De Voorzitter. – Aan de orde zijn de verklaringen van de Raad en de Commissie over een politieke oplossing voor de piraterij langs de kust van Somalië.

  Carl Bildt, fungerend voorzitter van de Raad. − (EN) Mevrouw de Voorzitter, ik dank u voor deze gelegenheid om kort te spreken over Somalië en in het bijzonder over het zeer ernstige probleem van de piraterij voor de kust van Somalië.

Ik zal niet ingaan op alle achtergronden: het land verkeert al meer dan achttien jaar in verschrikkelijke omstandigheden, de humanitaire situatie is gruwelijk en in het hele land wordt gevochten. Er is een proces gaande met de federale overgangsregering, maar dat is – zeer zacht uitgedrukt – een fragiel proces dat duurzame inspanningen van de internationale gemeenschap vergt om het land geleidelijk op weg te helpen naar verzoening en naar de opbouw van een enigszins functionerende staat die een vorm van stabiliteit kan herstellen in dit vreselijk verscheurde land.

Piraterij is een zeer ernstige bedreiging. De aanpak ervan vereist een breed engagement in het land zelf, hetgeen zoals aangegeven enorm problematisch is in het licht van de actuele veiligheidssituatie. Derhalve zijn onze huidige inspanningen, zoals u hebt gezien, gericht op de praktische steun die buiten Somalië kan worden verleend aan het land en zijn bevolking. Zoals u wellicht weet, bespreken we uiteraard ook verdere stappen in dit opzicht.

Wat het specifieke probleem van de piraterij betreft, wordt de marineoperatie Atalanta voor de kust van Somalië met succes voortgezet. Alle zendingen van het Wereldvoedselprogramma zijn veilig afgeleverd in Somalië. Ze zijn vanuit Mombasa naar Mogadishu en Berbera gezonden. Sinds begin mei 2009 zijn er geen geslaagde aanvallen meer geweest in de Golf van Aden. Dit is in elk geval in enige mate het gevolg van de inspanningen van de EU-lidstaten en de rest van de internationale gemeenschap, die hebben geleid tot de inzet van een aanzienlijk aantal hoogwaardige marine-eenheden. Het succes van de operatie in dit beperkte opzicht is ook het resultaat van nauwe samenwerking tussen de koopvaardijgemeenschap en het operationele hoofdkwartier van de EU in Northwood in het Verenigd Koninkrijk. Deze samenwerking heeft het mogelijk gemaakt optimale managementpraktijken te ontwikkelen die ook door zeevarenden steeds meer worden nageleefd. Bovendien is er zeer doeltreffend uitvoering gegeven aan het mechanisme voor gecoördineerde bijstand aan koopvaardijschepen in de Golf van Aden.

Voorlopig kan daarom worden gezegd dat de piraterij in de Golf van Aden onder controle is maar nog wel bestaat. Om die reden heeft de Raad besloten de operatie tegen piraterij te verlengen tot december 2010. Dit betekent dat we onze huidige inspanningen op peil moeten kunnen houden en de militaire middelen op het juiste niveau moeten handhaven. Tegelijkertijd verwachten we dat ook resolutie AL1846 van de VN-Veiligheidsraad de komende dagen zal worden verlengd.

Toch is er, ondanks wat ik zojuist gezegd heb, geen ruimte voor zelfvoldaanheid. De piraten blijven hun activiteiten verder naar het oosten uitbreiden tot in de Indische Oceaan, en onlangs, aan het einde van de regentijd, zijn we getuige geweest van een nieuw reeks aanvallen ten noorden en noordoosten van de Seychellen, op zeer grote afstand van Somalië. Momenteel worden maar liefst elf schepen vast gehouden – alle nadat ze waren overvallen in het zogenoemde Somalische Bekken – met in totaal 250 bemanningsleden.

Met de operatie Atalanta hebben we onze mogelijkheden in dit verre zeegebied versterkt. Bij de Seychellen zijn extra patrouillevliegtuigen ingezet, en ik kan aankondigen dat ook Zweedse maritieme patrouillevliegtuigen zich bij de strijdmacht op de Seychellen zullen voegen. Deze aanpak blijkt te helpen. Voorlopig zijn al aanvullende nationale beschermingsmaatregelen genomen of aangekondigd in de vorm van een passende en doeltreffende respons van Frankrijk en meer recentelijk Spanje.

Dan is er de bescherming van de internationaal erkende transitcorridor in de Golf van Aden. Deze corridor is de aanbevolen route door de Golf, waar alle schepen profiteren van marinebescherming ongeacht hun vlag. We hebben daar op het ogenblik marine-eenheden van de Europese Unie, van de NAVO en van de coalitie van zeestrijdkrachten onder leiding van de Verenigde Staten, met zeer goed gecoördineerde patrouilles en met de essentiële samenwerking op inlichtingengebied die voor een dergelijke operatie vereist is.

China is nu bereid zich bij dit coördinatiemechanisme aan te sluiten en deel te nemen aan de beschermingsacties. Dit betekent dat de bestaande mechanismen zullen moeten worden aangepast en verruimd. Dat zou er op den duur toe kunnen leiden dat China, en mogelijk andere zeemogendheden, enige verantwoordelijkheid op zich nemen. Ook andere landen – Rusland, India en Japan – hebben marine-eenheden ingezet, en zij zouden moeten worden uitgenodigd om zo snel mogelijk tot dit mechanisme toe te treden. Coördinatie is uiteraard de sleutel tot succes.

Ik weet dat er in het Parlement belangstelling is voor het tamelijk lastige vraagstuk van de berechting van piraterijverdachten die zijn aangehouden en gevangengenomen door Atalanta-eenheden. Er zitten nu 75 verdachten vast in Keniaanse gevangenissen. De gerechtelijke procedure komt neer op negen verschillende rechtszaken en vormt een aanzienlijke extra belasting voor de Keniaanse rechtspraak. Het correcte verloop van deze rechtszaken is natuurlijk van essentieel belang om zowel de afschrikkende werking van Atalanta als de geloofwaardigheid van onze maatregelen tegen piraterij in het algemeen te handhaven. Een recente overeenkomst met de Seychellen inzake de overdracht van piraterijverdachten, waarvan u naar ik veronderstel op de hoogte bent, vormt in dit opzicht een belangrijke aanvulling. Piraterij is een zeer lucratieve business en het is belangrijk dat we onze verschillende activiteiten in alle opzichten afstemmen op de beperking van de mogelijkheden die piraten hebben om nog meer geld te verdienen met hun waarlijk verachtelijke activiteiten.

Uiteindelijk kan datgene wat we in de zeewateren doen natuurlijk geen vervanging zijn voor wat er moet gebeuren in of met Somalië zelf, maar dat is iets waarvan onmiddellijk succes geen vanzelfsprekendheid is, zoals ik al eerder aangaf. We zullen de maritieme operatie moeten voortzetten en daarvoor is ten eerste vereist dat we bereid zijn tot een langdurige inzet van militaire middelen, ten tweede dat we de coördinatie en samenwerking verbeteren tussen alle mogendheden en internationale organen die bij deze operatie betrokken zijn, en ten derde dat we ook de regionale maritieme capaciteit verder ontwikkelen omdat de lasten niet alleen door ons gedragen kunnen worden. Internationale maritieme organisaties, zoals de Contactgroep piraterij, zullen hierbij een belangrijke rol kunnen spelen.

Tot slot wil ik nog opmerken dat dit een van de gebieden is waarop we de afgelopen jaren de mogelijkheden van het EVDB hebben aangetoond. Een paar jaar terug zouden maar weinigen, ook onder de meeste ambitieuze leden hier, hebben voorzien dat we met marine-eenheden van de Europese Unie actief zouden zijn in de Golf van Aden of de Indische Oceaan. Dringende humanitaire en andere redenen hebben ons gebracht tot wat tot nu toe binnen de beperkingen van het mogelijke een relatief succesvolle operatie is, maar laten we ons geen illusies maken: er moet nog veel gebeuren. We moeten de operatie voortzetten en de steun van het Parlement is daarbij erg belangrijk.

  Benita Ferrero-Waldner, lid van de Commissie. – (EN) Mevrouw de Voorzitter, ditmaal is de focus op de hele kwestie-Somalië breder en proberen we met duurzame methoden deze plaag ook bij de wortel aan te pakken. De Commissie heeft altijd gesteld dat piraterij pas voorgoed kan worden uitgeroeid als de onderliggende oorzaken worden aangepakt, om te beginnen de instabiliteit in Somalië en de ontwikkelingsbehoeften van het land, die tot uiting komen in de meest extreme armoede, massaal analfabetisme en enorme kwetsbaarheid.

Daarom is een alomvattende aanpak van de genoemde veiligheids- en ontwikkelingsproblemen in Somalië van essentieel belang. Dit vereist dat een functionerende staat in het leven wordt geroepen, die wetten kan handhaven en ten minste basale diensten kan aanbieden. Op middellange tot lange termijn zijn goed bestuur (met inbegrip van institutionele opbouw), veiligheid, onderwijs en economische ontwikkeling noodzakelijke voorwaarden om een einde te maken aan de aantrekkingskracht die de piraterij nu op Somaliërs uitoefent.

Wat de veiligheid betreft is snel optreden essentieel. Daarbij is, zoals u weet, een sleutelrol weggelegd voor de Afrikaanse Unie, niet het minst via AMISOM, de missie van de Afrikaanse Unie ter beveiliging van de federale overgangsregering in Mogadishu. Door middel van de Vredesfaciliteit voor Afrika levert de Europese Unie een belangrijke bijdrage aan AMISOM en verstrekt zij middelen ter ondersteuning van de troepen van de Afrikaanse Unie. De overeenkomst over de nieuwe bijdrage van zestig miljoen euro is zojuist afgerond. Deze maakt deel uit van een toezegging die de Commissie in april van dit jaar heeft gedaan tijdens de conferentie in Brussel. In het document over de gezamenlijke strategie voor 2008-2013 wordt de bijstand van de Commissie aan Somalië vastgesteld. Concreet gesproken beschikt het EG-steunprogramma voor Somalië voor de periode 2008-2013 over een begroting van in totaal 215,4 miljoen euro uit het Europees Ontwikkelingsfonds (EOF).

Operatie Atalanta, de eerste marineoperatie van de EU, is binnenkort één jaar oud. Deze operatie is een succes niet alleen omdat zij piraten afschrikt maar ook omdat de zeevaartgemeenschap zich daarmee beter bewust wordt van de beste beschermingsmaatregelen. Toch weten we allemaal dat er nog veel meer moet gebeuren. Naast de operatie Atalanta zet de Commissie het stabiliteitsinstrument – dat een financieel instrument is – in ter ondersteuning van het Keniaanse rechtssysteem omdat Kenia – zoals de voorzitter van de Raad zojuist heeft gezegd – de vervolging van opgebrachte, tijdens de operatie aangehouden piraterijverdachten op zich heeft genomen en het noodzakelijk is dat deze niet onbestraft blijven. Deze steun aan de Keniaanse rechterlijke macht omvat in zekere zin een mengsel van maatregelen voor capaciteitsopbouw voor gerechtelijke vervolging, voor politiële, rechterlijke en gevangenisdiensten. Het programma wordt uitgevoerd via het Bureau voor drugs- en misdaadbestrijding van de Verenigde Naties en kost 1,75 miljoen euro.

In breder verband is regionale maritieme capaciteitsopbouw ook een belangrijk aspect van het waarborgen van de veiligheid in het gebied. De Commissie steunt de uitvoering van de zogenoemde gedragscode van Djibouti van de Internationale Maritieme Organisatie, eveneens door middel van het stabiliteitsinstrument. Een programma gericht op bepaalde kritieke zeevaartroutes, waaronder de regio van de Hoorn van Afrika en de Golf van Aden, bevordert de totstandkoming van een regionaal maritiem opleidingscentrum in Djibouti. Dit centrum zal werken aan de capaciteitsopbouw en opleiding van maritiem administratief personeel, functionarissen en kustwachters in de regio, inclusief het gebied van Somalië, Puntland en Somaliland, voor zover haalbaar. Een regionaal informatiecentrum in Sana’a (Jemen) is eveneens aangewezen voor financiële steun in 2009. De eerste fase van dit programma is al van start gegaan en er zijn technische haalbaarheidsstudies begonnen.

Laat ik voordat ik afsluit nog een ander belangrijk punt aansnijden. De Commissie werkt aan de opzet van een geïntegreerd maritiem beleid – met een externe dimensie – en aan geïntegreerde sector- en grensoverschrijdend maritieme surveillances om meer informatie te verzamelen over alle activiteiten op zee die gevolgen hebben voor onder meer de maritieme veiligheid, maar ook voor de rechtshandhaving in het algemeen.

Het huidige Zweedse voorzitterschap heeft een belangrijke inspanning geïnitieerd om de samenhang tussen de pijlers van het maritieme EU-beleid te waarborgen en een koppeling te garanderen tussen het optreden van de Gemeenschap en het werk dat in het kader van de tweede pijler wordt ontplooid, met name door het Europees Defensieagentschap. Wij zijn ervan overtuigd dat geïntegreerde maritieme surveillances grote mogelijkheden bieden voor ondersteuning van de EU-operaties tegen piraterij, omdat de autoriteiten op zee met de gegevens van de maritieme surveillances, afkomstig uit verschillende bronnen, beter overwogen beslissingen kunnen nemen en doeltreffender kunnen optreden.

Al deze verschillende onderdelen van onze activiteiten, die ook zijn geschetst in de resolutie van het Europees Parlement van afgelopen oktober, vormen de bijdrage van de Commissie aan de strijd tegen piraterij.

  Cristiana Muscardini, namens de PPE-Fractie. – (IT) Mevrouw de Voorzitter, minister, commissaris, dames en heren, wij zijn zeer voldaan over de verlenging van de operatie Atalanta.

Sinds ongeveer tien jaar tracht ik me bezig te houden met het probleem Somalië en ik kan niet ontkennen dat het optreden van de Europese Unie te vaak niet tijdig genoeg is geweest.

De situatie in Somalië wordt elke dag dramatischer, zowel wat betreft de aspecten van het internationale terrorisme als die van de piraterij en de menselijke tragedie van miljoenen mensen, vooral vrouwen en kinderen, die geweld ondergaan, elke dag met honger te maken hebben en maar al te vaak gedwongen zijn om elders hun heil te zoeken en te vluchten, door de woestijn, richting Europese kust.

Tegelijk met de strijd tegen terrorisme is het noodzakelijk om initiatieven te ontplooien die weer hoop aan de economie van de regio geven, maar ook om de situatie in de vluchtelingenkampen in Libië door Europese zijde te laten controleren. Daar wordt vaak melding gemaakt van zeer ernstige situaties van geweld en schendingen van de mensenrechten, vooral als het om Somalische vrouwen gaat.

Tijdens de door de PPE-Fractie georganiseerde hoorzitting heeft de permanente vertegenwoordiger van de federale overgangsregering van Somalië bij de Verenigde Naties, de heer Yoesoef Mohammed Ismail Bari-Bari, eraan herinnerd dat Somalië verder is verpauperd door de frauduleuze visserij voor zijn kust en dat veel piraten ook voormalige vissers zijn, die geen gerechtigheid en aandacht hebben gekregen.

Een krachtige strijd tegen het terrorisme is dus noodzakelijk, maar er moet ook gestreden worden voor gerechtigheid, hoop en economische hulp aan een land dat is gemarteld door jaren van oorlog.

  Roberto Gualtieri, namens de S&D-Fractie. – (IT) Mevrouw de Voorzitter, dames en heren, door middel van dit debat en de resolutie die we morgen zullen aannemen wil de Fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten in het Europees Parlement haar krachtige steun betuigen aan de inspanning van de Europese Unie om de piraterij te bestrijden. Tegelijkertijd wil zij haar bezorgdheid uiten over de dramatische situatie in Somalië, die een actie ter bevordering van de stabiliteit van het land om de oorzaken van de piraterij bij de wortels aan te kunnen pakken nog noodzakelijker en urgenter maken.

De operatie Atalanta is een succesverhaal: het heeft het vervoer van driehonderdduizend ton voedselhulp gefaciliteerd en de veiligheid in de Golf van Aden voor de gehele scheepvaart vergroot, waarmee het de potentie en de toegevoegde operationele en politieke waarde van het EVDB aantoont.

Tegelijkertijd is een grotere inspanning van Europa noodzakelijk, zij aan zij met de Afrikaanse Unie, ter ondersteuning van het Djiboutiproces. Daarom betuigen we onze steun aan een mogelijke EVDB-missie in Somalië, waarvan de behandeling is begonnen in de Raad, ook al zijn we ons bewust van de moeilijkheden en de risico's.

We hopen dus dat alle fracties door middel van amendementen en dit debat zullen bijdragen aan het versterken van deze boodschap, in plaats van toe te geven aan de verleiding om een dramatische situatie als die in Somalië te gebruiken als instrument voor politieke twisten binnen enkele landen die niets met dit debat en het werk van het Parlement te maken hebben.

  Izaskun Bilbao Barandica, namens de ALDE-Fractie. – (ES) Mevrouw de Voorzitter, om een eind te maken aan de piraterij moeten we de democratische en sociale ontwikkeling van Somalië ondersteunen. Maar daarnaast willen we dat de Europese vissersboten die in de zuidelijke Indische Oceaan vissen, in het kader van operatie Atalanta worden beschermd tegen aanvallen van piraten, net als koopvaardijschepen. We willen dat ze worden geëscorteerd door militaire vaartuigen, omdat dit de meest doelmatige en minst dure oplossing is, die bovendien wordt aanbevolen door de Internationale Maritieme Organisatie. Ook moeten gearresteerde piraten worden berecht in landen in de regio, zoals is voorzien in de overeenkomst van maart 2008 met Kenia en de Seychellen.

En dit alles omdat de vissers vanwege hun grotere kwetsbaarheid een reëel en steeds groter risico lopen om in dat gebied te worden aangevallen en gegijzeld, omdat het Parlement dit probleem al een jaar geleden aan de orde heeft gesteld, en zelfs de Commissie heeft erkend dat er in dit opzicht niets is gedaan, terwijl de piraten aanvallen zijn blijven uitvoeren.

Het meest recente slachtoffer, de Alakrana, is bijna vijftig dagen lang gekaapt geweest. En in de derde plaats omdat deze schepen daar legaal en in internationale wateren vissen, op grond van een Europese visserijovereenkomst en onder toezicht van de bevoegde autoriteiten.

Daarom moeten we de bescherming tot dit soort schepen uitbreiden.

  Reinhard Bütikofer, namens de Verts/ALE-Fractie. – (DE) Mevrouw de Voorzitter, minister, commissaris, de Europese Unie levert met operatie Atalanta een succesvolle bijdrage aan de veiligheid in de regio van de Hoorn van Afrika, en we moeten hiermee doorgaan. De gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van de EU gaat echter verder. Daartoe behoort ook dat zij niet de andere kant op mag kijken wanneer de belangen van Somalië bijvoorbeeld door illegale export van giftig afval of illegale visvangst worden geschaad, en daarom moeten in dergelijke gevallen ook consequent maatregelen worden genomen.

De resolutie waarover wij morgen stemmen, bewandelt twee wegen die wij niet willen gaan. Het is verkeerd om het Atalanta-mandaat nu te willen veranderen, zowel wat de uitbreiding van het operatiegebied betreft, als wat betreft de poging van collega’s in dit Parlement om het mandaat naar de visserij uit te breiden. Wij willen het mandaat houden zoals het is.

Ten tweede is het zeer betwistbaar om nu een slecht gefundeerde EVDB-opleidingsmissie te beginnen, als helemaal niet vaststaat of deze wel een bijdrage kan leveren aan de staatsopbouw in Somalië. Ons beleid moet zijn: omzichtigheid in plaats van haast!

  Willy Meyer, namens de GUE/NGL-Fractie. – (ES) Mevrouw de Voorzitter, we zijn het volledig eens met het eerste deel van de toespraak van de commissaris, mevrouw Ferrero-Waldner. Dat is het probleem, dat is de achterliggende oorzaak van het probleem, en zolang we die achterliggende oorzaak niet wegnemen zal een militaire oplossing, zowel op zee als op het land, niet mogelijk zijn. Een oplossing op zee voor de piraterij is niet mogelijk – de functionaris die verantwoordelijk is voor operatie Atalanta heeft daar gisteren een heel duidelijke verklaring over afgelegd. De Verenigde Staten hebben het geprobeerd, een militaire operatie op land, en die is mislukt.

Daarom is alles wat de ontwikkelingssamenwerking en het vinden van een oplossing voor het bestuur van dat land vertraagt een vergissing. Een militaire oplossing is niet mogelijk, maar het privatiseren van bepaalde functies van de strijdkrachten, zoals de Spaanse regering heeft gedaan, is evenmin een oplossing. Het vervangen van legers door medewerkers van particuliere beveiligingsbedrijven, met oorlogsbewapening, is niet de oplossing. Nee, dat is niet de oplossing. De oplossing is dat er een eind wordt gemaakt aan alle vormen van piraterij: aan de piraterij in Somalië, maar ook aan de buitenlandse piraterij die de territoriale wateren van Somalië uitput.

  Niki Tzavela, namens de EFD-Fractie. – (EL) Mevrouw de Voorzitter, volgens internationale waarnemers kan het probleem van de piraterij alleen worden opgelost als het land politiek stabiel wordt. Wij hopen allen dat dit mogelijk zal zijn. Ik spreek vooral voor de Grieken, daar de Griekse koopvaardij hard getroffen wordt door de piraterij in het gebied.

Mevrouw de commissaris, u hebt mij aangenaam verrast. Alle informatie die wij tot nu toe hadden uit de internationale media en uit andere bronnen, betroffen de vorderingen bij de militaire operaties. U hebt mij dus ontwapend, want ik wilde u de volgende vraag stellen: welke vorderingen zijn tot nu toe gemaakt bij het politieke optreden in het land. Wij concentreren ons nu immers op het besef dat voor een oplossing van het probleem politieke stabiliteit noodzakelijk is in Somalië. Ik dank u voor de informatie. Ik denk dat het nuttig zou zijn gedetailleerde informatie te verschaffen aan zowel het Europees Parlement als de media die zich bezig houden met het vraagstuk van een politieke interventie.

  Luis de Grandes Pascual (PPE). - (ES) Mevrouw de Voorzitter, commissaris Ferrero, geachte vertegenwoordiger van de Raad, Spanje heeft onlangs een betreurenswaardig voorval meegemaakt waarin de hele bemanning van het gekaapte schip de Alakrana werd onderworpen aan chantage, vernederingen en talloze risico’s.

In Spanje wordt de regering van Spanje ter verantwoording geroepen, en dat is ook de juiste plaats daarvoor. Hier gaan we het hebben over Europa en over meer Europa. En daarom moet worden gezegd dat na een jaar aandringen op diplomatie en een gedecideerde houding de balans positief is.

Maar operatie Atalanta is niet voldoende. Die operatie moet worden uitgebreid en flexibeler worden gemaakt, zodat het mogelijk wordt om niet alleen de route waarlangs humanitaire hulp wordt vervoerd te beschermen, maar ook de communautaire vissers- en koopvaardijschepen. Die moeten beschermd worden, en daarom vragen we in de morgen aan te nemen resolutie een aantal duidelijke uitspraken van het Europees Parlement en de instellingen.

We willen een krachtig ‘ja’ tegen de vastberaden houding van de lidstaten die hun schepen beschermen door hun strijdkrachten in te zetten, niet alleen om de piraten te ontmoedigen, maar indien nodig ook om piratenacties de kop in te drukken. We moeten ‘nee’ zeggen tegen het inhuren van particuliere beveiligingsbedrijven, dat volgens de Internationale Maritieme Organisatie het risico van onnodig geweld met zich meebrengt, ‘nee’ tegen de amateuristische en passieve houding van regeringen, die ervoor zorgt dat piraterij gemakkelijk is, en we moeten ‘ja’ zeggen tegen diplomatie, ‘ja’ tegen het geven van hulp aan Somalië, en ‘nee’ tegen ongefundeerde beschuldigingen van illegale visserij.

De communautaire schepen leven bij het vissen onze internationale overeenkomsten na. Zij vissen legaal en moeten beschermd worden. De instellingen van de Gemeenschap zijn daartoe verplicht.

  Saïd El Khadraoui (S&D). - De complexe en gevaarlijke situatie in Somalië en de gevolgen hiervan voor de stabiliteit in de regio baren ons allemaal zorgen. Door de activiteiten van de piraten en de gevolgen hiervan voor de scheepvaart in een brede zone rondom Somalië is ondertussen de hele wereld getuige van hun problemen. Dit oplossen vraagt natuurlijk om een integrale aanpak, zoals ook mevrouw de commissaris voordien heeft gezegd.

Ik zou van de gelegenheid gebruik willen maken om onze appreciatie uit te drukken voor het uitstekende werk van de Atalanta-missie tot op heden. Dat is belangrijk, want voor de internationale handel en het transport van goederen is de bereikbaarheid van deze zone cruciaal. Wij wensen dat de zeelieden van de koopvaardijschepen, maar natuurlijk ook de vissers die daar werken, hun werk op een veilige manier kunnen doen. Dat vinden wij essentieel. Laten wij dan ook het werk van deze missie verder ondersteunen, laten wij uiteraard ook onderzoeken of wij nog meer kunnen doen en, zoals de commissaris terecht zei, laten wij effectief op verschillende fronten tegelijkertijd het probleem bij de wortels aanpakken.

  Franziska Katharina Brantner (Verts/ALE). – (DE) Mevrouw de Voorzitter, Somalië bevindt zich zeker in een voortdurende noodtoestand, omdat er in het land al bijna twintig jaar geen regering is. We moeten als EU helpen om deze situatie te veranderen. Daarom steunen we het werk van de Commissie, maar we zijn zeer sceptisch over de nieuwe EVDB-missie en het plan om tweeduizend soldaten voor de overgangsregering in Somalië te trainen.

Wat is nu eigenlijk het doel van deze missie? Wat is het algemene beleid ten aanzien van Somalië? Wat is de meerwaarde ten opzichte van de huidige Amerikaanse en Franse opleidingsprojecten? We zien niet hoe deze missie kan bijdragen aan de staatsopbouw. Welke legitimiteit heeft deze overgangsregering? Waarom geven we haar onze steun en geloven we dat de soldaten haar zullen helpen? Hoe kunnen we voorkomen dat de soldaten – als ze eenmaal getraind zijn – zich opnieuw bij de warlords aansluiten? We vinden dat er rond deze missie nog veel te veel vragen bestaan en dat het nu nog te vroeg is om daadwerkelijk aan de planning te beginnen. Vooral zie ik niet in welke meerwaarde de EU kan bieden en meen ik dat de middelen beter besteed kunnen worden aan andere projecten, waar de Commissie nu al mee bezig is.

  Eider Gardiazábal Rubial (S&D). - (ES) Mevrouw de Voorzitter, wanneer we willen begrijpen wat er gebeurt in de wateren van de Indische Oceaan moeten we het onderwerp piraterij op een verantwoordelijke manier tegemoet treden, zonder demagogie en zonder te vervallen in partijpolitieke spelletjes, ondanks de betreurenswaardige opmerkingen die ik hier heb gehoord van een collega, die zijn interventie gebruikte om de Spaanse regering aan te vallen. Een Spaanse regering die, als ik het me goed herinner, aan de basis heeft gestaan van de operatie Atalanta die we vandaag zo prijzen. En het is evident dat deze operatie niet voldoende is en dat ze moet worden versterkt.

Daarom wil ik de Raad verzoeken om deze operatie te versterken, om het gebied waarin de operatie bescherming biedt uit te breiden, om meer geld vrij te maken voor deze operatie en om de operatie meer bevoegdheden toe te kennen, bijvoorbeeld het bewaken van de havens van waaruit de schepen die de piraten gebruiken opereren. Maar het is evident dat Atalanta niet het enige mechanisme kan zijn om het probleem in Somalië op te lossen. En daarom vraag ik hier dat er gezocht wordt naar een gemeenschappelijke strategie voor Somalië, waarin ook samenwerking en een politieke dialoog met de federale overgangsregering een plaats moeten krijgen.

Ik verzoek de Raad ook om parallel aan Atalanta een nieuwe operatie in gang te zetten, die bijdraagt aan de opleiding en uitrusting van de veiligheidsmachten van de federale regering van Somalië en tegelijk de eerbiediging van de mensenrechten en de toepassing van de wet versterkt.

(Spreekster verklaart zich bereid om een “blauwe kaart”- vraag krachtens (artikel 149, lid 8 van het Reglement te beantwoorden)

  Luis de Grandes Pascual (PPE). - (ES) Vindt de geachte afgevaardigde het onverantwoordelijk om te zeggen dat Spanje de plaats is waar de Spaanse regering ter verantwoording moet worden geroepen en dat we het hier over Europa en Europese maatregelen voor de versterking van Atalanta moeten hebben?

  Eider Gardiazábal Rubial (S&D). - (ES) Mijnheer Grandes, probeert u geen spelletjes te spelen. Wat ik onverantwoordelijk vind is dat u uw interventie gebruikt om de regering van Spanje van opzij aan te vallen.

  Georgios Papanikolaou (PPE). – (EL) Mevrouw de Voorzitter, het is een feit dat de Somalische piraten een bedreiging vormen voor de internationale scheepvaart. Deze piraterij heeft niet alleen gevolgen voor de kosten en de geloofwaardigheid van het zeevervoer maar belet vooral de internationale humanitaire hulpverlening aan Somalië, waardoor de ernstige voedselcrisis in het land alleen maar erger wordt. Ik moet er evenwel op wijzen dat landen met een lange traditie in de koopvaardij, zoals Griekenland en andere Middellandse-Zeelanden, bijzonder hard getroffen worden. Ik begrijp dat de EU-missie voor de bescherming van het zeegebied bij de Hoorn van Afrika een belangrijke stap is, maar wij moeten wel beseffen dat de verschijnselen die vroeger alleen tot onze fantasiewereld behoorden en in films te zien waren – toen ik klein was las ik daar graag verhalen over – nu voor onze deur gebeuren en een zichtbaar gevaar, een realiteit zijn geworden. Daarom moeten wij onze inspanningen coördineren en nog meer druk uitoefenen op de Raad en de Commissie opdat zij nog meer politieke initiatieven nemen.

  Josefa Andrés Barea (S&D). - (ES) Mevrouw de Voorzitter, voor Spanje is het onderwerp piraterij erg belangrijk, omdat onze vissersschepen er ook door worden getroffen, en ik wil de vissers en de reder van de Alakrana en de Spaanse regering feliciteren met de bevrijding van het schip en alle inspanningen die daarvoor zijn verricht.

Vissersschepen zijn een doelwit van de piraten en het is duidelijk dat ze voor de piraten een onweerstaanbare kans vormen om losgeld te vragen. Zoals de Raad heeft gezegd, hebben de piraten hun werkwijze gemoderniseerd, zowel op land als op zee. Hun activiteiten zijn winstgevend, en de lidstaten moeten daar een antwoord op vinden.

Operatie Atalanta is een succes. Ook de commissaris heeft gewezen op het grote aantal activiteiten dat is uitgevoerd, belangrijke activiteiten, maar operatie Atalanta moet worden uitgebreid en verbeterd. De vissersschepen moeten worden beschermd, waardoor ze minder kwetsbaar worden, en het gebied waarin ze worden beschermd moet worden uitgebreid.

Maar vooral hebben we een oplossing op de grond nodig, want daar ligt de oorzaak van het probleem. Zoals de Commissie heeft gezegd, is er democratische stabiliteit nodig. We vragen de Commissie of ze bereid is een top over piraterij in het gebied te organiseren, om oplossingen te vinden voor wat er op zee gebeurt.

  Raül Romeva i Rueda (Verts/ALE) . – (ES) Ook ik ben logischerwijs blij met de goede afloop van de zaak-Alakrana, maar ik vrees dat dit helaas niet de laatste kaping zal zijn. Laten we niet vergeten dat, zoals al is gezegd, piraterij wordt gevoed door armoede, maar ook door de gebreken van en de lacunes in een systeem dat niet werkt.

Hoewel het triest en betreurenswaardig is dat er zeelieden worden gegijzeld, mensen die uiteindelijk alleen maar hun werk doen, is het ook triest en betreurenswaardig dat er gebruik wordt gemaakt van het ontbreken van een effectieve overheid, niet alleen in Somalië, maar in het hele gebied, om illegaal te vissen of verontreinigend afval in de wateren van Somalië te dumpen. Want dat is helaas gebeurd, mijnheer de Grandes Pascual.

We veroordelen elke vorm van piraterij, zonder enige twijfel, maar de strijd tegen dit verschijnsel vereist meer dan alleen soldaten en huurlingen. Het reduceren van die strijd tot het inzetten van militaire middelen kan zelfs contraproductief werken, aangezien het conflict hierdoor op een zorgwekkende manier zou kunnen escaleren, vooral omdat we weten dat sommige rederijen, juist om hun aanwezigheid in het gebied te maximaliseren, te grote risico’s nemen en zich te ver van de beschermde zones begeven, wat logischerwijs risico’s met zich meebrengt die altijd moeilijk te beheersen zijn.

  Carmen Fraga Estévez (PPE). - (ES) Mevrouw de Voorzitter, hoewel er illegaal wordt gevist in de Indische Oceaan, kan dit etiket nooit op de communautaire vloot worden geplakt, zoals enkele personen hier hebben proberen te doen. Ik ga het volgende zeggen: de activiteiten van de communautaire vloot zijn volstrekt legaal, want ze vinden plaats op basis van licenties in het kader van de visserijovereenkomst tussen de Europese Unie en de Seychellen en onder toezicht van de Commissie voor de tonijnvisserij in de Indische Oceaan, die de tonijnvisserij in deze wateren reguleert en beheert.

In de tweede plaats zijn alle communautaire schepen uitgerust met een systeem voor controle per satelliet, waardoor ze in real-time en op elk moment kunnen worden gelokaliseerd door de militaire en visserijautoriteiten.

In de derde plaats zijn er ook waarnemers aan boord en houdt de communautaire vloot zich aan strikte regels met betrekking tot het verstrekken van informatie over de visserijactiviteiten, onder meer door het bijhouden van logboeken, het afstaan van vangstmonsters en het verbod op overladen op volle zee.

En tot slot is de hele communautaire vloot naar behoren ingeschreven in het regionale vlootregister van de Commissie voor de tonijnvisserij in de Indische Oceaan, en ik zou graag willen dat de Commissie en de Raad bevestigen dat de Europese vloot die in deze wateren vist dat op volkomen legale wijze doet.

  Janusz Władysław Zemke (S&D). – (PL) Mevrouw de Voorzitter, ik wil graag mijn dank uitspreken en ik wil allereerst zeggen dat we naar mijn mening vandaag zeer goede en betrouwbare informatie hebben gekregen van zowel de heer Bildt als de commissaris. Deze informatie laat zien dat de inspanningen van de Europese Unie met name gericht zijn op twee gebieden. Het eerste is humanitaire hulp, het tweede is militair ingrijpen, en deze twee gebieden van activiteit worden gelukkig steeds effectiever. Ik wil echter het volgende vragen: moeten we niet ten minste hetzelfde belang hechten aan het opbouwen van de staat in Somalië, omdat het een land is zonder behoorlijk bestuur? Moeten we niet ook de lokale politie en een basislegermacht opbouwen? Naar mijn mening zal het, als dit derde gebied niet op dezelfde manier wordt behandeld als de andere twee gebieden, moeilijk worden om op de lange termijn succesvol te zijn.

  Carl Bildt, fungerend voorzitter van de Raad. – (EN) Mevrouw de Voorzitter, ik zal het heel kort houden. Somalië is een groot probleem. Het is al twintig jaar een groot probleem. We hebben gesproken over piraterij, maar laten we de rampzalige humanitaire situatie niet vergeten. Laten we het probleem van de terroristen niet vergeten en laten we de instabiliteit van de regio niet vergeten.

Op den duur moeten we proberen dat allemaal op te lossen, maar laten we ook realistisch zijn. De internationale gemeenschap, de Verenigde Naties en anderen worstelen al heel lang met Somalië. De resultaten zijn tot nu toe tamelijk beperkt. Wij zijn op dit terrein vrij laat actief geworden met pogingen om een oplossing te vinden voor Somalië, maar we proberen bepaalde dingen te doen.

Atalanta hebben we allemaal tot een succes uitgeroepen, maar laten we niet denken dat die operatie alle problemen kan oplossen. Wanneer we spreken over uitbreiding naar de Indische Oceaan, hebben we het over echt enorme gebieden. Zelfs als we alle marine-eenheden van alle landen van de Europese Unie zouden inzetten, zou absoluut succes niet verzekerd zijn.

Bovendien krijgen sommige van deze piraten natuurlijk ook geld toegestoken, waardoor ze kunnen investeren in nog meer middelen. Dat maakt het probleem tot een tamelijk grote uitdaging.

Dat is geen reden om niet te doen wat we kunnen. Onder voorbehoud van alle moeilijkheden moeten we proberen de federale overgangsregering steun te bieden.

Dit proberen we te doen met verschillende opleidingsprogramma’s. Is er een garantie dat deze aanpak succes zal hebben? Nee, maar het enige waar we absoluut zeker van kunnen zijn is dat we geen succes zullen hebben als we het niet eens proberen. Als we het proberen, is er ten minste de mogelijkheid dat we een positieve bijdrage leveren. En als we niets anders hebben bijgedragen, zijn we er in elk geval in geslaagd de leveringen van het Wereldvoedselprogramma veilig te stellen voor de hongerende en lijdende bevolking van Somalië. Dat is op zich al iets om trots op te zijn.

  Benita Ferrero-Waldner, lid van de Commissie. – (EN) Mevrouw de Voorzitter, ik weet heel goed dat dit een zaak is die in sommige lidstaten heel belangrijk is vanwege de slachtoffers die er gevallen zijn door de problemen daar. Onze Griekse collega die me een vraag heeft gesteld die ik wilde beantwoorden, is hier niet meer aanwezig, maar ik wilde uitleggen wat we hebben gedaan en waarom ik heb gezegd dat er enig succes is geboekt.

Zoals onze voorzitter heeft gezegd, is er een zogenoemd Djiboutiproces geweest, alsmede de internationale contactgroep waarvan de Commissie deel heeft uitgemaakt en waarin onze oud-collega Louis Michel, die nu lid is van het Europees Parlement, heel hard heeft geijverd voor hulp en steun aan de overgangsregering. Die regering is nog steeds de meest aangewezen instantie om enige stabiliteit te brengen in Somalië. Dat is onze eerste en belangrijkste opgave en we zullen die moeten uitvoeren met diplomatieke en politieke steun.

Dan moeten we de schepen en alle opvarenden helpen en beschermen. Dan moeten we ook doen wat ik al eerder zei – de laatste spreker heeft me misschien eerder daarover horen spreken. Ik heb gezegd dat institutionele opbouw, capaciteitsopbouw, ondersteuning van het wettelijke proces, hulp aan de bevolking, absoluut fundamenteel zijn. Alleen dan, als er meer stabiliteit in het land is en er stappen zijn ondernomen om de armoede uit te roeien, kan dat alles worden gerealiseerd. Het is dus echt een heel complex proces.

Om afgezien daarvan ook hulp te kunnen bieden, geven we concrete steun aan 29 projecten ter waarde van meer dan vijftig miljoen euro, een enorm bedrag voor deze mensen, waarmee bestuur, veiligheid en maatschappelijke organisaties worden gesteund, alsmede het verzoeningsproces en de institutionele opbouw. Het uiteindelijke doel is de vorming van een functionerende staat die de Somalische bevolking kan dienen en waarbinnen we ook het terrorisme moeten bestrijden. Het terrorisme is helaas erg diep geworteld in dit gebied waar vrijwel geen staatsgezag bestaat, dus we staan voor een bijzonder zware opgave.

Iemand vroeg of er in de toekomst een top over piraterij kan worden gehouden. Wij als Commissie zouden daar zeker niet tegen zijn, maar ik denk dat dit moet worden besloten door de lidstaten en dat dit misschien in het bijzonder een zaak is voor het komende Spaanse voorzitterschap. Als het belangstelling heeft, zou het inderdaad een top kunnen organiseren.

  De Voorzitter. – Er zijn zes ontwerpresoluties⁽¹⁾ ingediend overeenkomstig artikel 110, lid 2, van het Reglement.

Het debat is gesloten.

De stemming vindt morgen, donderdag 26 november 2009, plaats.

Schriftelijke verklaringen (artikel 149)

  Alain Cadec (PPE), schriftelijk. – (FR) Mevrouw de Voorzitter, dames en heren, ik wil graag mijn onvoorwaardelijke steun aan deze resolutie geven, omdat zij de relevantie van operatie Atalanta en het welslagen ervan onderstreept. Ik ben me er terdege van bewust dat het gaat om een immense taak, gezien de grote omvang van het betrokken gebied, maar ik zou graag zien dat de Europese vissersboten die in het gebied werken, als zeer kwetsbare schepen worden beschouwd en daarom speciale bescherming krijgen. Ze dienen derhalve in categorie 3 te worden ingedeeld.

Met name tonijnvissersboten zijn bijzonder kwetsbaar, omdat zij enerzijds een zeer laag vrijboord hebben en anderzijds tijdens het vissen met de zegen stil liggen en niet kunnen manoeuvreren: dat wil zeggen, vier tot vijf uur lang. In die periode zijn ze dus een gemakkelijke prooi voor piraten. Deze bijzondere omstandigheid rechtvaardigt dit speciale verzoek. Overigens wijs ik erop dat deze indeling in het kader van operatie Atalanta boven op de Franse en Spaanse beschermingsmaatregelen komt die aan boord van de schepen gelden.

  Filip Kaczmarek (PPE), schriftelijk. – (PL) De Commissie en de Raad hebben gelijk. Het enige mogelijke antwoord op de situatie in Somalië is een brede aanpak van het conflict daar, met gecoördineerd optreden van alle partijen die zich inzetten voor stabiliteit in de regio en het uitbannen van piraterij. Onze onmiddellijke doelstelling als het gaat om het probleem van de uitbanning van piraterij moet natuurlijk de voortzetting van operatie Atalanta zijn. Hierbij moet zelfs het mandaat worden uitgebreid, zodat vissers ook beschermd worden. Ik begrijp niet waarop bepaalde leden van dit Parlement de vissers niet willen beschermen. Als we handels- en toeristenvaart en schepen met voedselhulp beschermen, moeten we ook al het mogelijke doen om te zorgen dat vissers hun werk veilig kunnen doen.

Tegelijkertijd mogen we de langetermijndoelstelling niet uit het oog verliezen, die een voorwaarde is om een blijvende oplossing voor het probleem van piraterij te kunnen vinden. Ik heb het dan over vrede, stabiliteit, de uitbanning van armoede en de ontwikkeling van het land. Op de lange termijn moeten we ons daarom richten op:

• versterking van de AMISOM-missie,

• strikte handhaving en uitvoering van het wapenembargo tegen Somalië,

• stabilisering van het land door middel van een gecoördineerde en uitgebreide actiestrategie voor de Europese Unie, de Afrikaanse Unie en de VS,

• streven naar blijvende vredesovereenkomsten tussen de partijen en

• ondersteuning van de opbouw van staatsinstellingen die in het hele land actief zijn.