ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με την παροχή διά βίου μάθησης για γνώση, δημιουργικότητα και καινοτομία - εφαρμογή του προγράμματος εργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010»

20.11.2008 - (2008/2102(INI))

Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας
Εισηγήτρια: Ljudmila Novak

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με την παροχή διά βίου μάθησης για γνώση, δημιουργικότητα και καινοτομία - εφαρμογή του προγράμματος εργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010»

(2008/2102(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–   έχοντας υπόψη τα άρθρα 149 και 150 της Συνθήκης ΕΚ,

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 12ης Νοεμβρίου 2007 με τίτλο «Παροχή διά βίου μάθησης για γνώση, δημιουργικότητα και καινοτομία - Σχέδιο κοινής έκθεσης προόδου του Συμβουλίου και της Επιτροπής για το 2008 σχετικά με την εφαρμογή του προγράμματος εργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010» (COM(2007)0703), καθώς και το συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (SEC(2007)1484),

–   έχοντας υπόψη το λεπτομερές πρόγραμμα των επακόλουθων εργασιών σχετικά με τους στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Ευρώπη[1] και τις επακόλουθες κοινές ενδιάμεσες εκθέσεις προόδου σχετικά με την εφαρμογή του,

–   έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Συμβουλίου της 15ης Νοεμβρίου 2007 για την εκπαίδευση και κατάρτιση ως βασική κινητήρια δύναμη της Στρατηγικής της Λισαβόνας[2],

–   έχοντας υπόψη την απόφαση αριθ. 1720/2006/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 15ης Νοεμβρίου 2006 για τη θέσπιση προγράμματος δράσης στον τομέα της διά βίου μάθησης[3],

–   έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Συμβουλίου της 15ης Νοεμβρίου 2007 για τις «νέες δεξιότητες για νέες θέσεις εργασίας»[4],

–   έχοντας υπόψη το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής της 28ης Αυγούστου 2007 με τίτλο «Προς μία πολιτική και πρακτική εκπαίδευσης και κατάρτισης που βασίζονται περισσότερο στη γνώση» SEC(2007) 1098,

–   έχοντας υπόψη τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2008, σχετικά με τη θέσπιση του ευρωπαϊκού πλαισίου επαγγελματικών προσόντων για τη διά βίου μάθηση[5],

–   έχοντας υπόψη τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 15ης Φεβρουαρίου 2006 για περαιτέρω ευρωπαϊκή συνεργασία με σκοπό τη διασφάλιση ποιότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση[6],

–   έχοντας υπόψη τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Ποιότητας για την Κινητικότητα[7],

–   έχοντας υπόψη του το ψήφισμά του της 13ης Νοεμβρίου 2007 σχετικά με το ρόλο του αθλητισμού στην παιδεία[8],

–   έχοντας υπόψη τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 18ης Δεκεμβρίου 2006 σχετικά με τις βασικές ικανότητες της δια βίου μάθησης[9],

–   έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 16ης Ιανουαρίου 2008 σχετικά με την εκπαίδευση ενηλίκων: ποτέ δεν είναι αργά για μάθηση[10],

–   έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 23ης Σεπτεμβρίου 2008 σχετικά με τη διαδικασία της Μπολόνια και την κινητικότητα των φοιτητών[11],

–   έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 23ης Σεπτεμβρίου 2008 σχετικά με τη βελτίωση της ποιότητας της κατάρτισης των εκπαιδευτικών[12],

–   έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 13ης και 14ης Μαρτίου 2008,

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 45 του Κανονισμού του,

–   έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων (A6‑0455/2008),

Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει, έως το 2010, να αποκτήσει ηγετική θέση σε παγκόσμια κλίμακα όσον αφορά την ποιότητα των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς τα συστήματα αυτά έχουν ζωτική σημασία για την περαιτέρω πρόοδο στο πλαίσιο της διαδικασίας της Λισαβόνας,

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι έχει επιτευχθεί πρόοδος στην ενίσχυση της αυτονομίας και της ευθύνης των πανεπιστημίων και ότι πρέπει να ενισχυθεί η υποστήριξη των πανεπιστημίων στη διαδικασία αυτή,

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης πρέπει να παρέχουν ίσες ευκαιρίες στις γυναίκες και τους άνδρες,

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας των φύλων στις πολιτικές εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι απαραίτητη για την επιτυχία της στρατηγικής της Λισαβόνας, ένας από τους στόχους της οποίας είναι η εξάλειψη των ανισοτήτων μεταξύ των γυναικών και των ανδρών στις ευρωπαϊκές αγορές εργασίας, μεταξύ άλλων με την άνοδο του ποσοστού απασχόλησης των γυναικών στο 60% έως το 2010,

Ε.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη μέλη πρέπει, μέσω της συνεργασίας και της ανταλλαγής ορθών πρακτικών, να δώσουν ώθηση στη μεταρρύθμιση των εθνικών τους συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης,

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι συνεκτικές και ολοκληρωμένες στρατηγικές και τα εργαλεία για τη διά βίου μάθηση που έχουν συμφωνηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο πρέπει να εφαρμοστούν με συνέπεια, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της Λισαβόνας και να ενισχυθεί το τρίγωνο της γνώσης,

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρώπη χρειάζεται υψηλότερα επίπεδα δεξιοτήτων, και ότι η δημιουργικότητα και η καινοτομία πρέπει να προωθηθούν σε όλα τα στάδια της εκπαίδευσης και της κατάρτισης,

Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για τις μελλοντικές ανάγκες δεξιοτήτων στους τομείς του περιβάλλοντος και της κοινωνίας, καθιστώντας, επί παραδείγματι, την αλλαγή του κλίματος και άλλα περιβαλλοντικά ζητήματα διαθεματικά αντικείμενα μελέτης σε όλες τις μορφές μάθησης,

Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα προγράμματα σπουδών θα πρέπει να συνεισφέρουν στην προσωπική ανάπτυξη των μαθητών και των σπουδαστών, με τη συμπερίληψη της διδασκαλίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ευρωπαϊκών αξιών,

Ι.   λαμβάνοντας υπόψη ότι η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης και η δυνατότητα πρόσβασης των πολιτών σε αυτές πρέπει να θεωρηθούν ως μείζονες στόχοι πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο,

ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εκπαίδευση και η κατάρτιση πρέπει πάντοτε να λαμβάνουν υπόψη τις δυνατότητες, τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο·

1.  χαιρετίζει την προαναφερόμενη ανακοίνωση της Επιτροπής της 12ης Νοεμβρίου 2007 και τις βελτιώσεις που περιλαμβάνει·

2.  επισημαίνει ότι η δράση στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης θα πρέπει να στηρίζεται σταθερά από συμπληρωματικά μέτρα κοινωνικοοικονομικής φύσης με σκοπό τη βελτίωση του γενικού βιοτικού επιπέδου των ευρωπαίων πολιτών·

3.  τονίζει την ανάγκη ένταξης των μεταναστών και των μειονοτήτων (ιδίως των Ρομά) και της προώθησης της ένταξης ομάδων με ειδικές ανάγκες (κυρίως των γυναικών, των ατόμων με αναπηρία και των ηλικιωμένων) σε όλα τα επίπεδα και σε όλους τους τομείς της εκπαίδευσης· θεωρεί ότι θα πρέπει να δοθεί πρόσθετη στήριξη στους μετανάστες, ενώ οι εθνοτικές μειονότητες και οι Ρομά θα πρέπει να λαμβάνουν βοήθεια από καταρτισμένο προσωπικό που θα ανήκει στην ίδια μειονότητα ή τουλάχιστον θα ομιλεί τη μητρική τους γλώσσα·

4.  υπογραμμίζει τη σημασία του αθλητισμού στην εκπαίδευση και την κατάρτιση και την ανάγκη να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στον αθλητισμό, επί παραδείγματι ενισχύοντας την παροχή μαθημάτων φυσικής αγωγής και την άθληση σε όλα τα στάδια εκπαίδευσης και κατάρτισης, από το νηπιαγωγείο έως και το πανεπιστήμιο, και ζητεί στο ωρολόγιο πρόγραμμα να διατίθενται τουλάχιστον τρία μαθήματα φυσικής αγωγής την εβδομάδα ενώ τα σχολεία πρέπει να ενθαρρύνονται να επεκτείνουν το ελάχιστο αυτό προβλεπόμενο όριο όσο το δυνατόν περισσότερο·

5.  επισημαίνει τον ζωτικό ρόλο των οικογενειών και του κοινωνικού περιβάλλοντος σε όλες τις πτυχές της εκπαίδευσης και της κατάρτισης·

6.  επισημαίνει ότι η εκπαίδευση είναι καθοριστικής σπουδαιότητας για την κοινωνική καταξίωση και την ατομική ανάπτυξη τόσο των γυναικών όσο και των ανδρών· υπογραμμίζει συνεπώς πόσο σημαντική είναι η ενίσχυση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης ως θεμελιώδης παράμετρος για την επίτευξη του στόχου της προώθησης της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών·

7.  αποδοκιμάζει το γεγονός ότι τα εκπαιδευτικά συστήματα αποθαρρύνουν τις γυναίκες να ακολουθήσουν τομείς σπουδών και επαγγελματικής κατάρτισης στους οποίους κατά παράδοση κυριαρχούν οι άνδρες, αλλά επιδοκιμάζει μέτρα για την προώθηση της ισότητας μεταξύ των δύο φύλων και προτρέπει τα κράτη μέλη να ξεκινήσουν προγράμματα που προτείνουν στις γυναίκες δυνατότητες κατά το δυνατόν διαφοροποιημένου επαγγελματικού προσανατολισμού και επακόλουθης στήριξης στην αγορά εργασίας·

8.  υπογραμμίζει ότι οι υφιστάμενες ανισότητες ευκαιριών μεταξύ γυναικών και ανδρών όσον αφορά τη δια βίου ποιοτική διδασκαλία και εκπαίδευση είναι μάλλον αισθητότερες στις νησιωτικές περιοχές και στις μειονεκτικές από γεωγραφική και κοινωνική άποψη περιοχές· ζητεί συνεπώς τη μεγαλύτερη προώθηση εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών στο πλαίσιο της περιφερειακής πολιτικής·

9.  επισημαίνει την χρόνια υποεκπροσώπηση των γυναικών σε ορισμένους τομείς σπουδών, σε όλα τα επίπεδα, καθώς και στον ερευνητικό τομέα· ενθαρρύνει συνεπώς την ανάληψη συγκεκριμένων και θετικών δράσεων προκειμένου να βελτιωθεί η κατάσταση αυτή·

10. παρατηρεί ότι οι σπουδαστές που διακόπτουν τον κύκλο σπουδών τους, και ιδίως οι νέες μητέρες, είναι δυνατό να υφίστανται δυσμενείς διακρίσεις, και ζητεί να υιοθετούνται ελαστικότερες τακτικές που θα διευκολύνουν τη συνέχιση των σπουδών ή της κατάρτισης μετά τη γέννηση ενός παιδιού και το συνδυασμό των σπουδών με την επαγγελματική και την οικογενειακή ζωή·

11. παρατηρεί ότι πρέπει να βελτιωθεί η ποιότητα των προγραμμάτων σπουδών και της διδασκαλίας σε όλα τα επίπεδα, να ενισχυθεί η κοινωνική ασφάλιση των εκπαιδευτικών και να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην κατάρτιση και στην κινητικότητά τους·

12. υπογραμμίζει ότι θα πρέπει να προωθηθεί ιδιαίτερα η εκπαίδευση στα μέσα επικοινωνίας και στις ΤΠΕ, και συνιστά να αποτελεί η εκπαίδευση στα μέσα ενημέρωσης αναπόσπαστο μέρος του προγράμματος σπουδών σε όλες τις σχολικές βαθμίδες και να προσφέρονται στους εκπαιδευτικούς και τους ηλικιωμένους προγράμματα διδασκαλίας για τα μέσα ενημέρωσης·

13. επισημαίνει ότι πρέπει να διευκολυνθεί η μετάβαση μεταξύ των διαφόρων συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και μεταξύ της τυπικής, της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης·

14. προτρέπει το Συμβούλιο να παρακολουθήσει την πρακτική εφαρμογή των ευρωπαϊκών πολιτικών εκπαίδευσης και μάθησης από κάθε κράτος μέλος· θεωρεί ότι οι εθνικές κυβερνήσεις θα πρέπει να θέσουν εθνικούς στόχους στον τομέα αυτόν με διαφανή τρόπο, και να θεσπίσουν την κατάλληλη νομοθεσία και τα συναφή μέτρα για να διασφαλίσουν την επίτευξη των ευρωπαϊκών προτύπων, και ιδιαίτερα την εφαρμογή των εγκεκριμένων μέσων σε επίπεδο ΕΕ, όπως για παράδειγμα της σύστασης σχετικά με τις βασικές ικανότητες για τη διά βίου μάθηση, του ευρωπαϊκού πλαισίου επαγγελματικών προσόντων και του Europass·

Προσχολική εκπαίδευση

15. τονίζει την ανάγκη να διατεθούν περισσότεροι πόροι για τη βελτίωση των υλικών συνθηκών και των κτιρίων και για συνεχή μέτρα επιμόρφωσης των παιδαγωγών προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα της προσχολικής εκπαίδευσης και να ενισχυθούν οι πόροι και οι επενδύσεις, δεδομένου ότι η γενική πρόσβαση σε ποιοτικά υψηλού επιπέδου προσχολική εκπαίδευση είναι αποτελεσματικός τρόπος για να εξασφαλιστεί η πρόσβαση στη διά βίου μάθηση όλων των παιδιών και ιδίως των παιδιών που προέρχονται από μη προνομιούχες κοινωνικές ομάδες ή μειονότητες·

16. επισημαίνει τη σημασία της ανάπτυξης των βασικών δεξιοτήτων των παιδιών, της εκμάθησης της μητρικής τους γλώσσας ή της γλώσσας της χώρας διαμονής τους, και της απόκτησης δεξιοτήτων ανάγνωσης και γραφής όσο το δυνατόν νωρίτερα·

17. φρονεί ότι η εκμάθηση μιας δεύτερης γλώσσας θα έπρεπε να αρχίζει από αυτά τα πρώτα στάδια, αλλά η επαφή των νηπίων με τις γλώσσες πρέπει να γίνεται με τη μορφή παιχνιδιού και χωρίς πίεση όσον αφορά την επίδοση·

18. καλεί όλα τα κράτη μέλη να καταστήσουν την προσχολική εκπαίδευση υποχρεωτική·

Πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση

19. επισημαίνει την ανάγκη να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα άτομα που θα μπορούσαν ενδεχομένως να εγκαταλείψουν την εκπαίδευση σε μεταγενέστερο στάδιο· πιστεύει ότι πρέπει να θεσπιστούν ειδικά προγράμματα και μέτρα για τη μείωση του ποσοστού εγκατάλειψης και ότι, στις περιπτώσεις όπου η εγκατάλειψη είναι αναπόφευκτη και συνεχίζει να συμβαίνει, πρέπει να παρέχεται στα εν λόγω άτομα υποστήριξη και ευκαιρίες προκειμένου να επανενταχθούν στην κοινωνία και να ακολουθήσουν τις σπουδές που είναι κατάλληλες για αυτούς·

20. τονίζει ότι η πρωτοβάθμια και η δευτεροβάθμια εκπαίδευση θα πρέπει να εξοπλίζει τα παιδιά ώστε να αναπτύσσουν αυτόνομη, δημιουργική και καινοτόμο σκέψη, καθώς και να τα καθιστά πολίτες με κριτική στάση προς τα μέσα ενημέρωσης και με ικανότητα προβληματισμού·

21. υπογραμμίζει τη σημασία των προγραμμάτων διδασκαλίας στα σχολεία κάθε κράτους μέλους τα οποία πρέπει να περιλαμβάνουν μαθήματα που να έχουν ως στόχο την ενίσχυση και την ανάπτυξη της δημιουργικότητας και της καινοτόμου σκέψης των παιδιών·

22. θεωρεί ότι τα προγράμματα διδασκαλίας και το περιεχόμενό τους πρέπει να ενημερώνονται διαρκώς, ώστε να παραμένουν επίκαιρα, και τονίζει τον σημαντικό ρόλο των επιχειρηματικών ικανοτήτων και των εθελοντικών δραστηριοτήτων στην υποστήριξη της ατομικής ανάπτυξης, και τονίζει ότι όλα τα κράτη μέλη πρέπει να δίνουν μεγαλύτερη σημασία στην κατάρτιση των εκπαιδευτικών και να διαθέτουν περισσότερους πόρους για τον σκοπό αυτόν, προκειμένου να επιτύχουν σημαντική πρόοδο στην υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής της Λισαβόνας στο πλαίσιο του προγράμματος εργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010» και να προωθήσουν τη διά βίου μάθηση στην επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

23. εκφράζει την πεποίθηση ότι τα παιδιά θα πρέπει να μαθαίνουν μια δεύτερη ξένη γλώσσα όσο το δυνατόν νωρίτερα·

24. ενθαρρύνει την εκμάθηση ξένων γλωσσών από νεαρή ηλικία και την συμπερίληψη της διδασκαλίας ξένων γλωσσών σε όλα τα προγράμματα διδασκαλίας των σχολείων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης· τονίζει ότι για την επίτευξη αυτού του στόχου πρέπει να διατεθούν επαρκείς πόροι για την πρόσληψη και την κατάρτιση καθηγητών ξένων γλωσσών·

25. θεωρεί ότι η ανάπτυξη των προσωπικών ταλέντων, των ειδικών δεξιοτήτων και των φυσικών ικανοτήτων των μαθητών πρέπει να αποτελεί βασικό στόχο σε αυτό το στάδιο της εκπαίδευσης· επισημαίνει ότι οι ικανότητες αυτές θα μπορούσαν να αποτελέσουν αργότερα τη βάση για εργασία και απασχόληση·

24. τονίζει ότι πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στους μαθητές που δεν έχουν αποκτήσει ή δεν αποκτούν βασικές δεξιότητες, καθώς και στους χαρισματικούς μαθητές, προκειμένου να μπορέσουν να αναπτύξουν περαιτέρω τις εξαιρετικές ικανότητες και τα ταλέντα τους·

27. συνιστά στα κράτη μέλη να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα των ακαδημαϊκών και επαγγελματικών προσόντων των εκπαιδευτικών, καθώς και την κατάρτιση και τη διά βίου μάθησή τους·

28. υποστηρίζει θερμά την προώθηση της συνεχούς και της συνεπούς κατάρτισης των εκπαιδευτικών κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους ζωής· είναι της άποψης ότι όλοι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να έχουν τακτικά τη δυνατότητα να ανανεώνουν τις ικανότητες και τα επαγγελματικά προσόντα τους, καθώς και τις παιδαγωγικές τους γνώσεις·

29. συνιστά να συμπεριληφθεί στα προγράμματα σπουδών το συντομότερο δυνατόν η διδασκαλία της αγωγής του ευρωπαίου πολίτη, προκειμένου να εκπαιδευθεί μια νέα γενιά που θα έχει επίγνωση των ευρωπαϊκών αξιών, σχετικά με θέματα και τομείς όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, η πολιτιστική πολυμορφία, η ανοχή, η προστασία του περιβάλλοντος, η αλλαγή του κλίματος κτλ.·

Επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ)

30. επισημαίνει ότι πρέπει να ενισχυθεί τόσο η ποιότητα όσο και η ελκυστικότητα της ΕΕΚ·

31. επισημαίνει ότι η ΕΕΚ θα πρέπει να συνδεθεί καλύτερα και να ενσωματωθεί πιο συνεκτικά τόσο στην ευρωπαϊκή οικονομία όσο και στις εθνικές οικονομίες, προκειμένου να συντονιστεί η εκπαιδευτική διαδικασία με την αγορά εργασίας·

32. τονίζει ότι πρέπει να ενισχυθεί σημαντικά η κινητικότητα (όχι μόνο γεωγραφικά, αλλά και μεταξύ της ΕΕΚ και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης) των σπουδαστών και των εκπαιδευτικών·

Τριτοβάθμια εκπαίδευση

33. θεωρεί ότι τα προγράμματα σπουδών των πανεπιστημίων πρέπει να εκσυγχρονιστούν, προκειμένου να ικανοποιήσουν τις σημερινές και μελλοντικές κοινωνικοοικονομικές ανάγκες·

34. συνιστά να αναπτυχθούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κατά προτεραιότητα διεπιστημονικά, δηλαδή ολοκληρωμένα διδακτικά προγράμματα κάθε επιστημονικού πεδίου, για την εκπαίδευση ειδικών που θα είναι σε θέση να επιλύουν τα πιο πολύπλοκα προβλήματα του σημερινού κόσμου·

35. υπογραμμίζει ότι πρέπει να αυξηθεί το ενδιαφέρον των σπουδαστών και των μαθητών για το περιεχόμενο και τα προγράμματα σπουδών που αφορούν την τεχνολογία, τις φυσικές επιστήμες και την προστασία του περιβάλλοντος·

36. καλεί τα κράτη μέλη να ενισχύσουν αποτελεσματικά τις συμπράξεις μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων και, επιπροσθέτως, τις συμπράξεις μεταξύ πανεπιστημίων και πολλών άλλων εθνικών, περιφερειακών και τοπικών φορέων·

37. επισημαίνει ότι πρέπει να ενισχυθεί σημαντικά η συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ότι, επιπλέον, πρέπει να καταστεί όσο το δυνατόν ευκολότερη η δυνατότητα μεταφοράς των επαγγελματικών προσόντων·

38. επισημαίνει ότι πρέπει να επικαιροποιείται συνεχώς το έργο των δασκάλων και των καθηγητών καθώς και τα προγράμματα, τα περιεχόμενα και οι μέθοδοι διδασκαλίας·

39. προτείνει να συνδεθεί το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Έρευνας με τη διαδικασία της Μπολόνια και να ληφθεί υπόψη στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης·

40. συνιστά ένθερμα στα κράτη μέλη να βελτιώσουν την κινητικότητα των σπουδαστών και των διδασκόντων, περιλαμβανομένης και της κινητικότητας μεταξύ χωρών, προγραμμάτων και επιστημονικών κλάδων· τονίζει εν προκειμένω τη σημασία που έχει η εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Χάρτη Ποιότητας για την Κινητικότητα ως προς τη δημιουργία ενός πραγματικού ευρωπαϊκού χώρου για τη διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς και για την προώθηση της οικονομικής, κοινωνικής και περιφερειακής συνεργασίας·

Διά βίου μάθηση

41. φρονεί ότι πρέπει να ενθαρρύνονται συνεχώς οι εργοδότες να μεριμνούν για την εκπαίδευση και την κατάρτιση των εργαζομένων τους, καθώς και να τους παρέχονται κίνητρα που θα επιτρέπουν στους εργαζόμενους με χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων να συμμετέχουν σε προγράμματα διά βίου μάθησης·

42. επισημαίνει ότι θα πρέπει να λαμβάνονται ιδίως υπόψη τα άτομα από μειονεκτικό κοινωνικό περιβάλλον και με ειδικές ανάγκες, οι πρώην τρόφιμοι αναμορφωτηρίων και οι πρώην κρατούμενοι·

43. τονίζει ότι κυρίως οι γυναίκες πρέπει να ενθαρρύνονται, προκειμένου να συμμετέχουν στις ευκαιρίες εκπαίδευσης και κατάρτισης, και εν προκειμένω πρέπει επίσης να προσφέρονται και να προωθούνται ειδικά προγράμματα για τη στήριξη της διά βίου μάθησης των γυναικών·

44. τονίζει ότι πρέπει να ενθαρρύνονται ιδιαίτερα οι εργαζόμενοι με χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων και οι ηλικιωμένοι εργαζόμενοι και να δημιουργούνται κίνητρα για αυτούς, προκειμένου να συμμετέχουν στα προγράμματα διά βίου μάθησης·

45. ζητεί να προσδίδεται ιδιαίτερη σπουδαιότητα στα προγράμματα εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης των ενηλίκων στις μειονεκτικότερες κατηγορίες ατόμων στην αγορά εργασίας και συγκεκριμένα στους νέους στις γυναίκες, ιδίως των αγροτικών περιοχών, και στους ηλικιωμένους·

46. ζητεί να λαμβάνεται υπόψη ότι η διαπαιδαγώγηση γυναικών και ανδρών σχετικά με την ιδιότητα του γονέα είναι ζωτικής σπουδαιότητας για την καλή διαβίωση των ατόμων, την καταπολέμηση της φτώχειας και την κοινωνική συνοχή· προς το σκοπό αυτό, επιθυμεί να εφαρμόζονται στο πλαίσιο της εκπαίδευσης και της μάθησης πολυσχιδή προγράμματα δια βίου κατάρτισης καθώς και της κατάρτισης των εκπαιδευτών για μέλλοντες γονείς·

47. υπογραμμίζει ότι οι γνώσεις και τα προσόντα που αποκτώνται μέσω της διά βίου μάθησης πρέπει να αναγνωρίζονται πολύ ευρύτερα και ευκολότερα και για τον λόγο αυτό πιστεύει ότι πρέπει να επισπευτεί επίσης η εφαρμογή του ευρωπαϊκού πλαισίου επαγγελματικών προσόντων και του Europass ως μέσων για την προώθηση της διά βίου μάθησης·

48. θεωρεί ότι θα πρέπει να παρέχεται μεγαλύτερη χρηματοδότηση για μέτρα προώθησης της κινητικότητας τόσο από τις ευρωπαϊκές όσο και από τις εθνικές αρχές σε όλα τα στάδια της διά βίου μάθησης·

49. ζητεί να αναγνωριστούν και να αξιοποιηθούν τα πλεονεκτήματα του Ευρωπαϊκού Χάρτη Ποιότητας για την Κινητικότητα και να εφαρμοστούν από τα κράτη μέλη, και να πραγματοποιήσει η Επιτροπή επισκόπηση της εφαρμογής τους στα κράτη μέλη·

50. τονίζει ότι πρέπει να διασφαλιστούν για όλους τους σπουδαστές και τους εργαζόμενους με οικογένεια όσο το δυνατόν περισσότερες κοινωνικές υπηρεσίες και δομές στήριξης (π.χ. παιδικής μέριμνας)·

51. φρονεί ότι θα πρέπει να ενσωματωθούν και να αναγνωριστούν υπηρεσίες εθελοντών στην εφαρμογή του προγράμματος εργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010»·

52. είναι πεπεισμένο ότι θα πρέπει να ενισχυθούν οι ανταλλαγές απόψεων και η αμοιβαία διδασκαλία και μάθηση μεταξύ διαφορετικών ηλικιακών ομάδων·

53. τονίζει ότι τα προγράμματα διά βίου μάθησης πρέπει να στηρίζουν την επιχειρηματικότητα, καθιστώντας τους πολίτες ικανούς να ιδρύουν ΜΜΕ και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες τόσο της κοινωνίας όσο και της οικονομίας·

54. εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι πρέπει να συσταθούν υπηρεσίες καθοδήγησης και ενημέρωσης για τη διά βίου μάθηση για μαθητές όλων των ηλικιακών ομάδων, προκειμένου να υποστηρίξουν τους ανωτέρω στόχους·

o

o o

55. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών.

• [1]  ΕΕ C 142 της 14.6.2002, σελ. 1.
• [2]  ΕΕ C 300 της 12.12.2007, σελ. 1.
• [3]  ΕΕ L 327 της 24.11.2006, σελ. 45.
• [4]  ΕΕ C 290 της 4.12.2007, σελ. 1.
• [5]  ΕΕ C 111 της 6.5.2008, σελ. 1.
• [6]  ΕΕ C 233 E της 28.9.2006, σελ. 100.
• [7]  ΕΕ L 64 της 4.3.2006, σελ. 60.
• [8]  ΕΕ C 282 Ε της 6.11.2008, σελ. 131.
• [9]  ΕΕ L 394 της 30.12.2006, σελ. 10.
• [10]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P6_TA(2008)0013.
• [11]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P6_TA(2008)0423.
• [12]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P6_TA(2008)0422.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Η ανακοίνωση της Επιτροπής:

Τον Νοέμβριο του 2007, η Επιτροπή παρουσίασε ανακοίνωση με τίτλο «Παροχή διά βίου μάθησης για γνώση, δημιουργικότητα και καινοτομία»[1]. Το εν λόγω έγγραφο, η πρόταση της Επιτροπής για την τρίτη κοινή έκθεση προόδου του Συμβουλίου και της Επιτροπής για την εφαρμογή του προγράμματος εργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010», δημοσιεύεται ανά διετία και θα πρέπει να θεωρείται γενικά ως ανασκόπηση της κατάστασης όσον αφορά την ανοικτή μέθοδο συντονισμού στην εκπαίδευση και την κατάρτιση στο πλαίσιο των στόχων της στρατηγικής της Λισαβόνας.

Το έγγραφο αποτελείται από μια έκθεση σχετικά με την κατάσταση των πολιτικών εκπαίδευσης και κατάρτισης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου παρουσιάζονται επιτυχημένες και αποτυχημένες εθνικές πρωτοβουλίες στον τομέα αυτόν. Ωστόσο, η ανακοίνωση δεν καταγράφει απλώς την πρόοδο που έχει συντελεστεί αλλά εντοπίζει τομείς όπου δεν έχει σημειωθεί ακόμη επαρκής πρόοδος, και προτείνει επίσης μέτρα που πρέπει να ληφθούν ώστε να επιτευχθούν περαιτέρω βελτιώσεις. Είναι, λοιπόν, επίσης μια πολιτική δήλωση και μπορεί να θεωρηθεί ως χάρτης πορείας για τα επόμενα έτη.

Η ανακοίνωση βασίζεται σε μια ανάλυση των εθνικών εκθέσεων των κρατών μελών σχετικά με την εφαρμογή του προγράμματος εργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010» (μια λεπτομερής ανάλυση των εν λόγω εκθέσεων περιλαμβάνεται στο συνοδευτικό έγγραφο εργασίας[2]) και σε μια σειρά στατιστικών δεικτών και σημείων αναφοράς.

Η κατάσταση σήμερα:

Παρότι δεν έχει επιτευχθεί ομοιόμορφη πρόοδος (ο ρυθμός της μεταρρύθμισης θα έπρεπε να είναι ταχύτερος και σταθερός, εξακολουθούν δε να απαιτούνται εντατικές προσπάθειες), τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί βελτιώσεις στους ακόλουθους τομείς:

· Στρατηγικές διά βίου μάθησης και συστήματα επαγγελματικών προσόντων:

α)  Οι περισσότερες χώρες έχουν αναπτύξει ρητές στρατηγικές στον εν λόγω τομέα, οι οποίες γενικά περιλαμβάνουν ένα ολοκληρωμένο όραμα για την εκπαίδευση και την κατάρτιση και μια πιο συνεκτική προσέγγισή τους.

β)  Στα περισσότερα κράτη μέλη αναπτύσσονται εθνικά πλαίσια επαγγελματικών προσόντων, με αποτέλεσμα να δίνεται πλέον μεγαλύτερη έμφαση στα αποτελέσματα της μάθησης. Επιπλέον, έχουν δημιουργηθεί συστήματα επικύρωσης της μη τυπικής και άτυπης μάθησης, παρότι εξελίσσονται πιο αργά και βρίσκονται ακόμη σε πειραματικό στάδιο.

· Προσχολική εκπαίδευση: η προσχολική εκπαίδευση αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο στο πλαίσιο νέων προσεγγίσεων και πολιτικών, αν και, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, πρόκειται για πιλοτικά έργα. Μεγάλος αριθμός χωρών εφαρμόζουν νέα μέτρα στον τομέα αυτόν, μεταξύ των οποίων επέκταση της υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης σε τμήματα της προσχολικής εκπαίδευσης, αναθεώρηση του περιεχομένου της διδασκαλίας, βελτίωση των ικανοτήτων των εκπαιδευτικών, αξιολογήσεις ποιότητας και αύξηση των επενδύσεων.

· Τριτοβάθμια εκπαίδευση: η ανάγκη μιας ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για τον εκσυγχρονισμό και η σημασία της συμπλήρωσης των μεταρρυθμίσεων της Μπολόνια (π.χ. μέσω της βελτίωσης της διοίκησης, της χρηματοδότησης και της ελκυστικότητας των πανεπιστημίων) θεωρούνται ολοένα και περισσότερο ως κρίσιμοι παράγοντες. Η αυτονομία των πανεπιστημίων έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο και εξετάζονται νέες μορφές συμμετοχής των φορέων. Επιπλέον, έχουν θεσπιστεί μέσα για την τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων (όπως φορολογικά κίνητρα και μεταρρυθμίσεις, συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, και ιδιωτικές χορηγίες). Όσον αφορά την ισότητα των φύλων, σε διάφορες χώρες οι γυναίκες που σπουδάζουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι περισσότερες από τους άνδρες, εξέλιξη που οφείλεται εν μέρει στη νομοθεσία περί ίσων ευκαιριών.

· Σημασία της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στο πλαίσιο του τριγώνου της γνώσης, στη στρατηγική της Λισαβόνας και στο ευρύτερο πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ: η εκπαίδευση, η κατάρτιση και η ανάπτυξη δεξιοτήτων αποκτούν κεντρική θέση στα εθνικά μεταρρυθμιστικά προγράμματα των περισσότερων κρατών μελών. Ταυτοχρόνως, έχει επιτευχθεί αξιοσημείωτη πρόοδος όσον αφορά τη διασύνδεση των επιχειρησιακών προγραμμάτων στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων με τις προτεραιότητες του προγράμματος εργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010», καθώς και όσον αφορά την ανάπτυξη ευρωπαϊκών εργαλείων αναφοράς για την υποστήριξη των μεταρρυθμίσεων, όπως συστάσεις για τις βασικές ικανότητες, για την ποιότητα της κινητικότητας, για τη διασφάλιση ποιότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και για το ευρωπαϊκό πλαίσιο επαγγελματικών προσόντων.

Τομείς που χρήζουν βελτίωσης:

Γενικά, στην έκθεση εντοπίζονται τρεις κρίσιμοι τομείς που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής: το χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων, οι στρατηγικές διά βίου μάθησης και το τρίγωνο της γνώσης (εκπαίδευση, έρευνα και καινοτομία). Πιο συγκεκριμένα, η ανακοίνωση της Επιτροπής εντοπίζει κάποιες ελλείψεις και ανάγκες και ζητεί ορισμένες βελτιώσεις:

· Χρειάζεται σταθερή προσπάθεια, καλύτερη διάδοση και βελτίωση των επενδύσεων στην εφαρμογή συνεκτικών στρατηγικών διά βίου μάθησης, που θα συνδέουν τις τομεακές πολιτικές για την προσχολική, την πρωτοβάθμια, τη δευτεροβάθμια και την τριτοβάθμια εκπαίδευση, την ΕΕΚ και την επιμόρφωση ενηλίκων.

· Οι δημόσιες δαπάνες και οι ιδιωτικές επενδύσεις στην εκπαίδευση: η θετική πορεία σε αμφότερους τους τομείς αυτούς ανεκόπη το 2004 και τα επίπεδά τους συνεχίζουν να διαφέρουν σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό μεταξύ των χωρών.

· Η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου και οι βασικές ικανότητες: πάρα πολλοί νέοι εγκαταλείπουν το σχολείο έχοντας ολοκληρώσει μόλις τη χαμηλότερη βαθμίδα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και, ως εκ τούτου, χωρίς να διαθέτουν βασικές δεξιότητες και ικανότητες (π.χ. ξένες γλώσσες ή αναγνωστική δεξιότητα· στους τομείς αυτούς, σύμφωνα με τα στοιχεία, οι επιδόσεις καταγράφουν πτωτική τάση και ο κοινοτικός στόχος αναφοράς για το 2010 δεν θα επιτευχθεί), οι οποίες είναι απολύτως απαραίτητες προκειμένου να μπορέσουν τα εν λόγω άτομα να συμμετάσχουν στην κοινωνία της γνώσης και να μην πληγούν από την ανεργία.

· Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στις γενικά χαμηλότερες επιδόσεις των μεταναστών, των εθνοτικών μειονοτήτων και των κοινωνικοοικονομικά μειονεκτουσών ομάδων.

· Κατάρτιση των εκπαιδευτικών (αυξανόμενη ανάγκη για νέες ικανότητες, δεξιότητες και καθήκοντα, που συνδέονται εν μέρει με την αυξανόμενη αυτονομία των σχολείων), αναβάθμιση του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού και συνέχιση της κατάρτισης των εκπαιδευτικών, περιλαμβανομένης της διά βίου μάθησης και της επαγγελματικής εξέλιξης.

· Τριτοβάθμια εκπαίδευση:

α)  ενίσχυση του βασικού ρόλου των πανεπιστημίων όχι μόνο στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία, αλλά και στην έρευνα, την καινοτομία και τη μεταφορά γνώσεων·

β)  προώθηση των δημόσιων και ιδιαίτερα των ιδιωτικών επενδύσεων στα πανεπιστήμια·

γ)  υποστήριξη του προσωπικού και της διοίκησης των πανεπιστημίων σε σχέση με την αυξανόμενη αυτονομία και ευθύνη των πανεπιστημίων.

· Η συμμετοχή στη διά βίου μάθηση εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας, ατόμων με χαμηλότερο επίπεδο δεξιοτήτων και μεταναστών ενήλικων εργαζομένων θα έπρεπε να αυξηθεί σημαντικά (ο στόχος αναφοράς της ΕΕ στον τομέα αυτόν δεν θα επιτευχθεί).

· Η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) πρέπει να καταστεί πολύ πιο ελκυστική και πιο συναφής με την αγορά εργασίας. Τα κράτη μέλη πρέπει, ως εκ τούτου, να μεριμνήσουν για την ανάπτυξη ειδικών δεξιοτήτων και προσόντων που θα είναι απαραίτητα για την ευρωπαϊκή κοινωνία και την ευρωπαϊκή οικονομία τα επόμενα έτη. Επιπλέον, η ΕΕΚ πρέπει να ενσωματωθεί πολύ καλύτερα στο υπόλοιπο εκπαιδευτικό σύστημα και η ποιότητά της δεν πρέπει μόνο να βελτιωθεί αλλά και να διασφαλιστεί.

· Πρέπει να καταστεί δυνατή η διακρατική κινητικότητα των σπουδαστών όχι μόνο μέσω κοινοτικών προγραμμάτων αλλά και μέσω εθνικών μέτρων. Το πεδίο της ΕΕΚ απαιτεί ιδιαίτερες προσπάθειες για την ενίσχυση της κινητικότητας.

Παρατηρήσεις της εισηγήτριας:

Στο πλαίσιο αυτού του ιδιαίτερα γενικού εγγράφου της Επιτροπής, η εισηγήτρια θεωρεί ότι τόσο οι συνεκτικές και ολοκληρωμένες στρατηγικές και τα εργαλεία διά βίου μάθησης που έχουν συμφωνηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο (όπως το ευρωπαϊκό πλαίσιο επαγγελματικών προσόντων, το Europass, το πλαίσιο βασικών ικανοτήτων, και οι συστάσεις για την κινητικότητα και τη διασφάλιση ποιότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση) πρέπει να εφαρμόζονται με συνέπεια από κάθε κράτος μέλος, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της Λισαβόνας, παράλληλα με την ενίσχυση του τριγώνου της γνώσης και τη βελτίωση της αναγνώρισης της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης και των επαγγελματικών προσόντων. Πρέπει να εξεταστούν περαιτέρω οριζόντια ζητήματα όπως η εκμάθηση γλωσσών, η ανάγκη της Ευρώπης για υψηλότερα επίπεδα δεξιοτήτων, η βιώσιμη χρηματοδότηση και η προώθηση της αυτονομίας, της δημιουργικότητας και της καινοτομίας σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.

Η δράση στο πεδίο της εκπαίδευσης και της κατάρτισης πρέπει να στηρίζεται σταθερά από συμπληρωματικά μέτρα κοινωνικοοικονομικής φύσης, όπως πολιτικές για τη βελτίωση των γενικών συνθηκών διαβίωσης των ευρωπαίων πολιτών, καθώς και της ένταξης των μεταναστών και των μειονοτήτων (ιδίως των Ρομ) και της ένταξης των ατόμων με ειδικές ανάγκες (κυρίως των ατόμων με αναπηρία και των ηλικιωμένων) σε όλα τα επίπεδα και σε κάθε τομέα της εκπαίδευσης. Επιπλέον, υπάρχει μεγάλη ανάγκη πρωτοβουλιών για την ενίσχυση της κινητικότητας όχι μόνο των σπουδαστών αλλά και των εκπαιδευτικών και των ερευνητών. Τα μαθήματα φυσικής αγωγής θα έπρεπε να ληφθούν ιδιαίτερα υπόψη και να ενισχυθούν καθ’ όλη τη διάρκεια της προσχολικής, της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Πρέπει επίσης να δοθεί έμφαση στον ρόλο των οικογενειών όσον αφορά κάθε πτυχή της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, από τη βασική σημασία της υποστήριξης των μαθητών από τους γονείς (ιδίως στο περιβάλλον των μεταναστών και των μειονοτήτων) έως την ανάγκη ενός ευρέος φάσματος κοινωνικών υπηρεσιών για τους σπουδαστές και τους εργαζόμενους με οικογένειες.

Παρότι πρέπει να βελτιωθούν γενικά η διδασκαλία και η ποιότητά της, πρέπει να δοθεί πολύ μεγαλύτερη προσοχή στα προγράμματα σπουδών, τα οποία θα έπρεπε να συμβάλουν αποφασιστικά στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των σπουδαστών συνολικά, και να τους διδάσκουν να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ευρωπαϊκές αξίες, όπως η δημοκρατία, η πολιτιστική ποικιλομορφία, η ειρήνη και η ισότητα των φύλων. Καθώς πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για τις μελλοντικές ανάγκες όσον αφορά τόσο την κοινωνία όσο και την οικονομία, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προτεραιότητα στις βασικές ικανότητες, όπως οι τεχνικές, οι επιστημονικές δεξιότητες και η ανάγνωση, ενώ θα έπρεπε να ενθαρρυνθούν ιδιαίτερα οι δεξιότητες στις ΤΠΕ και στα μέσα επικοινωνίας για τους δασκάλους και τους ηλικιωμένους. Επιπροσθέτως, πρέπει να ληφθούν υπόψη ειδικές δεξιότητες που σχετίζονται με το περιβάλλον, π.χ. επεκτείνοντας την αποτελεσματική εκπαίδευση επί περιβαλλοντικών ζητημάτων και επί της αλλαγής του κλίματος σε όλες τις μορφές μάθησης και καλώντας τα κράτη μέλη να αναγνωρίσουν την ανάγκη να εντάξουν εγκαίρως την περιβαλλοντική προστασία στην προσχολική, την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Επιπλέον, είναι επίσης πολύ σημαντικό να διευκολυνθεί η μετάβαση μεταξύ των διαφόρων συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης (σχολεία, επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, τριτοβάθμια εκπαίδευση, επιμόρφωση ενηλίκων), καθώς και μεταξύ της τυπικής, της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης.

Γενικότερα, η εκπαίδευση και η κατάρτιση πρέπει πάντοτε να σχετίζονται με τις τοπικές και περιφερειακές δυνατότητες, επί παραδείγματι μέσω της εξέτασής τους στο πλαίσιο αναπτυξιακών σχεδίων ή στρατηγικών. Και παρότι είναι γεγονός ότι μπορούν να γίνουν περισσότερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε αυτόν τον ευρύτατο τομέα, πρέπει επίσης να τονιστεί ότι οι κυβερνήσεις των κρατών μελών οφείλουν να διαδραματίζουν πολύ πιο δυναμικό ρόλο όσον αφορά την έμπρακτη εφαρμογή των πολιτικών και των εργαλείων που έχουν ήδη παρασχεθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, επί παραδείγματι, μέσω της θέσπισης συγκεκριμένων στόχων όσον αφορά τη μεταρρύθμιση των εθνικών τους προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Τέλος, η εισηγήτρια διατυπώνει ορισμένες παρατηρήσεις και θέτει συγκεκριμένες προτεραιότητες για κάθε συγκεκριμένο στάδιο της εκπαίδευσης και της κατάρτισης:

1.  Προσχολική εκπαίδευση:

Κατά την άποψη της εισηγήτριας, η εκμάθηση γλωσσών (δηλαδή της μητρικής ή/και της χώρας διαμονής και τουλάχιστον μιας πρώτης ξένης γλώσσας) πρέπει να ενισχυθεί και να ενθαρρυνθεί ιδιαίτερα από αυτό το αρχικό στάδιο, ιδίως με σκοπό την προώθηση της ένταξης των μεταναστών και των εθνοτικών μειονοτήτων, όπως οι Ρομ, στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.

2.  Πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση:

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα ακόμη υψηλότερα ποσοστά εγκατάλειψης της εκπαίδευσης, τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν με μέτρα όπως η ενημέρωση των προγραμμάτων σπουδών, η ενίσχυση της αυτόνομης σκέψης, της δημιουργικότητας και της καινοτομίας και η ενθάρρυνση των μαθητών σύμφωνα με τα προσωπικά τους ταλέντα και τις συγκεκριμένες ανάγκες τους.

3.  Επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ):

Η βελτίωση της ποιότητας και της ελκυστικότητας της ΕΕΚ και ο πιο πρακτικός προσανατολισμός της αποτελούν ορισμένες από τις προτεραιότητες της εισηγήτριας στον τομέα αυτόν.

4. Τριτοβάθμια εκπαίδευση:

Η εισηγήτρια θεωρεί ότι οι συμπράξεις πανεπιστημίων-επιχειρήσεων, η κινητικότητα διδασκόντων, μαθητών και ερευνητών και το ενημερωμένο περιεχόμενο το οποίο πληροί τόσο τις σημερινές όσο και τις μελλοντικές κοινωνικοοικονομικές ανάγκες αποτελούν βασικά στοιχεία στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης των συστημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

5. Διά βίου μάθηση:

Σε ό,τι αφορά τη διά βίου μάθηση, η εισηγήτρια θα ήθελε να επικεντρωθεί στην ενθάρρυνση των εργαζομένων να συνεχίζουν να μαθαίνουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους και της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας, καθώς και στην αποτελεσματική διασφάλιση της συμμετοχής κάθε εργαζομένου στη διά βίου μάθηση, περιλαμβανομένων και των εργαζομένων με χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων και των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας.

• [1]  COM(2007)703(τελικό), 12.11.2007.
• [2]  SEC(2007) 1484.

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων (14.10.2008)

προς την Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας

σχετικά με παροχή δια βίου μάθησης για γνώση, δημιουργικότητα και καινοτομία – εφαρμογή του προγράμματος εργασίας "Εκπαίδευση και Κατάρτιση 2010"
(2008/2102(INI))

Συντάκτρια γνωμοδότησης: Μαρία Παναγιωτοπούλου-Κασσιώτου

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων καλεί την Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:

Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης πρέπει να παρέχουν ίσες ευκαιρίες στις γυναίκες και τους άνδρες,

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας των φύλων στις πολιτικές εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι απαραίτητη για την επιτυχία της στρατηγικής της Λισαβόνας, ένας από τους στόχους της οποίας είναι η εξάλειψη των ανισοτήτων μεταξύ των γυναικών και των ανδρών στις ευρωπαϊκές αγορές εργασίας, και συγκεκριμένα η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των γυναικών στο 60% έως το 2010,

1.  επισημαίνει ότι η εκπαίδευση είναι καθοριστικής σπουδαιότητας για την κοινωνική καταξίωση και την ατομική ανάπτυξη τόσο των γυναικών όσο και των ανδρών· υπογραμμίζει συνεπώς πόσο σημαντική είναι η ενίσχυση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης ως θεμελιώδης παράμετρος για την επίτευξη του στόχου της προώθησης της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών·

2.  αποδοκιμάζει το γεγονός ότι τα εκπαιδευτικά συστήματα αποθαρρύνουν τις γυναίκες να ακολουθήσουν τομείς σπουδών και επαγγελματικής κατάρτισης στους οποίους κατά παράδοση κυριαρχούν οι άνδρες, καθώς και το αντίθετο· επιδοκιμάζει μέτρα για την προώθηση της ισότητας μεταξύ των δύο φύλων και προτρέπει επίμονα τα κράτη μέλη να ξεκινήσουν προγράμματα που προτείνουν στις γυναίκες δυνατότητες κατά το δυνατόν διαφοροποιημένου επαγγελματικού προσανατολισμού·

3.  υπογραμμίζει ότι οι υφιστάμενες ανισότητες ευκαιριών μεταξύ γυναικών και ανδρών όσον αφορά τη δια βίου ποιοτική διδασκαλία και εκπαίδευση είναι μάλλον αισθητότερες στις νησιώτικές περιοχές και στις μειονεκτικές από γεωγραφική και κοινωνική άποψη περιοχές· ζητεί συνεπώς την εντατικότερη προώθηση εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών στο πλαίσιο της περιφερειακής πολιτικής·

4.  επισημαίνει την χρόνια υποεκπροσώπηση των γυναικών σε ορισμένους τομείς, σε όλα τα επίπεδα, καθώς και στον ερευνητικό τομέα· ενθαρρύνει συνεπώς την ανάληψη συγκεκριμένων και θετικών δράσεων προκειμένου να βελτιωθεί η κατάσταση αυτή·

5.  παρατηρεί ότι οι σπουδαστές που διακόπτουν τον κύκλο σπουδών τους, και ιδίως οι νέες μητέρες, είναι δυνατό να υφίστανται δυσμενείς διακρίσεις, και ζητεί να ακολουθούνται ελαστικότερα συστήματα που θα διευκολύνουν τη συνέχιση των σπουδών ή της κατάρτισης μετά τη γέννηση ενός παιδιού και το συνδυασμό των σπουδών με την επαγγελματική και την οικογενειακή ζωή·

6.  εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι εξακολουθούν να εντείνονται συνεχώς οι ανισότητες όσον αφορά τη συμμετοχή γυναικών και ανδρών στη τριτοβάθμια εκπαίδευση υψηλότερου επιπέδου· πιστεύει ότι για να επέλθουν βελτιώσεις στον τομέα ισότητας ευκαιριών απαιτείται ριζική αλλαγή τακτικής που θα ενισχύεται από συγκεκριμένες και θετικές δράσεις·

7.  ζητεί να προσδίδεται ιδιαίτερη σπουδαιότητα στα προγράμματα εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης των ενηλίκων στις μειονεκτικότερες κατηγορίες ατόμων στην αγορά εργασίας και συγκεκριμένα στους νέους στις γυναίκες, ιδίως των αγροτικών περιοχών, και στους ηλικιωμένους·

8.  ζητεί να λαμβάνεται υπόψη ότι η διαπαιδαγώγηση γυναικών και ανδρών σχετικά με την ιδιότητα του γονέα είναι ζωτικής σπουδαιότητας για την καλή διαβίωση των ατόμων, την καταπολέμηση της φτώχειας και την κοινωνική συνοχή· προς το σκοπό αυτό, επιθυμεί να εφαρμόζονται στο πλαίσιο της εκπαίδευσης και της μάθησης πολυσχιδή προγράμματα δια βίου κατάρτισης καθώς και της κατάρτισης των εκπαιδευτών για μέλλοντες γονείς.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	13.10.2008
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	12 0 0
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Edit Bauer, Zita Gurmai, Piia-Noora Kauppi, Astrid Lulling, Siiri Oviir, Μαρία Παναγιωτοπούλου-Κασσιώτου, Zita Pleštinská, Christa Prets, Teresa Riera Madurell, Anna Záborská
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Gabriela Creţu, Maria Petre

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	6.11.2008
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	23 2 0
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Maria Badia i Cutchet, Ivo Belet, Guy Bono, Nicodim Bulzesc, Marie-Hélène Descamps, Jolanta Dičkutė, Věra Flasarová, Milan Gaľa, Vasco Graça Moura, Luis Herrero-Tejedor, Ruth Hieronymi, Ramona Nicole Mănescu, Μανώλης Μαυρομμάτης, Ljudmila Novak, Dumitru Oprea, Zdzisław Zbigniew Podkański, Christa Prets, Pál Schmitt, Helga Trüpel, Thomas Wise, Tomáš Zatloukal
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Erna Hennicot-Schoepges, Ewa Tomaszewska, Cornelis Visser, Jaroslav Zvěřina