SPRAWOZDANIE w sprawie wdrożenia wspólnotowego planu działań na rzecz zwalczania nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów
29.1.2007 - (2006/2225(INI))
Komisja Rybołówstwa
Sprawozdawczyni: Marie-Hélène Aubert
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
w sprawie wdrożenia wspólnotowego planu działań na rzecz zwalczania nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów
Parlament Europejski,
– uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Wspólnotowy plan działań na rzecz zwalczania nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów” (COM(2002)0180) oraz odnoszące się do niego wnioski Rady z dnia 11 czerwca 2002 r.,
– uwzględniając rezolucję z dnia 20 listopada 2002 r. w sprawie wspólnotowego planu działań na rzecz zwalczania nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów[1],
– uwzględniając wydawane co trzy lata komunikaty Komisji dotyczące monitorowania realizacji wspólnej polityki rybołówstwa oraz odpowiednie rezolucje Parlamentu Europejskiego w tej sprawie,
– uwzględniając doroczne komunikaty Komisji oraz odpowiednie rezolucje Parlamentu Europejskiego w sprawie zachowań poważnie naruszających normy wspólnej polityki rybołówstwa,
– uwzględniając międzynarodowy plan działań FAO w sprawie nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów oraz dokumenty techniczne, przyjęte w rezultacie przez FAO,
– uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 768/2005 z dnia 26 kwietnia 2005 r. ustanawiające Wspólnotową Agencję Kontroli Rybołówstwa[2], w szczególności art. 3 lit. h),
– uwzględniając rezolucję z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie roli „wygodnej bandery” w sektorze rybołówstwa[3],
– uwzględniając zieloną księgę zatytułowaną „W kierunku przyszłej unijnej polityki morskiej: europejska wizja oceanów i mórz” (COM(2006)0275),
– uwzględniając rezolucję z dnia 7 września 2006 r. w sprawie rozpoczęcia debaty nad stanowiskiem Wspólnoty w sprawie programów oznakowania ekologicznego dla produktów rybołówstwa[4],
– uwzględniając art. 45 Regulaminu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Rybołówstwa (A6‑0015/2007),
A. mając na uwadze, że nielegalne, nieraportowane i nieuregulowane połowy (połowy IUU) są jednym z poważniejszych problemów na skalę światową, które powodują znaczną degradację środowiska, przyczyniają się do przełowienia zasobów handlowych i niehandlowych ryb oraz innych gatunków, a także powodują trudności w egzystencji społeczności zależnych od rybołówstwa zarówno w krajach rozwijających się, jak i w państwach rozwiniętych,
B. mając na uwadze, że zwalczanie połowów IUU utrudniają takie czynniki, jak wykorzystywanie „wygodnych bander”, przeładunek na otwartym morzu, brak odpowiedniej kontroli portowej i niedostateczna współpraca między organami kontrolnymi,
C. mając na uwadze, że zgodnie z ustaloną przez FAO definicją połowów IUU przez „połowy nielegalne” należy rozumieć działalność statków łamiących przepisy ustawowe i wykonawcze państw należących do regionalnej organizacji zarządzania łowiskami (RFMO), przez „połowy nieraportowane” – działania nieprawidłowo zgłoszone lub niezgłoszone właściwemu organowi krajowemu lub odpowiedniej RFMO, a przez „połowy nieuregulowane” – działalność statków bez bandery lub pod banderą państwa nienależącego do danej RFMO, które nie przestrzegają obowiązujących w tej RFMO środków ochrony zasobów i zarządzania zasobami,
D. mając na uwadze, że chociaż zjawisko połowów IUU może występować w dowolnym sektorze floty, to jednak najpoważniejsze jego konsekwencje obserwuje się w rybołówstwie dalekomorskim, prowadzonym zazwyczaj na wodach międzynarodowych i w strefie szelfu kontynentalnego krajów rozwijających się, mających niewielkie możliwości prowadzenia kontroli, w związku z czym działania Unii Europejskiej powinny skoncentrować się na tych obszarach i na tym sektorze floty,
E. mając na uwadze, że statki prowadzące połowy IUU przyczyniają się do pogorszenia warunków socjalnych oraz warunków życia i pracy załóg,
F. mając na uwadze, że połowy IUU, a także powiązana z nimi działalność handlowa, oznaczają również nieuczciwą konkurencję dla tych rybaków i handlowców, którzy przestrzegają przepisów prawnych, w tym prawodawstwa obowiązującego w UE, jej państwach członkowskich i innych krajach, a także środków zarządzania ustalonych przez RFMO,
G. mając na uwadze, że Unia Europejska i jej państwa członkowskie powinny bardziej zaangażować się w walkę z wszelkimi formami nielegalnych połowów, a zarazem, że niezbędne jest wprowadzenie rozróżnienia między łamaniem norm wspólnotowych przez statki wspólnotowe a połowami IUU w rozumieniu przyjętym na szczeblu międzynarodowym, z uwzględnieniem faktu, że działalność prowadzona w ramach wspólnej polityki rybołówstwa jest działalnością uregulowaną, co oznacza, że zwalczanie tych dwóch typów działalności wymaga w większości przypadków różnych procedur;
H. mając na uwadze, że sama Komisja przyznaje, iż trudno jest odróżnić ryby pochodzące z połowów legalnych i nielegalnych, zwłaszcza w określonych przypadkach, na przykład przy wyładunku ryb mrożonych lub w przypadku operacji handlowych z udziałem krajów trzecich, gdy ryby docierają na rynek europejski w postaci przetworzonej,
K. mając na uwadze, że RFMO to najlepszy środek zwalczania na szczeblu międzynarodowym połowów IUU oraz że członkostwo w tych organizacjach pozwala na określanie wspólnych działań i na zajmowanie jednolitego stanowiska na forum właściwych organizacji międzynarodowych,
L. mając na uwadze, że istnienie skutecznego i spójnego systemu kontroli, to kluczowy element trwałej polityki ochrony zasobów i zarządzania nimi oraz że nie chodzi wyłącznie o wprowadzenie bardziej rygorystycznych środków, ale również o lepsze i sprawiedliwsze stosowanie środków już istniejących,
M. mając na uwadze znaczenie wymiany informacji i współpracy międzynarodowej dla zwalczania połowów IUU,
N. mając na uwadze, że korzyści płynące z połowów IUU mogą w niektórych przypadkach służyć do finansowania działalności sieci przestępczości zorganizowanej,
1. ponownie potwierdza swoje zaangażowanie w zwalczanie połowów IUU we wszystkich ich formach, czemu dał wyraz we wspomnianej wyżej rezolucji z dnia 20 listopada 2002 r.;
2. przyjmuje z zadowoleniem postępy w zwalczaniu połowów IUU osiągnięte na płaszczyźnie międzynarodowej i wspólnotowej, uważa jednak, że zjawisko to wciąż narasta i w związku z tym konieczne są dalsze wysiłki;
3. uważa, że skala połowów IUU, różnorodność przyczyniających się do nich czynników oraz szereg narzędzi prawnych, logistycznych i finansowych niezbędnych do zwalczania połowów IUU wymagają współpracy na wszystkich szczeblach, łącznie z różnymi dyrekcjami generalnymi Komisji (szczególnie, choć nie tylko DG ds. Rybołówstwa i Gospodarki Morskiej, DG ds. Handlu, DG ds. Rozwoju, DG ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów), Radą, poszczególnymi państwami członkowskimi oraz wspólnotą międzynarodową; uważa w związku z tym, że zielona księga w sprawie nowej polityki morskiej UE może posłużyć za podstawę współpracy pozwalającej na skuteczniejsze zwalczanie tego zjawiska;
4. uważa, że znaczenie, jakie ma Unia Europejska w świecie jako potęga w sektorze rybołówstwa i największy światowy rynek rybny, zobowiązuje ją do zajęcia przodującej pozycji w walce z połowami IUU;
5. zwraca uwagę, że UE jest jednym z najbardziej zamożnych i rozwiniętych technologicznie podmiotów w świecie i opiera się na zasadach państwa prawa, co predestynuje ją do poszerzenia i zintensyfikowania wysiłków na rzez zwalczania połowów IUU;
6. uważa, że UE może działać wiarygodnie na scenie światowej jedynie po podjęciu skutecznych działań kładących kres jej udziałowi w połowach IUU, zarówno na wodach UE, jak przy pomocy statków UE lub w imię interesów pozawspólnotowych;
7. nalega, aby Komisja pomagała krajom rozwijającym się, szczególnie tym, z którymi zawarła porozumienia w sprawie połowów, w pełnej realizacji zobowiązań wynikających ze wspomnianego wyżej międzynarodowego planu działań na rzecz zwalczania nielegalnych połowów, zwiększając skuteczność skromnych środków, jakimi kraje te dysponują, poprzez włączanie konkretnych działań do nowych układów o stowarzyszeniu;
8. ponownie wyraża przekonanie, że zasadniczym i oczywistym pierwszym krokiem, jaki musi podjąć Unia Europejska, jest z jednej strony pełne wdrożenie istniejących przepisów wspólnej polityki rybołówstwa i innych odnośnych przepisów prawa wspólnotowego w skuteczny, sprawiedliwy i rygorystyczny sposób, tak aby ograniczyć nieraportowane i nielegalne połowy prowadzone przez statki wspólnotowe na wodach wspólnotowych, a z drugiej strony uniemożliwienie rozładunku i sprzedaży produktów pochodzących z nielegalnych połowów prowadzonych poza UE; zauważa, że obowiązki te ciążą w pierwszej kolejności na rządach państw członkowskich, w ramach stosowania prawa wspólnotowego i w ramach obowiązków państwa portu;
9. nalega, aby Komisja i państwa członkowskie wzmocniły mechanizmy odstraszające (nadzór, kontrola, sankcje itd.) oraz zaproponowały środki pozwalające na zapobieganie wykroczeniom i lepsze stosowanie obowiązujących przepisów;
10. zwraca uwagę, że słaba identyfikowalność ryb prowadzi do pomyłek przy ustalaniu ich pochodzenia, utrudniając lub uniemożliwiając rozróżnienie między rybami złowionymi legalnie i nielegalnie;
11. uważa, że niezbędne jest usprawnienie pomocy i współpracy między państwami członkowskimi w celu nasilenia kontroli i nadzoru oraz wspierania środków regulacji handlu pozwalających na określenie pochodzenia wyładowywanych połowów;
12. uważa, że niezbędna jest intensyfikacja prowadzonej przez państwo portu kontroli wyładunków i przeładunków ryb mrożonych pochodzących z państw trzecich, a także usprawnienie współpracy między państwami członkowskimi a państwami trzecimi;
13. przypomina wyżej wspomnianą rezolucję z dnia 7 września 2006 r. w sprawie oznakowania ekologicznego i ponownie wyraża przekonanie, że poprawa identyfikowalności ryb od połowu do konsumpcji, wymagana w przypadku oznakowania ekologicznego, w istotny sposób pomogłaby wykrywać połowy IUU i nie dopuszczać ich na rynek UE; wzywa Komisję do przedstawienia propozycji na temat oznakowania ekologicznego do czerwca 2007 r.;
14. wzywa Komisję i państwa członkowskie do podwojenia wysiłków na rzecz wprowadzenia 15 działań uzgodnionych w 2002 r. w planie działań UE w sprawie połowów IUU, a zwłaszcza do:
i. zapewnienia równego traktowania podmiotów gospodarczych poprzez powstrzymanie tych spośród nich, które we Wspólnocie zamierzają skorzystać z „wygodnych bander”;
ii. włączenia do prawodawstwa wspólnotowego przepisów zakazujących handlu rybami pochodzącymi z połowów IUU;
iii. wdrożenia obowiązujących norm w dziedzinie kontroli i inspekcji we wspólnych dla całej Unii Europejskiej ramach prawnych;
iv. rozszerzenia wspólnotowej kampanii informacyjnej w celu uwrażliwienia opinii publicznej na skalę i poważny charakter połowów IUU;
v. promowania szczegółowych planów kontroli i inspekcji w każdej RFMO, do której należy UE;
vi. zapewnienia rozszerzenia zakresu obejmowania RFMO, tak aby uwzględnione zostały wszystkie główne łowiska oceaniczne świata, łącznie z gatunkami głębinowymi, małymi gatunkami pelagicznymi i gatunkami masowo migrującymi;
vii. aktywnego przyczyniania się do stosownego opracowania i rewizji przyjętych przez RFMO list statków, które podważają środki podejmowane w celu ochrony przyrody, również poprzez informowanie o zauważonych przypadkach; wspierania nałożenia sankcji handlowych na kraje, pod których banderą pływają te statki;
viii. promowania przyjęcia przez RFMO jednolitych planów działań poprzez nawoływanie do stosowania jak najskuteczniejszych środków;
ix. aktywnej pracy na rzecz wspierania rozwoju systemów dokumentacji połowów, począwszy od gatunków znajdujących się w najgorszej sytuacji, w celu zapewnienia, że dostawy ryb wpuszczane na rynek UE nie pochodzą z nielegalnych połowów;
x. wzmocnienia międzynarodowej współpracy w sieci monitorowania, kontroli i nadzoru (sieci MCS), a także w regionalnych systemach, aby doprowadzić pod egidą FAO do ustanowienia światowego systemu informacji o statkach rybackich na pełnym morzu,
xi. określenia rzeczywistego związku między statkiem rybackim a banderą, pod którą pływa;
xii. określenia praw i obowiązków państwa portu;
xiii. pomocy krajom rozwijającym się przy monitorowaniu działalności połowowej na ich wodach oraz w zwalczaniu połowów IUU;
15. przyjmuje z zadowoleniem włączenie do programu prac Komisji na rok 2007 pakietu w sprawie połowów IUU, zawierającego komunikat Komisji i wniosek dotyczący rozporządzenia Rady w sprawie wzmożenia walki z połowami IUU; przyjmuje z zadowoleniem wznowienie międzyresortowej grupy konsultacyjnej Komisji, która została pierwotnie powołana w 2002 r.
16. zwraca się do Wspólnotowej Agencji Kontroli Rybołówstwa, aby do swojego rocznego programu prac włączyła jako jeden z priorytetów zwalczanie nielegalnych połowów i koordynację działań państw członkowskich w tej dziedzinie;
17. wzywa wszystkich zainteresowanych likwidacją połowów IUU, w tym wszystkie instytucje UE, rządy państw członkowskich, różne sektory przemysłu rybnego, przetwórczego i detalicznego, organizacje pozarządowe i inne zainteresowane strony do przedstawienia propozycji działań UE w ramach debaty, jaką Komisja powinna wkrótce rozpocząć, wydając komunikat w sprawie połowów IUU;
18. uważa, że Komisja powinna zawrzeć w swoim wniosku następujące działania, tak aby zostały one przyjęte do prawa wspólnotowego:
· wszystkie statki rybackie i statki do przewozu ryb zarejestrowane w UE lub pływające pod banderą kraju trzeciego i zamierzające wpłynąć do portu na terenie UE muszą być łatwo rozpoznawalne dzięki oznakowaniom zawartym w Standardowych specyfikacjach FAO dotyczących oznakowania i identyfikacji statków rybackich;
· utworzenie wspólnotowego rejestru statków prowadzących połowy IUU, do którego dopisane zostaną statki figurujące na czarnych listach RFMO; rejestr ten ułatwi szybką wymianę informacji między państwami członkowskimi i umożliwi monitorowanie statków pod kątem ewentualnych zmian bandery;
· konieczne jest nakładanie wspólnych i dostatecznie odstraszających kar minimalnych za poważne naruszenia we wszystkich państwach członkowskich;
· należy wzmocnić rozporządzenie Rady (EWG) nr 2847/93 z dnia 12 października 1993 r. ustanawiające system kontroli mający zastosowanie do wspólnej polityki rybołówstwa[5] oraz rozporządzenie Rady (WE) nr 104/2000 z dnia 17 grudnia 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury[6] w sposób zapewniający pełną identyfikowalność ryby od momentu, kiedy pojawiła się na pokładzie statku rybackiego, do momentu dotarcia do odbiorcy końcowego;
· wszystkie przyjęte przez RFMO czarne listy statków rybackich i statków do przewozu ryb, wraz z nazwiskami ich właścicieli lub operatorów, muszą zostać opublikowane i włączone do prawa wspólnotowego; figurującym na tych listach statkom spoza UE należy zakazać wchodzenia do portów wspólnotowych niezależnie od celu, z wyjątkiem przypadków wystąpienia siły wyższej lub względów humanitarnych; należy zakazać wszystkim statkom pod banderą UE udzielania tym statkom wsparcia na morzu (paliwo, zaopatrzenie, przeładunek itd.);
· należy wykazać legalność pochodzenia ryb, zanim zostanie wydana zgoda na rozładunek w portach UE lub przywóz do UE; dowód musi zawierać, zarówno w przypadku wyładunku ze statków rybackich, jak i ze statków do przewozu ryb:
- w przypadku produktów rybołówstwa pochodzących z wód regulowanych przez jedną z RFMO – dokumenty potwierdzające, że wyładowywane produkty rybołówstwa złowiono zgodnie z normami tejże RFMO i z kwotami przyznanymi należącemu do niej państwu, pod banderą którego pływa dany statek;
- w przypadku produktów rybołówstwa złowionych w wyłącznych strefach gospodarczych państw trzecich – dokumenty potwierdzające, że statek ma zezwolenie na połowy i licencję na odławianie wyładowywanych gatunków w wodach danej strefy;
· państwa członkowskie powinny zniechęcać do przenoszenia z krajowych rejestrów statków, które zmieniają banderę i pływają pod banderą państwa zidentyfikowanego przez RFMO jako kraj, którego statki dokonują połowów w sposób obniżający skuteczność przyjętych przez RFMO środków podejmowanych w celu ochrony przyrody;
· statki i producenci z krajów trzecich, którym zezwala się na wywóz ryb lub produktów rybołówstwa do UE, wpisane na listy sporządzone przez państwo trzecie i opublikowane przez Dyrekcję Generalną ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów, wymagają weryfikacji z czarnymi listami statków sporządzonymi przez RFMO lub inne państwa trzecie; Komisja powinna zastosować wszelkie możliwe środki w celu zagwarantowania, że statkom figurującym na takich czarnych listach nie zezwala się na wywóz ryb lub produktów rybołówstwa do UE; w tym celu można rozważyć wprowadzenie poprawki do rozporządzenia (WE) nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dni 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi[7];
19. przyjmuje z zadowoleniem utworzenie nowej agencji kontrolnej i ufa, że agencja ta odegra ważną rolę w zwalczaniu połowów IUU; wzywa Komisję do rozważenia idei utworzenia europejskiej straży przybrzeżnej;
20. zwraca się do Komisji i do państw członkowskich o uniemożliwienie połowów w wodach wspólnotowych i wpływania do portów wspólnotowych statkom, które według obowiązujących przepisów dokonują połowów IUU, oraz o zakazanie przywozu ryb pochodzących z takich statków; zwraca się również do państw członkowskich o niezezwalanie na rejestrację tego rodzaju statków pod ich banderą oraz o zachęcanie importerów, przewoźników i przedstawicieli innych zainteresowanych sektorów do nieprzewożenia i niehandlowania rybami złowionymi przez te statki;
21. nalega, aby Komisja czuwała nad tym, by wspomniane osoby fizyczne i prawne zamieszane w zjawisko połowów IUU według obowiązujących przepisów nie otrzymywały z funduszy wspólnotowych pomocy ani dotacji w żadnej formie na żadną dziedzinę swojej działalności, oraz aby wzywała państwa członkowskie do stosowania takiej samej zasady w odniesieniu do pomocy krajowej;
22. wzywa Komisję do przeprowadzenia i przedstawienia wyników analizy na temat taryf celnych i reguł pochodzenia, badającej możliwości użycia tych instrumentów w celu zachęcenia krajów trzecich do zagwarantowania, że ich statki przestrzegają odpowiednich międzynarodowych środków zarządzania;
23. zwraca się do Komisji o opracowanie i przedstawienie studium dotyczącego stosowania wspólnotowego prawodawstwa dotyczącego pracy, zdrowia i bezpieczeństwa, a także przestrzegania praw socjalnych pracowników na tego rodzaju statkach oraz warunków ich życia i pracy na pokładzie;
24. wzywa Komisję, aby wykorzystała swój znaczący wpływ na RFMO w celu zachęcenia ich do sporządzenia list statków uprawnionych do połowów (białe listy) oraz statków zatrzymanych podczas nielegalnych połowów (czarne listy); listy tego rodzaju należy sporządzać z zachowaniem przejrzystości i spójności, w oparciu o jasne kryteria; ponadto wzywa Komisję, aby skłoniła RFMO do zidentyfikowania krajów, które nie mają kontroli nad działalnością statków pływających pod ich banderą, i aby wykorzystała te listy jako narzędzia pozwalające na przyjęcie lub odrzucenie dostaw ryb;
25. nalega, aby Komisja nadal priorytetowo traktowała współpracę z RFMO – jak np. Komisja Rybołówstwa Północno-Wschodniego Atlantyku, Komisja Rybołówstwa Północno-Zachodniego Atlantyku czy Komisja ds. Zachowania Żywych Zasobów Morskich Antarktyki – które poprzez swoje inicjatywy na rzecz zwalczania nielegalnych połowów wykazały, że są najodpowiedniejszymi narzędziami do zapewnienia prawidłowej gospodarki dalekomorskiej;
26. nalega, aby Komisja i Rada wzmocniły środki przeznaczone na zwalczanie korupcji i przestępczości zorganizowanej na wszystkich szczeblach;
27. wyraża przekonanie, że kluczem do ograniczenia i eliminacji połowów IUU jest pełna identyfikowalność wzdłuż całego łańcucha wytwórczego, przejrzystość decyzji, współpraca wewnątrz UE i w szerszej wspólnocie międzynarodowej oraz – w głównej mierze – wyraz woli politycznej wszystkich zaangażowanych stron; ponownie wyraża opinię, że zasoby rybne będą nadal wyczerpywane, a społeczności rybackie w UE i poza nią będą cierpiały jeszcze większy niedostatek, jeśli nie zostaną podjęte działania na dużo większą skalę;
28. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, Komisji ds. Rybołówstwa FAO oraz sekretariatom RFMO, do których należy UE.
- [1] Dz.U. C 25 E z 29.1.2004, str. 179.
- [2] Dz.U. L 128 z 21.5.2005, str. 1.
- [3] Dz.U. C 177 E z 25.7.2002, str. 324.
- [4] Teksty przyjęte, P6_TA(2006)0347.
- [5] Dz.U. L 261 z 20.10.1993, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 768/2005 (Dz.U. L 128 z 21.5.2005, str. 1).
- [6] Dz.U. L 17 z 21.1.2000, str. 22. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 1759/2006 (Dz.U. L 335 z 1.12.2006, str. 3).
- [7] Dz.U. L 139 z 30.4.2004, str. 206. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 1791/2006 (Dz.U. L 363 z 20.12.2006, str. 1).
UZASADNIENIE
Od wielu lat wspólnota międzynarodowa stara się rozwiązać problemy związane z pewnymi praktykami połowowymi, ewidentnie nielegalnymi bądź prowadzonymi z wykorzystaniem luk w zarządzaniu, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. Zawsze istniały statki działające na pograniczu prawa lub niezgodnie z prawem. Jednak dopóki zasoby ryb były obfite, nie zwracano szczególnej uwagi na te niewłaściwe praktyki. Ostatnio jednak tego rodzaju połowy znacząco się nasiliły.
Oszacowanie skali tych działań jest niemal niemożliwe, gdyż przeważnie prowadzone są one bez świadków. Tym niemniej szacunki były przedstawiane – ostatnio uczyniła to Grupa ds. Oceny Zasobów Morskich (Marine Resources Assessment Group), która oceniła wartość tego rodzaju połowów w skali światowej na 2,4 mld USD. W większości przypadków omawiane problemy dotyczą wód krajów rozwijających się, które są zbyt ubogie, by móc skutecznie monitorować działalność połowową na swoich wodach i przeciwdziałać połowom nielegalnym, przez co mieszkańcy wybrzeży utrzymujący się z rybołówstwa cierpią niedostatek. Przynosi to także bezpośrednie straty legalnym operatorom.
1. Międzynarodowe działania przeciwko nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom
Społeczność międzynarodowa, zachęcana przez niektóre państwa, zintensyfikowała kampanię przeciw tzw. połowom IUU (nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym, ang. Illegal, Unregulated and Unreported). Początkowo kampania była prowadzona w ramach regionalnych organizacji gospodarki rybnej, takich jak NAFO, ICCAT czy CCAMLR[1] .
Ryby jednak przemieszczają się, podobnie jak podążająca ich śladem flota rybacka i związany z nią ruchomy kapitał. Dlatego w celu ograniczenia swobody, z jaką statki rybackie mogą prowadzić połowy IUU, przyjęto akty międzynarodowe, w tym Porozumienie w sprawie zgodności FAO i Porozumienie w sprawie zasobów rybnych ONZ. Nieco później, w 2002 r., FAO przyjęła międzynarodowy plan działania w sprawie połowów IUU[2], w którym zdefiniowano pojęcia nielegalnych, nieuregulowanych i nieraportowanych połowów.
W planie działania FAO wezwano państwa do przyjęcia własnych planów działania, co Unia Europejska uczyniła w czerwcu 2002 r., na podstawie komunikatu Komisji[3] i wniosków Rady z dnia 11 czerwca 2002 r.
Wezwano je także do przeprowadzenia kontroli wdrożenia planów krajowych cztery lata po ich przyjęciu, czyli w przypadku UE w 2006 r. Właśnie z powyższych powodów sprawozdawczyni postanowiła przedstawić sprawozdanie w sprawie połowów IUU, którego celem jest dokonanie przeglądu poczynionych (lub niepoczynionych) postępów w realizacji planu działania UE.
2. Różne aspekty połowów IUU
W planie działania FAO zwrócono szczególną uwagę na różne typy działań, które mogą ułatwiać prowadzenie połowów IUU, oraz odnotowano różne rodzaje odpowiedzialności w zakresie kontroli tych różnorodnych działań, spoczywające na rządach krajowych państw będących państwami bandery, państwami korzystnej własności, państwami portu i państwami rynku.
Państwo bandery: Zgodnie z prawem międzynarodowym państwo bandery (państwo, pod którego banderą pływa statek) jest odpowiedzialne za sprawdzenie, czy dany statek stosuje się do przepisów, w tym dotyczących środków gospodarki rybackiej, warunków pracy, norm zdrowotnych itd. Wiele statków rybackich nie zawija do portów w celu dokonania wyładunku, chętniej przekazując ładunek na chłodnicze statki towarowe (statki-chłodnie). Te statki-chłodnie mogą być wykorzystywane do „prania” połowów poprzez mieszanie ryb pochodzących od legalnych i nielegalnych operatorów. W związku z tym rola państwa bandery tych statków-chłodni jest równie ważna, jak rola państwa bandery statków rybackich. Skuteczne wdrożenie obowiązujących przepisów UE przyczyniłoby się do zmniejszenia skali tego rodzaju połowów IUU, jednak konieczne jest także zaostrzenie regulacji.
Państwo korzystnej własności: Państwa, które nie wywiązują się z obowiązków spoczywających na nich jako państwach bandery, nazywane są „wygodnymi banderami”. Jeżeli statek pływający pod „wygodną banderą” jest własnością armatora zarejestrowanego w państwie członkowskim, państwo bandery tego statku określa się jako państwo korzystnej własności. W sprawozdaniu Patricii McKenna[4] stwierdzono, że przedsiębiorstwa UE powszechnie korzystają z „wygodnych bander”, a tym samym są ściśle zaangażowane w połowy IUU.
Państwo portu: Ryby trafiające do portu są następnie wprowadzane na rynek, dlatego państwo portu, w którym następuje wyładunek ryb, ma istotną rolę do spełnienia. Rygorystyczne inspekcje i kontrole portowe są konieczne dla zapobieżenia przedostawaniu się na rynek ryb pochodzących z połowów IUU. „Wygodne porty”, znane z tego, że przymyka się w nich oczy na przywóz ryb pochodzących z połowów IUU, istnieją zarówno w UE, jak i poza nią. Najsłynniejszym, lecz nie jedynym takim portem w UE jest Las Palmas de Gran Canaria na Wyspach Kanaryjskich.
Państwo rynku: Transport ryb z portu, w którym zostały wyładowane, do ostatecznego odbiorcy – konsumenta, wymaga udziału wielu różnych podmiotów, w tym agentów statków, pracowników transportu, sprzedawców detalicznych czy restauracji. Trzeba tu wymienić także banki, dostarczające niezbędnego kapitału (również, co należy odnotować, właścicielom statków i armatorom). Kontrola działalności wspomnianych podmiotów jest równie ważna, jak kontrole w portach, pozwala bowiem na uniemożliwienie dalszego przedostawania się nielegalnie złowionych ryb na kolejne etapy cyklu rynkowego.
Złożoność problemów związanych z połowami IUU oraz potrzebę zgodnej międzynarodowej współpracy można najlepiej zilustrować za pomocą kilku przykładów.
Tuńczyk czerwony należy do gatunków o najwyższej wartości handlowej na świecie, zwłaszcza gdy przeznaczony jest na japoński rynek sashimi. Oczywiście jego zasoby są intensywnie eksploatowane i wyczerpują się. Gatunek ten można uznać za typowy obiekt połowów IUU, zważywszy, że stał się on atrakcyjnym celem działalności połowowej prowadzonej niezgodnie z regulacjami ICCAT, organizacji odpowiedzialnej za gospodarkę zasobami tuńczyka. W 1996 r. ICCAT dokonała odważnego kroku, zgadzając się na zakaz importu tuńczyka czerwonego z dwóch krajów, których statki odławiały ryby tego gatunku niezgodnie z jej regulacjami – z Hondurasu i Belize (a rok później także z Panamy). Wyniki tych zakazów importu (wprowadzono też zakazy dotyczące włócznika i tuńczyka wielkookiego) były jednak nietrwałe; nastąpiła po nich fala zmian bander – statki pływające pod banderami państw objętych zakazami importu przenosiły się pod bandery państw wolnych od takiego zakazu.. Niektóre z państw, na które nałożone sankcje, przystąpiły do ICCAT, a procedury stosowane w ramach ICCAT doprowadziły do tego, że wiele ze statków zarejestrowanych w tych państwach skreślono z „czarnej listy”; następnie wiele z nich pojawiło się na „białej liście” statków mających pozwolenie na połowy. Sankcje zniesiono nie wymagając, aby państwa bandery wykazały, że statki przestrzegają zasad ICCAT. Obecnie „czarna lista” skurczyła się niemal do zera; jedynie dwa kraje podlegają zakazowi importu (Gruzja i Boliwia). Nie znaczy to, że wszystkie statki działają zgodnie z prawem. Mniej więcej w tym samym czasie sadze do hodowli tuńczyka stały się powszechne na Morzu Śródziemnym, przy czym tuńczyk przeznaczony był na rynek japoński. Ekspansja ta nie była objęta praktycznie żadnymi regulacjami, również w UE (fundusze strukturalne wykorzystywano do wspierania tego rodzaju połowów), i doprowadziła do nadmiernych połowów; np. w 2005 r. oficjalne statystyki wskazywały, że Francja przekroczyła swój limit o ponad 50%; Włochy również przekroczyły limit. W 2000 r. pod presją UE ICCAT ustaliła wielkość całkowitego dopuszczalnego połowu, wbrew radom naukowców. Co ciekawe, ostatnio okazało się, że Japonia prowadzi nadmierne połowy tuńczyka południowego, odrębnego gatunku objętego regulacjami CCSBT[5] . Japonia zgodziła się zmniejszyć o 50% wielkość przyszłych połowów. Czy UE postąpi podobnie w stosunku do ICCAT? Podsumowując – dążenie ICCAT do uregulowania połowów tuńczyka i do ochrony zasobów rybackich skończyło się klęską, gdyż umawiające się strony broniły interesów rybołówstwa krajowego, nie podtrzymując politycznej, gospodarczej i prawnej presji ani nie prowadząc współpracy koniecznej do opanowania procederu połowów IUU.
W Afryce Zachodniej wiele krajów nie jest w stanie kontrolować efektywnie rybołówstwa na swych wodach, z braku środków logistycznych i ekonomicznych, z powodu niewystarczającej współpracy regionalnej lub, w niektórych przypadkach, z braku woli politycznej ze strony rządów. W rezultacie połowy IUU są powszechne w niektórych obszarach, powodując uszczuplenie zasobów rybackich, a w konsekwencji niedostatek utrzymujących się z rybołówstwa mieszkańców wybrzeży, a także wpływając niekorzystnie na wymianę zagraniczną, której obfite zasoby rybackie mogłyby sprzyjać. Las Palmas jest znaczącym portem wyładunkowym, do którego trafiają ryby z Afryki Zachodniej przeznaczone na rynek UE, a także punktem tranzytowym w drodze na inne rynki. Brak skutecznych i właściwych kontroli wyładunków ryb w Las Palmas jest szeroko udokumentowany. Sprawozdawczyni odwiedziła Las Palmas na etapie gromadzenia danych potrzebnych do przygotowania niniejszego sprawozdania; widziała tam wyładunek ryb ze statku-chłodni niewiadomego pochodzenia. Jeżeli pochodzenie ryb nie jest wyraźnie określone, legalność połowu nie może być udowodniona z całą pewnością.
Dorsz z Morza Barentsa – przykład ten pokazuje, że „wygodne porty” istnieją także w północnej Europie. Jest to jedna z największych populacji dorsza na świecie, zaspokajająca znaczną część rynku UE. Na początku bieżącego roku okazało się, że wielu przypadkach dorsz przywożony do UE pochodzi ze statków prowadzących połowy IUU zawijających do portów północnoeuropejskich (np. „Rostok 5”). NEAFC[6] zareagowała tworząc „czarną listę” statków, którym nie zezwala się nawet na wchodzenie do portów umawiających się stron. Podobne problemy występują w przypadku dorsza z Morza Bałtyckiego, z ta różnicą, że tutaj statki UE są odpowiedzialne za większość nielegalnych, przekraczających limity połowów.
Zadania państwa bandery, państwa portu i państwa rynku są wyraźnie określone; zaangażowanie wszystkich tych państw jest niezbędne do opanowania problemu połowów IUU.
3. Plan działania UE w sprawie połowów IUU na rok 2002
UE zajmuje, pod każdym względem, czołową pozycję w dziedzinie rybołówstwa na świecie:
· trzecie po Chinach i Peru miejsce co do wielkości połowów,
· jedna z największych flot na świecie,
· znaczące wykorzystanie „wygodnych bander” oraz
· największy światowy rynek ryb.
UE powinna zatem działać na wszystkich tych frontach, aby przeciwdziałać połowom IUU oraz uniemożliwiać nieuczciwym przedsiębiorcom uzyskiwanie korzyści, na wszystkich etapach łańcucha, z nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych działań. Zbyt łatwo mówić, że „nie w UE dzieje się najgorzej” lub że „UE nie może działać sama”. Z uwagi na polityczne i gospodarcze znaczenie UE oraz światowy zasięg jej wpływów, ma ona moralny obowiązek stanąć na czele walki mającej na celu eliminację połowów IUU. Ponadto zagrożenie, jakie stanową połowy IUU z ekologicznego, społecznego i gospodarczego punktu widzenia oznacza, że UE powinna również działać pragmatycznie, jeżeli zasoby rybne i zależny od nich sektor rybołówstwa mają przetrwać. Wspólnota ma obowiązek promowania modelu rozwoju o wiele bardziej zrównoważonego niż ten, który obecnie dominuje w skali międzynarodowej.
Po przedstawieniu przez Komisję planu działania UE w 2002 r. Rada:
· wezwała Komisję do podjęcia inicjatywy w ramach RFMO w zakresie walki z takimi połowami oraz
· wezwała Komisję do realizacji działań określonych w planie należących do zakresu kompetencji Wspólnoty.
Plan, w przyjętej formie, obejmował kilkanaście punktów uporządkowanych według poziomów, na jakich działania miały być podejmowane (poziom wspólnotowy, regionalny, międzynarodowy lub współpraca z krajami rozwijającymi się).
Poziom wspólnotowy: przewidziano cztery działania do realizacji przez UE, bez konieczności starania się o zgodę innych krajów lub organizacji.
1. Określenie odpowiedzialności państw członkowskich za przeciwdziałanie udziałowi obywateli w połowach IUU
Podstawowe rozporządzenie z 2002 r.[7] zawiera artykuł wymagający od państw członkowskich podejmowania działań przeciw obywatelom (lub przedsiębiorstwom) naruszającym zasady wspólnej polityki rybołówstwa. Jednak zdaniem Komisji państwa członkowskie nie stosują tego przepisu.
==> potrzebne są dalsze działania
2. Przyjęcie przepisów zakazujących handlu rybami pochodzącymi z połowów IUU
UE transponuje podjęte przez RFMO decyzje dotyczące zakazu handlu niektórymi gatunkami ryb realizacji wdrażania różnego typu systemów dokumentacji połowów. Jednak można uczynić o wiele więcej, chociaż to państwa członkowskie muszą wykazać się większą aktywnością.
==> potrzebne są dalsze działania ze strony państw członkowskich
3. Przyjęcie przepisów, w myśl których handel rybami pochodzącymi z połowów IUU byłby uznawany za nielegalny; opublikowanie wykazu wskazanych przez RFMO statków prowadzących połowy IUU oraz ich właścicieli
Brak postępów co do pierwszej części. Jedynie lista dotycząca połowów IUU sporządzona przez NEAFC został opublikowana w Dz.U.
==> zdecydowanie potrzebne są dalsze działania
4. Organizacja kampanii informacyjnej na temat połowów IUU
Komisja podkreśla niebezpieczeństwa wynikające z połowów IUU, jednak opinia publiczna w dalszym ciągu nie jest wystarczająco świadoma skali problemu ani udziału UE w niektórych przypadkach.
==> potrzebne są dalsze działania ze strony rządów, przemysłu, organizacji pozarządowych itd.
Poziom RFMO: UE miała postarać się o realizację sześciu działań przyjętych przez RFMO.
5. Promowanie szczegółowych planów kontroli i inspekcji w RFMO
Rezultaty są zmienne, w zależności od RFMO. Niektóre opracowały bardzo dobre plany (np. plan NEAFC dotyczący inspekcji portów), podczas gdy inne nie osiągnęły praktycznie żadnych rezultatów. Komisja twierdzi, że robi, co w jej mocy.
==> potrzebna jest długoterminowa, stała praca ze strony Komisji, państw członkowskich itd.
6. Objęcie większej liczby łowisk regulacjami RFMO
Istnieje jeszcze wiele „pustych przestrzeni” – obszarów oceanicznych, gdzie za niektóre gatunki nie odpowiada żadna RFMO. Komisja twierdzi, że robi, co w jej mocy. Pewne postępy zostały poczynione, jednak gatunki głębinowe na pełnym morzu są z reguły bardzo słabo objęte regulacjami.
==> potrzebna jest długoterminowa, stała praca ze strony Komisji, państw członkowskich itd.
7. Identyfikacja statków prowadzących połowy IUU i nakładanie sankcji
Nierówne rezultaty w tej dziedzinie. NEAFC posiada system obejmujący tworzenie czarnej listy i uniemożliwianie wchodzenia do portów (ale nie sankcje handlowe), oparty częściowo na pracach UE. Z drugiej strony – niegdyś długa czarna lista ICCAT niemal przestała istnieć, bynajmniej nie dlatego, że wszystkie połowy są obecnie legalne.
==> potrzebna jest długoterminowa, stała praca ze strony Komisji, państw członkowskich itd.
8. Promocja jednolitych planów działań w RFMO
Podobnie jak w pkt 7 – rezultaty poszczególnych RFMO są nierówne. Jest to wprawdzie zgodne z przewidywaniami, gdyż zależą one od dobrej woli umawiających się stron, jednak UE mogłaby bez wątpienia wywierać większą presję, co wymagałoby współpracy Komisji i państw członkowskich. Co ciekawe, w swoim przeglądzie planu działań UE dla FAO Komisja pominęła ocenę postępów w odniesieniu do tego punktu.
==> potrzebna jest długoterminowa, stała praca ze strony Komisji, państw członkowskich itd.
9. Identyfikacja i ocena ilościowa połowów IUU
10. Certyfikaty i systemy dokumentacji
Jak odnotowała Komisja, te dwie sprawy są ściśle powiązane. W ramach ICCAT niektóre zakazy zostały wprawdzie utrzymane, jednak zgodnie z ogólną tendencją kraje objęte sankcjami przystępują do RFMO, deklarują, że statki działają legalnie i w ten sposób unikają sankcji. Wydaje się, że system CCAMLR funkcjonuje lepiej. Niewiele innych RFMO przyjęło jakiekolwiek rzeczywiście skuteczne systemy
==> jak wyżej – potrzebna jest długoterminowa, stała praca ze strony Komisji, państw członkowskich itd.
Poziom międzynarodowy: cztery działania zaproponowane przez Komisję.
11. Poprawa jakości dostępnych informacji na temat prawa statków do prowadzenia połowów
W porozumieniu w sprawie zgodności FAO przewidziano utworzenie międzynarodowej bazy danych dotyczących zezwoleń na prowadzenie połowów przez statki; UE uczestniczy w związanych z tym działaniach. RFMO stosują różne podejścia – niektóre tworzą „białe listy” (wykazy statków posiadających zezwolenie na połowy), natomiast inne – „czarne listy” (wykazy statków objętych zakazem). Jak odnotowano powyżej (pkt 3), UE w swoich przepisach uwzględnia jedynie czarną listę NEAFC, zatem inne wykazy nie są prawnie wiążące w UE.
==> jak wyżej – potrzebna jest długoterminowa, stała praca ze strony Komisji, państw członkowskich itd.
12. Wzmocnienie międzynarodowej współpracy w zakresie monitorowania, kontroli i nadzoru
W swoim planie działania UE nawiązała jedynie do chilijsko-amerykańskiej inicjatywy dotyczącej stworzenia sieci umożliwiającej współpracę agencji monitorujących. Można by osiągnąć o wiele więcej na różnych poziomach, nawet w ramach UE (chociaż w tym zakresie Agencja Kontroli powinna być pomocna). Sieć monitorowania, kontroli i nadzoru opiera się jednak na zaawansowanej technologii, a niezbędna jest także lepsza koordynacja między UE a państwami trzecimi, obejmująca wymianę dwustronną lub regionalną z państwami Afryki Zachodniej.
==> potrzebne są równolegle prowadzone prace nad systemami niewymagającymi tak znacznych możliwości technologicznych
13. Zdefiniowanie „rzeczywistego związku” między statkiem a państwem bandery
Jest to w istocie cel długoterminowy, gdyż kwestia ta należy do najtrudniejszych problemów prawa międzynarodowego, które od lat pozostają nierozwiązane. Komisja powinna nadal akcentować ten problem, nie przywołując go jednak dla usprawiedliwienia niestosowania innych możliwych narzędzi.
==> kwestia teoretyczna
14. Określenie praw i obowiązków państwa portu
FAO przyjęła plan wzorcowy dla państw portu, a Komisja postarała się o przyjęcie go przez NEAFC, co jest bardzo pozytywne. Jednak UE mogłaby uczynić o wiele więcej w celu wdrożenia systemu FAO na swym własnym terytorium, bez uciekania się do RFMO lub oczekiwania, by system FAO stał się prawnie wiążącym instrumentem prawa międzynarodowego.
==> odniesiono niejakie postępy na poziomie międzynarodowym, potrzebne są prace w ramach samej UE
Partnerstwo z krajami rozwijającymi się jedno działanie do podjęcia we współpracy z krajami rozwijającymi się.
15. Pomoc krajom rozwijającym się w walce z połowami IUU
UE i jej państwa członkowskie udzieliły wsparcia niektórym programom w krajach rozwijających się, skierowanego do poszczególnych krajów lub regionów. Programy te dowiodły swej skuteczności w przeciwdziałaniu połowom IUU i dlatego ich zasięg należałoby znacznie poszerzyć. Komisja stara się również zrealizować ten cel poprzez swoją sieć dwustronnych umów dotyczących połowów. Oba podejścia wymagają poparcia i współpracy ze strony krajów rozwijających się, co nie zawsze jest łatwe do uzyskania.
==> odniesiono pewne sukcesy, potrzebna jest kontynuacja, poszerzenie i lepsza koordynacja z krajowymi agencjami pomocowymi
Zważywszy na charakter połowów IUU oraz różnorodność narzędzi potrzebnych do ich zwalczania, skuteczność działania UE wymaga skoordynowanej pracy na wielu frontach, w której uczestniczyłyby różne dyrekcje generalne – co najmniej DG ds. Rybołówstwa i Gospodarki Morskiej (wszystkie aspekty wspólnej polityki rybołówstwa), DG ds. Handlu (regulacje w zakresie handlu międzynarodowego rybami pochodzącymi z połowów IUU) oraz DG ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów (odpowiedzialna za wydawanie zezwoleń na import ryb), lecz także inne. Przy opracowywaniu plan działań w 2002 r. Komisja wprowadziła praktykę konsultacji międzywydziałowej, która jednak z jakichś powodów nie jest kontynuowana.
W swoim programie prac na 2007 r. Komisja ogłosiła, że sprawa połowów IUU będzie traktowana priorytetowo oraz że przedstawiony zostanie zarówno komunikat w sprawie połowów IUU, jak i wniosek dotyczący rozporządzenia Rady określającego nową strategię walki z połowami IUU. To ponownie okazane zainteresowanie ze strony Komisji można jedynie przyjąć z zadowoleniem, a niniejsze sprawozdanie ma na celu przekazanie Komisji konkretnych pomysłów i sugestii związanych z działaniami, który powinny zostać podjęte.
4. Co powinna zrobić UE? – plan działań na rok 2007
Sprawozdawczyni wyraża opinię, że poza kontynuacją i wzmocnieniem punktów z 2002 r., nowy plan działań, nad którym obecnie pracuje Komisja, powinien obejmować przedstawione niżej elementy. Podobnie jak w przypadku pierwotnego planu działań, część tych punktów można z łatwością wprowadzić w życie, jeśli tylko UE znajdzie ku temu polityczną wolę, natomiast niektóre z nich stanowią raczej długoterminowe cele, wymagające współpracy ze strony innych podmiotów wspólnoty międzynarodowej.
Celem wielu poniższych propozycji jest poprawa i – w pewnych przypadkach – harmonizacja istniejących ram prawnych na szczeblach krajowym, wspólnotowym czy międzynarodowym, w kontekście doświadczeń uzyskanych od czasu opracowania planu FAO. W wyniku dalszych dyskusji w FAO powstały dokumenty bardziej szczegółowe niż pierwotny plan, natomiast różne RFMO przyjęły środki zwalczające połowy IUU, które w pewnych przypadkach przyniosły efekty. Koordynacja na wszystkich tych poziomach ma zasadnicze znaczenie, w przeciwnym razie do połowów IUU w dalszym ciągu będą wykorzystywane najmniej restrykcyjne morza, rynki, bandery itd.
Gospodarcza i polityczna atmosfera dzisiejszego świata, z jego liberalizacją handlu i nadrzędnym celem swobodnego przepływu towarów i kapitału, przyczyniła się w znacznym stopniu do sytuacji sprzyjającej połowom IUU oraz wprowadzaniu na rynek produktów pochodzących z nielegalnych połowów. Coraz większej łatwości, z jaką kapitał oraz produkty rybne mogą krążyć po świecie, nie towarzyszyły wystarczające środki kontroli, weryfikujące, czy swobodnie przepływający towar jest również legalny. Przykładowo w trakcie dyskusji nad planami FAO lub UE, lub gdy RFMO rozważają wprowadzenie sankcji lub innych środków, wywoływany jest duch WTO – tzw. „czynnik chłodzący WTO”. Zbyt często rezygnuje się z dobrego pomysłu, jeśli pojawia się sugestia, że nie byłby on zgodny z zasadami WTO. Taka sytuacja miała miejsce w trakcie dyskusji z Komisją podczas przygotowywania niniejszego sprawozdania. Jest to jednak zbyt proste wytłumaczenie uniknięcia podejmowania działań – UE musi wykazać się odwagą przekonań, mocno forsując wszelkie środki niezbędne do powstrzymania połowów IUU. Niewyobrażalne jest, w jaki sposób WTO miałaby bronić handlu nielegalnie złowionymi rybami.
Pełne wdrożenie przepisów wspólnej polityki rybołówstwa jest zasadniczym krokiem dla państw członkowskich, ponieważ – jak ponownie zauważyła Komisja – na tym obszarze występują poważne problemy ze zgodnością. Niedawna sprawa sądowa oraz grzywna dla Francji doprowadziły do znacznych ulepszeń w tym kraju, niestety jednak inne państwa członkowskie nie dokonały postępu w zachowaniu zgodności.
Kluczową kwestią jest identyfikowalność ryb, począwszy od statku łowiącego ryby, poprzez łańcuch wytwórczy, aż do końcowej sprzedaży, tak aby zapobiec przeniknięciu na rynek i „wypraniu” towaru pochodzącego z połowów IUU. W sprawozdaniu Carmen Fraga Estévez zwrócono uwagę, że ważnym narzędziem zwiększenia przejrzystości jest oznakowanie ekologiczne.
Niektóre działania wewnętrzne UE mogłaby podjąć bezzwłocznie, nie czekając na reakcję wspólnoty międzynarodowej.
1. Poważnym naruszeniom w rozumieniu wspólnej polityki rybołówstwa (rozporządzenie 1447/99) powinny towarzyszyć minimalne kary we wszystkich państwach członkowskich. Kara ta powinna być dostatecznie dotkliwa, tak aby miała charakter odstraszający, ze względu na wysoką wartość pewnych gatunków, będących celem połowów IUU.
2. Należy zmienić odnośne rozporządzenia z zakresu wspólnej polityki rybołówstwa (przynajmniej rozporządzenie w sprawie kontroli nr 2847/93 oraz rozporządzenie w sprawie wspólnego rynku nr 104/2000), tak aby wszelkim dostawom ryb, przetworzonym lub nieprzetworzonym, towarzyszył certyfikat pozwalający na ich identyfikację do momentu pochodzenia, wraz z miejscem i datą połowu oraz tożsamością statku rybackiego. Chociaż wymóg ten istnieje częściowo w odniesieniu do ryb pochodzących z UE, jest on niepełny i wymaga wzmocnienia, a ponadto powinien mieć zastosowanie do ryb wwożonych do UE, niezależnie od tego, czy chodzi o ruch tranzytowy, czy towar jest przeznaczony na rynek UE (patrz punkt 8 poniżej).
3. Wszystkie przyjęte przez RFMO czarne listy, wraz z nazwiskami ich właścicieli lub operatorów, powinny zostać niezwłocznie opublikowane przez DG ds. Rybołówstwa na jej stronie internetowej, ponieważ nie należy nagradzać takiego zachowania jakimkolwiek rodzajem poufności. Ponadto należy włączyć te listy do prawodawstwa wspólnotowego, a statkom zakazać wchodzenia do portów UE w celu rozładunku ryb, ponownego zaopatrzenia lub w jakimkolwiek innym celu, z wyjątkiem nagłych przypadków humanitarnych. Obecnie jedynie lista NEAFC jest włączona do rozporządzenia, natomiast ostatnia zmiana rozporządzenia Rady 51/2006 zabrania tym statkom wchodzenia do jakiegokolwiek portu UE. Ten sposób postępowania powinien stać się standardem w przypadku wszystkich czarnych list przyjętych przez RFMO. Należy także zakazać statkom UE udzielania wsparcia tym statkom na morzu.
4. Państwa członkowskie powinny wziąć na siebie większą odpowiedzialność za działania swoich obywateli, aby zapobiec ich udziałowi w połowach IUU lub wspieraniu tych połowów. W tym roku CCAMLR przyjęła nowy środek, który nakłada na państwa obowiązek weryfikacji, czy podlegające ich jurysdykcji osoby fizyczne lub prawne są uwikłane w działalność związaną z połowami IUU oraz – w przypadku odpowiedzi twierdzącej – podjęcia stosownych działań. Jeżeli UE musi spełniać ten obowiązek zgodnie z postanowieniami CCAMLR, powinna to przyjąć jako ogólną zasadę.
5. Udział grup przestępczości zorganizowanej w połowach IUU powinien być przedmiotem śledztwa Europolu. Jak można się było spodziewać, biorąc pod uwagę wysoką wartość pewnych gatunków, będących celem połowów IUU, istnieją oznaki wskazujące na udział organizacji przestępczych.
UE mogłaby podjąć dalsze działania, mogą one jednak wymagać pewnej dozy współpracy z innymi krajami.
6. Wszystkie statki rybackie i statki do przewozu ryb wpływające do portu UE, niezależnie od bandery, pod jaką płyną, powinny być wyraźnie rozpoznawalne zgodnie ze Standardowymi specyfikacjami FAO. Sprawozdania z działalności nadzorczej wykazują, że w czasie połowu wielu statków nie da się zidentyfikować. Specyfikacje FAO zostały przyjęte w wielu RFMO, zatem UE również powinna je przyjąć.
7. Na wszystkie statki rybackie i statki do przewozu ryb pływające pod banderą krajów trzecich należy nałożyć obowiązek posiadania na pokładzie takich samych urządzeń kontrolujących i monitorujących co statki UE, łącznie z systemami VMS, elektronicznymi dziennikami pokładowymi oraz innymi urządzeniami. W przypadku statków pochodzących z regionów, w których istnieją systemy obserwacji, na pokładzie musi znajdować się obserwator lub – w stosownych wypadkach – odpowiednie sprawozdania z obserwacji.
8. Państwa członkowskie nie powinny dopuszczać do usunięcia z krajowego rejestru statku pływającego pod jego banderą, chyba że właściciel statku może wykazać, że statek ten nie został przeniesiony do rejestru kraju, który został określony przez RFMO jako kraj uczestniczący w połowach IUU. Chociaż UE nie może zapobiec późniejszemu przejściu pod „wygodną banderę” (mimo że zgodnie z punktem 1 planu działań z 2002 r. lub proponowanym punktem 4 powyżej możliwe byłyby dalsze działania), powinna podjąć przynajmniej taki krok.
9. Należy zweryfikować listę statków upoważnionych przez Dyrekcję Generalną ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów do bezpośredniego wywozu do UE z regionalnymi lub krajowymi listami statków dokonujących połowów IUU. Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów nie opracowała jak dotąd listy statków upoważnionych do eksportu, a niektóre z upoważnionych przez nią statków to dobrze znani recydywiści. Konieczne jest nadanie dyrekcji uprawnień zezwalających na usuwanie takich statków z listy.
10. Wszystkie transporty ryb, które mają zostać rozładowane w porcie UE lub przywiezione do UE, muszą posiadać dostatecznie szczegółowe dokumenty, wykazujące legalność pochodzenia ryb. W przypadku statków rybackich dokonujących bezpośredniego rozładunku złowionych ryb, dokumentacja obejmuje wszystkie niezbędne zezwolenia na połowy na właściwym terenie na wodach kraju trzeciego lub właściwej RFMO. W przypadku statków dokonujących rozładunku ryb złowionych przez inne statki, oprócz powyższych dokumentów wymagane jest zezwolenie na przeładunek. Wszystkie statki, które nie posiadają tych dokumentów, otrzymałyby całkowity zakaz wyładunku ryb i przyjmowania wsparcia (paliwo, zaopatrzenie itd.).
Oczywiste jest, że kluczem do przezwyciężenia zjawiska połowów IUU jest identyfikowalność, przejrzystość i współpraca na wszystkich szczeblach. Do pokonania interesów gospodarczych, czerpiących korzyści z połowów IUU, niezbędna jest zatem dużo silniejsza niż dotychczas wola polityczna.
- [1] odpowiednio: Organizacja Rybacka Północno-Zachodniego Atlantyku (Northwest Atlantic Fisheries Organization); Międzynarodowa Komisja Ochrony Tuńczyka Atlantyckiego (International Commission for the Conservation of Atlantic Tunas); Komisja Ochrony Żywych Zasobów Morskich Antarktyki (Commission for the Conservation of Antarctic Marine Living Resources).
- [2] Międzynarodowy plan działania w sprawie zapobiegania nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom, ich powstrzymywania i eliminacji, dostępny na stronie http://www.fao.org/DOCREP/003/y1224e/y1224e00.HTM.
- [3] COM(2002)0180.
- [4] W sprawozdaniu Patricii McKenna z 2001 r. szczegółowo opisany został wpływ „wygodnych bander” i udział UE. A5-0405/2001.
- [5] Komisja Ochrony Tuńczyka Południowego (Commission for the Conservation of Southern Bluefin Tuna).
- [6] Komisja Rybołówstwa Północno-Wschodniego Atlantyku (North East Atlantic Fisheries Commission).
- [7] Rozporządzenie Rady 2371/2002.
PROCEDURA
|
Tytuł |
Wdrożenie wspólnotowego planu działań na rzecz zwalczania nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów |
|||||||||||
|
Numer procedury |
||||||||||||
|
Komisja przedmiotowo właściwa |
PECH |
|||||||||||
|
Komisja(e) wyznaczona(e) do wydania opinii |
ENVI 28.9.2006 |
INTA 28.9.2006 |
DEVE 28.9.2006 |
|
|
|||||||
|
Opinia niewydana |
ENVI |
INTA |
DEVE |
|
|
|||||||
|
Ściślejsza współpraca |
|
|
|
|
|
|||||||
|
Sprawozdawca(y) |
Marie-Hélène Aubert |
|
||||||||||
|
Poprzedni sprawozdawca(y) |
|
|
||||||||||
|
Rozpatrzenie w komisji |
3.10.2006 |
20.12.2006 |
|
|
|
|||||||
|
Data przyjęcia |
25.1.2007 |
|||||||||||
|
Wynik głosowania końcowego |
+ - 0 |
24 0 1 |
||||||||||
|
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
James Hugh Allister, Stavros Arnaoutakis, Elspeth Attwooll, Marie-Hélène Aubert, Iles Braghetto, Niels Busk, Luis Manuel Capoulas Santos, David Casa, Zdzisław Kazimierz Chmielewski, Carmen Fraga Estévez, Ioannis Gklavakis, Pedro Guerreiro, Ian Hudghton, Heinz Kindermann, Albert Jan Maat, Rosa Miguélez Ramos, Philippe Morillon, Seán Ó Neachtain, Willi Piecyk, Dirk Sterckx, Catherine Stihler, Daniel Varela Suanzes-Carpegna |
|||||||||||
|
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego |
Duarte Freitas, James Nicholson |
|||||||||||
|
Zastępca(y) (art. 178 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego |
Thomas Wise |
|||||||||||
|
Data złożenia |
29.1.2007 |
|||||||||||
|
Uwagi (dane dostępne tylko w jednym języku) |
|
|||||||||||