ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου που αφορά το δικαίωμα παρακολούθησης του δημιουργού ενός πρωτότυπου έργου (COM(96)0097 - C4-0251/96 - 96/0085(COD))
3 Φεβρουαρίου 1997
Επιτροπή Νομικών Θεμάτων και Δικαιωμάτων των Πολιτών
Εισηγήτρια: Ana Palacio Vallelersundi
- Με την από 25ης Απριλίου 1996 επιστολή της, η Επιτροπή υπέβαλε στο Κοινοβούλιο, σύμφωνα με το άρθρο 189 B, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΚ και το άρθρο 100Α της Συνθήκης ΕΚ, την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου που αφορά το δικαίωμα παρακολούθησης του δημιουργού ενός πρωτότυπου έργου
- A. ΠΡΟΤΑΣΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ - ΣΧΕΔΙΟ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ
- Β. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
- ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ
Με την από 25ης Απριλίου 1996 επιστολή της, η Επιτροπή υπέβαλε στο Κοινοβούλιο, σύμφωνα με το άρθρο 189 B, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΚ και το άρθρο 100Α της Συνθήκης ΕΚ, την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου που αφορά το δικαίωμα παρακολούθησης του δημιουργού ενός πρωτότυπου έργου
Κατά τη συνεδρίαση της 8ης Μαΐου 1996, ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου ανακοίνωσε ότι παρέπεμψε την ανωτέρω πρόταση, για εξέταση επί της ουσίας, στην Επιτροπή Νομικών Θεμάτων και Δικαιωμάτων των Πολιτών και, για γνωμοδότηση, στην Επιτροπή Πολιτισμού, Νεότητας, Παιδείας και Μέσων Ενημέρωσης.
Κατά τη συνεδρίασή της στις 24 Απριλίου 1996, η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων και ??????????? ??? ??????? ????? ?????????? ??? ?. Ana Palacio Vallelersundi
Κατά τις συνεδριάσεις της στις 22 Ιουλίου 1996, 3 Σεπτεμβρίου 1996, 3 Οκτωβρίου 1996, 18 Νοεμβρίου 1996, 18 Δεκεμβρίου 1996 και 22 Ιανουαρίου 1997, η επιτροπή εξέτασε την πρόταση της Επιτροπής καθώς και το σχέδιο έκθεσης.
Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, η επιτροπή ενέκρινε το σχέδιο ψηφίσματος νομοθετικού περιεχομένου με 20 ψήφους υπέρ, 2 ψήφους κατά και 0 αποχές.
Ήταν παρόντες κατά την ψηφοφορία οι βουλευτές: De Clercq, πρόεδρος; Palacio Vallelersundi, αντιπρόεδρος και εισηγήτρια; Rothley, αντιπρόεδρος; Mosiek-Urbahn, αντιπρόεδρος; Alber, Añoveros Trías de Bes (αναπλ. Ferri), Barzanti, Berger, Cot, Cox, Gebhardt, Habsburg-Lothringen (αναπλ. C. Casini), Janssen van Raay, Kerr (αναπλ. D. Martin), Krarup, Malangré, Medina Ortega, Nassauer (αναπλ. Cassidy), Newman, Oddy, Schaffner (αναπλ. Florio), Thors και Ullmann.
Η έκθεση κατατέθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 1997.
Η προθεσμία για την κατάθεση τροπολογιών θα αναφέρεται στο σχέδιο ημερήσιας διάταξης της περιόδου συνόδου κατά την οποία θα εξετασθεί η έκθεση.
A. ΠΡΟΤΑΣΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ - ΣΧΕΔΙΟ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ
Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου που αφορά το δικαίωμα παρακολούθησης του δημιουργού ενός πρωτότυπου έργου (COM(96)0097 - C4-0251/96 - 96/085(COD))
Η εν λόγω πρόταση εγκρίνεται με τις ακόλουθες τροποποιήσεις:
|
(Τροπολογία 1)
Αιτιολογική σκέψη -1 (νέα)
ότι ο λόγος για την καθιέρωση του δικαιώματος παρακολούθησης του δημιουργού είναι η προστασία του και συνδέεται με την αξιολόγηση της επιτυχίας του έργου του στην αγορά |
(Τροπολογία 2)
Αιτιολογική σκέψη 1
ότι το δικαίωμα πρακολούθησης στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτηρίας είναι το αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα, του οποίου απολαύει ο δημιουργός ενός πρωτότυπου έργου τέχνης ή ενός πρωτότυπου χειρογράφου, να ενδιαφέρεται για τις πράξεις πωλήσεως του έργου μετά την πρώτη εκποίηση από τον δημιουργό; | ότι το δικαιωμα πρακολούθησης, που αποτελεί μέρος της πνευματικής ιδιοκτησίας, είναι το απαράγραπτο και αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα του δημιουργού ενός πρωτότυπου έργου ή ενός χειρογράφου και του δικαιοδόχου του, να μετέχει οικονομικά στις διαδοχικές μεταβιβάσεις; |
(Τροπολογία 3)
Αιτιολογική σκέψη 2
ότι το δικαίωμα παρακολούθησης στοχεύει να διασφαλίσει στους δημιουργούς οικονομική συμμετοχή στην επιτυχία των έργων τους; ότι το δικαίωμα αυτό τείνει να αποκαταστήσει μία ισορροπία μεταξύ της οικονομικής κατάστασης των δημιουργών έργων τέχνης και εκείνης των λοιπών δημιουργών που αποκομίζουν όφελος από τις διαδοχικές εκμεταλλεύσεις των έργων τους; | ότι το δικαίωμα παρακολούθησης στοχεύει να διασφαλίσει στους δημιουργούς πρωτότυπων έργων τέχνης που προορίζονται να αποτελούν αντικείμενο παρατήρησης οικονομική συμμετοχή στην επιτυχία των δημιουργιών τους; ότι το δικαίωμα αυτό τείνει να αποκαταστήσει μία ισορροπία μεταξύ της οικονομικής κατάστασης των δημιουργών πρωτοτύπων έργων τέχνης και εκείνης των λοιπών δημιουργών που αποκομίζουν όφελος από τις διαδοχικές εκμεταλλεύσεις των έργων τους; |
(Τροπολογία 4)
Αιτιολογική σκέψη 5α (νέα)
ότι από τα στοιχεία που προηγούνται απορρέει ότι ευκταία θα ήταν μία σύμβαση που να καθιερώνει κατά τρόπο υποχρεωτικό το δικαίωμα παρακολούθησης σε διεθνές επίπεδο; |
(Τροπολογία 5)
Αιτιολογική σκέψη 6
ότι το δικαίωμα παρακολούθησης προβλέπεται σήμερα από την εθνική νομοθεσία των περισσότερων κρατών μελών; ότι μία τέτοια νομοθεσία, εφόσον υφίσταται, παρουσιάζει ποικίλα χαρακτηριστικά, ιδίως ως προς τα έργα τα οποία αφορά, τους δικαιούχους, το εφαρμοζόμενο ποσοστό, τις πωλήσεις που υπόκεινται στο δικαίωμα καθώς και τη βάση για τον καθορισμό του ποσοστού αυτού; ότι η άσκηση ή η μη άσκηση του εν λόγω δικαιώματος συνεπάγεται αισθητές επιπτώσεις στις συνθήκες του ανταγωνισμού στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς; ότι, όπως και κάθε επιβάρυνση υπέρ τρίτου, αποτελεί στοιχείο το οποίο πρέπει υποχρεωτικά να ληφθεί υπόψη από οποιοδήποτε άτομο επιθυμεί να προβεί σε πώληση ενός έργου τέχνης; ότι εξάλλου το εν λόγω δικαίωμα αποτελεί έναν από τους παράγοντες που συμβάλλουν στη δημιουργία στρεβλώσεων του ανταγωνισμού καθώς και στην αλλαγή τόπου των πωλήσεων μέσα στην Κοινότητα; | ότι το δικαίωμα παρακολούθησης προβλέπεται σήμερα από την εθνική νομοθεσία των περισσότερων κρατών μελών; ότι μία τέτοια νομοθεσία, εφόσον υφίσταται, παρουσιάζει ποικίλα χαρακτηριστικά, ιδίως ως προς τα έργα τα οποία αφορά, τους κατόχους του δικαιώματος, το εφαρμοζόμενο ποσοστό, τις πράξεις που υπόκεινται στο δικαίωμα καθώς και τη βάση για τον υπολογισμό του ποσοστού αυτού; ότι η άσκηση ή η μη άσκηση του εν λόγω δικαιώματος συνεπάγεται αισθητές επιπτώσεις στις συνθήκες του ανταγωνισμού στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς εφόσον, όπως συμβαίνει και με τις επιβαρύνσεις υπέρ τρίτων, η ύπαρξη ή μη ύπαρξη μιας απορρέουσας από το δικαίωμα παρακολούθησης υποχρέωσης πληρωμής αποτελεί στοιχείο το οποίο πρέπει υποχρεωτικά να ληφθεί υπόψη από οποιοδήποτε άτομο επιθυμεί να προβεί σε πώληση ενός έργου τέχνης; ότι εξάλλου το εν λόγω δικαίωμα αποτελεί έναν από τους παράγοντες που συμβάλλουν στη δημιουργία στρεβλώσεων του ανταγωνισμού καθώς και στην αλλαγή τόπου των πωλήσεων μέσα στην Κοινότητα; |
(Τροπολογία 6)
Αιτιολογική σκέψη 7
ότι τέτοιου είδους διαφορές ως προς την εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης εκ μέρους των κρατών μελών έχουν άμεσες αρνητικές επιπτώσεις στην καλή λειτουργία της εστερικής αγοράς έργων τέχνης όπως προβλέπεται στο άρθρο 7Α της Συνθήκης; ότι σε μια τέτοια κατάσταση, το άρθρο 100Α της Συνθήκης αποτελεί την κατάλληλη νομική βάση; | ότι τέτοιου είδους διαφορές ως προς την ύπαρξη και εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης εκ μέρους των κρατών μελών έχουν άμεσες αρνητικές επιπτώσεις στην καλή λειτουργία της εστερικής αγοράς έργων τέχνης όπως προβλέπεται στο άρθρο 7Α της Συνθήκης; ότι σε μια τέτοια κατάσταση, το άρθρο 100Α της Συνθήκης αποτελεί την κατάλληλη νομική βάση; |
(Τροπολογία 7)
Αιτιολογική σκέψη 13
ότι πρέπει να επεκταθεί η εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης σε κάθε μεταπώληση, με εξαίρεση τις συναλλαγές μεταξύ ιδιωτών αντικείμενο των οποίων αποτελεί το έργο μετά την πρώτη πώληση εκ μέρους του δημιουργού; ότι κατά συνέπεια το εν λόγω δικαίωμα εφαρμόζεται στις συναλλαγές που πραγματοποιούνται εκ μέρους όλων των επαγγελματιών πωλητών, όπως οι οίκοι δημοπρασιών, οι γκαλερί έργων τέχνης και γενικότερα οποιοσδήποτε έμπορος έργων τέχνης; | ότι πρέπει να επεκταθεί η εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης σε κάθε μεταπώληση αντικείμενο της οποίας αποτελεί το έργο μετά την πρώτη πώληση εκ μέρους του δημιουργού με την εξαίρεση της πρώτης μεταβίβασης της κυριότητας μεταξύ εμπόρων και μεταξύ ενός εμπόρου και ενός τελικού αγοραστή, εντός προθεσμίας τριών ετών από την απόκτηση του έργου εκ μέρους του εμπόρου, καθώς και ότι θα πρέπει επίσης να εξαιρούνται οι μεταβιβάσεις που πραγματοποιούνται μεταξύ ιδιωτών, γεγονός που σημαίνει πως το εν λόγω δικαίωμα εφαρμόζεται σε όλες τις συναλλαγές που πραγματοποιούνται με τη συμμετοχή ενός επαγγελματία και, ιδιαίτερα, εκείνες που πραγματοποιούνται σε δημοπρασίες, σε εμπορικά καταστήματα ή με την παρέμβαση ενός εμπόρου ή πράκτορα; |
(Τροπολογία 8)
Αιτιολογική σκέψη 14
ότι πρέπει να προβλεφθεί ένα αποτελεσματικό καθεστώς βάσει εμπειριών που αποκτήθηκαν σε εθνικό επίπεδο στον τομέα του δικαιώματος παρακολούθησης; ότι ενδείκνυται το δικαίωμα παρακολούθησης να υφίσταται ως ποσοστό επί της τιμής πώλησης του έργου και όχι επί της αύξησης της αρχικής αξίας του έργου; | ότι πρέπει να προβλεφθεί ένα αποτελεσματικό καθεστώς βάσει εμπειριών που αποκτήθηκαν σε εθνικό επίπεδο στον τομέα του δικαιώματος παρακολούθησης; ότι, για τον λόγο αυτόν, ενδείκνυται το δικαίωμα παρακολούθησης να υφίσταται ως ποσοστό επί της τιμής πώλησης του έργου και όχι επί της αύξησης της αρχικής αξίας του έργου; |
(Τροπολογία 9)
Αιτιολογική σκέψη 15
Ότι είναι απαραίτητο να εναρμονισθούν οι κατηγορίες έργων τέχνης που υπόκεινται στο δικαίωμα παρακολούθησης; ότι τα έργα εφαρμοσμένων τεχνών πρέπει να αποκλεισθούν; | Ότι είναι απαραίτητο να εναρμονισθούν οι κατηγορίες έργων τέχνης που υπόκεινται στο δικαίωμα παρακολούθησης; ότι τα πρωτότυπα χειρόγραφα και τα έργα εφαρμοσμένων τεχνών πρέπει να αποκλεισθούν; |
(Τροπολογία 10)
Αιτιολογική σκέψη 17
ότι η μη εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης κάτω του ελαχίστου ορίου επιτρέπει να αποφευχθούν δυσανάλογα έξοδα είσπραξης και διαχείρισης; | ότι η καθιέρωση ορίου κάτω από το οποίο οι μεταβιβάσεις δεν υπόκεινται στο δικαίωμα παρακολούθησης οφείλεται, σε γενικές γραμμές, στη δυσαναλογία μεταξύ του εισπραττόμενου από το δημιουργό ποσού και του κόστους άσκησης του δικαιώματός του; ότι, εντούτοις, βάσει της αρχής της επικουρικότητας, αποτελεί αρμοδιότητα των κρατών μελών η ρύθμιση της άσκησης του δικαιώματος παρακολούθησης και, στο πλαίσιο αυτό, ο ενδεχόμενος καθορισμός εθνικών ορίων κατώτερων του κοινοτικού τα οποία μπορούν, αναμφισβήτητα, να διαμορφωθούν σε αποτελεσματικά μέσα προστασίας των συμφερόντων των νέων καλλιτεχνών; |
(Τροπολογία 11)
Αιτιολογική σκέψη 19
ότι ένα σύστημα φθινόντων ποσοστών κατά κατηγορίες τιμών μπορεί να συμβάλει ώστε να αποφευχθούν καταστρατηγήσεις της κοινοτικής νομοθεσίας στον τομέα του δικαιώματος παρακολούθησης; ότι τα ποσοστά αυτά πρέπει να αντικατοπτρίζουν συγχρόνως τα συμφέροντα των καλλιτεχνικών κύκλων και της αγοράς έργων τέχνης; | ότι, για την ορθή στάθμιση των διαφόρων συμφερόντων που συνυπάρχουν στην αγορά πρωτότυπων έργων τέχνης, θα ήταν σκόπιμο να καθιερωθεί ένα σύστημα φθινόντων ποσοστών κατά κατηγορίες τιμών το οποίο, παράλληλα με την τήρηση της αρχής της προστασίας του δημιουργού, ως κοινωνικής αρχής η οποία διαπνέει την ευρωπαϊκή νομοθεσία πνευματικής ιδιοκτησίας, να λαμβάνει υπόψη της το ζημιογόνο -τόσο για τους καλλιτέχνες όσο και για τους επαγγελματίεςενδεχόμενο της μετεγκατάστασης, σε περίπτωση καθιέρωσης ενός υπερβολικά υψηλού δικαιώματος παρακολούθησης; |
(Τροπολογία 12)
Αιτιολογική σκέψη 19α (νέα)
ότι, κατ' αρχήν, δεν θα ήταν σκόπιμο να καθιερωθεί μία μηδενική παρακράτηση, διότι τούτο θα ερχόταν σε εντίθεση με τους ίδιους τους σκοπούς της καθιέρωσής της. |
(Τροπολογία 13)
Αιτιολογική σκέψη 21
ότι είναι επιθυμητό να προβλεφθεί η δυνατότητα περιοδικής προσαρμογής του ορίου και των ποσοστών; ότι θα έπρεπε για τον σκοπό αυτό να αναλάβει η Επιτροπή να θεσπίσει περιοδικές εκθέσεις σχετικά με το πρακτικό αποτέλεσμα της εφαρμογής του δικαιώματος παρακολούθησης και ενδεχομένως να υποβάλει προτάσεις τροποποίησης σχετικά με το όριο και τα ποσοστά; | ότι είναι επιθυμητό να προβλεφθεί η δυνατότητα περιοδικής προσαρμογής του ορίου και των ποσοστών; ότι θα έπρεπε για τον σκοπό αυτό να αναλάβει η Επιτροπή να θεσπίσει περιοδικές εκθέσεις σχετικά με την πραγματική εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης στα κράτη μέλη, καθώς και με τις συνέπειές της στην ευρωπαϊκή αγορά της τέχνης και ενδεχομένως να υποβάλει προτάσεις τροποποίησης σχετικά με το όριο και τα ποσοστά; |
(Τροπολογία 14)
Αιτιολογική σκέψη 22
ότι ενδείκνυται να καθορισθούν οι δικαιούχοι του δικαιώματος παρακολούθησης, τηρουμένης της αρχής της επικουρικότητας; ότι κατά συνέπεια δεν είναι χρήσιμο να υπάρξει παρέμβαση μέσω της παρούσας οδηγίας στον τομέα του κληρονομικού δικαίου των κρατών μελών; ότι, πάντως, οι δικαιοδόχοι του δημιουργού μπορούν να ασκήσουν πλήρως το δικαίωμα παρακολούθησης μετά το θάνατό του; | ότι ενδείκνυται να καθορισθούν οι κάτοχοι του δικαιώματος παρακολούθησης, τηρουμένης της αρχής της επικουρικότητας; ότι κατά συνέπεια δεν είναι χρήσιμο να υπάρξει παρέμβαση μέσω της παρούσας οδηγίας στον τομέα του κληρονομικού δικαίου των κρατών μελών; ότι, πάντως, οι δικαιοδόχοι του δημιουργού μπορούν να ασκήσουν πλήρως το δικαίωμα παρακολούθησης μετά το θάνατό του; |
(Τροπολογία 15)
Αιτιολογική σκέψη 23
ότι πρέπει να χορηγηθεί στα κράτη μέλη η εξουσία να καθορίσουν τις λεπτομέρειες είσπραξης και διαχείρισης των ποσών που καταβάλλονται δυνάμει του δικαιώματος παρακολούθησης; ότι ως προς αυτό, η διαχείριση εκ μέρους ενός οργανισμού συλλογικής διαχείρισης αποτελεί μία δυνατότητα μεταξύ άλλων; ότι πάντως τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίσουν την είσπραξη, την καταβολή και τη διανομή των ποσών που έχουν συλλεγεί υπέρ των δημιουργών που έχουν ιθαγένεια άλλων κρατών μελών; | ότι αποτελεί αρμοδιότητα των κρατών μελών η ρύθμιση της άσκησης του δικαιώματος παρακολούθησης και, ιδιαίτερα, των λεπτομερειών διαχείρισης; ότι ως προς αυτό, η διαχείριση εκ μέρους του οργανισμού συλλογικής διαχείρισης αποτελεί μία δυνατότητα μεταξύ άλλων; ότι πάντως τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίσουν την είσπραξη, την καταβολή και τη διανομή των ποσών που έχουν συλλεγεί υπέρ των δημιουργών που έχουν ιθαγένεια άλλων κρατών μελών; |
(Τροπολογία 16)
Αιτιολογική σκέψη 25
Δεν αφορά το ελληνικό κείμενο |
(Τροπολογία 17)
Αρθρο 1
Τα κράτη μέλη προβλέπουν υπέρ του δημιουργού ενός πρωτότυπου έργου τέχνης δικαίωμα παρακολούθησης που συνίσταται στο αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα είσπραξης ποσοστού επί του τιμήματος από κάθε μεταπώληση του εν λόγω έργου με εξαίρεση τις συναλλαγές που πραγματοποιούνται από ιδιώτες και έχουν ως αντικείμενο το έργο τέχνης μετά την πρώτη εκποίησή του εκ μέρους του δημιουργού. | Τα κράτη μέλη προβλέπουν υπέρ του δημιουργού ενός πρωτότυπου έργου τέχνης δικαίωμα παρακολούθησης που συνίσταται στο εκ των προτέρων απαράγραπτο και αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα είσπραξης ποσοστού επί του τιμήματος από κάθε μεταβίβαση της ιδιοκτησίας η οποία πραγματοποιείται σε δημοπρασία, σε εμπορικό κατάστημα ή με την παρέμβαση ενός εμπόρου ή πράκτορα, με εξαίρεση την πρώτη μεταβίβαση μεταξύ εμπόρων και μεταξύ εμπόρου και τελικού αγοραστή, εφόσον πραγματοποιείται εντός περιόδου 3 ετών από την απόκτηση του έργου εκ μέρους του εμπόρου. |
(Τροπολογία 18)
Αρθρο 2
Στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας ως πρωτότυπα έργα τέχνης νοούνται τα πρωτότυπα χειρόγραφα και τα έργα εικαστικών τεχνών όπως οι πίνακες, τα σχέδια, οι εικόνες χαρακτικής, χαλκογραφίας και λιθογραφίας, τα γλυπτά, τα εργόχειρα χαλιά τοίχου (ταπισερί), τα προϊόντα κεραμικής και οι φωτογραφίες, καθόσον τα έργα αυτά αντιπροσωπεύουν δημιουργίες που έχουν πλήρως εκτελεστεί εκ μέρους του καλλιτέχνη ή πρόκειται για αντίτυπα που θεωρούνται ως πρωτότυπα σύμφωνα με τις συνήθειες του επαγγέλματος στην Κοινότητα. | Στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας ως πρωτότυπα έργα τέχνης νοούνται τα πρωτότυπα έργα τέχνης που προορίζονται να αποτελούν αντικείμενο παρατήρησης όπως οι πίνακες, τα σχέδια, οι εικόνες χαρακτικής, χαλκογραφίας και λιθογραφίας, τα γλυπτά, τα εργόχειρα χαλιά τοίχου (ταπισερί), τα προϊόντα κεραμικής και οι φωτογραφίες, καθόσον τα έργα αυτά αντιπροσωπεύουν δημιουργίες που έχουν πλήρως εκτελεστεί εκ μέρους του καλλιτέχνη ή πρόκειται για αντίτυπα που θεωρούνται ως πρωτότυπα σύμφωνα με τις διατάξεις που ισχύουν σε κάθε κράτος μέλος και σε καμία περίπτωση δεν υπερβαίνουν τα δώδεκα τεμάχια. |
(Τροπολογία 19)
Αρθρο 3
1. Το ποσό που εισπράττεται κατ´εφαρμογή του άρθρου 1 οφείλεται όταν η τιμή πωλήσεως είναι ίση ή ανώτερη των 1000 Ecu. | 1. Αποτελεί αρμοδιότητα των κρατών μελών ο ορισμός του κατωτάτου ορίου, πέραν του οποίου οι αγοραπωλησίες υπόκεινται σε δικαίωμα παρακολουθησης. |
2. Τα κράτη μέλη διαθέτουν την ευχέρεια να καθορίζουν εθνικό όριο χαμηλότερο από το προβλεπόμενο στην παράγραφο 1. | 2. Το όριο αυτό δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι ανώτερο των 1.000 Ecu. |
(Τροπολογία 20)
Αρθρο 3α (νέο)
Βάση υπολογισμού. | |
Για τον προσδιορισμό του ύψους του δικαιώματος παρακολούθησης του δημιουργού, λαμβάνεται ως βάση το καταβληθέν ή το εκτιμώμενο ποσόν της μεταβίβασης, εξαιρουμένων των φόρων αλλά χωρίς άλλες αφαιρέσεις με διαφορετική αιτιολογία. |
(Τροπολογία 21)
Αρθρο 4
Το τέλος που εισπράττεται κατ´ εφαρμογήν του άρθρου 1 καθορίζεται ως ακολούθως: | Το δικαίωμα παρακολούθησης του δημιουργού, υπολογιζόμενο βάσει των όσων ορίζει το προηγούμενο άρθρο, καθορίζεται ως ακολούθως: |
α) σε 4% επί της τιμής πώλησης για την κατηγορία τιμών που κυμαίνεται μεταξύ 1000 και 50.000 Ecu; | α) σε 4% επί της τιμής πώλησης για την κατηγορία τιμών που κυμαίνεται μεταξύ 1000 και 50.000 Ecu; |
β) σε 3% για την κατηγορία τιμών που κυμαίνεται μεταξύ 50.000 και 250.000 Ecu; | β) σε 3% για την κατηγορία τιμών που κυμαίνεται μεταξύ 50.000 και 100.000 Ecu; |
γ) σε 2% για ποσά που υπερβαίνουν τις 250.000 Ecu; | γ) σε 1,5% για ποσά που υπερβαίνουν τις 100.000 Ecu; |
(Τροπολογία 22)
Αρθρο 5
Βάση υπολογισμού. | Διαγράφεται |
Η τιμή πωλήσεως που προβλέπεται στα άρθρα 3 και 4 νοείται χωρίς φόρους. |
(Τροπολογία 23)
Αρθρο 6, παράγραφος 1
1. Το ποσό που εισπράττεται κατ´ εφαρμογή του άρθρου 1 οφείλεται στον δημιουργό του έργου και μετά το θάνατό του στους δικαιοδόχους του. | 1. Κάτοχοι του δικαιώματος παρακολούθησης θεωρούνται ο δημιουργός του έργου και μετά τον θάνατό του, οι δικαιοδόχοι του. |
(Τροπολογία 24)
Αρθρο 7
Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι οι δημιουργοί που έχουν την ιθαγένεια τρίτων χωρών απολαμβάνουν του δικαιώματος παρακολούθησης, σύμφωνα με την παρούσα οδηγία, καθόσον στις εν λόγω τρίτες χώρες ισχύει η αρχή της αμοιβαιότητας υπέρ των δημιουργών που έχουν την ιθαγένεια των κρατών μελών. | Τα κράτη μέλη ορίζουν ότι οι δημιουργοί που έχουν την ιθαγένεια τρίτων χωρών απολαμβάνουν του δικαιώματος παρακολούθησης, σύμφωνα με την παρούσα οδηγία και την εσωτερική τους νομοθεσία, καθόσον στις εν λόγω τρίτες χώρες ισχύει η αρχή της αμοιβαιότητας υπέρ των δημιουργών που έχουν την ιθαγένεια των κρατών μελών. |
(Τροπολογία 25)
Αρθρο 8
Διάρκεια του δικαιώματος παρακολούθησης. | Παραγραφή του δικαιώματος παρακολούθησης. |
Το δικαίωμα παρακολούθησης διαρκεί όσο και η περίοδος που καθορίζεται από το άρθρο 1 της οδηγίας 93/98/ΕΟΚ. | Το δικαίωμα παρακολούθησης παραγράφεται μετά την παρέλευση της προθεσμίας που ορίζεται από το άρθρο 1 της οδηγίας 93/98/ΕΟΚ. |
(Τροπολογία 26)
Αρθρο 9
Δικαίωμα συλλογής πληροφοριών | Δικαίωμα απόκτησης πληροφοριών |
Ο δημιουργός ή ο πληρεξούσιός του μπορούν να απαιτήσουν από οποιονδήποτε έμπορο, διευθυντή πωλήσεων ή οργανωτή δημόσιων πλειστηριασμών, οποιαδήποτε πληροφορία απαραίτητη για την εκκαθάριση των ποσών που έχουν εισπραχθεί δυνάμει του δικαιώματος παρακολούθησης, σχετικά με την πώληση πρωτοτύπων έργων τέχνης κατά τη διάρκεια του παρελθόντος. | Στη διάρκεια τριών ετών μετά την ημερομηνία μεταβίβασης, οι υπεύθυνοι εμπορικών καταστημάτων ή δημοπρασιών, καθώς και οι έμποροι και εμπορικοί πράκτορες είναι υποχρεωμένοι να παρέχουν στους δημιουργούς ή τους πληρεξουσίους τους, μετά από αίτημα των τελευταίων, κάθε αναγκαία πληροφορία για την εκκαθάριση του οφειλόμενου ποσού δυνάμει του δικαιώματος παρακολούθησης. |
(Τροπολογία 27)
Αρθρο 10
Η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, το αργότερο την 1η Ιανουαρίου 2004 και στη συνέχεια κάθε 5 έτη, έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας και ενδεχομένως προβαίνει σε προτάσεις για την προσαρμογή του ελάχιστου ορίου και των ποσών παρακολούθησης που αντιστοιχούν σύμφωνα με την εξέλιξη της κατάστασης στον τομέα αυτό. | Η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, το αργότερο την 1η Ιανουαρίου 2002 και στη συνέχεια κάθε 3 έτη, λεπτομερή έκθεση σχετικά με την εφαρμογή και τις συνέπειες της παρούσας οδηγίας με ιδιαίτερη έμφαση στις συνέπειές της για την ευρωπαίκή αγορά μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης, καθώς και στους τρόπους εφαρμογής της στα διάφορα κράτη μέλη. Ενδεχομένως Η Επιτροπή προβαίνει σε προτάσεις για την προσαρμογή του ελάχιστου ορίου και των ποσών παρακολούθησης που αντιστοιχούν σύμφωνα με την εξέλιξη της κατάστασης στον τομέα αυτό, καθώς και σε κάθε άλλη πρόταση που θεωρεί αναγκαία για την αύξηση της αποτελεσματικότητας της παρούσας οδηγίας. |
Ψήφισμα νομοθετικού περιεχομένου που αποτελεί τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου που αφορά το δικαίωμα παρακολούθησης του δημιουργού ενός πρωτότυπου έργου (COM(96)0097 - C4-0251/96 - 96/085(COD))
(Διαδικασία συναπόφασης: πρώτη ανάγνωση)
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
- έχοντας υπόψη την πρόταση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο (COM(96)0097 - 96/085(COD))[2],
- έχοντας υπόψη το άρθρο 189 B, παράγραφος 2 και το άρθρο 100 Α της Συνθήκης ΕΚ, βάσει των οποίων υπέβαλε η Επιτροπή την πρότασή της (C4-0251/96),
- έχοντας υπόψη το άρθρο 58 του Κανονισμού του,
- έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων και Δικαιωμάτων των Πολιτών και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Πολιτισμού, Νεότητας, Παιδείας και Μέσων Ενημέρωσης (A4-0030/97),
1. εγκρίνει την πρόταση της Επιτροπής με την επιφύλαξη των τροποποιήσεων που επέφερε το Κοινοβούλιο;
2. καλεί την Επιτροπή να τροποποιήσει αναλόγως την πρότασή της, σύμφωνα με το άρθρο 189 A, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΚ;
3. καλεί το Συμβούλιο να συμπεριλάβει, στην κοινή θέση που θα καθορίσει σύμφωνα με το άρθρο 189 Β, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΚ, τις τροποποιήσεις που ενέκρινε το Κοινοβούλιο;
4. σε περίπτωση πρόθεσης του Συμβουλίου να απομακρυνθεί από το κείμενο που ενέκρινε το Κοινοβούλιο, καλεί το Συμβούλιο να το ενημερώσει σχετικά και ζητεί να τεθεί σε εφαρμογή η διαδικασία συνεννόησης;
5. υπενθυμίζει ότι η Επιτροπή οφείλει να υποβάλει στο Κοινοβούλιο κάθε τροποποίηση που προτίθεται να επιφέρει στην πρότασή της όπως τροποποιήθηκε από το Κοινοβούλιο;
6. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει την παρούσα γνώμη στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή.
Β. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Ι. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ
Το δικαίωμα παρακολούθησης, οριζόμενο ως το εκ των προτέρων απαράγραπτο και αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα κάθε καλλιτέχνη που ασχολείται με τις πλαστικές τέχνες να εισπράττει ένα ποσοστό επί της τιμής επαναπώλησης του έργου του, γεννήθηκε στη Γαλλία, το 1920, έχοντας έντονα φιλανθρωπικό χαρακτήρα.
Σήμερα, όσες νομοθεσίες το αναγνωρίζουν, καθώς και η Σύμβαση της Βέρνης, κατατάσσουν το δικαίωμα παρακολούθησης μεταξύ των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.
Στην περίπτωση των λογοτεχνικών, μουσικών ή οπτικοακουστικών έργων, η αμοιβή των δημιουργών είναι, κατά παράδοση εξασφαλισμένη από την πρώτη στιγμή. Πράγματι, τα δικαιώματα αναπαραγωγής και διανομής εξασφαλίζουν την τοποθέτηση του έργου σε ένα περιβάλλον που επιτρέπει την κοινοποίησή του και την παραγωγή αντιγράφων ενώ ταυτόχρονα θέτει στη διάθεση του κοινού το πρωτότυπο ή τα αντίγραφα του έργου μέσω της πώλησης, της ενοικίασης, ή κάποιου άλλου τρόπου. Σε αυτό το είδος δημιουργιών, η "πρωτοτυπία" του έργου δεν μειώνεται, ούτε επηρεάζεται από το γεγονός ότι η τοποθέτησή του σε κάποιο υλικό υπόβαθρο κάνει δυνατή την παραγωγή απροσδιόριστου αριθμού αντιγράφων. Η ιδιαιτερότητα των λογοτεχνικών, μουσικών και οπτικοακουστικών έργων συνίσταται στο ότι η αυθεντική τροποποίηση του εξωτερικού κόσμου, την οποία πραγματοποίησε ο δημιουργός με το έργο του, εμφανίζεται με όλη της τη γνησιότητα κάθε φορά που το κοινό έρχεται σε επαφή με το υπόβαθρο, την αναπαράσταση, την προβολή ή την ερμηνεία του έργου. Από την άποψη αυτή, η κοινωνική εκτίμηση προς το έργο δεν συνδέεται με το γεγονός ότι το έργο αυτό είναι τοποθετημένο σε κάποιο λιγότερο ή περισσότερο πολύτιμο υλικό υπόβαθρο: κάθε υπόβαθρο το οποίο εκπληρώνει τις απαραίτητες τεχνικές προϋποθέσεις προσφέρει στο θεατή την αναλοίωτη ουσία του γνήσιου έργου του δημιουργού.
Συνεπώς, το οικονομικό όφελος του δημιουργού τέτοιου είδους έργων είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού μεταξύ του ίδιου του έργου και της μαζικής αναπαραγωγής του. Οι δύο αυτοί παράγοντες κάνουν δυνατή τη συνεχή εκμετάλλευση εκ μέρους του δημιουργού, από τη στιγμή που το έργο του επιτυγχάνει συλλογική αναγνώριση.
Οι συνθήκες αυτές δεν υφίστανται στην περίπτωση των πλαστικών έργων τέχνης. Οι αναπαραγωγές των έργων αυτών, όσο τέλειες και αν είναι, δεν εκτιμώνται από το κοινό στον ίδιο βαθμό που εκτιμάται το γνήσιο έργο. Η αξία που το κοινό αποδίδει στο έργο είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το γεγονός ότι αποτελεί την πρώτη υλική εκδήλωση του δημιουργήματος. Στην πραγματικότητα, τα αντίγραφα αποτελούν αντικείμενο της αδιαφορίας, αν όχι της περιφρόνησης του κοινού. Αυτή η αποκλειστική μοναδικότητα του πλαστικού έργου τέχνης αποτελεί παράγοντα οικονομικής ζημίας για το δημιουργό του, εφόσον η κύρια πηγή εσόδων του είναι ακριβώς αυτή η πρώτη υλική εκδήλωση της δημιουργικής του προσπάθειας.
Το αρχικό αυτό μειονέκτημα ενισχύεται από το γεγονός ότι είναι πολύ δυσχερέστερη η διάδοση των αυθεντικών πλαστικών έργων τέχνης: επιτυγχάνεται μόνο μέσω της έκθεσης των έργων αυτών - και όχι των αντιγράφων τους - ενώπιον του κοινού. Αποκλείεται έτσι κάθε δυνατότητα μαζικής διάδοσης των έργων αυτών, τουλάχιστον ενόσω οι δημιουργοί τους δεν έχουν ακόμη επιτύχει παγκόσμια φήμη, έστω και αν το έργο τους έχει φθάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα καλλιτεχνικής ποιότητας. Με το γεγονός αυτό συνδέεται και η πρόσθετη δυσκολία για τους δημιουργούς πλαστικών έργων τέχνης να επιδράσουν στην τροποποίηση ή την προσαρμογή των αισθητικών προτιμήσεων που κυριαρχούν στις κοινωνίες τους.
Για όλους αυτούς τους λόγους είναι δυνατόν να παρέλθουν μεγάλα χρονικά διαστήματα μέχρις ότου διαμορφωθεί ένας υψηλός βαθμός κοινωνικής εκτίμησης των πλαστικών έργων τέχνης και, κατά συνέπεια, είναι συνήθως εξίσου μεγάλα τα χρονικά διαστήματα που παρέρχονται μέχρις ότου τα έργα αυτά επιτύχουν υψηλή οικονομική αξία.
Σε όλα τα ανωτέρω πρέπει να προστεθεί και το γεγονός ότι, στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, τα πλαστικά έργα τέχνης έχουν μεταβληθεί σε ένα είδος "ασφαλούς καταφυγίου" για τις επενδύσεις. Σε έναν κόσμο αυξανόμενης οικονομικής αβεβαιότητας, στον οποίο οι αξίες αναφοράς είναι σήμερα ελάχιστες και ασταθείς, η απόλυτη μοναδικότητα των αυθεντικών πλαστικών έργων τέχνης προκαλεί συχνά θεαματικές αυξήσεις των τιμών των έργων αυτών, κάτι που πολλές φορές συνδέεται με κερδοσκοπικά συμφέροντα.
Όλοι οι παράγοντες που εξετάσθηκαν μέχρι τώρα ωθούν σε μειονεκτική θέση τα πλαστικά έργα τέχνης, όσον αφορά τις δυνατότητες εκμετάλλευσής τους από τους δημιουργούς τους. Οι τελευταίοι συναντούν δυσκολίες, στην προσπάθειά τους να επωφεληθούν οικονομικά από τα δημιουργήματά τους, τις οποίες δεν συναντούν οι δημιουργοί άλλων ειδών έργων τέχνης. Από την άποψή αυτή, το δικαίωμα παρακολούθησης αποτελεί ένα είδος "δικαιώματος επιστροφής" προς τους δημιουργούς πλαστικών έργων τέχνης, που αναφέρεται σε μια αξία η οποία αναμφισβήτητα υπήρχε εξ αρχής στο έργο αλλά έχει συναντήσει ειδικές δυσκολίες για την πλήρη αναγνώρισή της από το κοινωνικό σύνολο.
ΙΙ. ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ: ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΜΕΝΗ; ΜΕ ΠΟΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ;
Από τις συζητήσεις που διεξήχθησαν στους κόλπους της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων εξάγεται το συμπέρασμα ότι ακόμη και όσοι υποστηρίζουν διαμετρικά αντίθετες θέσεις συμφωνούν τουλάχιστον στη διάγνωση: η έλλειψη εναρμόνισης όσον αφορά το δικαίωμα παρακολούθησης στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής ¸νωσης αποτελεί πηγή διακρίσεων σε θέματα προστασίας των πλαστικών δημιουργών και δημιουργεί στρεβλώσεις του ανταγωνισμού που επηρεάζουν αρνητικά τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.
Με βάση αυτή την κοινή διάγνωση διαμορφώνονται εντελώς διαφορετικές προτάσεις, όσον αφορά την επίλυση του προβλήματος. Ιδιαίτερα, υπάρχουν ορισμένοι οι οποίοι πιστεύουν ότι η καλύτερη λύση δεν θα ήταν η εναρμόνιση του δικαιώματος παρακολούθησης στα διάφορα κράτη μέλη αλλά, αντίθετα, ότι θα πρέπει να καταργηθεί στα κράτη στα οποία ισχύει και πράγματι εφαρμόζεται. Πιστεύουν ότι οποιαδήποτε άλλη λύση θα είχε ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση αγορών οι οποίες σήμερα εμπορεύονται ένα σημαντικό μέρος των πλαστικών έργων τέχνης στην Ευρώπη, με τη μετατόπιση των πωλήσεων προς χώρες οι οποίες δεν προβλέπουν το δικαίωμα παρακολούθησης, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελβετία. Κάθε εναρμόνιση πέραν του "μηδενικού ποσοστού" θα είχε, σύμφωνα με την άποψη αυτή, συνέπειες ακόμη χειρότερες από ό,τι η σημερινή ανισορροπία, εφόσον συγκρούεται μετωπικά με την αρχή της αναλογικότητας.
Η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων απέρριψε, με συντριπτική πλειοψηφία, τις υποβληθείσες τροπολογίες που υποστήριζαν τις μαξιμαλιστικές αυτές θέσεις, θεωρώντας ότι η κατάργηση του δικαιώματος παρακολούθησης στα κράτη μέλη της ¸νωσης όχι μόνο δεν είναι ρεαλιστική αλλά έρχεται και σε αντίθεση με θελελιώδεις αρχές του ευρωπαϊκού πολιτισμού, όπως η κοινωνική αναγνώριση της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Από την άποψη αυτή, η εισηγήτρια είναι της γνώμης ότι οι επικρίσεις που ακούστηκαν κατά του δικαιώματος παρακολούθησης αφορούσαν περισσότερο τους τρόπους άσκησης του δικαιώματος αυτού, παρά την ίδια την αρχή της ύπαρξής του.
¸στω και με κίνδυνο να θεωρηθεί ότι επαναλαμβάνεται, η εισηγήτρια θεωρεί σκόπιμο να επιμείνει ότι το δικαίωμα παρακολούθησης, το οποίο κατατάσσεται μεταξύ των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, είναι ουσιώδες για τους δημιουργούς πλαστικών έργων τέχνης. Η δράση της Κοινότητας έχει ως στόχο, σε θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας, την εναρμόνιση των νομοθεσιών των κρατών μελών, εξασφαλίζοντας για τους δημιουργούς ένα υψηλό επίπεδο προστασίας. Δεν θα ήταν σύμφωνα με τις συνθήκες να προβαίνει η Κοινότητα σε διακρίσεις κατά των δημιουργών πλαστικών έργων τέχνης, όσον αφορά την αρχή της προστασίας, σε σχέση με άλλους δημιουργούς. Η πρόκληση που αντιμετωπίζει η οδηγία αυτή, η πρόκληση δηλαδή της δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού πολιτιστικού χώρου, συνίσταται στον συγκερασμό των απαιτήσεων της εσωτερικής αγοράς με την προστασία των συνθηκών ζωής και εργασίας των δημιουργών.
III. Η ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ
Η εισηγήτρια θεώρησε σκόπιμο να εμμείνει στο ζήτημα της νομικής βάσεως, υπό το φως των συζητήσεων που ανέκυψαν για το συγκεκριμένο θέμα. Ειδικότερα, η εισηγήτρια πιστεύει ότι το άρθρο 128 της ΣΕΕ δεν θα μπορούσε με κανέναν τρόπο να αποτελέσει τη νομική βάση για τη συγκεκριμένη δράση. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι, αντιθέτως, σύμφωνα με την παράγραφο 4 του άρθρου αυτού, οι πολιτιστικές πτυχές είναι συμβατές με τις ενέργειες "δυνάμει άλλων διατάξεων της παρούσας Συνθήκης".
Η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων υποστήριξε την επιλογή του άρθρου 100Α ως νομικής βάσεως. Πράγματι, το Δικαστήριο έχει αποφανθεί ότι η συγκεκριμένη διάταξη αποτελεί την ορθή βάση για τα μέτρα εναρμόνισης σε θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας, μέτρα τα οποία αποσκοπούν στην υλοποίηση των στόχων που ορίζονται στο άρθρο 7Α της ΣΕΕ - ήτοι, τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς - (απόφαση της 13ης Ιουλίου 1995, C350/92: Ισπανία κατά Συμβουλίου).
IV. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ
Α) ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ - ΕΠΙΔΟΚΙΜΑΖΟΜΕΝΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
1. Διάρκεια του δικαιώματος παρακολούθησης (άρθρο 8)
Η πρόταση οδηγίας ευθυγραμμίζει τη διάρκεια του δικαιώματος παρακολούθησης με τη διάρκεια των υπολοίπων δικαιωμάτων του δημιουργού, σύμφωνα με την οδηγία 93/98/ΕΚ της 29ης Οκτωβρίου 1993, με αποτέλεσμα το δικαίωμα παρακολούθησης να εκτείνεται σε περίοδο έως 70 έτη μετά το θάνατο του δημιουργού.
Οι συζητήσεις και οι ακροάσεις που διεξήχθησαν στην Επιτροπή Νομικών Θεμάτων κατέδειξαν ότι πολλοί είναι αυτοί που θα υποστήριζαν μια περισσότερο περιορισμένη διάρκεια, ισχυριζόμενοι - και δικαίως - ότι η προθεσμία που καθορίζεται στην πρόταση οδηγίας, σε συνδυασμό με το εύρος του ορισμού των δικαιούχων (θέμα το οποίο πραγματευόμαστε στην επόμενη παράγραφο), θα δημιουργήσει δυσχέρειες ως προς την πρακτική διαχείριση του δικαιώματος. Κάποιο δίκιο έχουν επίσης και όσοι αναφέρουν πως η διατήρηση του δικαιώματος έως και 70 έτη μετά το θάνατο του δημιουργού υποβαθμίζει τον ίδιο το στόχο που έχει τεθεί, δηλαδή τη συλλογική αναγνώριση του δημιουργού για το δημιουργικό του έργο.
Ωστόσο, η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων αποφάνθηκε υπέρ της διατήρησης της προθεσμίας που καθορίζεται από την Επιτροπή, και τούτο κυρίως για λόγους νομικής συνέπειας. Όπως έχει υποστηρίξει κατ'επανάληψιν, το δικαίωμα παρακολούθησης εκλαμβάνεται ως αναπόσπαστο τμήμα των δικαιωμάτων του δημιουργού. Το κοινοτικό δίκαιο έχει επιβάλει στο πλαίσιο της προαναφερθείσας οδηγίας την εναρμόνιση της διάρκειας των δικαιωμάτων του δημιουργού. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει λόγος να εξαιρεθεί από την ενιαία αυτή διάρκεια το δικαίωμα παρακολούθησης του δημιουργού.
2. Καθορισμός των δικαιούχων του δικαιώματος παρακολούθησης (άρθρο 6 παρ. 1)
Η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων υποστήριξε τη διάταξη του άρθρου 6, παράγραφος 1, με μόνη τροποποίηση την τεχνικής φύσεως αντικατάσταση του όρου "δικαιούχοι" από τον όρο "κάτοχοι δικαιωμάτων" για λόγους νομικής ακρίβειας.
Η πρόταση οδηγίας, για λόγους που σχετίζονται με την αρχή της επικουρικότητας, αναφέρεται σε "δικαιούχους", πράγμα που σημαίνει ότι για τον καθορισμό τους παραπέμπει στις εθνικές νομικές διατάξεις.
Πράγματι, το κληρονομικό δίκαιο υπάγεται στην αρμοδιότητα των κρατών μελών και οι εθνικές νομικές διατάξεις αντιμετωπίζουν με πολύ διαφορετικό τρόπο τη συγκεκριμένη πτυχή του θεσμού της κληρονομιάς.
Οδηγούμαστε, επομένως, στο συμπέρασμα ότι οι βάσιμες πρακτικές αντιρρήσεις που εκφράστηκαν κατά τις συζητήσεις της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων δεν συνιστούν επαρκή νομικά επιχειρήματα ώστε τα κοινοτικά θεσμικά όργανα να περιορίσουν μέσω της οδηγίας, όπως έχει ζητηθεί επανειλημμένως, την αναγνώριση του εν λόγω δικαιώματος στο δημιουργό του έργου, το/τη σύζυγό του και στους άμεσους κληρονόμους του έως και δευτέρου βαθμού.
3. Τρίτα κράτη - Αρχή της αμοιβαιότητας (άρθρο 7)
Η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων υποστήριξε συνολικά την αρχή της αμοιβαιότητας που περιλαμβάνεται στο άρθρο 7 της πρότασης οδηγίας. Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η θέση αυτή είναι σύμφωνη με την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο σχετικά με το πρόγραμμα εργασίας για τα δικαιώματα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα, η οποία αποτελεί τη συνέχεια της Πράσινης Βίβλου.
4. Φθίνοντα ποσοστά
Με την επιφύλαξη όσων θα αναφερθούν στην επόμενη παράγραφο, θα πρέπει να υπογραμμίσουμε τη σύνεση που επέδειξε η Επιτροπή καθιερώνοντας ένα σύστημα φθινουσών κατηγοριών τιμών με στόχο τη διατήρηση της αγοράς σύγχρονης τέχνης.
Δεν έχουμε κανέναν ενδοιασμό να χαρακτηρίσουμε την αρχή αυτή πραγματικό εύρημα, εφόσον συνδυάζει τις οικονομικές απαιτήσεις με τη διατήρηση των αρχών που συνιστούν το δικαίωμα παρακολούθησης. Πράγματι, είναι αναντίρρητο ότι η ώθηση για μετεγκατάσταση της πώλησης έργων τέχνης είναι τόσο μεγαλύτερη όσο υψηλότερη είναι η τιμή και, κατά συνέπεια, το οφειλόμενο ποσόν του δικαιώματος παρακολούθησης. Η φθίνουσα αυτή δομή καθιστά δυνατό τον καθορισμό ποσών για δικαίωμα παρακολούθησης σε περιπτώσεις έργων υψηλής τιμής, ποσά που "αντισταθμίζουν" τα έξοδα και τις οχλήσεις που ενέχει η μετεγκατάσταση.
5. Όριο εφαρμογής
Με μία καθαρά τεχνική τροποποίηση της διατύπωσης, η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων υποστήριξε το κριτήριο της Επιτροπής όσον αφορά το όριο εφαρμογής.
Κατ'αρχάς, θα πρέπει να αναγνωρισθεί ότι είναι απαραίτητο ένα ελάχιστο όριο είσπραξης και ότι αυτό δεν πρέπει να είναι υπερβολικά υψηλό, διότι σε αυτήν την περίπτωση οι νέοι καλλιτέχνες, οι λιγότερο γνωστοί, θα στερούντο του δικαιώματος παρακολούθησης. Ωστόσο, το όριο αυτό πρέπει να είναι εφικτό, πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να καθιστά αποδοτική την άσκηση του δικαιώματος διότι, εάν φθσουμε σε ακραίες καταστάσεις, τότε τα πάγια έξοδα που συνδέονται με τη διαχείριση του δικαιώματος θα μπορούσαν να υπερβούν το προς είσπραξη ποσόν.
Από τις συζητήσεις της επιτροπής και από τις ακροάσεις που διοργανώθηκαν απορρέει ότι τα έξοδα διαχείρισης διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα και σχετίζονται στενά με τις λεπτομέρειες διαχείρισης. ¸τσι, και δεδομένου ότι η οδηγία δεν εναρμονίζει τις λεπτομέρειες διαχείρισης, τα μέλη της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων θεώρησαν συνετό να διατηρήσουν το όριο που καθιερώνεται από την Επιτροπή, σε συνδυασμό όμως με τη δυνατότητα των κρατών μελών να καθορίζουν κατώτερα όρια.
Αυτό το περιθώριο ελιγμών που αφήνεται στα κράτη μέλη δεν αποτελεί βεβαίως παράγοντα ενότητας; ωστόσο, δεν είναι λιγότερο βέβαιο ότι έχει αντανάκλαση στα έργα μικρότερης εμπορικής αξίας και, κατά συνέπεια, οι δημιουργούμενες νομοθετικές αποκλίσεις δεν μπορούν να θεωρηθούν ότι επηρεάζουν σημαντικά την ενιαία αγορά και ότι αποτελούν πραγματικούς φραγμούς στο διασυνοριακό ανταγωνισμό.
Η εισηγήτρια κατέθεσε μία τροπολογία που "χάθηκε" στην πολύπλοκη ψηφοφορία της επιτροπής και την οποία, ωστόσο, θεωρεί αναγκαία για λόγους συνέπειας. Πράγματι, η υφιστάμενη διατύπωση του κειμένου δεν προβλέπει το ποσοστό που θα πρέπει να εφαρμοσθεί στην πρώτη κατηγορία τιμών που θα κυμαινόταν από το κρατικό όριο έως τα 1.000 ECU. Ωστόσο, για λόγους νομοθετικής τεχνικής, θα πρέπει να εισαχθεί μία αρχή που να ορίζει ότι, σε περίπτωση που καθοριζεται όριο κατώτερο των 1.000 ECU, το κράτος μέλος καθορίζει επίσης το ποσοστό που εφαρμόζεται και το οποίο δεν μπορεί να είναι κατώτερο του 4% (από αυτό που προβλέπεται στην οδηγία για την πρώτη κατηγορία τιμής από 1.000 ECU).
6. Αναθεώρηση της οδηγίας (άρθρο 10)
Η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων επικύρωσε, υπογραμμίζοντας τη σημασία της, την αρχή της περιοδικής αναθεώρησης που περιλαμβάνεται στο άρθρο 10, η οποία κρίνεται αναγκαία για τη διόρθωση των σημείων εκείνων που λογικά θα κριθούν ως επιδεχόμενα βελτίωσης βάσει της εφαρμογής των συγκεκριμένων διατάξεων.
Β) ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΠΝΕΟΥΝ ΤΙΣ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ
1. Τα χειρόγραφα
Το κείμενο της Επιτροπής περιλαμβάνει τα χειρόγραφα μεταξύ των έργων που γεννούν δικαίωμα παρακολούθησης.
Είναι αλήθεια ότι το άρθρο 14β της Σύμβασης της Βέρνης περιλαμβάνει - αν και με μη υποχρεωτικό χαρακτήρα - τα χειρόγραφα μεταξύ των έργων που γεννούν δικαίωμα παρακολούθησης. Υπό το αυτό πνεύμα, θα πρέπει να τονίσουμε ότι η νομολογία διαφόρων κρατών μελών (ιδίως δε η γαλλική) έχει καθιερώσει σε διάφορες περιπτώσεις την υπαγωγή στο δικαίωμα παρακολούθησης των μεταπωλήσεων έργων που μπορούν να χαρακτηρισθούν ως χειρόγραφα.
¸ναντι των επιχειρημάτων αυτών, θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι νομοθεσίες των περισσοτέρων κρατών μελών δεν περιλαμβάνουν ρητώς τα χειρόγραφα. Ειδικότερα, τα χειρόγραφα δεν αναφέρονται στις νομοθεσίες της Ισπανίας, της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ελλάδας, της Δανίας, της Φιλλανδίας και του Βελγίου.
Κυρίως όμως δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι τα χειρόγραφα προορίζονται για μεταγενέστερη εκμετάλλευση μέσω της αναπαραγωγής. Πράγματι, τα χειρόγραφα δεν αποτελούν παρά την αρχική βάση ενός έργου που, λόγω του ίδιου του χαρακτήρα του, προορίζεται για έκδοση ή παράστση, σε αντίθεση με τα έργα τέχνης που προορίζονται για ενατένιση και των οποίων η ενότητα αποτελεί στοιχείο της ουσίας του. Φθάνοντας το συγκεκριμένο συλλογισμό στα όριά του, μπορούμε να πούμε ότι ο λόγος για τον οποίο ένα χειρόγραφο (λογοτεχνικό ή παρτιτούρα) πωλείται, φθάνοντας κάποτε σε σημαντικά ποσά, είναι η συνέπεια της μαζικής του διάδοσης (μέσω πολλαπλών εκδόσεων ή παραστάσεων), η οποία προστατεύεται από ειδικά δικαιώματα του δημιουργού.
Ο αποκλεισμός των χειρογράφων από το πεδίο του δικαιώματος παρακολούθησης απορρέει έτσι από τον ίδιο τον ορισμό του δικαιώματος αυτού. Το δικαίωμα παρακολούθησης δεν δικαιολογείται λόγω της κερδοσκοπίας στην οποία μπορεί να οδηγήσει το έργο ενός καλλιτέχνη αλλά ο λόγος ύπαρξής του συνίσταται στην πληρωμή του καλλιτέχνη για έργα που προορίζονται για ενατένιση και τα οποία, λόγω του χαρακτήρα της δημιουργίας τους, δεν έχουν τη δυνατότητα να επωφεληθούν από τις κλασσικές λεπτομέρειες εφαρμογής του δικαιώματος του δημιουργού, που είναι ακριβώς το δικαίωμα αναπαραγωγής και αναπαράστσης.
Τα ανωτέρω δεν αποκλείουν την κατ'εξαίρεσιν χορήγηση του δικαιώματος παρακολούθησης σε ένα συγκεκριμένο χειρόγραφο του οποίου ο χαρακτήρας ως προς ενατένιση έργου επικρατεί της γενικής του ιδιότητας να αποτελεί τη συγκεκριμένη βάση στην οποία ο δημιουργός στήριξε ένα έργο προοριζόμενο να διαδοθεί και να εκτιμηθεί μέσω της αναπαραγωγής. Η εισηγηήτρια είναι της γνώμης ότι η αναφερθείσα νομολογία περιλαμβάνει ακριβώς αυτές τις περιπτώσεις.
2. Το κριτήριο της πρωτοτυπίας
Η πρόταση οδηγίας δεν ορίζει το κριτήριο της πρωτοτυπίας αλλά παραπέμπει στις "συνήθειες του επαγγέλματος στην Κοινότητα", γεγονός που δημιουργεί πρόβλημα, διότι δεν υφίστανται συνήθειες κοινοτικού χαρακτήρα.
Κατ'αρχάς, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι, ενώ η γερμανική, βελγική, ελληνική, λουξεμβουργιανή, ιταλική και γαλλική νομοθεσία προβλέπουν ρητώς την πρωτοτυπία ως προϋπόθεση για να αποκτήσει ένα έργο το δικαίωμα παρακολούθησης, η πορτογαλική, ισπανική, δανική και φιλλανδική νομοθεσία είναι πολύ λιγότερο αυστηρές στο θέμα αυτό. Επιπλέον, οι διάφορες απόψεις στον τομέα της καλλιτεχνικής δημιουργίας εννοούν την "πρωτοτυπία" με διαφορετικό τρόπο, τη στιγμή που μεταβαίνουμε από αυτό που τεχνικώς καλείται "απλές τέχνες" - με ένα κατ'ουσίαν αντίγραφο - στις λεγόμενες "σύνθετες τέχνες" που δίνουν λαβή για "πολλαπλά" πρωτότυπα (έκδοση, χαρακτική, φωτογραφία, λιθογραφία, κ.λπ.). Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υπεισέρχεται, τουλάχιστον όχι με τόση σαφήνεια, το κριτήριο της "αυθεντικότητας"; γίνεται αποδεκτό ότι ένας περιορισμένος αριθμός αντιγράφων μπορούν να χαρακτηρισθούν ως πρωτότυπα.
Παίρνοντας ως παράδειγμα την έκδοση, ορισμένα κράτη περιορίζουν σε οκτώ τα αντίγραφα που θεωρούνται πρωτότυπα, ενώ άλλα σε δώδεκα. Στην περίπτωση της φωτογραφίας, λόγω της δυσκολίας να ορισθεί το κριτήριο της "πρωτοτυπίας", η Ισπανία, για παράδειγμα, προτίμησε να την αποκλείσει από το πεδίο του δικαιώματος παρακολούθησης.
Μπροστά στο πανόραμα αυτό, το οποίο αποκαλύπτει ότι δεν υπάρχουν "συνήθειες του επαγγέλματος στην Κοινότητα", η εισηγήτρια πρότεινε, έχοντας γνώση των ελλείψεών της, μια εκλεκτική λύση, ήτοι να μην γίνει προσπάθεια για οριοθέτηση της ίδιας της έννοιας της πρωτοτυπίας αλλά, με βάση την αρχή της εναρμόνισης, να ορισθεί ένα ανώτατο όριο αντιγράφων για τα "πολλαπλά" έργα. Η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων υποστήριξε τη θέση αυτή, ωστόσο από τη συζήτηση ανεφάνη η ανάγκη άμεσης αντιμετώπισης του θέματος αυτού από τα κοινοτικά θεσμικά όργανα.
3. Το ζήτημα των πωλήσεων για λόγους προώθησης
Ψηφίζοντας την τροπολογία 49 της κ. Berger με 14 ψήφους υπέρ και 11 αποχές, η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων απέκλεισε τις πωλήσεις για λόγους προώθησης από το πεδίο εφαρμογής του δικαιώματος παρακολούθησης.
Πράγματι, όποιος γνωρίζει τον κόσμο των αιθουσών τέχνης ξέρει ότι , εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, οι αγορές που πραγματοποιούν οι ιδιοκτήτες αιθουσών τέχνης από καλλιτέχνες, ιδίως στις περιπτώσεις νέων καλλιτεχνών, έχουν ως απώτερο σκοπό τη χρηματοδότηση του καλλιτέχνη, δηλαδή να του επιτρέψουν να αντιμετωπίσει την καθημερινή ζωή χωρίς πρόβλημα.
Κατ'αυτόν τον τρόπο, επιβάλλοντας δικαίωμα παρακολούθησης στην πρώτη πώληση ενός ιδιοκτήτη αίθουσας τέχνης, η οποία έχει συνήθως ως στόχο την προώθηση του καλλιτέχνη και ενέχει πολύ περισσότερους κινδύνους από ό,τι οφέλη για τον έμπορο, θα μπορούσε να οδηγήσει παραδόξως σε ζημία του καλλιτέχνη, λόγω της προσφυγής του ιδιοκτήτη της αίθουσας τέχνης σε συμβάσεις όπως αυτή που αφορά την παρακαταθήκη έργων προς πώληση.
4. Κατηγορίες τιμών και ποσοστά (άρθρο 4)
Το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να αναφερθεί για το συγκεκριμένο θέμα, το οποίο αποτελεί πραγματικά το γόρδιο δεσμό της οδηγίας, είναι ότι κανείς από τους υποστηρικτές των διαφόρων απόψεων που εκφράσθηκαν ενώπιον της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων δεν στάθηκε ικανός να διατυπώσει ουσιαστικά επιχειρήματα προς επίρρωσιν των απόψεών του. Παρατηρήθηκε μάλιστα το παράδοξο φαινόμενο ο ίδιος ισχυρισμός (π.χ. στο θέμα της μετεγκατάστασης) να θεμελιώνει επιχειρήματα εκ διαμέτρου αντίθετα.
Δεν χωρεί αμφιβολία ότι, για να καθορισθούν τιμές και ποσοστά με ακρίβεια, θα έπρεπε να υπάρχει μία μελέτη πωλήσεων για μία περίοδο σχετικά εκτεταμένη, η οποία να βασίζεται σε αδιάσειστα στοιχεία. Μία τέτοια μελέτη δεν παρασχέθηκε στα μέλη της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων. Επιπλέον, η εισηγήτρια έμεινε με την εντύπωση ότι επί του παρόντος δεν υπάρξουν αξιόπιστα εναρμονισμένα στοιχεία που να μπορούν να στηρίξουν μια τέτοια μελέτη.
Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να προβλεφθεί η στάση της αγοράς στον τομέα της μετεγκατάστασης. Από ποιο ύψος του δικαιώματος παρακολούθησης υφίσταται πραγματικός κίνδυνος μετεγκατάστασης; Η εισηγήτρια, αφού ανέλυσε με προσοχή τα διάφορα επιχειρήματα που ακούστηκαν προς επίρρωσιν της μιας ή της άλλης απόψεως, το μόνο που είναι σε θέση να συμπεράνει είναι ότι χρειάζεται προσοχή.
Με βάση τα ανωτέρω και από τις συζητήσεις και τις ακροάσεις φαίνεται να απορρέει ότι η θέση σε ισχύ της οδηγίας θα θα οδηγούσε σε αύξηση του ακαθάριστο ποσού των πωλήσεων στις οποίες αναφέρεται το δικαίωμα παρακολούθησης. Επιπλέον, φαίνεται να αποτελεί κοινή λογική ότι στην περίπτωση των γνωστότερων καλλιτεχνών, των οποίων τα έργα πωλούνται συνήθως στο Λονδίνο, το κέρδος που συνεπάγεται η είσπραξη δικαιώματος παρακολούθησης επί των μεταπωλήσεων που πραγματοποιούνται στο συγκεκριμένο μέρος θα μπορούσε να αντισταθμίσει τη μείωση του ποσοστού χωρίς απώλεια του συνολικού ποσού που εισπράττεται στο τέλος της οικονομικής χρήσεως. Κατά τον ίδιο τρόπο, ένα χαμηλό ποσοστό στις ανώτερες κατηγορίες τιμής θα οδηγούσε σε αύξηση της τιμής της μεταπώλησης, κατώτερη των εξόδων που συνδέονται με τη μετεγκατάσταση σε μέρη όπως η Νέα Υόρκη και η Ζυρίχη.
Συμπερασματικά, η εισηγήτρια, από όσα γνωρίζει βασιζόμενη στις μελέτες που αναλύθηκαν ενδελεχώς και στις συζητήσεις για τις διάφορες πτυχές της πολύπλοκης αυτής αγοράς, διαπιστώνει τα εξής:
- Το δικαίωμα παρακολούθησης αποτελεί έναν περαιτέρω παράγοντα, ο οποίος συνεκτιμάται από τον αγοραστή. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να δεχθούμε ότι η καθιέρωση περιορισμένου δικαιώματος παρακολούθησης θα οδηγήσει σε επιδείνωση της κατάστασης αγορών που βρίσκονται σε άνθηση και οι οποίες δημιουργήθηκαν και στηρίζονται στην αγαθοεργία, στην παράδοση, στην εμπειρογνωμοσύνη και σε ορισμένες πτυχές της φορολογίας που εφαρμόζεται.
- Οι κατηγορίες τιμών που καθορίζει η Επιτροπή δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα της αγοράς. Πράγματι, από τα 50.000 ECU και εξής φαίνεται λογικό να μιλάει κανείς για διεθνή αγορά, μια αγορά στην οποία έχουν πρόσβαση μεγάλοι συλλέκτες και θεσμικοί επενδυτές.
- Κατά την τήρηση της διάρθρωσης σε τρεις κατηγορίες για τη μείωση της μεταξύ τους απόστασης, η ανώτερη κατηγορία δεν θα πρέπει να επιβαρύνεται με ποσοστό μεγαλύτερο του 1,5%.
5. Λεπτομέρειες διαχείρισης
Το ζήτημα της διαχείρισης του δικαιώματος παρακολούθησης ανέκυψε επανειλημμένως κατά τις συζητήσεις στο πλαίσιο της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων, ειδικότερα η σκοπιμότητα ή μη (και σχετικώς και το ζήτημα της αρμοδιότητας των κοινοτικών θεσμικών οργάνων) να καθορισθεί ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της συλλογικής διαχείρισης των ποσών στα οποία συγκεκριμενοποιείται το δικαίωμα παρακολούθησης. Η εισηγήτρια πιστεύει, γνώμη την οποία συμμερίζεται η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων, ότι το πεδίο της οδηγίας θα πρέπει να περιορισθεί σε αυτό καθ'εαυτό το δικαίωμα, ήτοι στη φύση του, τους κατόχους του δικαιώματος, τις απαιτήσεις, τη διάρκεια κ.λπ., χωρίς να υπεισέλθουμε σε πτυχές της διαχείρισής του, οι οποίες υπάγονται στις αρμοδιότητες των κρατών μελών.
V. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΤΗΣ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑΣ
Ως συμπέρασμα σε όσα προηγήθηκαν, η εισηγήτρια επιθυμεί να καταστήσει σαφή την πεποίθησή της για την αναγκαιότητα της οδηγίας, η οποία θα επιτρέψει την εξάλειψη των ανισοτήτων, όσον αφορά τα δικαιώματα των καλλιτεχνών των πλαστικών τεχνών, και των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού μεταξύ επαγγελματιών του τομέα, χωρίς ωστόσο να δημιουργεί προβλήματα στην ευρωπαϊκή αγορά της τέχνης.
Η οδηγία αυτή βασίζεται, συνεπώς, σε ανάγκες οικονομικής φύσεως; ειδικότερα, στην παύση των στρεβλώσεων στην ενιαία αγορά της τέχνης και στην προστασία της αγοράς αυτής έναντι του ξένου ανταγωνισμού. Ωστόσο, όχι λιγότερο σημαντικές από τις οικονομικές αυτές ανάγκες είναι οι αρχές που συνθέτουν την ταυτότητα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, η προστασία και προαγωγή της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Δεν μπορεί να παραμεληθεί μια υποχρέωση εναρμόνισης που επιβάλλουν οι Συνθήκες και την οποία η Επιτροπή είχε προτείνει ήδη από το 1977.
Η εισηγήτρια πιστεύει στην ευτυχή κατάληξη της υπό εξέταση πρότασης οδηγίας, η οποία αναμφισβήτητα θα απαιτήσει την εισαγωγή της κατάλληλης δόσης μετριοπάθειας, ώστε να ξεπεραστουν τα εν μέρει λογικά επιχειρήματα όσων προτείνουν να μην υπάρξει οδηγία. Η μετριοπάθεια αυτή, πέραν τού ότι επιβάλλεται προκειμένου να επιτευχθεί ο τελικός στόχος της εναρμόνισης του δικαιώματος παρακολούθησης, έχει μία λογική στήριξη στην περιοδική αναθεώρηση που περιλαμβάνεται στο άρθρο 10.
Το παράδειγμα της έβδομης οδηγίας για τον ΦΠΑ που εγκρίθηκε ύστερα από 18 χρόνια διαπραγματεύσεων και περιλαμβάνει συγκεκριμένα καθεστώτα εξαιρέσεων, αποτελεί αναμφίβολα ένα προηγούμενο το οποίο δεν θα πρέπει να λησμονούμε.
ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ
(Αρθρο 147 του Κανονισμού)
της Επιτροπής Πολιτισμού, Νεότητας, Παιδείας και Μέσων Ενημέρωσης
προς την Επιτροπή Νομικών Θεμάτων και Δικαιωμάτων των Πολιτών
Συντάκτης γνωμοδότησης: ο κ. Hugh Kerr
Κατά τη συνεδρίασή της στις 10 Ιουνίου 1996, η Επιτροπή Πολιτισμού, Νεότητας, Παιδείας και Μέσων Ενημέρωσης όρισε τον κ. Kerr συντάκτη γνωμοδότησης.
Κατά τις συνεδριάσεις της στις 10 Ιουνίου, 1 Ιουλίου, 19 Νοεμβρίου και 10 Δεκεμβρίου 1996, η επιτροπή εξέτασε το σχέδιο γνωμοδότησης.
Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, η επιτροπή ενέκρινε ομόφωνα τα συμπεράσματα στο σύνολό τους.
¸λαβαν μέρος στην ψηφοφορία οι βουλευτές: Castellina, πρόεδρος; Sanz Fernández, Tamino, αντιπρόεδροι; Kerr, συντάκτης γνωμοδότησης; Ahlqvist, Aparicio Sánchez, Arroni, Augias, Azzolini (αναπλ. Marin), Baldi (αναπλ. Guinebertière), Boniperti, Darras (αναπλ. de Coene), Gröner, Günther (αναπλ. Heinisch), Hawlicek, Kuhne, Leperre-Verrier, Mohamed Ali, Pack, Ripa di Meana, Ryynänen, Todini, Tongue και Vaz da Silva.
1. Εισαγωγή
Η παρούσα Οδηγία, βασισμένη στο άρθρο 100Α, στοχεύει στην εναρμόνιση των εθνικών καθεστώτων σχετικά με το δικαίωμα παρακολούθησης των καλλιτεχνών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή ¸νωση. Το δικαίωμα παρακολούθησης των καλλιτεχνών είναι ένα αναφαίρετο δικαίωμα που επιτρέπει στο δημιουργό ενός έργου τέχνης (ή στους κληρονόμους του μετά το θάνατο του δημιουργού), να λαμβάνει ένα ποσοστό επί της τιμής του έργου κατά την κατοπινή πώλησή του. ¸χει σημασία να καταστεί σαφές ότι πρόκειται για μια μορφή πνευματικής ιδιοκτησίας, και όχι για φόρο, εφόσον οι εισπράξεις πηγαίνουν στο δημιουργό, ή στους δικαιούχους του/της, και όχι στο δημόσιο.
Σήμερα, ένδεκα κράτη μέλη αναγνωρίζουν με εσωτερική νομοθεσία το δικαίωμα παρακολούθησης των καλλιτεχνών, παρόλο που μόνον τα οκτώ από αυτά το εφαρμόζουν στην πράξη. Οι τέσσερις χώρες στις οποίες δεν υπάρχει σχετική νομοθεσία είναι η Ολλανδία, η Αυστρία, η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Στις χώρες όπου αναγνωρίζεται όντως το δικαίωμα παρακολούθησης των καλλιτεχνών υπάρχουν ουσιαστικές διαφοροποιήσεις στο νομοθετικό καθεστώς. Ως εκ τούτου, η προτεινόμενη Οδηγία αποσκοπεί στην εξάλειψη των διαφορών μεταξύ των υπαρχουσών εσωτερικών νομοθεσιών, καθώς επίσης και στην επέκταση της έννοιας του δικαιώματος παρακολούθησης του καλλιτέχνη στις χώρες εκείνες όπου το δικαίωμα αυτό δεν προστατεύεται με νόμο.
2. Γιατί απαιτείται εναρμόνιση;
Ο εισηγητής σας υποστηρίζει, σε γενικές γραμμές, την προτεινόμενη Οδηγία και την αρχή της εναρμόνισης που αυτή εισηγείται, δεδομένου ότι η κατάσταση που επικρατεί σήμερα είναι μια από τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην αγορά έργων μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης στην Ευρωπαϊκή ¸νωση, παράλληλα με την άνιση μεταχείριση των καλλιτεχνών η οποία εξαρτάται από το νομικό καθεστώς που ισχύει στη χώρα πώλησης των έργων τους. Κατά συνέπεια τα επιχειρήματα υπέρ της εναρμόνισης είναι διττά: αφενός μεν ότι θα εξαλειφθούν οι υπάρχουσες στρεβλώσεις στο εσωτερικό της Κοινότητας όσον αφορά την αγορά έργων σύγχρονης και μοντέρνας τέχνης, αφετέρου δε ότι υπάρχουν ηθικά/πολιτιστικά θέματα συνδεόμενα με την ανάγκη αξιοπρεπούς αμοιβής των καλλιτεχνών και με την αναγνώριση και ενθάρρυνση της δημιουργικής δραστηριότητας. Παρόλα αυτά, ο εισηγητής σας έχει αρκετές ανησυχίες όσον αφορά τις προτάσεις της Επιτροπής:
(α) ¸χει μεγάλη σημασία η εναρμόνιση να μην οδηγήσει σε παρακμή της αγοράς τέχνης στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής ¸νωσης και σε μετατόπισή της στις ΗΠΑ ή αλλού. Γι´ αυτό η εναρμόνιση του δικαιώματος παρακολούθησης θα πρέπει να εφαρμοστεί κατά τρόπο που να επιτυγχάνεται ισορροπία ανάμεσα στα συμφέροντα του καλλιτέχνη και στα συμφέροντα της αγοράς;
(β) Η εφαρμογή της Οδηγίας και η διαχείριση του δικαιώματος παρακολούθησης πρέπει να είναι όσο το δυνατόν απλούστερη. Υπέρμετρα πολύπλοκα συστήματα θα οδηγήσουν στην μη είσπραξη δικαιωμάτων και σε υπερβολικά υψηλές διαχειριστικές δαπάνες, πράγμα που σαφώς δεν είναι προς όφελος του καλλιτέχνη;
(γ) ¸χει ζωτική σημασία να επωφεληθούν από την προτεινόμενη εναρμόνιση ανερχόμενοι καλλιτέχνες των οποίων τα έργα πωλούνται στις κατώτερες τιμές της αγοράς, και όχι, απλώς, καλύτερα τοποθετημένοι καλλιτέχνες.
Ο εισηγητής σας προσπάθησε να εκφράσει τις ανησυχίες αυτές τις προβληθείσες στην Οδηγία τροπολογίες.
3. Στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην αγορά έργων τέχνης
Η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα είναι κατάσταση στρέβλωσης του ανταγωνισμού μεταξύ των εμπόρων έργων τέχνης και των οίκων δημοπρασίας στις χώρες όπου το δικαίωμα παρακολούθησης υφίσταται και σε εκείνες όπου δεν υφίσταται. ¸τσι, οι έμποροι τέχνης στη Γερμανία, για παράδειγμα, οφείλουν να καταβάλουν ένα ποσοστό επί της τιμής πωλήσεως ενός σύγχρονου έργου τέχνης, στον καλλιτέχνη ή στον έλκοντα δικαιώματα, ενώ ο βρετανός έμπορος έργου τέχνης δεν έχει τέτοια υποχρέωση. Συνεπώς, οι έμποροι έργων τέχνης/οίκοι δημοπρασίας με έδρα σε χώρα όπου το δικαίωμα παρακολούθησης υφίσταται, ευρίσκονται σε μειονεκτική από άποψη ανταγωνισμού θέση επιβαρυνόμενοι με μία επιπλέον δαπάνη.
Η προτεινόμενη εναρμόνιση συναντά αντιδράσεις, κυρίως από τομείς του εμπορίου έργων τέχνης στις χώρες όπου το δικαίωμα παρακολούθησης δεν υφίσταται τώρα, οι οποίοι προβάλλουν το επιχείρημα ότι η θέσπισή του σε όλη την Ευρωπαϊκή Κοινότητα θα οδηγήσει στη μετατόπιση της αγοράς έργων σύγχρονης τέχνης στις ΗΠΑ και στην Ελβετία όπου τέτοιο δικαίωμα δεν υφίσταται. Για να εκτιμηθεί η αξιοπιστία της θέσης αυτής, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη πολλοί παράγοντες. Το δικαίωμα παρακολούθησης του καλλιτέχνη είναι μόνο μία από τις πολλές συνιστώσες που επηρεάζουν το κόστος μιας συναλλαγής. Στις άλλες από τις συνιστώσες αυτές περιλαμβάνονται νομοθετικές και φορολογικές διατάξεις που διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Επιπλέον, η μεταφορά ενός έργου ζωγραφικής από μία χώρα σε άλλη με σκοπό την πώλησή του, συνεπάγεται δαπάνες όπως έξοδα ασφάλισης και μεταφορικά. Αυτό σημαίνει ότι, ανάλογα με την τιμή πωλήσεως του μεμονωμένου έργου τέχνης και του επιβαλλόμενου επ´ αυτής ποσοστού του δικαιώματος παρακολούθησης, η μετατόπιση της πώλησης σε χώρα όπου το δικαίωμα αυτό δεν υφίσταται, δεν είναι κατ´ ανάγκην οικονομικά συμφέρουσα για τον πωλητή.
Δύο επιπρόσθετοι παράγοντες που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη όσον αφορά τις επιπτώσεις της εναρμόνισης στην αγορά έργων τέχνης είναι, αφενός μεν, ότι το δικαίωμα παρακολούθησης αφορά μόνον τα έργα σύγχρονης και μοντέρνας τέχνης και, συνεπώς, σ´ αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις που ενδεχομένως να έχει η θέσπισή του, αφετέρου δε ότι το δικαίωμα αυτό αφορά μόνον την εκ νέου πώληση του έργου και όχι την αρχική πώλησή του; και βεβαίως το ότι η επιτυχία της οποιασδήποτε αγοράς τέχνης δεν εξαρτάται αποκλειστικά και μόνον από την ύπαρξη ή όχι του δικαιώματος παρακολούθησης, μπορεί να αποδειχτεί από το παράδειγμα της σημαντικής θέσης που κατέχει στην αγορά έργων σύγχρονης τέχνης, η Κολωνία όπου το δικαίωμα αυτό είναι κατοχυρωμένο και εφαρμόζεται.
Αλλοι ενδιαφερόμενοι κύκλοι που αντιτίθενται στην εναρμόνιση ή την εισαγωγή του δικαιώματος παρακολούθησης, ισχυρίζονται ότι είναι ανεφάρμοστη, και ότι η απαιτούμενη διαχείριση θα είναι υπερβολικά δαπανηρή και επιβαρυντική. Είναι σαφές ότι έχει θεμελιώδη σημασία να εφαρμοστεί η εναρμόνιση κατά τρόπο που τα εθνικά συστήματα να είναι, κατά την επίτευξη των στόχων τους, όσο το δυνατόν πιο απλά και αποτελεσματικά.
4. Δίκαιη και Ίση μεταχείριση για τους καλλιτέχνες
Η απόφαση Phil Collins καθιέρωσε την αρχή της μη διακρίσεως με βάση την εθνικότητα στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής ¸νωσης. Πριν από την απόφαση αυτή η ισχύουσα αρχή για την εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης του καλλιτέχνη ήταν η αρχή της αμοιβαιότητας. Τούτο σήμαινε ότι ένας βρετανός καλλιτέχνης που πουλούσε έναν πίνακά του στη Γαλλία (όπου υφίσταται το δικαίωμα παρακολούθησης) δεν ελάμβανε ποσοστό παρακολούθησης επί της τιμής πωλήσεως του έργου του εφόσον και ο γάλλος καλλιτέχνης που πουλούσε στη Βρετανία (όπου το δικαίωμα παρακολούθησης δεν υφίσταται) δεν ελάμβανε τέτοιο ποσοστό. Με την απόφαση Phil Collins τέθηκε τέλος στην εφαρμογή της αρχής της αμοιβαιότητας. Τώρα, ο ίδιος βρετανός καλλιτέχνης που το έργο του πωλείται στο Παρίσι λαμβάνει το ποσό που αντιστοιχεί στο δικαίωμα παρακολούθησης, ενώ ο γάλλος καλλιτέχνης εξακολουθεί να μην εισπράττει τέτοιο ποσόν. Καθίσταται, λοιπόν, σαφές ότι η εναρμόνιση του δικαιώματος παρακολούθησης είναι απαραίτητη προκειμένου να εξασφαλιστεί η ίση μεταχείριση των καλλιτεχνών ανεξάρτητα από το που, εντός των χωρών της Κοινότητας, πωλείται το έργο τους.
Αυτή η εναρμόνιση θα συμβάλει και στην επίτευξη ενός άλλου είδους ισότητας, της ισότητας των δημιουργών εικαστικών έργων έναντι των δημιουργών άλλων μορφών τέχνης. Σήμερα, οι δημιουργοί στο μουσικό ή φιλολογικό τομέα επωφελούνται από την καταβολή πνευματικών δικαιωμάτων που συνδέονται με τις διαδοχικές εκμεταλλεύσεις των έργων τους. Οι η'δημιουργοί, όμως, έργων εικαστικών τεχνών δεν έχουν, γενικώς, την ίδια δυνατότητα εκμετάλλευσης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, δεδομένου ότι τα έσοδά τους πραγματοποιούνται, μέσω της πώλησης μάλλον παρά μέσω της αναπαραγωγής. Είναι, συνεπώς, ανάγκη να εξασφαλιστεί ότι θα λαμβάνουν και αυτοί αμοιβή από τις μετέπειτα πωλήσεις των έργων τους για να γίνει πραγματικότητα η ίση μεταχείρισή τους με τους δημιουργούς άλλων μορφών τέχνης.
Και ενώ ο εισηγητής σας είναι ένθερμος υποστηρικτής της προτεινόμενης εναρμόνισης προς όφελος των καλλιτεχνών, θα ήταν μη ρεαλιστικό να υπερτονιστούν τα πλεονεκτήματα που θα προκύψουν για τους πρωτοεμφανιζόμενους καλλιτέχνες. Επιπλέον, αν πρωταρχικός στόχος είναι η δημιουργία ενός μέσου που θα στηρίξει και θα βοηθήσει τους καλλιτέχνες, είναι ελάχιστα πιθανό ότι η καλύτερη δυνατή λύση είναι το καθεστώς του δικαιώματος παρακολούθησης. Ίσως η θέσπιση φορολογικών ή άλλων μέτρων να είναι πιο αποτελεσματική για την επίτευξη του στόχου αυτού.
5. Η Οδηγία
Η Οδηγία επιδιώκει να εναρμονίσει τα ακόλουθα:
(i) τις κατηγορίες των έργων που καλύπτονται από το δικαίωμα παρακολούθησης; το Αρθρο 2 περιγράφει ποια έργα νοούνται ως "πρωτότυπα έργα" στο πλαίσιο της παρούσας Οδηγίας;
(ii) το είδος των συναλλαγών που υπόκεινται στην καταβολή του ποσοστού που αντιστοιχεί στο δικαίωμα παρακολούθησης, ήτοι κάθε μεταπώληση με εξαίρεση την πρώτη εκποίηση του έργου εκ μέρους του δημιουργού και τις συναλλαγές που πραγματοποιούνται από ιδιώτες (Αρθρο 1);
(iii) το κατώτατο όριο της τιμής πωλήσεως για την εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης το οποίο η Επιτροπή καθορίζει στα 1000 Ecu (Αρθρο 3);
(iv) το ποσοστό που αντιστοιχεί στο δικαίωμα παρακολούθησης, το οποίο η Επιτροπή προτείνει να ορισθεί μεταξύ 2% και 4% ανάλογα με την τιμή πωλήσεως του έργου (Αρθρο 4).
6. Τροπολογίες στην πρόταση Οδηγίας
(α) Οι τροπολογίες που προτείνει ο εισηγητής σας αποβλέπουν στην τροποποίηση της προτεινόμενης από την Επιτροπή βάσης υπολογισμού του τέλους που εισπράττεται έναντι του δικαιώματος παρακολούθησης. Η τροπολογία στο Αρθρο 3 έχει διπλό στόχο. Αφενός, μειώνει από 1000 Ecu σε 500 Ecu το κατώτατο όριο της τιμής πωλήσεως επί της οποίας εφαρμόζεται το δικαίωμα παρακολούθησης, και τούτο προκειμένου να επωφεληθούν περισσότεροι καλλιτέχνες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των οποίων τα έργα πωλούνται σε χαμηλότερες τιμές, από το δικαίωμα παρακολούθησης. Ο εισηγητής σας έχει, ωστόσο, επίγνωση του γεγονότος ότι η υπερβολική μείωση του κατωτάτου ορίου της τιμής πωλήσεως θα δημιουργήσει προβλήματα εφαρμογής και δυσανάλογα υψηλές διαχειριστικές δαπάνες. Το κατώτατο όριο που προτείνει είναι ένας λογικός συμβιβασμός ανάμεσα στις ανάγκες των καλλιτεχνών και τη διοικητική πραγματικότητα. Θα συμβάλει στην επέκταση των πλεονεκτημάτων που παρέχει η Οδηγία και σε άλλους, πέρα από τους ήδη καθιερωμένους, καλλιτέχνες.
Επιπλέον, η συγκεκριμένη τροπολογία καταργεί τη δυνατότητα των κρατών μελών να καθορίζουν κατώτερα εθνικά όρια. Η δυνατότητά τους αυτή θα ερχόταν σε αντίθεση με τον ίδιο το στόχο της Οδηγίας, που είναι η εναρμόνιση. Θα επανεισήγαγε την πιθανότητα στρεβλώσεων του ανταγωνισμού και άνισης μεταχείρισης των καλλιτεχνών ανάλογα με το κράτος μέλος στο οποίο πωλούνται τα έργα τους, ενώ, επιπλέον, θα αποδυνάμωνε, κατά την άποψη του εισηγητή σας, τα επιχειρήματα της Επιτροπής υπέρ της εναρμόνισης.
(β) Η τροπολογία που προτείνεται στο Αρθρο 4 τροποποιεί την ποσοστιαία κλίμακα του εισπραττόμενου τέλους σε συνάρτηση με την προαναφερθείσα τροποποίηση του κατωτάτου ορίου της τιμής πωλήσεως. Επιπλέον, το ποσοστό του εισπραττόμενου τέλους για τις πωλήσεις που εμπίπτουν στην πρώτη κατηγορία τιμών αυξήθηκε από 4+ σε 5% με στόχο τη δημιουργία ανακατανεμητικού αποτελέσματος υπέρ των έργων που πωλούνται σε χαμηλότερες τιμές και των δημιουργών τους. Αυτή η αύξηση του εισπραττόμενου έναντι του δικαιώματος παρακολούθησης τέλους, δεν συνεπάγεται καθόλου τον κίνδυνο μετατόπισης των πωλήσεων έργων, που εμπίπτουν σ´ αυτήν την κατηγορία τιμών εκτός των ορίων της Ευρωπαϊκής ¸νωσης εφόσον τα μεταφορικά και άλλα συναφή έξοδα θα στοιχίζουν στον πωλητή πολύ περισσότερο από ότι η καταβολή του τέλους αυτού.
Επιπλέον, για τις πωλήσεις έργων που η τιμή τους υπερβαίνει τις 250.000 Ecu, θεσπίστηκε μείωση του τέλους σε 1% προκειμένου να αποφευχθεί η μετατόπιση των πωλήσεων έργων τέχνης αυτής της κατηγορίας, σε χώρες όπου δεν υφίσταται δικαίωμα παρακολούθησης. Στην αγορά έργων τέχνης, αυτός είναι ο τομέας με τη μεγαλύτερη κινητικότητα και, ως εκ τούτου, οι πωλήσεις αυτής της κατηγορίας τιμών είναι εκείνες που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να πραγματοποιηθούν εκτός των χωρών της Ευρωπαϊκής ¸νωσης σε περίπτωση καθορισμού πολύ υψηλού τέλους.
(γ) Η τροπολογία στο Αρθρο 9 έχει στόχο να τονίσει την υποχρέωση των εμπόρων τέχνης και των οίκων δημοπρασιών όσον αφορά την παροχή πληροφοριών σχετικά με την πώληση πρωτότυπων έργων τέχνης. Στο σημείο αυτό το κείμενο της Επιτροπής παρουσιάζει αδυναμίες. Το δικαίωμα συλλογής πληροφοριών είναι καταφανώ θεμελιώδες για την αποτελεσματική εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης και την είσπραξη του σχετικού τέλους.
(δ) Τέλος, η τροπολογία στο Αρθρο 10 έχει στόχο να αναγνωρίσει τις ανησυχίες σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας ζητώντας να εκπονείται λεπτομερής έκθεση κάθε 3 χρόνια και όχι κάθε 5 που προτείνει η Επιτροπή, αποδίδοντας ιδιαίτερη προσοχή σε ορισμένα θέματα όπως οι επιπτώσεις της οδηγίας στην κατάσταση της αγοράς έργων μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης στην Ευρωπαϊκή ¸νωση καθώς και η οικονομική κατάσταση των καλλιτεχνών. Η τροπολογία έχει επίσης στόχο να διευρύνει τις δυνατότητες αναθεώρησης και επανεξέτασης σε σχέση με τις προτάσεις της Επιτροπής οι οποίες περιορίζονται στην αναπροσαρμογή των ελαχίστων ορίων και των ποσοστών που αντιστοιχούν στο δικαίωμα παρακολούθησης.
Συμπεράσματα
Η Επιτροπή Πολιτισμού, Νεότητας, Παιδείας και Μέσων Ενημέρωσης καλεί την Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων και Δικαιωμάτων των Πολιτών να περιλάβει στην έκθεσή της τις ακόλουθες τροπολογίες:
|
(Τροπολογία 1)
Αιτιολογική σκέψη 2
2. ότι το δικαίωμα παρακολούθησης στοχεύει να διασφαλίσει στους δημιουργούς οικονομική συμμετοχή στην επιτυχία των έργων τους; ότι το δικαίωμα αυτό τείνει να αποκαταστήσει μιά ισορροπία μεταξύ της οικονομικής κατάστασης των δημιουργούν έργων τέχνης και εκείνης των λοιπών δημιουργών που αποκομίζουν όφελος από τις διαδοχικές εκμεταλλεύσεις των έργων τους; | 2. ότι το δικαίωμα παρακολούθησης στοχεύει να διασφαλίσει στους δημιουργούς μία συνέχεια όσον αφορά την αμοιβή τους εις τρόπον ώστε να μπορούν να επωφελούνται από την επιτυχία των έργων τους; ότι το δικαίωμα αυτό τείνει να αποκαταστήσει μιά ισορροπία μεταξύ της οικονομικής κατάστασης των δημιουργούν έργων τέχνης και εκείνης των λοιπών δημιουργών που αποκομίζουν όφελος από τις διαδοχικές εκμεταλλεύσεις των έργων τους; |
(Τροπολογία 2)
Αιτιολογική σκέψη 5α (νέα)
5α. ότι από τα στοιχεία που προηγούνται απορρέει ότι ευκταία θα ήταν μία σύμβαση που να καθιερώνει κατά τρόπο υποχρεωτικό το δικαίωμα παρακολούθησης σε διεθνές επίπεδο; |
(Τροπολογία 3)
Αιτιολογική σκέψη 17
17. ότι η μη εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης κάτω του ελαχίστου ορίου επιτρέπει να αποφευχθούν δυσανάλογα έξοδα είσπραξης και διαχείρισης; | 17. ότι η μη εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης κάτω του ελαχίστου ορίου επιτρέπει να αποφευχθούν δυσανάλογα έξοδα είσπραξης και διαχείρισης συγκριτικά με το ποσόν που θα εισέπρατε ο δημιουργός; |
(Τροπολογία 4)
Αιτιολογική σκέψη 21
21. ότι είναι επιθυμητό να προβλεφθεί η δυνατότητα περιοδικής προσαρμογής του ορίου και των ποσοστών; ότι θα έπρεπε για τον σκοπό αυτό να αναλάβει η Επιτροπή να θεσπίσει περιοδικές εκθέσεις σχετικά με το πρακτικό αποτέλεσμα της εφαρμογής του δικαιώματος παρακολούθησης και ενδεχομένως να υποβάλει προτάσεις τροποποίησης σχετικά με το όριο και τα ποσοστά; | 21. ότι είναι επιθυμητό να προβλεφθεί η δυνατότητα περιοδικής προσαρμογής του ορίου και των ποσοστών; ότι θα έπρεπε για τον σκοπό αυτό να αναλάβει η Επιτροπή να θεσπίσει περιοδικές εκθέσεις σχετικά με την πραγματική εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης στα κράτη μέλη, καθώς και με τις συνέπειές της στην ευρωπαϊκή αγορά της τέχνης και ενδεχομένως να υποβάλει προτάσεις τροποποίησης σχετικά με το όριο και τα ποσοστά; |
(Τροπολογία 5)
(Αρθρο 3)
1. Το ποσό που εισπράττεται κατ´ εφαρμογή του άρθρου 1 οφείλεται όταν η τιμή πωλήσεως είναι ίση ή ανώτερη των 1000 Ecu. | 1. Το ποσό που εισπράττεται κατ´ εφαρμογή του άρθρου 1 οφείλεται όταν η τιμή πωλήσεως είναι ίση ή ανώτερη των 500 Ecu. |
2. Τα κράτη μέλη διαθέτουν την ευχέρεια να καθορίζουν εθνικό όριο χαμηλότερο από το προβλεπόμενο στην παράγραφο 1. |
(Τροπολογία 6)
Αρθρο 4
Το τέλος που εισπράττεται κατ´ εφαρμογήν του άρθρου 1 καθορίζεται ως ακολούθως: | Το τέλος που εισπράττεται κατ´ εφαρμογήν του άρθρου 1 καθορίζεται ως ακολούθως: |
(α) σε 4% επί της τιμής πώλησης για την κατηγορία τιμών που κυμαίνεται μεταξύ 1000 και 50.000 Ecu, | (α) σε 5% επί της τιμής πώλησης για την κατηγορία τιμών που κυμαίνεται μεταξύ 1000 και 50.000 Ecu, |
(β) σε 3% για την κατηγορία τιμών που κυμαίνεται μεταξύ 50.000 και 250.000 Ecu, | (β) σε 3% για την κατηγορία τιμών που κυμαίνεται μεταξύ 50.000 και 250.000 Ecu, |
(γ) σε 2% για ποσά που υπερβαίνουν τις 250.000 Ecu. | (γ) σε 1% για ποσά που υπερβαίνουν τις 250.000 Ecu. |
Οφειλέτης του εν λόγω ποσοστού είναι ο πωλητής. | Οφειλέτης του εν λόγω ποσοστού είναι ο πωλητής. |
(Τροπολογία 7)
Αρθρο 6
1. Το ποσό που εισπράττεται κατ´εφαρμογή του άρθρου 1 οφείλεται στον δημιουργό του έργου και μετά το θάνατό του στους δικαιοδόχους τους.2. Τα κράτη μέλη έχουν την εξουσία να προβλέπουν τη συλλογική διαχείριση των ποσών που εισπράττονται δυνάμει του δικαιώματος παρακολούθησης. Καθορίζουν τις λεπτομέρειες ως προς την είσπραξη και τη διανομή τους στις περιπτώσεις που ο δημιουργός έχει την ιθαγένεια άλλου κράτους μέλους. | 1. Το ποσό που εισπράττεται κατ´εφαρμογή του άρθρου 1 οφείλεται στον δημιουργό του έργου και μετά το θάνατό του στους δικαιοδόχους τους ή στην εταιρεία είσπραξης.2. Τα κράτη μέλη έχουν την εξουσία να προβλέπουν τη συλλογική διαχείριση των ποσών που εισπράττονται δυνάμει του δικαιώματος παρακολούθησης. Καθορίζουν τις λεπτομέρειες ως προς την είσπραξη και τη διανομή τους στις περιπτώσεις που ο δημιουργός έχει την ιθαγένεια άλλου κράτους μέλους.3. Για την προώθηση ζώντων καλλιτεχνών, οι εταιρείες είσπραξης χρησιμοποιούν αναλογικό ποσοστό των κερδών που προέρχονται από την εκχώρηση των δικαιωμάτων παρακολούθησης, για κοινωνικούς και πολιτιστικούς σκοπούς. |
(Τροπολογία 8)
Αρθρο 8
Το δικαίωμα παρακολούθησης διαρκεί όσο και η περίοδος που καθορίζεται από το άρθρο 1 της οδηγίας 93/98/ΕΟΚ. | Το δικαίωμα παρακολούθησης ασκείται καθόλη τη διάρκεια ζωής του δημιουργού και για 70 έτη μετά το θάνατό του, σύμφωνα με το άρθρο 1 της οδηγίας 93/98/ΕΟΚ. |
(Τροπολογία 9)
Αρθρο 9
Ο δημιουργός ή ο πληρεξούσιός του μπορούν να απαιτήσουν από οποιονδήποτε έμπορο, διευθυντή πωλήσεων ή οργανωτή δημοσίων πλειστηριασμών, οποιαδήποτε πληροφορία απαραίτητη για την εκκαθάριση των ποσών που έχουν εισπραχθεί δυνάμει του δικαιώματος παρακολούθησης, σχετικά με την πώληση, πρωτότυπων έργων τέχνης κατά τη διάρκεια του παρελθόντος έτους. | Οιοσδήποτε έμπορος, διευθυντής πωλήσεων ή οργανωτής δημοσίων πλειστηριασμών είναι υποχρεωμένος να παρέχει οποιαδήποτε πληροφορία, απαραίτητη για την εκκαθάριση των ποσών που οφείλονται δυνάμει του δικαιώματος παρακολούθησης, σχετικά με την πώληση πρωτότυπων έργων τέχνης κατά τη διάρκεια του παρελθόντος έτους, κατόπιν αιτήσεως του δημιουργού ή του πληρεξουσίου του. |
(Τροπολογία 10)
Αρθρο 10
Η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, το αργότερο την 1η Ιανουαρίου 2004 και στη συνέχεια κάθε 5 έτη, έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας και ενδεχομένως προβαίνει σε προτάσεις για την προσαρμογή του ελάχιστου ορίου και των ποσών παρακολούθησης που αντιστοιχούν σύμφωνα με την εξέλιξη της κατάστασης στον τομέα αυτό. | Η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, το αργότερο την 1η Ιανουαρίου 2002 και στη συνέχεια κάθε 3 έτη λεπτομερή έκθεση για την εφαρμογή και τον αντίκτυπο της παρούσας Οδηγίας αποδίδοντας ιδιαίτερη προσοχή στις επιπτώσεις που αυτή έχει στην κατάσταση της αγοράς έργων μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης στην Ευρωπαϊκή ¸νωση; τους μηχανισμούς με τους οποίους τα κράτη μέλη επιβάλλουν τις διατάξεις της Οδηγίας καθώς και τα απαιτούμενα έξοδα διαχείρισης; τις επιπτώσεις στην οικονομική κατάσταση των καλλιτεχνών που εργάζονται στην Ευρωπαϊκή ¸νωση; στους τρόπους εργασίας που εφαρμόζουν οι αίθουσες τέχνης και οι οίκοι δημοπρασιών. Η Επιτροπή, εάν τούτο ενδείκνυται, προβαίνει σε προτάσεις για την προσαρμογή του ελάχιστου ορίου και των ποσοστών του εισπραττόμενου έναντι του δικαιώματος παρακολούθησης τέλους, σύμφωνα με την εξέλιξη της κατάστασης στον τομέα αυτόν, και σε οποιεσδήποτε άλλες προτάσεις κριθούν αναγκαίες για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της Οδηγίας. |