SPRAWOZDANIE w sprawie wniosku o uchylenie immunitetu Istvána Ujhelyiego

14.7.2016 - (2015/2237(IMM))

Komisja Prawna
Sprawozdawca: Tadeusz Zwiefka

PROJEKT DECYZJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie wniosku o uchylenie immunitetu Istvána Ujhelyiego

(2015/2237(IMM))

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wniosek o uchylenie immunitetu Istvána Ujhelyiego, wydany postanowieniem sądu dla centralnego okręgu w Peszcie (Węgry) z dnia 26 listopada 2014 r. w związku z postępowaniem karnym toczącym się przed tym sądem, przekazany przez Stałego Przedstawiciela Węgier przy UE w dniu 15 lipca 2015 r. i ogłoszony na posiedzeniu plenarnym w dniu 7 września 2015 r.,

–  po wysłuchaniu wyjaśnień Istvána Ujhelyiego w dniu 28 stycznia 2016 r., zgodnie z art. 9 ust. 5 Regulaminu,

–  uwzględniając art. 8 i 9 protokołu nr 7 w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej, jak również art. 6 ust. 2 aktu dotyczącego wyboru członków Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich z dnia 20 września 1976 r.,

–  uwzględniając wyroki wydane przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dniach 12 maja 1964 r., 10 lipca 1986 r., 15 i 21 października 2008 r., 19 marca 2010 r., 6 września 2011 r. oraz 17 stycznia 2013 r.[1],

–  uwzględniając art. 4 ust. 2 węgierskiej ustawy zasadniczej,

–  uwzględniając art. 10 ust. 2 węgierskiej ustawy LVII z 2004 r. w sprawie statusu węgierskich posłów do Parlamentu Europejskiego,

–  uwzględniając art. 74 ust. 3 i art. 79 ust. 2 węgierskiej ustawy XXXVI z 2012 r. o Zgromadzeniu Narodowym,

–  uwzględniając art. 5 ust. 2, art. 6 ust. 1 oraz art. 9 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej (A8-0229/2016),

A.  mając na uwadze, że sąd dla centralnego okręgu w Peszcie złożył wniosek o uchylenie immunitetu parlamentarnego posła do Parlamentu Europejskiego Istvána Ujhelyiego w związku z toczącym się przed nim postępowaniem;

B.  mając na uwadze, że wniosek sądu jest związany z postępowaniem karnym w sprawie zarzutu popełnienia przestępstwa zniesławienia w związku z wypowiedziami Istvána Ujhelyiego z dnia 25 kwietnia 2014 r., które dotyczyły pewnej osoby na Węgrzech;

C.  mając na uwadze, że zgodnie z art. 8 Protokołu nr 7 wobec posłów do Parlamentu Europejskiego nie można prowadzić dochodzenia, postępowania sądowego, ani też ich zatrzymywać z powodu ich opinii lub stanowiska zajętego przez nich w głosowaniu w czasie wykonywania przez nich obowiązków służbowych;

D.  mając na uwadze, że zgodnie z art. 9 Protokołu nr 7 w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej w trakcie sesji Parlamentu Europejskiego posłowie do Parlamentu Europejskiego korzystają na terytorium swojego państwa z immunitetów przyznawanych członkom parlamentu ich państwa;

E.  mając na uwadze, że zgodnie z art. 4 ust. 2 węgierskiej ustawy zasadniczej posłom do parlamentu przysługuje immunitet i wynagrodzenie w celu wspierania ich niezależności;

F.  mając na uwadze, że na mocy art. 10 ust. 1 węgierskiej ustawy LVII z 2004 r. w sprawie statusu węgierskich posłów do Parlamentu Europejskiego takiemu posłowi przysługuje taki sam zakres immunitetu, z jakiego korzysta poseł do parlamentu węgierskiego;

G.  mając na uwadze, że zgodnie z art. 74 ust. 3 węgierskiej ustawy XXXVI z 2012 r. o Zgromadzeniu Narodowym wniosek o uchylenie immunitetu przed wniesieniem aktu oskarżenia składa do przewodniczącego prokurator, a po wniesieniu aktu oskarżenia – sąd;

H.  mając na uwadze, że zgodnie z art. 79 ust. 2 węgierskiej ustawy XXXVI z 2012 r. o Zgromadzeniu Narodowym osoba zarejestrowana jako kandydat w wyborach do parlamentu korzysta z tego samego immunitetu, zatem wypowiedzi z dnia 25 kwietnia 2014 r. mogą być objęte bezwzględnym immunitetem parlamentu węgierskiego z tym wyjątkiem, że o uchyleniu immunitetu postanawia Państwowa Komisja Wyborcza, a wniosek o uchylenie immunitetu składa się do przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej;

I.  mając na uwadze, że przedmiotowe wypowiedzi miały miejsce w dniu 25 kwietnia 2014 r., kiedy István Ujhelyi nie był posłem do Parlamentu Europejskiego, lecz posłem do parlamentu narodowego;

J.  mając na uwadze, że zarzuty wobec Istvána Ujhelyiego nie dotyczą opinii lub stanowiska zajętego przez niego w głosowaniu w czasie wykonywania obowiązków posła do Parlamentu Europejskiego oraz że dlatego bezwzględny immunitet z art. 8 Protokołu nr 7 nie znajduje zastosowania;

1.  postanawia uchylić immunitet Istvána Ujhelyiego;

2.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do niezwłocznego przekazania niniejszej decyzji i sprawozdania właściwej komisji właściwemu organowi na Węgrzech.

• [1]  Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 12 maja 1964 r., Wagner/Fohrmann i Krier, 101/63, ECLI:EU:C:1964:28; wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 10 lipca 1986 r., Wybot/Faure i inni, 149/85, ECLI:EU:C:1986:310; wyrok Sądu z dnia 15 października 2008 r., Mote/Parlament, T-345/05, ECLI:EU:T:2008:440; wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 21 października 2008 r., Marra/De Gregorio i Clemente, C-200/07 i C-201/07, ECLI:EU:C:2008:579; wyrok Sądu z dnia 19 marca 2010 r., Gollnisch/Parlament, T-42/06, ECLI:EU:T:2010:102; wyrok Sądu z dnia 6 września 2011 r., Patriciello, C-163/10, ECLI: EU:C:2011:543; wyrok Sądu z dnia 17 stycznia 2013 r., Gollnisch/Parlament, T-346/11 i T-347/11, ECLI:EU:T:2013:23.

UZASADNIENIE

I. OKOLICZNOŚCI FAKTYCZNE

Na posiedzeniu w dniu 7 września 2015 r. przewodniczący ogłosił zgodnie z art. 9 ust. 1 Regulaminu, że w dniu 15 lipca 2015 r. otrzymał pismo od Stałego Przedstawiciela Węgier przy UE, w którym przekazuje on wniosek sądu dla centralnego okręgu w Peszcie (Pesti Központi Kerületi Bíróság) z dnia 26 listopada 2014 r. o uchylenie immunitetu posła do PE Istvána Ujhelyiego. Zgodnie z art. 9 ust. 1 Regulaminu przewodniczący przekazał wniosek Komisji Prawnej.

W postępowaniu karnym wszczętym przed sądem dla centralnego okręgu w Peszcie Istvánowi Ujhelyiemu postawiono zarzut popełnienia przestępstwa zniesławienia z art. 226 ust. 1 ustawy C z 2012 r. o węgierskim kodeksie karnym.

Zgodnie z postanowieniem sądu wszczęcie postępowania karnego uzasadniono następująco: w programie Egyenes Beszéd („Mówiąc wprost”) emitowanym przez telewizję ATV w dniu 25 kwietnia 2014 r. István Ujhelyi stwierdził, że sprzeciwia się kandydaturze Tamása Sneidera na stanowisko wiceprzewodniczącego węgierskiego parlamentu, ponieważ „twierdził on, że bił się z cygańskim mafiosem i uderzał go jakimiś narzędziami – nie wiem jakimi – kijami baseballowymi” oraz że „wszyscy mówią, że był lokalnym szefem organizacji mafijnej, organizacji skinheadów”.

Zgodnie z art. 226 ust. 1 ustawy C z 2012 r. o węgierskim kodeksie karnym osoba, która wobec innych stwierdza okoliczność mogącą naruszać cześć innej osoby, rozpowszechnia tego rodzaju plotkę lub powołuje się bezpośrednio na taką okoliczność, popełnia przestępstwo zniesławienia, które podlega karze pozbawienia wolności do jednego roku. Zgodnie z ust. 2 lit. b) czyn taki podlega karze pozbawienia wolności do dwóch lat, jeżeli zniesławienia dokonano publicznie.

Postanowieniem z dnia 26 listopada 2014 r. sąd dla centralnego okręgu w Peszcie zawiesił postępowanie karne ze skargi wniesionej przeciwko Istvánowi Ujhelyiemu w trybie art. 501 ust. 2, art. 266 ust. 1 lit. a) i art. 188 ust. 1 lit. d) węgierskiego kodeksu postępowania karnego oraz zwrócił się do Parlamentu Europejskiego z wnioskiem o uchylenie mu immunitetu zgodnie z art. 10 ust. 2 i art. 12 ust. 1 ustawy LVII z 2004 r. o prawnym statusie węgierskich posłów do Parlamentu Europejskiego oraz art. 5 ust. 1 ustawy LV z 1990 r. o prawnym statusie posłów do parlamentu węgierskiego.

István Ujhelyi jest zdania, że Parlament Europejski nie powinien uchylić mu immunitetu z uwagi na okoliczność, że zgodnie z węgierską ustawą XXXVI z 2012 r. o Zgromadzeniu Narodowym kandydatom w węgierskich wyborach do Parlamentu Europejskiego przysługuje immunitet parlamentarny.

II. PRZEPISY

a) Prawo europejskie

Protokół nr 7 w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej, załączony do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)

„Artykuł 8

Wobec członków Parlamentu Europejskiego nie można prowadzić dochodzenia, postępowania sądowego, ani też ich zatrzymywać z powodu ich opinii lub stanowiska zajętego przez nich w głosowaniu w czasie wykonywania przez nich obowiązków służbowych.

Artykuł 9

Podczas sesji Parlamentu Europejskiego jego członkowie korzystają:

a) na terytorium swojego państwa — z immunitetów przyznawanych członkom parlamentu ich państwa;

b) na terytorium innego Państwa Członkowskiego — z immunitetu chroniącego przed zatrzymaniem oraz immunitetu jurysdykcyjnego.

Immunitet chroni także członków podczas ich podróży do i z miejsca, gdzie odbywa się posiedzenie Parlamentu Europejskiego.

Nie można powoływać się na immunitet w przypadku, gdy członek został schwytany na gorącym uczynku i nie może on stanowić przeszkody w wykonywaniu przez Parlament Europejski prawa uchylenia immunitetu w odniesieniu do któregokolwiek ze swoich członków.

Regulamin Parlamentu Europejskiego

„Artykuł 6

Uchylenie immunitetu

1. Wykonując swoje uprawnienia związane z przywilejami i immunitetami, Parlament działa w celu utrzymania swojej integralności jako demokratycznego zgromadzenia ustawodawczego oraz do zagwarantowania niezależności posłów w sprawowaniu ich funkcji. Każdy wniosek o uchylenie immunitetu jest oceniany zgodnie z art. 7, 8 i 9 Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej oraz zgodnie z zasadami, o których mowa w niniejszym artykule.

Artykuł 7

Korzystanie z przywilejów i immunitetu

3. Wniosek posła o wyrażenie zgody na skorzystanie z przywilejów i immunitetu nie jest dopuszczalny, jeżeli wpłynął już wniosek o uchylenie immunitetu tego posła lub o skorzystanie z tego immunitetu, dotyczący tego samego postępowania prawnego, niezależnie od tego, czy decyzja została już podjęta.

4. Wniosek posła o wyrażenie zgody na skorzystanie z przywilejów i immunitetu nie będzie dalej brany pod uwagę, jeżeli wpłynie wniosek o uchylenie immunitetu tego posła dotyczący tego samego postępowania prawnego.

5. W przypadku gdy podjęto decyzję o odmowie wyrażenia zgody na skorzystanie przez posła z przywilejów i immunitetu, poseł może zwrócić się o ponowne rozpatrzenie decyzji, przedstawiając nowe dowody. Wniosek o ponowne rozpatrzenie decyzji jest niedopuszczalny, jeżeli zostanie wniesiona skarga na decyzję na mocy art. 263 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej lub jeżeli Przewodniczący uzna, że przedstawione nowe dowody nie są dostatecznie przekonujące, by uzasadnić ponowne rozpatrzenie.

b) Prawo krajowe

Ustawa zasadnicza Węgier

„Artykuł 4 ust. 2

Posłom do parlamentu przysługuje immunitet i wynagrodzenie w celu wspierania ich niezależności. Ustawa kardynalna wymienia funkcje publiczne, których posłowie do parlamentu nie mogą sprawować, oraz może określić inne kryteria niepołączalności funkcji”.

Węgierska ustawa XXXVI z 2012 r. o Zgromadzeniu Narodowym

„73. (1) Posłów nie wolno pociągać do odpowiedzialności przed sądem lub innym organem w trakcie trwania ich mandatu lub po jego wygaśnięciu w związku ze stanowiskiem zajętym przez nich w głosowaniu, zdarzeniami i opiniami, które pozostają w związku z ich mandatem i co do których poseł wypowiedział się w ramach wykonywania mandatu.

(2) Immunitetu, o którym mowa w ust. 1, nie stosuje się do odpowiedzialności posłów na gruncie prawa cywilnego i do następujących przestępstw:

a) podżeganie do nienawiści przeciwko określonej społeczności, znieważenie godła narodowego, publiczne negowanie zbrodni systemu narodowo-socjalistycznego i komunistycznego, nadużycie danych ściśle tajnych lub utajnionych, nadużycie danych zaklasyfikowanych jako poufne oraz nadużycie danych zaklasyfikowanych jako o ograniczonym dostępie, zgodnie z ustawą VI z 1978 r. o kodeksie karnym, która obowiązywała do 30 czerwca 2013 r.;

b) podżeganie do nienawiści przeciwko określonej społeczności, znieważenie godła narodowego, publiczne negowanie zbrodni systemu narodowo-socjalistycznego i komunistycznego, nadużycie danych niejawnych, zgodnie z ustawą C z 2012 r. o kodeksie karnym.

74. (1) Można wszcząć lub prowadzić postępowanie karne lub – w przypadku immunitetu, którego w danej sprawie nie można się zrzec – postępowanie w sprawie o wykroczenie oraz zastosować środki przymusu wobec posła tylko za uprzednią zgodą parlamentu.

(2) Posła można a) aresztować lub zastosować wobec niego inne środki przymusu przewidziane prawem karnym, jeżeli złapano go na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa; b) aresztować lub zastosować wobec niego inne środki przymusu związane z wykroczeniem w chwili złapania go na gorącym uczynku popełnienia wykroczenia, jeżeli zachodzą przesłanki przewidziane w przepisach o nakazach aresztowania za wykroczenie.

(3) Wniosek o uchylenie immunitetu przed wniesieniem aktu oskarżenia składa do przewodniczącego prokurator, a po wniesieniu aktu oskarżenia lub w sprawie cywilnej – sąd. W razie załapania posła na gorącym uczynku wniosek składa się niezwłocznie.

(4) W sprawie o wykroczenie właściwy organ powiadamia posła, że może on zrzec się immunitetu. W razie zrzeczenia się immunitetu w ciągu ośmiu dni, właściwy organ powiadamia przewodniczącego za pośrednictwem prokuratora o zrzeczeniu się immunitetu lub o wyniku postępowania, jeżeli postępowanie ostatecznie zamknięto. Przewodniczący przekazuje tę informację Komisji ds. Immunitetów, Konfliktu Interesów, Dyscypliny i Weryfikacji Mandatów. Przewodniczący komisji przekazuje tę informację komisji na jej następnym posiedzeniu. Jeżeli poseł, któremu zarzuca się popełnienie wykroczenia, nie zrzeknie się immunitetu w terminie ośmiu dni od powiadomienia, prokurator składa do przewodniczącego parlamentu wniosek o uchylenie immunitetu w oparciu o zawiadomienie właściwego organu. W trakcie postępowania poseł może zrzec się immunitetu w każdej chwili przed każdym uczestniczącym w sprawie organem, najpóźniej do czasu przyjęcia uchwały parlamentu.

...

79. (1) Immunitet wchodzi w życie w dniu wyboru posła do parlamentu.

(2) Osoba zarejestrowana jako kandydat w wyborach do parlamentu korzysta z tego samego immunitetu z tym wyjątkiem, że o uchyleniu immunitetu postanawia Państwowa Komisja Wyborcza, a wniosek o uchylenie immunitetu składa się do przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej”.

Węgierska ustawa LVII z 2004 r. w sprawie statusu węgierskich posłów do Parlamentu Europejskiego

„10. (1) Posłom do Parlamentu Europejskiego przysługują przywileje oraz immunitety przewidziane w Protokole w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot Europejskich stanowiącym załącznik do Traktatu z dnia 8 kwietnia 1965 r. ustanawiającego Jedną Radę i Jedną Komisję Wspólnot Europejskich. 

(2) Posłowi do Parlamentu Europejskiego przysługuje taki sam zakres immunitetu, z jakiego korzysta poseł do parlamentu węgierskiego.

11. Do celów immunitetu osoby zarejestrowane jako kandydaci w wyborach do Parlamentu Europejskiego uznaje się za posłów do Parlamentu Europejskiego”.

III. UWAGI OGÓLNE I UZASADNIENIE PROPONOWANEJ DECYZJI

Jako że przedmiotowe wypowiedzi wygłoszono w dniu 25 kwietnia 2014 r., miały one miejsce, zanim István Ujhelyi został posłem do Parlamentu Europejskiego w wyniku wyborów do Parlamentu Europejskiego przeprowadzonych w 2014 r.

Jak twierdzi Trybunał Sprawiedliwości, zakres immunitetu, o którym mowa w art. 8 Protokołu, „powinien być ustalony wyłącznie na podstawie prawa wspólnotowego”[1]. Trybunał stwierdził również, że „oświadczenie złożone przez posła do Parlamentu Europejskiego poza pomieszczeniami Parlamentu, w którego sprawie wszczęto postępowanie karne w jego państwie członkowskim pochodzenia z tytułu czynu zabronionego polegającego na pomówieniu, stanowi opinię wyrażoną w czasie wykonywania przez niego obowiązków parlamentarnych objętą zakresem immunitetu określonego w tym przepisie, tylko gdy oświadczenie to odpowiada subiektywnej ocenie, która wykazuje bezpośrednią więź z wykonywaniem takich obowiązków”[2].

Z okoliczności sprawy, przedstawionych we wniosku o uchylenie immunitetu i w wyjaśnieniach Istvána Ujhelyiego, wynika, że przedmiotowe wypowiedzi miały miejsce w czasie, kiedy István Ujhelyi nie był posłem do Parlamentu Europejskiego. Z tego względu komisja uważa, że wygłaszając przedmiotowe wypowiedzi, István Ujhelyi nie wykonywał mandatu posła do Parlamentu Europejskiego. Okoliczność, że na mocy prawa węgierskiego kandydaci w wyborach do parlamentu narodowego lub do Parlamentu Europejskiego mogą korzystać z immunitetu parlamentarnego zgodnie z procedurami krajowymi, nie zmienia tego wniosku na potrzeby postępowania w Parlamencie Europejskim.

W świetle powyższych rozważań oraz zgodnie z Regulaminem, po rozpatrzeniu argumentów za uchyleniem i przeciw uchyleniu immunitetu posła, Komisja Prawna zaleca, by Parlament Europejski uchylił immunitet parlamentarny Istvána Ujhelyiego.

• [1]  Marra, sprawa cytowana powyżej, pkt 26.
• [2]  Patriciello, sprawa cytowana powyżej, sentencja.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGOW KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ

Data przyjęcia	11.7.2016
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	16 0 2
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Jean-Marie Cavada, Kostas Chrysogonos, Therese Comodini Cachia, Mary Honeyball, Dietmar Köster, Gilles Lebreton, António Marinho e Pinto, Emil Radev, Julia Reda, Evelyn Regner, Pavel Svoboda, Tadeusz Zwiefka
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Sergio Gaetano Cofferati, Heidi Hautala, Sylvia-Yvonne Kaufmann, Constance Le Grip, Stefano Maullu, Victor Negrescu
Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego	Maria Noichl