Het Europees Parlement,

–  gezien het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie,

–  gezien het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, en met name artikel 13,

–  gezien het strategisch kader en het actieplan van de Europese Unie voor mensenrechten en democratie (11855/2012), die op 25 juni 2012 door de Raad Buitenlandse Zaken zijn goedgekeurd,

–  gezien de EU-mensenrechtenrichtsnoeren inzake vrijheid van meningsuiting online en offline, die op 12 mei 2014 door de Raad Buitenlandse Zaken zijn vastgesteld,

–  gezien het EU-Jaarverslag over mensenrechten en democratie in de wereld in 2016 en het beleid van de Europese Unie ter zake,

–  gezien de aanbeveling betreffende het statuut van het onderwijzend personeel in het hoger onderwijs, die door de Algemene Vergadering van de Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (UNESCO) tijdens haar 29e vergadering van 21 oktober tot 12 november 1997 is vastgesteld,

–  gezien de Verklaring van Lima over de academische vrijheid en de academische onafhankelijkheid van instellingen voor hoger onderwijs, die in september 1988 is aangenomen door de World University Service,

–  gezien Resolutie 29/7 over het recht op onderwijs, die door de VN-Mensenrechtenraad tijdens zijn 42e vergadering op 2 juli 2015 is aangenomen,

–  gezien Algemene Opmerking nr. 13 van het Comité inzake economische, sociale en culturele rechten gedurende zijn 21e bijeenkomst op 8 december 1999,

–  gezien Advies 891/2017 van de Commissie van Venetië,

–  gezien de verslagen van nationale, Europese en internationale niet-gouvernementele organisaties, en met name de beginselen inzake de verantwoordelijkheid van de overheid om het hoger onderwijs tegen aanvallen te beschermen,

–  gezien zijn eerdere resoluties over grondrechten,

–  gezien het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten,

–  gezien de Universele Verklaring van de rechten van de mens,

–  gezien artikel 113 van zijn Reglement,

–  gezien het verslag van de Commissie buitenlandse zaken (A8‑0403/2018),

A.  overwegende dat de Unesco academische vrijheid omschrijft als het recht van het onderwijzend personeel om, onbeperkt door enige voorgeschreven doctrine, te onderwijzen en te debatteren, de vrijheid om onderzoek te verrichten en de resultaten daarvan vrij te verspreiden en te publiceren, het recht op vrije meningsuiting over de instelling of het systeem waarin zij werkzaam zijn, de vrijheid om niet te worden onderworpen aan institutionele censuur en de vrijheid om deel uit te maken van beroepsorganisaties of representatieve academische organen;

B.  overwegende dat het recht op onderwijs van fundamenteel belang is voor de uitoefening van alle overige mensenrechten en voor de verwezenlijking van duurzame ontwikkeling; overwegende dat dit recht alleen kan worden uitgeoefend in een klimaat van academische vrijheid en onafhankelijkheid van de instellingen voor hoger onderwijs;

C.  overwegende dat de Verklaring van Lima over de academische vrijheid en de academische onafhankelijkheid van instellingen voor hoger onderwijs academische vrijheid definieert als de vrijheid van leden van de academische gemeenschappen – onder wie alle personen die lesgeven, studeren, onderzoek doen en werkzaam zijn aan een instelling voor hoger onderwijs – om individueel dan wel collectief kennis na te streven, te ontwikkelen en over te dragen door middel van onderzoek, studie, debat, documentatie, productie, creatie, onderwijs, colleges en geschriften;

D.  overwegende dat deze definitie moet berusten op fundamentele democratische waarden, waaronder beginselen inzake gelijke toegang en non-discriminatie, aansprakelijkheid, kritisch en onafhankelijk denken, onafhankelijkheid van de instellingen en maatschappelijke verantwoordelijkheid; overwegende dat democratie niet mogelijk is zonder de academische vrijheid die een inhoudelijk debat mogelijk maakt;

E.  overwegende dat de academische vrijheid een belangrijke rol speelt bij de totstandbrenging van duurzame ontwikkeling, en met name bij de verwezenlijking van de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen die zijn vastgelegd in de Agenda 2030, waarbij kwaliteitsonderwijs, wetenschappelijk onderzoek en innovatie centraal staan;

F.  overwegende dat onafhankelijkheid een noodzakelijke voorwaarde vormt voor de goede werking van onderwijsinstellingen; overwegende dat voortdurende waakzaamheid is geboden bij de bescherming van de academische vrijheid tegen ongeoorloofde druk die uitgaat van de staat of het bedrijfsleven;

G.  overwegende dat de academische vrijheid, inclusief de onderliggende vrijheden van denken, mening, meningsuiting, vereniging, reizen en onderwijs, bijdraagt tot het klimaat waarin een open en stabiele pluralistische samenleving de mogelijkheid heeft om vrij te denken, vragen te stellen en kennis te produceren, tot zich te nemen en te verspreiden;

H.  overwegende dat aanvallen op de academische vrijheid het onderzoek, het volgen van een studie, het onderwijs, het publieke debat en het recht op onderwijs bedreigen, en de kwaliteit van het onderwijs en de sociale, politieke, economische en culturele ontwikkeling ondergraven; overwegende dat antwoorden op maatschappelijke vragen moeten worden gevonden op basis van redelijke argumenten, feitelijke bewijzen en overtuiging;

I.  overwegende dat het recht op onderwijs, lesgeven en onderzoek alleen ten volle kan worden uitgeoefend in een klimaat van academische vrijheid;

J.  overwegende dat op zo kort mogelijke termijn adequate actie moet worden ondernomen met betrekking tot de academische vrijheid in het kader van het proces van toetreding tot de EU, teneinde aanvallen in de lidstaten van de EU, zoals de pogingen om de Midden-Europese Universiteit in Boedapest te sluiten, hetgeen vanaf 2019 tot de verplaatsing van studenten naar Wenen zou leiden, alsook tot de beëindiging van genderstudies in Hongarije, te voorkomen; overwegende dat kandidaat-lidstaten zich toegewijd moeten verklaren aan kernwaarden op het gebied van hoger onderwijs, waaronder de academische vrijheid en de institutionele autonomie;

K.  overwegende dat de academische gemeenschap en onderwijsinstellingen steeds kwetsbaarder worden voor inmenging, druk of onderdrukking vanwege de staat, het bedrijfsleven en andere niet-overheidsactoren; overwegende dat jaarlijks melding wordt gemaakt van honderden aanvallen op hogeronderwijsinstellingen en hun leden over de hele wereld, met inbegrip van moord, geweld en verdwijningen, onrechtmatige gevangenneming of gevangenhouding, onrechtmatige vervolging, verlies van functie, ongerechtvaardigd ontslag of ongerechtvaardigde schorsing, reisbeperkingen en beperkingen van de bewegingsvrijheid, en andere extreme of stelselmatige bedreigingen; overwegende dat schendingen van de academische vrijheden ook plaatsvinden in de lidstaten van de EU en haar nauwste partners;

L.  overwegende dat bezuinigingen op de overheidsfinanciering voor onderwijs, waaronder hoger onderwijs, en de daaruit voortvloeiende behoefte aan alternatieve inkomstenbronnen de academische vrijheid in gevaar brengen, in het bijzonder wanneer deze externe financiering afkomstig is van autocratische regimes in het buitenland of van multinationals;

M.  overwegende dat buitenlandse onderwijsinstellingen in de EU kampen met aanvallen van nationale overheden en schendingen van de academische vrijheid;

N.  overwegende dat de pogingen om instellingen voor hoger onderwijs en hun wetenschappers, studenten en personeel te controleren of het zwijgen op te leggen veel verder gaan dan de individuele personen of instellingen waartegen deze aanvallen gericht zijn, en de samenleving aantasten door de ruimte voor een inclusieve democratische participatie, vrije meningsuiting en empowerment van alle burgers te beperken en toekomstige generaties te beroven van academici en onderzoekers van hoge kwaliteit;

O.  overwegende dat de doeltreffende verwezenlijking van het recht op onderwijs en de waarborg van academische vrijheid landen ertoe dwingen te zorgen voor een passend en betrouwbaar financieringsniveau voor het onderwijs; overwegende dat het beleid van financiële en economische bezuinigingen de academische vrijheid ernstig heeft uitgehold en dat de gevolgen hiervan overal ter wereld nog steeds merkbaar zijn, ook in de EU;

P.  overwegende dat schendingen van de academische vrijheid zelden worden aangepakt binnen het mensenrechtenkader, deels omdat mensenrechtenverdedigers onvoldoende vertrouwd zijn met kwesties in verband met academische vrijheid, en deels omdat deze meldingen vaak ook betrekking hebben op schendingen van andere rechten zoals de vrijheid van mening of meningsuiting; overwegende dat daarom de normen inzake academische vrijheid onvoldoende zijn ontwikkeld en schendingen van de academische vrijheid vaak niet worden aangegeven;

Q.  overwegende dat het nodig is om mensen bewust te maken van het belang van academische vrijheid als instrument voor de bevordering van de democratie, de eerbiediging van de rechtsstaat en aansprakelijkheid, maar ook om kansen te creëren zodat deze vrijheid beter kan worden verdedigd en beschermd;

R.  overwegende dat het belangrijk is om aanvallen op de academische vrijheid te zien als deel van een wereldwijd verschijnsel, en aan te moedigen dat getroffen academici en studenten niet alleen worden erkend als individuele personen van wie de rechten zijn geschonden, maar ook als mensenrechtenverdedigers die worden aangevallen; overwegende dat er op internationaal en nationaal niveau krachtig moet worden gereageerd, zowel in het hoger onderwijs zelf als door het maatschappelijk middenveld en het grote publiek;

S.  overwegende dat veel academici en studenten in risicosituaties geen toegang hebben tot de mogelijkheden die EU-programma's bieden inzake academische mobiliteit en ten behoeve van mensenrechtenverdedigers, omdat zij niet voldoen aan de toelatingscriteria of omdat zij ernstige moeilijkheden ondervinden om de aanvraagprocedures, -vereisten en -termijnen na te leven;

T.  overwegende dat financieringsbeperkingen in EU-programma's een belemmering vormen voor de acties van organisaties en universiteiten in de EU die steun verlenen aan studenten en wetenschappers die gevaar lopen of hun land ontvluchten omdat zij dreigen te worden vervolgd voor hun academisch werk; overwegende dat deze organisaties en universiteiten meer bijstand voor hun acties en initiatieven behoeven;

U.  overwegende dat de EU vastbesloten is om de mensenrechten, de democratische instellingen en de rechtsstaat wereldwijd te bevorderen en te beschermen; overwegende dat het EU-actieplan inzake mensenrechten en democratie pleit voor een doeltreffender EU-beleid ter ondersteuning van mensenrechten en democratie, onder meer door een grotere doeltreffendheid van de mensenrechtendialogen, een grotere zichtbaarheid en impact van de landenstrategieën inzake mensenrechten, meer aandacht voor de effectieve uitvoering van de EU-richtsnoeren inzake mensenrechten en een betere publieksdiplomatie en communicatie inzake mensenrechten;

1.  beveelt de Raad, de Commissie en de vicevoorzitter van de Commissie/hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid het volgende aan:

2.  verzoekt zijn Voorzitter deze aanbeveling te doen toekomen aan de Raad, de Commissie en de vicevoorzitter van de Commissie/hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid.