SPRAWOZDANIE w sprawie wniosku o uchylenie immunitetu Sergeia Stanisheva

9.3.2015 - (2014/2259(IMM))

Komisja Prawna
Sprawozdawca: Andrzej Duda

PROJEKT DECYZJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie wniosku o uchylenie immunitetu Sergeia Stanisheva

(2014/2259(IMM))

Parlament Europejski,

–       uwzględniając wniosek o uchylenie immunitetu Sergeia Stanisheva, przekazany przez prokuratora generalnego Republiki Bułgarii w dniu 24 listopada 2014 r. (nr ref. CCAN No C-280/2013) i ogłoszony na posiedzeniu plenarnym w dniu 15 fr1 2014 r.,

–       po wysłuchaniu wyjaśnień S. Stanisheva zgodnie z art. 9 ust. 5 Regulaminu,

–       uwzględniając art. 8 i 9 Protokołu nr 7 do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej, jak również art. 6 ust. 2 Aktu dotyczącego wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich z dnia 20 września 1976 r.,

–       uwzględniając wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dni: 12 maja 1964 r., 10 lipca 1986 r., 15 i 21 października 2008 r., 19 marca 2010 r., 6 września 2011 r. oraz 17 stycznia 2013 r.[1],

–       uwzględniając art. 70 Konstytucji Republiki Bułgarii,

–       uwzględniając art. 5 ust. 2, art. 6 ust. 1 oraz art. 9 Regulaminu,

–       uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej (A8-0045/2015),

A.     mając na uwadze, że prokurator generalny Republiki Bułgarii przekazał wniosek Prokuratury w Sofii o zezwolenie na kontynuację postępowania karnego przeciwko Sergeiowi Stanishevowi w odniesieniu do przestępstwa podlegającego art. 358 ust. 1, w związku z art. 26 ust. 1 bułgarskiego Kodeksu Karnego;

B.     mając na uwadze, że zgodnie z art. 8 Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej wobec członków Parlamentu Europejskiego nie można prowadzić dochodzenia, postępowania sądowego, ani też ich zatrzymywać z powodu ich opinii lub stanowiska zajętego przez nich w głosowaniu w czasie wykonywania przez nich obowiązków służbowych;

C.     mając na uwadze, że zgodnie z art. 9 Protokołu o przywilejach i immunitetach Unii Europejskiej posłowie do Parlamentu Europejskiego korzystają na terytorium swojego państwa z immunitetów przyznawanych posłom do parlamentu ich państwa;

D.     mając na uwadze, że na mocy art. 70 ust. 1 Konstytucji Republiki Bułgarii posła do Zgromadzenia Narodowego nie można zatrzymać ani wszcząć przeciw niemu postępowania karnego, chyba że popełnił on przestępstwo o charakterze ogólnym, zaś w takich przypadkach wymagana jest zgoda Zgromadzenia Narodowego lub, jeśli trwają wakacje parlamentarne, przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego, poza przypadkami zatrzymania in flagrante delicto; mając na uwadze, że na mocy art. 70 ust. 2 Konstytucji Republiki Bułgarii zgoda na wszczęcie postępowania karnego nie jest wymagana, gdy poseł do Zgromadzenia Narodowego udzielił na nie zgody na piśmie;

E.     mając na uwadze, że tylko Parlament może podjąć decyzję o uchyleniu lub odmowie uchylenia immunitetu w danym przypadku; mając na uwadze, że Parlament może w uzasadnionym stopniu wziąć pod uwagę stanowisko danego posła przy podejmowaniu decyzji o uchyleniu lub odmowie uchylenia jego immunitetu[2];

F.     mając na uwadze, że zarzucany czyn nie ma bezpośredniego, oczywistego związku z wykonywaniem przez S. Stanisheva mandatu posła do Parlamentu Europejskiego ani nie stanowi opinii lub stanowiska zajętego przezeń w głosowaniu w czasie wykonywania obowiązków służbowych posła do Parlamentu Europejskiego do celów zastosowania art. 8 protokołu nr 7 w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej;

G.     mając na uwadze, że wstępne dochodzenie przeciw Sergeiowi Stanishevowi rozpoczęło się na długo, zanim został on posłem do Parlamentu Europejskiego, oraz że przedmiotowe postępowanie nie jest zatem w żaden sposób powiązane z pełnioną przez niego funkcją posła do Parlamentu Europejskiego;

H.     mając na uwadze, że Sergei Stanishev – najpierw jako premier, a następnie jako członek Zgromadzenia Narodowego – przedłożył przewodniczącemu Zgromadzenia Narodowego dwa oświadczenia pisemne, w których zgodził się na wszczęcie przeciw niemu postępowania karnego zgodnie z art. 70 ust. 2 Konstytucji Republiki Bułgarii;

I.      mając na uwadze, że w tym przypadku Parlament nie znalazł dowodów wskazujących na zaistnienie fumus persecutionis, czyli wystarczająco poważnego i precyzyjnego podejrzenia, że sprawę wniesiono z zamiarem zaszkodzenia politycznej działalności danego posła;

1.      podejmuje decyzję o uchyleniu immunitetu Sergeia Stanisheva;

2.      zobowiązuje swojego przewodniczącego do niezwłocznego przekazania niniejszej decyzji oraz sprawozdania właściwej komisji, właściwym organom Republiki Bułgarii oraz Sergeiowi Stanishevowi.

• [1]  Wyrok w sprawie 101/63 Wagner vs Fohrmann i Krier, Zb.Orz., EU:C:1964:28; wyrok w sprawie 149/85 Wybot vs Faure i in., Zb.Orz., EU:C:1986:310; wyrok w sprawie T-345/05 Mote vs Parlament, Zb.Orz., EU:T:2008:440; wyrok w sprawach połączonych C-200/07 i C-201/07 Marra vs De Gregorio i Clemente, Zb.Orz., EU:C:2008:579; wyrok w sprawie T-42/06 Mote vs Parlament, Zb.Orz., EU:T:2010:102; wyrok w sprawie C-163/10 Patriciello, Zb.Orz., EU:C:2011:543; wyrok w sprawach połączonych T-346/11 i T-347/11 Gollnisch vs. Parlament, Zb.Orz., EU:T:2013:23.
• [2]  Sprawa T-345/05, Mote vs Parlament (przywołana powyżej), pkt 28.

UZASADNIENIE

1. Kontekst

Sergeiowi Stanishevowi zarzuca się, że pełniąc funkcję premiera Republiki Bułgarii, zagubił siedem dokumentów zawierających informacje stanowiące tajemnicę państwową na mocy bułgarskiej ustawy o ochronie informacji niejawnych, w okresie od 4 listopada 2005 r. do 27 lipca 2009 r. W szczególności S. Stanishevowi zarzuca się, że przekazał on te dokumenty z naruszeniem obowiązujących przepisów, gdyż przekazanie nie zostało należycie odnotowane w rejestrze informacji niejawnych Rady Ministrów.

Prokuratura twierdzi zatem, że Sergei Stanishev nie dopełnił procedur dotyczących zabezpieczania, przekazywania i obiegu dokumentów, które to procedury określone są w ustawie o ochronie informacji niejawnych i w przepisach wykonawczych do niej oraz w przepisach wewnętrznych Rady Ministrów dotyczących przekazywania informacji niejawnych. Czyn ten stanowi przestępstwo podlegające karze na mocy art. 358 ust. 1 bułgarskiego kodeksu karnego (przestępstwa dotyczące informacji stanowiących tajemnicę państwową oraz niejawnych informacji zagranicznych) w związku z art. 26 ust. 1 kodeksu karnego.

W dniu 3 listopada 2009 r. ówczesny prokurator generalny Bułgarii skierował do Zgromadzenia Narodowego wniosek o zezwolenie na wszczęcie postępowania karnego przeciw premierowi S. Stanishevowi. Sam S. Stanishev natychmiast zgodził się na wszczęcie przeciw niemu postępowania karnego, przedkładając przewodniczącemu Zgromadzenia Narodowego oświadczenie pisemne zgodnie z art. 70 ust. 2 Konstytucji Bułgarii.

Postępowanie karne po jego rozpoczęciu w 2010 r. należało następnie wstrzymać, ponieważ w międzyczasie S. Stanishev stał się członkiem Zgromadzenia Narodowego i w związku z tym objął go nowy rodzaj immunitetu. S. Stanishev ponownie wyraził zgodę na prowadzenie przeciwko niemu postępowania karnego, które wznowiono w dniu 4 listopada 2013 r.

W dniu 19 grudnia 2013 r. oskarżyciel publiczny zaproponował, aby zwolnić S. Stanisheva z odpowiedzialności karnej z tytułu popełnienia przestępstwa objętego art. 358 ust. 1 kodeksu karnego, a zamiast tego nałożyć na niego karę administracyjną na mocy art. 78a kodeksu karnego. Wszczęto zatem postępowanie karne o charakterze administracyjnym. Jednakże gdy S. Stanishev został wybrany na posła do Parlamentu Europejskiego w maju 2014 r., trybunał zdecydował o wstrzymaniu postępowania z powodu nowego rodzaju immunitetu przysługującego oskarżonemu.

Na posiedzeniu plenarnym w dniu 15 grudnia 2014 r. przewodniczący ogłosił, zgodnie z art. 9 ust. 1 Regulaminu, że otrzymał pismo skierowane przez prokuratora generalnego Bułgarii z wnioskiem o uchylenie immunitetu poselskiego S. Stanisheva, aby można było kontynuować wszczęte przeciwko niemu postępowanie karne.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 Regulaminu przewodniczący przekazał ten wniosek Komisji Prawnej. Zgodnie z art. 9 ust. 5 Regulaminu Komisja wysłuchała S. Stanisheva w dniu 9 marca 2015 r.

2. Przepisy i procedury dotyczące immunitetu posłów do Parlamentu Europejskiego

Artykuły 8 i 9 Protokołu nr 7 w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej stanowią, co następuje:

Artykuł 8

Wobec posłów do Parlamentu Europejskiego nie można prowadzić dochodzenia, postępowania sądowego, ani też ich zatrzymywać z powodu ich opinii lub stanowiska zajętego przez nich w głosowaniu w czasie wykonywania przez nich obowiązków służbowych.

Artykuł 9

Podczas sesji Parlamentu Europejskiego jego członkowie korzystają:

a. na terytorium swojego państwa – z immunitetów przyznawanych członkom parlamentu ich państwa;

b. na terytorium innego państwa członkowskiego – z immunitetu chroniącego przed zatrzymaniem oraz immunitetu jurysdykcyjnego.

Immunitet chroni także posłów podczas ich podróży do i z miejsca, gdzie odbywa się posiedzenie Parlamentu Europejskiego.

Nie można powoływać się na immunitet, w przypadku gdy poseł został schwytany na gorącym uczynku i immunitet ten nie może stanowić przeszkody w wykonywaniu przez Parlament Europejski prawa uchylenia immunitetu w odniesieniu do któregokolwiek ze swoich członków.

Artykuł 6 ust. 1 i art. 9 Regulaminu Parlamentu Europejskiego stanowią, co następuje:

Artykuł 6

Uchylenie immunitetu

1. Wykonując swoje uprawnienia związane z przywilejami i immunitetami, Parlament działa w celu utrzymania swojej integralności jako demokratycznego zgromadzenia ustawodawczego oraz do zagwarantowania niezależności posłów w sprawowaniu ich funkcji. Każdy wniosek o uchylenie immunitetu jest oceniany zgodnie z art. 7, 8 i 9 Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej oraz zgodnie z zasadami, o których mowa w niniejszym artykule.

(...)

Artykuł 9

Procedury dotyczące immunitetu

1. Każdy wniosek o uchylenie immunitetu posła skierowany do Przewodniczącego przez właściwy organ państwa członkowskiego lub wniosek o wyrażenie zgody na skorzystanie z immunitetu i przywilejów skierowany przez posła lub byłego posła jest ogłaszany na posiedzeniu plenarnym oraz przekazywany właściwej komisji.

Posła lub byłego posła może reprezentować inny poseł. Wniosek nie może zostać złożony przez innego posła bez zgody zainteresowanego posła.

2. Wnioski o uchylenie immunitetu lub o wyrażenie zgody na skorzystanie z przywilejów i immunitetu są rozpatrywane przez komisję niezwłocznie, lecz z uwzględnieniem ich względnej złożoności.

3. Komisja przedstawia wniosek dotyczący uzasadnionej decyzji zawierający zalecenie przyjęcia lub odrzucenia wniosku o uchylenie immunitetu lub skorzystanie z immunitetu i przywilejów.

4. Komisja może zwrócić się do właściwego organu o udostępnienie wszelkich informacji, które uzna za niezbędne do ustalenia zasadności uchylenia immunitetu lub skorzystania z niego.

5. Zainteresowany poseł ma możliwość udzielenia wyjaśnień, może także przedstawić wszelkie dokumenty oraz dowody pisemne, które uzna za istotne. Posła może reprezentować inny poseł.

Poseł nie uczestniczy w debacie nad wnioskiem o uchylenie jego immunitetu lub dotyczącym go wnioskiem o wyrażenie zgody na skorzystanie z immunitetu, z wyjątkiem samego wysłuchania.

Przewodniczący komisji kieruje do posła zaproszenie do udzielenia wyjaśnień z podaniem dnia i godziny. Poseł może zrezygnować z prawa do udzielenia wyjaśnień.

Jeżeli poseł nie stawi się na wysłuchanie na podstawie tego zaproszenia, uznaje się, że zrezygnował z prawa do udzielenia wyjaśnień, chyba że zwróci się on o usprawiedliwienie jego niestawienia się w zaproponowanym dniu i godzinie, podając powody. Przewodniczący komisji podejmuje decyzję o przyjęciu wniosku o usprawiedliwienie na podstawie podanych powodów i od tej decyzji nie ma odwołania.

Jeżeli przewodniczący komisji postanowi przyjąć wniosek o usprawiedliwienie, kieruje do posła zaproszenie do udzielenia wyjaśnień z podaniem innego dnia i godziny. Jeżeli poseł nie stawi się pomimo drugiego zaproszenia do udzielenia wyjaśnień, procedura toczy się dalej bez udzielenia przez niego wyjaśnień. Nie można wówczas przyjąć żadnych kolejnych wniosków o usprawiedliwienie lub o możliwość udzielenia wyjaśnień.

(...)

7. Komisja może wydać uzasadnioną opinię co do właściwości wyżej wymienionego organu oraz co do dopuszczalności wniosku, natomiast nie może w żadnym przypadku wypowiadać się o winie bądź braku winy posła oraz o zasadności wszczęcia wobec niego postępowania karnego na podstawie zarzutów, które są mu stawiane, nawet wtedy, gdy badanie wniosku pozwala komisji na dokładne zapoznanie się ze szczegółami sprawy.

(...)

Artykuł 70 Konstytucji Republiki Bułgarii stanowi, co następuje:

(1) Członka Zgromadzenia Narodowego nie można zatrzymać ani prowadzić przeciwko niemu postępowania karnego, chyba że popełnił on przestępstwo o charakterze ogólnym, a w takim przypadku wymagana jest zgoda Zgromadzenia Narodowego lub – jeśli trwają wakacje parlamentarne – przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego. Zgoda nie jest wymagana, jeśli poseł został złapany na gorącym uczynku; w takim przypadku Zgromadzenie Narodowe lub – jeśli trwają wakacje parlamentarne – przewodniczący Zgromadzenia Narodowego są o tym powiadamiani.

(2) Zgoda na wszczęcie postępowania karnego nie jest wymagana, gdy poseł do Zgromadzenia Narodowego udzielił na nie zgody na piśmie.

Artykuł 358 ust. 1 bułgarskiego kodeksu karnego stanowi, co następuje:

Kto gubi dokumenty, publikacje lub materiały zawierające informacje uznane za tajemnicę państwową lub informacje poufne otrzymane na mocy porozumienia międzynarodowego, którego Republika Bułgarii jest stroną, podlega karze pozbawienia wolności do dwóch lat lub karze w zawieszeniu.

Artykuł 78a ust. 1 bułgarskiego kodeksu karnego stanowi, co następuje:

1. Osoba pełnoletnia jest zwolniona z odpowiedzialności karnej przez sąd, jeżeli zastosowaną karą jest grzywna w wys. 500–5000 BGN i spełnione są następujące warunki:

a) dla tego rodzaju przestępstwa przewiduje się karę pozbawienia wolności do trzech lat lub inną łagodniejszą karę, jeżeli przestępstwo popełniono celowo, albo karę pozbawienia wolności do pięciu lat lub inną łagodniejszą karę, jeżeli przestępstwo popełniono przez zaniedbanie;

b) sprawca nie został skazany za przestępstwo pospolite i nie został wcześniej zwolniony z odpowiedzialności karnej na mocy niniejszej sekcji; oraz

c) szkody na mieniu spowodowane przestępstwem zostały naprawione.

3. Uzasadnienie proponowanej decyzji

W świetle ww. okoliczności niniejsza sprawa kwalifikuje się do zastosowania art. 9 Protokołu nr 7 w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej.

Zgodnie z tym przepisem posłowie korzystają na terytorium swojego państwa z immunitetów przyznawanych posłom do parlamentu ich państwa. Natomiast art. 70 Konstytucji Republiki Bułgarii stanowi, że do wszczęcia postępowania karnego przeciwko członkowi Zgromadzenia Narodowego konieczna jest zgoda tego ostatniego. Zatem do dalszego prowadzenia sprawy przeciwko S. Stanishevowi wymagana jest decyzja Parlamentu Europejskiego.

W celu podjęcia decyzji o utrzymaniu lub nieutrzymaniu immunitetu parlamentarnego Parlament stosuje swoje własne spójne zasady. Jedna z tych zasad mówi, że immunitet zazwyczaj uchyla się, gdy przestępstwo nie ma żadnego związku z wykonywaniem przez posła obowiązków parlamentarnych – gdyż zastosowanie ma tu art. 9 Protokołu – chyba że istnieje podejrzenie fumus persecutionis, tj. wystarczająco poważne i konkretne podejrzenie, że postępowanie wszczęto z zamiarem zaszkodzenia posłowi na polu politycznym.

Z podanych wyżej faktów wynika, że zarzucane przestępstwo S. Stanishev popełnił, będąc premierem Bułgarii i wyłącznie w kontekście tego urzędu, a postepowania wstępne zostały wszczęte na długo przed wybraniem go na posła do Parlamentu Europejskiego. A zatem postepowanie karne, które ma być prowadzone przeciwko S. Stanishevowi, nie jest w żaden sposób powiązane z jego obecnym urzędem jako posła do Parlamentu Europejskiego.

Ponadto S. Stanishev wyraził już zgodę na wszczęcie postępowania karnego przeciwko niemu w związku z ww. zarzutami dwukrotnie w trakcie poprzednich etapów śledztwa. Z samej zgody S. Stanisheva można wywnioskować, że uznaje on brak występowania fumus persecutionis.

W świetle powyższego w niniejszej sprawie Komisja Prawna nie doszukała się dowodu na fumus persecutionis.

4. Wniosek

Na podstawie powyższego i zgodnie z art. 9 ust. 3 Regulaminu Komisja Prawna zaleca Parlamentowi Europejskiemu uchylenie immunitetu poselskiego S. Stanisheva.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	9.3.2015
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	19 0 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Joëlle Bergeron, Marie-Christine Boutonnet, Kostas Chrysogonos, Therese Comodini Cachia, Mady Delvaux, Andrzej Duda, Mary Honeyball, Dietmar Köster, Gilles Lebreton, António Marinho e Pinto, Emil Radev, Evelyn Regner, Pavel Svoboda, József Szájer, Axel Voss
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Mario Borghezio, Heidi Hautala, Sylvia-Yvonne Kaufmann, Constance Le Grip, Virginie Rozière