ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με το μεταβατικό καθεστώς που περιορίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στις αγορές εργασίας της ΕΕ
22.3.2006 - (2006//2036(INI)
Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων
Εισηγητής: Csaba Őry
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ
σχετικά με το μεταβατικό καθεστώς που περιορίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στις αγορές εργασίας της ΕΕ
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 2 περίπτωση πρώτη της Συνθήκης ΕΕ,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 3 παράγραφος 1 σημείο γ) και τα άρθρα 12 και 39 της Συνθήκης ΕΚ,
– έχοντας υπόψη τη Συνθήκη Προσχώρησης που υπεγράφη στις 16 Απριλίου 2003 μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ των 15 και της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας της Εσθονίας, της Κυπριακής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας της Λετονίας, της Δημοκρατίας της Λιθουανίας, της Δημοκρατίας της Ουγγαρίας, της Δημοκρατίας της Μάλτας, της Δημοκρατίας της Πολωνίας, της Δημοκρατίας της Σλοβενίας και της Σλοβακικής Δημοκρατίας (Συνθήκη Προσχώρησης)[1]
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 8ης Φεβρουαρίου 2006 σχετικά με τη λειτουργία των μεταβατικών διατάξεων που ορίζονται στη Συνθήκη Προσχώρησης του 2003 (περίοδος 1η Μαΐου 2004 - 30 Απριλίου 2006 (COM(2006)0048)",
– έχοντας υπόψη το ψήφισμα που η εκτελεστική επιτροπή της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ΣΕΣ) ενέκρινε στις 5 και 6 Δεκεμβρίου 2005, με τίτλο "Προς την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση"·
– έχοντας υπόψη το άρθρο 45 του Κανονισμού του,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων (A6‑0069/2006),
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων είναι μια από τις τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες που κατοχυρώνονται με τη συνθήκη ΕΚ καθώς και έκφραση της αλληλεγγύης μεταξύ της ΕΕ των 15 και των νέων κρατών μελών, και λαμβάνοντας υπόψη ότι η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων είναι μεν ένα δικαίωμα, αλλά δεν πρέπει να συντελέσει στη δημιουργία μαζικών κυμάτων εργατικού δυναμικού και άλλων προσώπων,
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Συνθήκη Προσχώρησης προβλέπει τη δυνατότητα θέσπισης ενός μεταβατικού καθεστώτος για την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων σε τρεις φάσεις (2 + 3 + 2 έτη),
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι 12 κράτη μέλη της ΕΕ των 15 κατέληξαν, τον Μάιο του 2004 σε έναν περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζόμενων από οκτώ νέα κράτη μέλη και ότι αντιδρώντας στο μέτρο αυτό, τρία εκ των νέων κρατών μελών περιόρισαν επίσης την ελεύθερη κυκλοφορία, και λαμβάνοντας υπόψη ότι η Γερμανία και η Αυστρία αξιοποίησαν τη δυνατότητα περιορισμού της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών σε συγκεκριμένους κλάδους που υπόκεινται στο μεταβατικό καθεστώς για την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων,
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η «ρήτρα διατήρησης της ισχύουσας κατάστασης» προβλέπει ότι, εάν ένα κράτος μέλος της ΕΕ των 15 ελέγχει την πρόσβαση στην αγορά εργασίας του βάσει της εθνικής νομοθεσίας κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου, οι υπήκοοι των νέων κρατών μελών δεν πρέπει να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερους περιορισμούς από αυτούς που ίσχυαν κατά την ημερομηνία υπογραφής της συνθήκης προσχώρησης· λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι ο κανόνας αυτός ισχύει για την πρόσβαση που παρέχεται βάσει της εθνικής νομοθεσίας ή διμερών συμφωνιών,
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εν λόγω ρήτρα διατήρησης της ισχύουσας κατάστασης προβλέπει, επίσης, ότι η ΕΕ των 15 πρέπει να τηρεί τον κανόνα της προτίμησης[2], βάσει του οποίου, όταν μια θέση απασχόλησης προσφέρεται σε πολίτες άλλων χωρών που δεν είναι μέλη της ΕΕ των 15, οι υπήκοοι των νέων κρατών μελών έχουν προτεραιότητα έναντι των υπηκόων τρίτων χωρών,
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχουν παγκόσμιες προκλήσεις με τις οποίες η ΕΕ θα βρεθεί αναπόφευκτα αντιμέτωπη, κυρίως η ενίσχυση οικονομικών δυνάμεων, όπως η Κίνα και η Νοτιοανατολική Ασία, αλλά και η γήρανση του πληθυσμού στην Ευρώπη, που μπορεί να οδηγήσει στο μέλλον σε κατάρρευση της χρηματοδότησης των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης· λαμβάνοντας υπόψη ότι, συνεπώς, η ΕΕ πρέπει οπωσδήποτε να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της και να δημιουργήσει περισσότερες θέσεις απασχόλησης, και, προς τον σκοπό αυτό, να αυξήσει την κινητικότητα στους κόλπους της διευρυμένης ΕΕ,
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η στρατηγική της Λισσαβώνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση (2005–2008) υπογραμμίζει ακριβώς την ανάγκη θέσπισης πολιτικών που προάγουν την επαγγελματική και γεωγραφική κινητικότητα, και ότι, σύμφωνα με την κατευθυντήρια γραμμή αριθ. 20 των κατευθυντηρίων γραμμών για την απασχόληση (2005-2008)[3] πρέπει να αρθούν, σύμφωνα με τις Συνθήκες, οι φραγμοί που εμποδίζουν την κινητικότητα των εργαζομένων σε ολόκληρη την ΕΕ με στόχο τη μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα της αγοράς εργασίας[4],
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι το έτος 2006 κηρύχθηκε Ευρωπαϊκό Έτος για την Κινητικότητα των Εργαζομένων,
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι με την οδηγία του Συμβουλίου 2003/109/ΕΚ σχετικά με το καθεστώς υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι είναι επί μακρόν διαμένοντες[5], θεσπίζεται ένα νομικό πλαίσιο το οποίο επιτρέπει τη χορήγηση σε κάθε άτομο που διαμένει νομίμως και επί μακρόν σε κράτος μέλος της ΕΕ καθεστώτος μακροχρόνιας παραμονής, που, υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να επιτρέπει επίσης την απασχόληση του εν λόγω ατόμου που διαμένει επί μακρόν σε κράτος μέλος, σε ένα άλλο κράτος μέλος,
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι, η οδηγία 2003/109/ΕΚ παρέχει, επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις στους επί μακρόν διαμένοντες υπηκόους τρίτων χωρών ευνοϊκότερο καθεστώς όσον αφορά τα δικαιώματα διαμονής και πρόσβασης στις αγορές εργασίας της ΕΕ των 15 σε σύγκριση με τους υπηκόους οκτώ νέων κρατών μελών, και τονίζοντας ότι η έκφραση αλληλεγγύης με τους εργαζομένους από τρίτες χώρες δεν πρέπει να οδηγήσει σε δυσμενή διάκριση εις βάρος των εργαζομένων από τα νέα κράτη μέλη,
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, δυνάμει του κανόνα της προτίμησης που ορίζεται στη συνθήκη προσχώρησης[6], τα κράτη μέλη της ΕΕ των 15 πρέπει να διασφαλίζουν ότι, για κάθε θέση εργασίας που προτείνεται σε υπήκοο τρίτης χώρας, πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στους υπηκόους των νέων κρατών μελών και ότι, ως εκ τούτου, ορισμένες διατάξεις της οδηγίας 2003/109/ΕΚ ενδέχεται να είναι αντίθετες με τον κανόνα της προτίμησης που ορίζει η συνθήκη προσχώρησης,
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής της 21ης Δεκεμβρίου 2005 σχετικά με το πρόγραμμα δράσης για τη νόμιμη μετανάστευση η κατάσταση των αγορών εργασίας των κρατών μελών της ΕΕ χαρακτηρίζεται από διαρθρωτικά προβλήματα που εκδηλώνονται από την ταυτόχρονη παρουσία της ανεργίας και της σοβαρής έλλειψης εργατικού δυναμικού και ότι, για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα αυτά, πρέπει να υιοθετηθούν μέτρα για την ενίσχυση της ευελιξίας και ασφάλειας, της κινητικότητας και της ικανότητας προσαρμογής στις αγορές αυτές·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, λόγω των διαρθρωτικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές οικονομίες, είναι αρκετά δύσκολο να καλυφθούν σε επιμέρους τομείς οι ανάγκες για εργατικό δυναμικό αποκλειστικά και μόνο από τα αποθέματα της εθνικής αγοράς εργασίας,
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η μετανάστευση από τα νέα κράτη μέλη έχει ευνοϊκό αντίκτυπο στις οικονομίες των κρατών μελών που άνοιξαν τις αγορές εργασίας τους, καθώς βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, περιορίζει την αδήλωτη εργασία, συμβάλλει στην αύξηση του ρυθμού της οικονομικής ανάπτυξης και στη δημιουργία περισσότερων νέων θέσεων εργασίας, και προσπορίζει στον προϋπολογισμό των χωρών υποδοχής περισσότερα φορολογικά έσοδα,
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν πρέπει μόνο να εξεταστούν οι θετικές επιπτώσεις του ανοίγματος των αγορών εργασίας στην ΕΕ των 15, αλλά πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι θετικές και οι αρνητικές επιπτώσεις της οικονομικής μετανάστευσης στα νέα κράτη μέλη,
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι από τα νέα κράτη μέλη εξακολουθούν να μην έχουν τη δυνατότητα νόμιμης εργασίας στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ των 15 έχει συντελέσει στην αύξηση της παράνομης εργασίας, στην προώθηση της μαύρης οικονομίας και στην εκμετάλλευση των εργαζομένων,
ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η μετανάστευση αποτελεί ένα πολύ ευαίσθητο πολιτικό ζήτημα στην ΕΕ και ότι, ως εκ τούτου, είναι επιτακτική η ανάγκη επαρκούς ενημέρωσης των ευρωπαίων πολιτών για τις αρχές καθώς και για τις πρακτικές και πραγματικές συνέπειες της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων στους κόλπους της ΕΕ,
ΙΗ. λαμβάνοντας υπόψη ότι λόγω της ανεπάρκειας και της μη επαρκούς τυποποίησης των δεδομένων σχετικά με την ενδοκοινοτική μετανάστευση, δεν υπάρχουν σήμερα κατάλληλα στατιστικά εργαλεία που να επιτρέπουν στα κοινοτικά θεσμικά όργανα και στα κράτη μέλη να παρακολουθούν τις βασικές τάσεις και τις συγκυρίες στις αγορές εργασίας της διευρυμένης ΕΕ,
ΙΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τα κατακερματισμένα στατιστικά δεδομένα που συλλέγουν τα κράτη μέλη, η μεταναστευτική ροή στην ΕΕ των 15 είναι σε καθαρούς όρους μεγαλύτερη της ροής από τα νέα κράτη μέλη, τόσο σε απόλυτους αριθμούς όσο και σε ποσοστιαίες αναλογίες του πληθυσμού που βρίσκεται σε ηλικία εργασίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι η μετανάστευση από τα νέα κράτη μέλη ασκεί πολύ μικρότερη πίεση στις αγορές εργασίας στην ΕΕ των 15,
Κ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα των κρατών μελών, η μετανάστευση από τις τρίτες χώρες ξεπερνά σε όγκο κατά πολύ την ενδοκοινοτική μεταναστευτική ροή, τόσο στην ΕΕ των 15 όσο και στη διευρυμένη ΕΕ,
ΚΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, για να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των ευρωπαίων πολιτών στο άνοιγμα των αγορών εργασίας της ΕΕ των 15, πρέπει να διασφαλιστεί η τήρηση και η αυστηρή εφαρμογή της κοινοτικής και της εθνικής εργατικής νομοθεσίας·
ΚΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η απόφαση των αντιστοίχων κρατών μελών να άρουν τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν στο πλαίσιο του μεταβατικού καθεστώτος θα αποτελέσει ένα σαφές μήνυμα αλληλεγγύης μεταξύ των πολιτών της Δυτικής και Ανατολικής Ευρώπης, που έχουν διαιρεθεί για πολλές δεκαετίες για απαράδεκτους λόγους,
ΚΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε κράτος μέλος της ΕΕ των 15 πρέπει να γνωστοποιήσει επισήμως στην Επιτροπή – έως τις 30 Απριλίου 2006 – την πρόθεσή του να διατηρήσει τα περιοριστικά μέτρα για πρόσθετο διάστημα τριών ετών,
ΚΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κοινωνικοί εταίροι, ιδίως η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων και Ένωση Βιομηχανιών, έχουν ταχθεί κατηγορηματικά υπέρ της άρσης, το συντομότερο δυνατόν, των περιορισμών που ισχύουν επί του παρόντος στο πλαίσιο του μεταβατικού καθεστώτος,
1. καλεί τα κράτη μέλη να καταργήσουν τα εν ισχύι μεταβατικά μέτρα, δεδομένου ότι δεν προέκυψαν προβλήματα στις αγορές εργασίας των κρατών μελών που επέλεξαν να ανοίξουν τις αγορές εργασίας τους χωρίς περιορισμούς, και δεδομένου ότι οι φόβοι για μαζικές μεταναστευτικές ροές αποδείχτηκαν αδικαιολόγητοι·
2. διαπιστώνει ότι οι μεταβατικές προθεσμίες συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση της μαύρης εργασίας και της ψευδοαυτοαπασχόλησης και ότι θα οδηγούν ολοένα περισσότερο στην πίεση αμοιβών και σε άδικες συνθήκες εργασίας ιδίως στις περιφέρειες, καθώς και σε διακρίσεις και στην εκμετάλλευση των οικονομικών μεταναστών·
3. καλεί τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν την εφαρμογή της «ρήτρας διατήρησης της ισχύουσας κατάστασης» και του κανόνα της προτίμησης που ορίζεται στη συνθήκη προσχώρησης, βάσει του οποίου, όταν μια θέση εργασίας είναι κενή, οι υπήκοοι των νέων κρατών μελών έχουν προτεραιότητα έναντι των υπηκόων τρίτων χωρών·
4. καλεί την Επιτροπή να κινήσει χωρίς καθυστέρηση διαδικασία επί παραβάσει σύμφωνα με το άρθρο 226 της Συνθήκης ΕΚ κατά των κρατών μελών που δεν έχουν τηρήσει τις υποχρεώσεις τους, όπως αυτές απορρέουν από τα άρθρα 12, 39 και 42 της Συνθήκης ΕΚ και της «ρήτρας διατήρησης της ισχύουσας κατάστασης» της Συνθήκης Προσχώρησης·
5. εκφράζει την απογοήτευσή του για το γεγονός ότι πολλά κράτη μέλη εφαρμόζουν νομοθετικές διατάξεις ή διοικητικά μέτρα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι επιβάλλουν περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων από τα νέα κράτη μέλη πολύ μεγαλύτερους από αυτούς που ίσχυαν κατά την ημερομηνία υπογραφής της Συνθήκης Προσχώρησης· διαπιστώνει ότι η έκταση των περιορισμών που επιβάλλονται κατά την πρόσβαση υπηκόων των νέων κρατών μελών στις αγορές εργασίας της ΕΕ των 15 υπερβαίνει τα επιτρεπτά όρια στο πλαίσιο του μεταβατικού καθεστώτος,
6. εκφράζει την αποδοκιμασία του για το γεγονός ότι σε ορισμένα κράτη μέλη εξακολουθούν να ισχύουν μέτρα βασισμένα στη διάκριση μεταξύ υπηκόων της ΕΕ των 12 και υπηκόων των νέων κρατών μελών, κυρίως σε ό,τι αφορά την πρόσβαση στις κοινωνικές παροχές· καλεί τα κράτη μέλη να καταργήσουν τα μέτρα αυτά·
7. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να φροντίσουν για την αυστηρή εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας, προκειμένου να διασφαλίζεται η ίση μεταχείριση όλων των εργαζομένων στην ΕΕ, ο δίκαιος ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων και η πρόληψη του κοινωνικού ντάμπινγκ· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι οι διακινούμενοι εργαζόμενοι γνωρίζουν τα θεμελιώδη δικαιώματά τους και τις υποχρεώσεις τους, ιδίως όσον αφορά τη νομοθεσία για την καταπολέμηση των διακρίσεων σύμφωνα το άρθρο 13 της Συνθήκης·
8. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να καταβάλλουν μεγαλύτερες προσπάθειες προκειμένου να διασφαλίσουν την κατάλληλη εφαρμογή της υπάρχουσας νομοθεσίας της ΕΚ, των κανόνων εργασίας και, συγκεκριμένα, των διατάξεων της οδηγίας 96/71/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων στο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών, με την κατάλληλη ενίσχυση της διοικητικής συνεργασίας όπου ενδείκνυται·
9. καλεί την Επιτροπή να ενισχύσει τη διασυνοριακή συνεργασία στις υπηρεσίες επιθεώρησης εργασίας των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να εξετάσει το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού δικτύου συνεργασίας (κοινωνική Europol)·
10. καλεί την Επιτροπή, τα κράτη μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους και άλλους εξειδικευμένους φορείς δημοσίου και/ή ιδιωτικού τομέα να θεσπίσουν δίκαιη και διαφανή διαδικασία πρόσβασης των υπηκόων των νέων κρατών μελών στην απασχόληση υπό αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας, υγιεινής και ασφάλειας·
11. καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να συγκεντρώσουν, το αργότερο έως το 2009, τυποποιημένα στατιστικά στοιχεία σχετικά με την ενδοκοινοτική μετανάστευση, να θεσπίσουν σύστημα εντατικού ελέγχου των διακινούμενων εργαζόμενων εντός της ΕΕ, και να παράσχουν τους πόρους που είναι απαραίτητοι για τη χρηματοδότηση αυτών των δράσεων·
12. καλεί την Επιτροπή, το Συμβούλιο και τα κράτη μέλη να εγκαινιάσουν μια εκστρατεία ενημέρωσης της κοινής γνώμης, με στόχο την καλύτερη πληροφόρηση των ευρωπαίων πολιτών για τις αρχές και τις συνέπειες της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων στους κόλπους της ΕΕ και να συμβάλλουν στην καταπολέμηση των διακρίσεων βάσει της ιθαγένειας, της φυλής ή οποιασδήποτε διάκρισης απαγορεύεται βάσει του άρθρου 13 της Συνθήκης·
13. καλεί την ΕΕ των 15 να διεξαγάγει διαβουλεύσεις εφόσον χρειαστεί και σύμφωνα με τις εθνικές συνήθειες και πρακτικές με τους κοινωνικούς εταίρους, προτού αποφασίσει για τον τερματισμό ή την παράταση του μεταβατικού καθεστώτος για την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων από τα νέα κράτη μέλη·
14. καλεί τα κράτη μέλη τα οποία θέλουν να διατηρήσουν τις μεταβατικές διατάξεις να δημιουργήσουν στην επόμενη φάση τις προϋποθέσεις που θα διασφαλίζουν ότι οι μεταβατικές διατάξεις δεν θα συνεχιστούν μετά από το 2009·
15 αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στα κοινοβούλια των κρατών μελών, καθώς και των υπό ένταξη χωρών και των υποψηφίων προς ένταξη χωρών.
- [1] ΕΕ L 236, 23.9.2003, σ. 17.
- [2] Κατάλογος που περιλαμβάνεται στο άρθρο 24 της πράξης προσχώρησης – για την Τσεχική Δημοκρατία βλ. παράρτημα V παράγραφο 14· για τη Δημοκρατία της Εσθονίας βλ. παράρτημα VI παράγραφο 14· για τη Δημοκρατία της Λετονίας βλ. παράρτημα VII παράγραφο 14· για τη Δημοκρατία της Λιθουανίας βλ. παράρτημα IX παράγραφο 14· για τη Δημοκρατία της Ουγγαρίας βλ. παράρτημα 10 παράγραφο 14· για τη Δημοκρατία της Πολωνίας βλ. παράρτημα XII παράγραφο 14· για τη Δημοκρατία της Σλοβενίας βλ. παράρτημα XIII, παράγραφο 14· για τη Σλοβακική Δημοκρατία βλ. XIV παράγραφο 14.
- [3] Απόφαση του Συμβουλίου, της 12ης Ιουλίου 2005, για τις κατευθυντήριες γραμμές των πολιτικών απασχόλησης των κρατών μελών, (ΕΕ L 205, 6.8.2005, σ. 21).
- [4] Έγγραφο που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 12.4.2005 , σελ. 34. βλ. http://europa.eu.int/growthandjobs/pdf/integrated_guidelines_fr.pdf.
- [5] ΕΕ L 16, 23.1.2004, σ. 44.
- [6] Κατάλογος που περιλαμβάνεται στο άρθρο 24 της Πράξης Προσχώρησης.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Νομικό και πολιτικό πλαίσιο
Η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, η οποία επιτρέπει στους υπηκόους οιουδήποτε κράτους μέλους να εργάζονται σε άλλο κράτος μέλος υπό τις συνθήκες που ισχύουν για τους υπηκόους του κράτους αυτού, είναι μια από τις τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες που κατοχυρώνονται από τη συνθήκη ΕΚ.
Η συνθήκη προσχώρησης που υπεγράφη στις 16 Απριλίου 2003 μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ των 15 και των κρατών μελών που προσχώρησαν στην ΕΕ την 1η Μαΐου 2004[1] θεσπίζει ένα μεταβατικό καθεστώς για την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στους κόλπους της διευρυμένης Ένωσης. Το καθεστώς αυτό τέθηκε σε εφαρμογή την 1η Μαΐου 2004 και μπορεί να διαρκέσει έως και επτά έτη, χωρισμένα σε τρεις διακριτές περιόδους (2+3+2 έτη), κατά τη διάρκεια των οποίων μπορούν να ληφθούν περιοριστικά μέτρα μεταβατικού χαρακτήρα μέσω της εθνικής νομοθεσίας υπό διαφορετικές προϋποθέσεις.
Ωστόσο, βάσει της συνθήκης προσχώρησης, απαγορεύεται στα παλαιά κράτη μέλη να εφαρμόσουν περιοριστικά μέτρα –ακόμα και προσωρινά– για τους υπηκόους των οκτώ νέων κρατών μελών οι οποίοι, κατά την ημερομηνία προσχώρησης, μετείχαν στην αγορά εργασίας επί τουλάχιστον 12 συναπτούς μήνες. Τα μεταβατικά μέτρα ισχύουν αποκλειστικά και μόνο για τους υπηκόους των 8 νέων κρατών μελών που δεν εμπίπτουν στην προαναφερόμενη κατηγορία.
Βάσει μιας «ρήτρας διατήρησης της ισχύουσας κατάστασης» που περιλαμβάνεται στη συνθήκη προσχώρησης, τα κράτη μέλη της ΕΕ των 15 πρέπει να τηρούν τον κανόνα της προτίμησης, βάσει του οποίου όταν μια θέση απασχόλησης προσφέρεται σε αλλοδαπό, οι πολίτες των κρατών μελών που προσχώρησαν στην ΕΕ τον Μάιο του 2004 έχουν προτεραιότητα έναντι των υπηκόων χωρών που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι διατάξεις του μεταβατικού καθεστώτος δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να θίγουν την ίση μεταχείριση των υπηκόων των οκτώ νέων κρατών μελών, κυρίως στον τομέα της πρόσβασής τους στις κοινωνικές παροχές, εφόσον γίνονται νομίμως δεκτοί στις αγορές εργασίας των κρατών μελών στο πλαίσιο του εκάστοτε εν ισχύι μεταβατικού καθεστώτος.
Η κυκλοφορία των εργαζομένων που προέρχονται από τα οκτώ νέα κράτη μέλη: εμπειρίες από την 1η Μαΐου 2004
Από την 1η Μαΐου 2004, τρία κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ιρλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο και η Σουηδία) άνοιξαν τις αγορές εργασίας τους στους υπηκόους των νέων κρατών μελών χωρίς περιορισμούς. Τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ των 15 επέλεξαν να εφαρμόσουν περιοριστικά εθνικά μέτρα στο πλαίσιο του μεταβατικού καθεστώτος. Στο πλαίσιο του καθεστώτος αυτού, ορισμένα από τα νέα κράτη μέλη αποφάσισαν να εφαρμόσουν ισοδύναμα μέτρα.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το άνοιγμα της αγοράς εργασίας συνοδεύτηκε από την είσοδο 60.000 υπηκόων από τα νέα κράτη μέλη που αναζητούσαν εργασία, κυρίως σε δύο τομείς δραστηριότητας, τη γεωργία και την αλιεία. Λόγω του μεγάλου αριθμού κενών θέσεων εργασίας, η εμφάνιση των εργαζομένων αυτών από τα νέα κράτη μέλη δεν οδήγησε σε αύξηση της ανεργίας στους δύο αυτούς τομείς. Αντιθέτως, τα άμεσα αποτελέσματα που προέκυψαν είναι κατά κύριο λόγο η βελτίωση της αποδοτικότητας και της ανταγωνιστικότητας των εν λόγω επιχειρήσεων, η ενίσχυση της παραγωγικότητάς τους και η βελτίωση της οικονομικής τους κατάστασης. Ο μακροοικονομικός απολογισμός της πολιτικής της ανοικτής αγοράς εργασίας αποτυπώνεται στην καθαρή αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης της Μεγάλης Βρετανίας. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης, η μετανάστευση εργαζομένων από τα οκτώ νέα κράτη μέλη συνέβαλε στην αύξηση της παραγωγής και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και οδήγησε σε καθαρή μείωση του αριθμού των παρανόμως εργαζομένων.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής COM(2006)…. τελικό σχετικά με τη λειτουργία του μεταβατικού καθεστώτος (1η Μαΐου 2004 – 30 Απριλίου 2006), ο αριθμός των εργαζομένων από την ΕΕ των 10 που διαμένουν σε χώρες της ΕΕ των 15 είναι τέσσερις φορές μικρότερος από τον αριθμό των υπηκόων της ΕΕ των 15 που εργάζονται σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ των 15. Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, η μετανάστευση από τις τρίτες χώρες ξεπερνά κατά πολύ σε όγκο την ενδοκοινοτική μεταναστευτική ροή, τόσο στην ΕΕ των 15 όσο και στη διευρυμένη ΕΕ.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 2005, το ποσοστό των εργαζομένων της ΕΕ των 10 σε σχέση με τον πληθυσμό της χώρας υποδοχής που βρίσκεται σε ηλικία εργασίας κυμαινόταν από 0,001% στη Πορτογαλία έως 0,1% στη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες, 1,4% στην Αυστρία και 2% στην Ιρλανδία. Εξάλλου, ένα σημαντικό μέρος των εργασιών που αναλαμβάνουν οι εργαζόμενοι από την ΕΕ των 10 είναι προσωρινού ή εποχικού χαρακτήρα. Παραδείγματος χάρη, το 87% των αδειών εργασίας που χορηγήθηκαν στην Αυστρία το 2004 ήταν για διάρκεια μικρότερης των έξι μηνών και στη Γερμανία το 95% των αδειών που χορηγήθηκαν ήταν για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
Προβλήματα μεταφοράς
Κατά τη μεταφορά του νομικού πλαισίου του μεταβατικού καθεστώτος στις εθνικές νομοθεσίες, δεν έλειψαν και ορισμένες δυσκολίες. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι νομοθετικές διατάξεις ενός κράτους μέλους υποχρεώνουν τους υπηκόους των οκτώ νέων κρατών μελών οι οποίοι, κατά την ημερομηνία προσχώρησης, μετείχαν στην αγορά εργασίας επί τουλάχιστον 12 συναπτούς μήνες να διαθέτουν άδεια εργασίας. Σε άλλες περιπτώσεις, οι εργαζόμενοι από τα οκτώ νέα κράτη μέρη που γίνονται νομίμως δεκτοί στην αγορά εργασίας παλαιού κράτους μέλους υπάγονται σε νομοθετικές διατάξεις που προκαλούν διακρίσεις μέσω της επιβολής προϋποθέσεων για την πρόσβασή τους στις κοινωνικές παροχές.
Γενικώς, η εμπειρία από ένα μέρος των κρατών μελών δείχνει ότι η ελεύθερη κυκλοφορία των υπηκόων από νέα κράτη μέλη εμποδίζεται από διοικητικά μέτρα που υπερβαίνουν τα προβλεπόμενα και επιτρεπτά όρια του πλαισίου του μεταβατικού καθεστώτος.
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
|
Τίτλος |
Το μεταβατικό καθεστώς που περιορίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στις αγορές εργασίας της ΕΕ | ||||||
|
Αριθ. διαδικασίας |
|||||||
|
Επιτροπή αρμόδια επί της ουσίας |
EMPL | ||||||
|
Εισηγητής(ές) |
Csaba Őry |
| |||||
|
Εξέταση στην επιτροπή |
21.2.2006 |
20.3.2006 |
|
|
| ||
|
Ημερομηνία έγκρισης |
21.3.2006 | ||||||
|
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας |
+ - 0 |
37 3 4 | |||||
|
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Jan Andersson, Roselyne Bachelot-Narquin, Iles Braghetto, Philip Bushill-Matthews, Milan Cabrnoch, Alejandro Cercas, Ole Christensen, Derek Roland Clark, Proinsias De Rossa, Harald Ettl, Richard Falbr, Ilda Figueiredo, Joel Hasse Ferreira, Roger Helmer, Stephen Hughes, Ona Juknevičienė, Jan Jerzy Kułakowski, Jean Lambert, Raymond Langendries, Bernard Lehideux, Elizabeth Lynne, Thomas Mann, Mario Mantovani, Ana Mato Adrover, Μαρία Ματσούκα, Ria Oomen-Ruijten, Csaba Őry, Siiri Oviir, Μαρία Παναγιωτοπούλου-Κασσιώτου, Jacek Protasiewicz, José Albino Silva Peneda, Kathy Sinnott, Jean Spautz, Anne Van Lancker, Gabriele Zimmer | ||||||
|
Αναπληρωτής(ές) παρών(όντες) κατά την τελική ψηφοφορία |
Edit Bauer, Mihael Brejc, Françoise Castex, Magda Kósáné Kovács, Δημήτριος Παπαδημούλης, Leopold Józef Rutowicz, Elisabeth Schroedter, Γεώργιος Τούσσας, Claude Turmes, Anja Weisgerber, Tadeusz Zwiefka | ||||||
|
Ημερομηνία κατάθεσης |
22.3.2006 | ||||||
|
Παρατηρήσεις (πληροφορίες που διατίθενται σε μία μόνον γλώσσα) |
| ||||||
- [1] ΕΕ L 236 της 23.9.2003.