ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με τη διαχείριση κινδύνων και κρίσεων στη γεωργία

30.1.2006 - (2005/2053(INI))

Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου
Εισηγητής: Friedrich-Wilhelm Graefe zu Baringdorf

Διαδικασία : 2005/2053(INI)
Διαδρομή στην ολομέλεια
Διαδρομή του εγγράφου :  
A6-0014/2006
Κείμενα που κατατέθηκαν :
A6-0014/2006
Ψηφοφορία :
Κείμενα που εγκρίθηκαν :

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με τη διαχείριση κινδύνων και κρίσεων στη γεωργία

(2005/2053(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο σχετικά με τη διαχείριση κινδύνων και κρίσεων στην γεωργία (COM(2005)0074),

–   έχοντας υπόψη το υπόμνημα της Επιτροπής της 6ης Σεπτεμβρίου 2005 (MEMO/05/302) για ένα «σχέδιο πέντε σημείων ως αντίδραση στην αύξηση της τιμής του πετρελαίου»,

–   έχοντας υπόψη την μελέτη με θέμα «Διαχείριση κινδύνων και κρίσεων στη γεωργία» που εκπονήθηκε κατ’ εντολήν του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 45 του Κανονισμού του,

–   έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου (A6‑0014/2006),

Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κίνδυνοι για τη γεωργική παραγωγή ανακύπτουν σε διάφορα επίπεδα, και ως εκ τούτου, πρέπει να αξιολογηθούν και να αντιμετωπιστούν με διαφοροποιημένο τρόπο:

–  αφενός, οι κίνδυνοι σε επιχειρηματικό επίπεδο, δηλαδή ατομικοί κίνδυνοι σε σχέση με την εξέλιξη των τιμών των παραγωγών και της διάθεσης στην αγορά, που αφορούν τις επενδύσεις και τη χρηματοδότηση, καθώς και την εφαρμογή ορισμένων μεθόδων παραγωγής,

–  αφετέρου, οι κίνδυνοι σε επίπεδο εξωτερικών φυσικών και οικονομικών συνθηκών όπως π.χ. η μεταβολή του κλίματος και των βροχοπτώσεων, η αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης φυσικών καταστροφών ή οι επιπτώσεις της ελευθέρωσης του εμπορίου γεωργικών προϊόντων καθώς και οι διαταραχές της αγοράς που προκύπτουν από το εμπόριο,

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τους στόχους της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ), η διαχείριση κινδύνων στη γεωργία πρέπει να εξυπηρετεί πρωτίστως το κοινό διασφαλίζοντας τον εφοδιασμό του πληθυσμού με υγιεινά τρόφιμα και γεωργικές πρώτες ύλες, καθώς και ένα υγιές περιβάλλον,

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι μετά από την πρόσφατη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ τον Ιούνιο του 2003 καταργήθηκαν προοδευτικά τα μέσα σταθεροποίησης της αγοράς και των τιμών και αντικαταστάθηκαν από αποσυνδεδεμένες άμεσες ενισχύσεις των παραγωγών, πράγμα που, αφενός, έχει ως αποτέλεσμα να προσανατολίζονται οι αγρότες περισσότερο προς την αγορά, αφετέρου, όμως μπορεί να αυξήσει τους επιχειρηματικούς κινδύνους της παραγωγής,

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ταυτόχρονα με αυτήν την μεταρρύθμιση καθιερώθηκε η πολλαπλή συμμόρφωση που προβάλλει αξιώσεις στους αγρότες σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και την προστασία των ζώων,

Ε.  επισημαίνοντας ότι, δεδομένου ότι διαμορφώνεται σταδιακά ένα περιβάλλον υψηλότερου κινδύνου από εκείνο του πρόσφατου παρελθόντος, αφού τόσο η ποικιλότητα όσο και η ένταση και η συχνότητα των αγροτικών κινδύνων αναμένεται να μεταβληθούν προς το χειρότερο για τον αγρότη, οι μεταβολές των αγροτικών κινδύνων αναμένεται να αφορούν την ένταση και τη συχνότητα των φυσικών φαινομένων, το οικονομικό περιβάλλον και τους σχετικούς με αυτό κινδύνους, τον τομέα των τεχνολογικών κινδύνων, τις κοινωνικές αντιλήψεις για το περιβάλλον και την ασφάλεια των τροφίμων καθώς και τις καταναλωτικές συμπεριφορές,

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι θα αυξηθούν οι κίνδυνοι για τη γεωργική παραγωγή εξαιτίας της αλλαγής του κλίματος, της υποβάθμισης του εδάφους, της λειψυδρίας, του περιορισμού της γενετικής ποικιλομορφίας και άλλων παραγόντων,

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ειδικοί κίνδυνοι εμφανίζονται και εξαιτίας των νέων τεχνολογιών, όπως, για παράδειγμα, η εφαρμογή της γενετικής μηχανικής στη γεωργία, που συνδέεται με άγνωστες μελλοντικές επιδράσεις στους ζώντες οργανισμούς και στο περιβάλλον, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν σύμφωνα με την αρχή της πρόληψης, και την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»,

Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η μεγάλη εξάρτηση της γεωργίας της ΕΕ από τις ορυκτές πηγές ενέργειας για την λίπανση, τα φυτοφάρμακα και την λειτουργία των μηχανημάτων ενέχει κινδύνους που σχετίζονται με τις διακυμάνσεις της τιμής του πετρελαίου και την μείωση των αποθεμάτων του, οι οποίοι πρέπει να αντιμετωπιστούν με εξοικονομήσεις και με την ενίσχυση της χρησιμοποίησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας,

Θ. υπενθυμίζοντας ότι οι γεωργικές ασφαλίσεις περιλαμβάνονται στις κρατικές ενισχύσεις που έχουν γίνει αποδεκτές από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου(ΠΟΕ), και μάλιστα εμπορικοί εταίροι όπως οι ΗΠΑ και ο Καναδάς ενεργοποιούν συστηματικά τόσο εσωτερικές ενισχύσεις για μηχανισμούς ασφαλείας εισοδημάτων στη γεωργία ως αντιστάθμισμα των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών όσο και έκτακτες πληρωμές για επείγουσες περιπτώσεις καταστροφικών ζημιών ή απωλειών εισοδήματος λόγω μεταβολής των εμπορικών τιμών (παράγραφοι 7 και 8 του Παραρτήματος 2 της Συμφωνίας του ΠΟΕ για τη Γεωργία), δημιουργώντας έτσι ένα «δίχτυ ασφαλείας» που εξασφαλίζει μία εισοδηματική πολιτική για τους αγρότες, γεγονός που η ΕΕ δεν μπορεί να αγνοήσει,

Ι.   λαμβάνοντας υπόψη ότι οι τρεις επιλογές που εξετάζει η Επιτροπή για τη διαχείριση κινδύνων και κρίσεων (ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών, ταμεία αλληλοβοηθείας και εξασφάλιση εισοδήματος) δεν είναι στην πραγματικότητα μέτρα πρόληψης με σκοπό τον περιορισμό των κινδύνων ή των ζημιών, αλλά πρότυπα χρηματοδότησης της αποζημίωσης σε περίπτωση ζημίας,

ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή προτείνει να χρηματοδοτηθούν τα μέτρα αυτά από τη διαφοροποίηση κατά μία ποσοστιαία μονάδα ή από τα εθνικά προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης, ενώ κατά την γνώμη των εμπειρογνωμόνων το ποσόν αυτό κατά κανένα τρόπο δεν θα μπορούσε να καλύψει τους πόρους που απαιτούνται για τα εν λόγω μέτρα,

ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι νέοι γεωργοί είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε κρίσεις και φυσικές καταστροφές δεδομένου ότι συχνά βυθίζονται σε χρέη λόγω της αγοράς της γεωργικής τους εκμετάλλευσης,

ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα νέα κράτη μέλη αποκλείονται από το μηχανισμό διαφοροποίησης έως το 2013, και ότι οι άμεσες πληρωμές στις χώρες αυτές υπόκεινται σε σταδιακή αύξηση του πλήρους ποσού (σταδιακή εφαρμογή), θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι έχουν πρόσβαση σε άλλη μορφή χρηματοδότησης της ΚΓΠ,

Προτάσεις

Γενικά:

1.   επιδοκιμάζει την προσέγγιση της Επιτροπής να θέσει σε συζήτηση διάφορες επιλογές για τη διαχείριση κινδύνων και κρίσεων, θεωρεί όμως αμφισβητήσιμη την μονόπλευρη φιλοσοφία που εκφράζεται σε προτάσεις προσανατολισμένες στην αντιστάθμιση και την αποζημίωση· ζητεί από την Επιτροπή να δώσει μεγαλύτερο βάρος στα μέτρα πρόληψης για τον περιορισμό των κινδύνων και την αποτροπή κρίσεων, όπως είναι η χρησιμοποίηση εμβολίων και η καλύτερη παρακολούθηση των παράνομων εισαγωγών·

2.  εκτιμά ότι εφόσον η πολιτική διαχείρισης κινδύνων και κρίσεων εξελιχθεί σε μία πιο συνεκτική πολιτική θα πρέπει να επιδιώκει:

-  οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις, δημόσιες ή ιδιωτικές και οι αλληλασφαλιστικοί συνεταιρισμοί να ασκούν την πρωτασφαλιστική δραστηριότητα για ασφαλίσεις ασφαλίσιμων κινδύνων είτε ανεξάρτητα είτε μετά από ένταξή τους σε κάποιο γεωργοασφαλιστικό σύστημα·

-  τα κράτη να περιοριστούν στην κάλυψη καταστροφικών μη ασφαλίσιμων κινδύνων και να επιτρέπεται, υπό προϋποθέσεις, η κρατική χρηματοδότηση για τις σχετικές δραστηριότητες·

-  να επιτρέπονται οι κρατικές επιδοτήσεις ασφαλίστρου, η κρατική χρηματοδότηση για την αντασφάλιση ασφαλιστικών επιχειρήσεων και να είναι συμβατές με το κοινοτικό πλαίσιο της ΕΕ·

-  η συμμετοχή των ασφαλιστών και των ασφαλιζομένων αγροτών να είναι προαιρετική·

3.  θεωρεί ότι, όσον αφορά την κοινοτική χρηματοδότηση, σε περίπτωση υιοθέτησης κοινού πλαισίου πολιτικής γεωργικών ασφαλίσεων και αποζημιώσεων, είναι πιθανές οι παρακάτω εξελίξεις:

-  θα υπάρχει κάποια κοινοτική χρηματοδότηση για κάλυψη μέρους του κόστους δημιουργίας και λειτουργίας των συστημάτων προστασίας αγροτικού εισοδήματος·

-  τόσο η εθνική όσο και η κοινοτική χρηματοδότηση θα είναι συμβατές με τις σημερινές ή τις ρυθμίσεις που θα γίνουν μεταγενέστερα στα πλαίσια των συμφωνιών του ΠΟΕ·

-  θα χρηματοδοτούνται μόνο τα συστήματα που θα ικανοποιούν τις ελάχιστες προδιαγραφές που θα τίθενται από την κοινή πολιτική ή που θα ακολουθούν ένα χρονοδιάγραμμα σχετικών προσαρμογών·

4.   επισημαίνει, σε συνάρτηση με αυτά, τις αυξανόμενες ζημίες εξαιτίας της αλλαγής του κλίματος και εξαιτίας φυσικών καταστροφών όπως πλημμύρες, ξηρασία και πυρκαγιές, καθώς και τις ζημίες εξαιτίας των επιζωοτιών και της ταχύτερης εξάπλωσής τους σε διεθνές επίπεδο, η οποία οφείλεται στις μεταφορές ζώων·

5.  εκτιμά ότι στις προτάσεις της Επιτροπής δεν λαμβάνονται επαρκώς υπόψη οι κίνδυνοι και οι ενδεχόμενες κρίσεις που συνοδεύουν την ελευθέρωση των γεωργικών αγορών στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων του ΠΟΕ· ζητεί, ως εκ τούτου, από την Επιτροπή να προβεί σε ακριβέστερη αξιολόγηση των μέσων και δράσεων που μπορούν να αποτρέψουν και να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την κάθετη πτώση των τιμών, τις κρίσεις της αγοράς, τις εισοδηματικές απώλειες των γεωργών και όλα τα εμπόδια που δεν τους επιτρέπουν να εξακολουθήσουν να ασκούν τη γεωργική δραστηριότητα και τέλος να αναλύσει το ρόλο που διαδραματίζουν τα μέτρα για την αύξηση της τιμής αγοράς στην ευημερία των ζώων και στο περιβάλλον·

6.   πιστεύει ότι η πρόταση της Επιτροπής θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις κρίσεις της αγοράς, που πλήττουν σοβαρά τους κοινοτικούς παραγωγούς και καταλήγουν σε περιορισμούς των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επιβάλλουν τρίτες χώρες· καλεί την Επιτροπή να διευρύνει τον ορισμό της κρίσης ώστε να καλύπτει το ζήτημα αυτό·

7.   τάσσεται ρητά εναντίον της εγκατάλειψης του κοινοτικού προτιμησιακού καθεστώτος· θεωρεί επειγόντως απαραίτητη την ακριβέστερη εξέταση των μέσων και δράσεων που χρησιμοποιούν η Ένωση και τα κράτη μέλη για την πρόληψη κινδύνων και την αντιμετώπιση κρίσεων· σε συνάρτηση με αυτό, εφιστά την προσοχή κυρίως στις δυνατότητες κατεύθυνσης της προσφοράς για να αποτραπεί η υπερπαραγωγή και η κάθετη πτώση των τιμών, καθώς και στα νέα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης· εξακολουθεί να θεωρεί δικαιολογημένα τα μέτρα της κοινής οργάνωσης αγοράς (ΚΟΑ) σε ιδιαίτερα ευαίσθητους τομείς όπως η παραγωγή οπωροκηπευτικών, και κρίνει αναγκαία την διατήρησή τους στην επικείμενη αναθεώρηση της ΚΟΑ των οπωροκηπευτικών·

8.   καλεί την Επιτροπή να θεσπίσει διατάξεις δικτύου ασφαλείας σε περίπτωση που προκαλείται κρίση όχι μόνο στην ΚΟΑ βοείου κρέατος αλλά επίσης στην κοινή οργάνωση αγοράς άλλων τομέων, όπως είναι τα οπωροκηπευτικά, ο οίνος, το χοίρειο κρέας και τα πουλερικά·

9.  καλεί την Επιτροπή να εξετάσει ως προς την αποτελεσματικότητά τους ορισμένα εξειδικευμένα μέτρα όπως είναι:

-    η ενίσχυση στην αποθήκευση στην περίπτωση απότομης πτώσης των τιμών,

-   η ενίσχυση στην μεταποίηση προκειμένου να αποσυμφορηθεί η αγορά, για τις περιπτώσεις που είναι εφικτή αυτή η διέξοδος,

-   η λήψη μέτρων προώθησης για άρση του πιθανού αρνητικού αντικτύπου στην κοινή γνώμη και ελαχιστοποίησης των επιπτώσεών του ( όπως πχ. ήταν η περίπτωση της κατανάλωσης βοείου κρέατος μετά την κρίση της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας),

      -  η ενίσχυση για την εθελοντική μείωση της παραγωγής εφόσον οι προοπτικές δείχνουν δυσκολία διάθεσης στην αγορά·

10. συνιστά, λαμβάνοντας υπόψη την ευρεία κλίμακα κατάργησης των δασμών που συμφωνήθηκε στο πλαίσιο του ΠΟΕ, τον καθορισμό των συνθηκών πρόσβασης στην αγορά ως προληπτικό μέτρο προκειμένου να αποτραπεί το οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό ντάμπιγκ· εξακολουθεί να θεωρεί δικαιολογημένες τις εισφορές στις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων εάν τα προϊόντα αυτά παράγονται υπό συνθήκες που συνιστούν παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των διεθνών συμφωνιών καθώς και της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος και την προστασία των ζώων· προτείνει να χρησιμοποιηθούν οι εισφορές αυτές για την επισιτιστική ασφάλεια και την αποτροπή κρίσεων στις εν λόγω αναπτυσσόμενες χώρες·

11. πιστεύει ότι η Επιτροπή θα πρέπει να καθιερώσει πιθανές πηγές χρηματοδότησης για τα προτεινόμενα μέτρα στα νέα κράτη μέλη· πιστεύει ότι η χρήση της χρηματοδότησης για το σκοπό αυτό δεν θα πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη υποστήριξη που λαμβάνουν τα νέα κράτη μέλη με τη μορφή άμεσων πληρωμών και στήριξης της αγροτικής ανάπτυξης·

12. θεωρεί αποδεκτή τη συγχρηματοδότηση των μέτρων για την αποτροπή κινδύνων και την αντιμετώπιση κρίσεων εκ μέρους της Επιτροπής, των κρατών μελών, της αγροτικής βιομηχανίας και των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, υπό την προϋπόθεση ότι θα μπορεί να είναι υποχρεωτική και δεν θα συντελεί στη δημιουργία ανισοτήτων μεταξύ των κρατών μελών και ομάδων γεωργών·

13. δεδομένου ότι τα μέτρα για την αγροτική ανάπτυξη είναι αναγκαία και δρουν προληπτικά σε σχέση με τους κινδύνους, διαφωνεί με την πρόταση της Επιτροπής να χρηματοδοτηθεί η διαχείριση κινδύνων και κρίσεων μόνο από τη διαφοροποίηση κατά μία ποσοστιαία μονάδα· θεωρεί, αντίθετα, ότι ενόψει των προκλήσεων είναι αναγκαία μία αύξηση των πόρων για την πρόληψη κρίσεων, καθώς και του αποθεματικού· στο πλαίσιο αυτό, προτείνει παρέκκλιση από την αρχή της ετήσιας διάρκειας του προϋπολογισμού προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι διακυμάνσεις των αναγκών σε περιπτώσεις κρίσεων·

14. καλεί την Επιτροπή, δεδομένου ότι ο όγκος των πόρων που προέρχονται από τη διαφοροποίηση κυμαίνεται σε διαφορετικά επίπεδα για κάθε κράτος μέλος, να μελετήσει εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης των μέτρων αυτών, που θα είναι της επιλογής των κρατών μελών, όπως για παράδειγμα με ένα ποσοστό που θα καθορίζεται με βάση την ακαθάριστη αξία της γεωργικής τους παραγωγής·

15. καλεί την Επιτροπή να εκπονήσει ποσοτική ανάλυση που θα επιτρέπει την αξιόπιστη εκτίμηση των επιπτώσεων της μείωσης των αποθεμάτων πετρελαίου, να παρουσιάσει ενδεχόμενα σενάρια για την αντιμετώπιση του προβλήματος με την πρόβλεψη δυνατότητας χορήγησης ενίσχυσης στην αγορά των καυσίμων όταν οι τιμές τους αποτελούν αντικείμενο έκτακτης αύξησης· εκτιμά ότι παράλληλα θα πρέπει να γίνει ελκυστικότερη η παραγωγή ενεργειακών φυτών για τους παραγωγούς αυξάνοντας ουσιαστικά την στρεμματική ενίσχυση παραγωγής στα πλαίσια του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1782/2003·

16. καλεί την Επιτροπή να εξετάσει τα μέσα παροχής κινήτρων στους αγρότες, στο πλαίσιο των αμέσων ενισχύσεων και των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης, για τη χρησιμοποίηση οικονομικών και άλλων μεθόδων παραγωγής που περιορίζουν τους κινδύνους·

17. καλεί την Επιτροπή να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στη θέση των νέων γεωργών σε όλες τις δράσεις της που αφορούν τη διαχείριση κινδύνων και κρίσεων·

18. θεωρεί ότι η πολιτική ασφάλισης των κρίσεων στη γεωργία θα πρέπει να βασισθεί στην ευελιξία, στην πλουραλιστική αντιμετώπιση, επειδή η επιλογή ενός και μοναδικού μοντέλου αντιμετώπισης των κρίσεων δεν είναι εφικτή, λόγω της πολυπλοκότητας των ασφαλιστικών συστημάτων και των εθνικών διαφοροποιήσεων·

Σχετικά με την επιλογή 1: Συγχρηματοδότηση των φυσικών καταστροφών από ιδιωτικές ασφαλίσεις

19. εκτιμά ότι μεταξύ του πλουραλισμού των ασφαλιστικών εργαλείων, ο ρόλος της ασφάλισης είναι σημαντικός διότι:

α)  είναι το πιο δοκιμασμένο εργαλείο της αγοράς, θεσμικά το πιο ολοκληρωμένο και το πλέον γνωστό και εφαρμοζόμενο,

β)  για το λόγο αυτό, ταιριάζει περισσότερο από άλλα εργαλεία σε μία διεθνή αγορά αγροτικών προϊόντων,

γ)  η επιδότηση ασφαλίστρου είναι σαφώς αποδεκτή ενίσχυση στα πλαίσια του ΠΟΕ,

δ)  η ασφαλιστική αγορά διαθέτει τεράστια εμπειρία σε τέτοια θέματα και έχει ήδη αντιμετωπίσει δύσκολες καταστάσεις ενώ μπορεί να χρησιμοποιήσει καινοτόμα ασφαλιστικά εργαλεία·

20. επιδοκιμάζει τους προβληματισμούς της Επιτροπής σχετικά με τη συγχρηματοδότηση των πριμοδοτήσεων που καταβάλλουν οι γεωργοί για ασφαλίσεις κατά φυσικών καταστροφών ή για συστήματα αντασφάλισης· πιστεύει ότι αυτή η επιλογή απαιτεί πολύ μεγαλύτερη χρηματοδότηση από τον κοινοτικό προϋπολογισμό και τους εθνικούς προϋπολογισμούς από ότι η σχεδιαζόμενη διαφοροποίηση κατά μια ποσοστιαία μονάδα· πιστεύει ότι οι συνθήκες πρόσβασης θα πρέπει να καθορίζονται σαφέστατα και ότι θα πρέπει να εξετασθεί επίσης το ενδεχόμενο διάθεσης χρηματοδοτικών πόρων για το σκοπό αυτό από τους εθνικούς προϋπολογισμούς·  

21. λαμβάνει υπόψη ότι σε αρκετά κράτη μέλη το σύστημα λειτούργησε ήδη ικανοποιητικά και καλεί την Επιτροπή να υποβάλλει ακριβέστερες αναλύσεις, με βάση επιλεγμένους ενιαίους κινδύνους (λ.χ. χαλάζι, ξηρασία, καταιγίδες) και όσον αφορά τις ίδιες καλλιέργειες (λ.χ. σιτηρά, αραβόσιτος, κράμβη), για τις προσφερόμενες παροχές, το κόστος και τον ανταγωνισμό των ιδιωτικών ασφαλιστικών φορέων αναφορικά με τις φυσικές καταστροφές και τις επιζωοτίες και να συγκρίνει τα στοιχεία αυτά με τις μέχρι τώρα δαπάνες και παροχές των εθνικών και ευρωπαϊκών δημοσίων φορέων·

22. καλεί την Επιτροπή να δημιουργήσει ένα δημόσιο καθεστώς ασφάλισης που θα χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση για κάθε τομέα και μέθοδο παραγωγής, με στόχο τη δημιουργία καλύτερων πολιτικών βασικών όρων για τη διαχείριση κινδύνων και την πρόληψη κρίσεων·

23. καλεί την Επιτροπή να δημιουργήσει ένα συνεκτικό και προσπελάσιμο σύστημα αντασφάλισης για όλα τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής·

Σχετικά με την επιλογή 2: Ταμεία αλληλοβοηθείας

24. επιδοκιμάζει τη σκέψη της Επιτροπής να προωθήσει τη σύσταση ταμείων αλληλοβοηθείας των παραγωγών· επισημαίνει σχετικά την μεγάλη σημασία των οργανώσεων παραγωγών, οι οποίες μπορούν να επιτύχουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της ασφαλιστικής προστασίας ενόψει της διασποράς των κινδύνων και της συνένωσης συμφερόντων έναντι των κεφαλαιαγορών και των ιδιωτικών ασφαλιστικών φορέων·

25. υπογραμμίζει τα πλεονεκτήματα της συλλογικής ευθύνης των τομεακών ή διατομεακών ταμείων, από την οποία αναμένεται και μεγαλύτερη δέσμευση σε σχέση με τα προληπτικά μέτρα τόσο αναφορικά με τις κοινές υποδομές και τη δημόσια ενίσχυση, όσο και αναφορικά με τα αποθεματικά των παραγωγών·

26. καλεί την Επιτροπή να εξετάσει τις δυνατότητες εξασφάλισης των αγροτών από τον κίνδυνο πτώσης των τιμών εξαιτίας συναλλαγών προθεσμιακών αγορών και τιμών ασφαλείας, καθώς και από τις ποσοτικές απώλειες, μέσω της ιδιωτικής ασφάλισης·

27. θεωρεί απαραίτητο να ληφθούν συνοδευτικά εθνικά και κοινοτικά μέτρα σε σχέση με την κινητοποίηση ιδιωτικών καταθέσεων και εισφορών στον τομέα των φορολογικών και πιστοληπτικών διευκολύνσεων προκειμένου να διευκολυνθεί η συμμετοχή των παραγωγών στα προτεινόμενα ταμεία αλληλοβοήθειας· παραπέμπει ιδίως στα υποδειγματικά αιτήματα και προτάσεις που διατύπωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 15 Νοεμβρίου 2000 [1] στη θέση του για την κοινή οργάνωση αγοράς στον τομέα του χοίρειου κρέατος·

28. καλεί την Επιτροπή να εξετάσει τις επιλογές 1 και 2 με γνώμονα την πιθανή διάκριση μεταξύ της κοινωνικής και της ιδιωτικής διαχείρισης κινδύνου και, ενδεχομένως να διαβαθμίσει τη στήριξη ανάλογα με το μέγεθος της εκμετάλλευσης και των μέτρων πρόληψης των κρίσεων που εφαρμόστηκαν·

Επιλογή 3: Βασική κάλυψη έναντι κρίσεων εισοδήματος

29. λαμβάνει υπόψη τις προτάσεις της Επιτροπής για την γενική εξασφάλιση βασικής κάλυψης έναντι κρίσεων εισοδήματος και εκτιμά ότι το ζήτημα αυτό θα πρέπει να συζητηθεί στα πλαίσια της μελλοντικής αναθεώρησης της ΚΑΠ·

30. επισημαίνει τις δυσκολίες διαπίστωσης και αναγνώρισης ζημιών και απώλειας εισοδήματος που υπάρχουν ήδη σε εθνικό επίπεδο· θεωρεί δεδομένο ότι το διοικητικό κόστος ενός τέτοιου συστήματος θα είναι τεράστιο και θα προξενήσει μεγάλες δαπάνες·

31. καλεί την Επιτροπή να μην προβλέπει δημόσια εισοδηματική ενίσχυση σε περιπτώσεις κρίσεων ως ανταγωνιστική στα πρότυπα ιδιωτικής ασφάλισης, αλλά αντίθετα να καταστήσει την ιδιωτική ασφάλιση αξιόπιστη και αποτελεσματική μέσω της κατάλληλης λογοδοσίας και των κατάλληλων συστημάτων ελέγχου·

32. επισημαίνει ότι βασική μέριμνα της Επιτροπής θα πρέπει να είναι η καθιέρωση μιας ταχείας και ευέλικτης επέμβασης στις καταστάσεις κρίσης, μειώνοντας στο ελάχιστο τις χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες που αναστέλλουν την αποτελεσματικότητα των μέτρων·

o

o o

33. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή.

  • [1]  ΕΕ C 223 της 8.8.2001, σελ. 176.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Η αγροτική παραγωγή είναι εκτεθειμένη σε ιδιαίτερους κινδύνους εξαιτίας της εξάρτησής της από τις φυσικές και κλιματικές συνθήκες και συνεπεία τούτου παρουσιάζεται μεγάλη διακύμανση στις τιμές και την προσφορά γεωργικών προϊόντων. Σε συνδυασμό με οικονομικά προβλήματα, φυσικές καταστροφές και με τον περιορισμό των ενεργειακών πόρων, αυτό μπορεί να οδηγήσει και στην ΕΕ σε κρίσεις εφοδιασμού με τρόφιμα και γεωργικές πρώτες ύλες.

Μέχρι τώρα, η Κοινή Γεωργική Πολιτική της ΕΕ αντιμετώπιζε αυτές τις ιδιαιτερότητες με τη ρύθμιση και σταθεροποίηση των τιμών και των αγορών, κυρίως μέσω της παρέμβασης στην αγορά και της στήριξης των τιμών.

Η Κοινή Γεωργική Πολιτική προώθησε εν μέρει και την ανάπτυξη μεθόδων παραγωγής που δεν είναι αειφόροι και εξαρτώνται σημαντικά από το νερό και την ενέργεια και σε ορισμένες περιφέρειες έδωσε το προβάδισμα σε μία γεωργία που δεν ήταν η κατάλληλη. Ακόμα, οι βιομηχανικές μέθοδοι εκτροφής ζώων και η αύξηση των μεταφορών ζώων έχουν αυξήσει τους κινδύνους στον τομέα των επιζωοτιών.

Οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής κατήργησαν σταδιακά αυτά τα μέσα διαχείρισης κινδύνων και κρίσεων και τα αντικατέστησαν με άμεσες ενισχύσεις προς τους αγρότες. Με την αποδέσμευση των ενισχύσεων από συγκεκριμένα προϊόντα και ποσότητες και την καθιέρωση της πολλαπλής συμμόρφωσης, το δημόσιο δεν παρεμβαίνει πια τόσο άμεσα στις τιμές και τις αγορές, αλλά θεσπίζει βασικούς όρους για τις κρατικές ενισχύσεις μεταξύ άλλων και βάσει των μεθόδων παραγωγής, του περιβάλλοντος και της προστασίας των ζώων.

Έτσι, η ευθύνη για την πρόληψη και διαχείριση κινδύνων και κρίσεων που αφορούν τον προσανατολισμό και τις μεθόδους της παραγωγής, τη διάθεση των προϊόντων και την εξασφάλιση του εισοδήματος μετατοπίζεται προοδευτικά στις ίδιες τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, οι οποίες πρέπει να προσανατολιστούν περισσότερο προς τις αγορές. Ο δεύτερος πυλώνας της γεωργικής πολιτικής –η αγροτική ανάπτυξη- έχει ως στόχο την προώθηση αυτής της εξέλιξης και την υποστήριξη του αναπροσανατολισμού των αγροτικών εκμεταλλεύσεων.

Τα νέα μέσα για τον περιορισμό των κινδύνων και την πρόληψη των κρίσεων πρέπει να δημιουργήσουν μία δίκαια ισορροπία μεταξύ των διαφόρων αγροτικών περιοχών. Πρέπει να δημιουργούν τις προϋποθέσεις που θα κάνουν πιο ελκυστική μία αειφόρο παραγωγή προσαρμοσμένη στην αγορά και στον εκάστοτε τόπο εγκατάστασης. Οι προσπάθειες των αγροτών για περιορισμό των κινδύνων, όπως π.χ. η διαφοροποίηση της παραγωγής, η μείωση των αποθεμάτων ζώων, ο περιορισμός της κατανάλωσης ενέργειας, λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, η περιφερειακά προσαρμοσμένη παραγωγή και η αξιοποίηση της γενετικής πολυμορφίας, πρέπει να ανταμείβονται ανάλογα στο πλαίσιο των σημερινών και μελλοντικών μέσων της αγροτικής πολιτικής.

Οι αγρότες δεν μπορούν να αποφύγουν μερικούς από τους κινδύνους και κρίσεις, από τους οποίους απειλούνται, ή να αντισταθμίσουν τις σχετικές απώλειες σε ατομικό επίπεδο. Σε αυτές τις κρίσεις συγκαταλέγονται οι επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος, οι επιζωοτίες [1], αλλά και οι επιπτώσεις της διακύμανσης των τιμών που συνοδεύουν την προοδευτική ελευθέρωση του εμπορίου αγροτικών προϊόντων. Για να μην απειληθεί από τέτοια απρόοπτα γεγονότα η ύπαρξη των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα που εγγυώνται την αντιστάθμιση του εισοδήματος σε περίπτωση ζημίας.

Σήμερα, οι κίνδυνοι για την αγροτική παραγωγή της ΕΕ αντισταθμίζονται με διάφορα ασφαλιστικά συστήματα σε εθνικό επίπεδο. Οικονομικές αποζημιώσεις σε παραγωγούς αγροτικών προϊόντων σε κοινοτικό επίπεδο δίδονται σήμερα αποκλειστικά και μόνο σε περιπτώσεις επιζωοτίας.

Μακροπρόθεσμα διαφαίνεται ότι θα εμφανιστούν νέοι κίνδυνοι για τη γεωργική παραγωγή. Έτσι, ο περιορισμός της γενετικής ποικιλομορφίας μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να διαδίδονται γρηγορότερα οι ασθένειες και να έχουν σοβαρότερες επιπτώσεις, αφού εξαφανίζονται είδη και ράτσες με πολύ διαφορετικές και άγνωστες ακόμα ιδιότητες σε σχέση με την αντίστασή τους. Η εντεινόμενη έλλειψη καθαρού πόσιμου νερού μπορεί να κάνει σημαντικά ακριβότερη τη ζωική και φυτική παραγωγή στις πιο θερμές περιοχές της Ευρώπης – για παράδειγμα η κυβέρνηση της Ισπανίας σχεδιάζει την κατασκευή ακριβών εγκαταστάσεων αφαλάτωσης θαλασσινού νερού στις νότιες περιοχές της χώρας.

Σήμερα αρχίζει να διαφαίνεται μία κλιματική μεταβολή που θα μπορούσε να επιφέρει μελλοντικά τη μεταβολή ολόκληρων κλιματικών ζωνών καθιστώντας απαραίτητη την αναδιάρθρωση της γεωργίας. Ένας άλλος ορατός κίνδυνος είναι η εξάντληση των αποθεμάτων πετρελαίου. Εξαιτίας της χρησιμοποίησης λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και μηχανημάτων, η γεωργία της ΕΕ απέκτησε τα τελευταία χρόνια μεγάλη εξάρτηση από τη φαινομενικά ατελείωτη προσφορά φθηνών ορυκτών πηγών ενέργειας. Το μέγεθος του κινδύνου από μία περαιτέρω αύξηση της τιμής του πετρελαίου και από την μείωση της παραγόμενης ποσότητας εξαρτάται από το εάν, κατά πόσον και πόσο έγκαιρα μπορεί η γεωργία της ΕΕ να ανεξαρτητοποιηθεί από τις ορυκτές πηγές ενέργειας. Καθώς οι ειδικοί προβλέπουν το ζενίθ της παραγωγής πετρελαίου για το άμεσο μέλλον, η προσαρμογή της οικονομίας πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατόν.

Η εξάρτηση των αγροτών από ομίλους εταιριών της πρωτογενούς και δευτερογενούς αγοράς αυξάνεται εξαιτίας της αύξησης της συγκέντρωσης και της δημιουργίας μονοπωλίων. Η χρησιμοποίηση νέων τεχνολογιών στην γεωργία όπως η γενετική μηχανική, ιδίως η τεχνολογία τερματιστών, ενισχύει την οικονομική εξάρτηση από τον προμηθευτή, ιδιαίτερα αν οι όροι της αγοράς των σπόρων σποράς επιβάλλουν και την αγορά του αντίστοιχου φυτοφαρμάκου. Αν συνεχιστεί αυτή η τάση, τότε θα αυξηθεί και ο βαθμός εξειδίκευσης και εντατικοποίησης της γεωργίας κάνοντάς την ακόμα πιο ευαίσθητη στις κρίσεις.

Επομένως πρέπει να δημιουργηθούν στην ΕΕ μέσα για τη διαχείριση κινδύνων και κρίσεων της γεωργίας που θα αντισταθμίζουν τις σοβαρές απώλειες εισοδήματος, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και σε περιόδους κρίσεων. Το κυριότερο όμως είναι να δημιουργηθούν, τόσο σε ένα εντελώς νέο πλαίσιο όσο και στο πλαίσιο των υφισταμένων μέσων της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής, κίνητρα για τη λήψη προληπτικών μέτρων με στόχο τον περιορισμό των κινδύνων και την αποφυγή των κρίσεων, καθώς και την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεών τους.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας του ΠΟΕ για την γεωργία, τα ασφαλιστικά συστήματα επιτρέπονται μόνον εάν δεν δρουν υποστηρικτικά για τις τιμές, εάν δεν επηρεάζουν την παραγωγή και εάν επιφέρουν λίγη ή καθόλου στρέβλωση του ανταγωνισμού, εάν το ποσόν της αποζημίωσης σχετίζεται με εισόδημα που αποκτήθηκε σε μία περίοδο αναφοράς και δεν αντισταθμίζει παραπάνω από το 70% της απώλειας εισοδήματος. Για να δοθεί αποζημίωση, πρέπει οι απώλειες να ξεπερνούν το 30% του εισοδήματος που αποκτήθηκε στην περίοδο αναφοράς.

  • [1]  Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά το κόστος της κρίσης της ΣΕΒ στο διάστημα 1986 - 2000 σε 5 δις ευρώ, ενώ για την πανώλη των χοίρων, η ΕΕ και τα κράτη μέλη δαπάνησαν μαζί 349 213 846 ευρώ στο διάστημα 1997 – 2004. Η κυβέρνηση της Ισπανίας εκτιμά τις ζημίες της γεωργίας από την ξηρασία του 2005 σε 1,7 δις ευρώ.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Τίτλος

Διαχείριση κινδύνων και κρίσεων στη γεωργία

Αριθ. διαδικασίας

2005/2053(INI)

Κανονιστική βάση

άρθρο 45

Επιτροπή αρμόδια επί της ουσίας
Ημερομηνία αναγγελίας στην ολομέλεια της έγκρισης εκπόνησης

AGRI
12.5.2005

Εισηγητής(ές)
  Ημερομηνία ορισμού

Friedrich-Wilhelm Graefe zu Baringdorf
16.3.2005

Εξέταση στην επιτροπή

30.6.2005

22.11.2005

26.1.2006

 

 

Ημερομηνία έγκρισης

26.1.2006

Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας

υπέρ:

κατά:

αποχές:

29
-
-

Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία

Peter Baco, Giuseppe Castiglione, Albert Deß, Gintaras Didžiokas, Duarte Freitas, Jean-Claude Fruteau, Ιωάννης Γκλαβάκης, Bogdan Golik, Friedrich-Wilhelm Graefe zu Baringdorf, María Esther Herranz García, Elisabeth Jeggle, Heinz Kindermann, Albert Jan Maat, Jean-Claude Martinez, Mairead McGuinness, Neil Parish, Agnes Schierhuber, Willem Schuth, Czesław Adam Siekierski, Marc Tarabella, Witold Tomczak, Kyösti Tapio Virrankoski, Janusz Wojciechowski, Andrzej Tomasz Zapałowski

Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία

Hynek Fajmon, Wiesław Stefan Kuc, Markus Pieper, Zdzisław Zbigniew Podkański, Karin Resetarits,

Ημερομηνία κατάθεσης – A6

30.1.2006

A6‑0014/2006