Cumhachtaí buiséadacha 

Comhroineann an Pharlaimint cumhacht le Comhairle an Aontais Eorpaigh cinneadh a dhéanamh ar bhuiséad bliantúil an AE ina iomláine agus bíonn an focal scoir aici.

Foghlaim faoin nós imeachta don bhuiséad bliantúil inár ngrafaic faisnéise thíos.

An nós imeachta buiséid

Na hinstitiúidí lena mbaineann an nós imeachta:
  • Parlaimint na hEorpa 
  • An Coimisiún Eorpach 
  • Comhairle an Aontais Eorpaigh 

  1. Roimh an 1 Meán Fómhair

    Cur síos gairid:: Dréachtbhuiséad

    1. Ullmhaíonn An Coimisiún Eorpach  an dréachtbhuiséad  
    2. Cuirtear an dréachtbhuiséad faoi bhráid:   
      • Chomhairle an Aontais Eorpaigh  (comhdhéanta de 27 airí náisiúnta )
      • Parlaimint na hEorpa 

    Cur síos iomlán: Dréachtbhuiséad

    Déanann institiúidí uile an AE a meastacháin don dréachtbhuiséad a tharraingt suas roimh an 1 Iúil gach bliain.

    Comhdhlúthaíonn an Coimisiún na meastacháin sin agus ullmhaíonn sé an dréachtbhuiséad bliantúil, a chuirtear faoi bhráid na Parlaiminte agus na Comhairle tráth nach déanaí ná an 1 Meán Fómhair.

  2. Roimh an 1 Deireadh Fómhair

    Cur síos gairid:: Seasamh na Comhairle

    •   Taobh na Comhairle: Cuirtear Seasamh na Comhairle ar aghaidh chuig an bParlaimint
    • Taobh na Parlaiminte: Pléití inmheánacha ar an dréachtbhuiséad. Cuirtear an chonclúid faoi bhráid an Choiste um Buiséid

    Cur síos iomlán: Seasamh na Comhairle

    Glacann an Chomhairle a seasamh ar an dréachtbhuiséad agus cuireann sí ar aghaidh chuig an bParlaimint é, mar aon leis na cúiseanna atá leis an seasamh sin, roimh an 1 Deireadh Fómhair.

    Ag an am céanna, déanann coistí parlaiminteacha plé ar an dréachtbhuiséad agus tugann siad a dtuairimí don Choiste um Buiséid, atá freagrach as seasamh na Parlaiminte a ullmhú.

  3. 42 lá ar a mhéid

    Cur síos gairid:: Seasamh na Parlaiminte

    1.   Ní mór don Choiste um Buiséid seasamh a ullmhú don Pharlaimint.   
    2.   Faigheann Parlaimint na hEorpa  seasamh na Comhairle agus seasamh an Choiste um Buiséid.
    3. Vótálann FPEnna ar an seasamh a ullmhaíonn an Coiste um Buiséid agus ar aon Leasuithe a chuirtear síos.  
    4. Seasamh na Parlaiminte . Má mhodhnaíonn an Pharlaimint an tionscadal, déantar é a chur ar aghaidh chuig an gComhairle     

    Cur síos iomlán: Seasamh na Parlaiminte

    Tá 42 lá ag an bParlaimint chun glacadh le seasamh na Comhairle nó, trí thromlach glan dá Feisirí, chun é a leasú. Vótálann na Feisirí go hiondúil ar an tuairim atá ullmhaithe ag an gCoiste um Buiséid agus ar aon leasuithe a chuirtear síos i rith an tseisiúin iomlánaigh i mí Dheireadh Fómhair.

    Más rud é go bhformheasann an Pharlaimint seasamh na Comhairle nó go ndiúltaíonn sí seasamh a shonrú, meastar go bhfuil glactha leis an mbuiséad. Mar sin féin, de ghnáth glacann an Pharlaimint leasuithe agus cuirtear an téacs leasaithe ar aghaidh chuig an gComhairle. Sa chás sin, déanann Uachtarán na Parlaiminte cruinniú den Choiste Idir-réitigh a chomóradh láithreach. Ní thagann an coiste le chéile má chuireann an Chomhairle in iúl don Pharlaimint laistigh de 10 lá go bhfuil gach ceann dá leasuithe formheasta aige.

  4. 21 lá ar a mhéid

    Cur síos gairid:: Idir-réiteach

    1.   Ní mór do Choistí Idir-réitigh (comhdhéanta de 27 ionadaithe ón gComhairle and 27 Feisire de Pharlaimint na hEorpa ) has to reach an agreement  
    2.   Cruthaítear téacs comhpháirteach.  

    Cur síos iomlán: Idir-réiteach

    Tá 21 lá ag an gCoiste Idir-réitigh, atá comhdhéanta d'ionadaithe den Chomhairle agus a chomhlíon de chomhaltaí a ionadaíonn don Pharlaimint, chun teacht ar chomhaontú maidir le téacs comhpháirteach.

  5. 14 lá ar a mhéid

    Cur síos gairid:: Glacadh

    Má dhéantar an téacs comhpháirteach a bhailíochtú: Bíonn 14 lá ag   Parlaimint na hEorpa  agus ag   Comhairle an Aontais Eorpaigh  chun é a fhormheas.

    Cur síos iomlán: Glacadh

    Má thagann an Coiste Idir-réitigh ar chomhaontú maidir le téacs comhpháirteach, tá 14 lá ag an bParlaimint agus ag an gComhairle chun é a fhormheas. Ansin síníonn Uachtarán na Parlaiminte an buiséad agus dearbhaíonn sé go bhfuil glactha leis go cinntitheach.

    Má theipeann ar an nós imeachta idir-réitigh, nó má dhiúltaíonn an Pharlaimint don téacs comhpháirteach, tíolacann an Coimisiún dréachtbhuiséad nua. Má dhiúltaíonn an Chomhairle don téacs comhpháirteach, is féidir leis an bParlaimint cinneadh a dhéanamh fós glacadh leis.

An Creat Airgeadais Ilbhliantúil

Ní mór do chinntí de chuid na Parlaiminte agus na Comhairle maidir le caiteachas agus ioncam bliantúil teacht faoi na teorainneacha do chaiteachas bliantúil a leagtar síos sa phlean airgeadais fadthéarmach de chuid an AE, darb ainm an Creat Airgeadais Ilbhliantúil.

Caibidlítear an plean airgeadais fadtéarmach ar feadh théarma seacht mbliana de gnáth. Bíonn an plean bunaithe ar thogra de chuid an Choimisiúin Eorpaigh agus ní mór do na rialtais AE a dhéantar ionadaíocht orthu sa Chomhairle é a ghlacadh d’aon ghuth.

Rialú buiséadach

A thúisce a nglactar le buiséad an AE, bíonn an Coimisiún Eorpach freagrach as a chur chun feidhme (tá institiúid eile i gceannas ar a mbuiséid riaracháin féin).

Mar institiúid a thoghtar go díreach a ionadaíonn do cháiníocóirí an AE, cleachtann Parlaimint na hEorpa maoirseacht dhaonlathach chun a chinntiú go ndéileálann an Coimisiún agus na hinstitiúidí eile i gceart le cistí Eorpacha.

Cinneann an Pharlaimint, ar thogra ó Chomhairle an Aontais Eorpaigh, cibé acu an ndeontar an t-urscaoileadh nó nach ndeontar, i.e. formheas deiridh ar conas mar a cuireadh an buiséad chun feidhme do bhliain shonrach.

Déanann an Pharlaimint an cinneadh tar éis dá Coiste um Rialú Buiséadach scrúdú faichilleach a dhéanamh ar chuntais airgeadais an Choimisiúin agus ar an tuarascáil ar a ghníomhaíochtaí don bhliain i dtrácht. Cuireann sí san áireamh freisin tuarascáil bhliantúil na Cúirte Iniúchóirí agus freagraí an Choimisiúin ar cheisteanna sonracha a bhféadach a bheith ag feisirí.

Is féidir leis an Parlaimint moltaí a thabhairt don Choimisiún maidir le forghníomhnú an bhuiséid. Ní mór don Choimisiún, ar iarraidh ón bParlaimint, tuairisc a thabhairt ar na bearta arna nglacadh i bhfianaise na dtuairimí agus na barúlacha sin.

Tugtar an nós imeachta chun críche le deonú, cur siar nó diultú an urscaoilte.

Déileálann an Pharlaimint ar shlí chosúil le formheas cuntais na n-institiúidí eile, a buiséad riaracháin féin san áireamh.