ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με τις επιπτώσεις των μελλοντικών διευρύνσεων στην αποτελεσματικότητα της πολιτικής συνοχής

28.3.2007 - (2006/2107(INI))

Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης
Εισηγητής: Markus Pieper

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με τις επιπτώσεις των μελλοντικών διευρύνσεων στην αποτελεσματικότητα της πολιτικής συνοχής

(2006/2107(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–    έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 16ης Μαρτίου 2006 σχετικά με το έγγραφο στρατηγικής της Επιτροπής για τη διεύρυνση - 2005[1],

–    έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 8ης Νοεμβρίου 2006 σχετικά με τη στρατηγική διεύρυνσης και τις κυριότερες προκλήσεις για το διάστημα 2006-2007 που περιλαμβάνει σε παράρτημα ειδική έκθεση σχετικά με την ικανότητα της ΕΕ να εντάξει νέα μέλη (COM(2006)0649),

–    έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 13ης Δεκεμβρίου 2006 σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής για τη στρατηγική διεύρυνσης και τις κυριότερες προκλήσεις για το διάστημα 2006-2007[2],

–    έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 13ης Δεκεμβρίου 2006 σχετικά με τις θεσμικές πτυχές της ικανότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εντάσσει νέα κράτη μέλη[3],

–    έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 3ης Μαΐου 2006 «Διεύρυνση, δύο χρόνια μετά – Μια οικονομική επιτυχία» (COM(2006)0200),

–    έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 28ης Σεπτεμβρίου 2005 σχετικά με την έναρξη των διαπραγματεύσεων με την Τουρκία[4],

–    έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων της 3ης Οκτωβρίου 2005 για την έναρξη των διαπραγματεύσεων με την Κροατία,[5]

–    έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου από 15 έως 17 Ιουνίου 2006[6],

–    έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 27ης Σεπτεμβρίου 2006 σχετικά με την πρόοδο της Τουρκίας στην πορεία προς την ένταξη[7],

–    έχοντας υπόψη τη διοργανική συμφωνία της 17ης Μαΐου 2006[8] μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση

–    έχοντας υπόψη την Τρίτη Έκθεση της Επιτροπής για την οικονομική και κοινωνική συνοχή της 18ης Φεβρουαρίου του 2004 (COM (2004)0107),

–    έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 12ης Ιουνίου 2006 με τίτλο «Η στρατηγική για τη μεγέθυνση και την απασχόληση και η μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής πολιτικής συνοχής -Τέταρτη έκθεση προόδου για τη συνοχή» (COM (2006)0281),

–    έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Κοπεγχάγης, στις 21 και 22 Ιουνίου 1993, και των Βρυξελλών, στις 16 και 17 Δεκεμβρίου 2004 και στις 14 και 15 Δεκεμβρίου 2006,

–    έχοντας υπόψη το άρθρο 49 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το άρθρο 158 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα,

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 45 του Κανονισμού του,

–   έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Προϋπολογισμών (A6‑0087/2006),

A. λαμβάνοντας υπόψη ότι σύμφωνα με το άρθρο 2 της Συνθήκης ΕΚ, η κοινωνική, οικονομική και εδαφική συνοχή αποτελεί για μεν την Ευρωπαϊκή Ένωση σημαντικό στόχο για δε τον πολίτη ορατό σημάδι της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης,

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η πολιτική συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει να επιδείξει σημαντικές επιτυχίες σ'ό,τι αφορά την επίτευξη της κοινωνικής, οικονομικής και εδαφικής συνοχής, όπως φαίνεται ιδίως από την τέταρτη έκθεση προόδου της Επιτροπής, του Ιουνίου του 2006,

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι μέχρι τώρα διευρύνσεις της Ένωσης έχουν συμβάλει στη διασφάλιση της ειρήνης, της ασφάλειας, της σταθερότητας, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, καθώς και στην ανάπτυξη και την ευημερία σε ολόκληρη την Ένωση, οφέλη τα οποία έχουν συντελέσει στο να καταστεί η ΕΕ πιο ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία, κάτι που δεν πρέπει να διαφεύγει όταν λαμβάνονται αποφάσεις για μελλοντικές διευρύνσεις,

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, παρ'όλα αυτά, απαιτούνται σημαντικές περαιτέρω προσπάθειες, για να επιτευχθεί η σύγκλιση των χωρών της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης, λόγω του ότι το αρχικό οικονομικό τους επίπεδο ήταν χαμηλότερο σε σχέση με αυτό των χωρών προηγούμενων διευρύνσεων, ενώ ταυτόχρονα έχουν να επιτελέσουν ριζική αλλαγή του πολιτικού και οικονομικού τους συστήματος,

Ε.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι συνέπειες της παγκοσμιοποίησης δυσχεραίνουν τη διαδικασία σύγκλισης και αποτελούν επίσης πηγή προβλημάτων για ολόκληρη την Ένωση, λόγω της μετεγκατάστασης εταιρειών εντός και εκτός της ΕΕ,

ΣΤ. σημειώνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, εν όψει των μελλοντικών διευρύνσεων, πρέπει να αντιμετωπίσει τρεις μείζονες προκλήσεις της πολιτικής για τη συνοχή, συγκεκριμένα την επιδείνωση των ανισοτήτων σ' ό,τι αφορά την ανάπτυξη, τη μετατόπιση του κέντρου βάρους της πολιτικής για τη συνοχή προς ανατολάς και τις ανισότητες που εξακολουθούν να υπάρχουν εντός της Ευρώπης των 15,

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η οικονομική πίεση που ασκείται στους κρατικούς προϋπολογισμούς αυξάνεται, ότι πολλά κράτη μέλη παρακάμπτουν τα κριτήρια σταθερότητας και ότι η δημογραφική κατάσταση πρόκειται να αυξήσει περαιτέρω τις κρατικές δαπάνες και να περιορίσει την οικονομική αύξηση,

Η. εκτιμώντας ότι η ΕΕ πρέπει να παραμείνει μια ανοιχτή κοινότητα και τα ζητήματα διαρθρωτικής πολιτικής δεν πρέπει να αποτελέσουν εμπόδιο για μελλοντική διεύρυνση, υπό την προϋπόθεση ότι η ικανότητα της Ένωσης να εντάσσει νέα μέλη θα εξασφαλισθεί μέσω των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων,

Θ λαμβάνοντας υπόψη ότι η Κοινότητα διεξάγει από τον Οκτώβριο του 2005 ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία και την Κροατία, των οποίων το αποτέλεσμα παραμένει ανοιχτό, και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο παραχώρησε τον Δεκέμβριο του 2005 το καθεστώς υποψήφιας χώρας στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας· ότι οι άλλες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων (η Αλβανία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο και η Σερβία (μαζί με το Κοσσυφοπέδιο) θεωρούνται πιθανές υποψήφιες χώρες· ότι η μεταρρυθμιστική διαδικασία σε όλες αυτές τις χώρες ενισχύεται ήδη με προγράμματα προενταξιακής ενίσχυσης που περιλαμβάνουν στοιχεία διαρθρωτικής πολιτικής,

Ι.   λαμβάνοντας υπόψη ότι με την ένταξη της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας τέθηκαν σε ισχύ ειδικοί κανόνες σχετικά με τη χρησιμοποίηση των πιστώσεων από τα διαρθρωτικά ταμεία και ότι τα αποτελέσματα της ένταξης της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας δεν έχουν ακόμα κριθεί όσον αφορά τον αντίκτυπο στη διαρθρωτική πολιτική,

ΙΑ. εκτιμώντας ότι, εάν όλες οι χώρες ελάμβαναν κοινοτική προενταξιακή βοήθεια, της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας συμπεριλαμβανομένων, ο απαιτούμενος όγκος κεφαλαίων για την τρέχουσα περίοδο στήριξης θα ήταν, βάσει του ισχύοντος συστήματος διαρθρωτικής πολιτικής, 150 δισ. ευρώ επιπλέον· εκτιμά, ωστόσο, ότι δεν θα προσχωρήσουν ταυτόχρονα στην Ευρωπαϊκή Ένωση όλες οι χώρες που λαμβάνουν προενταξιακή βοήθεια ,

ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι με την ένταξη της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας, η έκταση της ΕΕ των 25, που είναι επιλέξιμη για τα διαρθρωτικά ταμεία, αυξήθηκε κατά 9 %, ο αριθμός των κατοίκων κατά 6 %, το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ μειώθηκε κατά 5 %· εκτιμώντας ότι με την ένταξη της Κροατίας, η έκταση της ΕΕ των 27 θα αυξηθεί κατά 1,3 %, ο αριθμός των κατοίκων κατά 0,9 %, το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ θα μειωθεί κατά 0,6 %· υπολογίζει ότι με την ένταξη της Τουρκίας, η έκταση της ΕΕ των 27 θα αυξηθεί κατά 18,3 %, ο αριθμός των κατοίκων κατά 14,7 %, το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ θα μειωθεί κατά 10,5 %· εκτιμώντας ότι με την ένταξη των άλλων χωρών των Δυτικών Βαλκανίων η έκταση της ΕΕ των 27 θα αυξηθεί κατά 4,8 %, ο αριθμός των κατοίκων κατά 4 % και το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ θα μειωθεί κατά 3,5 %·

ΙΓ. εκτιμώντας ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη θεσμικών, οικονομικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα αποτελέσουν το θεμέλιο για την ικανότητα της ΕΕ να ενσωματώνει νέα μέλη· η προσχώρηση στην ΕΕ εξαρτάται πλήρως από την πλήρωση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης και συνεπώς από τις δημοκρατική εξέλιξη των χωρών που αναφέρονται στην αιτιολογική σκέψη Θ,

ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι σε μία Ευρωπαϊκή Ένωση 34 κρατών, στην Κροατία θα αντιστοιχούσε μόνο το 7% των επιπλέον διαρθρωτικών πόρων, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, ενώ στις άλλες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, που λαμβάνουν τώρα προενταξιακή ενίσχυση, το 9,2 %· η Τουρκία μόνη της θα λάμβανε το 63%,

ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η προσχώρηση των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων, εάν εξεταστεί μεμονωμένα, ακόμη και υπό το τρέχον δημοσιονομικό πλαίσιο, δεν θα προκαλέσει στατιστικό αποτέλεσμα όσον αφορά την επιλεξιμότητα των περιφερειών των κρατών μελών ούτε θα έχει δραματικές οικονομικές επιπτώσεις στην πολιτική συνοχής της σημερινής ΕΕ των 27 κρατών μελών λόγω του μεγέθους, του πληθυσμού και της οικονομικής ανάπτυξής τους· επιπλέον η Κροατία, με την οποία οι διαπραγματεύσεις έχουν προχωρήσει περισσότερο, και η οποία είναι ακόμη πιο ανεπτυγμένη από κοινωνικο-οικονομική άποψη από ό,τι ορισμένα κράτη μέλη, θα αποτελέσει, συγκριτικά, τη μικρότερη οικονομική επιβάρυνση για την Ένωση, δεδομένου του μεγέθους, του πληθυσμού και του επιπέδου οικονομικής ανάπτυξης της χώρας και δεν θα προκαλέσει στατιστικό αποτέλεσμα σε σχέση με τις επιλέξιμες περιφέρειες σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, ακόμα και εντός της τρέχουσας δημοσιονομικής περιόδου,

ΙΣΤ.λαμβάνοντας υπόψη ότι με την ένταξη της Τουρκίας, η πολιτική συνοχής της ΕΕ θα προσελάμβανε εντελώς νέες διαστάσεις, καθώς η πολιτική αυτή δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ μέχρι σήμερα σε χώρα τέτοιου μεγέθους, με τόσο χαμηλό επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και τόσο οξείες περιφερειακές ανισότητες,

ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι στα συμπεράσματα της Προεδρίας, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου του 2006, υπογράμμισε ότι η ΕΕ θα πρέπει κατά την εισδοχή νέων μελών να εξακολουθήσει να είναι σε θέση «να διατηρήσει τη δυναμική της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης» και ότι «θα πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια για να διαφυλαχθεί η συνοχή και η αποτελεσματικότητα της Ένωσης»,

ΙΗ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή, με την Ανακοίνωσή της 8ης Νοεμβρίου 2006, ζητεί, πριν από κάθε περαιτέρω διεύρυνση, να αναλύονται επακριβώς και εκ των προτέρων οι επιπτώσεις στον κοινοτικό προϋπολογισμό, λαμβάνοντας υπόψη τη μελλοντική εξέλιξη των συναφών τομέων πολιτικής όπως η γεωργία και η πολιτική συνοχής,

ΙΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η περιφερειακή πολιτική, ως μία από τις μεγαλύτερες θέσεις του κοινοτικού προϋπολογισμού, θα συζητηθεί εντατικά - κυρίως σ'ό,τι αφορά τα κριτήρια αποτελεσματικότητας - στο πλαίσιο της προβλεπόμενης για το 2008/2009 αναθεώρησης του δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ,

Κ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σε μια Ένωση που εξακολουθεί να διευρύνεται, η αποδοτικότητα των κοινοτικών πολιτικών είναι απαραίτητη περισσότερο από ποτέ, καθώς η αποτελεσματικότητα της πολιτικής συνοχής της και η πραγματική προστιθέμενη αξία της εξαρτώνται σε σημαντικό βαθμό από τους διαθέσιμους χρηματοδοτικούς πόρους· ως εκ τούτου πρέπει να δοθεί τεράστια προσοχή στην αναθεώρηση του συστήματος ιδίων πόρων της Κοινότητας,

1.  είναι της γνώμης ότι η δυνατότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εντάσσει νέα μέλη σημαίνει ιδίως ότι πρέπει να μπορεί να επιδιώκει τους στόχους της κοινωνικής, οικονομικής και εδαφικής συνοχής στο πλαίσιο των δεδομένων της δημοσιονομικής πολιτικής· θεωρεί συνεπώς απαραίτητο κατά την προσχώρηση κάθε υποψήφιας χώρας να αποφασίζεται το κατά πόσον η ΕΕ είναι σε θέση να δεχθεί το εν λόγω κράτος·

2.  είναι της γνώμης ότι θεσμικές, δημοσιονομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις είναι επίσης απαραίτητες στο πλαίσιο της αναθεώρησης του δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ· εν προκειμένω, είναι πεπεισμένο ότι πρέπει να γίνει σύγκριση μεταξύ των επιπτώσεων των διαφόρων βασικών χρηματοδοτικών μέσων (Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, Ταμείου Συνοχής, Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου για την Ανάπτυξη της Υπαίθρου) στην ανάπτυξη της ΕΕ των27, ούτως ώστε να μπορέσουν να ληφθούν οι ενδεδειγμένες δημοσιονομικές αποφάσεις·

3.  θεωρεί ότι οι μελλοντικές διευρύνσεις δεν θα πρέπει να έχουν ως αποτέλεσμα να χάνουν ολοένα περισσότερες περιφέρειες την επιλεξιμότητά τους για χρηματοδότηση στο πλαίσιο του ισχύοντος στόχου 1 της πολιτικής συνοχής εξαιτίας του στατιστικού αποτελέσματος, χωρίς να έχουν όντως εξαλειφθεί οι υφιστάμενες ανισότητες·

4.  τονίζει ότι μια τίμια και αποτελεσματική πολιτική συνοχής είναι αδύνατη χωρίς την αύξηση των κοινοτικών δαπανών στο 1,18 % του ΑΕΕ της ΕΕ, όπως δήλωσε το Κοινοβούλιο με το ψήφισμά του της 8ης Ιουνίου 2005 σχετικά με τις πολιτικές προκλήσεις και τα δημοσιονομικά μέσα της διευρυμένης Ένωσης 2007-2013[9]·

5.  λυπάται, ως εκ τούτου, που η Ανακοίνωση της Επιτροπής της 8ης Νοεμβρίου για τη στρατηγική διεύρυνσης και τις κυριότερες προκλήσεις για το διάστημα 2006-2007 δεν προβαίνει σε εις βάθος ανάλυση των οικονομικών επιπτώσεων των μελλοντικών διευρύνσεων·

6.  καλεί την Επιτροπή να υποβάλει λεπτομερή ανάλυση των επιπτώσεων προκειμένου να καταστεί δυνατή η δέουσα εκτίμηση του συνολικού αντικτύπου της προσχώρησης της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας στη διαρθρωτική πολιτική·

7.  ζητεί επίσης από την Επιτροπή, εξετάζοντας χωριστά την περίπτωση κάθε κράτους, να υπολογίζει ανά τακτά διαστήματα σ'ό,τι αφορά τις μελλοντικές διευρύνσεις ποιες δαπάνες ενδέχεται να προκύψουν για την Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της περιφερειακής πολιτικής, εφόσον εφαρμόζονται τροποποιημένα και διευρυμένα κριτήρια, και ποιες θα είναι οι συνέπειες για τη μέχρι τότε επιλεξιμότητα των περιφερειών· σημειώνει ως προς αυτό ότι μπορούν επίσης να χρησιμοποιούνται οι βάσεις δεδομένων και τα αναλυτικά μέσα του Δικτυακού Παρατηρητηρίου της Ευρωπαϊκής Χωροταξίας· εκτιμά ότι πρέπει επίσης να δοθεί προσοχή στη βελτίωση της συγκέντρωσης των διαφόρων χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ·

8.  είναι της γνώμης ότι πρέπει να διεξάγονται συνεχώς εκτιμήσεις, βασιζόμενες στην κτηθείσα εμπειρία από τις προηγούμενες διευρύνσεις, των δημοσιονομικών επιπτώσεων των μελλοντικών διευρύνσεων καθώς και των επιπτώσεών τους από άποψη αποτελεσματικότητας· πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι κοινωνικο-οικονομικές εξελίξεις που θα συντελεσθούν κατά τη διάρκεια της τρέχουσας περιόδου προγραμματισμού στις νέες χώρες συνοχής, προκειμένου να καταστρωθούν σενάρια για τη μελλοντική χρηματοδότηση της πολιτικής συνοχής της ΕΕ·

9.  υπογραμμίζει τη σημασία μιας αυστηρότατης προσέγγισης υπό την έννοια της ποσοτικής και ποιοτικής αξιολόγησης της χρήσης των Διαρθρωτικών Ταμείων που προϋποθέτει σθεναρή διαχείριση και δέοντα έλεγχο για τη βελτιστοποίηση της σχέσης κόστους/ωφελείας των δαπανών της Ένωσης για τον τομέα της συνοχής, προς όφελος των ευρωπαίων πολιτών·

10. καλεί την Επιτροπή να αφιερώσει ένα κεφάλαιο στη νέα της, 4η έκθεση για τη συνοχή, στην άποψή της ως προς την βιωσιμότητα της ακολουθούμενης πολιτικής συνοχής και στα μελλοντικά μέτρα που θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να έχουν αντίκτυπο στην πολιτική συνοχής·

11. εκτιμά ότι, δεδομένης της υφισταμένης κατάστασης του συστήματος πόρων της ΕΕ, είναι δύσκολο να χρηματοδοτηθεί οποιαδήποτε μελλοντική διεύρυνση χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η αποτελεσματικότητα των σημερινών πολιτικών συνοχής·

12. ζητεί επίμονα από την Επιτροπή να παρουσιάσει με ανακοίνωσή της σχέδιο σταδιακού προτύπου για την πολιτική συνοχής, το οποίο θα επιτρέπει μεγαλύτερη διαφοροποίηση μεταξύ προενταξιακής ενίσχυσης και ενίσχυσης προς κράτος μέλος και θα δίνει τη δυνατότητα σε δυνητικά υποψήφιες χώρες να λαμβάνουν αποτελεσματική υποστήριξη για την περιφερειακή ανάπτυξη, που θα εξαρτάται από την πολιτική τους πρόοδο, πριν την ενδεχόμενη ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση·

13. ζητεί ειδικά για την Τουρκία ένα σταδιακό σχέδιο που θα εστιάζεται περισσότερο σε ορισμένα θέματα (τομείς δραστηριοτήτων, δομή της διοίκησης, ισότητα) και περιφέρειες ενίσχυσης, προκειμένου να αποφευχθεί η άνευ άλλης σκέψεως εφαρμογή των συνήθων προενταξιακών χρηματοδοτικών μηχανισμών και να επιτευχθούν στους τομείς της συνοχής και της ανάπτυξης αποτελέσματα που θα ανταποκρίνονται καλύτερα στους στόχους·

14. διαπιστώνει ότι ένα σταδιακό σχέδιο της περιφερειακής πολιτικής σε συνάρτηση με την πολιτική πρόοδο των υπό ένταξη κρατών μπορεί επίσης να έχει τη μορφή ειδικής συμμετοχής στην ΕΕ ή αναβαθμισμένης συμμετοχής στον «ΕΟΧ+»·

15. ζητεί τη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη διαδικασία συναπόφασης για την αξιολόγηση και αναθεώρηση της προενταξιακής ενίσχυσης, από το 2010 και εξής·

16. καλεί την Επιτροπή να δώσει έναν ακριβέστερο ορισμό στην «ενισχυμένη πολιτική γειτονίας» και να εξετάσει περισσότερο σε αυτό το πλαίσιο το θέμα των μέσων για τη διαρθρωτική ενίσχυση·

17. θεωρεί ουσιώδες για την αποτελεσματικότητα της πολιτικής συνοχής να αυξηθεί μελλοντικά η ιδία ευθύνη των κρατών μελών μέσω μεγαλύτερων εθνικών ποσοστών συγχρηματοδότησης, ιδίως δε για τις περιοχές που έχουν ήδη λάβει χρηματοδοτήσεις της ΕΕ σε πολλές περιόδους προγραμματισμού·

18. προτείνει, στο πλαίσιο των συζητήσεων σχετικά με τη μελλοντική πολιτική συνοχής, να χρησιμοποιήσει περισσότερο η Ευρωπαϊκή Ένωση την ώθηση που δίνει η χρηματοδότηση δανείων ιδίως προς χώρες και περιφέρειες που έχουν ήδη λάβει κοινοτική χρηματοδότηση για πολλά χρόνια, προκειμένου να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της κοινοτικής στήριξης·

19. είναι της γνώμης ότι θα πρέπει να ισχύσουν σε αυτό το πλαίσιο πιο ευνοϊκοί όροι για τη χρηματοδότηση δανείων και επιδοτήσεων για τις ολιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες της ΕΕ·

20. καλεί την Επιτροπή να εκπονήσει προτάσεις για μια μελλοντική πολιτική συνοχής περισσότερο προσαρμοσμένη στις πραγματικές ανάγκες των περιφερειών, δεδομένου ότι οι περιφέρειες οι οποίες λαμβάνουν ενίσχυση από κοινοτικά κονδύλια για 10, 20 ή 30 χρόνια έχουν σαφώς επιτύχει διαφορετικό επίπεδο ανάπτυξης από αυτές που δεν έχουν λάβει ακόμη χρηματοδότηση· εκτιμά ότι η μεγαλύτερη διαφοροποίηση θα είναι ενδεχομένως η απάντηση στις μελλοντικές προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η πολιτική συνοχής της ΕΕ·

21. εκφράζει ανησυχία για το γεγονός ότι σε ορισμένες περιφέρειες η στοχοθέτηση της κοινοτικής ενίσχυσης είναι ανεπιτυχής, με αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνεται βελτίωση της κατάστασης στις εν λόγω περιφέρειες παρά τη μακροχρόνια χρηματοδοτική υποστήριξη, με αποτέλεσμα τη σπατάλη των κοινοτικών πόρων· ζητεί ορισμό μιας μέγιστης χρονικής περιόδου κατά τη διάρκεια της οποίας οι περιφέρειες θα δύνανται να λαμβάνουν διαρθρωτική χρηματοδότηση, με στόχο την αποφυγή καταστάσεων κατά τις οποίες οι περιφέρειες που λαμβάνουν κοινοτική στήριξη για πολλά χρόνια εξακολουθούν να παραμένουν στο ίδιο χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης·

22. ζητεί να χρησιμοποιηθούν περισσότερα ιδιωτικά κεφάλαια ως πηγή συγχρηματοδότησης της διαρθρωτικής ενίσχυσης και να διευκολυνθεί σημαντικά η ιδιωτική συγχρηματοδότηση έργων και προγραμμάτων των Διαρθρωτικών Ταμείων·

23. ζητεί οι μελλοντικές διαρθρωτικές ενισχύσεις να διαμορφωθούν κατά τρόπο ώστε να αποφεύγονται οι μετεγκαταστάσεις καθώς και η ενίσχυση από την ΕΕ των μετεγκαταστάσεων επιχειρήσεων· είναι της γνώμης ότι η Επιτροπή πρέπει, λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος των εν λόγω επιχειρήσεων, να εξετάζει με κριτικό πνεύμα, στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής, κατά πόσον οι χορηγούμενες επιδοτήσεις επηρεάζουν την απόφαση των επιχειρήσεων σχετικά με τον τόπο εγκατάστασής τους·

24. διαπιστώνει ότι η επιτυχία της πολιτικής συνοχής σχετίζεται με τις εθνικές οικονομικές πολιτικές και ότι ιδίως η υλοποίηση των εθνικών σχεδίων δράσης (ΕΣΔ) για την στρατηγική της Λισσαβώνας επηρεάζει την επιτυχία της πολιτικής συνοχής·

25. ζητεί, ως εκ τούτου, από την Επιτροπή και το Συμβούλιο να εξετάσουν τη σύνδεση της χορήγησης πόρων στο πλαίσιο της μελλοντικής πολιτικής συνοχής με μία ευνοϊκή βιώσιμη εθνική αναπτυξιακή πολιτική που πρέπει να προσδιορίζεται βάσει αξιόπιστων ποσοτικών και ποιοτικών δεικτών, που δεν θα καλύπτουν μόνο το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ, προκειμένου να αυξηθεί έτσι η αποτελεσματικότητα της πολιτικής συνοχής·

26. ζητεί επίμονα από την Επιτροπή να εξασφαλίσει ότι, στο πλαίσιο των μελλοντικών προγραμμάτων περιφερειακής ανταγωνιστικότητας και εδαφικής συνεργασίας, η χρηματοδότηση θα επικεντρώνεται στον εξευρωπαϊσμό της περιφερειακής οικονομίας και σε υποδομές ευρωπαϊκής σημασίας·

27. ζητεί να χρησιμοποιούνται περισσότερο στο μέλλον τα διαρθρωτικά ταμεία για την απάμβλυνση των συνεπειών της δημογραφικής αλλαγής και της αντίστοιχης περιφερειακής μετανάστευσης·

28.θεωρεί ότι μελλοντικά το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο πρέπει να χρησιμοποιείται περισσότερο ως οριζόντιο μέσον προκειμένου, μεταξύ άλλων, να βοηθά τις περιφέρειες να αντιμετωπίζουν τις κοινωνικές προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης καθώς και τα αποτελέσματα της δημογραφικής αλλαγής·

29.  υπογραμμίζει ότι τα αποτελέσματα της πολιτικής συνοχής μπορούν να ελεγχθούν μόνον εάν η διάθεση των Διαρθρωτικών Ταμείων είναι διαφανής και ζητεί, για τον λόγο αυτόν, να εφαρμόσει η Ευρωπαϊκή Ένωση πολύ αυστηρά κριτήρια σε σχέση με τη διαφάνεια στη χρησιμοποίηση των ενισχύσεων·

31. ζητεί να επιβάλλονται αυστηρότερες κυρώσεις σε περιπτώσεις αποδεδειγμένης κατάχρησης ενισχύσεων και να εφαρμόζονται αποτελεσματικότερες διαδικασίες για την ανάκτηση των πόρων·

32. επισημαίνει ότι η επιτυχής καταπολέμηση της διαφθοράς και η δημιουργία των διοικητικών δυνατοτήτων για την εκτέλεση των προγραμμάτων των διαρθρωτικών ταμείων με αποτελεσματικότητα και διαφάνεια αποτελούν καθοριστικές προϋποθέσεις για την απολαβή διαρθρωτικών ενισχύσεων· ζητεί συνεπή και αυστηρή εφαρμογή των μέσων ελέγχου·

33. ζητεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να λάβουν υπόψη όλα τα ανωτέρω κατά την ενδιάμεση αναθεώρηση του ισχύοντος δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ·

33. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή, καθώς και στην Επιτροπή των Περιφερειών.

• [1]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, ΕΕ C 291Ε, 30.11.2006, σ. 402.
• [2]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P6_TA-PROV(2006)0568.
• [3]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P6_TA-PROV(2006)0569.
• [4]  ΕΕ C 227E της 21.9.2006, σελ. 163.
• [5]  12877/05, 4.10.2005
• [6]  10633/1/06 της 17.6.2006.
• [7]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P6_TA(2006)0381.
• [8]  ΕΕ C 139 της 14.6.2006, σελ. 1.
• [9]  ΕΕ C 124 E, της 25.5.2006, σελ. 373.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

I. Οριοθέτηση του θέματος και ορισμός των «μελλοντικών διευρύνσεων»

Η παρούσα έκθεση πρωτοβουλίας ασχολείται με το θέμα των επιπτώσεων των μελλοντικών διευρύνσεων της ΕΕ στην αποτελεσματικότητα της πολιτικής συνοχής και του ενδεδειγμένου τρόπου σχεδιασμού της στο μέλλον, προκειμένου να μπορεί να έχει και στη συνέχεια τα επιθυμητά αποτελέσματα σε σχέση με την εξισορρόπηση και την ανάπτυξη.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε πρόσφατα, σε μια έκθεση για τη στρατηγική της διεύρυνσης και με τη συναίνεση αρκετών πολιτικών Ομάδων, να ληφθεί περισσότερο υπόψη σε μελλοντικές διευρύνσεις η ικανότητα της Κοινότητας να εντάξει νέα κράτη μέλη.[1] Εδώ πρέπει να συμπεριληφθεί και η δυνατότητα της Ένωσης να επιδιώξει τους στόχους της κοινωνικής, οικονομικής και εδαφικής συνοχής στο πλαίσιο των δεδομένων της δημοσιονομικής πολιτικής.

Η διαρθρωτική πολιτική θα εξεταστεί και στο πλαίσιο της προβλεπόμενης για το 2008/2009 αναθεώρησης του κοινοτικού προϋπολογισμού (η σχετική έκθεση της Επιτροπής προβλέπεται για τις αρχές του 2009). Καθώς στα θέματα της διοργανικής συμφωνίας για τον προϋπολογισμό 2007-2023 συμπεριλήφθηκε ο προβληματισμός για την αποτελεσματικότητα, θα γίνει εντατική συζήτηση ειδικά για τη διαρθρωτική και περιφερειακή πολιτική, που είναι από τις μεγαλύτερες θέσεις του προϋπολογισμού.[2] Ως εκ τούτου , είναι σημαντικό να εξεταστούν τρόποι και δυνατότητες για την αύξηση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής συνοχής.

Η έκθεση αναλύει πρώτα ως μελλοντικές διευρύνσεις την προσχώρηση της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας που έγινε την 1η Ιανουαρίου 2007. Τυπικά, βέβαια, εδώ δεν πρόκειται για «μελλοντικές διευρύνσεις», αφού αυτός ο γύρος διεύρυνσης ελήφθη ήδη υπόψη στη νέα δημοσιονομική προοπτική για την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013. Παρόλα’ αυτά, ιδίως ως προς την περιφερειακή και διαρθρωτική πολιτική, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι δεν έχει μέχρι τώρα υπολογιστεί το στατιστικό αποτέλεσμα της μικρής οικονομικής δύναμης των χωρών αυτών στην επιλεξιμότητα άλλων περιφερειών, θα αρχίσει δε να φαίνεται μόλις το 2014.

Επιπροσθέτως, η έννοια των μελλοντικών διευρύνσεων αφορά τα κράτη που έχουν επισήμως το καθεστώς της υποψήφιας χώρας και με τα οποία η ΕΕ έχει ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις, έστω και με ανοιχτή έκβαση, δηλαδή αφενός την Τουρκία και αφετέρου την Κροατία.

Ακόμα, ως δυνάμει υποψήφιες για ένταξη θεωρούνται οι άλλες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων (Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, και η Σερβία μαζί με το Κοσσυφοπέδιο), οι οποίες λαμβάνουν επίσης ήδη προενταξιακή ενίσχυση στο πλαίσιο του μέσου προενταξιακής βοήθειας (IPA). Η Μακεδονία υπέβαλε στις 22 Μαρτίου 2004 αίτηση ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και είναι μέχρι σήμερα η μόνη χώρα των Δυτικών Βαλκανίων με καθεστώς υποψήφιας χώρας.[3]

Το σύνολο των εννέα προαναφερθεισών υπό ένταξη και υποψηφίων χωρών θα αποκαλούνται στη συνέχεια BKL-9. Η έκθεση ασχολείται με το σύνολο των BKL-9, που θα μπορούσαν όλες να προσχωρήσουν μεσοπρόθεσμα στην Ένωση, αν και σε διαφορετικές ημερομηνίες. Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για την εκπόνηση της έκθεσης κάνουν, ωστόσο, διαχωρισμό μεταξύ των διαφόρων υπό ένταξη χωρών, οι οποίες κατατάχθηκαν σε ομάδες ανάλογα με την πρόοδο των διαπραγματεύσεων.

Η έκθεση δεν ασχολείται με άλλες χώρες με τις οποίες η ΕΕ έχει συνάψει συμφωνίες εταιρικής σχέσης (Ουκρανία, Ρωσία) ή συμπεριλαμβάνονται στο Ευρωπαϊκό Μέσο Γειτονίας και Εταιρικής Σχέσης (ENPI), διότι μπορούν να θεωρηθούν δυνάμει υποψήφιες χώρες μόνο σε πολύ μεγάλο βάθος χρόνου.

II. Όροι πλαίσιο της μελλοντικής περιφερειακής πολιτικής

Η πρόοδος ως προς τη σύγκλιση στην ΕΕ

Η ευρωπαϊκή πολιτική συνοχής έχει να παρουσιάσει σημαντικές επιτυχίες. Η ενίσχυση της διεύρυνσης προς νότο θεωρείται υποδειγματική. Εδώ, χάρη στα αθροιστικά αποτελέσματα των διαρθρωτικών ταμείων, στο διάστημα 1989-1999 το ΑΕγχΠ αυξήθηκε στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες και ξεπέρασε το 70 % (από 63,5 %) του κοινοτικού μέσου όρου.[4] Σήμερα, πολλές από τις πρώην υπό ένταξη περιφέρειες έχουν ξεπεράσει το όριο του 75 % ή του 90 %.

Ο απολογισμός για την προς ανατολάς διεύρυνση είναι, ωστόσο, πιο συγκρατημένος. Βέβαια, και η πρόκληση είναι εδώ πολύ μεγαλύτερη. Το αρχικό οικονομικό επίπεδο σύγκλισης ήταν χαμηλότερο, ενώ ταυτόχρονα έπρεπε να επιτελεστεί μια ριζική αλλαγή του πολιτικού συστήματος. Με τη διεύρυνση από 15 σε 25 κράτη μέλη, η έκταση της ΕΕ αυξήθηκε κατά 23 % και ο πληθυσμός αυξήθηκε κατά 20 %, όμως η προστιθέμενη αξία αυξήθηκε μόλις κατά 5 %. Το μέσο εισόδημα της ΕΕ των 10 κατέστη, βέβαια, δυνατόν να αυξηθεί από 44 % το 1997 σε 50 % του μέσου εισοδήματος της ΕΕ των 15 το 2005[5], αλλά η Επιτροπή περιμένει την προσέγγιση των συνθηκών ζωής (επίτευξη του ορίου του 75 %) μόλις για το έτος 2040. Διάφορα οικονομικά ινστιτούτα θεωρούν δεδομένο ότι η ανάπτυξη θα μπορούσε να μειωθεί εν μέρει δραστικά στα κράτη μέλη της ΕΕ των 10, πράγμα που θα είχε ως συνέπεια να διαρκέσει πολύ περισσότερο η διαδικασία προσέγγισης.[6]

Όμως πολλά διαρθρωτικά προβλήματα παραμένουν άλυτα και στην ΕΕ των 15 ή εκδηλώνονται νέες αδυναμίες τόπου εγκατάστασης εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης. Πολλές περιφέρειες πλήττονται από το κλείσιμο επιχειρήσεων και τα μεγάλα ποσοστά ανεργίας. Η προαναφερθείσα προσαρμογή της οικονομικής δύναμης της ΕΕ των 10 σε εκείνη της ΕΕ των 15 αποδίδεται στο μεταξύ και σε μια σχετική οικονομική αδυναμία της «παλαιάς» ΕΕ των15.

Η οικονομική προσαρμογή επιτελείται στα περισσότερα κράτη μέλη στο πλαίσιο δημόσιων προϋπολογισμών που υφίστανται πίεση. Έξι από τα δέκα νέα κράτη μέλη (η Πολωνία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία, η Μάλτα και η Κύπρος) έχουν ήδη παραβιάσει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.[7] Οι προϋπολογισμοί ακόμα και μεγάλων κρατών μελών, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, παρουσίασαν τα τελευταία χρόνια ελλείμματα που είναι ασύμβατα με το Σύμφωνο Σταθερότητας. Αυτό θα επηρεάσει αρνητικά τις δυνατότητες και τη διάθεση πολλών κρατών μελών να συμβάλουν στον κοινοτικό προϋπολογισμό και, ως εκ τούτου, στην πολιτική συνοχής.

Σε αυτό έρχονται να προστεθούν οι επικείμενες δημόσιες δαπάνες που συνοδεύουν τη δημογραφική αλλαγή. Σε μία ανακοίνωση του Συμβουλίου Οικονομίας και Οικονομικών της 13.02.2006[8] αναφέρεται ότι το μέσο κοινοτικό ποσοστό των δημοσίων δαπανών εξαιτίας της γήρανσης θα αυξηθεί κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕγχΠ και το μέσο ετήσιο ποσοστό ανάπτυξης της ΕΕ των 25 θα μειωθεί σημαντικά, συγκεκριμένα από 2,2 % στο διάστημα 2004–2010 σε 1,4 % στο διάστημα 2030–2050.

Η ικανότητα αφομοίωσης και η πρόκληση των μελλοντικών διευρύνσεων

Σε μια απόφαση της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου [9] αναφέρεται ότι η ΕΕ πρέπει κατά την εισδοχή νέων μελών να εξακολουθήσει να είναι σε θέση «να διατηρήσει τη δυναμική της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης». Επίσης, «πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια για την ενίσχυση της συνοχής και της αποτελεσματικότητας της Ένωσης». Επομένως, η ικανότητα απορρόφησης σημαίνει ως προς την πολιτική συνοχής ότι δεν πρέπει να χάσουν την επιλεξιμότητά τους εξαιτίας του «στατιστικού αποτελέσματος» άλλες, «παλαιές» περιφέρειες ή χώρες της Κοινότητας χωρίς να έχει βελτιωθεί εκεί η ανταγωνιστικότητα και χωρίς να έχει προχωρήσει η διαρθρωτική αλλαγή.

Η απώλεια των διαρθρωτικών ενισχύσεων ή η προγραμματισμένη λήξη τους εξαιτίας της προς ανατολάς διεύρυνσης αποτέλεσε ήδη πρόβλημα για πολλές περιφέρειες της ΕΕ των 15. Αν προσχωρούσαν σήμερα όλες μαζί οι BKL-9, τότε βάσει εκτιμήσεων της επιστημονικής υπηρεσίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, πάνω από το ένα τρίτο των σημερινών περιφερειών στήριξης θα έχαναν το καθεστώς της περιφέρειας του στόχου 1.[10] Μόνον οι χώρες της Βαλτικής και η Σλοβακία δεν θα έχαναν περιφέρειες στήριξης. Το μεγαλύτερο πλήγμα θα το δεχόταν η Ιταλία, η Γερμανία, η Μάλτα, η Ισπανία, η Ελλάδα και η Γαλλία. Τα κράτη μέλη Ελλάδα, Κύπρος και Σλοβενία θα έπρεπε να αποχωρήσουν από το Ταμείο Συνοχής (90 %). Η Τσεχική Δημοκρατία θα βρισκόταν λίγο πριν από την υπέρβαση του ορίου του 90 %.

Σύμφωνα με επιστημονικούς υπολογισμούς, αν προσχωρούσαν σήμερα στην ΕΕ όλες οι BKL-9, θα έπρεπε να είναι διαθέσιμος ένας προϋπολογισμός ύψους 150,2 δισ. ευρώ για να μπορούν να γίνουν οι επενδύσεις από τα διαρθρωτικά ταμεία που φαίνονται ήδη σήμερα αναγκαίες.[11] Το ποσόν αυτό είναι εντελώς δυσανάλογο προς την ενδεχόμενη συνεισφορά των BKL-9 στον διαρθρωτικό προϋπολογισμό (αύξηση κατά περίπου 4 %).[12]

Μια τέτοια αύξηση των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων δεν είναι ρεαλιστική από πολιτική άποψη. Επίσης, δεν είναι πολύ εύλογο να γίνει ως συνέπεια μια αντίστοιχη γραμμική μείωση των πόρων στήριξης για τις μέχρι τώρα χώρες-αποδέκτες: έτσι, η Πολωνία, για παράδειγμα, θα έπρεπε να υποστεί κατά την τρέχουσα περίοδο μείωση των διαρθρωτικών πόρων της τάξεως σχεδόν του 50 %.

Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι τα σενάρια διεύρυνσης που παρουσιάστηκαν δεν θα πραγματοποιηθούν ταυτόχρονα. Μέχρι τώρα, το μόνο βέβαιο είναι ότι τα στατιστικά αποτελέσματα της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας που προσχώρησαν το 2007, θα εμφανιστούν στην επόμενη περίοδο στήριξης. Όμως όλες οι χώρες που λαμβάνουν προενταξιακή ενίσχυση έχουν ως στόχο τη σύντομη ένταξή τους στην ΕΕ. Σήμερα δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί με ακρίβεια ούτε ο χρονικός ορίζοντας της ένταξης κάθε επιμέρους χώρας ούτε η οικονομική ανάπτυξη της ΕΕ. Η υποτιθέμενη άμεση απορρόφηση της τάξεως του 4 % δεν είναι, επίσης, πιθανή για όλες τις χώρες, ωστόσο πρέπει παρόλα’ αυτά να καταστούν σαφείς οι διαστάσεις των επικειμένων διευρύνσεων βάσει των ισχυόντων κανόνων διαρθρωτικής πολιτικής. Ήδη αυτή η απλουστευμένη παρουσίαση καθιστά σαφές ότι οι επικείμενες διευρύνσεις ως σύνολο συνιστούν από τη σκοπιά της σημερινής διαρθρωτικής πολιτικής υπερβολική επιβάρυνση για την Κοινότητα.

Ωστόσο, οι υπολογισμοί δείχνουν επίσης ότι οι επιμέρους προσχωρήσεις διαφέρουν σημαντικά ως προς τις επιπτώσεις τους στην Ένωση. Η Τουρκία συνιστά από κάθε άποψη μια ειδική περίπτωση. Αν υποθέσουμε πως η Τουρκία ήταν ήδη σήμερα μέλος της ΕΕ, τότε βάσει στατιστικής εκτίμησης θα λάμβανε ποσοστό 27,3 % των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων. Αυτό το ποσόν, που θα ανερχόταν σε περίπου 16 δισ. ευρώ ετησίως, συμφωνεί ως προς το μέγεθός του με μια εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2024, που θεωρεί δεδομένο ετήσιο ποσόν της τάξεως των 22,4 δισ. ευρώ με ρυθμούς ανάπτυξης 4-5 % και απορρόφηση 4%.[13] Άλλοι υπολογισμοί θεωρούν δεδομένο για το 2025, για τη διαρθρωτική πολιτική και μόνο, ποσόν μέχρι και 26 δισ. ευρώ ετησίως για την Τουρκία.[14]

III. Σκέψεις του εισηγητή

Από τις προγνώσεις που παρουσιάστηκαν σχετικά με την ανάπτυξη, φαίνεται ότι με την προσχώρηση των πιθανών υπό ένταξη χωρών, στη διευρυμένη ΕΕ θα αυξανόταν γι’ άλλη μια φορά δραματικά η απόκλιση μεταξύ των περιφερειών ως προς την ευημερία. Αυτή η πρόκληση για μια πολιτική συνοχής που θα έχει ως στόχο την περιφερειακή εξισορρόπηση γίνεται ακόμα μεγαλύτερη από την κρίση των δημοσίων προϋπολογισμών και την αυξανόμενη παγκόσμια πίεση του ανταγωνισμού, και εντός της ΕΕ των 27. Ταυτόχρονα, εντείνεται η προσδοκία ότι η ευρωπαϊκή διαρθρωτική πολιτική θα αποτελέσει αποτελεσματική συνεισφορά στη στρατηγική της Λισαβόνας . Έτσι, οι προκλήσεις για την ευρωπαϊκή περιφερειακή πολιτική θα αυξηθούν περισσότερο από τους πόρους που διατίθενται γι’ αυτήν. Η διατήρηση των στόχων της πολιτικής συνοχής μπορεί να επιτευχθεί μόνο με μια κλιμακωτή εκτέλεση της διαδικασίας διεύρυνσης και με μεταρρυθμίσεις που θα αυξήσουν την αποτελεσματικότητα των υφισταμένων μέσων.

Κλιμακωτά πρότυπα για την ευρωπαϊκή περιφερειακή πολιτική

Για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις στην Ένωση, ενώ ταυτόχρονα θα προσφερθεί στις πιθανές υποψήφιες χώρες μια ενδιαφέρουσα προοπτική ανεξάρτητα από την πλήρη ένταξη στην Ένωση, η Επιτροπή θα πρέπει να αναπτύξει κλιμακωτά πρότυπα που θα επιτρέπουν να γίνει περαιτέρω διαφοροποίηση μεταξύ της προενταξιακής ενίσχυσης και της πλήρους ένταξης στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής. Αυτό ισχύει ιδίως για την Τουρκία. Πρέπει να δημιουργηθούν αντίστοιχα πρότυπα διαρθρωτικής πολιτικής που θα διαμορφώνονται ανάλογα με την οικονομική και πολιτική πρόοδο των υποψηφίων χωρών και θα μπορούν επίσης να εκφράζουν μια ιδιαίτερη μορφή συμμετοχής στην ΕΕ ή μια αναβαθμισμένη συμμετοχή στον «ΕΟΧ+». Πρέπει επίσης να είναι δυνατή η μείωση ή η λήξη των μέτρων της διαρθρωτικής πολιτικής. Επίσης, πρέπει να οριστεί διεξοδικότερα η διάσταση της διαρθρωτικής πολιτικής στην «ενισχυμένη πολιτική γειτονίας».

Στοιχεία μιας αποτελεσματικής περιφερειακής πολιτικής

Η αποτελεσματικότητα της περιφερειακής πολιτικής θα μπορούσε να διατηρηθεί ή και να ενισχυθεί ακόμα και με στενό οικονομικό περιθώριο χάρη στην ώθηση που δίνει η χρηματοδότηση δανείων. Επίσης, η ευρωπαϊκή ενίσχυση θα μπορούσε να γίνει πιο αποτελεσματική μέσω μεγαλύτερης αναλογίας εθνικής συγχρηματοδότησης και απλούστευσης των δυνατοτήτων για ιδιωτική συγχρηματοδότηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Πέρα από αυτό, πρέπει να εξεταστεί η σχέση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής συνοχής με τις εθνικές οικονομικές πολιτικές. Γι’ αυτό, η Κοινότητα θα μπορούσε να συνδέσει τη χορήγηση πόρων με μια καλή εθνική αναπτυξιακή πολιτική.

Τα επίκεντρα της ενίσχυσης πρέπει να εξεταστούν συστηματικά και ως προς το περιεχόμενό τους. Ιδίως τα προγράμματα για την ενίσχυση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας πρέπει να στοχεύουν περισσότερο στη διεθνοποίηση της περιφερειακής οικονομίας και την επέκταση διεθνών καίριων υποδομών, προκειμένου να δώσουν μεγαλύτερη ώθηση στην ανάπτυξη. Επίσης, τα διαρθρωτικά ταμεία πρέπει να παίζουν καταρχήν μεγαλύτερο ρόλο στην αντιμετώπιση των συνεπειών της δημογραφικής αλλαγής και της παγκοσμιοποίησης. Η αποτελεσματικότητα των επιδοτήσεων επιχειρήσεων πρέπει, αντίθετα, να εξεταστεί με κριτικό πνεύμα, γιατί προφανώς ο ρόλος τους ως παράγοντα τόπου εγκατάστασης δεν είναι καθοριστικός.

Τέλος, πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω η διαφάνεια κατά τη χορήγηση πόρων. Η εξέταση της πολιτικής στοχοθεσίας μπορεί να είναι επιτυχής μόνον εάν είναι αρκούντως σαφές πώς και πού ακριβώς χρησιμοποιούνται οι πόροι των διαρθρωτικών ταμείων. Απολύτως απαραίτητη είναι επίσης η καταπολέμηση της διαφθοράς και της κατάχρησης, που πρέπει να είναι ουσιαστικές προϋποθέσεις για τη συμπερίληψη στην ευρωπαϊκή πολιτική συνοχής.

Τα κριτήρια για την περαιτέρω ανάπτυξη της πολιτικής συνοχής θα πρέπει να συζητηθούν κατά τον έλεγχο του προϋπολογισμού 2008/2009, αλλά και στο πλαίσιο μελλοντικών αξιολογήσεων της πολιτικής συνοχής και της προενταξιακής ενίσχυσης.

• [1]  «Έκθεση σχετικά με το έγγραφο στρατηγικής της Επιτροπής για τη διεύρυνση – 2005» P6_TA-PROV(2006)0096, ψηφοφορία στην Ολομέλεια: 16.3.2006· «Ψήφισμα σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής για τη στρατηγική διεύρυνσης και τις κυριότερες προκλήσεις για το διάστημα 2006-2007», P6 _TA-PROV(2006)568, βασισμένο στην έκθεση A6-0436/2006, ψηφοφορία στην Ολομέλεια στις 13 Δεκεμβρίου 2006· «Ψήφισμα σχετικά με τις θεσμικές πτυχές της ικανότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εντάσσει νέα κράτη μέλη», P6-TA-PROV(2006)569, βασισμένο στην έκθεση A6-0393/2006, ψηφοφορία στην Ολομέλεια στις 13 Δεκεμβρίου 2006.
• [2]  Διοργανική συμφωνία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής για δημοσιονομική πειθαρχία και χρηστή δημοσιονομική διαχείριση (ΕΕ 2006/C 139/01)
• [3]  «Επιπτώσεις των μελλοντικών διευρύνσεων στην αποτελεσματικότητα της πολιτικής συνοχής», ανακοίνωση του τμήματος διαρθρωτικής πολιτικής και πολιτικής συνοχής (Policy Department) της 31.7.2006, PE 375.308
• [4]  «Νέα εταιρική σχέση για τη συνοχή», τρίτη έκθεση για την οικονομική και κοινωνική συνοχή, Ευρωπαϊκή Επιτροπή COM(2004)107, Φεβρουάριος 2004
• [5]  «Enlargement, two years after: an economic evaluation» (Διεύρυνση, δύο χρόνια μετά:μια οικονομική αποτίμηση), Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έκτακτο έγγραφο αριθ. 24, Μάιος 2006
• [6]  «Die aktuelle Wirtschaftslage in den Ländern Mittel-, Ost- und Südeuropas» (Η σημερινή οικονομική κατάσταση των χωρών της Κεντρικής, Ανατολικής και Νότιας Ευρώπης), Wiener Institut für Internationale Wirtschaftsvergleiche, Ιούλιος 2005. Στοιχεία της EUROSTAT 2006
• [7]  «The new Member States and the Stability and Growth Pact: needs for adapting in the prospect of euro area membership?» (Τα νέα κράτη μέλη και το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης: ανάγκη προσαρμογής ενόψει της προσχώρησης στη ζώνη του ευρώ), παράρτημα έκθεσης EUROFRAME-EFN, άνοιξη 2006
• [8]  «The impact of ageing on public expenditure: projections for the EU-25 Member States on pensions, health care, long-term care, education and unemployment transfers (2004-2050)» (Οι επιπτώσεις της γήρανσης στις δημόσιες δαπάνες: πρόβλεψη μεταφορών για την ΕΕ των 25 σχετικά με τις συντάξεις, την υγειονομική περίθαλψη, τη μακροχρόνια περίθαλψη, την εκπαίδευση και την ανεργία (2004-2050)), Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Οικονομίας και Οικονομικών, ειδική έκθεση 1/2006, 13.2.2006
• [9]  Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεράσματα της Προεδρίας, με ημερομηνία 15./16.6.2006 (έγγραφο 10633/1/06 της 17.7.2006)
• [10]  «Future Enlargement and Cohesion Policy» (Μελλοντική διεύρυνση και πολιτική συνοχής), υπόμνημα του ειδικού τμήματος «Διαρθρωτική πολιτική και πολιτική συνοχής» (Policy Department) IP/B/REGI/NT/2006_08, Νοέμβριος 2006, βλ. πίνακα 3 του παραρτήματος
• [11]  «Die Auswirkungen der zukünftigen Erweiterungen auf die EU-Regionalpolitik, Berechnungen und Erläuterungen zur zukünftigen Verteilung der Strukturfonds» (Οι επιπτώσεις των μελλοντικών διευρύνσεων στην περιφερειακή πολιτική της ΕΕ, υπολογισμοί και παρατηρήσεις για τη μελλοντική κατανομή των διαρθρωτικών ταμείων), Gesellschaft für Finanz- und Regionalanalysen (GEFRA), Νοέμβριος 2006
• [12]  «Die Auswirkungen der zukünftigen Erweiterungen auf die EU-Regionalpolitik, Berechnungen und Erläuterungen zur zukünftigen Verteilung der Strukturfonds» (Οι επιπτώσεις των μελλοντικών διευρύνσεων στην περιφερειακή πολιτική της ΕΕ, υπολογισμοί και παρατηρήσεις για τη μελλοντική κατανομή των διαρθρωτικών ταμείων), Gesellschaft für Finanz- und Regionalanalysen (GEFRA), Νοέμβριος 2006
• [13]  «Fragen im Zusammenhang mit der möglichen Mitgliedschaft der Türkei in der Europäischen Union»(Θέματα που ανακύπτουν από την ενδεχόμενη ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση), έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής SEC(2004) 1202, Οκτώβριος 2004
• [14]  «Der EU-Beitritt der Türkei: Wie teuer wird die Gemeinsame Agrarpolitik» (Η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ- πόσο θα κοστίσει η Κοινή Γεωργική Πολιτική), Harald Grethe. Humboldt Universität Berlin, Agrarwirtschaft 54 (2005) τεύχος 2/ 2005

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Προϋπολογισμών (25.1.2007)

προς την Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης

σχετικά με τις επιπτώσεις των μελλοντικών διευρύνσεων στην αποτελεσματικότητα της πολιτικής για τη συνοχή
(2006/2107(INI))

Συντάκτρια γνωμοδότησης: Nathalie Griesbeck

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Προϋπολογισμών καλεί την Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:

1.  Σημειώνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, εν όψει των μελλοντικών διευρύνσεων, πρέπει να αντιμετωπίσει τρεις μείζονες προκλήσεις της πολιτικής για τη συνοχή, δηλαδή την επιδείνωση των ανισοτήτων σ' ό,τι αφορά την ανάπτυξη, τη μετατόπιση του κέντρου βάρους της πολιτικής για τη συνοχή προς ανατολάς και τις ανισότητες που εξακολουθούν να υπάρχουν εντός της Ευρώπης των Δεκαπέντε·

2.  υπενθυμίζει ότι η Επιτροπή, στις δημοσιονομικές προοπτικές 2007-2013, προέβλεπε για τις δράσεις υπέρ της περιφερειακής πολιτικής στην Βουλγαρία και στη Ρουμανία προϋπολογισμό 16,5 δισεκατομμυρίων ευρώ (εκ των οποίων 11,858 δισεκατομμύρια για τα Διαρθρωτικά Ταμεία και 4,643 για το Ταμείο Συνοχής) για την περίοδο 2010-2013[1]·

3.  εκτιμά ότι η Επιτροπή και το Συμβούλιο πρέπει, προτού μεν να αρχίζουν διαπραγματεύσεις με υποψήφια χώρα, να παρουσιάζουν προκαταρκτικά δημοσιονομικά σενάρια σχετικά με την πολιτική για τη συνοχή, κατά τη διάρκεια δε των διαπραγματεύσεων αυτών λεπτομερή δημοσιονομικά σενάρια·

4.  υπογραμμίζει τη σημασία μιας αυστηρότατης προσέγγισης υπό την έννοια της ποσοτικής και ποιοτικής αξιολόγησης της χρήσης των Διαρθρωτικών Ταμείων που προϋποθέτει σθεναρή διαχείριση και τον δέοντα έλεγχο για τη βελτιστοποίηση της σχέσης κόστους/ωφελείας των δαπανών της Ένωσης για τον τομέα της συνοχής, προς όφελος των ευρωπαίων πολιτών·

5.  τονίζει τη σημασία των εκθέσεων του Ελεγκτικού Συνεδρίου καθώς και των εκθέσεων δραστηριοτήτων της Επιτροπής ως μέσων που συμβάλλουν στην αξιολόγηση της καλής διαχείρισης των Διαρθρωτικών Ταμείων και προτίθεται να λάβει, αν χρειαστεί, τα απαραίτητα μέτρα στο πλαίσιο της ετήσιας διαδικασίας του προϋπολογισμού·

6.  εκτιμά ότι, δεδομένης της υφισταμένης κατάστασης του συστήματος πόρων της ΕΕ, είναι δύσκολο να χρηματοδοτηθεί οποιαδήποτε μελλοντική διεύρυνση χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η αποτελεσματικότητα των σημερινών πολιτικών συνοχής·

7.  τονίζει ότι η ενδιάμεση επαναδιαπραγμάτευση θα πρέπει να λάβει υπόψη την προοπτική ενδεχόμενων νέων διευρύνσεων και να υπολογίσει τον οικονομικό και δημοσιονομικό τους αντίκτυπο.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Τίτλος	Οι επιπτώσεις των μελλοντικών διευρύνσεων στην αποτελεσματικότητα της πολιτικής για τη συνοχή
Αριθμός διαδικασίας	2006/2107(INI)
Επιτροπή αρμόδια επί της ουσίας	REGI
Γνωμοδότηση της   Ημερομ. αναγγελίας στην ολομέλεια	BUDG 18.5.2006
Ενισχυμένη συνεργασία - Ημερομηνία αναγγελίας στην ολομέλεια
Συντάκτρια γνωμοδότησης   Ημερομηνία ορισμού	Nathalie Griesbeck 20.9.2004
Συντάκτης(κτρια) γνωμοδότησης που αντικαταστάθηκε/καν
Εξέταση στην επιτροπή	25.1.2007
Ημερομηνία έγκρισης	25.1.2007
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	28 0 1
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Laima Liucija Andrikienė, Richard James Ashworth, Reimer Böge, Salvador Garriga Polledo, Monica Maria Iacob-Ridzi, Janusz Lewandowski, Mario Mauro, Nina Škottová, László Surján, Herbert Bösch, Brigitte Douay, Neena Gill, Catherine Guy-Quint, Jutta Haug, Vladimír Maňka, Dan Mihalache, Gianni Pittella, Yannick Vaugrenard, Ralf Walter, Gérard Deprez, Nathalie Griesbeck, Anne E. Jensen, Jan Mulder, Kyösti Virrankoski, Wiesław Stefan Kuc, Wojciech Roszkowski, Gérard Onesta.
Αναπληρωτής(ές) παρών(όντες) κατά την τελική ψηφοφορία	Paul Rübig, Hans-Peter Martin.
Αναπληρωτής(ές) (άρθρο 178, παρ. 2) παρών(όντες) κατά την τελική ψηφοφορία
Παρατηρήσεις (πληροφορίες που διατίθενται σε μία μόνον γλώσσα)

• [1]  Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Δελτίο αριθ. 43 ΑΝΑΘ. σχετικά με τις δημοσιονομικές προοπτικές 2007-2013.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Τίτλος	Επιπτώσεις των μελλοντικών διευρύνσεων στην αποτελεσματικότητα της πολιτικής συνοχής
Αριθ. διαδικασίας	2006/2107(INI)
Επιτροπή αρμόδια επί της ουσίας Ημερομηνία αναγγελίας στην ολομέλεια της έγκρισης εκπόνησης	REGI 18.5.2006
Γνωμοδοτική(ές) επιτροπή(ες) Ημερομ. αναγγελίας στην ολομέλεια	BUDG 18.5.2006
Αποφάσισε να μη γνωμοδοτήσει   Ημερομηνία της απόφασης
Ενισχυμένη συνεργασία   Ημερομ. αναγγελίας στην ολομέλεια
Εισηγητής(ές)   Ημερομηνία ορισμού	Markus Pieper 2.5.2006
Εισηγητής(ές) που αντικαταστάθηκε(καν)
Εξέταση στην επιτροπή	18.12.2006	23.1.2007			1.2.2007
Ημερομηνία έγκρισης	20.3.2007
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+ : - : 0 :			[35] [3] [5]
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Elspeth Attwooll, Tiberiu Bărbuleţiu, Jean Marie Beaupuy, Rolf Berend, Jana Bobošíková, Antonio De Blasio, Vasile Dîncu, Gerardo Galeote, Iratxe García Pérez, Eugenijus Gentvilas, Ambroise Guellec, Pedro Guerreiro, Gábor Harangozó, Marian Harkin, Alain Hutchinson, Mieczysław Edmund Janowski, Gisela Kallenbach, Tunne Kelam, Evgeni Kirilov, Jamila Madeira, Miroslav Mikolášik, Jan Olbrycht, Maria Petre, Markus Pieper, Wojciech Roszkowski, Elisabeth Schroedter, Stefan Sofianski, Grażyna Staniszewska, Dimitar Stoyanov, Κυριάκος Τριανταφυλλίδης, Oldřich Vlasák, Vladimír Železný
Αναπληρωτής(ές) παρών(όντες) κατά την τελική ψηφοφορία	Jan Březina, Emanuel Jardim Fernandes, Ljudmila Novak, Zita Pleštinská, Richard Seeber, Czesław Adam Siekierski, László Surján, Károly Ferenc Szabó
Αναπληρωτής(ές) (άρθρο 178, παρ. 2) παρών(όντες) κατά την τελική ψηφοφορία	Andrea Losco, Horst Posdorf, Thomas Ulmer
Ημερομηνία κατάθεσης	28.3.2007
Παρατηρήσεις (πληροφορίες που διατίθενται σε μία μόνον γλώσσα)	...