Parlament Europejski,

–   uwzględniając swoje rezolucje z dnia 25 września 2003 r. w sprawie Piątej Konferencji Ministerialnej Światowej Organizacji Handlu (WTO) w Cancún(1), z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie oceny realizacji rundy dauhańskiej po wejściu w życie decyzji Rady Generalnej WTO z dnia 1 sierpnia 2004 r.(2), z dnia 1 grudnia 2005 r. w sprawie przygotowań do Szóstej Konferencji Ministerialnej Światowej Organizacji Handlu w Hongkongu(3), z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie umów o partnerstwie gospodarczym (EPA)(4), z dnia 4 kwietnia 2006 r. w sprawie oceny rundy dauhańskiej po Konferencji Ministerialnej Światowej Organizacji Handlu (WTO) w Hongkongu(5), z dnia 1 czerwca 2006 r. w sprawie handlu i ubóstwa: planowanie polityki handlowej z myślą o maksymalizacji przyczyniania się handlu do walki z ubóstwem(6), z dnia 7 września 2006 r. w sprawie zawieszenia negocjacji dotyczących dauhańskiej agendy rozwojowej (DDA)(7), z dnia 23 maja 2007 r. w sprawie umów o partnerstwie gospodarczym(8), z dnia 12 grudnia 2007 r. w sprawie umów o partnerstwie gospodarczym(9) oraz swoje stanowisko z dnia 5 czerwca 2008 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady wprowadzającego ogólny system preferencji taryfowych na okres od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. oraz zmieniającego rozporządzenia (WE) nr 552/97, (WE) nr 1933/2006 oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 964/2007 i (WE) nr 1100/2006(10),

–   uwzględniając umowę przejściową o partnerstwie gospodarczym między Komorami, Madagaskarem, Mauritiusem, Seszelami, Zimbabwe i Zambią z jednej strony a Wspólnotą Europejską z drugiej strony,

–   uwzględniając umowę o partnerstwie zawartą między państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) z jednej strony a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi z drugiej strony, podpisaną w Kotonu dnia 23 czerwca 2000 r. (umowa z Kotonu),

–   uwzględniając konkluzje Rady ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych z kwietnia 2006 r., października 2006 r., maja 2007 r., października 2007 r., listopada 2007 r. i maja 2008 r.,

–   uwzględniając komunikat Komisji z dnia 23 października 2007 r. w sprawie umów o partnerstwie gospodarczym (COM(2007)0635),

–   uwzględniając Układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu (GATT), w szczególności jego art. XXIV,

–   uwzględniając deklarację ministerialną z czwartej sesji Konferencji Ministerialnej WTO przyjętą w dniu 14 listopada 2001 r. w Ad-Dausze,

–   uwzględniając deklarację ministerialną z szóstej sesji Konferencji Ministerialnej WTO, przyjętą w dniu 18 grudnia 2005 r. w Hongkongu,

–   uwzględniając sprawozdanie i zalecenia grupy zadaniowej ds. pomocy na rzecz wymiany handlowej, przyjęte przez Radę Generalną WTO w dniu 10 października 2006 r.,

–   uwzględniając deklarację milenijną Organizacji Narodów Zjednoczonych z dnia 8 września 2000 r., w której ustanowiono milenijne cele rozwoju (MCR) jako kryteria wspólnie uzgodnione przez społeczność międzynarodową na rzecz eliminacji ubóstwa,

–   uwzględniając komunikat z Gleneagles, wydany przez grupę G8 w dniu 8 lipca 2005 r.,

–   uwzględniając art. 108 ust. 5 w połączeniu z art. 103 ust. 2 Regulaminu,

A.   mając na uwadze, że poprzednie stosunki handlowe Unii Europejskiej z krajami AKP (do 31 grudnia 2007 r.), które dawały krajom AKP preferencyjny dostęp do rynków UE bez zasady wzajemności, nie były zgodne z zasadami WTO,

B.   mając na uwadze, że EPA są zgodne z zasadami WTO i mają na celu wsparcie integracji regionalnej oraz propagowanie stopniowej integracji gospodarek krajów AKP z gospodarką światową, wspomagając tym samym ich zrównoważony rozwój społeczny i gospodarczy oraz przyczyniając się do globalnych wysiłków w celu eliminacji ubóstwa i chorób w krajach AKP,

C.   mając na uwadze, że obecny kryzys finansowy i gospodarczy oznacza, że sprawiedliwa i korzystna dla rozwoju polityka handlowa będzie odgrywała większą niż kiedykolwiek rolę w krajach rozwijających się,

D.   mając na uwadze, że poprzednie systemy preferencji handlowych nie były w stanie znacząco przyczynić się do poprawy sytuacji gospodarczej w tych krajach,

E.   mając na uwadze, że przejściowe umowy o partnerstwie gospodarczym (IEPA) to umowy dotyczące handlu towarami, które mają na celu zapobiec zakłóceniom w handlu między krajami AKP a Unią Europejską,

F.   mając na uwadze, że przejściowe IEPA są całkowicie niezależnymi, zgodnymi z zasadami WTO umowami międzynarodowymi, które można uznać za pierwszy krok w kierunku pełnych EPA,

G.   mając na uwadze, że Unia Europejska oferuje krajom AKP całkowicie bezkwotowy i bezcłowy dostęp do rynków UE od pierwszego roku z wyjątkiem ryżu (2010 r.) i cukru (2015 r.),

H.   mając na uwadze, że możliwości krajów AKP znacznie różnią się od możliwości Unii Europejskiej,

I.   mając na uwadze, że konkurencja między krajami UE i AKP jest ograniczona, ponieważ większość towarów eksportowanych z UE to produkty, których kraje AKP nie wytwarzają, lecz których potrzebują w ramach bezpośredniej konsumpcji lub jako surowca dla krajowego przemysłu,

J.   mając na uwadze, że należycie zaplanowana liberalizacja handlu może wesprzeć różnorodność rynkową, wzrost gospodarczy i rozwój,

K.   mając na uwadze, że w trakcie negocjacji w sprawie EPA niektóre kraje AKP dążyły do zawarcia klauzuli największego uprzywilejowania, która ustanawia normalne, niedyskryminacyjne taryfy na przywóz towarów, z myślą o zapewnieniu traktowania wszystkich eksporterów w taki sam sposób jak najbardziej uprzywilejowanego eksportera,

L.   mając na uwadze, że z krajami AKP wynegocjowano poprawione reguły pochodzenia, które mogą im przynieść znaczne korzyści, jeżeli zostaną odpowiednio wdrożone, z należytym uwzględnieniem ograniczonych możliwości tych krajów,

M.   mając na uwadze, że ulepszonym regułom handlowym musi towarzyszyć zwiększenie poparcia dla związanej z handlem pomocy,

N.   mając na uwadze, że celem unijnej staregii pomocy na rzecz wymiany handlowej jest wspieranie zdolności krajów rozwijających się do wykorzystywania nowych możliwości handlowych,

O.   mając na uwadze, że pełna EPA będzie nieuchronnie warunkować zakres i treść przyszłych umów zawieranych pomiędzy krajami AKP a innymi partnerami handlowymi oraz stanowisko regionu w negocjacjach,

P.   mając na uwadze, że w skład grupy krajów AKP Afryki Wschodniej i Południowej (ESA) wchodzą państwa, które znacznie różnią się od siebie wielkością oraz PKB,

Q.   mając na uwadze, że grupa państw Afryki Wschodniej i Południowej składa się z 5 państw o łącznej populacji 33,5 mln, różniących się co do wielkości i cech charakterystycznych, z których największe, Madagaskar, ma 250 razy więcej ludności niż najmniejsze, Seszele,

R.   mając na uwadze, że region Afryki Wschodniej i Południowej, podzielony na grupę krajów Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej (EAC) oraz grupę ESA, może zostać ponownie połączony, gdy tylko grupy te wyrażą taką wolę,

1.   potwierdza swój pogląd, zgodnie z którym odpowiednio opracowane EPA, którym towarzyszą skuteczne strategie zorientowane na rozwój, są szansą na ożywienie stosunków handlowych między AKP i UE, na wsparcie rozwoju gospodarczego i różnorodności gospodarczej strefy AKP oraz integracji regionalnej, a także na ograniczenie ubóstwa w krajach AKP;

2.   podkreśla, że EPA nie mogą być uważane za zadowalające, jeżeli nie zostaną osiągnięte trzy cele: udzielenie krajom AKP wsparcia finansowego na zrównoważony rozwój, promowanie większego włączenia tych państw do handlu światowego i wzmocnienie procesu regionalizacji;

3.   podkreśla, że kluczowym celem tej umowy jest przyczynienie się do osiągnięcia MCR za pomocą celów w zakresie rozwoju, zmniejszenia ubóstwa i poszanowania praw człowieka;

4.   dostrzega korzyści, jakie miało dla eksporterów podpisanie przejściowych umów o partnerstwie gospodarczym między Unią Europejską a poszczególnymi krajami, utrzymujące status quo dla eksportu do Unii Europejskiej po wygaśnięciu w dniu 31 grudnia 2007 r. taryf preferencyjnych przewidzianych w umowie z Kotonu i tym samym zachowujące i znacznie rozszerzające możliwości krajów Afryki Wschodniej i Południowej w zakresie eksportu do UE, zarówno poprzez pełne reguły rynkowe, jak i poprzez poprawione zasady pochodzenia;

5.   dostrzega znaczenie osiągnięcia pomiędzy UE a jej partnerami z krajów AKP porozumień zgodnych z WTO, ponieważ bez takich porozumień stosunki handlowe między nimi oraz rozwój partnerów z krajów AKP będą poważnie zagrożone;

6.   z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Wspólnota Europejska oferuje krajom ESA w pełni bezcłowy i bezkwotowy dostęp do rynku Unii Europejskiej dla ich produktów w celu wsparcia liberalizacji handlu między krajami ESA a Unią Europejską;

7.   podkreśla znaczenie podpisania IEPA jako koniecznego kroku w kierunku trwałego wzrostu w całym regionie, a także znaczenie ciągłych negocjacji zmierzających do podpisania pełnej umowy w celu pobudzenia handlu, inwestycji i integracji regionalnej;

8.  apeluje do Komisji o zapewnienie, że jeśli jest to pragnieniem regionu ESA, będzie on mógł renegocjować wszelkie przepisy dotyczące kontrowersyjnych zagadnień, które pragnie on zmienić lub wycofać;

9.   z zadowoleniem przyjmuje ustanowienie okresów przejściowych w ramach przejściowej umowy o partnerstwie gospodarczym dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w celu umożliwienia im przystosowania do zmian zachodzących w wyniku umowy, a także wzywa władze odnośnych krajów do dalszego wspierania interesów MŚP w ich negocjacjach zmierzających do podpisania szerokiej EPA;

10.   wskazuje, że istnieje olbrzymia nierównowaga pomiędzy gospodarkami UE i krajówESA, której nie da się nigdy zaradzić, nawet częściowo, samymi strategiami swobodnej wymiany handlowej;

11.   wzywa kraje AKP do kontynuowania procesu liberalizacji i zachęca do rozszerzenia takich reform poza handel towarami, tak aby pogłębić również liberalizację handlu usługami;

12.   wzywa Unię Europejską, aby udzielała silniejszego i odpowiedniego wsparcia zarówno władzom krajów AKP, jak i sektorowi prywatnemu, tak aby ułatwić przekształcenie gospodarek po podpisaniu IEPA i zapewnić podejmowanie środków zmierzających do ochrony najbardziej narażonych grup (osoby w podeszłym wieku, niepełnosprawni, samotne matki) w okresie zmian gospodarczych;

13.   wzywa Komisję i państwa członkowskie do wyjaśnienia faktycznego podziału środków w regionie AKP przewidzianych na wydatki priorytetowe w ramach zwiększonego budżetu pomocy na rzecz wymiany handlowej;

14.   apeluje o szybkie określenie i dostarczenie przydziału środków pomocy na rzecz wymiany handlowej;

15.  przypomina o przyjęciu w październiku 2007 r. strategii UE w sprawie pomocy na rzecz wymiany handlowej, w ramach której podjęto zobowiązanie do zwiększenia zbiorowej pomocy UE dotyczącej handlu do 2 mld EUR rocznie do roku 2010 (1 mld EUR od Wspólnoty, 1 mld EUR od państw członkowskich); nalega, aby region Afryki Zachodniej otrzymał odpowiednią i sprawiedliwą część tej pomocy;

16.   wzywa odnośne kraje do udzielenia jasnych i przejrzystych informacji na temat sytuacji gospodarczej i politycznej oraz rozwoju tych krajów w celu poprawy współpracy z UE;

17.   wzywa negocjatorów wszystkich pełnych EPA, aby w pełni opowiedzieli się za przejrzystym zarządzeniem zasobami naturalnymi i opracowaniem najlepszych praktyk, tak aby kraje AKP mogły uzyskać maksymalne korzyści z tych zasobów, zwalczając ewentualne pranie pieniędzy;

18.   podkreśla znaczenie handlu między regionami oraz potrzebę wzmocnienia regionalnych stosunków handlowych w celu zagwarantowania trwałego wzrostu w regionie; podkreśla znaczenie współpracy między różnymi podmiotami regionalnymi oraz ich spójności; domaga się, by wszelkie umowy między UE a krajami regionu ESA nie były wzajemnie sprzeczne ani nie utrudniały integracji regionalnej w tym szerzej pojmowanym regionie;

19.   wzywa do ustanowienia odpowiednich i przejrzystych mechanizmów monitorowania – z jasno określoną rolą i zakresem oddziaływania – w celu śledzenia wpływu EPA przy większej odpowiedzialności ze strony krajów AKP oraz szerokich konsultacjach z zainteresowanymi stronami, w tym ze społeczeństwem obywatelskim; podkreśla, że najpóźniej pięć lat po podpisaniu przejściowej EPA z krajami ESA należy dokonać jej szczegółowego przeglądu w odniesieniu do jej wpływu społeczno-gospodarczego, w tym kosztów i skutków jej wykonania, co umożliwi wprowadzenie poprawek do postanowień umowy i dostosowań w trakcie jej realizacji;

20.   uznaje za istotne, by w ramach realizacji EPA ustanowić właściwy system monitorowania koordynowany przez odpowiednią komisję parlamentarną, złożoną z członków Komisji Handlu Międzynarodowego oraz Komisji Rozwoju, zapewniając stosowną równowagę między utrzymaniem wiodącej roli Komisji Handlu Międzynarodowego a ogólną spójnością polityki handlowej i polityki na rzecz rozwoju; jest zdania, że ta komisja parlamentarna powinna działać w sposób elastyczny oraz aktywnie koordynować swoją pracę z pracami Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego AKP-UE; uważa, że monitorowanie należy rozpocząć po przyjęciu każdej z IEPA;

21.  podkreśla w szczególności kluczową rolę parlamentów krajów AKP i podmiotów pozarządowych w monitorowaniu EPA i zarządzaniu nimi i wzywa Komisję do wspierania ich zaangażowania w trwające procesy negocjacyjne, które wymaga precyzyjnego planu negocjacji między UE a krajami AKP, opartego na podejściu uczestniczącym;

22.   domaga się, by zgodnie z zasadami deklaracji paryskiej w sprawie skuteczności pomocy udzielanie pomocy było m.in. uwarunkowane zapotrzebowaniem na pomoc; wzywa zatem kraje AKP do przedstawienia – w razie konieczności przy odpowiednim wsparciu ze strony UE – szczegółowych, skalkulowanych pod względem kosztowym wniosków dotyczących sposobów realizacji i przeznaczenia dodatkowych funduszy powiązanych z EPA, szczególnie w odniesieniu do: ram regulacyjnych, środków ochronnych, ułatwień handlowych, wsparcia w zapewnieniu zgodności z międzynarodowymi normami sanitarnymi i fitosanitarnymi oraz normami w zakresie własności intelektualnej, a także struktury mechanizmu monitorowania umowy o partnerstwie gospodarczym;

23.   wyraża stałe poparcie dla szerokich EPA między Wspólnotą Europejską a krajami ESA, obejmujących kluczowy obszar negocjacji w dziedzinie praw własności intelektualnej, które dotyczą nie tylko zachodnich wynalazków technologicznych, lecz także różnorodności biologicznej i tradycyjnej wiedzy;

24.   wzywa Komisję, aby dołożyła wszelkich starań w celu wznowienia negocjacji w sprawie dauhańskiej agendy rozwoju oraz zagwarantowania, że umowy o liberalizacji handlu będą w dalszym ciągu przyczyniać się do rozwoju ubogich krajów;

25.   wyraża przekonanie, że pełne EPA powinny stanowić uzupełnienie umowy w sprawie dauhańskiej agendy rozwoju, nie zaś alternatywę dla niej;

26.   rozumie potrzebę zamieszczenia rozdziału na temat ochrony handlu, określającego dwustronne środki ochronne; wzywa Komisję, aby w ramach ciągłych negocjacji mających na celu zawarcie wszechstronnej umowy o partnerstwie gospodarczym przyjęła przegląd środków ochronnych zawartych w tymczasowej umowie o partnerstwie gospodarczym w celu zagwarantowania właściwego, przejrzystego i szybkiego korzystania z tych środków pod warunkiem spełnienia kryteriów dotyczących ich stosowania;

27.   jest zdania, że pełna EPA powinna stanowić wsparcie dla wywozu produktów przetworzonych dzięki uproszczonym i poprawionym regułom pochodzenia, szczególnie w tak kluczowych sektorach jak przemysł odzieżowy i rolnictwo;

28.   popiera uzgodnione wyłączenia pozycji taryfowych odnoszące się do produktów rolnych i niektórych przetworzonych produktów rolnych, gdyż służą one głównie ochronie nowo powstających sektorów przemysłu lub produktów wrażliwych w tych krajach i przypomina o zobowiązaniu UE przyjętym w ramach dauhańskiej rundy negocjacji na rzecz rozwoju do stopniowej rezygnacji z subsydiów wywozowych w rolnictwie;

29.   zauważa, że harmonogram trwających negocjacji w sprawie zastąpienia przejściowej pełną EPA pomiędzy UE a państwami regionu Afryki Wschodniej i Południowej funkcjonuje w oparciu o założenie, że umowa ta zostanie zawarta do końca 2009 r.;nalega na Komisję, by nie wywierała zbyt ambitnych nacisków na region ESA co do przyjęcia liberalizacji i by w tym względzie brała pod uwagę opinie Parlamentu ESA;

30.   jest zdania, że należy odróżnić usługi handlowe od usług publicznych; podkreśla potrzebę utrzymania usług publicznych, które zaspokajają podstawowe potrzeby ludności lub odgrywają istotną rolę w zachowaniu różnorodności kulturowej, a także konieczność wyłączenia ich z wszelkich negocjacji;

31.   zwraca uwagę na włączenie do pełnej EPA rozdziału poświęconego współpracy w dziedzinie rozwoju, obejmującego współpracę w handlu towarami, konkurencyjność po stronie podaży, infrastrukturę ułatwiającą prowadzenie działalności, handel usługami, kwestie związane z handlem, budowanie zdolności instytucyjnych oraz dostosowania fiskalne; wzywa obie strony do przestrzegania uzgodnionego zobowiązania dotyczącego zakończenia negocjacji w sprawie konkurencji i zamówień publicznych przy uwzględnieniu możliwości krajów ESA;

32.   podkreśla, że każda pełna umowa o partnerstwie gospodarczym musi również zawierać przepisy z zakresu dobrego zarządzania, przejrzystości organów politycznych i praw człowieka, zgodnie z art. 11b, 96 i 97 umowy z Kotonu;

33.   zachęca Komisję do poszukiwania rozwiązań tzw. kwestii spornych, takich jak zakres zgłaszanego handlu, klauzula najwyższego uprzywilejowania, cła wywozowe oraz zabezpieczenia i reguły pochodzenia w ramach negocjacji nad pełną regionalną EPA, które będą w interesie WE i jej obywateli oraz będą wspierały trwały rozwój w UE i w krajach AKP;

34.   podkreśla znaczenie, jakie ma pełna EPA dla wspierania stosunków międzyregionalnych poprzez harmonizację umów handlowych między krajami AKP a Wspólnotą Europejską;

35.   wyraża głębokie zaniepokojenie z powodu obecnej sytuacji w Zimbabwe w zakresie praw człowieka, demokracji i gospodarki, która stanowi poważne zagrożenie dla tamtejszych obywateli oraz znaczną przeszkodę w bieżącej i przyszłej współpracy między Unią Europejską a Zimbabwe;

36.   z zadowoleniem przyjmuje rozwój unii celnej w grupie krajów ESA i podejmowane próby utworzenia unii walutowej, biorąc szczególnie pod uwagę korzyści dla przedsiębiorstw, dostępne w wyniku harmonizacji przepisów w regionie ESA, prowadzącej do szerszego rynku, zwiększonego handlu i większych możliwości stworzenia ekonomii skali;

37.   wzywa negocjujące strony do uwzględnienia wiążących ustaleń dotyczących zamówień publicznych, inwestycji i konkurencji, które mogłyby wzbudzić zainteresowanie prowadzeniem działalności i inwestowaniem w krajach ESA, ponieważ przepisy te przyniosą korzyści zarówno konsumentom, jak i lokalnym rządom, o ile będą one obowiązywać wszystkich, pomagając tym samym w przyciągnięciu przedsiębiorstw i inwestycji;

38.   domaga się szybkiej procedury ratyfikacyjnej w celu bezzwłocznego udostępnienia krajom partnerskim korzyści płynących z IEPA;

39.   zachęca strony do zakończenia negocjacji w celu zawarcia pełnej EPA między krajami ESA a Wspólnotą Europejską przy założeniu, że wzajemne korzyści takiej umowy są dobrze znane obu stronom;

40.   nalega, żeby w tymczasowym procesie negocjacyjnym w pełni informowano Parlament i włączano go do udziału w tym procesie; pragnie, by odbywało się to poprzez aktywny, nieformalny dialog trójstronny z Radą i Komisją; wzywa Radę, aby jak najszybciej zwróciła się w tej kwestii do Parlamentu;

41.   zwraca uwagę na los mieszkańców archipelagu Chagos, którzy zostali przymusowo wysiedleni ze swojej wyspy i obecnie żyją w ubóstwie na Mauritiusie i Seszelach, oraz uważa, że UE powinna pracować nad rozwiązaniem umożliwiającym powrót tej ludności na należącą do nich prawowicie wyspę, z której pochodzą;

42.   zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich i krajów AKP, Radzie Ministrów AKP-UE oraz Wspólnemu Zgromadzeniu Parlamentarnemu AKP-UE.

(1) Dz.U. C 77 E z 26.3.2004, s. 393. (2) Dz.U. C 92 E z 20.4.2006, s. 397. (3) Dz.U. C 285 E z 22.11.2006, s. 126. (4) Dz.U. C 292 E z 1.12.2006, s. 121. (5) Dz.U. C 293 E z 2.12.2006, s. 155. (6) Dz.U. C 298 E z 8.12.2006, s. 261. (7) Dz.U. C 305 E z 14.12.2006, s. 244. (8) Dz.U. C 102 E z 24.4.2008, s. 301. (9) Dz.U. C 323 E z 18.12.2008, s. 361. (10) Teksty przyjęte, P6_TA(2008)0252.