De Voorzitter. – Aan de orde is het verslag (A6-0239/2009) van Amalia Sartori, namens de Commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid, over het voorstel voor een aanbeveling van de Raad betreffende patiëntveiligheid, met inbegrip van de preventie en bestrijding van zorginfecties (COM(2008)0837 – C6-0032/2009 – 2009/0003(CNS)).

Omdat de rapporteur hier niet aanwezig kan zijn, zal mevrouw Grossetête in haar plaats het verslag inleiden.

  Françoise Grossetête, plaatsvervangend rapporteur. − (FR) Mijnheer de Voorzitter, ja, ik vervang mevrouw Sartori, want die wordt opgehouden in Italië, en ik wil u zeggen dat het haar bijzonder spijt, want zij had hier vandaag heel graag aanwezig willen zijn.

Dat wij het over medische verrichtingen gaan hebben, is vooral omdat zij soms schadelijke gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van patiënten, ofwel vanwege ongewenste effecten van geneesmiddelen, ofwel vanwege medische fouten, ofwel vanwege infecties die in de behandelruimten worden opgelopen.

Tot deze risico's behoren in het bijzonder de ziekenhuisinfecties, waardoor één op de twintig ziekenhuispatiënten wordt getroffen, hetgeen neerkomt op 4,1 miljoen patiënten per jaar. De cijfers van de Europese Commissie over dit onderwerp zijn bijzonder zorgwekkend.

Ongewenste voorvallen treden op bij 8 tot 12 procent van de ziekenhuispatiënten in de lidstaten van de Europese Unie. Dit komt neer op een aantal van bijna 7 tot 15 miljoen ziekenhuispatiënten per jaar, plus de ongeveer 37 miljoen patiënten die een beroep doen op de eerstelijns gezondheidszorg.

Alleen al door ziekenhuisinfecties wordt gemiddeld één op de twintig ziekenhuispatiënten getroffen en daarmee in totaal meer dan 4 miljoen patiënten per jaar. In totaal zijn aan ziekenhuisinfecties jaarlijks ongeveer 37 000 sterfgevallen in Europa toe te schrijven.

Teneinde de doelstelling te halen om het aantal infecties tegen 2015 te verminderen met 900 000 gevallen per jaar, dat wil zeggen een vermindering van 20 procent, wordt een beroep op de lidstaten en de Europese instellingen gedaan om de nodige maatregelen in te voeren.

In het verslag wordt met name gepleit voor: bevordering van de opleiding en scholing van gezondheidswerkers en paramedisch personeel, met bijzondere aandacht voor ziekenhuisinfecties en de resistentie tegen antibiotica van de virussen die deze infecties veroorzaken; verbetering van de bekendheid met dit probleem onder patiënten, door de Commissie te verzoeken aan de hand van de in 2003 door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uitgegeven Praktijkgids voor preventie van ziekenhuisinfecties een document ten behoeve van patiënten op te stellen; ondersteuning van onderzoek op dit gebied, met bijzondere aandacht voor nieuwe technologieën, nanotechnologieën en nanomaterialen; ruimere aanwezigheid van verpleegsters of verplegers die gespecialiseerd zijn in het tegengaan van infecties.

Tot slot is het belangrijk de voorlichting van patiënten over dergelijke onderwerpen te verbeteren; dit wordt in de tekst onderstreept en mevrouw Sartori heeft hier sterk op aangedrongen.

Het is absoluut noodzakelijk dat de Commissie wordt verzocht een document op te stellen voor de preventie van ziekenhuisinfecties dat bestemd zal zijn voor gebruik door patiënten, en dat document aan het Parlement en de Raad voor te leggen. Daarnaast dient de Commissie om de drie jaar verslag uit te brengen van de door de lidstaten en de Europese Unie op dit gebied gemaakte vorderingen.

Zo blijkt uit een in Frankrijk gehouden enquête dat 83 procent van de ondervraagde personen weleens gehoord heeft van ziekenhuisinfecties, en dat deze risico's voor de Fransen de voornaamste bron van zorg zijn bij een ziekenhuisopname. Het grote publiek daarentegen vindt dat het niet juist geïnformeerd wordt over de oorzaken en de gevolgen van ziekenhuisinfecties.

Bij de inspanningen in de strijd tegen ziekenhuisinfecties dient het accent de komende jaren sterker te worden gelegd op voorlichting aan zowel gezondheidswerkers, als de bevolking in haar geheel.

  Daniela Filipiová , fungerend voorzitter van de Raad. − (CS) Dames en heren, de patiëntveiligheid en de kwaliteit van de gezondheidszorg behoren tot de belangrijkste speerpunten van het Tsjechisch voorzitterschap op het gebied van de volksgezondheid. We realiseren ons terdege het belang van voortdurende inspanningen ter verhoging van de patiëntveiligheid en in samenhang daarmee ter verbetering van de kwaliteit van de gezondheidszorg. Dat geldt tevens in verband met de levering van geneeskundige diensten in het buitenland.

Het belangrijkste doel van het voorstel voor een aanbeveling van de Raad betreffende patiëntveiligheid, met inbegrip van de preventie en bestrijding van zorginfecties, is te komen tot een geïntegreerde methodiek waarbinnen de patiëntveiligheid tot kern wordt van hoogkwalitatieve gezondheidsstelsels waarin rekening wordt gehouden met alle voor de patiëntveiligheid relevante factoren.

De aanleiding tot dit initiatief was het alarmerende aantal incidenten en dan met name het grote aantal zorginfecties. Hier wacht ons een enorme taak die ook nog eens samenhangt met de steeds grotere verwachtingen van het publiek op dit vlak, met de vergrijzing in Europa en de vooruitgang van de gezondheidszorg en de medische wetenschap in het algemeen. Ook staan zorginfecties steeds meer in het middelpunt van de belangstelling van zowel de media als de politiek.

Dit is mede de reden waarom het Tsjechisch voorzitterschap op 15 en 16 april in Praag een ministeriele bijeenkomst belegd heeft met als titel “Bacteriële bedreiging van de patiëntveiligheid in Europa”. Tijdens deze bijeenkomst is met name gekeken naar antibioticaprogramma's in ziekenhuizen, de invloed van volksgezondheidsstelselsparameters op het ontstaan van antibioticaresistentie en zorginfecties, alsook naar de manier waarop hiermee omgegaan wordt en wie er verantwoordelijk voor is.

Maar om weer terug te komen op het voorstel voor een aanbeveling: het Tsjechisch voorzitterschap is er zich terdege van bewust dat de volksgezondheid volledig binnen de bevoegdheid van de lidstaten valt. Dat neemt niet weg dat dit initiatief mijns inziens een zeer welkome stimulans is voor verdere ontwikkeling van het nationale beleid op dit vlak, om zo te komen tot een betere bescherming van de gezondheid en het leven van onze burgers.

Over het geheel genomen kan worden gezegd dat ook de Raad van mening is dat er op dit gebied op alle niveaus, dus zowel lokaal, regionaal, nationaal als communautair, beter dient te worden samengewerkt, de zaken beter gecoördineerd dienen te worden, alsook dat er de nodige informatie uitgewisseld dient te worden. Een belangrijke maatregel in dit verband is het opzetten van een systeem voor de melding van ongewenste voorvallen. Om het melden aan te moedigen worden er natuurlijk geen sancties aan gekoppeld.

Verder wordt er een groot belang gehecht aan verdere opleiding van geneeskundig personeel op het gebied van patiëntveiligheid, het opstellen van zowel gemeenschappelijke definities en terminologie als onderling vergelijkbare indicatoren waarmee problemen beter geïdentificeerd moeten kunnen worden. Bovendien kan aldus in latere instantie in kaart worden gebracht in hoeverre van maatregelen en interventies ter verhoging van de patiëntveiligheid doeltreffend waren en kan gezorgd worden voor een eenvoudige uitwisseling van ervaringen en bevindingen tussen de lidstaten.

Het Tsjechisch voorzitterschap zet op dit moment de laatste puntjes op de i van de onderhandelingen in de werkgroepen van de Raad over het voorstel voor een aanbeveling en zal er alles aan doen om ervoor te zorgen dat het in juni dit jaar wordt goedgekeurd door de Raad EPSCO. De Raad heeft echter gezien het belang van deze kwestie besloten het Europees Parlement te raadplegen, ervan uitgaande dat de inbreng van het Parlement van grote waarde zal zijn voor de lopende besprekingen.

Ik ben er van overtuigd dat de Raad en het Parlement hetzelfde doel voor ogen staat, namelijk de verbetering van de patiëntveiligheid in de EU. De Raad zal dan ook de amendementen in uw verslag over het onderhavige voorstel voor een aanbeveling aandachtig bestuderen.

Tot slot zou ik graag nog eenieder die heeft meegewerkt aan de totstandkoming van het EP-verslag, en dan met name de rapporteur, Amalia Sartori, willen bedanken voor dit verslag.

  Androulla Vassiliou, lid van de Commissie. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, als eerste zou ik graag de Commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid willen bedanken voor haar werk aan dit dossier en vooral de rapporteur, mevrouw Amalia Sartori, voor haar inspanningen aan wat een topprioriteit binnen de gezondheidszorg kan worden genoemd.

Patiëntveiligheid gaat over het terugbrengen van de schadelijke effecten die inherent zijn aan alle soorten gezondheidszorg – in ziekenhuizen, eerstelijns gezondheidszorg, langdurige zorg of binnen de gemeenschap.

Geschat wordt dat in de EU-lidstaten tussen 8 en 12 procent van de ziekenhuispatiënten bij de ontvangst van gezondheidszorg te maken krijgt met ongewenste voorvallen. Deze cijfers zijn onaanvaardbaar. Ze schetsen een verontrustend beeld dat niet alleen patiënten maar ook hun familie en vrienden raakt. Bovendien leggen deze schadelijke effecten een groot beslag op de gezondheidszorgbegrotingen en op de economie in het algemeen.

Een duidelijk voorbeeld van vaak voorkomende ongewenste effecten zijn zorginfecties. Het totaal aantal ziekenhuispatiënten in de EU dat per jaar door een zorginfectie wordt getroffen wordt geschat op 4,1 miljoen – oftewel één op de twintig ziekenhuispatiënten.

Geschat wordt dat jaarlijks 37 000 sterfgevallen toe te schrijven zijn aan dergelijke infecties. We moeten er beslist naar streven om deze situatie substantieel te verbeteren.

De lidstaten hebben allemaal erkend dat patiëntveiligheid een uitdaging voor ze is en hebben maatregelen genomen om het probleem aan te pakken. We weten echter dat er onder de 27 lidstaten verschillende niveaus van kennis, middelen en bekwaamheid voorhanden zijn om het probleem tegen te gaan.

Het lijkt erop dat patiënten in de lidstaten geen voordeel ondervinden van de huidige onderzoeksbevindingen en de stelselmatige uitwisseling van goede praktijken en knowhow. Daarom denk ik dat patiëntveiligheid nog een gebied is waar de EU werkelijk voor toegevoegde waarde kan zorgen om voor alle Europese patiënten meer veiligheid te brengen, terwijl natuurlijk ook de verantwoordelijkheid van de lidstaten om gezondheidszorg op hun grondgebieden te leveren wordt gerespecteerd.

Daarom heeft de Europese Commissie haar mededeling en een voorstel voor een aanbeveling van de Raad betreffende patiëntveiligheid, met inbegrip van de preventie en bestrijding van zorginfecties, voorgesteld. Ik ben benieuwd naar uw ideeën hierover.

  Antonios Trakatellis, namens de PPE-DE-Fractie. – (EL) Mijnheer de Voorzitter, de door mevrouw Grossetête en de commissaris genoemde cijfers liegen er niet om. Zij tonen aan hoeveel patiënten geconfronteerd worden met ongewenste voorvallen in ziekenhuizen, meestal ziekenhuisinfecties.

Het is duidelijk dat het aantal infecties aanzienlijk kan worden teruggebracht. Daarvoor is het nodig dat ten eerste in ziekenhuizen meer discipline wordt betracht. Ik denk daarbij enerzijds aan de mensen die bij patiënten op bezoek gaan en eventueel bacteriën meebrengen en anderzijds aan een strikte naleving van de hygiënevoorschriften door zowel patiënten als personeel, maar ook aan continue voorlichting en bijscholing van het personeel wat ziekenhuisinfecties betreft.

Volgens mij gaat het er nu echter om nauwkeurige gegevens te verzamelen, want er zijn verschillen tussen ziekenhuizen en tussen ziekenhuisafdelingen, zelfs binnen een en hetzelfde land. Zo moeten wij er achter zien te komen of ziekenhuisinfecties vaker voorkomen bij geopereerde patiënten of bij patiënten in de pathologieafdeling, om welke bacteriën het gaat en of deze resistent zijn. Dat zijn allemaal belangrijke gegevens om de oorzaken op te kunnen sporen en op die manier ziekenhuisinfecties op doeltreffende wijze te kunnen bestrijden.

Wij moeten dus gedetailleerde gegevens verzamelen om ziekenhuisinfecties te kunnen bestrijden.

  Linda McAvan, namens de PSE-Fractie. – (EN) Mijnheer de Voorzitter, ik denk dat deze aanbeveling een erg goed voorbeeld is van de toegevoegde waarde die de Europese Unie de gezondheidszorg kan geven, waarbij, ondanks onze beperkte bevoegdheden, het samenbrengen van deskundigen uit alle lidstaten werkelijk een verschil kan maken voor het leven van mensen. Zoals de heer Trakatellis al zei, zijn de cijfers waar de commissaris over sprak, over schadelijke bijwerkingen van medische behandelingen en over zorginfecties, nogal schokkend. Niemand zou het ziekenhuis in moeten gaan en er nog zieker uitkomen, en velen van ons zullen mensen kennen die dit probleem hebben ondervonden. Het is een probleem dat zich in de hele Europese Unie voordoet, en daarom is het van wezenlijk belang dat uw initiatief over zorginfecties navolging vindt.

Ik denk dat we veel van elkaar kunnen leren, en we kunnen zeker een heleboel problemen voor onze burgers voorkomen, als we samenwerken om deze kwestie aan te pakken en de knapste koppen van Europa bij elkaar brengen.

Het tweede punt dat ik wilde bespreken is een punt dat in het parlementaire verslag maar heel kort aan de orde is gekomen, namelijk verwondingen met injectienaalden. Ik weet dat de Commissie al een tijdje met deze kwestie bezig is, maar we bevinden ons nog steeds in een situatie waarbij naar schatting één miljoen gezondheidswerkers in heel Europa getroffen wordt door verwondingen met injectienaalden. Dit zou voorkomen kunnen worden door de naalden die ze gebruiken te vervangen door een veiligere soort.

Mevrouw de commissaris, ik hoop dat u in de Commissie blijft en dat u in de nieuwe zitting van het Parlement een voorstel naar voren zult brengen over verwondingen met injectienaalden. Dit is erg belangrijk voor veel gezondheidswerkers en het gaat om een probleem dat binnen ons gezondheidszorgstelsel heel makkelijk kan worden voorkomen.

  Marios Matsakis, namens de ALDE-Fractie. – (EN) Mijnheer de Voorzitter, ongeveer 10 procent van de ziekenhuispatiënten en ongeveer 15 procent van de patiënten die eerstelijnszorg ontvangen in de EU lijden aan een bepaald schadelijk effect, dit kan variëren van een milde en volledig behandelbare aandoening tot een levensbedreigende of fatale gebeurtenis. Met andere woorden, ongeveer één op de vier patiënten lijdt schade door de behandeling en niet door de ziekte. Dit gegeven is nog dramatischer als we bedenken dat het aantal sterfgevallen in Europa dat veroorzaakt wordt door de gezondheidszorg twee keer zo hoog ligt als de sterfgevallen die voortkomen uit verkeersongevallen.

Het verslag van mevrouw Sartori kan veel zaken verbeteren, maar zoals altijd hangt het succes van elk beleid heel erg af van de manier waarop het wordt toegepast, en in dit geval zijn de nationale regeringen verantwoordelijk om, door middel van hun daden, te bewijzen of ze echt iets om hun burgers geven. In veel gevallen hebben de gezondheidszorgstelsels, vooral in de twaalf nieuwere lidstaten, een grondige revisie nodig, met bijzondere aandacht voor de structurele verbetering van ziekenhuizen, de modernisering van medische apparatuur en moderne trainingen voor gezondheidszorgpersoneel. Zulke veranderingen kunnen alleen worden bewerkstelligd met de steun van de EU, zowel financieel als op het gebied van kennis, en deze hulp moet beter toegankelijk zijn omwille van de veiligheid van patiënten.

  Siiri Oviir (ALDE). - (ET) Open gezondheidszorg is niet alleen een primaire gunst, maar ook een primair recht. Het cijfer van 37 000 jaarlijkse sterfgevallen als gevolg van infecties die zijn opgelopen binnen zorginstellingen en -diensten is te hoog: als burgers van de Europese Unie kunnen we dit toelaten noch accepteren. Met inachtneming van het subsidiariteitsbeginsel moeten de instellingen van de Europese Unie, en bovenal de Commissie, een belangrijke rol op zich nemen bij de bevordering van de verspreiding van informatie en beste praktijken.

Ik wil nadrukkelijk wijzen op het belang van concrete en snelle antwoorden voor een beslissende, dus blijvende daling van de ziekenhuisinfecties in Europa. Op dit vlak steun ik de aanbevelingen van de rapporteur in dit verslag.

  Daniela Filipiová , fungerend voorzitter van de Raad. − (CS) Mijnheer de Voorzitter, dames en heren, ik zou graag alle afgevaardigden willen bedanken voor hun opmerkingen, voorstellen en aanmerkingen. Het was me echt een groot genoegen te kunnen horen dat de opvattingen van het Europees Parlement en de Raad op dit vlak nagenoeg overeenkomen. Uiteraard kijkt de Raad zorgvuldig naar alle door het Europees Parlement ingediende amendementen om deze vervolgens al dan niet op te nemen in de aanbeveling.

  Androulla Vassiliou, lid van de Commissie. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, het debat van vandaag laat de hoge mate van interesse en bezorgdheid van het Parlement zien rondom patiëntveiligheid. Het geeft ook aan dat dit een gebied is waar de EU voor veel toegevoegde waarde kan zorgen.

De Commissie is blij met het merendeel van de voorgestelde amendementen: we zijn bijvoorbeeld blij met het voorstel om lidstaten op de verschillende niveaus van nationaal en gemeentelijk bestuur, bevoegde autoriteiten aan te laten wijzen die verantwoordelijk zijn voor patiëntveiligheid. Dit geeft weer hoe sommige lidstaten decentrale gezondheidszorgstelsels hebben. We zijn het er ook over eens dat de omvang en de kosten van de gegevensverzameling niet in een wanverhouding mogen staan tot het verwachte nut.

Met betrekking tot de voorgestelde amendementen die gericht zijn op zorginfecties, zijn we blij met de bepaling voor een adequate bescherming van het personeel in de gezondheidszorg. Ook steunen we de nadruk die op het ziekte- en sterftecijfer van zorginfecties wordt gelegd en de noodzaak om meer verplegers aan te nemen voor infectiebeheersing.

Ik wil echter een aantal bedenkingen en bezwaren opvoeren met betrekking tot het terugbrengen van de doelstellingen. Sommigen hebben voorgesteld dat de lidstaten voor de nodige middelen zouden moeten zorgen om een vermindering van 20 procent van het aantal personen dat wordt getroffen door schadelijke effecten, tot stand te brengen, waaronder een algehele vermindering binnen de EU van 900 000 gevallen per jaar. De Commissie denkt niet dat het gepast is om zulke doelstellingen op EU-niveau te stellen, aangezien de lidstaten zich in verschillende fasen bevinden en het erg moeilijk zou zijn om passende, realistische en haalbare doelstellingen te stellen die voor alle lidstaten geschikt zouden zijn.

Ik heb heel goed geluisterd naar wat mevrouw McAvan vertelde over verwondingen met injectienaalden en ik zal een voorstel voor een apart initiatief overwegen. Minister Filipiová verwees in dit opzicht naar de verantwoordelijkheid van de lidstaten. Ons initiatief inzake patiëntveiligheid en zorginfecties eerbiedigt de bevoegdheid van de lidstaten om gezondheidsdiensten te financieren, organiseren en te leveren zoals hun dat goeddunkt, volledig. Het doel van ons voorstel is om de lidstaten te helpen om juiste en geschikte strategieën te ontwerpen, zodat schadelijke effecten in de gezondheidszorg worden verminderd of voorkomen, waaronder zorginfecties, door de beste aanwijzingen en kennis die er in de EU beschikbaar zijn, te verenigen en de Commissie te steunen in haar streven naar schaalvoordelen op dit gebied.

Wanneer deze aanbeveling betreffende patiëntveiligheid in de Raad wordt aangenomen, zal dit een teken zijn van een ongekend politiek commitment van de regeringen van de lidstaten om patiëntveiligheid tot een prioriteit te maken binnen hun gezondheidszorgbeleid. Maatregelen om alle soorten schadelijke effecten te verminderen, waaronder zorginfecties binnen alle gezondheidsdiensten en in alle EU-lidstaten, is een doel van ons allemaal. Dit voorstel kan een grote rol spelen in het bereiken van dit doel.

  Françoise Grossetête, plaatsvervangend rapporteur. − (FR) Mijnheer de Voorzitter, om te beginnen wil ik alle collega's bedanken die het woord hebben gevoerd over het verslag van mevrouw Sartori. Ik wil hen bedanken voor de voorstellen die ze hebben gedaan.

Tegen de commissaris, die het niet eens lijkt te zijn met de becijferde doelstellingen die in het verslag van mevrouw Sartori zijn vastgelegd, zou ik daarnaast willen zeggen dat wij haar opmerking uiteraard in aanmerking nemen, maar dat het in ieder geval belangrijk is dat wij alles in het werk stellen om een hoog beschermingsniveau te waarborgen, zowel voor patiënten als voor gezondheidswerkers. En hoewel het, met het oog op de diversiteit van de binnen de Europese Unie verstrekte zorg, niet wenselijk is dat er een becijferd voorstel komt, denk ik dat het toch belangrijk is dat wij onze uiterste best doen om een zo hoog mogelijk veiligheidsniveau te waarborgen.

Dat is de toegevoegde waarde van de Europese Unie.

  De Voorzitter. – Het debat is gesloten.

De stemming vindt vandaag om 12.00 uur plaats.