Cearta an duine lasmuigh de AE a chosaint 

Tá Parlaimint na hEorpa ag labhairt amach i gcónaí mar chosantóir ar chearta an duine, lena n-áirítear thar theorainneacha an Aontais.

Buaiteoir Dhuais Sakharov Nelson Mandela ag bualadh le hUachtarán Pharlaimint na hEorpa Simone Veil i bParlaimint na hEorpa in Strasbourg. 

Tá sé iarrtha ag Parlaimint na hEorpa ar gach tír, amhail mar atá ag an Aontas Eorpach ina iomláine, Dearbhú Uilechoiteann Chearta an Duine agus conarthaí idirnáisiúnta eile maidir le cearta an duine a chun feidhme.

Tá iarracht á déanamh ag an bParlaimint freisin chun a áirithiú go ndéanfaí na gníomhaíochtaí uile de chuid AE – lena n-áirítear trádáil mar aon le cabhair – a ailíniú lena phrionsabail maidir le cearta an duine.

Le blianta fada anuas, bhí aird á díriú go háirithe ar phionós an bháis agus an gcéasadh. Le déanaí, tá an gháinneáil, cearta digiteacha agus ábhair eile tar éis é a bheith curtha le liosta ábhar imní na Parlaiminte.

Guthanna iomadúla

Labhraíonn Uachtarán Pharlaimint na hEorpa amach i ráitis phoiblí agus ag cruinnithe faoi chásanna mí-úsáide.

Déanann an Coiste um Ghnóthaí Eachtracha agus an Fochoiste um Chearta an Duine aird a tharraing ar sháruithe agus cuidíonn siad leis na Feisirí eile aird na díospóireachta a dhíriú orthu sin.

Agus téann na Feisiríuile i mbun na hiarrachta Déardaoin le linn sheisiúin na Parlaiminte in Strasbourg. Tá an t-am sin sa sceideal tiomanta do dhíospóireachtaí agus do ‘rúin éigeandála’ ar shaincheisteanna maidir le cearta an duine.

Tá torthaí ar na hiarrachtaí sin.

Tá athbhreithniú déanta ar a ngníomhaíochtaí ag roinnt rialtas, lena n-áirítear maidir le forchur phionós an bháis. Agus tá na dlíthe a cáineadh i rúin ón bParlaimint athruithe nó tréigthe ag parlaimintí náisiúnta áirithe.

Duais Sakharov

Gach bliain bronnann Parlaimint na hEorpa Duais Sakharov um Shaoirse Smaointeoireachta ar dhaoine aonair nó ar eagraíochtaí atá i mbun comhraic ar son chearta an duine agus saoirsí bunúsacha.

Thar tríocha bliain, tá an duais ag tarraingt airde ar choimhlintí ar chúig mhór-roinn.

I roinnt cásanna, tugtar aitheantas leis an ngradam do na daoine siúd a d’fhulaing mar gheall ar rogha a rinne siad chun a bheith ag saothrú ar son na saoirse sa bhaile.

B’amhlaidh an scéal don bhuaiteoir in 2015, Raif Badawi, blagálaí a cuireadh i bpríosún san Araib Shádach as an tsaoirse cainte a chosaint.

B’amhlaidh an cás freisin don ghradam in 2017, a bronnadh ar fhreasúra daonlathach Veiniséala, lena n-áirítear na céadta príosúnach polaitiúil.

I mblianta eile, tá aitheantas tugtha leis an duais do dhaoine ar eascair a gcuid oibre ar son chearta an duine as taithí a bhí pearsanta – agus in amanna pianmhar.

Tá sé ráite ag buaiteoir 2014, Denis Maxwedge, dochtúir i bPoblacht Dhaonlathach an Chongó, gur ‘tháinig sé trí thaisme’ ar fhadhbanna ban a ndearnadh iad a éigniú agus ar caitheadh go brúidiúil leo le linn cogaidh. As sin amach, tá a shaol tiomanta aige do chóir leighis a chur ar chorradh agus 40,000 íospartach san ospidéal ina bhaile dúchais, agus fós ag díriú aird idirnáisiúnta ar an tsaincheist.

Tá nasc ann fós idir Muckwedge agus na buaiteoirí uile trí Líonra Duais Sakharov, lena gcoinnítear i dteagmháil iad le Feisirí agus leis an tsochaí shibhialta chun méadú a dhéanamh ar chomhar maidir le saincheisteanna a bhaineann le cearta an duine.