SPRAWOZDANIE w sprawie wdrożenia układu o stowarzyszeniu UE z Ukrainą

16.11.2018 - (2017/2283(INI))

Komisja Spraw Zagranicznych
Sprawozdawca: Michael Gahler

UZASADNIENIE – STRESZCZENIE FAKTÓW I USTALENIA

Cztery lata po podpisaniu przez UE trzech układów o stowarzyszeniu obejmujących kompleksową i pogłębioną strefę wolnego handlu (DCFTA) z Gruzją, Mołdawią i Ukrainą i dwa lata po ich pełnym wejściu w życie Parlament Europejski postanowił dokonać oceny stopnia wdrożenia tych układów, co odzwierciedla jego silne zaangażowanie we współpracę z najbliższymi partnerami wschodnimi i w pogłębianie ich relacji z UE.

W ramach przygotowania niniejszego sprawozdania, oprócz częstych spotkań z ukraińskimi władzami, liderami opozycji i przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego, Komisja Spraw Zagranicznych zrealizowała misję informacyjną na Ukrainie w kwietniu 2018 r. oraz zleciła trzy ekspertyzy opublikowane w ciągu ostatnich sześciu miesięcy, dotyczące reformy systemu wyborczego, stopnia wdrożenia układu o stowarzyszeniu i ram instytucjonalnych dla tego wdrożenia.

Ustalenia Komisji Spraw Zagranicznych tworzą pozytywny wizerunek wdrażania układu o stowarzyszeniu z Ukrainą pomimo licznych niedociągnięć, którymi władze ukraińskie muszą się jeszcze zająć.

W wielu obszarach odnotowano pozytywne zmiany, szczególnie w dziedzinie sądownictwa, decentralizacji, energetyki, zdrowia, systemu emerytalnego i edukacji.

W tym sprawozdaniu Komisja Spraw Zagranicznych szczególnie podkreśla swoje obawy dotyczące:

1) właściwego funkcjonowania ram prawnych do walki z korupcją, w tym instytucji, przejrzystości finansowej i audytu;

2) doprowadzenia do końca reformy decentralizacyjnej;

3) braku działań na rzecz deoligarchizacji i prywatyzacji.

W sprawozdaniu wezwano władze ukraińskie do rozwiązania tych kwestii zgodnie z układem o stowarzyszeniu i innymi zobowiązaniami dwustronnymi, podkreślając jednocześnie stanowisko Parlamentu Europejskiego wobec przeprowadzanych reform i wzywając do:

1) zniesienia obowiązku przedstawiania przez działaczy organizacji pozarządowych deklaracji majątkowych w formacie elektronicznym;

2) całkowitej niezależności prokuratora generalnego;

3) szybkiego ustanowienia Wysokiego Trybunału Antykorupcyjnego i wyposażenia go w narzędzia umożliwiające mu właściwe funkcjonowanie.

Ponadto w sprawozdaniu podjęto temat istniejących ram instytucjonalnych na potrzeby wdrożenia układu o stowarzyszeniu, zarówno po stronie ukraińskiej, jak i po stronie UE, zwracając szczególną uwagę na możliwości w obszarze zasobów ludzkich i wiedzy, celem zapewnienia pełnego wdrożenia stosownych przepisów prawa i jego monitorowania. W szczególności wnioskowano o zwrócenie szczególnej uwagi na budowanie zdolności administracyjnych w parlamencie ukraińskim, czyli Radzie Najwyższej Ukrainy, a także o wzmożenie wysiłków na rzecz monitorowania wdrożenia układu o stowarzyszeniu i podjęcia działań następczych po stronie Ukrainy i po stronie UE.

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie wdrożenia układu o stowarzyszeniu UE z Ukrainą

(2017/2283(INI))

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 8 oraz tytuł V, a w szczególności art. 21, 22, 36 i 37, Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz część piątą Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  uwzględniając układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Ukrainą, z drugiej strony, oraz powiązany program stowarzyszeniowy,

–  uwzględniając wspólny dokument roboczy Komisji Europejskiej i Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) z dnia 14 listopada 2017 r. w sprawie sprawozdania z wdrożenia układu o stowarzyszeniu przez Ukrainę (SWD(2017)0376),

–  uwzględniając rezultat misji Komisji Spraw Zagranicznych na Ukrainie, która odbyła się w dniach 4–6 kwietnia 2018 r.,

–  uwzględniając ekspertyzy sporządzone dla Komisji Spraw Zagranicznych, w tym badanie pt. „The electoral reforms in three association countries of the Eastern Neighbourhood – Ukraine, Georgia and Moldova and their impact on political developments in these countries” [Reformy systemu wyborczego w trzech krajach stowarzyszenia z wschodniego sąsiedztwa – na Ukrainie, w Gruzji i w Mołdawii – oraz ich wpływ na rozwój sytuacji politycznej w tych krajach] opublikowane w dniu 26 października 2017 r., badanie pt. „Institutional Architecture for the Implementation Agreements in Georgia, Moldova and Ukraine” [Architektura instytucjonalna dla układu o stowarzyszeniu w Gruzji, w Mołdawii i na Ukrainie] opublikowane w czerwcu 2018 r. oraz analizę porównawczą pt. „The Development of an Institutional Framework for the Implementation of the Association Agreements in Georgia, Moldova and Ukraine” [Rozwój ram instytucjonalnych do wdrożenia układów o stowarzyszeniu w Gruzji, w Mołdawii i na Ukrainie] opublikowaną w lipcu 2018 r.,

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu, a także art. 1 ust. 1 lit. e) decyzji Konferencji Przewodniczących z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie procedury udzielania zgody na sporządzenie sprawozdań z własnej inicjatywy i załącznik 3 do tej decyzji,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych oraz opinię Komisji Handlu Międzynarodowego (A8-0369/2018),

Ogólne warunki przeprowadzania reformy – wojna, zagrożenia dla bezpieczeństwa oraz wyzwania krajowe

A.  mając na uwadze, że choć Ukraina czyni postępy na drodze do integracji europejskiej, odnotowując istotne osiągnięcia w pierwszym okresie wyborczym po rewolucji godności, nadal istnieje potrzeba zajęcia się trudniejszymi zadaniami, a wsparcie publiczne dla modernizacji i reform słabnie wskutek rozczarowania społeczeństwa pogarszającymi się warunkami socjalnymi, niepewnością co do przyszłości, niezadowoleniem z prowadzonej przez rząd polityki reform, nieprzerwaną władzą oligarchów i utrzymującą się powszechną korupcją w instytucjach państwowych; mając na uwadze, że aprobata obywateli Ukrainy co do zbliżenia kraju z UE pozostaje wysoka, jednak znaczny odsetek ludności jest mimo to niezadowolony z ogólnego rozwoju kraju;

B.  mając na uwadze, że około pięć milionów Ukraińców pracuje obecnie za granicą, zarówno jako migranci długoterminowi, jak i pracownicy krótkoterminowi i sezonowi – głównie w Rosji i coraz częściej w Polsce – a także mając na uwadze, że przekazy emigrantów są ważnym czynnikiem stabilności gospodarczej;

C.  mając na uwadze, że w tym kontekście należy przyjąć z zadowoleniem istotne osiągnięcia w stosunkach UE–Ukraina, takie jak wejście w życie ruchu bezwizowego w dniu 11 czerwca 2017 r. i układu o stowarzyszeniu w dniu 1 września 2017 r.;

D.  mając na uwadze, że Ukraina zasługuje na szczególną pochwałę za reformy w obszarze energetyki, zdrowia, systemu emerytalnego, edukacji, administracji publicznej, decentralizacji, zamówień publicznych, obrony i bezpieczeństwa oraz sektora bankowego, a także za zapewnienie stabilizacji makroekonomicznej; mając na uwadze, że reformom towarzyszyły drastyczne podwyżki cen, cięcia świadczeń socjalnych oraz pogorszenie się dostępu do systemów opieki społecznej; mając na uwadze, że nadal istnieją poważne wyzwania, zwłaszcza w takich obszarach jak walka z korupcją, prywatyzacja i reforma sądownictwa; mając na uwadze, że pogłębiona i kompleksowa umowa o wolnym handlu (DCFTA), która stanowi element układu o stowarzyszeniu UE–Ukraina i która oficjalnie weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., zapewnia solidną podstawę dla rozwoju gospodarczego i modernizacji Ukrainy; mając na uwadze, że w ciągu ostatnich czterech lat gospodarka Ukrainy nie tylko ustabilizowała się, lecz także wykazuje pewne sygnały poprawy; mając na uwadze, że od podpisania układu o stowarzyszeniu w 2014 r. Ukraina wprowadziła więcej proeuropejskich reform niż we wszystkich wcześniejszych latach swojej niepodległości;

E.  mając na uwadze, że dziedzictwo przeszłości – mianowicie niepewność prawa i znaczna liczba częściowo sprzecznych ze sobą przepisów, opór ze strony interesów oligarchów i innych partykularnych interesów, korupcja, nepotyzm, słabość instytucji publicznych oraz brak jasnych procedur wdrażania układu o stowarzyszeniu i instytucji koordynujących to wdrażanie – zagraża reformom instytucjonalnym na Ukrainie; mając na uwadze, że program reform na Ukrainie powinien skupiać się na przekrojowych kwestiach decentralizacji, reformy administracji publicznej, deregulacji i deoligarchizacji;

F.  mając na uwadze, że Unia Europejska zdecydowanie utrzymuje swoje silne poparcie i zaangażowanie na rzecz niepodległości, suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy w jej granicach uznanych przez społeczność międzynarodową, a także swoje wsparcie dla skoordynowanych na szczeblu międzynarodowym sankcji przeciw rządom i podmiotom podważającym integralność terytorialną tego kraju;

G.  mając na uwadze, że wzmacnianie zdolności administracyjnych instytucji państwowych ma zasadnicze znaczenie dla wdrożenia układu o stowarzyszeniu / DCFTA i zapewnienia skuteczności reform;

H.  mając na uwadze, że – potępiając trwającą rosyjską agresję na wschodzie Ukrainy, bezprawną aneksję Republiki Autonomicznej Krymu i Sewastopola oraz rosyjską okupację niektórych regionów w obwodach donieckim i ługańskim, z których to działań wszystkie stanowią naruszenie prawa międzynarodowego oraz zobowiązań i obowiązków Rosji w związku z jej członkostwem w organizacjach międzynarodowych oraz jej uczestnictwem w europejskich porozumieniach podpisanych zarówno przez Rosję, jak i Ukrainę, takich jak Karta Narodów Zjednoczonych, akt końcowy z Helsinek, memorandum budapeszteńskie i traktat o przyjaźni, współpracy i partnerstwie między Ukrainą a Federacją Rosyjską z 1997 r. – należy uznać, że Ukraina stawia czoła wyzwaniom związanym z przemianami w warunkach wojny i przy próbach destabilizacji;

I.  mając na uwadze, że w kontekście agresji przeciwko Ukrainie pod przywództwem Rosji wprowadzono unijne środki ograniczające przeciwko Federacji Rosyjskiej, których obowiązywanie jest regularnie przedłużane; mając na uwadze, że pożądane jest szersze zaangażowanie UE w rozwiązanie tego konfliktu, na przykład poprzez powołanie specjalnego wysłannika UE ds. konfliktu na wschodzie Ukrainy i na Krymie; ponawia swój apel o przeprowadzenie międzynarodowych negocjacji w sprawie zaprzestania okupacji Półwyspu Krymskiego, przy udziale UE; mając na uwadze, że stosowanie sankcji przeciwko Rosji powinno być przedłużane i rozszerzane – w szczególności na osoby i przedsiębiorstwa, które czerpią korzyści z łamania prawa – do czasu, aż Federacja Rosyjska umożliwi Ukrainie pełne przywrócenie swojej suwerenności i integralności terytorialnej;

J.  mając na uwadze bardzo poważne zaniepokojenie niezwykle niestabilną sytuacją w zakresie bezpieczeństwa na Morzu Azowskim, która może łatwo przerodzić się w otwarty konflikt; mając na uwadze, że należy potępić budowę mostu nad Cieśniną Kerczeńską łączącego nielegalnie zaanektowany Półwysep Krymski z częścią kontynentalną Rosji, którą rozpoczęto bez zgody Ukrainy, przy rażącym naruszeniu jej suwerenności i integralności terytorialnej; mając na uwadze godne ubolewania działania Federacji Rosyjskiej na Morzu Azowskim, które stanowią nadużycie, ponieważ naruszają międzynarodowe prawo morskie i międzynarodowe zobowiązania podjęte przez samą Rosję; mając na uwadze, że należy potępić zbyt częste zatrzymywanie i kontrole statków handlowych – zarówno ukraińskich, jak i pływających pod banderą państw trzecich, w tym statków pływających pod banderą różnych państw członkowskich UE;

K.  mając na uwadze, że należy udoskonalić i wzmóc wysiłki podejmowane w celu szerzenia informacji na temat ewoluującego i dynamicznego charakteru układu o stowarzyszeniu, a także charakteru i treści związanych z nim reform oraz płynących z nich korzyści dla obywateli, tak aby zapewnić publiczną akceptację i zaufanie publiczne w odniesieniu do niezbędnych kroków na europejskiej drodze Ukrainy;

Istniejące ramy instytucjonalne do wdrażania reform

1.  zwraca uwagę na pięć kluczowych obszarów, na których Ukraina musi się skupić, aby wzmocnić proces wdrażania układu o stowarzyszeniu: koordynację, odpowiedzialność za własny rozwój, ustalanie priorytetów, monitorowanie i komunikację; w związku z tym wyraża zadowolenie z niedawno przyjętej strategii komunikacyjnej rządu oraz kampanii komunikacyjnej „Wspólne postępy” [„Moving Forward Together”] prowadzonej przez delegaturę Unii na Ukrainie; przypomina o propozycji strategii politycznej „Partnerstwa Wschodniego Plus” (PW+), popieranej przez Parlament z myślą o odblokowaniu nowych możliwości;

2.  podkreśla swoje przekonanie, że znaczące postępy we wdrażaniu układu o stowarzyszeniu i reform będą możliwe jedynie wtedy, gdy przeprowadzony zostanie proces deoligarchizacji, który raz na zawsze zlikwiduje głęboko zakorzeniony system, w którym władza gospodarcza, polityczna i medialna jest skoncentrowana w rękach kilku osób czerpiących wzajemne korzyści – problem ten nadal w znacznym stopniu wpływa na przebieg reform i coraz bardziej je utrudnia; krytykuje fakt, że jak dotąd deoligarchizacja została wykorzystana przede wszystkim jako narzędzie do uporządkowania rynku i przywrócenia zupełnie zniszczonej w 2014 r. równowagi między różnymi grupami oligarchów; wyraża zaniepokojenie utrzymującymi się konfliktami interesów w organach regulacyjnych i kontrolnych, które przybrały rozmiar otwartych walk między organami;

3.  wskazuje na pilną potrzebę zwiększenia nadzoru politycznego, synergii i koordynacji procesu integracji europejskiej na najwyższym szczeblu politycznym oraz poświęcenia większej uwagi reformom przynoszącym widoczne korzyści obywatelom;

4.  przyjmuje z zadowoleniem program ustawodawczy mający na celu uporządkowanie ambitnego zakresu układu o stowarzyszeniu oraz podkreśla, że zarówno wysokiej jakości ustawodawstwo, jak i stała wola i zdolność do jego odpowiedniego wdrożenia pozostają bardzo istotne, aby przynieść obywatelom zauważalne korzyści;

5.  zwraca uwagę, że postępy we wdrażaniu są uzależnione od zaangażowania przywództwa politycznego w reformy, zaangażowania elit politycznych na rzecz integracji europejskiej i traktowania przez nie tej kwestii w sposób priorytetowy, a także zdolności ministerstw, agencji wykonawczych i niezależnych organów regulacyjnych;

6.  zauważa z zaniepokojeniem, że rząd jak dotąd nie podjął wystarczających wysiłków w celu rozbrojenia formacji Prawego Sektora i innych ugrupowań skrajnie prawicowych, które wciąż pozostają uzbrojone; wzywa rząd do położenia kresu klimatowi bezkarności w przypadku brutalnych napaści sił ultraprawicowych na mniejszości i osoby o odmiennych poglądach, zastraszania sędziów i wpływania na wynik wyborów oraz do konsekwentnego ścigania sprawców tego rodzaju przestępstw; oczekuje od wymiaru sprawiedliwości i prokuratury wyraźnego, niezależnego działania;

7.  podkreśla potrzebę udoskonalenia procesu wewnętrznego podejmowania decyzji w Radzie Najwyższej Ukrainy, aby usprawnić przyjmowanie projektów ustaw związanych z wdrażaniem układu o stowarzyszeniu i nadać im priorytet; uważa w związku z tym, że należy rozszerzyć rolę Komisji Integracji Europejskiej i że komisja ta powinna mieć możliwość blokowania ustawodawstwa sprzecznego z zobowiązaniami podjętymi w ramach układu o stowarzyszeniu; podkreśla, że reformy te należy przeprowadzić przed końcem obecnej kadencji;

8.  wyraża zaniepokojenie brakiem narzędzi i zasobów po stronie Rządowego Biura Integracji Europejskiej oraz Rządowego Urzędu Integracji Europejskiej i Euroatlantyckiej, w tym ich statusu formalnego, personelu i budżetu, które są konieczne, by zarządzać mandatem o takich rozmiarach i takiej złożoności; podkreśla brak kryteriów oceny stopnia zgodności między krajowymi aktami prawnymi a prawem Unii;

9.  przyjmuje z zadowoleniem wysiłki Ukrainy na rzecz ustanowienia instytucjonalnego systemu monitorowania wdrożenia układu o stowarzyszeniu, w tym rządowego planu działania;

10.  zauważa, że w „Manifeście Narodowym” przyjętym niedawno przez partię Swoboda, Prawy Sektor i wiele innych ugrupowań skrajnie prawicowych opowiedziano się wyraźnie przeciw stowarzyszeniu Ukrainy z UE i zażądano „nowego ukierunkowania geopolitycznego względem Wschodu i Zachodu”; podkreśla fakt, że nierozstrzygnięte stanowisko rządu w sprawie tych tendencji stwarza ryzyko obciążenia relacji z odpowiednimi sąsiadami należącymi do UE i z UE jako całością oraz osłabia polityczne możliwości przezwyciężenia podziału politycznego kraju i rozwiązania konfliktu w Donbasie;

11.  podkreśla pilną potrzebę dalszej pomocy technicznej, eksperckiej i finansowej, mającej ma celu budowanie zdolności Rady Najwyższej Ukrainy i kluczowych ministerstw; z zadowoleniem przyjmuje współpracę Parlamentu Europejskiego z Radą Najwyższą Ukrainy na rzecz budowania zdolności oraz proces dialogu im. Jeana Monneta;

12.  zwraca uwagę na niemożność przezwyciężenia hermetycznego sposobu myślenia w niektórych ministerstwach, co nie pozwala na zajęcie spójnego stanowiska w sprawach związanych z integracją europejską; wzywa w związku tym do zacieśnienia współpracy między rządem a Radą Najwyższą Ukrainy w sprawach związanych z UE;

13.  wyraża zaniepokojenie brakiem szczególnego mechanizmu regulującego interakcję między rządem a parlamentem odnośnie do wdrażania układu o stowarzyszeniu oraz DCFTA;

14.  przyjmuje z zadowoleniem nowy plan działania na rzecz wdrożenia układu o stowarzyszeniu i DCFTA oraz wysiłki na rzecz konsolidacji stanowisk i współpracy między rządem a parlamentem w oparciu o plan działania na rzecz wdrożenia układu o stowarzyszeniu; podkreśla, że skuteczność wdrażania reform jest bezpośrednio związana z etapami wstępnymi kształtowania polityki i ustawodawstwa; podkreśla, że proces zaplanowanego zbliżenia ustawodawczego i regulacyjnego na Ukrainie wymaga przyspieszenia i udoskonalenia, ze zwróceniem szczególnej uwagi na jakość ustawodawstwa; odnotowuje, że w cyklu kształtowania polityki brakuje niezbędnego instrumentu, jakim są konsultacje publiczne, podejmowanie decyzji w oparciu o prace badawcze oraz kontrole jakości ustawodawstwa; podkreśla, że kampania wyborcza nie powinna szkodzić trwającemu procesowi reform;

15.  zwraca uwagę na zalecenia zawarte w sprawozdaniu z delegacji Parlamentu Europejskiego w sprawie reformy wewnętrznej i budowania zdolności na rzecz zbliżenia ukraińskich przepisów ustawodawczych do dorobku prawnego UE, z których większość wciąż czeka na uchwalenie;

16.  zachęca Ukrainę do skoncentrowania się w programie reform na trzech głównych priorytetach: i) stworzeniu skutecznych ram prawnych do walki z korupcją, w tym instytucji, przejrzystości finansowej i audytu; ii) reformie decentralizacyjnej; iii) deoligarchizacji i prywatyzacji;

17.  podkreśla fakt, że układ o stowarzyszeniu nie stanowi ostatecznego celu stosunków UE–Ukraina, oraz przyjmuje z zadowoleniem europejskie aspiracje Ukrainy; popiera rozwijanie nowych form zacieśnionej współpracy z UE, takich jak stopniowe zbliżanie się Ukrainy do unii celnej, unii energetycznej i jednolitego rynku cyfrowego;

18.  zaznacza, że Ukraina ma europejskie perspektywy zgodnie z art. 49 TUE i może ubiegać się o członkostwo w Unii Europejskiej, o ile spełnia kryteria kopenhaskie, przestrzega zasad demokracji i respektuje podstawowe wolności oraz prawa człowieka i mniejszości, a także szanuje praworządność;

Dialog polityczny

19.  przyjmuje z zadowoleniem i wspiera wysoce intensywny dialog prowadzony między UE a Ukrainą na wielu różnych płaszczyznach, w szczególności między Parlamentem Europejskim a Radą Najwyższą Ukrainy, m.in. za pośrednictwem Komisji Parlamentarnej Stowarzyszenia UE–Ukraina, w tym dialog na wiele kontrowersyjnych tematów;

20.  przyjmuje z zadowoleniem pierwsze wyniki dialogu im. Jeana Monneta między Parlamentem Europejskim a Radą Najwyższą Ukrainy w postaci ustanowienia grupy roboczej ds. reform, wdrożenia budowania zdolności instytucjonalnych i przyjęcia pierwszych aktów ustawodawczych nastawionych na reformy instytucjonalne;

21.  przyjmuje z zadowoleniem ustanowienie Zgromadzenia Międzyparlamentarnego Gruzji, Mołdawii i Ukrainy oraz jego pierwsze posiedzenie, które odbyło się w dniach 8–9 czerwca 2018 r. w Kijowie; zachęca to zgromadzenie, aby kontrolowało wdrażanie układów o stowarzyszeniu;

22.  przyjmuje z zadowoleniem skuteczne i bezpieczne wdrożenie ruchu bezwizowego z Ukrainą i jego korzystne skutki dla kontaktów międzyludzkich między mieszkańcami Ukrainy i UE;

23.  podkreśla znaczenie dokonywania dalszych postępów i pogłębienia kultury dialogu parlamentarnego jako kluczowego kroku na rzecz uczynienia Rady Najwyższej Ukrainy skuteczniejszym, bardziej przejrzystym i wydajniejszym organem ustawodawczym;

Praworządność i dobre sprawowanie władzy

24.  podkreśla, że walka z korupcją powinna pozostać sprawą priorytetową oraz być prowadzona w sposób spójny i wiarygodny, nie tylko aby wdrożyć układ o stowarzyszeniu, ale także aby przyciągnąć nowe inwestycje i nadać impuls ukraińskiej gospodarce, co jest niezbędnym warunkiem tworzenia miejsc pracy i generowania dochodu gospodarstw domowych;

25.  przyjmuje z zadowoleniem wszystkie wprowadzone z powodzeniem środki na rzecz likwidacji przestrzeni dla korupcji i nielegalnego wzbogacania się, np. w dziedzinie zamówień publicznych i handlu gazem;

26.  przyjmuje z zadowoleniem trwającą kompleksową reformę sądownictwa, ale wyraża ubolewanie, że istniejący system sądowy na Ukrainie nadal jest w dużym stopniu nieskuteczny, skorumpowany i uwikłany w zależności politycznie; podkreśla znaczenie przeprowadzania procesu weryfikacji sędziów w sposób zgodny z najwyższymi międzynarodowymi standardami, a także ustanowienia przejrzystego i wysoce rzetelnego procesu selekcji, który zwiększyłby uczciwość i profesjonalizm sędziów i prokuratorów oraz podniósł zaufanie obywateli do systemu sądowego; wzywa do niezwłocznego ustanowienia niezależnego Wysokiego Sądu Antykorupcyjnego w sposób przejrzysty i godny zaufania; przyjmuje z zadowoleniem powołanie nowego Sądu Najwyższego;

27.  przyjmuje z zadowoleniem pracę, jaką już wykonało Krajowe Biuro Antykorupcyjne, ale wskazuje na problem ingerencji ze strony prokuratora generalnego i próby podważania ram prawnych dotyczących walki z korupcją; podkreśla pilną potrzebę zapewnienia niezależności Krajowego Biura Antykorupcyjnego; podkreśla znaczenie niezależności specjalnego prokuratora ds. walki z korupcją i przyznania temu urzędowi niezbędnych środków i wystarczających zasobów umożliwiających właściwe funkcjonowanie; wzywa do skutecznego przeprowadzenia dochodzenia w sprawie zarzutów przeciwko głównemu prokuratorowi ds. walki z korupcją dotyczących zakłócania dochodzeń prowadzonych przez Krajowe Biuro Antykorupcyjne; wzywa władze Ukrainy do zwiększenia wysiłków na rzecz skutecznego prowadzenia dochodzeń w sprawie korupcji, jej ścigania i zwalczania na wszystkich szczeblach oraz do zapewnienia solidnych wyników tych działań; wzywa do przeprowadzenia kompleksowej reformy prokuratury, tak aby wzmocnić zdolności, wydajność, bezstronność i obiektywizm prokuratorów oraz ich niezależność od przełożonych;

28.  przypomina, że rząd zobowiązał się do dalszych zmian w konstytucji zgodnie z zaleceniami Komisji Weneckiej, w tym do poszanowania istniejących praw mniejszości; wzywa do jak najszybszego przyjęcia nowego kodeksu wyborczego, który powinien zapewnić równe możliwości reprezentacji i ubiegania się o mandat kandydatom wszystkich narodowości zamieszkujących Ukrainę, a także ustawy o finansowaniu partii; z zadowoleniem przyjmuje odnowę Centralnej Komisji Wyborczej Ukrainy, która ma zasadnicze znaczenie dla wiarygodności procesu wyborczego Ukrainy i kluczowych wyborów, które odbędą się w 2019 r.; wzywa rząd, by w okresie poprzedzającym wybory wprowadził rozwiązania zapobiegające zakłóceniom konkurencji politycznej i manipulacji dzięki koncentracji władzy politycznej, gospodarczej i medialnej w rękach niewielkiej liczby osób;

29.  ponownie wzywa do jak najpilniejszego zniesienia obowiązku składania przez działaczy organizacji pozarządowych oświadczeń majątkowych drogą elektroniczną oraz do zapewnienia skutecznej i przejrzystej kontroli oświadczeń składanych przez urzędników państwowych i funkcjonariuszy służby cywilnej; zdecydowanie potępia rosnącą liczbę ataków fizycznych na obrońców praw człowieka i dziennikarzy;

30.  ubolewa nad brakiem skutecznych dochodzeń w przypadku brutalnych ataków na obrońców praw człowieka i dziennikarzy, o czym świadczy zabójstwo działaczki antykorupcyjnej Kateryny Handziuk, która zmarła 4 listopada 2018 r. po oblaniu kwasem; wzywa władze do postawienia przed wymiarem sprawiedliwości inicjatorów i sprawców takich ataków oraz do położenia kresu bezkarności za te zbrodnie;

31.  wzywa do poświęcenia większej uwagi obszarom mającym wpływ na przestrzeń społeczeństwa obywatelskiego do celów opracowywania i wdrażania przepisów prawa, tak aby przepisy te nie nakładały nieproporcjonalnych obciążeń i nie miały dyskryminującego wpływu na organizacje społeczeństwa obywatelskiego ani nie ograniczały przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego; podkreśla potrzebę udostępniania środków publicznych organizacjom społeczeństwa obywatelskiego działającym na rzecz praw człowieka, demokracji i praworządności, w tym organizacjom nadzorującym i wspierającym, małym organizacjom lokalnym oraz organizacjom pracującym z grupami mniejszościowymi i zmarginalizowanymi; uważa, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego powinny mieć swobodę otrzymywania środków od innych darczyńców, takich jak darczyńcy prywatni oraz międzynarodowe organizacje, organy lub agencje;

32.  wzywa do zdecydowanych wysiłków w celu kontynuowania reformy decentralizacyjnej i do przyspieszenia procesu łączenia wspólnot terytorialnych w świetle nadchodzących wyborów parlamentarnych i samorządowych;

33.  uważa, że nowe gminy miejskie powinny mieć możliwość dysponowania stabilnością finansową i należytym statusem prawnym oraz że większe miasta również powinny móc brać udział w procesie łączenia; uważa, że polityka antykorupcyjna Ukrainy powinna obejmować regiony i lokalne instytucje; wyraża ubolewanie, że zniesiono poprzedni otwarty proces rekrutacji w formie konkursu na stanowiska przewodniczących organów administracyjnych rejonów i obwodów oraz ich zastępców jako urzędników służby cywilnej oraz że prawo ich mianowania i odwoływania nadano prezydentowi, gdyż może to poważnie zagrozić osiągnięciom dokonanym już w ramach decentralizacji politycznej i reformie decentralizacyjnej w ogóle;

34.  zauważa, że rząd Ukrainy zobowiązał się w rozdziale 13 układu o stowarzyszeniu do skutecznego wdrożenia podstawowych norm pracy MOP oraz dostosowania przepisów do odpowiedniego prawodawstwa UE; przypomina o przestrzeganiu tych zobowiązań i podkreśla, że zobowiązywanie pracodawców do zawiadamiania państwowych służb bezpieczeństwa o strajkach bądź innych działaniach zbiorowych oraz inwigilowanie liderów i działaczy związków zawodowych przez państwowe służby bezpieczeństwa jest nie do pogodzenia z wdrożeniem Konwencji nr 87 MOP (art. 3 ust. 2); apeluje o ulepszenie podstawy prawnej, aby pracownicy mogli skutecznie dochodzić prawnie swoich roszczeń o płacę za wykonaną pracę względem pracodawcy;

35.  zaleca wznowienie przerwanych w 2017 r. prac nad ustawą o inspekcji pracy, mającą na celu znaczne podniesienie standardów bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników oraz uniezależnienie inspekcji pracy od obowiązku uzyskania zezwolenia przez przedsiębiorcę, a także wyposażenie jej w wystarczające zasoby i znaczne uprawnienia do egzekwowania przepisów; podkreśla konieczność aktywnego włączenia w to partnerów społecznych;

Poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności

36.  jest nadal głęboko zaniepokojony rosnącą liczbą nielegalnie przetrzymywanych obywateli Ukrainy z tymczasowo okupowanych terytoriów, którzy zostali zatrzymani, skazani i uwięzieni przez władze rosyjskie, oraz żąda od Federacji Rosyjskiej, aby niezwłocznie i bezwarunkowo uwolniła laureata Nagrody im. Sacharowa w 2018 r.Ołeha Sencowa i wszystkich innych nielegalnie przetrzymywanych obywateli Ukrainy, w tym przedstawicieli mniejszości religijnych i etnicznych, podmiotów społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka; wzywa władze ukraińskie i społeczność międzynarodową do wykorzystania wszelkich dostępnych środków w celu ich uwolnienia;

37.  przypomina, że sytuacja w dziedzinie praw człowieka na Półwyspie Krymskim znacznie się pogorszyła i systematycznie dochodzi tam do naruszeń wolności słowa, nadużyć medialnych i przymusowego narzucania obywatelstwa rosyjskiego, a poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności nie jest na Krymie zagwarantowane;

38.  wzywa do bardziej skoordynowanych wysiłków w celu realizacji ukraińskiej strategii w dziedzinie praw człowieka, w tym strategii politycznych na rzecz poprawy sytuacji mniejszości romskiej i innych grup mniejszościowych;

39.  ubolewa nad tym, że dochodzenia w sprawie śmierci, do których doszło w trakcie demonstracji na Majdanie i w Odessie, oraz w sprawie zabójstw dziennikarzy przebiegają powoli i nie przyniosły konkretnych rezultatów; 

40.  z zadowoleniem odnosi się do przyjęcia ustawy o statusie prawnym osób zaginionych;

41.  wyraża zaniepokojenie rosnącą liczbą procesów karnych przeciwko dziennikarzom, którzy ujawnili przypadki korupcji w aparacie państwowym lub wyrażali się krytycznie na temat prowadzonej przez rząd polityki reform lub polityki wobec wschodniej Ukrainy; przypomina rządowi o jego zobowiązaniu do pełnego przestrzegania uznanych na szczeblu międzynarodowym praw człowieka, takich jak wolność wypowiedzi i publiczne rozpowszechnianie opinii;

42.  wzywa do ratyfikacji Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego i do sfinalizowania wszelkich działań niezbędnych do jego wdrożenia;

43.  wzywa do ratyfikacji konwencji stambulskiej o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej; w związku z tym zwraca uwagę na przyjęcie ustawy o zapobieganiu przemocy domowej i jej zwalczaniu; z zadowoleniem przyjmuje nowo utworzone stanowisko pełnomocnika rządu ds. polityki równości płci;

44.  wzywa władze Ukrainy – jasno podkreślając podstawową odpowiedzialność Federacji Rosyjskiej i popieranych przez nią separatystów – do skoncentrowania dodatkowych wysiłków na załagodzeniu cierpienia ludności dotkniętej konfliktem, w tym wsparcia na rzecz osób wewnętrznie przesiedlonych i weteranów wojennych, a także do zapewnienia łatwego dostępu do emerytur oraz świadczeń i usług społecznych mieszkańcom terytoriów znajdujących się obecnie poza kontrolą rządu;

45.  podkreśla potrzebę funkcjonowania niezależnych mediów i ich pluralizmu, aby zapewnić bezpieczeństwo pracownikom mediów i dziennikarzom; wzywa do nieograniczania szans dla ośrodków medialnych publikujących w językach mniejszościowych, aby zapewnić obywatelom reprezentującym wszystkie grupy etniczne równy dostęp do informacji;

46.  wzywa do przeglądu strategii na rzecz ochrony i integracji mniejszości narodowej Romów w ukraińskim społeczeństwie, tak aby objęła ona monitorowanie bezpieczeństwa jako kluczowy priorytet, oraz do zapewnienia właściwego wdrożenia tej strategii na wszystkich szczeblach; wzywa do ustanowienia państwowych programów mających na celu zapobieganie przestępstwom z nienawiści i innym formom dyskryminacji w ramach wdrażania krajowej strategii w zakresie praw człowieka; potępia głęboko zakorzenioną stygmatyzację i wykluczenie społeczne Romów wynikające z antycyganizmu; wyraża głębokie zaniepokojenie niedawnymi przypadkami przemocy wobec Romów i społeczności LGBTI oraz wzywa władze do niezwłocznego przeprowadzenia skutecznych dochodzeń, a także wzywa rząd do zdecydowanego i publicznego potępienia tych aktów i ich sprawców;

47.  odnotowuje zamiar Ukrainy, aby znowelizować ustawę o edukacji zgodnie z zaleceniami Komisji Weneckiej, oraz apeluje, by szybko przełożyć ten zamiar na konkretne działania; apeluje o pełne wdrożenie tej ustawy w oparciu o merytoryczny dialog z przedstawicielami mniejszości narodowych, włączając w to ustawodawstwo, które przedłuża okres przejściowy do 2023 r. i reguluje wyjątek ustanowiony dla szkół prywatnych;

48.  wyraża zaniepokojenie niedawnym orzeczeniem ukraińskiego sądu, przyznającym dostęp do danych z telefonu komórkowego dziennikarza śledczego Radia Wolna Europa / Radia Swoboda, oraz podkreśla zasadnicze znaczenie wolności mediów i ochrony źródeł informacji dziennikarskiej, szczególnie w kontekście walki z korupcją;

49.  apeluje o konsekwentne i natychmiastowe działania na rzecz budowy mediów publicznych – niezależnych politycznie i ekonomicznie, zaangażowanych w swobodne kształtowanie opinii bez kontroli ze strony państwa i będących przeciwwagą dla dominacji prywatnych monopoli oligarchicznych;

50.  zdecydowanie potępia niedawne uprowadzenie i ekstradycję obywateli Turcji ze względu na zarzuty dotyczące ich powiązań z ruchem Gülena, z naruszeniem zasad praworządności i podstawowych praw człowieka; wzywa władze Ukrainy do zadbania o to, by wszelkie wnioski o ekstradycję napływające z państw trzecich były rozpatrywane w sposób przejrzysty, z należytym poszanowaniem procedur sądowych zgodnie z europejskimi zasadami i normami, oraz by wszystkie działania władz lokalnych odbywały się przy pełnym poszanowaniu praworządności, praw człowieka i podstawowych wolności; podkreśla, że arbitralne procedury obejmujące aresztowanie, zatrzymanie lub ekstradycję stanowią naruszenie tych zasad; wzywa władze Ukrainy do ochrony wszystkich osób ubiegających się o azyl i rozpatrywania ich wniosków zgodnie z konwencjami międzynarodowymi; wzywa UE do wspierania państw Partnerstwa Wschodniego i udzielania im wsparcia, aby mogły oprzeć się presji wywieranej przez Turcję;

51.  wyraża zaniepokojenie z powodu ograniczania przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego na Krymie, zwłaszcza zamknięcia ośrodków medialnych, które niewspółmiernie dotknęło społeczność Tatarów krymskich, naruszając ich prawo do informacji oraz prawo do zachowania własnej kultury i tożsamości;

52.  podkreśla, że należy zagwarantować wolność słowa i prasy na Ukrainie, oraz wyraża zaniepokojenie z powodu doniesień o nękaniu sądowym i inwigilacji dziennikarzy i obrońców praw człowieka;

53.  wyraża zaniepokojenie z powodu znacznej liczby dzieci i dorosłych zarażonych odrą na Ukrainie; z zadowoleniem przyjmuje podjęte środki zaradcze, zaznacza jednak, że w kraju nadal jest wiele dzieci i dorosłych podatnych na zarażenie tą chorobą; w związku z tym ponawia swój apel o ogólnoeuropejskie działania na rzecz zwiększenia częstotliwości szczepień wśród dzieci i dorosłych;

Współpraca handlowa i gospodarcza

54.  z zadowoleniem przyjmuje stabilizację ukraińskiej gospodarki i postępy we wdrażaniu DCFTA; zachęca Komisję do wspierania Ukrainy w określeniu obszarów sprzyjających dalszej dywersyfikacji gospodarczej oraz w nadaniu im priorytetów w procesie wdrażania DCFTA;

55.  z zadowoleniem przyjmuje wzrost obrotów handlowych między UE a Ukrainą oraz dywersyfikację ukraińskiego eksportu do UE; zachęca Komisję do wspierania Ukrainy w określeniu obszarów sprzyjających dalszej dywersyfikacji gospodarczej oraz w nadaniu im priorytetów w procesie wdrażania DCFTA; zauważa, że w tym samym okresie nastąpił spadek eksportu do Rosji;

56.  przypomina, jak ważne jest dopilnowanie należytego wdrożenia postanowień DCFTA oraz ich przestrzegania; wzywa Komisję do niezwłocznego nawiązania kontaktu z daną stroną w przypadku nieprzestrzegania któregoś z postanowień i do wykorzystania będących w jej dyspozycji instrumentów celem usunięcia wszelkich nieprawidłowości;

57.  wzywa Ukrainę, by niezwłocznie powołała wewnętrzną grupę doradczą, aby umożliwić organizacjom społeczeństwa obywatelskiego właściwe monitorowanie wdrażania umowy;

58.  wyraża uznanie z powodu wzrostu gospodarczego i wprowadzenia reform na Ukrainie, jednak odnotowuje rosnące zaniepokojenie dużej części społeczeństwa w związku ze wzrostem cen detalicznych i cen mediów oraz zachęca do nadania priorytetu programowi reform w obszarach najbardziej związanych ze strukturą krajowej produkcji i możliwościami eksportu, aby generować wzrost gospodarczy i dochód oraz tworzyć miejsca pracy; wyraża głębokie zaniepokojenie trwającą redystrybucją bogactwa w rękach oligarchicznych struktur lub rodzin oraz narastającym ubóstwem dużej części społeczeństwa; wzywa w związku z tym do poświęcenia większej uwagi sytuacji społecznej w kraju;

59.  uważa, że konsolidacja ukraińskiej gospodarki i stawienie czoła pilnym wyzwaniom społecznym, takim jak bezrobocie, niepełne zatrudnienie i szara strefa będą wymagały znacznego zwiększenia inwestycji; wzywa władze Ukrainy do podjęcia koniecznych reform, aby przyciągnąć nowe inwestycje, a zwłaszcza bezpośrednie inwestycje zagraniczne; w tym kontekście przyjmuje z zadowoleniem uzgodnione niedawno porozumienie w sprawie reform na rzecz inwestycji oraz wzywa Komisję do zwiększenia wysiłków w celu ograniczenia ryzyka inwestowania na Ukrainie dla sektora prywatnego; zachęca państwa członkowskie, aby połączyły siły z Komisją w tym zakresie i promowały Ukrainę jako cel inwestycji w swoich środowiskach biznesowych;

60.  wzywa Komisję do przedstawienia Parlamentowi szczegółowej oceny układu o stowarzyszeniu na podstawie dotychczasowego rozwoju sytuacji, ponieważ w świetle wydarzeń, które miały miejsce, ocena skutków z 2007 r. jest od dawna nieaktualna; uważa, że ocena ta powinna obejmować przede wszystkim następujące elementy:

  –  szczegółowe przedstawienie bilansu handlowego Ukrainy z podziałem na sektory i regiony,

  –  rozwój małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) i przedstawienie wyników Instrumentu pożyczkowego DCFTA dla MŚP, utworzonego w 2015 r. i wyposażonego w kwotę 200 mln EUR, aby wesprzeć MŚP we wschodnim sąsiedztwie,

  –  przedstawienie udziału w rynku,

  –  opis sytuacji społeczno-gospodarczej,

  –  opis sytuacji na rynku pracy, szarej strefy i zatrudnienia nieformalnego,

  –  aktualna analiza sytuacji makrofinansowej Ukrainy, w tym dochodów i wydatków podatkowych, unikania opodatkowania i oszustw podatkowych;

61.  przypomina, że rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1566 w sprawie wprowadzenia w odniesieniu do Ukrainy tymczasowych autonomicznych środków handlowych uzupełniających koncesje handlowe dostępne na mocy układu o stowarzyszeniu zawiera prawny wymóg, aby roczne sprawozdanie Komisji z wdrażania DCFTA obejmowało szczegółową ocenę autonomicznych środków handlowych, w tym ich skutków społecznych;

62.  uważa, że zbliżenie przepisów między UE a Ukrainą przez DCFTA jest podstawowym instrumentem zbliżania Ukrainy do UE i przyczynia się do ułatwień w handlu, stwarza lepszy klimat biznesowy i inwestycyjny oraz sprzyja zrównoważonemu rozwojowi gospodarczemu Ukrainy; uważa, że należy uważnie zarządzać wymiarem liberalizacji handlu z myślą o minimalizacji kosztów i maksymalizacji korzyści dla ukraińskich przedsiębiorstw i ukraińskiego społeczeństwa, oraz zachęca Komisję do rozważenia dalszych autonomicznych preferencji handlowych i innych środków; zachęca Ukrainę, by nadała priorytetowe znaczenie realizacji programu reform w dziedzinach, które są ściślej związane z jej strukturą produkcyjną oraz możliwościami eksportu do UE, w celu minimalizacji kosztów transformacji i maksymalizacji potencjalnych korzyści; wzywa Ukrainę, by niezwłocznie powołała wewnętrzną grupę doradczą, aby umożliwić organizacjom społeczeństwa obywatelskiego monitorowanie wdrażania umowy; z zaniepokojeniem odnotowuje wzrost ubóstwa ludności;

63.  uważa, że zbliżenie przepisów do dorobku prawnego UE stanowi kluczowy wymiar DCFTA, ponieważ faktyczny dostęp do unijnego rynku oraz reformy w znacznym stopniu zależą od odpowiedniego wdrożenia i egzekwowania odnośnego prawodawstwa; jest świadomy, że stanowi to poważne wyzwanie dla rządu, instytucji i administracji publicznej na Ukrainie, wobec czego zachęca Komisję do udzielenia jej odpowiedniego wsparcia technicznego i finansowego; aprobuje działalność grupy wsparcia dla Ukrainy i wzywa grupę do przedstawienia Parlamentowi szerszych informacji na temat rodzaju udzielanej pomocy, w szczególności w odniesieniu do transpozycji i wdrożenia dorobku prawnego;

64.  uważa, że zaangażowanie władz ukraińskich już od momentu opracowywania odpowiednich przepisów służy nadaniu temu procesowi bardziej pluralistycznego charakteru i obniżeniu kosztów transformacji, jakie ponosi Ukraina, w związku z czym wzywa Komisję do wykorzystania w pełni mechanizmów wymiany informacji ex ante;

65.  przyjmuje z zadowoleniem dostosowanie krajowej strategii transportowej i wzywa do reform prawnych i instytucjonalnych potrzebnych do jej skutecznej realizacji;

66.  ubolewa z powodu braku postępów w zbliżeniu przepisów do unijnych norm dobrostanu zwierząt i wzywa Ukrainę do niezwłocznego przyjęcia strategii w celu wypełnienia tego zobowiązania;

67.  zwraca uwagę na wysoki poziom wykorzystania preferencji i z zadowoleniem przyjmuje stały wzrost w pozycjach taryfowych, w których preferencje są wykorzystywane;

68.  zauważa, że ocena wdrażania DCFTA jest mocno skoncentrowana na przepływach handlowych i barierach handlowych; wzywa Komisję do odpowiedniego monitorowania i oceny wdrażania DCFTA – ze zwróceniem szczególnej uwagi na transpozycję i wdrożenie dorobku prawnego oraz wpływ na ukraińskie społeczeństwo – a także do zdawania publicznych i kompleksowych sprawozdań rocznych, w tym na temat technicznego i finansowego wsparcia udzielanego przez UE;

69.  oczekuje, że Ukraina mianuje arbitrów do systemu rozstrzygania sporów oraz utworzy odpowiednie organy i wyznaczy przedstawicieli zgodnie z rozdziałem dotyczącym handlu i zrównoważonego rozwoju;

70.  wyraża zadowolenie, że w dniu 20 marca 2018 r. Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła w pierwszym czytaniu ustawę nr 5495 w sprawie ochrony ukraińskich lasów i zapobiegania nielegalnemu eksportowi surowego drewna; uważa, że wszelka liberalizacja handlu drewnem powinna być uzależniona od ustanowienia ram prawnych w zakresie zapobiegania nielegalnemu eksportowi i zakazu takiego eksportu;

71.  odnotowuje zobowiązanie Ukrainy w ramach układu o stowarzyszeniu do zwalczania nielegalnego handlu i zapobiegania mu, a także wzywa ten kraj do podjęcia działań na rzecz penalizacji nielegalnego handlu;

72.  zauważa, że Partnerstwo Wschodnie koncentrowało się dotychczas głównie na dwustronnym handlu i inwestycjach między UE a państwami objętymi partnerstwem; wzywa do opracowania bardziej spójnego podejścia do wszystkich krajów Partnerstwa Wschodniego, a także do zacieśnienia współpracy z Eurazjatycką Unią Gospodarczą w zakresie ułatwień w handlu, zwolnienia z obowiązku wizowego i standardów technicznych;

Współpraca w dziedzinie energetyki, bezpieczeństwa i obrony

73.  wyraża uznanie dla Ukrainy za dobrą współpracę w sektorze energetycznym, a także postępy, jakie ten kraj osiąga w dziedzinie efektywności energetycznej; podkreśla zasadniczą rolę poprawy efektywności energetycznej i rozwoju odnawialnych źródeł energii, w tym jako czynników napędowych wzrostu gospodarczego i zatrudnienia; podkreśla potrzebę dalszych reform, w szczególności dokończenia reformy rynków gazu i energii elektrycznej, aby w pełni zintegrować je z rynkiem energetycznym UE, a także zniesienia istniejącego monopolu i zapobiegania tworzeniu nowych monopoli, co przyniesie długofalowe korzyści gospodarcze przemysłowi i konsumentom; zachęca Komisję do dopilnowania, aby wszystkie projekty gazociągów były zgodne z regulacjami unijnymi; wzywa do rozszerzenia współpracy energetycznej w ramach Partnerstwa Wschodniego w celu wdrożenia porozumienia klimatycznego z Paryża z 2015 r.; podkreśla konieczność stworzenia niezależnego od interesów politycznych i prywatnych krajowego organu regulującego rynek gazu i energii elektrycznej, który przy ustalaniu cen i zapewnianiu rozsądnego kształtowania cen musi być zobowiązany do uczciwego kompromisu społecznego między interesami dostawców i konsumentów końcowych;

74.  z zadowoleniem odnosi się do przyjęcia szeregu ustaw w dziedzinie środowiska, szczególnie ustaw w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko i oceny oddziaływania na środowisko, oraz zwraca uwagę na potrzebę wdrożenia niezbędnych kampanii uświadamiających społeczeństwo; przyjmuje z zadowoleniem postępy w dziedzinie polityki klimatycznej w postaci przystąpienia do Ramowej konwencji ONZ w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) i przyjęcia strategii rozwoju niskoemisyjnego; zachęca do przyjęcia na wczesnym etapie państwowej strategii politycznej w dziedzinie środowiska oraz nowego systemu gospodarowania odpadami i ustawodawstwa w dziedzinie polityki klimatycznej zgodnych z dorobkiem prawnym UE;

75.  przypomina, że zarządzanie środowiskiem to zasadniczy element wymogów układu o stowarzyszeniu; zwraca się do władz o dokonanie przeglądu porozumienia i wszelkich przyszłych planów dotyczących kompleksu elektrowni wodnych na Dniestrze, aby dostosować je do wymogów konwencji międzynarodowych i norm UE, zapewniając konsultacje publiczne ze wszystkimi zainteresowanymi stronami z Mołdawii i Ukrainy, w tym ze społeczeństwem obywatelskim, oraz aby chronić ekosystem i środowisko Dniestru;

76.  wyraża głębokie zaniepokojenie pogarszaniem się sytuacji ekologicznej na wschodzie Ukrainy i na Krymie w wyniku konfliktu, szczególnie problemami związanymi z dostawami wody, które mogą mieć katastrofalne skutki dla całego regionu i prowadzić do nieodwracalnej katastrofy; wzywa wszystkie zainteresowane strony, by zapobiegły takiemu rozwojowi sytuacji i dołożyły wszelkich starań w celu zapewnienia właściwej konserwacji i odprowadzania wody, w tym również w kopalniach;

77.  uznaje wysiłki Ukrainy na rzecz budowy rzeczywistej rynkowej gospodarki cyfrowej, w tym postępy w zakresie rozwoju otwartych danych, poszerzenie dostępu do systemów dostępu warunkowego dla telewizji cyfrowej i usług sieci wirtualnych, a także zwiększenie liczby usług łączności elektronicznej dla obywateli i rejestrów publicznych, takich jak ProZorro; podkreśla, że należy podjąć dalsze działania w celu zapewnienia ochrony praw i potrzeb ukraińskich obywateli korzystających z internetu oraz pełnego wdrożenia wymogów jednolitego rynku cyfrowego;

78.  z zadowoleniem odnosi się do przyjęcia ustawy o elektronicznych usługach zaufania oraz do priorytetów określonych w Koncepcji rozwoju gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego na Ukrainie na lata 2018–2020, które stanowią istotne kroki na drodze do integracji Ukrainy z unijnym jednolitym rynkiem cyfrowym;

79.  przypomina o zasadniczej roli Ukrainy dla europejskiej sieci dostaw energii; potępia budowę gazociągu Nord Stream 2, ponieważ jest to projekt polityczny, który zagraża bezpieczeństwu Europy i wysiłkom na rzecz dywersyfikacji dostaw energii; wzywa do unieważnienia tego projektu;

80.  wyraża zaniepokojenie systematyczną nielegalną eksploatacją zasobów naturalnych takich jak bursztyn, węgiel, piasek i drewno, często odbywającą się pod ochroną i przy wsparciu organizacyjnym administracji lokalnej lub regionalnej oraz organów egzekwowania prawa, która szkodzi i zagraża krajobrazom i siedliskom takim jak lasy i rzeki oraz uniemożliwia ekologicznie i gospodarczo zrównoważone zarządzanie zasobami kraju z korzyścią dla obywateli;

81.  ubolewa nad wyczerpywaniem zasobów ukraińskich lasów w wyniku działania siatek korupcyjnych przynoszących korzyści partykularnym interesom na Ukrainie i przedsiębiorstwom w UE; apeluje o opracowanie, niezwłocznie wdrożenie i egzekwowanie skutecznych regulacji, aby zapobiegać nielegalnemu pozyskiwaniu drewna i korupcji w handlu drewnem na Ukrainie oraz ustanowić zrównoważoną gospodarkę leśną, chroniącą i utrzymującą ukraińskie lasy i zasoby;

82.  przyjmuje z zadowoleniem działania podejmowane w celu modernizacji ukraińskiego wojska oraz marynarki na Morzu Czarnym i Morzu Azowskim jako silne gwarancje stabilności i integralności terytorialnej Ukrainy, lecz jednocześnie zachęca do pilnie koniecznej reformy przemysłu obronnego;

83.  wyraża przekonanie i podkreśla, że jeśli Ukraina (podobnie jak pozostałe państwa stowarzyszone – Mołdawia i Gruzja) wykaże się zaangażowaniem we wdrażanie układu o stowarzyszeniu i poszanowanie zasad demokracji, praworządności i podstawowych wolności, powinna uzyskać dostęp do specjalnych unijnych mechanizmów wsparcia, w tym w ramach wieloletnich ram finansowych na okres po 2020 r., zgodnie z modelem Partnerstwa Wschodniego Plus popieranym przez Parlament;

84.  przypomina o znaczeniu zacieśnienia współpracy z Ukrainą na różnych szczeblach, w tym w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje zainteresowanie Ukrainy dalszym zaangażowaniem w projekty w dziedzinie obronności, w tym w stałą współpracę strukturalną (PESCO) w zakresie bezpieczeństwa i obrony;

85.  podkreśla znaczenie aktywnej komunikacji z obywatelami Ukrainy na temat konkretnych korzyści płynących z Partnerstwa Wschodniego i jego celów;

86.  podkreśla znaczenie walki z fałszywymi informacjami i propagandą rozpowszechnianymi przez Rosję, w tym przewidywaną ingerencją Rosji w wybory na Ukrainie oraz w całej Unii Europejskiej; wzywa do wzmocnienia współpracy między UE a Ukrainą w celu rozwiązania tego problemu;

87.  zachęca Ukrainę i UE do dalszego rozwoju współpracy w obszarach sprawiedliwości, wolności i spraw wewnętrznych;

Postanowienia instytucjonalne

88.  wzywa do lepszego monitorowania wprowadzania reform i do prowadzenia działań następczych w związku z wprowadzaniem reform, zarówno po stronie Ukrainy, jak i po stronie UE, w oparciu o spójne i mierzalne wskaźniki; ponownie wzywa Komisję i ESDZ do przedkładania Parlamentowi i Radzie częstszych i szczegółowych pisemnych sprawozdań z realizacji umów;

89.  wzywa Komisję do odpowiedniego monitorowania i oceny wdrażania DCFTA – ze zwróceniem szczególnej uwagi na transpozycję i wdrożenie dorobku prawnego oraz wpływ na ukraińskie społeczeństwo – a także do zdawania publicznych i kompleksowych sprawozdań rocznych, w tym na temat technicznego i finansowego wsparcia udzielanego przez UE;

90.  postanawia sporządzać coroczne sprawozdania z wdrażania układów o stowarzyszeniu;

°

°  °

91.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, a także prezydentowi, rządowi i parlamentowi Ukrainy.

OPINIA Komisji Handlu Międzynarodowego (21.6.2018)

dla Komisji Spraw Zagranicznych

w sprawie wdrożenia układu o stowarzyszeniu UE z Ukrainą
(2017/2283(INI))

Sprawozdawca komisji opiniodawczej: Jarosław Wałęsa

WSKAZÓWKI

Komisja Handlu Międzynarodowego zwraca się do Komisji Spraw Zagranicznych, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  z zadowoleniem przyjmuje wzrost obrotów handlowych między UE a Ukrainą oraz dywersyfikację ukraińskiego eksportu do UE; zachęca Komisję do wspierania Ukrainy w określeniu obszarów sprzyjających dalszej dywersyfikacji gospodarczej oraz w nadaniu im priorytetu w procesie wdrażania pogłębionej i kompleksowej strefy wolnego handlu (DCFTA); zauważa, że w tym samym okresie nastąpił spadek eksportu do Rosji;

2.  wzywa Komisję Europejską do przedstawienia Parlamentowi Europejskiemu szczegółowej oceny układu o stowarzyszeniu na podstawie dotychczasowego rozwoju sytuacji, ponieważ w świetle wydarzeń, które miały miejsce, ocena skutków z 2007 r. jest od dawna nieaktualna; uważa, że ocena ta powinna obejmować przede wszystkim następujące elementy:

  –  szczegółowe przedstawienie bilansu handlowego Ukrainy z podziałem na sektory i regiony,

  –  rozwój małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) i przedstawienie wyników Instrumentu pożyczkowego DCFTA dla MŚP, utworzonego w 2015 r. i wyposażonego w kwotę 200 mln EUR, aby wesprzeć MŚP we wschodnim sąsiedztwie,

  –  przedstawienie udziału w rynku,

  –  opis sytuacji społeczno-gospodarczej,

  –  opis sytuacji na rynku pracy, szarej strefy i zatrudnienia nieformalnego,

  –  aktualna analiza sytuacji makrofinansowej Ukrainy, w tym dochodów i wydatków podatkowych, unikania opodatkowania i oszustw podatkowych;

3.  przypomina, że rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2017/1566 w sprawie wprowadzenia w odniesieniu do Ukrainy tymczasowych autonomicznych środków handlowych uzupełniających koncesje handlowe dostępne na mocy układu o stowarzyszeniu zawiera prawny wymóg, aby roczne sprawozdanie Komisji z wdrażania DCFTA obejmowało szczegółową ocenę autonomicznych środków handlowych, w tym ich skutków społecznych;

4.  uważa, że zbliżenie przepisów między UE a Ukrainą przez DCFTA jest podstawowym instrumentem zbliżania Ukrainy do UE i przyczynia się do ułatwień w handlu, stwarza lepszy klimat biznesowy i inwestycyjny oraz sprzyja zrównoważonemu rozwojowi gospodarczemu Ukrainy; uważa, że należy uważnie zarządzać wymiarem liberalizacji handlu z myślą o minimalizacji kosztów i maksymalizacji korzyści dla ukraińskich przedsiębiorstw i ukraińskiego społeczeństwa, oraz zachęca Komisję Europejską do rozważenia dalszych autonomicznych preferencji handlowych i innych środków; zachęca Ukrainę, by nadała priorytetowe znaczenie realizacji programu reform w dziedzinach, które są ściślej związane z jej strukturą produkcyjną oraz możliwościami eksportu do UE, w celu minimalizacji kosztów transformacji i maksymalizacji potencjalnych korzyści; wzywa Ukrainę, by niezwłocznie powołała wewnętrzną grupę doradczą, aby umożliwić organizacjom społeczeństwa obywatelskiego monitorowanie wdrażania umowy; z zaniepokojeniem odnotowuje wzrost ubóstwa ludności;

5.  przypomina, że DCFTA to element procesu reform, których podstawą jest dobre zarządzanie oraz walka z korupcją i przestępczością zorganizowaną; z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie ustawy o najwyższym sądzie antykorupcyjnym; nadal jest jednak zaniepokojony kwestią dalszych postępów w walce z korupcją; przypomina, że ważną rolę w tym procesie reform odgrywa wolne i krytyczne społeczeństwo obywatelskie, oraz apeluje do rządu ukraińskiego o zwolnienie organizacji społeczeństwa obywatelskiego z obowiązku składania oświadczeń majątkowych drogą elektroniczną; apeluje do rządu ukraińskiego o zagwarantowanie niezależności krajowemu organowi antykorupcyjnemu NABU i przeprowadzenie odpowiedniej reformy tajnych służb; przypomina rządowi ukraińskiemu, że w preambule do układu o stowarzyszeniu zobowiązał się do zbudowania głębokiej i trwałej demokracji; apeluje, aby jeszcze przed wyborami parlamentarnymi na Ukrainie w 2019 r. przeprowadzić reformę ordynacji wyborczej zgodnie z zaleceniami Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, Komisji Weneckiej oraz Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) OBWE; wzywa Ukrainę do zapewnienia, że skład ukraińskiej Centralnej Komisji Wyborczej odzwierciedla równowagę polityczną wszystkich właściwych sił politycznych i podkreśla, że praworządność jest podstawowym warunkiem dobrej i skutecznej realizacji DCFTA;

6.  uważa, że zbliżenie przepisów do dorobku prawnego UE stanowi kluczowy wymiar DCFTA, ponieważ faktyczny dostęp do unijnego rynku oraz reformy w znacznym stopniu zależą od odpowiedniego wdrożenia i egzekwowania odnośnego prawodawstwa; jest świadomy, że stanowi to poważne wyzwanie dla rządu, instytucji i administracji publicznej na Ukrainie, wobec czego zachęca Komisję do udzielenia jej odpowiedniego wsparcia technicznego i finansowego; aprobuje działalność grupy wsparcia dla Ukrainy i wzywa grupę do przedstawienia Parlamentowi szerszych informacji na temat rodzaju udzielanej pomocy, w szczególności w odniesieniu do transpozycji i wdrożenia dorobku prawnego;

7.  uważa, że zaangażowanie władz ukraińskich już od momentu opracowywania odpowiednich przepisów służy nadaniu temu procesowi bardziej pluralistycznego charakteru i obniżeniu kosztów transformacji, jakie ponosi Ukraina, w związku z czym wzywa Komisję do wykorzystania w pełni mechanizmów wymiany informacji ex ante;

8.  wyraża uznanie dla opracowanego przez rząd i parlament legislacyjnego planu działania na rzecz wdrożenia umowy oraz dla przystąpienia Ukrainy do Porozumienia w sprawie zamówień rządowych w ramach WTO; zachęca Ukrainę, by skoncentrowała się na wdrażaniu programu reform w dziedzinach takich jak standardy techniczne, sanitarne i fitosanitarne, własność intelektualna i przepisy celne;

9.  ubolewa z powodu braku postępów w zbliżeniu przepisów do unijnych norm dobrostanu zwierząt i wzywa Ukrainę do niezwłocznego przyjęcia strategii w celu wypełnienia tego zobowiązania;

10.  zwraca uwagę na wysoki poziom wykorzystania preferencji i z zadowoleniem przyjmuje stały wzrost w pozycjach taryfowych, w których preferencje są wykorzystywane;

11.  zauważa, że ocena wdrażania DCFTA jest mocno skoncentrowana na przepływach handlowych i barierach handlowych; wzywa Komisję Europejską do odpowiedniego monitorowania i oceny wdrażania DCFTA – ze zwróceniem szczególnej uwagi na transpozycję i wdrożenie dorobku prawnego oraz wpływ na ukraińskie społeczeństwo – a także do zdawania publicznych i kompleksowych sprawozdań rocznych, w tym na temat technicznego i finansowego wsparcia udzielanego przez UE;

12.  oczekuje, że Ukraina mianuje arbitrów do systemu rozstrzygania sporów oraz utworzy odpowiednie organy i wyznaczy przedstawicieli zgodnie z rozdziałem dotyczącym handlu i zrównoważonego rozwoju;

13.  wyraża zadowolenie, że w dniu 20 marca 2018 r. Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła w pierwszym czytaniu ustawę nr 5495 w sprawie ochrony ukraińskich lasów i zapobiegania nielegalnemu eksportowi surowego drewna; uważa, że wszelka liberalizacja handlu drewnem powinna być uzależniona od ustanowienia ram prawnych w zakresie zapobiegania nielegalnemu eksportowi i zakazu takiego eksportu;

14.  zwraca uwagę, że skoordynowane podejście UE i Ukrainy do sankcji związanych z Krymem i Ukrainą Wschodnią przyczyniłoby się do zwiększenia nacisków na znalezienie pokojowego rozwiązania konfliktów terytorialnych na Ukrainie; przypomina o zobowiązaniu do pokojowego rozwiązywania konfliktów regionalnych, podjętym w art. 9 układu o stowarzyszeniu.

15.  przypomina, że Partnerstwo Wschodnie koncentruje się dotychczas głównie na dwustronnym handlu i inwestycjach między UE a państwami objętymi partnerstwem; wzywa do opracowania bardziej spójnego podejścia do wszystkich krajów Partnerstwa Wschodniego, a także do zacieśnienia współpracy z Eurazjatycką Unią Gospodarczą w zakresie ułatwień w handlu, zwolnienia z obowiązku wizowego i standardów technicznych.

INFORMACJE O PRZYJĘCIU OPINIIW KOMISJI OPINIODAWCZEJ

Data przyjęcia	21.6.2018
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	26 5 4
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	William (The Earl of) Dartmouth, Laima Liucija Andrikienė, Tiziana Beghin, Salvatore Cicu, Santiago Fisas Ayxelà, Eleonora Forenza, Nadja Hirsch, Yannick Jadot, France Jamet, Elsi Katainen, Patricia Lalonde, Danilo Oscar Lancini, Bernd Lange, David Martin, Emmanuel Maurel, Anne-Marie Mineur, Sorin Moisă, Alessia Maria Mosca, Franck Proust, Godelieve Quisthoudt-Rowohl, Inmaculada Rodríguez-Piñero Fernández, Tokia Saïfi, Adam Szejnfeld
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Goffredo Maria Bettini, Reimer Böge, Klaus Buchner, Dita Charanzová, Danuta Maria Hübner, Sajjad Karim, Sander Loones, Lola Sánchez Caldentey
Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego	Czesław Hoc, John Howarth, Dietmar Köster, Kosma Złotowski

GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGOW KOMISJI OPINIODAWCZEJ

26	+
ALDE	Dita Charanzová, Nadja Hirsch, Elsi Katainen
ECR	Czesław Hoc, Sajjad Karim, Sander Loones, Kosma Złotowski
PPE	Laima Liucija Andrikienė, Reimer Böge, Salvatore Cicu, Santiago Fisas Ayxelà, Danuta Maria Hübner, Sorin Moisă, Franck Proust, Godelieve Quisthoudt-Rowohl, Tokia Saïfi, Adam Szejnfeld
S&D	Goffredo Maria Bettini, John Howarth, Dietmar Köster, Bernd Lange, David Martin, Alessia Maria Mosca, Inmaculada Rodríguez-Piñero Fernández
VERTS/ALE	Klaus Buchner, Yannick Jadot

5	-
EFDD	William (The Earl of) Dartmouth
ENF	France Jamet, Danilo Oscar Lancini
GUE/NGL	Eleonora Forenza, Anne-Marie Mineur

4	0
ALDE	Patricia Lalonde
EFDD	Tiziana Beghin
GUE/NGL	Lola Sánchez Caldentey
S&D	Emmanuel Maurel

Objaśnienie używanych znaków:

+  :  za

-  :  przeciw

0  :  wstrzymało się

INFORMACJE O PRZYJĘCIU PRZEZ KOMISJĘ PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWĄ

Data przyjęcia	12.11.2018
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	41 9 1
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Michèle Alliot-Marie, Petras Auštrevičius, Bas Belder, James Carver, Lorenzo Cesa, Aymeric Chauprade, Javier Couso Permuy, Arnaud Danjean, Georgios Epitideios, Knut Fleckenstein, Eugen Freund, Michael Gahler, Tunne Kelam, Wajid Khan, Eduard Kukan, Arne Lietz, Barbara Lochbihler, Sabine Lösing, Andrejs Mamikins, Ramona Nicole Mănescu, David McAllister, Francisco José Millán Mon, Clare Moody, Pier Antonio Panzeri, Ioan Mircea Paşcu, Alojz Peterle, Tonino Picula, Julia Pitera, Cristian Dan Preda, Michel Reimon, Jean-Luc Schaffhauser, Anders Sellström, Alyn Smith, Jordi Solé, Dobromir Sośnierz, Jaromír Štětina, Miguel Urbán Crespo, Ivo Vajgl
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Andrea Bocskor, Igor Gräzin, Rebecca Harms, Marek Jurek, Juan Fernando López Aguilar, Antonio López-Istúriz White, Urmas Paet, Bodil Valero, Mirja Vehkaperä, Marie-Christine Vergiat
Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego	Eleonora Evi, Liliana Rodrigues, Flavio Zanonato

GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGOW KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ

41	+
ALDE	Petras Auštrevičius, Igor Gräzin, Urmas Paet, Ivo Vajgl, Mirja Vehkaperä
ECR	Bas Belder, Marek Jurek
PPE	Michèle Alliot-Marie, Andrea Bocskor, Lorenzo Cesa, Arnaud Danjean, Michael Gahler, Tunne Kelam, Eduard Kukan, Antonio López-Istúriz White, David McAllister, Ramona Nicole Mănescu, Francisco José Millán Mon, Alojz Peterle, Julia Pitera, Cristian Dan Preda, Anders Sellström, Jaromír Štětina
S&D	Knut Fleckenstein, Eugen Freund, Wajid Khan, Arne Lietz, Juan Fernando López Aguilar, Andrejs Mamikins, Clare Moody, Pier Antonio Panzeri, Ioan Mircea Paşcu, Tonino Picula, Liliana Rodrigues, Flavio Zanonato
VERTS/ALE	Rebecca Harms, Barbara Lochbihler, Michel Reimon, Alyn Smith, Jordi Solé, Bodil Valero

9	-
EFDD	Aymeric Chauprade, Eleonora Evi
ENF	Jean-Luc Schaffhauser
GUE/NGL	Javier Couso Permuy, Sabine Lösing, Miguel Urbán Crespo, Marie-Christine Vergiat
NI	James Carver, Georgios Epitideios

1	0
NI	Dobromir Sośnierz

Objaśnienie używanych znaków:

+  :  za

-  :  przeciw

0  :  wstrzymało się