ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (EE) αριθ. 390/2014 του Συμβουλίου, της 14ης Απριλίου 2014, για τη θέσπιση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» για την περίοδο 2014-2020

1.2.2017 - (2015/2329(INI))

Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας
Εισηγήτρια: María Teresa Giménez Barbat

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ – ΣΥΝΟΨΗ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Διαδικασία και πηγές

Στις 14 Σεπτεμβρίου 2015, ανατέθηκε στην εισηγήτρια το έργο της σύνταξης μιας έκθεσης σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (EE) αριθ. 390/2014 του Συμβουλίου, της 14ης Απριλίου 2014, για τη θέσπιση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» για την περίοδο 2014-2020.

Η παρούσα έκθεση έχει ως στόχο να διερευνήσει τις πρώτες εμπειρίες από την εφαρμογή του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» 2014-2020 (εφεξής πρόγραμμα ΕΠ), που είναι σε λειτουργία εδώ και δύο έτη. Με την παρούσα έκθεση, η εισηγήτρια θα ήθελε να παρουσιάσει στα μέλη μια επισκόπηση της τρέχουσας κατάστασης όσον αφορά την εφαρμογή του προγράμματος και να τα βοηθήσει να κατανοήσουν καλύτερα τι λειτουργεί καλά στην παρούσα επανάληψη του προγράμματος ΕΠ και ποιοι είναι οι βασικοί τομείς ανησυχίας για τους αιτούντες και τους δικαιούχους. Τα συμπεράσματα της παρούσας έκθεσης θα πρέπει να τροφοδοτήσουν την ενδιάμεση αξιολόγηση της εφαρμογής του προγράμματος που υποχρεούται να υποβάλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2017, καθώς και την ανακοίνωση για τη συνέχιση του προγράμματος που θα πρέπει να δημοσιευτεί από την Επιτροπή το 2018.

Προκειμένου να μπορέσει να καταλήξει σε συμπεράσματα και να εκδώσει σχέδια συστάσεων, η εισηγήτρια οργάνωσε αρκετές συνεδριάσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και με τον Εκτελεστικό Οργανισμό Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού (EACEA). Έλαβε επίσης πολύτιμη ανατροφοδότηση από μια ανάλυση βασισμένη σε συνεντεύξεις των εθνικών σημείων επαφής (ΕΣΕ) που είναι υπεύθυνα για την εφαρμογή του προγράμματος σε εθνικό επίπεδο, η οποία διενεργήθηκε από την Coffey, μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου 2016, κατόπιν εντολής του Θεματικού Τμήματος της Γενικής Διεύθυνσης Β. Η Υπηρεσία Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (EPRS) συνέταξε μια αξιολόγηση ευρωπαϊκής εφαρμογής «European implementation assessment», που περιέχει επίσης μια εις βάθος ανάλυση του προγράμματος ΕΠ.

Τέλος, η εισηγήτρια έλαβε μέρος σε μια συνεδρίαση ενδιαφερόμενων μερών που οργανώθηκε από το γραφείο του ΕΚ στη Βαρκελώνη, στις 30 Μαΐου 2016. Σε αυτό το πλαίσιο, η εισηγήτρια είχε την ευκαιρία να συναντήσει πολλούς Ισπανούς δικαιούχους του προγράμματος, καθώς και το εθνικό σημείο επαφής της Ισπανίας. Επίσης, η εισηγήτρια ήταν παρούσα στη συνεδρίαση της ομάδας κοινωνικού διαλόγου που οργανώθηκε από την Επιτροπή στη Βαρκελώνη την 31η Μαΐου και την 1η Ιουνίου 2016.

Μετά τον διορισμό της, η εισηγήτρια συνέλεξε επίσης πληροφορίες από συναντήσεις με διάφορες ενώσεις, μεταξύ άλλων:

-   LDA European Association for Local Democracy

-  Friends of Europe

-  Fundació Solidaritat UB - Universitat de Barcelona ECAS

-  European Policy Center

-  Café Babel

-  Συμβούλιο Ευρωπαϊκών Δήμων και Περιφερειών(CEMR)

-  Social Platform

Όλες οι γνώσεις που αποκτήθηκαν από τις διάφορες αυτές μελέτες, συναντήσεις και συζητήσεις με δικαιούχους, ενδιαφερόμενα μέρη και θεσμικά όργανα τροφοδότησαν την παρούσα έκθεση.

Προέλευση, διάρθρωση και σκοπός του προγράμματος[1]

Η ανάπτυξη μιας στενότερης σχέσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των πολιτών της έχει αποτελέσει επί μακρόν βασικό στόχο των υπευθύνων χάραξης ευρωπαϊκής πολιτικής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που όμως ποτέ δεν υπήρξε τόσο σημαντικός όσο στην παρούσα κατάσταση.

Με βάση την εμπειρία από ένα προηγούμενο πρόγραμμα για την προώθηση της ενεργού συμμετοχής του ευρωπαίου πολίτη στα κοινά, από το 2004 έως το 2006, το πρόγραμμα ΕΠ θεσπίστηκε αρχικά για την περίοδο 2007-2013[2] με σκοπό να ενισχύσει τη στήριξη των πολιτών στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Την περίοδο 2007-2013, το πρόγραμμα ΕΠ έφτασε περίπου τους 7 εκατομμύρια άμεσους συμμετέχοντες και σχεδόν τις 25.000 μικρές και μεγάλες πόλεις στην Ευρώπη. Δημιούργησε 350 δίκτυα πόλεων βασισμένα σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος και κατάφερε να κινητοποιήσει περίπου 4.250 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών προκειμένου να ανταποκριθούν στις ανησυχίες των πολιτών[3]. Μετά την επιτυχία της πρώτης προγραμματικής περιόδου, εγκρίθηκε μια αναθεωρημένη έκδοση του προγράμματος ΕΠ τον Απρίλιο του 2014.

Αν και η ουσία του προγράμματος ΕΠ παραμένει η ίδια, η αναθεώρηση του προγράμματος ΕΠ είχε ως σκοπό να απλοποιήσει τη δομή του και να την καταστήσει περισσότερο προσιτή στους αιτούντες. Οι στόχοι του προγράμματος αναδιατυπώθηκαν με απλούστερο λεξιλόγιο και επανεστιάστηκαν στον γενικό στόχο της ενίσχυσης των δεσμών μεταξύ της Ένωσης και των πολιτών της. Ο κανονισμός για τη θέσπιση αυτού του προγράμματος υπογραμμίζει ότι το πρόγραμμα έχει ως στόχο «να συμβάλει στην κατανόηση των πολιτών όσον αφορά την Ένωση, την ιστορία και την πολυμορφία της, να προαγάγει την ευρωπαϊκή ιθαγένεια και να βελτιώσει τις συνθήκες δημοκρατικής συμμετοχής στα κοινά»[4].

Η διάρθρωση του προγράμματος αναθεωρήθηκε στη νέα προγραμματική περίοδο και υλοποιείται μέσα από δύο σκέλη και μία οριζόντια δράση:

  Σκέλος 1: Ευρωπαϊκή μνήμη: Αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τη μνήμη, την κοινή ιστορία και τις κοινές αξίες και τον σκοπό της Ένωσης.

  Σκέλος 2: Συμμετοχή στις δημοκρατικές διαδικασίες και στα κοινά: Ενθάρρυνση της συμμετοχής των πολιτών στις δημοκρατικές διαδικασίες και στα κοινά σε επίπεδο Ένωσης. Τα μέτρα στο σκέλος 2 είναι:

•  Αδελφοποίηση πόλεων

•  Δίκτυα πόλεων

•  Σχέδια της κοινωνίας των πολιτών

  Οριζόντια δράση: Αξιοποίηση: Ανάλυση, διάδοση και αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των σχεδίων

Τα αντίστοιχα μέτρα απλοποιήθηκαν, σε μια προσπάθεια να γίνει ευκολότερη η κατανόηση της λογικής του προγράμματος. Εξάλλου, μέχρι σήμερα, το πρόγραμμα ΕΠ όριζε συγκεκριμένες ετήσιες προτεραιότητες για τα δύο σκέλη. Από το 2015 και μετά, οι προτεραιότητες ορίζονται για την υπόλοιπη διάρκεια του προγράμματος 2016-2020. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι αιτούντες μπορούν να σχεδιάζουν και να προετοιμάζουν καλύτερα τα σχέδιά τους. Η Επιτροπή διατηρεί, ωστόσο, το δικαίωμα να επανεξετάζει, να εγκρίνει ή/και να τροποποιεί τον κατάλογο προτεραιοτήτων. Οι εν λόγω προτεραιότητες για την περίοδο 2016-2020[5] είναι:

  για την «Ευρωπαϊκή Μνήμη» (σκέλος 1):

1.  Εκδηλώσεις μνήμης για μείζονα ιστορικά σημεία καμπής στην πρόσφατη ευρωπαϊκή ιστορία·

2.  Κοινωνία των πολιτών και συμμετοχή στα κοινά υπό ολοκληρωτικά καθεστώτα·

3.  Εξοστρακισμός και απώλεια ιθαγένειας υπό ολοκληρωτικά καθεστώτα: αντλώντας διδάγματα για το σήμερα·

4.  Δημοκρατική μετάβαση και προσχώρηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 

  για τη «Συμμετοχή στις δημοκρατικές διαδικασίες και στα κοινά» (σκέλος 2):

1.  Κατανόηση και συζήτηση για τον ευρωσκεπτικισμό·

2.  Αλληλεγγύη σε καιρούς κρίσης·

3.  Καταπολέμηση του στιγματισμού των «μεταναστών» και ανάπτυξη αντεπιχειρημάτων για την προώθηση του διαπολιτισμικού διαλόγου και της αμοιβαίας κατανόησης·

4.  Συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης.

Ο προϋπολογισμός του προγράμματος ΕΠ 2014-2020 ορίστηκε στα 185.468.000 ευρώ για την επταετία. Ο προϋπολογισμός του τρέχοντος προγράμματος ΕΠ μειώθηκε άρα σημαντικά, αν λάβουμε υπόψη ότι το χρηματοδοτικό κονδύλιο του προηγούμενου προγράμματος είχε οριστεί στα 215.000.000 ευρώ. Όσον αφορά την κατανομή του προϋπολογισμού, το παράρτημα του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 390/2014 του Συμβουλίου για τη θέσπιση του προγράμματος ΕΠ 2014-2020 ορίζει ότι περίπου 20% του συνολικού προϋπολογισμού του προγράμματος θα διατεθεί στο σκέλος 1· περίπου 60% του συνολικού προϋπολογισμού του προγράμματος θα διατεθεί στο σκέλος 2· περίπου 10% του συνολικού προϋπολογισμού του προγράμματος θα διατεθεί στην οριζόντια δράση (αξιοποίηση)· και περίπου 10% του συνολικού προϋπολογισμού του προγράμματος θα διατεθεί στη διαχείριση του προγράμματος.

Τέλος, ένα σύστημα κατ’ αποκοπή ποσών αντικατέστησε τη χρηματοδότηση βάσει προϋπολογισμού που χρησιμοποιήθηκε κατά το παρελθόν. Τα κατ’ αποκοπή ποσά καλύπτουν όλες τις επιλέξιμες δαπάνες των δράσεων και οι ίδιες παράμετροι ισχύουν για όλες τις συμμετέχουσες χώρες.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο του προγράμματος μπορούν να χορηγούνται τόσο επιχορηγήσεις δράσεων όσο και επιχορηγήσεις λειτουργίας. Οι επιχορηγήσεις δράσεων χορηγούνται για σχέδια (δράσεις με περιορισμένη διάρκεια, στη διάρκεια των οποίων υλοποιούνται συγκεκριμένες προτεινόμενες δραστηριότητες) και στα δύο σκέλη. Οι επιχορηγήσεις λειτουργίας διαφέρουν από τις επιχορηγήσεις δράσεων στο ότι παρέχουν χρηματοδοτική στήριξη για δαπάνες που απαιτούνται για την ομαλή διεξαγωγή των συνήθων και μόνιμων δραστηριοτήτων ενός οργανισμού, όπως δαπάνες μίσθωσης εγκαταστάσεων ή αμοιβές του προσωπικού[6].

Το πρόγραμμα ΕΠ είναι ανοικτό σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη που προωθούν την ευρωπαϊκή ιθαγένεια και ολοκλήρωση, ιδίως στις τοπικές και περιφερειακές αρχές και οργανισμούς, τις επιτροπές αδελφοποίησης, τους ερευνητικούς οργανισμούς στον τομέα των ευρωπαϊκών δημόσιων πολιτικών (ομάδες προβληματισμού), τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (μεταξύ άλλων οργανώσεις επιζώντων Ολοκαυτώματος), καθώς και σε οργανώσεις πολιτισμού, νεολαίας, εκπαίδευσης και έρευνας. Παρέχει ενωσιακή χρηματοδοτική στήριξη σε ευρύ φάσμα σχεδίων και δραστηριοτήτων. Ενώσεις, τοπικές αρχές και θεσμικά όργανα από τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ, την Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας μπορούν να αιτηθούν επιχορηγήσεις που προσφέρονται από το πρόγραμμα ΕΠ.

Το πρόγραμμα ΕΠ έχει αποδείξει ότι διαδραματίζει πολύτιμο ρόλο σε διάφορους τομείς πολιτικής, περιλαμβανομένης της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ασφάλειας, της μετανάστευσης, της απασχόλησης και της κοινωνικής πολιτικής, καθώς και της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και της νεολαίας. Ειδικά σε καιρούς κατά τους οποίους ο ευρωσκεπτικισμός βρίσκεται σε επικίνδυνη άνοδο, η ενθάρρυνση της συμμετοχής στα κοινά είναι ζωτικής σημασίας. Σε αυτό το πλαίσιο, το πρόγραμμα ΕΠ έχει περιγραφεί ότι παρέχει μια μοναδική ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την προώθηση της συμμετοχής των ευρωπαίων πολιτών στα κοινά, είτε άμεσα είτε μέσω οργανισμών που στοχεύουν σε αυτούς. Στην τελική της έκθεση για την εκ των υστέρων αξιολόγηση του προγράμματος ΕΠ 2007-2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι οι στόχοι και οι δραστηριότητες του προγράμματος ΕΠ ήταν συναφείς, συμπλήρωσαν άλλες πρωτοβουλίες και παρουσίασαν μια σαφή προστιθέμενη αξία της ΕΕ, καθώς το πρόγραμμα επέτρεψε την υλοποίηση δραστηριοτήτων που δεν θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν από αλλού[7].

Το πρόγραμμα διευθύνουν από κοινού η ΓΔ Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων (DG HOME) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Εκτελεστικός Οργανισμός Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού (EACEA) και η επιτροπή του προγράμματος, αποτελούμενη από εκπροσώπους διορισμένους από τα κράτη μέλη. Τα εθνικά σημεία επαφής του ΕΠ (NCPs) λειτουργούν ως «γέφυρα» μεταξύ των φορέων εφαρμογής του προγράμματος (Ευρωπαϊκή Επιτροπή και EACEA), αφενός, και των δυνητικών δικαιούχων του προγράμματος, των πολλαπλασιαστών και του ευρέος κοινού, αφετέρου.

Σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 2 της ΣΕΕ και το άρθρο 10 του κανονισμού για τη θέσπιση του προγράμματος ΕΠ 2014-2020, συστάθηκε μια «ομάδα κοινωνικού διάλογου» (που αποκαλούνταν προηγουμένως «ομάδα διαρθρωμένου διαλόγου»). Τα καθήκοντα της ομάδας είναι τα εξής:

  να πραγματοποιεί τακτικό διάλογο για όλα τα θέματα που αφορούν το πρόγραμμα ΕΠ, συμπεριλαμβανομένης της «Μνήμης» και της «Συμμετοχής στις δημοκρατικές διαδικασίες και στα κοινά», και την εφαρμογή του·

  να ανταλλάσσει εμπειρίες και ορθές πρακτικές σε αυτούς τους τομείς·

  να συμβάλλει στη διάχυση των αποτελεσμάτων του προγράμματος·

  να συμβάλλει στην προετοιμασία και υλοποίηση κάθε εκδήλωσης ή δραστηριότητας που οργανώνεται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες»·

  να παρακολουθεί και να συζητά τις εξελίξεις πολιτικής σε συναφείς τομείς.

Πρέπει να διεξάγονται δύο συνεδριάσεις της ομάδας ανά έτος, ανάλογα με το θεματολόγιο του προγράμματος ΕΠ και με το ευρωπαϊκό πολιτικό θεματολόγιο, συμπεριλαμβανομένων των ετήσιων προτεραιοτήτων της ΕΕ. Η ομάδα αποτελείται από τους ακόλουθους οργανισμούς:

  Οργανισμοί που έχουν επιλεγεί να λάβουν επιχορήγηση λειτουργίας στο πλαίσιο του σκέλους 1 «Μνήμη» και του σκέλους 2 «Συμμετοχή στις δημοκρατικές διαδικασίες και στα κοινά» του προγράμματος ΕΠ 2014-2020.

  Οργανισμοί που έχουν λάβει επιχορήγηση λειτουργίας στο πλαίσιο του προηγούμενου προγράμματος ΕΠ 2007-2013 και έχουν εκφράσει το συνεχιζόμενο ενδιαφέρον τους να συμμετέχουν στον διάλογο.

  Ορισμένοι οργανισμοί/δεξαμενές σκέψης που έχουν εκφράσει ενδιαφέρον για το πρόγραμμα ΕΠ ή/και εργάζονται σε αυτόν τον τομέα πολιτικής – χωρίς απαραίτητα να στηρίζονται από το πρόγραμμα.

Όπως προαναφέρθηκε, η εισηγήτρια είχε την ευκαιρία να παραστεί ως ομιλήτρια στη συνεδρίαση αυτής της ομάδας κοινωνικού διαλόγου που έλαβε χώρα στη Βαρκελώνη στις 31 Μαΐου-1 Ιουνίου 2016.

Βελτιώσεις που επέφερε το νέο πρόγραμμα[8]

Η διαρθρωτική αλλαγή από μια μάλλον ευρεία δομή που περιλάμβανε τέσσερις γενικές δράσεις (Ενεργοί πολίτες στην Ευρώπη· Ενεργός κοινωνία των πολιτών στην Ευρώπη· Μαζί για την Ευρώπη· και Ενεργός ευρωπαϊκή μνήμη) σε ένα πιο απλοποιημένο πρόγραμμα ΕΠ με δύο σκέλη, που εστιάζουν στην Ευρωπαϊκή μνήμη και στη Συμμετοχή στις δημοκρατικές διαδικασίες και στα κοινά, είναι μια από τις κύριες διαφορές μεταξύ του προγράμματος 2007-2013 και του προγράμματος 2014-2020. Αυτή η απλοποίηση φαίνεται λογική, καθώς δημιουργεί ένα στενότερο, αλλά περισσότερο εστιασμένο πεδίο εφαρμογής. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα επιλεγμένα σχέδια αφορούν κυρίως θέματα που σχετίζονται με τη μετανάστευση, την κοινωνική ένταξη και τα διαπολιτισμικά ζητήματα, και είναι συνεπώς ικανά να γεφυρώσουν την τοπική και ευρωπαϊκή διάσταση. Επίσης, το σκέλος της Ευρωπαϊκής μνήμης έχει τώρα σχεδιαστεί με πιο προορατικό τρόπο, με στόχο να συνδέσει το παρελθόν και το παρόν. Ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό του νέου προγράμματος είναι ότι η ευρεία πλειονότητα των σχεδίων που επιλέγονται είναι «μικρά σχέδια» (με χρηματοδότηση κάτω από 60.000 ευρώ).

Η διαδικασία υποβολής αίτησης έχει βελτιωθεί σημαντικά με ένα ψηφιοποιημένο ηλεκτρονικό έντυπο που πρέπει να συμπληρώσουν οι αιτούντες σε μια από τις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ. Η αίτηση χωρίς τη χρήση χαρτιού είναι ευκολότερη και ταχύτερη στον χειρισμό για τους αιτούντες, καθώς και για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον EACEA. Επιπλέον, αυτή η νέα διαδικασία αίτησης έχει μειώσει σημαντικά τον αριθμό των μη επιλέξιμων αιτήσεων.

Επιπροσθέτως, η διαδικασία επιλογής των σχεδίων έχει επιταχυνθεί. Αυτό αφορά την απόφαση χορήγησης, αλλά και το χρονικό διάστημα κατάρτισης της σύμβασης (που ήταν προηγουμένως πέντε μήνες και τώρα λιγότερο από τρεισήμισι μήνες). Παρομοίως, οι πληρωμές προχρηματοδότησης και οι τακτικές πληρωμές μεταφέρονται πολύ πιο γρήγορα στους δικαιούχους.

Η γεωγραφική ισορροπία των σχεδίων έχει βελτιωθεί, καθώς όλα τα κράτη μέλη εκτός από ένα (Εσθονία) ήταν δικαιούχοι σχεδίων το 2015. Η Ουγγαρία είχε τον μεγαλύτερο αριθμό επιλεγμένων αιτήσεων (17%), ακολουθούμενη από τη Σλοβακία (13%), την Ιταλία και τη Γερμανία (11%). Τα σχέδια έχουν κατά μέσο όρο 8 εταίρους και σχεδόν 30% των εταίρων είναι από την Ανατολική Ευρώπη. Είναι θετικό ότι οι βαλκανικές χώρες, που υπέγραψαν μια διεθνή συμφωνία με τη ΓΔ Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων (HOME), μπόρεσαν να συμμετάσχουν σε μια περιορισμένη πρόσκληση το 2015. Δύο οργανισμοί, ένας από τη Σερβία και ένας από την ΠΓΔΜ, επιλέχθηκαν για επιχορηγήσεις λειτουργίας για την περίοδο 2015-2017.

Η διαρθρωτική αναδιοργάνωση στην Επιτροπή σε σχέση με το πρόγραμμα ΕΠ υπήρξε ομαλή, με τη ΓΔ Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων (HOME) να αναλαμβάνει τα καθήκοντα της ΓΔ Επικοινωνίας (COMM).

Κύριοι τομείς ανησυχίας

Ο κύριος τομέας ανησυχίας είναι αναμφίβολα ο προϋπολογισμός του προγράμματος για την περίοδο 2014-2020, ο οποίος μειώθηκε κατά 14% σε σύγκριση με την προηγούμενη έκδοση του προγράμματος. Το χρηματοδοτικό κονδύλιο για το πρόγραμμα ΕΠ 2014-2020 είναι 185,47 εκατομμύρια (από 215 εκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2007-2013), που ισοδυναμεί με 0,0171% του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ, ποσό που απέχει από το συμβολικό «ένα ευρώ ανά πολίτη» που είχε ζητηθεί, μεταξύ άλλων, από το Συμβούλιο Δήμων και Περιφερειών της Ευρώπης (CEMR) το 2011. Σε συγκεκριμένους όρους, αυτό σημαίνει ότι μόνο ένα από τα 4.281 ευρώ που σχεδιαζόταν να δαπανηθούν σε επίπεδο ΕΕ διατίθεται για το μοναδικό πρόγραμμα που έχει στο επίκεντρό του τους ευρωπαίους πολίτες. Αυτό αποτελεί μείζονα ανησυχία για την εισηγήτρια.

Η εν λόγω μείωση του χρηματοδοτικού κονδυλίου έχει αναμφίβολα σοβαρές επιπτώσεις στη λειτουργία του προγράμματος ΕΠ συνολικά. Ο μειωμένος προϋπολογισμός πρέπει να κατανεμηθεί στον ίδιο αριθμό σχεδίων. Ο αριθμός των εργαζομένων στο πρόγραμμα ΕΠ μειώθηκε στον EACEA και την Επιτροπή, γεγονός που συνεπάγεται υψηλότερο φόρτο εργασίας και πίεση για το εναπομείναν προσωπικό. Η δημιουργία αντικτύπου με έναν περιορισμένο προϋπολογισμό παραμένει η μεγαλύτερη πρόκληση για τα σχέδια που υποστηρίζονται από το πρόγραμμα ΕΠ. Πράγματι, φαίνεται ότι υπάρχει αναντιστοιχία μεταξύ των υψηλών φιλοδοξιών των στόχων του προγράμματος και του ποσού χρηματοδότησης που διατίθεται για την εκπλήρωσή τους. Αυτό καταδεικνύεται από τον μικρό αριθμό επιλεγμένων σχεδίων: το 2015, μόνο 33 από τις 538 αιτήσεις μπόρεσαν να επιλεγούν για σχέδια μνήμης, αριθμός που ισοδυναμεί με 6%. Το ίδιο ποσοστό ισχύει για τα σχέδια της κοινωνίας των πολιτών (27 από 440 σχέδια επιλέχθηκαν το 2015). Στον τομέα της αδελφοποίησης πόλεων, το ποσοστό είναι 18%. Από τις 2.791 αιτήσεις που υποβλήθηκαν το 2015, ο συνολικός αριθμός των σχεδίων που επιλέχθηκαν για χρηματοδότηση ήταν 408, αριθμός που αντιστοιχεί σε ένα μέσο ποσοστό επιτυχίας περίπου 15%. Γενικά, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το χαμηλό ποσοστό επιτυχίας των αιτήσεων οφείλεται περισσότερο στην έλλειψη χρηματοδότησης παρά στην ποιότητα των σχεδίων, γεγονός που προκαλεί ένα αίσθημα απογοήτευσης στους μη επιτυχόντες αιτούντες.

Όπως προαναφέρθηκε, φαίνεται ότι η προσέγγιση του κατ’ αποκοπή ποσού αποτελεί σημαντική βελτίωση σε σχέση με την προηγούμενη προγραμματική περίοδο. Το σύστημα λειτουργεί καλά και είναι εύκολα κατανοητό από τους αιτούντες. Ωστόσο, σύμφωνα με τα εθνικά σημεία επαφής, η χρηματοδότηση στη νέα προγραμματική περίοδο έχει επίσης αδυναμίες. Αυτό αφορά ιδίως τους μικρότερους οργανισμούς, που συχνά δεν έχουν τα απαραίτητα οικονομικά μέσα να καλύψουν τις δαπάνες μέχρι να λάβουν την τελική πληρωμή. Το μειωμένο ποσοστό προχρηματοδότησης (επί του παρόντος 50% κατ’ ανώτατο όριο) δημιουργεί μια σημαντική επιβάρυνση για αυτούς τους μικρότερους οργανισμούς. Μια αύξηση του ποσοστού προχρηματοδότησης θα μπορούσε να οδηγήσει σε περισσότερες συμπράξεις που αφορούν σχέδια στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΠ, καθώς θα μπορούσε να υποστηρίξει τη συμμετοχή μεγαλύτερου αριθμού μικρότερων οργανισμών. Κατ’ αρχήν, η προχρηματοδότηση δεν εφαρμόζεται στα σχέδια αδελφοποίησης πόλεων.

Επιπλέον, αρκετά εθνικά σημεία επαφής (NCPs) εξήγησαν ότι ο υπολογισμός της επιχορήγησης παρουσιάζει επίσης προβλήματα για τους δυνητικούς αιτούντες από ορισμένα κράτη μέλη. Η επιχορήγηση υπολογίζεται με βάση ένα σύστημα χρηματοδότησης με κατ’ αποκοπή ποσά καθοριζόμενα ανά «μερίδια», σύμφωνα με το οποίο ένα μέγιστο ποσό μπορεί να εφαρμοστεί στις διάφορες δαπάνες των σχεδίων.

Για την αδελφοποίηση πόλεων, το κατ’ αποκοπή ποσό βασίζεται μόνο στον αριθμό των συμμετεχόντων που προσκαλούνται και για τα άλλα σκέλη/μέτρα το κατ’ αποκοπή ποσό βασίζεται σε τρεις παραμέτρους που αποτελούν τα βασικά στοιχεία όλων των δράσεων προώθησης της συμμετοχής των πολιτών: αριθμός συμμετεχόντων, αριθμός χωρών που συμμετέχουν και αριθμός εκδηλώσεων που οργανώνονται. Αυτό σημαίνει ότι επί του παρόντος η χρηματοδότηση στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΠ δεν λαμβάνει υπόψη τις γεωγραφικές διαφορές και το κόστος διαβίωσης στις συμμετέχουσες χώρες. Σύμφωνα με τα εθνικά σημεία επαφής, αυτό είναι ένα πρόβλημα για τις χώρες με υψηλότερο κόστος διαβίωσης (Σουηδία, Ιρλανδία) και επίσης για τις γεωγραφικά απομονωμένες χώρες (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Φινλανδία).

Γενικά, υπάρχει η αίσθηση ότι δεν αξιοποιούνται πλήρως οι δυνατότητές των εθνικών σημείων επαφής ως παραγόντων στο πρόγραμμα ΕΠ. Αυτή είναι ιδίως η γνώμη των εθνικών σημείων επαφής που είτε είναι ΜΚΟ είτε έχουν εκτεταμένη εμπειρία του προγράμματος ΕΠ. Πράγματι, ένα στα τρία εθνικά σημεία επαφής που ερωτήθηκαν θεωρεί ότι η Επιτροπή και ο EACEA δεν συνειδητοποιούν ότι τα εθνικά σημεία επαφής έχουν καλή επικοινωνία με τους αιτούντες και τη δυνατότητα να δρουν ως πολλαπλασιαστές του προγράμματος, ειδικά στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που βρίσκονται σε επίπεδο βάσης. Αυτά τα εθνικά σημεία επαφής θεωρούν ότι αντιμετωπίζονται περισσότερο ως «γραφεία υποστήριξης», που περιορίζονται στην παροχή τεχνικής και διοικητικής υποστήριξης. Σύμφωνα με τα εθνικά σημεία επαφής, αυτό συνιστά μια χαμένη ευκαιρία ανάπτυξης ικανοτήτων σε εθνικό επίπεδο.

Οι συνεντεύξεις με τα εθνικά σημεία επαφής αποκάλυψαν επίσης ότι υπάρχει αίτημα για ανάπτυξη μιας επίσημης διαδικασίας για τη σύνδεση των δικαιούχων και των εθνικών σημείων επαφής μετά από επιτυχείς αιτήσεις. Ορισμένα εθνικά σημεία επαφής πιστεύουν ακόμη ότι θα πρέπει να υπάρχει μια επίσημη διαδικασία για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την αξιολόγηση των αιτήσεων, καθώς αυτό θα διευκόλυνε εξαιρετικά την οικοδόμηση γνώσεων και την προώθηση των βέλτιστων πρακτικών.

Συστάσεις της εισηγήτριας

Κατά την άποψη της εισηγήτριας, λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος που εκδηλώνεται για το πρόγραμμα και του χαμηλού ποσοστού επιτυχίας των σχεδίων, μια αύξηση του προϋπολογισμού φαίνεται ότι έχει ύψιστη σημασία. Οι προσπάθειες από πλευράς Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να εμποδίσει την περικοπή στη χρηματοδότηση του παρόντος προγράμματος, οι οποίες αντικατοπτρίζονται στο ψήφισμα του Κοινοβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2012 σχετικά με το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2014-2020[9] καθώς και στην έκθεση της 12ης Δεκεμβρίου 2012 σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» 2014-2020 (εισηγητής: κ. Takkula)[10] που εκδόθηκε από την Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας (CULT), έμειναν άκαρπες. Η εισηγήτρια συνιστά, ωστόσο, να επιστρέψουμε τουλάχιστον στο επίπεδο χρηματοδότησης του προηγούμενου προγράμματος κατά τις διαπραγματεύσεις για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, ή να διπλασιαστεί ο προϋπολογισμός.

Ο λόγος αύξησης του ενδιαφέροντος για το πρόγραμμα ήταν μεταξύ άλλων η αυξημένη ενημέρωση της ομάδας στόχου, που ήταν αποτέλεσμα της προβολής κατά την τελευταία προγραμματική περίοδο (2007-2013). Προκειμένου να συνεχιστεί αυτή η τάση, η εισηγήτρια συνιστά τα εθνικά σημεία επαφής (NCPs) που σημείωσαν ιδιαίτερη επιτυχία στην προώθηση του προγράμματος στις χώρες τους να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές επικοινωνίας, όπως χρήσιμα εργαλεία και τεχνικές, με τα εθνικά σημεία επαφής που δυσκολεύτηκαν περισσότερο να προωθήσουν το πρόγραμμα. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, η εισηγήτρια συνιστά να αναπτυχθεί μια αποτελεσματικότερη δικτύωση μεταξύ των εθνικών σημείων επαφής.

Για να μετριαστούν οι αρνητικές συνέπειες του τρέχοντος συστήματος χρηματοδότησης που περιγράφεται ανωτέρω, η εισηγήτρια προτείνει να εξεταστεί η συμπερίληψη μιας επιπλέον παραμέτρου στον υπολογισμό του κατ’ αποκοπή ποσού για τα έξοδα ταξιδιού, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι γεωγραφικές διαφορές και το κόστος διαβίωσης στις συμμετέχουσες χώρες. Αυτή η επιλογή μπορεί να υποστηρίξει συνεργατικά σχέδια από μια ευρύτερη γεωγραφική περιοχή, καθώς επί του παρόντος τα σχέδια είναι συχνά περιφερειακά και οι αιτούντες συνήθως συνεργάζονται με γειτονικές χώρες για να εξοικονομήσουν πόρους. Αυτό μπορεί να ενισχύσει τη συμμετοχή οργανισμών με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες ή δυσπρόσιτων ομάδων.

Σε πολλά κράτη μέλη, οι δυνητικοί αιτούντες δυσκολεύονται να καταρτίσουν συνεκτικές προτάσεις σχεδίων, λόγω των ανεπαρκών ικανοτήτων τους στον τομέα των διεθνών συμπράξεων ή της ανεπαρκούς παρουσίασης της ευρωπαϊκής διάστασης του σχεδίου. Σε αυτό το πλαίσιο, θα μπορούσαν να εξεταστούν λύσεις για την αύξηση της ικανότητας των ενδιαφερομένων μερών που δυσκολεύονται να δημιουργήσουν διεθνείς συμπράξεις, ενδεχομένως μέσω της διεξαγωγής προγραμμάτων κατάρτισης και εργαστηρίων σχετικά με αυτό το θέμα από τα εθνικά σημεία επαφής, που θα μπορούσαν να λαμβάνουν επιπλέον χρηματοδότηση για αυτόν τον σκοπό.

Από τη σχετική έρευνα προκύπτει ότι η μέθοδος παροχής ανατροφοδότησης στους απορριφθέντες αιτούντες στο τρέχον πρόγραμμα θα μπορούσε να βελτιωθεί. Μια πιθανή λύση θα μπορούσε να δώσει η πιο ενεργή συμμετοχή των εθνικών σημείων επαφής στη διαδικασία ανατροφοδότησης. Η ροή της ανατροφοδότησης θα μπορούσε να τυποποιηθεί εάν ο EACEA ανακοίνωνε τα αποτελέσματα στα εθνικά σημεία επαφής πριν να τα δημοσιεύσει και τους παραχωρούσε πρόσβαση στους φακέλους των μη επιτυχόντων αιτούντων, καθώς αυτό θα τους επέτρεπε να εξηγήσουν τι θα μπορούσε να βελτιωθεί και θα ενίσχυε την ποιότητα της ανατροφοδότησης, που επί του παρόντος θεωρείται πολύ περιορισμένη.

Ορισμένα ΕΣΕ ανέφεραν ότι παραβρέθηκαν σε συναντήσεις ενημέρωσης με τις εθνικές αντιπροσωπείες στις Βρυξέλλες, γεγονός που τους επέτρεψε να συντονιστούν καλύτερα με τον εκπρόσωπο κάθε κράτους μέλους στην επιτροπή προγράμματος. Η εισηγήτρια πιστεύει ότι αυτή είναι σαφώς μια χρήσιμη πρωτοβουλία που αυξάνει τη συνοχή μεταξύ των παραγόντων του προγράμματος.

Σύμφωνα με την εισηγήτρια, υπάρχει ακόμη περιθώριο βελτίωσης των κεντρικών διαύλων και εργαλείων επικοινωνίας που παρέχει η Επιτροπή και ο EACEA. Παρότι η δικτυακή πύλη του EACEA για το πρόγραμμα είναι ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, απαιτούνται περαιτέρω εξελίξεις. Οι δίαυλοι και τα εργαλεία πρέπει να είναι πιο ελκυστικά και διαδραστικά (π.χ. θα μπορούσαν να υπάρχουν περισσότερα παραδείγματα/αφηγήσεις ιστοριών, εικόνες και λεπτομερείς περιγραφές σχεδίων). Το περιεχόμενο πρέπει να επικαιροποιείται πιο τακτικά.

Το ζήτημα της νομικής βάσης

Το πρόγραμμα ΕΠ 2014-2020 θεσπίστηκε από την 1η Ιανουαρίου 2014, αλλά ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 390/2014 του Συμβουλίου για το πρόγραμμα ΕΠ 2014-2020 εγκρίθηκε μόλις στις 14 Απριλίου 2014. Η καθυστερημένη έγκριση αυτού του κανονισμού οφείλεται στις παρατεταμένες διαπραγματεύσεις για τη νομοθετική πρόταση, λόγω διαφωνίας μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, από τη μια πλευρά, και του Συμβουλίου και της Επιτροπής, από την άλλη, σχετικά με τη νομική βάση. Η πρόταση της Επιτροπής για το πρόγραμμα ΕΠ 2014-2020 βασίστηκε αποκλειστικά στο άρθρο 352 της ΣΛΕΕ και αμφισβητήθηκε έντονα από την Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας (CULT), κυρίως αρμόδιας για τον φάκελο. Πράγματι, το εν λόγω άρθρο της Συνθήκης, που προβλέπει τη διαδικασία έγκρισης, παραχωρεί στο Συμβούλιο τον κύριο νομοθετικό ρόλο, ενώ το Κοινοβούλιο μπορεί απλώς να εγκρίνει ή να απορρίπτει την πρόταση, κάτι που έρχεται σε σαφή αντίθεση με τον δημοκρατικό χαρακτήρα του προγράμματος.

Όταν ζητήθηκε η γνωμοδότηση της νομικής υπηρεσίας του ΕΚ και της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων (JURI) σχετικά με αυτό το ζήτημα, κατέληξαν και οι δύο στο ίδιο συμπέρασμα, ότι το άρθρο 352 της ΣΛΕΕ, σε συνδυασμό με το άρθρο 167 της ΣΛΕΕ θα πρέπει να αποτελέσουν τη νομική βάση της πρότασης για το πρόγραμμα ΕΠ 2014-2020, καθώς είχαν αποτελέσει τη νομική βάση για το προηγούμενο πρόγραμμα ΕΠ.

Η Επιτροπή και το Συμβούλιο δεν συμφώνησαν με την άποψη του Κοινοβουλίου όσον αφορά τη νομική βάση, υποστηρίζοντας ότι τα δύο σκέλη των στόχων δεν είναι ίσης σημασίας και ότι, εξάλλου, το άρθρο της 352 ΣΛΕΕ δεν μπορεί να συνδυαστεί με το άρθρο 167 της ΣΛΕΕ, καθώς τα δύο άρθρα προβλέπουν διαφορετικές διαδικασίες. Τελικά, το Κοινοβούλιο αναγκάστηκε να δεχθεί το άρθρο 352 της ΣΛΕΕ ως μοναδική νομική βάση.

Λόγω της επιλογής της νομικής βάσης του κανονισμού για το πρόγραμμα ΕΠ 2014-2020, ο επίσημος ρόλος και η ανάμειξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη νομοθετική διαδικασία του τρέχοντος προγράμματος είναι περιορισμένα.

Το Κοινοβούλιο αποδέχτηκε έναν περιορισμένο ρόλο για να αποφύγει ένα διαδικαστικό αδιέξοδο, αλλά κατέστησε σαφές στο ψήφισμά του ότι θα πρέπει να βρεθεί μια λύση για το επόμενο πρόγραμμα που να λαμβάνει επαρκώς υπόψη τη δημοκρατική διάσταση του προγράμματος[11] και τον ρόλο του ΕΚ ως συννομοθέτη. Στο παράρτημα της νομοθετικής του πρότασης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναφέρει ότι

«δηλώνει την πεποίθησή του ότι ο εν λόγω κανονισμός [για το πρόγραμμα ΕΠ 2014-2020] επιδιώκει επίσης την επίτευξη των στόχων που σχετίζονται με τον πολιτισμό και την ιστορία, όπως κατοχυρώνονται στο άρθρο 167 της ΣΛΕΕ. Συνεπώς, μια διπλή νομική βάση, που συνεπάγεται τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, θα έπρεπε να εφαρμοστεί σε αυτόν τον φάκελο. Ο μόνος λόγος για τον οποίο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εγκατέλειψε τη θέση του όσον αφορά τη διπλή νομική βάση, και ως εκ τούτου την αξίωσή του για συναπόφαση, και αποδέχθηκε τη διαδικασία έγκρισης –σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής που βασίστηκε στο άρθρο 352 της ΣΛΕΕ– ήταν η επιθυμία του να αποφύγει ένα πλήρες διαδικαστικό αδιέξοδο και μια επακόλουθη καθυστέρηση της έναρξης ισχύος του προγράμματος. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επισημαίνει ότι είναι αποφασισμένο να μην επιτρέψει να προκύψει παρόμοια κατάσταση στο μέλλον.»

Η εισηγήτρια θα ήθελε να τονίσει ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ως το μόνο άμεσα εκλεγόμενο θεσμικό όργανο της ΕΕ, που εκπροσωπεί περίπου 508 εκατομμύρια κατοίκους, πρέπει να παίξει τον ρόλο του ως συννομοθέτη της ΕΕ στη θέσπιση ενός προγράμματος που έχει δημιουργηθεί ειδικά με στόχο την ενθάρρυνση της συμμετοχής των πολιτών και την ενίσχυση της κατανόησης και, συνεπώς, του ενδιαφέροντός τους για την ΕΕ, την ιστορία και την ποικιλομορφία της. Πιστεύει ακράδαντα ότι μια ΕΕ που έχει πραγματικά ως στόχο να προσεγγίσει τους πολίτες της με ένα τέτοιο μοναδικό πρόγραμμα χρηματοδότησης, χωρίς να εμπλέκει πλήρως το Κοινοβούλιο στη νομοθετική διαδικασία, μπορεί να φαίνεται λιγότερο αξιόπιστη στο ευρύ κοινό[12]. Επομένως, παροτρύνει την Επιτροπή να βρει μια κατάλληλη νομική βάση για την επόμενη έκδοση του προγράμματος, η οποία να επιτρέπει την πλήρη συμμετοχή του ΕΚ στη διαδικασία θέσπισης και εφαρμογής.

• [1]  Πολλά από τα πραγματικά στοιχεία που περιέχονται σε αυτό το μέρος της έκθεσης βασίζονται στην αξιολόγηση ευρωπαϊκής εφαρμογής«European implementation assessment» της Υπηρεσίας Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2016 (PE581.418).
• [2]  Απόφαση αριθ. 1904/2006/ΕΚ για τη θέσπιση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» για την περίοδο 2007-2013 με σκοπό την προώθηση της ενεργού συμμετοχής του ευρωπαίου πολίτη στα κοινά (ΕΕ L 378/32 της 27.12.2006).
• [3]  Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με την εφαρμογή, τα αποτελέσματα και τη συνολική αξιολόγηση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες», 2007-2013, COM(2015) 652, 16.12.2015.
• [4]  Κανονισμός (EE) αριθ. 390/2014 του Συμβουλίου, της 14ης Απριλίου 2014, για τη θέσπιση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» για την περίοδο 2014-2020 (ΕΕ L 115/3 της 17.4.2014).
• [5]  Βλέπε τον ιστότοπο του EACEA για το πρόγραμμα ΕΠ: http://eacea.ec.europa.eu/europe-for-citizens_en.
• [6]  Βλέπε τον οδηγό του προγράμματος ΕΠ (έκδοση με ισχύ από το 2014)· https://eacea.ec.europa.eu/sites/eacea-site/files/documents/comm2013003670000el.pdf.
• [7]  Coffey International and Deloitte, Ex-post evaluation of the Europe for Citizens Programme 2013-2007 - Final Report prepared for the European Commission, Σεπτέμβριος 2015.
• [8]  Βλέπε την αξιολόγηση ευρωπαϊκής εφαρμογής της EPRS.
• [9]  Βλέπε ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2012 που αποσκοπεί στη θετική έκβαση της διαδικασίας έγκρισης του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2014-2020, P7_TA(2012)0360.
• [10]  Έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 2012 σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τη θέσπιση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» για την περίοδο 2014-2020 (εισηγητής: Takkula), A7-0424/2012.
• [11]  Έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 2012 σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τη θέσπιση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» για την περίοδο 2014-2020 (εισηγητής: Takkula), A7-0424/2012.
• [12]  Αξιολόγηση ευρωπαϊκής εφαρμογής, EPRS.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (EE) αριθ. 390/2014 του Συμβουλίου, της 14ης Απριλίου 2014, για τη θέσπιση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» για την περίοδο 2014-2020

(2015/2329(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–  έχοντας υπόψη τα άρθρα 10 και 11 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), που προβλέπουν ότι «κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να συμμετέχει στον δημοκρατικό βίο της Ένωσης», ότι «τα θεσμικά όργανα δίδουν, με τα κατάλληλα μέσα, στους πολίτες και στις αντιπροσωπευτικές ενώσεις τη δυνατότητα να γνωστοποιούν και να ανταλλάσσουν δημόσια τις γνώμες τους σε όλους τους τομείς δράσης της Ένωσης» και ότι «τα θεσμικά όργανα διατηρούν ανοιχτό, διαφανή και τακτικό διάλογο με τις αντιπροσωπευτικές ενώσεις και την κοινωνία των πολιτών»,

–  έχοντας υπόψη το Πρωτόκολλο (αριθ. 1) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) σχετικά με το ρόλο των Εθνικών Κοινοβουλίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση,

–  έχοντας υπόψη το Πρωτόκολλο (αριθ. 2) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) σχετικά με την εφαρμογή των αρχών της Επικουρικότητας και της Αναλογικότητας,

–  έχοντας υπόψη τον κανονισμό του Συμβουλίου (EE) αριθ. 390/2014, της 14ης Απριλίου 2014, για τη θέσπιση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» για την περίοδο 2014-2020[1],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 19ης Ιανουαρίου 2016 σχετικά με τον ρόλο του διαπολιτισμικού διαλόγου, της πολιτισμικής πολυμορφίας και της εκπαίδευσης στην προώθηση των θεμελιωδών αξιών της ΕΕ[2],

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με την εφαρμογή, τα αποτελέσματα και τη συνολική αξιολόγηση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες», 2007-2013 (COM(2015)0652),

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του Κανονισμού του, και το άρθρο 1 παράγραφος 1 στοιχείο ε), καθώς και το Παράρτημα 3 του Παραρτήματος XVII του Κανονισμού του,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας και τις γνωμοδοτήσεις της Επιτροπής Προϋπολογισμών και της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων (A8-0017/2017),

A.   λαμβάνοντας υπόψη ότι το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» είναι ένα μοναδικό και ιδιαίτερα συμβολικό πρόγραμμα, καθώς αποτελεί άσκηση ακρόασης της συζήτησης και της κριτικής σκέψης της κοινωνίας των πολιτών σχετικά με το ευρωπαϊκό σχέδιο, την ιστορία του και τα κινήματα και τις ιδέες που το προώθησαν και συμβάλλει σε μια καλύτερη κατανόηση των ευρωπαϊκών διεργασιών λήψης αποφάσεων, βελτιώνοντας τις συνθήκες για μια πολιτική και δημοκρατική συμμετοχή σε επίπεδο Ένωσης·

B.   λαμβάνοντας υπόψη ότι το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» έχει ως στόχο να ενισχύσει το αίσθημα της ευρωπαϊκής ιθαγένειας και την αίσθηση του ανήκειν, να αυξήσει την αλληλεγγύη, την αμοιβαία ανεκτικότητα και τον σεβασμό και να προωθήσει την καλύτερη κατανόηση της ΕΕ, του ξεκινήματός της και της εξέλιξής της, των αξιών της, των θεσμών της και των αρμοδιοτήτων της, και να ενθαρρύνει τον ενεργό διάλογο μεταξύ των πολιτών της ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δραστηριότητες στο πλαίσιο του προγράμματος μπορούν να εκλαμβάνονται ως μέρος της άτυπης δια βίου εκπαίδευσης στην αγωγή του πολίτη·

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η εκστρατεία «ένα ευρώ ανά πολίτη» στο πλαίσιο του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» έχει ως στόχο να στείλει ένα ισχυρό συμβολικό μήνυμα με το οποίο ζητείται να ακουστεί η φωνή των πολιτών στην Ευρώπη·

Δ.   λαμβάνοντας υπόψη ότι η τρέχουσα άνοδος του «ευρωσκεπτικισμού» – που την απηχούν οι αντιευρωπαϊκές δυνάμεις που αμφισβητούν ακόμη και την ύπαρξη του ευρωπαϊκού οράματος και που κορυφώθηκε πρόσφατα με την ψήφο υπέρ του Brexit– τονίζει τη σημασία αυτών των προγραμμάτων και ενισχύει την ανάγκη για προώθηση της ανάπτυξης μιας κοινής αίσθησης ευρωπαϊκής ταυτότητας, για ενθάρρυνση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και για έναρξη μιας εις βάθος συζήτησης σχετικά με τις ευρωπαϊκές αξίες, με συμμετοχή ολόκληρης της κοινωνίας των πολιτών και των ίδιων των θεσμών –και μια εκστρατεία κατάρτισης σχετικά με τη λειτουργία των θεσμών της ΕΕ– αναδεικνύοντας παράλληλα τις ευκαιρίες που προσφέρει η συμμετοχή στην ΕΕ·

E.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, πριν την ένταξη μιας χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, απαιτείται βαθιά και ολιστική προετοιμασία σχετικά με τα θέματα μνήμης, συμφιλίωσης με το παρελθόν και διασφάλισης της ενεργού συμμετοχής των πολιτών στη δημόσια ζωή στη δεδομένη χώρα·

ΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με το άρθρο 11 της ΣΕΕ, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ έχουν υποχρέωση να παρέχουν στους πολίτες και στις αντιπροσωπευτικές τους ενώσεις την ευκαιρία να ανταλλάσσουν δημόσια τις απόψεις τους για όλους τους τομείς δράσης της Ένωσης· λαμβάνοντας υπόψη ότι η εν λόγω διάταξη προβλέπει επίσης την υποχρέωση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ να συμμετέχουν σε έναν ανοιχτό, διαφανή και τακτικό διάλογο με την κοινωνία των πολιτών και ότι καθήκον της Επιτροπής είναι να διεξάγει ευρείες διαβουλεύσεις με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη·

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 20 ΣΛΕΕ ορίζει το θεμελιώδες καθεστώς της ιθαγένειας της Ένωσης και παραθέτει τα δικαιώματα που συνδέονται με αυτό, και λαμβάνοντας υπόψη ότι για να μπορούν οι πολίτες να απολαύουν πλήρως αυτά τα δικαιώματα, η καλύτερη κατανόηση της ΕΕ και των αξιών της είναι σημαντική προϋπόθεση·

H.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ενεργός συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, η αγωγή του πολίτη και ο διαπολιτισμικός διάλογος είναι καθοριστικής σημασίας για την οικοδόμηση ανοικτών, ανθεκτικών και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών·

Θ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το τρέχον πρόγραμμα βασίζεται στο άρθρο 352 της ΣΛΕΕ, που δίνει στο Κοινοβούλιο μόνο το δικαίωμα να εκφράζει τη θέση του στο πλαίσιο της διαδικασίας έγκρισης, και αμφισβητήθηκε έντονα από το Κοινοβούλιο κατά την υποβολή της πρότασης από την Επιτροπή καθώς έρχεται σε έντονη αντίθεση με τον δημοκρατικό χαρακτήρα του προγράμματος·

Ι.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η εκ των υστέρων αξιολόγηση που διενήργησε η Επιτροπή επιβεβαίωσε τη συνάφεια των στόχων του προγράμματος και το γεγονός ότι, επειδή διαφέρει από τα άλλα προγράμματα όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής, τους στόχους, τις δραστηριότητες και τις ομάδες στόχους του, επέτρεψε την υλοποίηση πρωτοβουλιών που δεν θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν από αλλού·

ΙΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι μετά τις περικοπές στον προϋπολογισμό που προέκυψαν από τις διαπραγματεύσεις για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) 2014-2020, το χρηματοδοτικό κονδύλιο για το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» μειώθηκε κατά περίπου 29,5 εκατομμύρια ευρώ, και λαμβάνοντας υπόψη ότι το περιορισμένο χρηματοδοτικό κονδύλιο των 185,47 εκατομμυρίων ευρώ για το πρόγραμμα αντιπροσωπεύει μόλις 0,0171% του ΠΔΠ·

ΙΒ.  λαμβάνοντας υπόψη τη διαπιστωμένη τάση των κρατών μελών να αποδεσμεύονται από τη συγχρηματοδότηση των εν λόγω σχεδίων και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι τοπικές αρχές όσον αφορά τα ευρωπαϊκά σχέδια με υψηλά ποσοστά συγχρηματοδότησης·

ΙΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ως συνέπεια της μείωσης του χρηματοδοτικού κονδυλίου, ο αριθμός των σχεδίων που μπόρεσαν να χρηματοδοτηθούν το 2014 μειώθηκε κατά περίπου 25% σε σύγκριση με το προηγούμενο πρόγραμμα·

ΙΔ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η μη τυπική και η άτυπη μάθηση, καθώς και ο εθελοντισμός, ο αθλητισμός, οι τέχνες και ο πολιτισμός, προσφέρουν πολλές ευκαιρίες στον τομέα της αγωγής του πολίτη και της ενεργού συμμετοχής στα κοινά·

ΙΕ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι χρειάζονται περισσότερες συνέργειες με άλλα προγράμματα και καλύτερη επικοινωνία με τις άλλες ΓΔ για να μειωθεί η αλληλεπικάλυψη και να ενισχυθεί ο αντίκτυπος του προγράμματος·

ΙΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη την αποδεδειγμένη αξία των υφιστάμενων διεθνών αδελφοποιήσεων πόλεων και δήμων (town twinning - network of towns), που ενισχύουν την αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των πολιτών και προωθούν τη φιλία και τη συνεργασία·

Κύρια συμπεράσματα

1.  υπογραμμίζει ότι η συνολική διαθέσιμη χρηματοδότηση (185,47 εκατομμύρια ευρώ) για το μοναδικό πρόγραμμα που είναι αφιερωμένο ειδικά στην ευρωπαϊκή ιθαγένεια, δηλαδή το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες», είναι αμελητέα σε σύγκριση με άλλα εκπαιδευτικά και πολιτιστικά προγράμματα, όπως το πρόγραμμα Δημιουργική Ευρώπη (1,46 δισεκατομμύρια ευρώ) και Erasmus + (14,7 δισεκατομμύρια ευρώ), με αποτέλεσμα να διαψεύδονται οι προσδοκίες των αιτούντων·

2.  εκφράζει ικανοποίηση για το γεγονός ότι, στα πρώτα δύο έτη του νέου κύκλου χρηματοδότησης, το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες», στόχος του οποίου είναι η γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των ευρωπαίων πολιτών, φαίνεται να λειτουργεί καλά, με αυξανόμενο αριθμό αιτούντων, υψηλή ποιότητα έργων και ορθή υλοποίησή τους·

3.  αναγνωρίζει ότι το βασικό εμπόδιο για την επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος είναι τα ανεπαρκή κονδύλια και εκφράζει τη βαθιά του λύπη για το ότι περικόπηκαν κατά 13,7% υπό το ΠΔΠ 2014-2020, γεγονός που έχει περιορίσει δραματικά τον αριθμό των χρηματοδοτούμενων σχεδίων και συνεπάγεται ότι η υψηλή ζήτηση δεν μπορεί να ικανοποιηθεί, προκαλώντας απογοήτευση στους υποψηφίους με αξιόλογα σχέδια·

4.  επισημαίνει ότι, λόγω των περιορισμών του προϋπολογισμού, ο συνολικός αριθμός των χρηματοδοτηθέντων σχεδίων είναι υπερβολικά μικρός για να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι του προγράμματος και ότι μόνο 6 % περίπου των σχεδίων Ευρωπαϊκής μνήμης και Κοινωνίας των πολιτών μπόρεσαν να χρηματοδοτηθούν το 2015, ποσοστό πολύ χαμηλό σε σύγκριση με τα αποτελέσματα του προγράμματος Δημιουργική Ευρώπη για το ίδιο έτος (19,64 % για τον Πολιτισμό και 45,6 % για τα MEDIA)· υποστηρίζει ότι η χρηματοδότηση αυτών των δύο σκελών του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» θα πρέπει να αυξηθεί σημαντικά σύμφωνα με τις φιλοδοξίες του προγράμματος·

5.  αναγνωρίζει την επιτυχία των σχεδίων αδελφοποίησης πόλεων σε ολόκληρη την ΕΕ και ζητεί από τα κράτη μέλη να προωθήσουν το σχέδιο αυτό στους δήμους και να διευκολύνουν τη συνεργασία·

6.  επικροτεί το ενημερωτικό δελτίο του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» και τη βάση δεδομένων για τα χρηματοδοτούμενα σχέδια, που δρομολόγησε η Επιτροπή·

7.  υπογραμμίζει το γεγονός ότι τα εθνικά σημεία επαφής (ΕΣΕ) του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» παίζουν σημαντικό ρόλο στην αύξηση της ενημέρωσης και στην παροχή στήριξης και καθοδήγησης στους δυνητικούς αιτούντες (ειδικά σε όσους υποβάλλουν αίτηση για πρώτη φορά σε χώρες στόχους), καθώς και στις ευρωπαϊκές και εθνικές οργανώσεις της τοπικής και περιφερειακής κυβέρνησης και στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών·

8.  επικροτεί την πολυτομεακή προσέγγιση του προγράμματος, τη σαφήνεια και την απλότητα στο έντυπο της αίτησης και στις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων, και την εστίασή του σε συγκεκριμένες δραστηριότητες·

9.  επικροτεί το γεγονός ότι οι προτεραιότητες και των δύο σκελών του προγράμματος, «Ευρωπαϊκή μνήμη» και «Συμμετοχή στις δημοκρατικές διαδικασίες και στα κοινά», που παλαιότερα τροποποιούνταν κάθε χρόνο, έχουν γίνει στο εξής πολυετείς και θα ισχύουν καθ’ όλη την υπόλοιπη διάρκεια του προγράμματος (2016-2020)·

10.  αναγνωρίζει το γεγονός ότι ο αντίκτυπος του προγράμματος παραμένει αναλογικά υψηλός, όπως καταδεικνύει το γεγονός ότι 1.100.100 άτομα συμμετείχαν, κατ’ εκτίμηση, το 2015 στα 408 σχέδια που επιλέχθηκαν· θεωρεί επίσης ότι ο υψηλός αριθμός αιτήσεων –2.087 το 2014 και 2.791 το 2015– και η ποιότητα των σχεδίων δείχνουν το υψηλό επίπεδο ενδιαφέροντος για το πρόγραμμα και την ανάγκη διάθεσης περισσότερου ανθρώπινου δυναμικού και περισσότερων χρηματοδοτικών πόρων για το πρόγραμμα έτσι ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των υποστηριζόμενων σχεδίων·

Συστάσεις

Νομικές πτυχές της εφαρμογής

11.   συνιστά η επόμενη έκδοση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» να θεσπιστεί με μια νομική βάση που θα επιτρέπει στο Κοινοβούλιο να συμμετέχει στην έγκριση του προγράμματος ως συννομοθέτης στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας, σε ισότιμη βάση με το Συμβούλιο· προτρέπει την Επιτροπή να αναζητήσει πιθανές λύσεις για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός·

Οικονομική πτυχή της εφαρμογής

12.  θεωρεί ότι σχέδια υψηλής ποιότητας έχουν απορριφθεί λόγω της έλλειψης επαρκούς χρηματοδότησης του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες», όπως τα σχέδια Ευρωπαϊκής μνήμης και Κοινωνίας των πολιτών (ποσοστό επιτυχίας 6% έναντι 19,64% για τον Πολιτισμό και 45,6% για το MEDIA στο πρόγραμμα Δημιουργική Ευρώπη)· θεωρεί πως, εφόσον ο αποφασιστικός ρόλος του προγράμματος αποτελεί προϋπόθεση για τη συμμετοχή των πολιτών στο δημοκρατικό βίο της Ένωσης, απαραίτητη θα ήταν μια ουσιαστική αύξηση του τρέχοντα προϋπολογισμού για να επιτευχθεί ένα υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής· καλεί, ως εκ τούτου, την Επιτροπή, το Συμβούλιο και τα κράτη μέλη να εξετάσουν ένα συνολικό χρηματοδοτικό κονδύλιο περίπου 500 εκατομμυρίων ευρώ για το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» στο επόμενο ΠΔΠ, ποσό που αντιστοιχεί μόλις σε 1 ευρώ ανά πολίτη·

13.  αναγνωρίζει τον κοινό στόχο και τις δυνατότητες συνεργειών της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών (ΕΠΠ) και του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» (ΕΠ) ώστε να καταστήσουν δυνατή την άμεση συμμετοχή των πολιτών στην ανάπτυξη των πολιτικών της ΕΕ· καλεί παρ’ όλα αυτά την Επιτροπή να μεριμνήσει ώστε η ΕΠΠ να μη χρηματοδοτείται από τον περιορισμένο προϋπολογισμό του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες», όπως τώρα, και καλεί τα κράτη μέλη να συμμετέχουν περισσότερο στην οικονομική υποστήριξη και των δυο δράσεων·

14.  επισημαίνει ότι το σύστημα του κατ’ αποκοπή ποσού θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις διαφορές τιμών ανά την ΕΕ, ανάλογα με το κόστος διαβίωσης στα κράτη μέλη· συνιστά να επανεξεταστούν αυτό το σύστημα καθώς και η μείωση της προχρηματοδότησης για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα των χρηματοδοτούμενων σχεδίων και να παρασχεθεί καλύτερη υποστήριξη στη συνεργασία μεταξύ τοπικών διοικήσεων ή οργανισμών σε μεγαλύτερη απόσταση, και ειδικότερα να διευκολυνθεί η συμμετοχή των μικρότερων οργανισμών με περιορισμένη οικονομική δυνατότητα και των συμμετεχόντων με ειδικές ανάγκες·

15.  ζητεί από την Επιτροπή και από τον Εκτελεστικό Οργανισμό Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού (EACEA) να αξιολογούν τακτικά την επίδραση που είχαν ορισμένες δημοσιονομικές ρυθμίσεις στους αιτούντες και δυνητικά επιλέξιμους αιτούντες· ειδικότερα, ζητεί να αξιολογηθεί κατά πόσον το μειωμένο ποσοστό προχρηματοδότησης (από 50% σε 40% για τα έργα, και από 80% σε 50% για τις επιχορηγήσεις λειτουργίας και τα εθνικά σημεία επαφής) που εφαρμόστηκε το 2015 λόγω σοβαρής έλλειψης πιστώσεων πληρωμών, η ανάγκη συγχρηματοδότησης και η εφαρμογή των ίδιων παραμέτρων ανεξαρτήτως του πραγματικού κόστους ζωής και της γεωγραφικής απόστασης, ενδέχεται να έθεσαν –και να εξακολουθούν να θέτουν– σε μειονεκτική θέση ορισμένες κατηγορίες οργανώσεων και συγκεκριμένα κράτη μέλη· τους ζητεί επίσης να αναπτύξουν περαιτέρω στρατηγικές ώστε τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να έρθουν πιο κοντά στους πολίτες και να τους ενημερώνουν καλύτερα σχετικά με τις διάφορες πολιτικές της ΕΕ·

16.  επισημαίνει ότι θα πρέπει να ενσωματωθεί μια περαιτέρω παράμετρος στο σύστημα του κατ’ αποκοπήν ποσού για την καλύτερη ένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες, δεδομένου ότι, προκειμένου να καταστεί δυνατή η συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία, απαιτείται περισσότερο προσωπικό και συχνά η λήψη πρόσθετων μέτρων τα οποία με τη σειρά τους επιφέρουν υψηλότερες δαπάνες·

17.  υπογραμμίζει ότι οι επιχορηγήσεις λειτουργίας εξασφαλίζουν ανεξαρτησία στους δικαιούχους (δηλ. δεξαμενές σκέψης) και προσφέρουν τη δυνατότητα μακροπρόθεσμου σχεδιασμού για την υλοποίηση δραστηριοτήτων με όραμα και για την ανάπτυξη εμπειρογνωμοσύνης· συνιστά τη χρήση ειδικών κριτηρίων, δεικτών και ετήσιων εκθέσεων για να παρακολουθείται η πρόοδος επίτευξης των στόχων τους και να αποτρέπεται η εξάρτηση των δικαιούχων από την Επιτροπή ως συνέπεια των συγκεκριμένων συστημάτων χρηματοδότησης·

18.  καλεί την Επιτροπή και τον EACEA να λογοδοτήσουν δημοσίως για τις δαπάνες που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της οριζόντιας διάστασης του σκέλους 3 αναφορικά με την ανάλυση, τη διάχυση και την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των σχεδίων·

19.   καλεί την Επιτροπή και τον EACEA να περιλάβουν στην ενδιάμεση έκθεση αξιολόγησης, που πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του 2017, μια διεξοδική αξιολόγηση της οικονομικής και δημοσιονομικής εκτέλεσης του προγράμματος και να αντλήσει τα διδάγματα από την αξιολόγηση αυτήν, με σκοπό τον αναπροσδιορισμό των μελλοντικών στόχων και την προσαρμογή των δημοσιονομικών απαιτήσεων του προγράμματος στο επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο·

Πτυχές του συντονισμού και της επικοινωνίας

20.  καλεί την Επιτροπή να συγκεντρώσει όλες τις χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» (οδηγός προγράμματος, προτεραιότητες, προσκλήσεις υποβολής προτάσεων, εν εξελίξει και προηγούμενα σχέδια, αποτέλεσμα και διδάγματα, ενημερωτικό δελτίο), μαζί με όλα τα προγράμματα, τις δράσεις, τις επιχορηγήσεις και τα διαρθρωτικά ταμεία που υπάγονται στον τομέα της ευρωπαϊκής ιθαγένειας (όπως η Πρωτοβουλία Ευρωπαίων Πολιτών και η Ευρωπαϊκή Εθελοντική Υπηρεσία), σε μια μοναδική, φιλική προς τον χρήστη δικτυακή πύλη επικοινωνίας (επιγραμμική πλατφόρμα με υπηρεσία μιας στάσης), που θα είναι προσβάσιμη και στα άτομα με αναπηρία· συνιστά αυτή η πλατφόρμα να χρησιμοποιείται ως δημόσιο μητρώο των στοιχείων επικοινωνίας των δικαιούχων και ως μέσο για πρόσβαση στις περιγραφές των σχεδίων και για εύρεση εταίρων σε άλλες χώρες·

21.  τονίζει ότι θα πρέπει να δίνονται ικανοποιητικές απαντήσεις στις αιτήσεις που απορρίπτονται, με αναφορά στους λόγους της απόρριψης, ιδίως όταν ο φορέας που υπέβαλε την αίτηση ζητεί μια αιτιολόγηση· προτείνει να εξετάζεται, όταν είναι δυνατό, ο προσδιορισμός ζητημάτων προτεραιότητας βάσει παρόμοιων αιτήσεων που έχουν απορριφθεί·

22.  επισημαίνει ότι ορισμένοι στόχοι του προγράμματος Ευρώπη για τους πολίτες είναι παρόμοιοι και συμπληρωματικοί με εκείνους της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών, ιδίως σε ό,τι αφορά την επιδίωξη να επιτύχουν τη συμμετοχή των πολιτών στο έργο της ΕΕ· φρονεί ότι, για τον λόγο αυτό, πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για μια κοινή προσέγγιση όσον αφορά τον σχεδιασμό των πολιτικών της ΕΕ σχετικά με τη συμμετοχή των πολιτών και τη συμμετοχική δημοκρατία, καθώς και μια συνεκτική στρατηγική επικοινωνίας, προκειμένου να τεθούν υπό μία σκέπη όλα τα προγράμματα της Επιτροπής που αφορούν την ευρωπαϊκή ιθαγένεια, ενδεχομένως προάγοντας και ενισχύοντας τις άμεσες εμπειρίες και τη συμμετοχή της λαϊκής βάσης·

23.  υπενθυμίζει ότι είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί ένας ανοικτός κατάλογος δυνητικών εταίρων σε κάθε κράτος μέλος, προκειμένου να διευκολυνθούν οι εταιρικές σχέσεις μεταξύ αυτών που θα επιθυμούσαν να έχουν πρόσβαση στο πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες»·

24.  συνιστά επίσης τη δημιουργία μιας επιγραμμικής πλατφόρμας για τις κυριότερες οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ιθαγένειας και ωφελούνται από το πρόγραμμα για να μοιραστούν βέλτιστες πρακτικές, να ενισχύσουν τις ικανότητες και να προωθήσουν την προβολή των σχεδίων μετά την ολοκλήρωσή τους·

25.   καλεί την Επιτροπή να βελτιώσει το «προφίλ» του προγράμματος και να ενημερώσει καλύτερα το κοινό για τους στόχους του, εφαρμόζοντας μια ελκυστική επικοινωνιακή στρατηγική για την ευρωπαϊκή ιθαγένεια – με τη χρήση κοινωνικών δικτύων, ραδιοφώνου, τηλεοπτικών διαφημίσεων και γιγαντοαφισών – ενισχύοντας την τοπική συμμετοχή με την ενεργό εμπλοκή των εθνικών κέντρων επαφής και αναβαθμίζοντας διαρκώς το περιεχόμενο και προσεγγίζοντας νέα κοινά στις συμμετέχουσες χώρες, εστιάζοντας ειδικά σε όσες το επίπεδο συμμετοχής είναι χαμηλότερο, και ειδικότερα στους νέους, στα άτομα με αναπηρίες και στα ευάλωτα άτομα·

26.  εκτιμά πως το πρόγραμμα θα πρέπει επίσης να χρησιμεύει για να κάνει ευρύτερα γνωστούς τους τρόπους απευθείας συμμετοχής τις υποθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών, τα φόρα των πολιτών και οι δημόσιες διαβουλεύσεις, ώστε να βελτιωθεί η ενημέρωση του κοινού για τις ευκαιρίες απευθείας συμμετοχής εντός του θεσμικού πλασιίου της ΕΕ·

27.  προτρέπει τις συμμετέχουσες χώρες που δεν το έχουν κάνει ακόμα να ορίσουν ένα εθνικό σημείο επαφής· συνιστά ενίσχυση του συντονισμού και της συνέργειας μεταξύ αυτών των χωρών, των κρατών μελών και της Επιτροπής·

28.   αναγνωρίζει ότι η μεγαλύτερη πρόκληση είναι α επιτευχθούν οι σημερινοί φιλόδοξοι στόχοι με τη διαθέσιμη περιορισμένη χρηματοδότηση· τονίζει τον σημαντικό ρόλο των κρατών μελών, περιφερειών και τοπικών αυτοδιοικήσεων στην βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της δημοτικότητας του προγράμματος, μεταξύ άλλων μεγιστοποιώντας το δυναμικό των εθνικών σημείων επαφής μέσα από την ανταλλαγή εμπειρίας με φορείς αρμόδιους για παρόμοια προγράμματα, όπως το Erasmus και το «Δημιουργική Ευρώπη»· προτρέπει τον EACEA να διευκολύνει και να προωθήσει, όπου αυτό είναι δυνατό, τις συνέργειες μεταξύ προγραμμάτων της ΕΕ όπως το «Δημιουργική Ευρώπη», το Erasmus+ και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, ώστε να βελτιωθεί ο αντίκτυπός τους·

29.  καλεί την Επιτροπή να εντείνει ακόμη περισσότερο τις προσπάθειές της για διοικητική απλούστευση, δεδομένου ότι σε ορισμένες περιπτώσεις οι τυπικές προϋποθέσεις δύσκολα πληρούνται από τις ιδιαιτέρως μικρές οργανώσεις, οι οποίες δεν πρέπει να υφίστανται διακρίσεις για γραφειοκρατικούς λόγους·

30.  συνιστά τα κονδύλια που δεσμεύονται για τα επικοινωνιακά να μην χρησιμοποιούνται για να καλύψουν τη θεσμική επικοινωνία σχετικά με τις προτεραιότητες της Ένωσης, όπως προβλέπεται σήμερα στο άρθρο 12 του παρόντος προγράμματος, αλλά να χρησιμοποιούνται για τη δημοσιοποίηση του ίδιου του προγράμματος στις συμμετέχουσες χώρες, ειδικά σε αυτές όπου το επίπεδο συμμετοχής είναι χαμηλότερο·

Εστίαση και στόχοι του προγράμματος

31.  συνιστά, στο πρόγραμμα της επόμενης έκδοσης, να επισημοποιηθεί η πολυετής προσέγγιση στον ορισμό των προτεραιοτήτων και να ενισχυθούν οι συνέργειες μεταξύ των σκελών και των συνιστωσών του προγράμματος· τονίζει ότι οποιαδήποτε τροποποίηση της διάρθρωσης του προγράμματος θα πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφευχθεί η πιθανότητα σύγχυσης μεταξύ των τελικών χρηστών του και η, ως εκ τούτου, μείωση του αντίκτυπού του·

32.  επικροτεί την ισχυρή εστίαση στους πολίτες και στις κοινωνικές πτυχές της ΕΕ, επιτρέποντας στα θεσμικά όργανα της ΕΕ να συνδεθούν άμεσα με την κοινωνία των πολιτών επιτόπου· υπογραμμίζει στις προτεραιότητες του προγράμματος τη σημασία των σχεδίων που εστιάζουν στις τρέχουσες προκλήσεις για την Ευρώπη, σε ζητήματα όπως η ποικιλομορφία, η μετανάστευση, οι πρόσφυγες, η πρόληψη του ριζοσπαστισμού, η ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης, ο διαπολιτισμικός διάλογος, η αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων και ο προσδιορισμός της κοινής ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τους δεσμούς μεταξύ των προτεραιοτήτων του προγράμματος και των πολιτικών που συνδέονται με την ευρωπαϊκή ιθαγένεια καθώς και με την καθημερινή ζωή των ευρωπαίων πολιτών·

33.  υποστηρίζει ότι το πρόγραμμα θα πρέπει να έχει απήχηση σε ευρύτερο φάσμα συμμετεχόντων, να εξασφαλίζει τη συμμετοχή των ατόμων με ειδικές ανάγκες, να προωθεί τη συμμετοχή των περιθωριοποιημένων ατόμων και των ατόμων που έχουν στερηθεί τα πολιτικά τους δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστών, των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο·

34.  είναι της άποψης ότι το πρόγραμμα θα πρέπει, κατά περίπτωση, να στηρίζεται σε υφιστάμενες επιτυχείς πρωτοβουλίες βάσης όπως η αδελφοποίηση πόλεων·

35.  τονίζει την ανάγκη να αναπτυχθεί –στο πλαίσιο του σκέλους «Ευρωπαϊκή μνήμη»– μια ευρωπαϊκή ταυτότητα που θα πρέπει να προσανατολίζεται στο μέλλον και όχι μόνο στο παρελθόν, οι διαπολιτισμικές και ανοιχτές σε μεταναστευτικών ροών και επιρροές από τον υπόλοιπο κόσμο, με στόχο την επίτευξη ενός κοινού ολοκλήρωσης βρέθηκε με σκοπό να επιτευχθεί κοινή ενσωμάτωση που θα βασίζεται στις ευρωπαϊκές αξίες και στην ευρωπαϊκή πνευματική κληρονομιά· τονίζει ότι είναι σημαντικό να διασφαλίζουμε ότι η κληρονομιά και η ιστορία δεν χρησιμοποιούνται ως εργαλείο διχασμού αλλά ως ευκαιρία αντιμετώπισης των σύγχρονων προκλήσεων, ερμηνεύοντάς τις με ευαισθησία και παρέχοντας εξειδικευμένα και στοχευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα· τονίζει τη σημασία της ενίσχυσης των διαγενεακών έργων που επιτρέπυη την ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των παλαιότερων και νεότερων γενεών·

36.  τονίζει την ανάγκη προώθησης σχεδίων που παρουσιάζουν νέους ελκυστικούς τρόπους συζήτησης με τους πολίτες και με πολυδιάστατη προσέγγιση·

37.  προτείνει τη δημοσίευση ετήσιας συγκεφαλαιωτικής έκθεσης από την Επιτροπή με τις βασικές προτάσεις βελτίωσης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος όπως εκφράζονται από τους συμμετέχοντες στα σχέδια που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες»·

38.  τονίζει την ανάγκη να εμπλουτιστεί το πρόγραμμα με προτάσεις για τη συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατική διαδικασία και στη λήψη αποφάσεων στην ΕΕ, κατά τρόπο που να συμβάλλει στην ενδυνάμωση των πολιτών να ασκούν τα δικαιώματά τους, για παράδειγμα μέσω της εφαρμογής της ηλεκτρονικής δημοκρατίας· καλεί την Ένωση και τα κράτη μέλη της να αναπτύξουν δράσεις και πολιτικές προκειμένου να ενισχυθεί η μεταβίβαση στους πολίτες τους, ιδίως στα παιδιά και στους νέους, δεξιοτήτων κριτικής και δημιουργικής σκέψης καθώς και ο ψηφιακός γραμματισμός και η γνώση, η συμμετοχή και το ενδιαφέρον στα μέσα ενημέρωσης, ώστε να είναι σε θέση να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις και να συνεισφέρουν θετικά στις δημοκρατικές διαδικασίες·

39.  τονίζει ότι η συμμετοχή στο πρόγραμμα χωρών που επιδιώκουν την ένταξή τους στην ΕΕ οδηγεί στην καλύτερη αμοιβαία κατανόηση και σε στενότερη συνεργασία· συστήνει μεγαλύτερη διεθνοποίηση του προγράμματος, κυρίως με την υποβολή πρόσκλησης σε όλες τις χώρες της ΕΖΕΣ/του ΕΟΧ, τις υπό ένταξη και τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες να ενώσουν τις προσπάθειές τους με τα κράτη μέλη της ΕΕ κατά την υποβολή αίτησης για σχέδια και ζητεί μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ ΜΚΟ μεταξύ της ΕΕ, των χωρών της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης και των δυνητικών υποψηφίων προκειμένου η ΕΕ να έρθει πιο κοντά στους πολίτες· προτείνει να προωθηθεί η συνεργασία μεταξύ οργανισμών της ΕΕ και των γειτονικών χωρών όσον αφορά τις ευρωπαϊκές αξίες·

40.  τονίζει την ανάγκη για ανάπτυξη της αδελφοποίησης πόλεων, με στόχο την ευρύτερη χρήση του προγράμματος, της προώθησης και των αποτελεσμάτων του, συμπεριλαμβανομένης της κατάλληλης κατανομής χρηματοδοτικών πόρων·

°

°  °

41.  αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή.

• [1]  ΕΕ L 115 της 17.4.2014, σελ. 3.
• [2]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2016)0005.

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Προϋπολογισμών (9/12/2016)

προς την Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας

σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (EE) αριθ. 390/2014 του Συμβουλίου, της 14ης Απριλίου 2014, για τη θέσπιση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» για την περίοδο 2014-2020
(2015/2329(INI))

Συντάκτης γνωμοδότησης: Λευτέρης Χριστοφόρου

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Προϋπολογισμών καλεί την Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:

1.  εκφράζει ικανοποίηση για το γεγονός ότι, στα πρώτα δύο έτη του νέου κύκλου χρηματοδότησης, το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες», στόχος του οποίου είναι η γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των ευρωπαίων πολιτών, φαίνεται να λειτουργεί καλά, με αυξανόμενο αριθμό αιτούντων, υψηλή ποιότητα έργων και ορθή υλοποίησή τους·

2.  τονίζει τη σημασία των εν λόγω προγραμμάτων σε εποχές στις οποίες η εκδήλωση κρίσεων μονίμου χαρακτήρα και οι αντιευρωπαϊκές δυνάμεις θέτουν συνεχώς υπό αμφισβήτηση την ίδια την υπόσταση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος·

3.   επιδοκιμάζει την απλούστευση της δομής του προγράμματος, για παράδειγμα με τον ορισμό πολυετών προτεραιοτήτων, χάρη στον οποίο έγινε απλούστερη η υποβολή αιτημάτων από τους ενδιαφερόμενους πολίτες και οργανώσεις, καθώς και με την εφαρμογή ορισμένων νέων χρηματοοικονομικών ρυθμίσεων, όπως το σύστημα των κατ’ αποκοπή πληρωμών, που περιόρισε τον διοικητικό φόρτο για τους δικαιούχους·

4.  ζητεί από την Επιτροπή και από τον Εκτελεστικό Οργανισμό Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού (EACEA) να αξιολογούν τακτικά την επίδραση που είχαν ορισμένες δημοσιονομικές ρυθμίσεις στους αιτούντες και δυνητικά επιλέξιμους αιτούντες· ειδικότερα, ζητεί να αξιολογηθεί κατά πόσον το μειωμένο ποσοστό προχρηματοδότησης (από 50% σε 40% για τα έργα, και από 80% σε 50% για τις επιχορηγήσεις λειτουργίας και τα εθνικά σημεία επαφής) που εφαρμόστηκε το 2015 λόγω σοβαρής έλλειψης πιστώσεων πληρωμών, η ανάγκη συγχρηματοδότησης και η εφαρμογή των ίδιων παραμέτρων ανεξαρτήτως του πραγματικού κόστους ζωής και της γεωγραφικής απόστασης, ενδέχεται να έθεσαν –και να εξακολουθούν να θέτουν– σε μειονεκτική θέση ορισμένες κατηγορίες οργανώσεων και συγκεκριμένα κράτη μέλη· τους ζητεί επίσης να αναπτύξουν περαιτέρω στρατηγικές ώστε τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να έρθουν πιο κοντά στους ευρωπαίους πολίτες και να τους ενημερώνουν καλύτερα σχετικά με τις διάφορες πολιτικές της ΕΕ·

5.  αναγνωρίζει ότι η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η επίτευξη των υφιστάμενων φιλόδοξων στόχων με τη διαθέσιμη περιορισμένη χρηματοδότηση· προτρέπει, συνεπώς, τα εθνικά σημεία επαφής, από κοινού με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές που συνεργάζονται μαζί τους και τον EACEA, να διευκολύνουν και να προωθήσουν, όπου αυτό είναι δυνατό, συνέργειες μεταξύ προγραμμάτων της ΕΕ όπως το «Δημιουργική Ευρώπη», το Erasmus+ και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, ώστε να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας και να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπός τους·

6.   καλεί την Επιτροπή και τον EACEA να περιλάβουν στην ενδιάμεση έκθεση αξιολόγησης, που πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τ5ην 31η Δεκεμβρίου του 2017, μια διεξοδική αξιολόγηση της οικονομικής και δημοσιονομικής εκτέλεσης του προγράμματος και να αντλήσει τα διδάγματα από την αξιολόγηση αυτήν, με σκοπό τον αναπροσδιορισμό των μελλοντικών στόχων και την προσαρμογή των δημοσιονομικών απαιτήσεων του προγράμματος στο επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο·

7.  τονίζει ότι είναι σημαντικό να διατηρηθούν οι επιχορηγήσεις λειτουργίας ως μέσο που διασφαλίζει την παροχή διαρθρωτικής στήριξης σε οργανώσεις και δικαιούχους, και τους δίνει τη δυνατότητα μακροπρόθεσμου σχεδιασμού·

8.  καλεί την Επιτροπή, τον EACEA, τα εθνικά σημεία επαφής, τις τοπικές και περιφερειακές αρχές που συνεργάζονται μαζί τους και τους δικαιούχους του προγράμματος να καταβάλουν επιπλέον προσπάθειες για τη βελτίωση της προβολής και της γνωστοποίησής του, χρησιμοποιώντας τους διαθέσιμους πόρους με τον αποδοτικότερο δυνατό τρόπο, προκειμένου να γίνει γνωστότερο το περιεχόμενο του προγράμματος και να αυξηθεί ακόμα περισσότερο η διάδοσή του στους πολίτες στις συμμετέχουσες χώρες, μεταξύ άλλων βελτιώνοντας την επικοινωνία, ενισχύοντας τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και καλύπτοντας ζητήματα που απασχολούν σήμερα πολλούς πολίτες, όπως οι θέσεις εργασίας, η ανάπτυξη και η μετανάστευση·

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	8.12.2016
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	21 5 2
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Nedzhmi Ali, Richard Ashworth, Jean-Paul Denanot, Gérard Deprez, José Manuel Fernandes, Eider Gardiazabal Rubial, Jens Geier, Ingeborg Gräßle, Zbigniew Kuźmiuk, Vladimír Maňka, Clare Moody, Paul Rübig, Petri Sarvamaa, Patricija Šulin, Indrek Tarand, Monika Vana, Marco Zanni, Ελευθέριος Συναδινός
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Bill Etheridge, Ivana Maletić, Andrey Novakov, Nils Torvalds, Derek Vaughan
Αναπληρωτές (άρθρο 200, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Clara Eugenia Aguilera García, Xabier Benito Ziluaga, José Blanco López, Edouard Ferrand, Valentinas Mazuronis

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων (9.11.2016)

προς την Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας

σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (EE) αριθ. 390/2014 του Συμβουλίου, της 14ης Απριλίου 2014, για τη θέσπιση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» για την περίοδο 2014-2020
(2015/2329(INI))

Συντάκτης γνωμοδότησης: Kazimierz Michał Ujazdowski

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων καλεί την Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:

1.  υποδέχεται θερμά τις αιτήσεις που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος Ευρώπη για τους πολίτες το 2015 και επιδοκιμάζει την ποιότητα των σχεδίων· σημειώνει, ωστόσο, ότι η παροχή χρηματοδότησης το 2015 ήταν δυνατή μόνο για περίπου το 6 % των σχεδίων για την ευρωπαϊκή μνήμη και την κοινωνία των πολιτών, το οποίο υποδηλώνει ότι η χρηματοδότηση για τα δύο αυτά σκέλη θα πρέπει να αυξηθεί σημαντικά· προτείνει, σε συμφωνία με το άρθρο 11 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο εισάγει μια σημαντική διάσταση της συμμετοχικής δημοκρατίας, να αυξηθεί η συμμετοχή, τα επόμενα χρόνια, με τη διενέργεια εκστρατειών προώθησης και τη δημιουργία μιας ευρείας και φιλικής στους χρήστες πύλης επικοινωνίας τόσο για τα ευρωπαϊκά όσο και για τα εγχώρια μέσα που θα προσφέρει σαφείς πληροφορίες σχετικά με τις προτεραιότητες και την προσβασιμότητα στο πρόγραμμα και θα ενημερώνει τους ευρωπαίους πολίτες για την ύπαρξη του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» και θα τους προτρέπει να λάβουν υπόψη τους τα πλεονεκτήματά του και να αποκτήσουν μεγαλύτερο αίσθημα συμμετοχής· προτείνει να επιτραπεί σε όσους υποβάλλουν αιτήσεις να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά εργαλεία συμμετοχής·

2.  επαναλαμβάνει το αίτημά του για έναν ισχυρότερο ρόλο στον ορισμό των προτεραιοτήτων και των στόχων του προγράμματος· προτείνει ότι η επόμενη γενιά του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» θα πρέπει να έχει μια νομική βάση που επιτρέπει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να συμμετέχει πλήρως στη νομοθετική διαδικασία στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας και να συμμετέχει στον καθορισμό των προτεραιοτήτων του προγράμματος, ως συννομοθέτης στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας, επί ίσοις όροις με το Συμβούλιο· συστήνει να απλοποιηθεί περαιτέρω η γλώσσα του προγράμματος προκειμένου αυτό να καταστεί ευρύτερα προσβάσιμο·

3.  τονίζει ότι το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να ενισχύει την κατανόηση των πολιτών όσον αφορά την Ένωση, την ιστορία και την πολυμορφία της, καθώς και να προάγει την ιθαγένεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να βελτιώνει τις προϋποθέσεις για τη συμμετοχή στα κοινά και στις δημοκρατικές διαδικασίες σε επίπεδο Ένωσης· το πρόγραμμα θα πρέπει, επιπλέον, να ενισχύει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη μνήμη, την κοινή ιστορία και τις κοινές αξίες, καθώς και τον στόχο της Ένωσης να προάγει την ειρήνη, διασφαλίζοντας εν γένει καλύτερη κατανόηση της ιστορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των απαρχών της, επίσης στον απόηχο δύο παγκόσμιων πολέμων· τονίζει ότι θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνει τη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και τις δημοκρατικές διαδικασίες σε επίπεδο Ένωσης, μέσα από την ενίσχυση της κατανόησης των πολιτών όσον αφορά τις διαδικασίες χάραξης πολιτικής της Ένωσης και την προώθηση ευκαιριών για κοινωνική και διαπολιτισμική συμμετοχή και τον εθελοντισμό σε επίπεδο Ένωσης· αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί, για παράδειγμα, με τη διοργάνωση εκστρατειών προώθησης και ευαισθητοποίησης, με στόχο την προαγωγή του διαλόγου, του προβληματισμού και της δημιουργίας δικτύων·

4.  τονίζει τον σημαντικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν τα κράτη μέλη, οι περιφέρειες και οι τοπικές αυτοδιοικήσεις στην αύξηση της αποτελεσματικότητας και της δημοφιλίας του προγράμματος, μεταξύ άλλων συμμετέχοντας ενεργότερα στον προσδιορισμό των προτεραιοτήτων του προγράμματος και μεγιστοποιώντας το δυναμικό των εθνικών σημείων επαφής, εάν τους δοθεί η δυνατότητα να συνεργάζονται και να ανταλλάσσουν εμπειρίες με φορείς που είναι υπεύθυνοι για παρόμοια προγράμματα όπως, για παράδειγμα, το Erasmus και το «Δημιουργική Ευρώπη»· ζητεί, επιπλέον, τη μεγαλύτερη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, για παράδειγμα με τη μορφή ετήσιας δημόσιας αξιολόγησης της παρακολούθησης του προγράμματος στο πλαίσιο της Επιτροπής Πολιτισμού·

5.  αναγνωρίζει την επιτυχία των σχεδίων αδελφοποίησης πόλεων σε ολόκληρη την ΕΕ και ζητεί από τα κράτη μέλη να προωθήσουν το σχέδιο αυτό στους δήμους και να διευκολύνουν τη συνεργασία·

6.  τονίζει ότι θα πρέπει να δίνονται ικανοποιητικές απαντήσεις στις αιτήσεις που απορρίπτονται, με αναφορά στους λόγους της απόρριψης, ιδίως όταν ο φορέας που υπέβαλε την αίτηση ζητεί μια αιτιολόγηση· προτείνει να εξετάζεται, όταν είναι δυνατό, ο προσδιορισμός ζητημάτων προτεραιότητας βάσει παρόμοιων αιτήσεων που έχουν απορριφθεί·

7.  επισημαίνει ότι ορισμένοι στόχοι του προγράμματος Ευρώπη για τους πολίτες είναι παρόμοιοι και συμπληρωματικοί με εκείνους της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών και αφορούν, ιδίως, τον στόχο της συμμετοχής των πολιτών στο έργο της ΕΕ· φρονεί ότι, για τον λόγο αυτό, πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για μια κοινή προσέγγιση όσον αφορά τον σχεδιασμό των πολιτικών της ΕΕ σχετικά με τη συμμετοχή των πολιτών και τη συμμετοχική δημοκρατία, καθώς και μια συνεκτική στρατηγική επικοινωνίας, προκειμένου να τεθούν υπό μία σκέπη όλα τα προγράμματα της Επιτροπής που αφορούν την ευρωπαϊκή ιθαγένεια, ενδεχομένως μέσω της αξιοποίησης και ενδυνάμωσης των άμεσων εμπειριών και συμμετοχής των πολιτών·

8.  υπενθυμίζει ότι είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί ένας ανοικτός κατάλογος δυνητικών εταίρων σε κάθε κράτος μέλος, προκειμένου να διευκολυνθούν οι εταιρικές σχέσεις μεταξύ αυτών που θα επιθυμούσαν να έχουν πρόσβαση στο πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες»·

9.  ζητεί την άρση των γλωσσικών εμποδίων κατά την υποβολή της αίτησης για συμμετοχή στο πρόγραμμα και υπογραμμίζει το γεγονός ότι, παρά τις προσπάθειες της ΕΕ για παροχή πληροφοριών σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ, οι περισσότερες πληροφορίες παρέχονται στην αγγλική, γαλλική και γερμανική γλώσσα·

10.  τονίζει ότι η συμμετοχή στο πρόγραμμα χωρών που επιδιώκουν την ένταξή τους στην ΕΕ οδηγεί στην καλύτερη αμοιβαία κατανόηση και σε στενότερη συνεργασία· συστήνει μεγαλύτερη διεθνοποίηση του προγράμματος, κυρίως με την υποβολή πρόσκλησης σε όλες τις χώρες της ΕΖΕΣ/του ΕΟΧ, τις υπό ένταξη και τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες να ενώσουν τις προσπάθειές τους με τα κράτη μέλη της ΕΕ κατά την υποβολή αίτησης για σχέδια και ζητεί μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ ΜΚΟ μεταξύ της ΕΕ, των χωρών της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης και των δυνητικών υποψηφίων προκειμένου η ΕΕ να έρθει πιο κοντά στους πολίτες·

11.  φρονεί ότι το πρόγραμμα πρέπει επίσης να συμβάλει στη γνωστοποίηση των διαύλων άμεσης συμμετοχής που υπάρχουν ήδη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως: η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών, τα φόρα των πολιτών και οι δημόσιες διαβουλεύσεις, προκειμένου να ενημερώνεται το κοινό για τις δυνατότητες άμεσης συμμετοχής εντός του θεσμικού πλαισίου της ΕΕ·

12.  υπογραμμίζει το γεγονός ότι, πριν την ένταξη μιας χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, απαιτείται βαθιά και ολιστική προετοιμασία σχετικά με τα θέματα μνήμης, συμφιλίωσης με το παρελθόν και διασφάλισης της ενεργού συμμετοχής των πολιτών στη δημόσια ζωή στη δεδομένη χώρα·

13.  ζητεί, λόγω του υφιστάμενου κλίματος αυξανόμενου ευρωσκεπτικισμού, να απλουστευθεί η διαδικασία για την πρόσβαση στο πρόγραμμα, καθώς και να αυξηθεί η χρηματοδότηση, με σκοπό τη διασφάλιση καλύτερων αποτελεσμάτων·

14.  υπογραμμίζει το μεγάλο δυναμικό των κοινωνικών δικτύων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, και ζητεί να χρησιμοποιούνται καλύτερα ως μέσα για την προώθηση των αξιών και της ιστορίας της ΕΕ, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες».

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	8.11.2016
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	18 2 0
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Mercedes Bresso, Richard Corbett, Esteban González Pons, Danuta Maria Hübner, Diane James, Ramón Jáuregui Atondo, Constance Le Grip, Maite Pagazaurtundúa Ruiz, György Schöpflin, Barbara Spinelli, Claudia Țapardel, Josep-Maria Terricabras, Kazimierz Michał Ujazdowski
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Max Andersson, Gerolf Annemans, Ashley Fox, Charles Goerens, Sylvia-Yvonne Kaufmann, Jérôme Lavrilleux, Helmut Scholz
Αναπληρωτές (άρθρο 200, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Pilar Ayuso, Gabriel Mato, Wim van de Camp

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	24.1.2017
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	24 5 0
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Dominique Bilde, Andrea Bocskor, Silvia Costa, Mircea Diaconu, Angel Dzhambazki, Jill Evans, María Teresa Giménez Barbat, Petra Kammerevert, Andrew Lewer, Svetoslav Hristov Malinov, Curzio Maltese, Luigi Morgano, Momchil Nekov, John Procter, Michaela Šojdrová, Yana Toom, Helga Trüpel, Sabine Verheyen, Julie Ward, Bogdan Brunon Wenta, Bogdan Andrzej Zdrojewski, Milan Zver, Krystyna Łybacka, Γιώργος Γραμματικάκης, Θεόδωρος Ζαγοράκης, Νικόλαος Χουντής
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Therese Comodini Cachia, Sylvie Guillaume, Emma McClarkin