Parlament Europejski,

–  uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej przyjęte w dniach 19-20 czerwca 2003 r. w sprawie Bałkanów Zachodnich i załącznik do nich zatytułowany „Agenda z Salonik dla Bałkanów Zachodnich: w kierunku integracji europejskiej”,

–  uwzględniając Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi z jednej strony a Bośnią i Hercegowiną z drugiej strony, podpisany 16 czerwca 2008 r. i ratyfikowany przez wszystkie państwa UE oraz Bośnię i Hercegowinę,

–  uwzględniając decyzję Rady 2008/211/WE z dnia 18 lutego 2008 r. w sprawie zasad, priorytetów i warunków zawartych w partnerstwie europejskim zawartym z Bośnią i Hercegowiną oraz uchylającą decyzję 2006/55/WE(1),

–  uwzględniając decyzję Rady 2011/426/WPZiB z dnia 18 lipca 2011 r.(2) i konkluzje Rady w sprawie Bośni i Hercegowiny z dnia 21 marca 2011 r., 10 października 2011 r., 5 grudnia 2011 r., 25 czerwca 2012 r. i 11 grudnia 2012 r.,

–  uwzględniając komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady pt. „Strategia rozszerzenia i najważniejsze wyzwania na lata 2012-2013” (COM(2012)0600) oraz sprawozdanie w sprawie postępów Bośni i Hercegowiny w 2012 r. przyjęte w dniu 10 października 2012 r. (SWD(2012)0335),

–  uwzględniając wspólne oświadczenie z 14. międzyparlamentarnego posiedzenia Parlamentu Europejskiego i Zgromadzenia Parlamentarnego Bośni i Hercegowiny, które odbyło się w Sarajewie w dniach 29-30 października 2012 r.,

–  uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje, w szczególności rezolucję z dnia 14 marca 2012 r. dotyczącą sprawozdania w sprawie postępów Bośni i Hercegowiny(3), a także rezolucję z dnia 22 listopada 2012 r. pt. „ Rozszerzenie: strategie polityczne, kryteria i strategiczne interesy UE”(4),

–  uwzględniając art. 110 ust. 2 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że UE wielokrotnie potwierdzała swoje zaangażowanie na rzecz członkostwa w Unii Europejskiej państw Bałkanów Zachodnich, w tym Bośni i Hercegowiny; mając na uwadze, że Unii Europejskiej w dalszym ciągu bardzo zależy na tym, by Bośnia i Hercegowina była suwerenna i zjednoczona oraz by miała perspektywę członkostwa w UE; mając również na uwadze, że perspektywa ta jest jednym z czynników, które najbardziej jednoczą mieszkańców tego kraju;

B.  mając na uwadze, że aby Bośnia i Hercegowina przyspieszyła postępy na drodze do członkostwa w UE i osiągnęła wymierne wyniki z korzyścią dla wszystkich obywateli, niezbędne są sprawnie działające instytucje, jasne mechanizmy koordynacji na wszystkich szczeblach oraz stanowcze i konsekwentne zaangażowanie politycznych przywódców kraju;

C.  mając na uwadze, że reforma konstytucyjna pozostaje reformą o kluczowym znaczeniu dla przekształcenia Bośni i Hercegowiny w skuteczną i w pełni funkcjonalną demokrację; mając na uwadze, że potrzebne są wymierne postępy w najważniejszych obszarach tworzenia państwowości, w tym w sprawowaniu rządów, sądownictwie, zaprowadzeniu praworządności, a także w walce z korupcją i dostosowaniu się do norm UE;

D.  mając na uwadze, że w celu zacieśnienia stosunków z UE pilnie potrzebne jest utworzenie skutecznych mechanizmów koordynacji;

E.  mając na uwadze, że brak perspektyw na zatrudnienie, zwłaszcza wśród młodych ludzi, nadal poważnie utrudnia społeczno-gospodarczy i polityczny rozwój kraju;

F.  mając na uwadze, że korupcja nadal poważnie hamuje społeczno-gospodarczy i polityczny rozwój kraju;

G.  mając na uwadze, że współpraca regionalna i stosunki dobrosąsiedzkie to kluczowe elementy układu o stabilizacji i stowarzyszeniu, które odgrywają decydującą rolę w procesie transformacji Bałkanów Zachodnich w region charakteryzujący się długotrwałą stabilnością i zrównoważonym rozwojem; mając na uwadze, że współpraca z innymi krajami regionu w duchu relacji dobrosąsiedzkich stanowi warunek niezbędny do pokojowego współistnienia i pojednania w Bośni i Hercegowinie oraz na Bałkanach Zachodnich;

H.  mając na uwadze, że UE stawia praworządność w centrum procesu rozszerzenia;

Uwagi ogólne

1.  zdecydowanie ponawia swoje wsparcie dla integracji Bośni i Hercegowiny z UE, która przyniesie korzyść wszystkim obywatelom tego kraju;

2.  jest zaniepokojony dalszym brakiem wspólnej wizji ogólnego kierunku, w którym powinna podążać Bośnia i Hercegowina, charakteryzującym elity polityczne, co grozi tym, że kraj ten będzie coraz bardziej odstawał od pozostałych państw regionu;

3.  wyraża zadowolenie z faktu, że wybory samorządowe były pokojowe, wolne i uczciwe; odnotowuje spór w następstwie wyborów w Srebrenicy; uznaje decyzje Centralnej Komisji Wyborczej Bośni i Hercegowiny w tej kwestii; jest zaniepokojony faktem, że jedynym miastem, w którym nie odbyły się wybory samorządowe, był Mostar; wzywa wszystkie zainteresowane strony do zatwierdzenia zmian w statucie miasta Mostar zgodnie z odnośną decyzją Trybunału Konstytucyjnego Bośni i Hercegowiny;

4.  z zadowoleniem przyjmuje zawieszenie międzynarodowego nadzoru nad okręgiem Brczko; wzywa władze do realizacji zaległych celów i spełnienia warunków, co pozwoli na likwidację Biura Wysokiego Przedstawiciela, aby umożliwić większe zaangażowanie i większą odpowiedzialność podmiotów lokalnych;

5.  podkreśla, że ważne jest, aby Bośnia i Hercegowina prezentowała jednolite stanowisko w procesie integracji z UE; apeluje do przywódców politycznych i urzędników wybranych w wyborach o współpracę i skupienie się na realizacji „mapy drogowej” w ramach dialogu wysokiego szczebla z Komisją, dzięki czemu możliwe będzie spełnienie wymogów pozwalających na to, by układ o stabilizacji i stowarzyszeniu wszedł wreszcie w życie, oraz złożenie wiarygodnego wniosku o członkostwo; wzywa przywódców politycznych i wszystkie władze do bliskiej współpracy ze specjalnym przedstawicielem UE w procesie akcesyjnym;

6.  przypomina Komisji, że rozszerzenie UE to coś więcej niż samo przyjęcie dorobku prawnego UE, jego podstawą musi być bowiem prawdziwe i całkowite przywiązanie do wartości europejskich; z pewnym zaniepokojeniem zauważa, że ostatni kryzys gospodarczo-finansowy mógł osłabić „miękką” siłę transformacyjną UE; niemniej jednak zachęca Komisję, państwa członkowskie i pozostałe kraje Bałkanów Zachodnich, aby zbadały nowatorskie możliwości wspierania kultury i atmosfery pojednania w Bośni i Hercegowinie oraz w regionie;

7.  wyraża ubolewanie z powodu odwołania trzeciego posiedzenia w ramach prowadzonego między UE a Bośnią i Hercegowiną dialogu na wysokim szczeblu w sprawie procesu akcesyjnego, które było zaplanowane na 11 kwietnia 2013 r., a to z powodu braku postępów w sprawie Sejdić-Finci;

8.  dostrzega istotny wkład misji policyjnej UE, która zakończyła się 30 czerwca 2012 r., oraz z zadowoleniem przyjmuje wzmożoną aktywność UE w dziedzinie praworządności; z zadowoleniem przyjmuje odnowienie mandatu wielonarodowych sił stabilizacyjnych Unii Europejskiej (EUFOR Althea) i ponowne skupienie ich działań na budowaniu potencjału i szkoleniu;

Warunki polityczne

9.  przypomina o znaczeniu sprawnie funkcjonujących instytucji na wszystkich szczeblach dla postępów Bośni i Hercegowiny w procesie integracji z UE; z zadowoleniem przyjmuje wznowienie dialogu i wybór nowych ministrów do Rady Ministrów w listopadzie 2012 r. po rozpadzie koalicji i pięciu miesiącach impasu; jest zaniepokojony stanem bezwładu wynikającym z niepewności związanej z przetasowaniami w rządzie Federacji Bośni i Hercegowiny; z zadowoleniem przyjmuje jednak postępy w wyznaczaniu kandydatów na wakaty w Federalnym Trybunale Konstytucyjnym;

10.  wzywa wszystkie właściwe organy do opracowania strategii lub programu integracji z UE, tak aby zapewnić skoordynowaną i zharmonizowaną transpozycję, wdrożenie i egzekwowanie unijnych przepisów i standardów w całym kraju, pokazując w ten sposób wspólną wizję ogólnego kierunku, w jakim zmierza ten kraj, a także demonstrując chęć zadbania o powszechny dobrobyt jego obywateli;

11.  wzywa do wprowadzenia zmian w regulaminie Izby Ludowej i Izby Reprezentantów, tak aby umożliwić przyjmowanie prawa UE w trybie przyspieszonym;

12.  z zadowoleniem przyjmuje postępy osiągnięte w pierwszej połowie 2012 r. oraz od października, zwłaszcza uchwalenie ważnych ustaw o spisie powszechnym i pomocy państwa, budżet państwowy na rok 2011, 2012 i 2013, pakiet fitosanitarny, postępy dotyczące rady ds. pomocy państwa i agencji antykorupcyjnej oraz porozumienie polityczne osiągnięte w sprawie własności państwowej i wojskowej; wzywa do skutecznego wdrożenia tych środków oraz apeluje do Komisji, aby wraz ze specjalnym przedstawicielem UE bacznie obserwowała proces wdrażania przy pełnym poszanowaniu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego Bośni i Hercegowiny z dnia 13 lipca 2012 r.; wzywa władze Bośni i Hercegowiny, aby stworzyły i rozbudowały potencjał odpowiednich organów, takich jak rada ds. pomocy państwa i agencja antykorupcyjna, zwłaszcza pod względem dostatecznej liczby pracowników;

13.  wyraża zaniepokojenie z powodu opóźnienia w przeprowadzeniu spisu powszechnego; podkreśla znaczenie przeprowadzenia spisu powszechnego w październiku 2013 r. oraz przyjmuje z zadowoleniem starania, aby spis odbył się z poszanowaniem standardów międzynarodowych; wzywa wszystkie właściwe organy, aby usunęły wszelkie przeszkody i nie upolityczniały spisu, którego celem jest zgromadzenie obiektywnych danych społeczno-ekonomicznych; wzywa do przestrzegania praw mniejszości w tym względzie;

14.  wzywa władze państwowe Bośni i Hercegowiny do wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie konieczności zmiany prawa dotyczącego numerów identyfikacyjnych obywateli; zauważa, że z powodu kilkumiesięcznej bezczynności władz, po 12 lutego 2013 r. nowo narodzone dzieci nie mogły otrzymać numerów identyfikacyjnych, a w wyniku tego również podstawowych dokumentów takich jak paszport czy karta ubezpieczenia zdrowotnego; apeluje o pilne działania w celu rozwiązania tego problemu;

15.  apeluje do władz, by wykonały orzeczenie w sprawie Sejdić i Finci, co stanowiłoby pierwszy krok w gruntownej reformie konstytucyjnej koniecznej do tego, by Bośnia i Hercegowina podążała w kierunku nowoczesnej i sprawnej demokracji, w której wykluczone są wszelkie formy dyskryminacji, a wszyscy obywatele niezależnie od pochodzenia etnicznego, korzystali z tych samych praw i swobód; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że zgromadzenie kantonu sarajewskiego – jako pierwsze w Bośni i Hercegowinie – jednogłośnie przyjęło poprawkę do konstytucji kantonu, która daje mniejszościom o niezadeklarowanej przynależności etnicznej oraz mniejszościom etnicznym możliwość powołania własnej grupy w zgromadzeniu, zgodnie z orzeczeniem w sprawie Sejdić i Finci stwierdzającym naruszenie europejskiej konwencji praw człowieka;

16.  odnotowuje decyzję komisarza ds. rozszerzenia i polityki sąsiedztwa o odwołaniu zaplanowanego trzeciego posiedzenia dialogu na wysokim szczeblu UE-BiH w sprawie procesu akcesyjnego, z uwagi na brak porozumienia politycznego w kwestii wykonania orzeczenia w sprawie Sejdić-Finci; jest zaniepokojony faktem, że brak porozumienia może przynieść negatywne skutki dla całego procesu akcesyjnego, a także wzywa przywódców politycznych do znalezienia rozwiązania;

17.  zachęca specjalnego przedstawiciela UE oraz przewodniczącego delegacji do dalszych wysiłków na rzecz zawarcia porozumienia dotyczącego wdrożenia orzeczenia w sprawie Sejdić i Finci;

18.  odnotowuje pilną potrzebę poważnych reform konstytucyjnych zarówno na szczeblu państwa, jak i jednostek administracyjnych, tak aby struktury instytucjonalne na wszystkich szczeblach były bardziej skuteczne, funkcjonalne i przejrzyste; przypomina o konieczności uproszczenia struktury Federacji Bośni i Hercegowiny; zachęca ESDZ oraz Komisję, aby rozpoczęły szerokie i otwarte konsultacje, a także debatę publiczną z udziałem wszystkich zainteresowanych stron w kraju nad zmianami w konstytucji; podkreśla, że w ten proces muszą być w pełni zaangażowane wszystkie strony i społeczności i że powinien on przynieść konkretne rezultaty;

19.  apeluje do wszystkich właściwych organów, aby doprowadziły do ustanowienia niezawisłego, bezstronnego i skutecznego systemu sądowego wspieranego przez bezstronne i niezależne służby policyjne oraz by udanie wdrożyły strategię reformy sektora sprawiedliwości i krajową strategię dotyczącą zbrodni wojennych; wzywa do ujednolicenia orzecznictwa w sprawach kryminalnych i cywilnych między poszczególnymi systemami sądów i prokuratury oraz do wdrożenia wszystkich zaleceń sformułowanych w ramach zorganizowanego dialogu na temat sprawiedliwości między UE a Bośnią i Hercegowiną;

20.  apeluje do władz Bośni i Hercegowiny o postępy w reformowaniu administracji publicznej i zwiększaniu potencjału administracyjnego organów publicznych wszystkich szczebli zajmujących się sprawami związanymi z UE; wyraża obawę co do stabilności finansowej administracji publicznej oraz zaniepokojenie brakiem wsparcia politycznego dla jej zreformowania; podkreśla konieczność położenia nacisku na stworzenie – przy wsparciu UE – skutecznego mechanizmu koordynacji oraz na podniesienie kwalifikacji i kompetencji służby cywilnej, co stanowi ważny element zapewnienia skutecznej i owocnej współpracy z UE;

21.  jest zaniepokojony wysokim poziomem korupcji w kraju, jej powiązaniami z partiami politycznymi oraz przenikaniem korupcji do wszystkich warstw życia publicznego; zachęca właściwe organy wszystkich szczebli do przedłożenia i wdrożenia antykorupcyjnych strategii i planów; zwraca się do właściwych organów, by wykazały wolę walki z tym problemem oraz zapewniły środki na pełną operacyjność rady antykorupcyjnej i na stworzenie bazy danych dotyczących dochodzeń i wyroków skazujących, a także zachęca władze Bośni i Hercegowiny, by dostosowały odpowiednie przepisy antykorupcyjne do zaleceń GRECO; podkreśla konieczność skutecznej walki z handlem ludźmi poprzez ściganie sprawców i zapewnianie ochrony i rekompensaty ofiarom;

22.  wzywa właściwe organy do przyspieszenia wysiłków na rzecz wdrożenia harmonogramu dotyczącego zawarcia porozumienia operacyjnego z Europolem, zwłaszcza jeśli chodzi o dostosowanie odnośnych przepisów i procedur z zakresu ochrony danych;

23.  wzywa władze Bośni i Hercegowiny do wspierania rozwoju niezależnych i pluralistycznych mediów wolnych od wpływów politycznych oraz fragmentacji i polaryzacji etnicznej; podkreśla szczególną rolę mediów publicznych w umacnianiu demokracji i spójności społecznej oraz wzywa władze do zapewnienia ich stabilności finansowej, niezależności i zgodności ze standardami europejskimi; ubolewa nad ciągłymi naciskami politycznymi na dziennikarzy i groźbami pod ich adresem; jest zaniepokojony próbami podważania niezależności urzędu ds. regulacji komunikacji i nadawców publicznych; przypomina, że wolne media są zasadniczym elementem stabilnej demokracji;

24.  wzywa wszystkie partie polityczne do aktywnej pracy na rzecz integracyjnego i tolerancyjnego społeczeństwa; apeluje do właściwych organów o wdrażanie przepisów i strategii zapobiegających dyskryminacji oraz o eliminowanie luk prawnych i praktycznych niedociągnięć, w tym również w odniesieniu do osób niepełnosprawnych; jest zaniepokojony mową nienawiści i groźbami wymierzonymi przeciw osobom homoseksualnym, biseksualnym i transseksualnym oraz ich prześladowaniem; wzywa władze do pełnego wdrożenia planu działania w sprawie Romów, do czynnego propagowania skutecznej integracji Romów i pozostałych mniejszości, do publicznego potępiania incydentów motywowanych nienawiścią oraz do zagwarantowania należytego dochodzenia ze strony policji i pociągania winnych do odpowiedzialności; zachęca władze do aktywnego wspierania inicjatyw społeczeństwa obywatelskiego w tej dziedzinie oraz do udzielania im wsparcia o charakterze finansowym i praktycznym, a także do wyrażania politycznego zaangażowania;

25.  popiera pracę obrońców praw człowieka i praw obywatelskich w Bośni i Hercegowinie oraz wzywa Komisję do opracowania mechanizmów finansowania, które umożliwią korzystanie z funduszy IPA również organizacjom obywatelskim;

26.  domaga się wzmocnienia pozycji kobiet poprzez promowanie, ochronę i wzmocnienie ich praw, poprawę ich sytuacji społeczno-gospodarczej, większą obecność na rynku pracy, zagwarantowanie im uczciwej reprezentacji w procesach podejmowania decyzji politycznych i gospodarczych oraz zachęcanie ich do podejmowania działalności gospodarczej; odnotowuje, że kobiety są nadal niedostatecznie reprezentowane w parlamentach, rządach i w administracji publicznej, a ich prawa pracownicze są często lekceważone; wzywa władze Bośni i Hercegowiny do wyrównania w całym kraju oraz dostosowania do wysokich standardów praw w zakresie zabezpieczenia socjalnego dla osób korzystających z urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego lub rodzicielskiego, tak aby stworzyć równe warunki dla wszystkich obywateli oraz uniknąć dyskryminacji;

27.  wyraża zaniepokojenie dużą skalą przemocy domowej, niezgłaszaniem jej i zbyt łagodnym karaniem; wzywa władze do przyjęcia i wdrożenia środków służących faktycznej ochronie kobiet; podkreśla potrzebę wzmocnienia organów egzekwowania prawa, aby skutecznie rozwiązać problem przemocy na tle płciowym, przemocy domowej, wymuszonej prostytucji i handlu kobietami; podkreśla znaczenie, jakie ma ochrona dzieci przed przemocą, handlem ludźmi i wszelkimi innymi formami wykorzystywania; zachęca Komisję do zbadania sposobów wspierania walki z przemocą domową;

28.  pozytywnie ocenia projekt programu dla ofiar gwałtów, wykorzystywania seksualnego i tortur w czasie wojny w Bośni i Hercegowinie; apeluje o zapewnienie dostatecznych zasobów do przeprowadzenia rehabilitacji ofiar przemocy seksualnej związanej z konfliktami w sposób systematyczny, w tym poprzez odszkodowania niezależne od statusu społecznego ofiar, opiekę medyczną i psychologiczną oraz odpowiednie usługi socjalne; wzywa wszystkie właściwe organy do podnoszenia poziomu świadomości opinii publicznej na temat statusu ofiar;

29.  wzywa Federację do wprowadzenia do kodeksu karnego przepisów regulujących kwestię przestępstw motywowanych nienawiścią, na wzór przepisów ustanowionych już w 2009 r. w Republice Serbskiej i w okręgu Brczko;

30.  zwraca uwagę, że pod koniec 2011 r. w Bośni i Hercegowinie wciąż było ok. 113 tys. wewnętrznych przesiedleńców, w tym ok. 8 tys. przebywających w obozach i 7 tys. uchodźców; nalega na wszystkie właściwe organy wszystkich szczebli, by ułatwiły – również na podstawie zobowiązania międzynarodowej społeczności darczyńców, odnowionego na międzynarodowej konferencji darczyńców w Sarajewie w kwietniu 2012 r. – trwały powrót uchodźców i wewnętrznych przesiedleńców poprzez zapewnienie im dostępu do mieszkań, edukacji, ochrony socjalnej i zatrudnienia; apeluje o to, by właściwe organy ułatwiły ten proces również poprzez sprawiedliwe i odpowiednie udzielenie pomocy finansowej wszystkim powracającym uchodźcom, w tym chorwackim uchodźcom powracającym do Posawiny;

31.  z niepokojem odnotowuje wysoką liczbę osób żyjących w Bośni i Hercegowinie, które w wyniku wojny cierpią na zespół stresu pourazowego; wzywa władze do zajęcia się problemem braku opieki społecznej i psychologicznej dla osób cierpiących na tego rodzaju zaburzenia;

32.  wzywa do pełnego wdrożenia strategii działań przeciwminowych, a także do przyjęcia przepisów dotyczących działań przeciwminowych, aby zapobiec dalszym ofiarom wypadków powodowanych minami lądowymi;

33.  stanowczo potępia wszelkie próby, podejmowane w Bośni i Hercegowinie czy gdziekolwiek indziej na świecie, zmierzające do umniejszenia lub zanegowania ludobójstwa w Srebrenicy;

Kwestie społeczno-gospodarcze

34.  apeluje do władz publicznych wszystkich szczebli o dalszą realizację zdrowej polityki fiskalnej; jest zaniepokojony rozmiarem gospodarki nieformalnej i wysoką stopą bezrobocia, w szczególności wśród kobiet i młodzieży, wyraża zaniepokojenie wpływem, jaki niestabilność polityczna i słaba praworządność wywierają na wzrost gospodarczy i inwestycje, a także na całokształt warunków prowadzenia działalności gospodarczej; wzywa rząd do utworzenia w kraju jednolitej przestrzeni gospodarczej, stworzenia korzystnych warunków dla rozwoju działalności gospodarczej, zwłaszcza z myślą o MŚP, wzmocnienia krajowych źródeł wzrostu przy jednoczesnym ograniczeniu dominacji rządu i udziału struktur monopolistycznych w gospodarce, stymulowania wydatków sprzyjających wzrostowi gospodarczemu oraz do wspierania konkurencyjności;

35.  z zadowoleniem przyjmuje decyzję UE o przyznaniu Bośni i Hercegowinie pomocy makrofinansowej w wysokości 100 mln EUR, co jest jednoznacznym sygnałem zaangażowania na rzecz europejskiej perspektywy tego kraju i dobrobytu jego mieszkańców;

36.  wzywa władze Bośni i Hercegowiny, zwłaszcza władze jednostek terytorialnych, w których jest zarejestrowanych najwięcej przedsiębiorstw tego kraju, do dokonania przeglądu i zmodernizowania istniejących przepisów rynku pracy, a także do wzmocnienia dialogu społecznego i inspekcji pracy;

37.  z zadowoleniem przyjmuje podpisanie porozumienia między Bośnią i Hercegowiną a UE w sprawie przystąpienia Bośni i Hercegowiny do Światowej Organizacji Handlu (WTO); zachęca władze Bośni i Hercegowiny do przyspieszenia negocjacji z innymi partnerami w celu otrzymania w najbliższej przyszłości statusu członka WTO;

38.  odnotowuje pewne postępy w poprawie ogólnych ram edukacji, jednak ponawia swój apel do Rady Ministrów m.in. o lepszą koordynację między 12 ministerstwami edukacji i departamentem edukacji w okręgu Brczko oraz o ograniczenie fragmentaryzacji systemu oświaty;

39.  podkreśla, że należy poprawić ogólną jakość edukacji z myślą o zaspokojeniu potrzeb wewnętrznego i zagranicznego rynku pracy; wzywa władze Bośni i Hercegowiny do zajęcia się brakami w kształceniu zawodowym w celu przyciągnięcia bezpośrednich inwestycji zagranicznych, a także do zadbania – m.in. z powodu konieczności ekonomicznej – aby rozpoczęto akredytowanie instytucji edukacyjnych, a agencje zajmujące się uznawaniem stopni naukowych i dyplomów stały się w pełni zdolne do działania; z zadowoleniem przyjmuje działania podejmowane na rzecz opracowania i promowania kursów i programów szkoleniowych dla młodych ludzi, tak aby ułatwić im udział w rynku pracy, oraz wzywa do podejmowania większej liczby inicjatyw na tym polu;

40.  apeluje do wszystkich właściwych organów, by położyły kres segregacji etnicznej dzieci („dwie szkoły pod jednym dachem”), która nadal ma miejsce w niektórych kantonach Federacji; ponadto apeluje, by propagować skuteczne objęcie głównie dzieci romskich systemem oświaty, m.in. poprzez programy przygotowujące do rozpoczęcia nauki; wzywa władze do współpracy z odpowiednimi organizacjami pozarządowymi, aby zachęcać rodziny romskie do wspierania dostępu ich dzieci do edukacji; wzywa władze do harmonizacji obowiązujących w Bośni i Hercegowinie przepisów z myślą o zagwarantowaniu wszystkim dzieciom równego traktowania; apeluje ogólnie o wzmożenie wysiłków na rzecz zapobiegania rozdzielaniu rodzin i o zapewnienie większego wsparcia dla rodzin należących do grupy ryzyka; wzywa Komisję do zbadania, czy celowa pomoc UE mogłaby przyczynić się do likwidacji systemu edukacyjnego opartego na segregacji;

41.  z zadowoleniem przyjmuje plany Komisji, aby zwołać posiedzenie wysokiego szczebla poświęcone edukacji, którego celem będzie wspieranie dialogu obejmującego szereg zagadnień, w tym kwestię segregacji etnicznej dzieci w szkołach; w takim posiedzeniu powinni wziąć udział przedstawiciele odpowiednich organizacji międzynarodowych oraz władz Bośni i Hercegowiny odpowiedzialnych za edukację;

42.  wzywa władze Bośni i Hercegowiny, aby dostosowały do prawodawstwa UE swoje przepisy krajowe dotyczące uznawania kwalifikacji zawodowych w UE;

43.  apeluje do władz, by podjęły wszelkie niezbędne działania w celu zachowania dziedzictwa narodowego oraz zapewniły odnośne ramy prawne; ponadto wzywa właściwe władze na wszystkich szczeblach do wprowadzenia jasnych procedur finansowania instytucji kulturalnych, tak aby nie dopuścić do ich zamknięcia;

44.  apeluje do władz Bośni i Hercegowiny, by wprowadziły odpowiednie środki w celu zapobiegania dalszemu łamaniu zasad systemu bezwizowego oraz skutecznego uporania się ze zorganizowanym naruszaniem procedur azylowych w państwach członkowskich UE;

Współpraca regionalna i kwestie dwustronne

45.  gratuluje Bośni i Hercegowinie konstruktywnej roli we współpracy regionalnej i wzywa ten kraj do pracy nad wytyczeniem granic we współpracy z wszystkimi sąsiadami;

46.  apeluje do władz Bośni i Hercegowiny, by przyspieszyły swoje przygotowania do przystąpienia Chorwacji do UE, dostosowując do prawodawstwa UE swoje przepisy krajowe w dziedzinie bezpieczeństwa żywności; jest zaniepokojony brakiem odnośnych działań ze strony władz Bośni i Hercegowiny oraz faktem, że może to prowadzić do strat na rynkach eksportowych Bośni i Hercegowiny; z zadowoleniem przyjmuje dotychczasowe postępy i wzywa właściwe organy do szybkiej budowy niezbędnej infrastruktury na przyszłych punktach kontroli granicznej UE; z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji na rzecz znalezienia rozwiązań ostatnich nierozwiązanych kwestii granicznych podczas posiedzeń trójstronnych z Chorwacją oraz Bośnią i Hercegowiną, w związku z przystąpieniem Chorwacji do UE, w tym również w sprawie porozumienia z Neum/Ploče; wzywa do podjęcia dalszych konstruktywnych wysiłków w tej dziedzinie, aby możliwe było utworzenie większej liczby punktów kontroli granicznej UE, jeżeli zajdzie taka potrzeba; wyraża uznanie dla Bośni i Hercegowiny za wkład w postępy w zakresie rozwiązania nierozstrzygniętych kwestii, w tym również w odniesieniu do umowy o lokalnym ruchu granicznym, która ma ułatwić przepływ obywateli na obszarach przygranicznych; uważa, że konieczne jest znalezienie rozwiązania, które pozwoli na utrzymanie istniejącego systemu dowodów tożsamości między tymi krajami od lipca 2013 r., tak aby obywatele Bośni i Hercegowiny mogli w dalszym ciągu podróżować do Chorwacji;

47.  ponawia swój apel o to, by Bośnia i Hercegowina zezwalała obywatelom Kosowa na wjazd na swoje terytorium, ponieważ jest ona nadal jedynym krajem regionu, który im tego odmawia; w związku z tym wzywa władze Bośni i Hercegowiny, by uznawały podstawowe dokumenty podróżne obywateli Kosowa, umożliwiając im wjazd na swoje terytorium, tak jak uczyniła to Serbia i inne kraje;

48.  przypomina, że należy w dalszym ciągu ściśle wdrażać wszelkie niezbędne kryteria i środki związane z bezwizowym podróżowaniem do krajów strefy Schengen, wprowadzać długoterminowe strategie oraz uregulować politykę wobec mniejszości; podkreśla, że niezbędne jest informowanie obywateli o ograniczeniach systemu bezwizowego, aby zapobiec wszelkim formom nadużywania swobody przemieszczania się i polityki liberalizacji wizowej; zwraca uwagę, że wciąż niewiele osób z Bośni i Hercegowiny ubiega się o azyl w państwach członkowskich UE; podkreśla znaczenie bezwizowego podróżowania dla obywateli Bośni i Hercegowiny;

o
o   o

49.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, Prezydium Republiki Bośni i Hercegowiny, Radzie Ministrów Bośni i Hercegowiny, Zgromadzeniu Parlamentarnemu Bośni i Hercegowiny, rządom i parlamentom Federacji Bośni i Hercegowiny oraz Republice Serbskiej.

(1) Dz.U. L 80 z 19.3.2008, s. 18. (2) Dz.U. L 188 z 19.7.2011, s. 30. (3) Teksty przyjęte, P7_TA(2012)0085. (4) Teksty przyjęte, P7_TA(2012)0453.