ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με την έκθεση της Επιτροπής όσον αφορά την εφαρμογή του προγράμματος 1994 για τη διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ της ΕΚ και των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (COM(95)662 τελ. - C4-0142/96)
6 Νοεμβρίου 1996
Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής
Εισηγητής: ο κ. Jürgen Schröder
Με την από 8ης Φεβρουαρίου 1996, επιστολή της, η Επιτροπή υπέβαλε στο Κοινοβούλιο έκθεση για την εφαρμογή του προγράμματος για την διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ ΕΚ και των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης κατά το 1994.
Κατά τη συνεδρίαση της 11ης Μαρτίου 1996, ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου ανακοίνωσε ότι είχε παραπέμψει την εν λόγω έκθεση για εξέταση επί της ουσίας, στην Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής και, για γνωμοδότηση, στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων, Ασφάλειας και Αμυντικής Πολιτικής, την Επιτροπή Εξωτερικών Οικονομικών Σχέσεων και την Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού.
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασής της στις 12 Μαρτίου 1996, η Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής όρισε εισηγητή τον κ. TXTRAP@RAP2@Jürgen Schröder.
Κατά τις συνεδριάσεις της στις 7 Μαΐου, 24 Σεπτεμβρίου και 29 Οκτωβρίου 1996, εξέτασε το σχέδιο έκθεσης.
Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, ενέκρινε ομόφωνα την πρόταση ψηφίσματος.
Στην ψηφοφορία ήσαν παρόντες οι βουλευτές: Speciale, πρόεδρος; Campoy Zueco, αντιπρόεδρος; Schröder, εισηγητής; Azzolini, Berend, Bernardini, Cellai, Frutos Gama, Garosci (αναπλ. Baggioni, σύμφωνα με το άρθρο 138, παράγραφος 2 του κανονισμού), Girâo Pereira (αναπλ. Collins), Χατζηδάκης, Izquierdo Collado (αναπλ. Howitt), Klaß, Lage, Myller, Novo Belenguer, Podesta, Rack (αναπλ. Camison Asensio), Rapkay (αναπλ. Botz), Rack (αναπλ. Kellett-Bowman), Schiedermeier (αναπλ. Langenhagen), Sornosa Martínez, Vallvé, Varela SuanzesCarpegna, Viola (αναπλ. Rusanen), Walter και Wolf (αναπλ. Schroedter, σύμφωνα με το άρθρο 138, παράγραφος 2 του κανονισμού).
Η γνωμοδότηση της Επιτροπής Εξωτερικών Οικονομικών Σχέσεων επισυνάπτεται στην παρούσα έκθεση. Η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων και η Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού αποφάσισαν να μην γνωμοδοτήσουν.
Η έκθεση κατατέθηκε στις 6 Νοεμβρίου 1996.
Η προθεσμία για την κατάθεση τροπολογιών στην παρούσα έκθεση θα αναγράφεται στο σχέδιο ημερήσιας διάταξης της περιόδου συνόδου κατά την οποία θα εξετασθεί.
A. ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ
Ψήφισμα σχετικά με την έκθεση της Επιτροπής όσον αφορά την εφαρμογή του προγράμματος 1994 για τη διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ της ΕΚ και των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (CΟΜ(95)662 - C4-0142/96)
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
- έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή του προγράμματος για την διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ της ΕΚ και των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης κατά το 1994 (CΟΜ(95)0662 τελ. - C40142/96),
- έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 17ης Απριλίου 1996 σχετικά με τη Λευκή Βίβλο "Προετοιμασία των συνδεδεμένων χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης για την ένταξή τους στην εσωτερική αγορά της ¸νωσης"[1],
- έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Περιφερειακής Πολιτικής και των γνωμοδοτήσεων της Επιτροπής Εξωτερικών Οικονομικών Σχέσεων (Α4-0359/96),
1. υπενθυμίζει ότι το πρόγραμμα διασυνοριακής συνεργασίας ΕΕ/ΧΚΑΕ έχει ως στόχο, στο γενικό πλαίσιο του προγράμματος PHARE, τη χρηματοδότηση διαρθρωτικών δράσεων διασυνοριακής συνεργασίας που προορίζονται:
- να διευκολύνουν τη διαδικασία ένταξης των ΧΚΑΕ
- να συμβάλουν στην οικονομική ανάπτυξη των μεθοριακών περιοχών ιδίως με την επίλυση των προβλημάτων που προκαλούνται από το διαφορετικό επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης;
2. παρατηρεί, σύμφωνα με την έκθεση της Επιτροπής, ότι το εν λόγω πρόγραμμα, ύψους 150 εκατ. Ecu, συνεχίστηκε επιτυχώς κατά το 1994;
3. επισημαίνει ότι, το 1994, οι πιστώσεις διατέθηκαν κατά βάση υπέρ διασυνοριακών έργων υποδομών μεταφορών, προστασίας του περιβάλλοντος και ενεργειακού ανεφοδιασμού; επισημαίνει επίσης ότι το πρόγραμμα επεκτάθηκε κατά τη διάρκεια του 1994 και στα Βαλτικά κράτη; διαπιστώνει ωστόσο ότι τούτο εξυπηρέτησε κατά κύριο λόγο τη βελτίωση της σύνδεσης υπαρχόντων οικονομικών κέντρων, ενώ τα ίδια τα αναπτυξιακά προγράμματα των ευρωπαϊκών περιφερειών δεν εφαρμόστηκαν σε επαρκή βαθμό;
4. θεωρεί ότι θα πρέπει επίσης να αυξηθεί η προικοδότηση για δράσεις προώθησης της διαπεριφερειακής συνεργασίας στα πλαίσια του INTERREG II τόσο μεταξύ περιοχών των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης όσο και μεταξύ περιοχών των χωρών αυτών και της Ευρωπαϊκής ¸νωσης;
5. διαπιστώνει ότι εκτός από τα ειδικά σχέδια μεταξύ όμορων κρατών (Αλβανία/Ιταλία/Ελλάδα; Βουλγαρία/Ελλάδα; Πολωνία/Γερμανία; Δανία/Βαλτικά κράτη ...), το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης τομεακά σχέδια που επηρεάζουν την ανάπτυξη μεθοριακών περιοχών (π.χ. περιβάλλον) και πολυτομεακές παρεμβάσεις (τεχνική βοήθεια);
6. θεωρεί ότι θα πρέπει να επιταχυνθούν οι δράσεις οι οποίες έχουν ήδη δρομολογηθεί και έχουν ως στόχο τη στενότερη συνεργασία στον τομέα της κατάρτισης, της ανάπτυξης των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και της μεταφοράς τεχνολογίας και γνώσεως της αγοράς στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις;
7. υπογραμμίζει την πολιτική, οικονομική και κοινωνική σημασία της διασυνοριακής συνεργασίας ΕΕ/ΧΚΑΕ, προνομιακό μέσο για την επίτευξη της συνοχής στο πλαίσιο της προενταξιακής στρατηγικής των ΧΚΑΕ;
8. θεωρεί επίσης ότι οι δράσεις διασυνοριακής και διαπεριφερειακής συνεργασίας αποτελούν αναντικατάστατη κοινοτική, παιδαγωγική εμπειρία για τις υποψήφιες χώρες;
9. εγκρίνει, κατά συνέπεια, τον συνολικό απολογισμό αυτού του προγράμματος για το έτος 1994, που υπέβαλε η Επιτροπή, και επιμένει στην ανάγκη συνέχισης και ενίσχυσής του;
10. κρίνει επιθυμητό, εντούτοις, η εφαρμογή του προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας στο μέλλον να χαρακτηρίζεται από:
- μια μεγαλύτερη διαφοροποίηση των δράσεων στο πλαίσιο των υφισταμένων προτεραιοτήτων,
- έναν πολυετή προγραμματισμό ο οποίος να επιτρέπει την εξασφάλιση μεγαλύτερης συνοχής των παρεμβάσεων (ιδίως μεταξύ INTERREG και PHARE) και να αποφεύγονται έτσι οι επικαλύψεις που είναι δυνατόν να προκύψουν λόγω της πολλαπλότητας των έργων,
- την ενίσχυση των μέσων του προγράμματος ECOS/OUVERTURE που σημειώνει μεγάλη επιτυχία;
11. ζητεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να θέσουν την τεχνική βοήθεια στη διάθεση των ευρωπαϊκών περιφερειών, προκειμένου οι τελευταίες να μπορέσουν να αναπτύξουν επαρκείς μηχανισμούς διασυνοριακής διαχείρισης για την εφαρμογή των διασυνοριακών προγραμμάτων;
12. συμφωνεί ότι για μια αποτελεσματική, διαμεθοριακή και διαπεριφερειακή συνεργασία έχει μεγάλη σημασία να επεκταθούν προοδευτικά στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης τα προγράμματα που θέτει σε εφαρμογή η Ευρωπαϊκή ¸νωση;
13. τονίζει με έμφαση την ανάγκη συντονισμού των διαφόρων προγραμμάτων που εφαρμόζει η ΕΕ με το πρόγραμμα PHARE, ούτως ώστε να αυξηθούν η αποτελεσματικότητα και τα πλεονεκτήματα των δράσεων που χρηματοδοτούνται από τα προγράμματα αυτά;
14. θεωρεί κεφαλαιώδους σημασίας τη δημιουργία αποτελεσματικών μηχανισμών συντονισμού και δημοσιονομικού ελέγχου των δράσεων που υλοποιούνται στα πλαίσια της διαμεθοριακής συνεργασίας ούτως ώστε να βελτιστοποιηθεί η απόδοση των πόρων της ¸νωσης καθώς και για να αποφευχθούν ενδεχόμενες απάτες;
15. ζηεί από την Επιτροπή να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τα αποτελέσματα των διαφόρων σχεδίων καθώς και σχετικά με τη συνέχεια που θα ήταν σκόπιμο να δοθεί στα σχέδια αυτά στο μέλλον;
16. καλεί ήδη από σήμερα την Επιτροπή να εκφράσει σε αριθμούς τις μελλοντικές χρηματοδοτικές ανάγκες που συνεπάγεται, με την προοπτική της διεύρυνσης της ΕΕ, η συνέχιση και η ενίσχυση του προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας, και να αναπτύξει τις υπάρχουσες δυνατότητες συγχρηματοδότησης από κοινού με την ΕΤΕ, την ΕΤΑΑ και τον ιδιωτικό τομέα;
17. φρονεί ότι η προσέγγιση των μεθοριακών περιοχών των ΧΚΑΕ δεν θα πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα μια ασύμετρη οικονομική ανάπτυξη; υπογραμμίζει ότι ο στόχος της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής πρέπει να είναι στο επίκεντρο των πολιτικών που ακολουθούν οι ΧΚΑΕ και επιθυμεί, πέραν της διασυνοριακής συνεργασίας ΕΕ/ΧΚΑΕ, να αναπτυχθούν δράσεις διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ ΧΚΑΕ, μεταξύ ΧΚΑΕ και κρατών της ΚΑΚ καθώς και, γενικότερα, μεταξύ των ίδιων των περιφερειών των ΧΚΑΕ;
18. αποδοκιμάζοντας μεν την καθυστερημένη δημοσίευσή της, εγκρίνει ωστόσο την έκθεση της Επιτροπής και επιβεβαιώνει την επιθυμία του να συνεχισθεί και να ενισχυθεί το πρόγραμμα διασυνοριακής συνεργασίας ΕΕ/ΧΚΑΕ, μείζον μέσον της προενταξιακής στρατηγικής και της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της Ευρώπης;
19. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, την Επιτροπή, τα Κοινοβούλια των κρατών μελών καθώς και τις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
- [1] ΕΕ C 141 της 13.05.1996
Β. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Η Επιτροπή υπέβαλε την έκθεση σχετικά με το πρόγραμμα διασυνοριακής συνεργασίας ΕΕ/ΧΚΑΕ για το 1994.
Θα εξετάσουμε κατά σειρά τα γενικά χαρακτηριστικά αυτού το προγράμματος, τα εφαρμοσθέντα έργα, τον απολογισμό καθώς και τους όρους για την συνέχιση και την ενίσχυσή του.
Ι. Η διασυνοριακή συνεργασία: προνομιακό μέσο της προενταξιακής στρατηγικής των ΧΚΑΕ
1. Επιδιωκόμενοι στόχοι
Το 1994, θεσπίσθηκε πρόγραμμα ύψους 150 εκατ. Ecu (θέση Β7-612 του προϋπολογισμού), στο γενικό πλαίσιο του προγράμματος PHARE, για τη χρηματοδότηση των διαρθρωτικών δράσεων στις περιφέρειες των επιλέξιμων κρατών για αυτό το πρόγραμμα που συνορεύουν με ένα από τα κράτη μέλη της ΕΕ.
Αυτό το πρόγραμμα διασυνοριακής συνεργασίας της ΕΕ/ΧΚΑΕ, που θεσπίσθηκε σε συνδυασμό με τις δράσεις που ακολουθούνται στο πλαίσιο του προγράμματος INTERREG II, αποβλέπει σε δύο στόχους:
- να διευκολύνει τη διαδικασία ένταξης των ΧΚΑΕ μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών και εμπειριών μεταξύ των ενδιαφερόμενων μεθοριακών περιοχών και μέσω κοινών δράσεων,
- να συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη των μεθοριακών περιοχών.
Οι προβλεπόμενες δράσεις δρασυνοριακής συνεργασίας αποσκοπούν ακριβέστερα:
- στο να βοηθήσουν αυτές τις μεθοριακές περιοχές να υπερκεράσουν τα συγκεκριμένα αναπτυξιακά τους προβλήματα που είναι συχνά απόρροια της σχετικής απομόνωσής τους στο πλαίσιο της εθνικής οικονομίας,
- στη δημιουργία δικτύων διασυνοριακής συνεργασίας,
- στο να αποτραπεί η κατάρρευση του βιοτικού επιπέδου και της οικονομικής μεγέθυνσης στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ,
- στο να επιτραπεί η σταδιακή προσέγγιση μεταξύ ΧΚΑΕ και ΕΕ.
2. Διαχείριση του προγράμματος
Σύμφωνα με τον κανονισμό 1628/94 η Επιτροπή διαχειρίζεται την παρεχόμενη βοήθεια.
Σε κάθε μεθοριακή περιοχή συστήθηκαν κοινές επιτροπές προγραμματισμού και παρακολούθησης. Αυτές οι επιτροπές αποτελούν τους μηχανισμούς κλειδιά για τον συντονισμό, εφόσον τα καθήκοντά τους περιλαμβάνουν συγχρόνως τον κοινό προγραμματισμό των δράσεων διασυνοριακής συνεργασίας, τον συντονισμό τους και τον έλεγχό τους.
Εκτός από την Επιτροπή, στις εν λόγω επιτροπές μετέχουν αρχές από την κεντρική διοίκηση, από τα υπουργεία και από τους αρμόδιους οργανισμούς.
Η διαδικασία είναι η εξής:
- οι κυβερνήσεις των ΧΚΑΕ ορίζουν τις αρμόδιες για το πρόγραμμα αρχές,
- αυτές οι αρχές έρχονται σε επαφή με τις αντίστοιχες των ενδιαφερομένων κρατών μελών της ΕΕ,
- οι επιτροπές διατυπώνουν συστάσεις τις οποίες διαβιβάζουν στην Επιτροπή οι κεντρικές αρχές των ΧΚΑΕ,
- η Επιτροπή υποβάλει προς έγκριση από την επιτροπή διαχείρισης του PHARE μια πρόταση χρηματοδότησης για κάθε μεθοριακή περιοχή,
- συνάπτεται μνημόνιο συνεννόησης μεταξύ της Επιτροπής και της ενδιαφερόμενης χώρας ΚΑΕ.
Θα πρέπει να αναφερθεί επίσης το πρόγραμμα ECOS/OUVERTURE, που προορίζεται να τονώσει τη διαπεριφερειακή συνεργασία μεταξύ ΧΚΑΕ και ΕΕ σε επίπεδο τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης. Αυτό το πρόγραμμα καλύπτει την οικονομική και εμπορική ανάπτυξη, τον εκδημοκρατισμό στις πόλεις και τις περιφέρειες, τις αστικές υπηρεσίες και τα περιβαλλοντικά ζητήματα. Το 1994 χρησιμοποιήθηκαν 2 εκατ. Ecu προκειμένου να μπορέσουν να συμμετάσχουν πλήρως οι εταίροι ΧΚΑΕ στο εν λόγω πρόγραμμα.
3. Ο απολογισμός για το 1994
α) η κατανομή των δαπανών
Το συνολικό κόστος για το σύνολο των χρηματοδοτούμενων δράσεων στο πλαίσιο του προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας ΕΕ/ΧΚΑΕ ανέρχεται σε 350 εκατ. Ecu (η άμεση βοήθεια της ΕΕ, ήτοι 150 εκατ. Ecu, στην οποία προστίθενται οι πόροι που προέρχονται από τα κράτη μέλη της ΕΕ, τις ΧΚΑΕ, τους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς και από ιδιωτικές και δημόσιες πηγές).
Όπως και το 1993, το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών αφιερώθηκε σε έργα υποδομής (90 εκατ. Ecu); έπονται τα έργα που αφορούν το περιβάλλον (35 εκατ. Ecu).
β) οι γενικές δράσεις
Οι γενικές δράσεις διασυνοριακής συνεργασίας αφορούν το σύνολο των ΧΚΑΕ στις οποίες, για πρώτη φορά το 1994, προστέθηκαν οι βαλτικές χώρες.
Η έκθεση της Επιτροπής περιγράφει λεπτομερώς το σύνολο των δράσεων κατά τη διάρκεια του έτους 1994 στον τομέα της διασυνοριακής συνεργασίας είτε μεταξύ Αλβανίας/Ελλάδας/Ιταλίας είτε μεταξύ Βουλγαρίας/Ελλάδας, κλπ.
γ) οι ειδικές δράσεις
Μεταξύ των προγραμμάτων με ειδικότερο χαρακτήρα μπορούμε να επισημάνουμε:
- το τομεακό πρόγραμμα 1994-1997 ύψους 3 εκατ. Ecu που προορίζεται να καλύψει 9 έργα στα Βαλτικά κράτη, την Πολωνία και τη Βουλγαρία,
- το πολυτομεακό πρόγραμμα ύψους 2 εκατ. Ecu σχετικά με τη χρηματοδότηση της τεχνικής συνεργασίας, της κατάρτισης και της προώθησης των επενδύσεων,
- το πρόγραμμα διαπεριφερειακής συνεργασίας που βασίζεται στις πρωτοβουλίες ECOS/OUVERTURE ύψους 1,8 εκατ. Ecu.
ΙΙ. Ενίσχυση της διασυνοριακής και διαπεριφερειακής συνεργασίας
1. Βελτίωση της λειτουργίας του προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας
α) αποτίμηση της έκθεσης για το 1994
Σύμφωνα με την Επιτροπή, το πρόγραμμα διασυνοριακής συνεργασίας PHARE 1994 υπήρξε επιτυχία. Αν και το έτος 1994 θεωρείται μεταβατικό έτος, χαρακτηρίζεται από κάποιες σημαντικές επιτεύξεις. Τα 150 εκατ. Ecu που διατέθηκαν από το ΕΚ είχαν πλήρως αναληφθεί το Νοέμβριο του 1994. Η συμπληρωματική χρηματοδότηση των πρωτοβουλιών ECOS/OUVERTURE αφορούσε άνω των 100 έργων διαπεριφερειακής συνεργασίας μεταξύ περιφερειών και πόλεων μεταξύ της ΕΕ και των ΧΚΑΕ.
Τέλος, κατά το ίδιο έτος, το πρόγραμμα επεκτάθη στα Βαλτικά κράτη καθώς και σε ορισμένες όμορες χώρες της Αυστρίας: τη Σλοβακία και την Ουγγαρία. Εντούτοις, πρέπει δυστυχώς να επισημανθεί ότι η ίδια η έκθεση, καίτοι τεκμηριωμένη, δημοσιεύθηκε μόλις τον Απρίλιο του 1996.
β) μια μεγαλύτερη διαφοροποίηση
Σύμφωνα με τους κανόνες του INTERREG, πολλά συνολικά μέτρα μπορούν να τύχουν βοήθειας, από την καταπολέμηση των διοικητικών φραγμών στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των προσώπων και των υπηρεσιών έως την προώθηση της συνεργασίας σε θέματα περιβάλλοντος, υγείας συμπεριλαμβανομένης της παροχής βοήθειας για την ανάπτυξη των συνοριακών μέσων ενημέρωσης.
¸τσι, οι δράσεις που αναπτύχθηκαν το 1994 αφορούν κατά βάση, όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, τις υποδομές στον τομέα των μεταφορών (σχέσεις Ελλάδας/Αλβανίας; Βουλγαρίας/Ελλάδας; Πολωνίας/Γερμανίας κλπ.) και το περιβάλλον (ιδίως την απορρύπανση της Βαλτικής) και την ενέργεια. Μολονότι αυτού του είδους τα μέτρα πρέπει βεβαίως να παραμείνουν προτεραιότητες, θα πρέπει στο μέλλον να διαφοροποιηθούν ακόμη περισσότερο, ιδίως δε στο οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.
γ) πολυετής προγραμματισμός
Στο μέλλον, η διασυνοριακή συνεργασία θα πρέπει να βασίζεται σε μια κοινή μακροπρόθεσμη στρατηγική για την ανάπτυξη των μεθοριακών περιοχών.
Οι προτάσεις για χρηματοδότηση που υποβάλλονται κάθε χρόνο θα πρέπει να εγγράφονται επομένως στο πλαίσιο αυτών των ενδεικτικών πολυετών προγραμμάτων.
Πάντα με το ίδιο πνεύμα θα είναι ανάγκη να συντονίζονται ακόμη στενότερα όχι μόνο το INTERREG και το PHARE αλλά και εντός του ίδιου του INTERREG τα ειδικά προγράμματα μεταξύ όμορων χωρών, τα τομεακά και πολυτομεακά προγράμματα έτσι ώστε να αποφεύγεται οιαδήποτε επικάλυψη και να επιδιώκεται η συνοχή στον μέγιστο δυνατό βαθμό.
Με τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής ¸νωσης θα τεθεί τέλος στο πρόβλημα της χρηματοδότησης αυτών των δράσεων διασυνοριακής συνεργασίας και το ζήτημα των συγχρηματοδοτήσεων από την ΕΤΕ, την ΕΤΑΑ και τον ιδιωτικό τομέα.
2. Προς ένα συνολικό πρόγραμμα διασυνοριακής και διαπεριφερειακής συνεργασίας ΕΕ/ΧΚΑΕ
α) μία απειλή για την οικονομική και κοινωνική συνοχή
Οι ΧΚΑΕ ανέλαβαν μια αξιοσημείωτη προσπάθεια εκσυγχρονισμού και οικονομικού αναπροσανατολισμού και γνωρίζουν αυτήν την στιγμή έναν σταθερό ρυθμό ανάπτυξης. Ευεργετούνται από μια εισροή ξένων κεφαλαίων (ο αριθμός των επιχειρήσεων μεικτού κεφαλαίου έχει τριπλασιαστεί μεταξύ 1991 και 1993). Η ΕΕ απορροφά περισσότερο από το ήμισυ των εξαγωγών των συνδεδεμένων χωρών, ο δε ρυθμός μετανάστευσης από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη προς τις περιοχές της ¸νωσης έχει σαφώς επιβραδυνθεί σε σχέση με τα πρώτα χρόνια της μετάβασης.
Οι ΧΚΑΕ είναι εξίσου εκτεθειμένες στους κινδύνους μιας ιδιαιτέρως άνισης οικονομικής ανάπτυξης που ενθαρρύνει μια οικονομία της αγοράς η οποία μερικές φορές δεν ελέγχεται επαρκώς: οι περιοχές όπου κυριαρχούσε η βαριά βιομηχανία, που δεν είναι σήμερα ανταγωνιστική, απειλούνται από εγκατάλειψη; τα ξένα κεφάλαια επενδύονται κατά προτίμηση και κατά δυσανάλογο τρόπο στις χώρες και στις περιοχές στις οποίες οι κίνδυνοι εμφανίζονται να είναι μικρότεροι και επομένως υπάρχει ο κίνδυνος, εάν δεν προσέξουμε, να προκύψουν σοβαρές αναπτυξιακές ανισότητες (υπερσυγκέντρωση/ερήμωση, ρύπανση) μεταξύ των περιοχών οι οποίες, με την προσέγγιση της ένταξης των ΧΚΑΕ, θα δυσχεράνουν ακόμη περισσότερο την επίτευξη, υπό αυτές τις συνθήκες, του στόχου της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής στην Ευρώπη.
Οι ΧΚΑΕ πρέπει να αποτρέψουν μια τέτοια εξέλιξη ακολουθώντας οικονομικές πολιτικές που περιφρουρούν την οικονομική και κοινωνική συνοχή. Είναι σημαντικό κατά συνέπεια να ανασυνταχθούν οι προσπάθειες οικονομικής ανάπτυξης, διότι θα ήταν επικίνδυνο να εστιασθούν αποκλειστικά και μόνο στις μεθοριακές ζώνες μεταξύ ΕΕ και ΧΚΑΕ.
β) εφαρμογή του συνολικού προγράμματος διασυνοριακής και διαπεριφερειακής συνεργασίας
Η αναζήτηση μιας μεγαλύτερης οικονομικής και κοινωνικής συνοχής στο σύνολο της επικράτειας των ΧΚΑΕ θα είναι επιβεβλημένη τόσο κατά τη διάρκεια της προενταξιακής περιόδου όσο και μετά από αυτήν.
Για την ΕΕ, όπως και για τις μελλοντικές υποψήφιες χώρες, η οικονομική και κοινωνική συνοχή είναι ο εκ των ουκ άνευ όρος της επιτυχίας της διαδικασίας της οικονομικής ολοκλήρωσης, ιδίως της ΟΝΕ και του ενιαίου νομίσματος.
Για το λόγο αυτό θα χρειασθεί να διευρυνθούν τα σημερινά όρια του προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας με την επέκτασή του στην διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ ΧΚΑΕ, μεταξύ ΧΚΑΕ και κρατών μελών της ΚΑΚ καθώς και γενικότερα στην συνεργασία μεταξύ περιφερειών.
ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ
(άρθρο 147 του Κανονισμού)
προς την Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής
σχετικά με την έκθεση της Επιτροπής που αφορά την δρομολόγηση του προγράμματος 1994 διαμεθοριακής συνεργασίας μεταξύ της Κοινότητας και των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (COM(95)0662 - C4-0142/96)( έκθεση Schröder)
Επιτροπή Εξωτερικών Οικονομικών Σχέσεων
Συντάκτρια γνωμοδότησης: η κ. Concepció Ferrer I Casals
Κατά τη συνεδρίασή της στις 21 Μαρτίου 1996, η Επιτροπή Εξωτερικών Οικονομικών Σχέσεων όρισε συντάκτρια γνωμοδότησης την κ. Ferrer.
Κατά τις συνεδριάσεις της στις 27 Ιουνίου 1996, 25 Ιουλίου 1996 και 9 Οκτωβρίου 1996, εξέτασε το σχέδιο γνωμοδότησης.
Κατά την τελευταία εκ των συνεδριάσεων αυτών ενέκρινε το σύνολο των συμπερασμάτων ομόφωνα.
Κατά την ψηφοφορία ήταν παρόντες οι βουλευτές: De Clercq, πρόεδρος; Sainjon, αντιπρόεδρος; Ferrer, συντάκτρια γνωμοδότησης; Elchlepp, Imbeni, Kittelmann, E.Mann, Novo, Nussbaumer, Smith, van der Waal (αναπλ. de Rose), Wiersma, (αναπλ.Konecny).
Ι. Εισαγωγή
Στα πλαίσια της προενταξιακής στρατηγικής των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θεωρεί ότι η διαμεθοριακή συνεργασία αποτελεί ένα ουσιαστικό μέσο που συμβάλλει:
- στην ενίσχυση των σχέσεων καλής γειτονίας, στην αύξηση του βαθμού εμπιστοσύνης και στη δημιουργία του συναισθήματος της υπαγωγής σε ένα κοινό χώρο,
- στην δημιουργία συνηθειών συνεργασίας και σταθερών μηχανισμών επικοινωνίας, καθιστώντας με τον τρόπο αυτό οικείες τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης προς τις μεθόδους διαχείρισης που εφαρμόζει η ¸νωση και επιταχύνοντας την διαδικασία προσαρμογής των χωρών αυτών πρίν από την οριστική τους προσχώρηση,
- στην εξάλειψη της ενδεχόμενης απομόνωσης των παραμεθορίων περιοχών και των προβλημάτων οικονομικής ανάπτυξης που οφείλονται στο γεγονός αυτό;
- στην προώθηση, με την προστασία του περιβάλλοντος, της ανάπτυξης των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών, τηλεπικοινωνιών ή ενέργειας.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με γνώμονα τα παραπάνω, ζήτησε να διατεθουν 15 εκατομμύρια ΕCU από τον προϋπολογισμό του προγράμματος PHARE για την διαμεθοριακή συνεργασία ΧΚΑΕ/ΕΕ και τουλάχιστον 5 εκατομμύρια για την συνεργασία ΧΚΑΕ/ΧΚΑΕ. Το αίτημα αυτό υπήρξε η αφορμή της ψήφισης του κανονισμού (ΕΚ) 1628/94 της 4ης Ιουλίου 1994 που αφορά την εκτέλεση ενός Προγράμματος Διαμεθοριακής Συνεργασίας (ΠΔΣ) μεταξύ των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και των κρατών μελών της Κοινότητας που έχει ως στόχο τη χρηματοδότηση δράσεων διαρθρωτικής υφής στα πλαίσια της πρωτοβουλίας INTERREG, δράσεις με στόχο την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των παραμεθορίων περιοχών των δικαιούχων του προγράμματος PHARE κρατών που έχουν κοινά σύνορα με κάποια κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής ¸νωσης καθώς και μεταξύ των περιοχών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
ΙΙ. Το πρόγραμμα 1994
1. Οι στόχοι του προγράμματος αυτού είναι:
- να αποφευχθεί η υποβάθμιση του επιπέδου διαβίωσης καθώς και η πτώση του ρυθμού ανάπτυξης στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ;
- να δοθεί ώθηση στην διαδικασία μεταρρύθμισης των ΧΚΑΕ καθώς και στην προσέγγιση των χωρών αυτών με την ΕΕ;
- να προωθηθεί η δημιουργία και η ανάπτυξη δικτύων συνεργασίας μεταξύ των δύο πλευρών των συνόρων και να συνδεθούν τα δίκτυα αυτά με τα κοινοτικά;
2. Δικαιούχες ζώνες
Οι δικαιούχες περιοχές του προγράμματος PHARE που διαθέτουν κοινά σύνορα με την ΕΕ ήτοι: Αλβανία, Βουλγαρία, Τσεχία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία και Σλοβακία στις οποίες, με την προσχώρηση της Αυστρίας προστίθεται η Ουγγαρία.
3. Πεδία δράσεως
Οι προς χρηματοδότηση δράσεις, έχοντας ως γνώμονα τους προσανατολισμούς του προγράμματος Interreg, θα πρέπει να έχουν βασικά ως στόχο:
- την άρση των διοικητικών και θεσμικών εμποδίων που δυσχεραίνουν την ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών και υπηρεσιών μέσω των συνόρων;
- τη βελτίωση των υποδομών και ειδικά στον τομέα των επικοινωνιών, και της εγκαταστάσεως δικτύων ύδατος, φωταερίου και ηλεκτρισμού επί τοπικού επιπέδου;
- την προστασία του περιβάλλοντος, μέσω της διαχείρισης των αποβλήτων και της πρόληψης της ρύπανσης και ιδιαίτερα την επίλυση των προβλημάτων που καθίστανται σοβαρότερα λόγω της εγγύτητος με εξωτερικά σύνορα;
- την προώθηση της γεωργικής και αγροτικής ανάπτυξης;
- την συνεργασία στον τομέα της υγείας;
- την ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών και την δημιουργία εγκαταστάσεων και μέσων για την βελτίωση της ροής των πληροφοριών μεταξύ των παραμεθορίων περιοχών συμπεριλαμβανομένων και των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών και των περιοδικών;
- την προώθηση του τουρισμού και της εμπορικής συνεργασίας, την ανάπτυξη των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, την δημοσιονομική συνεργασία και την συνεργασία μεταξύ των επαγγελματικών οργανώσεων;
- τη στήριξη των επενδύσεων και την χρηματοδότηση βοηθητικών υπηρεσιών και εγκαταστάσεων, ιδίως δε για την μεταφορά τεχνολογίας και μεθόδων έρευνας της αγοράς στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις;
- τα μέσα για την κατάρτιση και την απασχόληση.
ΙΙΙ. Εφαρμογή του προγράμματος 1994
1. Στην ουσία, κατά το 1994, λόγω των διαφορετικών αναπτυξιακών προσανατολισμών της μίας ή της άλλης πλευράς των συνόρων, οι δράσεις της Επιτροπής επικεντρώθηκαν κυρίως στις μεταφορές και το περιβάλλον και, σε μικρότερο βαθμό, στους τομείς της ενέργειας, των τηλεπικοινωνιών και των κοινωνικών υποθέσεων.
2. Η έκθεση της Επιτροπής που αφορά την υλοποίηση της διαμεθοριακής συνεργασίας μεταξύ της Κοινότητας και των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης το 1994 τονίζει τον μεταβατικό χαρακτήρα του έτους 1994, δεδομένου ότι η συνεργασία κατά την περίοδο 1995-1999 θα πρέπει να προσαρμοσθεί για να λάβει πολυετή χαρακτήρα όπως αποφασίστηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του ¸σσεν και να επιτύχει μεγαλύτερη συνάφεια με το πρόγραμμα INTERREG II.
3. Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι βρίσκεται σε επεξεργασία μια συμφωνία συνεργασίας μεταξύ των συνδεδεμένων χωρών με στόχο τη δημιουργία θεσμικών μηχανισμών οι οποίοι θα διευκολύνουν τον προγραμματισμό και την εκτέλεση των δράσεων που πρέπει να υλοποιηθούν στα πλαίσια του εν λόγω προγράμματος.
ΙV. Συμπεράσματα
Η Επιτροπή Εξωτερικών Οικονομικών Σχέσεων ζητεί από την Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής να λάβει υπόψην της τα κάτωθι συμπεράσματα:
1. Επισημαίνει τον καθαρά θετικό απολογισμό του προγράμματος διαμεθοριακής συνεργασίας PHARE για το έτος 1994 το οποίο δημιουργεί την ελπίδα ότι θα επιτευχθούν ακόμη καλύτερα αποτελέσματα που θα συμβάλλουν στην προσέγγιση μεταξύ των συνδεδεμένων χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και της ΕΕ στα πλαίσια της προενταξιακής στρατηγικής;
2. Διαπιστώνει την ανάγκη εκπόνησης πολυετών προγραμμάτων και διεύρυνσης του γεωγραφικού ορίζοντος των περιοχών που θα ήταν δυνατόν να ενταχθούν στα προγράμματα αυτά; συνεπώς επισημαίνει ότι θα πρέπει να προβλεφθούν επιπρόσθετοι δημοσιονομικοί πόροι για να εξασφαλισθεί η εκτέλεση των εν λόγω πολυετών προγραμμάτων;
3. Θεωρεί ότι θα πρέπει επίσης να αυξηθεί η προικοδότηση για δράσεις προώθησης της διαπεριφερειακής συνεργασίας στα πλαίσια του INTERREG II τόσο μεταξύ περιοχών των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης όσο και μεταξύ περιοχών των χωρών αυτών και της Ευρωπαϊκής ¸νωσης;
4. Εγκρίνει στο σύνολό της την επιλογή της Επιτροπής όσον αφορά τις δράσεις που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια του προγράμματος διαμεθοριακής συνεργασίας μεταξύ της Κοινότητας και των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης το 1994;
5. Θεωρεί ότι θα πρέπει να επιταχυνθούν οι δράσεις οι οποίες έχουν ήδη δρομολογηθεί και έχουν ως στόχο την στενότερη συνεργασία στον τομέα της κατάρτισης, της ανάπτυξης των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και της μεταφοράς τεχνολογίας και γνώσεως της αγοράς στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις;
6. Συμφωνεί ότι για μια αποτελεσματική, διαμεθοριακή και διαπεριφερειακή συνεργασία έχει μεγάλη σημασία να επεκταθούν προοδευτικά στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης τα προγράμματα που θέτει σε εφαρμογή η Ευρωπαϊκή ¸νωση;
7. Τονίζει με έμφαση την ανάγκη συντονισμού των διαφόρων προγραμμάτων που εφαρμόζει η ΕΕ με το πρόγραμμα PHARE, ούτως ώστε να αυξηθούν η αποτελεσματικότητα και τα πλεονεκτήματα των δράσεων που χρηματοδοτούνται από τα προγράμματα αυτά;
8. Θεωρεί ότι για να υπάρξει διαρθρωμένος διάλογος μεταξύ των περιφερειών, θα πρέπει να καταστεί δυνατή η θεσμική συνεργασία στα πλαίσια της Επιτροπής Περιφερειών;
9. Θεωρεί κεφαλαιώδους σημασίας τη δημιουργία αποτελεσματικών μηχανισμών συντονισμού και δημοσιονομικού ελέγχου των δράσεων που υλοποίουνται στα πλαίσια της διαμεθοριακής συνεργασίας ούτως ώστε να βελτιστοποιηθεί η απόδοση των πόρων της ¸νωσης καθώς και για να αποφευχθούν ενδεχόμενες απάτες;
10. Ζητεί από την Επιτροπή να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τα αποτελέσματα των διαφόρων σχεδίων καθώς και σχετικά με τη συνέχεια που θα ήταν σκόπιμο να δοθεί στα σχέδια αυτά στο μέλλον.