rurociągów oraz w identyfikacji i przygotowaniu składowisk. Być może będą musiały przyjąć wiodącą rolę w przekonaniu sceptyków, że składowanie CO2 stwarza dużo mniejsze zagrożenie niż wiele innych rodzajów działalności przemysłowej. Będą musiały zaakceptować współodpowiedzialność finansową w razie problemów w zatwierdzonym przez nich miejscu składowania.
Chociaż państwa członkowskie powinny odgrywać wiodącą rolę, zawsze akceptowano fakt, że to cała UE ma odgrywać rolę w stymulowaniu rozwoju CCS oraz zapewnieniu dzielenia się wiedzą dla wspólnej korzyści. Przy obecnym stanie rzeczy UE nie posiada już skutecznej strategii realizacji tego celu.
Sprawozdawca proponuje uzgodnienie wspólnego celu UE, aby skoncentrować się na wykorzystaniu dostępnych, acz ograniczonych środków przeznaczonych na osiągnięcie tego celu oraz zachęcić do ich wykorzystania. Sprawozdawca argumentuje, że musimy po prostu wspierać rozwijanie szeregu projektów przewodnich, jeżeli innowacyjność ma być promowana, koszty redukowane, a technologia ma zostać zaakceptowana jako realistyczna możliwość. Sprawozdawca proponuje skromny cel polegający na tym, by do roku 2020 dostateczna liczba projektów CCS znalazła się w fazie realizacji lub opracowania, tak aby umożliwić składowanie 10 mln ton CO2 rocznie. Stanowi to jedną piątą ogólnego celu rocznego zalecanego przez Międzynarodową Agencję Energetyczną.
W perspektywie krótkoterminowej wymagane będzie dodatkowe źródło finansowania. Sprawozdawca opowiada się za utworzeniem funduszu innowacji przemysłowych ze środków pozyskanych ze sprzedaży uprawnień do emisji dwutlenku węgla. Środki te mogłyby zostać przeznaczone nie tylko na wspieranie CCS, ale także na rozwój innowacyjnych projektów w dziedzinie energii odnawialnej oraz na ograniczenie emisji CO2 przez sektory energochłonne.
Komisja Europejska oczekuje, że CCS zyska samodzielną rentowność do 2035 r., ale sprawozdawca uważa, że po 2020 r., na etapie poprzedzającym wprowadzenie do obrotu, źródłem wsparcia finansowego powinny być paliwa kopalne, które powodują emisję CO2. Sprawozdawca zaleca stworzenie systemu certyfikacji CCS podobnego do tego, który funkcjonuje w Wielkiej Brytanii, gdzie obowiązuje system obligacji w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, lub podobnego do szwedzkiego lub norweskiego systemu certyfikacji. Sprawozdawca zaleca, aby obowiązek posiadania pewnej liczby certyfikatów CCS miał zastosowanie szczególnie w przypadku producentów i importerów paliw kopalnych.
Jeżeli CCS nie uzyska wsparcia finansowego, alternatywę stanowiłoby przyjęcie podejścia regulacyjnego. Sprawozdawca wolałby uniknąć wprowadzania rygorystycznych norm w zakresie emisji, ale zgadza się, że mogą one mieć ważną rolę do odegrania.
Parlament Europejski zyskał uznanie w 2008 r. w związku z propozycją utworzenia mechanizmu finansowego na rzecz CCS, który zapewnił poparcie Rady i Komisji. Sprawozdawca ma nadzieję, że posłowie do Parlamentu Europejskiego mogą ponownie podjąć inicjatywę oraz że w niniejszym sprawozdaniu Parlament zaproponuje sposoby na zapewnienie zastosowania technologii, która odegra kluczową rolę w kontekście przeciwdziałania zagrożeniu, jakim jest globalne ocieplenie.
OPINIA Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (6.11.2013)
dla Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności
w sprawie sprawozdania z realizacji za rok 2013: rozwój i stosowanie technologii wychwytywania i składowania dwutlenku węgla w Europie
(2013/2079(INI))
Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej (*): Vicky Ford(*) Zaangażowana komisja – art. 50 Regulaminu
WSKAZÓWKI
Komisja Przemysłu, Badań Naukowych i Energii zwraca się do Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:
A. mając na uwadze, że wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla (CCS) jest obecnie jedyną dostępną, zakrojoną na dużą skalę i poddającą się demonstracji technologią pozyskiwania dwutlenku węgla ze spalania paliw kopalnych z myślą o produkcji niskoemisyjnej energii elektrycznej,
B. mając na uwadze, że w sektorze energetycznym istnieją alternatywy dla paliw kopalnych, natomiast w kilku sektorach przemysłowych, takich jak przemysł chemiczny, stalowy, rafineryjny czy cementowy, znaczne ograniczenia emisji są możliwe tylko dzięki CCS; rozwój CCS na skalę przemysłową ma zatem priorytetowe znaczenie,
C. mając na uwadze, że przyszłość węgla w Europie, ponieważ jest on nadal niezbędny dla gospodarki UE, powinna opierać się o stabilną strategię rozwoju; mając na uwadze, że wyzwaniem jest, aby koszyk energetyczny UE po 2030 roku dawał możliwość stałego wzrostu gospodarczego z zachowaniem bezpieczeństwa energetycznego państw członkowskich oraz szybkiego rozwoju nowych technologii energetycznych, w tym węglowych,
D. mając na uwadze, że strategie polityczne przyjęte w dziedzinie walki ze zmianą klimatu nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, a w wielu przypadkach doprowadziły do relokacji przemysłu na terytorium UE oraz do wzrostu cen energii elektrycznej, przyczyniając się tym samym do zmniejszenia konkurencyjności europejskiej gospodarki i zubożenia obywateli europejskich,
E. mając na uwadze, że walka ze zmianą klimatu zakończy się sukcesem jedynie, jeśli zostaną wdrożone szczególne środki na skalę światową;
1. uważa, że CCS może umożliwić państwom członkowskim wykorzystanie węglowych zasobów energetycznych w sposób odpowiadający zapotrzebowaniu, przyczyniając się w ten sposób do dywersyfikacji i bezpieczeństwa dostaw energii oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych, zachowując przy tym miejsca pracy w sektorze przemysłowym oraz tworząc nowe wyspecjalizowane miejsca pracy w Unii; zaznacza przy tym, że zwiększenie wykorzystania paliw kopalnych w sektorze energetycznym musi iść w parze ze wzmożonym stosowaniem CCS, przy uwzględnieniu bodźców do inwestycji;
2. wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia szeroko zakrojonych działań na rzecz stymulowania międzynarodowej współpracy oraz promowania wykorzystywania technologii CCS w celu złagodzenia zmiany klimatu, aby przekierować rozwijające się na alternatywne ścieżki rozwoju, w tym niskoemisyjną technologię CCS;
3. przypomina, że paliwa kopalne w dalszym ciągu będą miały największy udział w koszyku energetycznym w nadchodzących dziesięcioleciach (75% w 2030 r. według Międzynarodowej Agencji Energetycznej - MAE), co czyni CCS wartościową technologią, którą należy zbadać;
4. podkreśla, że w dokumencie MAE „Energy Technology Perspectives 2012” [Perspektywy technologii energetycznych w 2012 r.] wskazano, że konieczne dodatkowe inwestycje w energię elektryczną niezbędne do utrzymania wzrostu globalnego ocieplenia na poziomie maksymalnie 2°C wzrosną o kolejne 40%, jeśli technologia CCS nie będzie dostępna;
5. zauważa, że długoterminowa strategia energetyczna nieuwzględniająca CCS poważnie utrudni krajowe, unijne i globalne próby zniwelowania zmiany klimatu;
6. uważa, że opracowując polityki i strategie CCS, należy opierać się na solidnych podstawach świadczących o ich potencjalnym korzystnym oddziaływaniu na środowisko, stabilność europejskiego przemysłu, zatrudnienie w UE, a także na przystępność cen energii zarówno dla społeczeństwa, jak i dla przemysłu;
7. uważa, że nowe niskoemisyjne technologie nie powinny być uważane za konkurencyjne względem siebie, lecz za wzajemnie się uzupełniające dla osiągnięcia długoterminowych europejskich celów w zakresie obniżenia emisyjności; podkreśla, że zarówno odnawialne źródła energii, jak i CCS odegrają istotną rolę w przyszłym koszyku energetycznym UE; wzywa zatem do dostosowania mechanizmów zarówno odnawialnych źródeł energii, jak i CCS, tak aby zagwarantować pewność inwestycji w ramach nadchodzącego pakietu dotyczącego unijnej polityki energetyczno-klimatycznej do 2030 r., zgodnie z art. 194 ust. 2 TFUE, w celu stworzenia równych szans i zapewnienia uczciwej konkurencji między różnymi niskoemisyjnymi technologiami energetycznymi;
8. uważa, że wspieranie początkowych projektów, wyciąganie wniosków z dotychczasowych doświadczeń oraz dzielenie się wiedzą to warunki konieczne dla opracowania szczegółowych ustaleń dotyczących długoterminowych środków wspierających CCS/ wychwytywanie i utylizację węgla (CCU) oraz że mogą przyczynić się one do zmniejszenia kosztów wdrożenia CCS/CCU; wzywa w związku z tym do nieprzerwanej międzynarodowej współpracy między przemysłem, w tym innowacyjnymi MŚP, a instytucjami w celu stosowania najlepszych praktyk; przypomina jednocześnie o wyzwaniach dotyczących różnych etapów badań i rozwoju oraz wprowadzania nowych technologii na rynek i uważa, że w tym celu niezbędne jest wzmocnienie instrumentów wsparcia projektów na poziomie unijnym, tak aby stanowiły one rzeczywiste stymulatory zaangażowania biznesu we współpracy z ośrodkami naukowymi;
9. w świetle działań dotyczących CCS, podjętych w ramach dialogu kanadyjsko-amerykańskiego w sprawie czystej energii, wzywa do bliższej współpracy ze Stanami Zjednoczonymi i Kanadą poprzez wymianę wiedzy i dobrych praktyk;
10. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zajęcia się głównymi przeszkodami regulacyjnymi, finansowymi i społecznymi hamującymi wdrażanie CCS poprzez przyznawanie pozwoleń i funduszy, tworzenie zasobów umiejętności związanych z CCS, a także rozwijanie i testowanie technologii efektywnego wychwytywania, transportu i składowania dwutlenku węgla;
11. uważa, że środki zachęty i działania w ramach polityki powinny koncentrować się zarówno na działaniach demonstracyjnych związanych z CCS, jak i na dalszych, długoterminowych projektach operacyjnych oraz że powinny one gwarantować większą pewność inwestycji sektora prywatnego; uważa ponadto, że środki zachęty i działania w ramach polityki powinny być efektywnie rozłożone zarówno w sektorze produkcji energii, jak i w procesach produkcji przemysłowej w ramach CCS ;
12. uważa, że aby technologie CCS były rentowne i ekologiczne, projekty demonstracyjne związane z wychwytywaniem i składowaniem dwutlenku węgla powinny być ukierunkowane na rozwój strategii na rzecz wychwytywania i wykorzystywania dwutlenku węgla (CCU) na danych terenach w celu uzyskania zamkniętego obiegu CO2, i wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania badań i działań związanych z rozwojem technicznym w odpowiedniej dziedzinie technologicznej;
13. uważa, że przyjęte sposoby wsparcia projektów demonstracyjnych z wykorzystaniem instrumentu finansowego NER300 nie stworzyły atrakcyjnego uzasadnienia biznesowego dla długoterminowych inwestycji sektora prywatnego w CCS, a wymagane nakłady inwestycyjne oraz przede wszystkim koszty operacyjne dla tego rodzaju technologii są nadal na zbyt wysokim poziomie;
14. niezależnie od toczącej się debaty na temat długoterminowej reformy strukturalnej systemu handlu emisjami, wzywa Komisję i państwa członkowskie do przedstawienia konkretnych działań politycznych i bardziej elastycznego modelu finansowego, które doprowadzą do pierwszych projektów operacyjnych CCS w UE do roku 2020;
15. uważa, że wsparcie na poziomie UE powinno, między innymi, być kontynuowane poprzez europejską inicjatywę przemysłową CCS oraz „Horyzont 2010”;
16. podkreśla, że według badania Eurobarometru znaczna część europejskiego społeczeństwa nie zna technologii CSS, jednak ci, którzy ją znają, są bardziej skłonni do popierania jej; wzywa Komisję i państwa członkowskie do polepszenia komunikacji w celu podniesienia świadomości publicznej dotyczącej CCS, uważa także, że szersze zrozumienie CCS ma zasadnicze znaczenie dla akceptacji społecznej i jednocześnie dla wdrażania CCS.
17. obawia się, że art. 6 protokołu londyńskiego utrudni transgraniczny transport odpadów powstałych w związku z CCS, a także ograniczy potencjał CCS w państwach członkowskich nieposiadających możliwych do zidentyfikowania składowisk; z uwagi na to, wzywa umawiające się strony do znalezienia rozwiązania, takiego jak ratyfikacja poprawki z 2009 r. do art. 6, w celu uniknięcia powstania barier dla rozwoju CCS;
18. zwraca się do Komisji o przeprowadzenie analizy i przedstawienie sprawozdania na temat zakresu, w jakim technologia CCS powinna zostać wdrożona w określonych kluczowych terminach, tj. do 2030 r., aby stanowiła ona znaczący wkład w realizację celów ograniczenia emisji do roku 2050.
19. uważa, że zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju należy nie tylko wychwytywać i składować dwutlenek węgla, lecz także wspierać badania i innowacje w dziedzinie wykorzystania CO2.
20. wzywa państwa członkowskie do zapewnienia lepszego zrozumienia tego, jak duży potencjał ma technologia CCS w zastosowaniach przemysłowych, opartego na prognozach dotyczących emisji, technologii i kosztów, w celu dawania pierwszeństwa CCS na skalę przemysłową przy krótko- i średnioterminowych decyzjach politycznych.
21. uznaje, że planowanie pozostaje kompetencją państw członkowskich, i wzywa Komisję, a także państwa członkowskie i władze krajowe do szerzej zakrojonego i spójniejszego planowania działań związanych z możliwościami CCS w wysokoemisyjnych ośrodkach przemysłowych, co znacząco ułatwi podejmowanie decyzji dotyczących infrastruktury i składowania; uważa, że ośrodki te mogłyby stanowić centra energetyczne i czerpać korzyści ze wspólnych możliwości infrastrukturalnych.
WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI
|
Data przyjęcia |
5.11.2013 |
|
|
|
|
|
Wynik głosowania końcowego |
+: –: 0: |
39 5 1 |
|||
|
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
Josefa Andrés Barea, Jean-Pierre Audy, Ivo Belet, Bendt Bendtsen, Jan Březina, Maria Da Graça Carvalho, Giles Chichester, Pilar del Castillo Vera, Christian Ehler, Vicky Ford, Adam Gierek, Norbert Glante, Fiona Hall, Jacky Hénin, Edit Herczog, Kent Johansson, Romana Jordan, Krišjānis Kariņš, Lena Kolarska-Bobińska, Bogdan Kazimierz Marcinkiewicz, Jaroslav Paška, Aldo Patriciello, Vittorio Prodi, Miloslav Ransdorf, Jens Rohde, Paul Rübig, Amalia Sartori, Salvador Sedó i Alabart, Francisco Sosa Wagner, Konrad Szymański, Britta Thomsen, Evžen Tošenovský, Catherine Trautmann, Claude Turmes, Vladimir Urutchev |
||||
|
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego |
Jerzy Buzek, Ioan Enciu, Andrzej Grzyb, Roger Helmer, Seán Kelly, Bernd Lange, Zofija Mazej Kukovič, Franck Proust, Algirdas Saudargas |
||||
|
Zastępca(y) (art. 187 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego |
Nikos Chrysogelos |
||||
WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI
|
Data przyjęcia |
27.11.2013 |
|
|
|
|
|
Wynik głosowania końcowego |
+: –: 0: |
51 12 1 |
|||
|
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
Elena Oana Antonescu, Pilar Ayuso, Paolo Bartolozzi, Sandrine Bélier, Sergio Berlato, Lajos Bokros, Franco Bonanini, Biljana Borzan, Yves Cochet, Spyros Danellis, Chris Davies, Bas Eickhout, Edite Estrela, Jill Evans, Karl-Heinz Florenz, Elisabetta Gardini, Gerben-Jan Gerbrandy, Matthias Groote, Françoise Grossetête, Satu Hassi, Jolanta Emilia Hibner, Dan Jørgensen, Karin Kadenbach, Martin Kastler, Holger Krahmer, Corinne Lepage, Kartika Tamara Liotard, Linda McAvan, Miroslav Ouzký, Gilles Pargneaux, Andrés Perelló Rodríguez, Pavel Poc, Frédérique Ries, Anna Rosbach, Oreste Rossi, Dagmar Roth-Behrendt, Kārlis Šadurskis, Carl Schlyter, Richard Seeber, Theodoros Skylakakis, Bogusław Sonik, Dubravka Šuica, Claudiu Ciprian Tănăsescu, Salvatore Tatarella, Thomas Ulmer, Glenis Willmott, Sabine Wils, Marina Yannakoudakis |
||||
|
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego |
Erik Bánki, Gaston Franco, Julie Girling, Eduard-Raul Hellvig, Georgios Koumoutsakos, Marusya Lyubcheva, Judith A. Merkies, Miroslav Mikolášik, James Nicholson, Alojz Peterle, Vittorio Prodi, Marita Ulvskog, Vladimir Urutchev, Anna Záborská, Andrea Zanoni |
||||
|
Zastępca(y) (art. 187 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego |
Esther de Lange |
||||