SPRAWOZDANIE w sprawie mieszkalnictwa i polityki regionalnej

28.3.2007 - (2006/2108(INI))

Komisja Rozwoju Regionalnego
Sprawozdawca: Alfonso Andria

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie mieszkalnictwa i polityki regionalnej

(2006/2108(INI))

Parlament Europejski,

– uwzględniając przepisy dotyczące funduszy strukturalnych na lata 2007-2013,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 26 września 2006 r. w sprawie strategii tematycznej w sprawie środowiska miejskiego[1],

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 października 2005 r. w sprawie zagadnień urbanistycznych w kontekście rozszerzenia UE[2],

– uwzględniając rezolucję Rady z dnia 12 lutego 2001 r. w sprawie jakości architektury w środowisku miejskim i wiejskim[3],

– uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Polityka spójności i miasta: rola miast i aglomeracji w odniesieniu do wzrostu i zatrudnienia w regionach” (COM(2006)0385),

– uwzględniając komunikat Komisji dotyczący strategii tematycznej w sprawie środowiska miejskiego (COM(2005)0718),

– uwzględniając zieloną księgę Komisji z dnia 22 czerwca 2005 r. „w sprawie racjonalizacji zużycia energii, czyli jak uzyskać więcej mniejszym nakładem środków” (COM(2005)0265),

– uwzględniając porozumienie z Bristolu z dnia 7 grudnia 2005 r., które wśród ośmiu charakterystycznych cech trwałego rozwoju miast wymienia dobrze zaprojektowane i zabudowane środowisko miejskie o dobrej jakości,

– uwzględniając zrewidowaną wersję Karty Społecznej Rady Europy (STE 163), podpisaną w Strasburgu 3 maja 1996 r.,

– uwzględniając Europejską kartę mieszkalnictwa, przyjętą 26 kwietnia 2006 r. przez międzypartyjną grupę PE ds. miast i mieszkalnictwa,

– uwzględniając deklarację z Vancouver w sprawie osiedli ludzkich ogłoszoną na Konferencji Narodów Zjednoczonych na temat Osiedli Ludzkich (Habitat I), która odbyła się w dniach 31 maja - 11 czerwca 1976 r. w Vancouver,

– uwzględniając opinię Komitetu Regionów (345/2006) oraz opinię Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (407/2007), zgodnie z art. 117 i 118 Regulaminu,

–   uwzględniając art. 45 Regulaminu,

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju Regionalnego (A6‑0090/2007),

A.  mając na uwadze, że niedostateczna liczba mieszkań o zadowalającym standardzie po przystępnych cenach wpływa bezpośrednio na życie obywateli, ograniczając możliwości integracji społecznej i mobilności zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich,

B.  mając na uwadze, że w wielu miastach Unii Europejskiej występują poważne problemy mieszkaniowe, takie jak nadmierna lub niedostateczna podaż, w zależności od regionu bądź kraju, bezdomność, wzrost kosztów zakupu i utrzymania oraz zły stan budynków; mając na uwadze, że niedostateczna konserwacja prowadzi często do zniszczenia istniejącego dziedzictwa budowlanego, co przy braku zintegrowanej strategii rozwoju może powodować nowe nierówności w zakresie planowania miejskiego;

C.  mając na uwadze, że kwestia mieszkań w miastach to element szerszej problematyki planowania rozwoju miast, jest zatem związana z problemami takimi, jak pauperyzacja niektórych dzielnic, niszczenie środowiska (zanieczyszczenie powietrza i wody, hałas, odpady, zatłoczenie itd.), problemy funkcjonalne dotyczące usług publicznych, dostępności, bezpieczeństwa itd.,

D.  mając na uwadze, że trudny dostęp do mieszkań leży u podstaw zjawiska segregacji społecznej i powstawania gett,

E.  mając na uwadze, że zmiany demograficzne i migracja mogą w niektórych regionach spowodować w szczególności spadek popytu na mieszkania, powstawanie pustostanów i zanik infrastruktury kulturalnej, co w dzielnicach dotkniętych tych problemem wpływa na jakość życia i sprawia, że pozostaje w nich głównie ludność mniej uprzywilejowana społecznie,

F.  mając na uwadze, że połączenie niskich dochodów z wysokimi cenami energii oraz nieodpowiednimi systemami ogrzewania i ocieplenia prowadzi do ubóstwa energetycznego i wykluczenia energetycznego,

G.  mając na uwadze, że problematyka mieszkalnictwa nie sprowadza się tylko do budowy mieszkań, ale obejmuje również infrastrukturę społeczną (ośrodki kultury, biblioteki, stadiony, miejsca spotkań itd.), która stanowi istotny czynnik integracji społeczeństwa i przeciwdziała poczuciu alienacji, powszechnemu zwłaszcza w dużych aglomeracjach miejskich,

H.  mając na uwadze, że wykluczenie społeczne stoi w sprzeczności z europejskim modelem społecznym,

I.  mając na uwadze konieczność podtrzymywania żywotności centrów miast i dzielnic oraz ochrony obiektów sklasyfikowanych jako zabytki,

J.  mając na uwadze, że rozrastanie się miast powoduje liczne problemy społeczne i gospodarcze, wpływając negatywnie na transport (zatłoczone środki komunikacji zbiorowej, uzależnienie od samochodów prywatnych), ochronę środowiska (zwiększone zużycie energii, zanieczyszczenie) i dostępność usług,

K.  mając na uwadze znaczenie rekultywacji i rekonwersji nieużytków poprzemysłowych (brownfield sites) oraz ochrony terenów niezagospodarowanych (greenfield sites),

L.  mając na uwadze, że instrumenty finansowe wspierające politykę spójności przyczyniają się do dynamicznego rozwoju przestrzeni miejskiej, sprzyjając regeneracji przestrzeni publicznej, wdrażaniu środków bezpieczeństwa i środków zapobiegania przestępczości oraz rozwojowi działań na rzecz wydajnego zużycia wody i energii, wspieraniu integracji społecznej itd.,

M.  mając na uwadze specyficzne problemy dotyczące wysokich budynków prefabrykowanych, związane zarówno z jakością mieszkań, jak i z trudnościami w modernizacji infrastruktury (finansowanie prac konserwacyjnych i renowacyjnych, a także badań nad odpowiednimi technikami i technologiami),

N.  mając na uwadze, że zgodnie z nowym rozporządzeniem w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w szeregu specyficznych przypadków do wsparcia kwalifikuje się mieszkalnictwo w nowych państwach członkowskich[4],

O.  mając na uwadze problemy związane z własnością nieruchomości, zwłaszcza wynikające z obowiązujących w niektórych państwach członkowskich nieodpowiednich przepisów dotyczących najmu i przenoszenia własności,

P.  mając na uwadze siódmy program ramowy w dziedzinie badań[5],

Q.  mając na uwadze inicjatywy finansowe JEREMIE[6] oraz JESSICA[7], wdrażane we współpracy, odpowiednio, z Europejskim Funduszem Inwestycyjnym (EFI) i Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI),

R.  mając na uwadze, że sektor mieszkaniowy stanowi ważne źródło zatrudnienia, zarówno w dziedzinie budownictwa, jak i w dziedzinie renowacji, zagospodarowania, usług lokalnych i finansowych,

S.  mając na uwadze, że rada ministrów ds. zatrudnienia, polityki społecznej, zdrowia i konsumentów podniosła problem bezdomności i wykluczenia związanego z brakiem mieszkania do rangi priorytetu w ramach strategii UE na rzecz integracji społecznej i zabezpieczenia społecznego,

T.  mając na uwadze, że inwestowanie w mieszkania socjalne odgrywa i będzie nadal odgrywało istotną rolę przez wzgląd na udostępnianie mieszkań wielu osobom, dla których rynek mieszkaniowy byłby w przeciwnym razie niedostępny,

1.  uważa, że prawo do mieszkania o odpowiednim standardzie za rozsądną cenę jest ważnym podstawowym prawem, uznanym w niejednej karcie międzynarodowej i konstytucji krajowej;

2.  uważa, że renowacja mieszkań w celach socjalnych i w celu zapewnienia ich efektywności energetycznej nie jest jedynie problemem miast i że poważne wyzwania związane z mieszkalnictwem, przed którymi stoją obecnie obszary wiejskie, w szczególności w nowych państwach kohezyjnych, wymagają należytej uwagi;

3.  wyraża życzenie określenia na szczeblu europejskim szeregu wskaźników jakości określających pojęcie „mieszkania o odpowiednim standardzie”;

4.  podkreśla, że dla UE istotne znaczenie ma przyjęcie Europejskiej karty mieszkalnictwa w oparciu o wyniki prac międzypartyjnej grupy PE ds. miast i mieszkalnictwa oraz o kartę zatwierdzoną przez reprezentowane tam grupy polityczne;

5.  podkreśla, że w kontekście strategii lizbońskiej konieczne jest ugruntowanie prawa do zasiłku mieszkaniowego oraz innych świadczeń socjalnych w celu umożliwienia rzeczywistej mobilności pracowników;

6.  pragnie, aby władze krajowe i lokalne przyjęły środki mające na celu ułatwienie młodym ludziom nabycia pierwszego mieszkania;

7.  zwraca się do Komisji Europejskiej o włączenie kwestii mieszkalnictwa do refleksji nad miastami i trwałym rozwojem regionów oraz do programu prac międzywydziałowej grupy roboczej utworzonej w celu koordynowania polityki prowadzonej w dziedzinach mających wpływ na zagadnienia miejskie;

8.  podkreśla znaczenie zagadnień dotyczących bezpieczeństwa:

· kwestii przestępczości, zwłaszcza w dzielnicach zamieszkanych przez osoby mniej uprzywilejowane społecznie,

· kwestii budynków (normy budowlane i normy eksploatacji),

· kwestii infrastruktury elektrycznej, gazowej, wodno-kanalizacyjnej i ciepłowniczej (bezpieczeństwo istniejących systemów i technologie ich modernizacji, w tym wymiana przestarzałych rurociągów);

9.  uważa ponadto, że ważne jest, aby różne wymiary trwałego rozwoju (solidarność, środowisko naturalne i energia), dostępność, zdrowie, bezpieczeństwo i jakość użytkowania były traktowane w sposób spójny oraz aby uzyskać pewność, że wydatki na poprawę sytuacji mieszkaniowej będą odpowiadały środkom, którymi dysponują gospodarstwa domowe;

10.  podkreśla znaczenie ośrodków kultury, dialogu międzykulturowego oraz wspólnych projektów pomiędzy dzielnicami jako instrumentów wspierania integracji różnych społeczności zamieszkujących miasta, obszary podmiejskie i otaczające je obszary wiejskie;

11.  podkreśla potrzebę uwzględnienia problemów mieszkaniowych charakterystycznych dla obszarów wiejskich w celu wsparcia zrównoważonej polityki zagospodarowania przestrzennego, przeciwdziałającej segregacji oraz wyludnieniu obszarów wiejskich, zwłaszcza z uwagi na liczne trudności występujące w takich obszarach, jak niski poziom zarobków, rozproszona i zniszczona zabudowa, brak mieszkań na wynajem, mieszkań socjalnych lub innych możliwości zakwaterowania;

12.  podkreśla również specyficzny charakter problemów mieszkaniowych w małych miastach; zauważa, iż te ostatnie przyciągają ludność wiejską nie tylko dlatego, że stwarzają możliwości znalezienia pracy, ale również dlatego, że umożliwiają podniesienie poziomu wykształcenia i kwalifikacji oraz zaspokojenie potrzeb zdrowotnych i kulturalnych; podkreśla konieczność wspierania rozwoju tej funkcji małych miast, ponieważ jest ona bezpośrednio związana z restrukturyzacją obszarów wiejskich, w szczególności w zakresie usług zdrowotnych, szkolnictwa średniego, rozwoju MŚP, turystyki, uzdrowisk itd.;

13.  uważa, że w odniesieniu do obszarów wiejskich należy proponować środki zachęcające do zakupu, modernizacji lub renowacji starych budynków, wspierać publiczne i prywatne podmioty oferujące porady i indywidualne doradztwo w zakresie osiedlania się osób prywatnych i firm oraz poprawić ofertę państwowych i prywatnych, nowych i odremontowanych mieszkań socjalnych;

14.  zachęca Komisję do podjęcia badań, a państwa członkowskie do gromadzenia danych dotyczących cen mieszkań i popytu na nie, a także danych dotyczących ogólnie rynku nieruchomości, przy czym uwzględniać należy różnorodność sytuacji mieszkańców, zmiany zachodzące w tradycyjnych strukturach rodzinnych, szczególną sytuację ludzi młodych oraz starzenie się ludności i zmniejszanie się jej liczby; ponadto wzywa państwa członkowskie, by opracowując i restrukturyzując projekty mieszkaniowe oraz zbierając dane, uwzględniały stopień wykorzystania infrastruktury technicznej, społecznej, kulturalnej i transportowej;

15.  podkreśla, że przez wzgląd na zasadę pomocniczości problemy mieszkalnictwa powinny być jako kwestia krajowa rozwiązywane zasadniczo na szczeblu lokalnym i że w związku z tym należy udzielać gminom wsparcia;

16.  uważa, że wobec złożoności czynników mających wpływ na gospodarkę mieszkaniową niezbędne jest przyjęcie zintegrowanego podejścia, opartego na zasadach pomocniczości i bliskości, które zapewni równoczesne wprowadzenie poszczególnych elementów pozwalających na ułatwienie dostępu do pozyskiwania mieszkań, poprawę jakości budynków, poprawę jakości życia wszystkich pokoleń i wspieranie atrakcyjności zarówno środowiska miejskiego, jak i wiejskiego;

17.  podkreśla, że większość mieszkań socjalnych nie znajduje się w otoczeniu sprzyjającym zdrowiu i że ich standard nie gwarantuje dobrych warunków życia, w związku z czym działania finansowane ze środków EFRR powinny nie tylko wspierać mieszkalnictwo, lecz także polepszać sytuację zdrowotną lokatorów mieszkań socjalnych i ich otoczenie, a tym samym przyczyniać się do poprawy jakości ich życia;

18.  uważa również, że przyjęcie zintegrowanego podejścia będzie miało większe szanse na powodzenie, jeżeli dokonają go władze lokalne i regionalne, mogące zapewnić całościową wizję, optymalną koordynację polityki i inicjatyw wdrażanych w mieście oraz długoterminową perspektywę rozwoju danego obszaru miejskiego; w związku z tym zachęca państwa członkowskie, aby w oparciu o art. 11 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności włączały miasta do programowania i zarządzania środkami z funduszy strukturalnych przeznaczonymi na współfinansowanie działań prowadzonych w miastach i kwalifikujących się do otrzymania wsparcia z programów operacyjnych, a także aby przekazywały miastom ich realizację;

19.  zachęca państwa członkowskie i władze lokalne, aby zadbały o to, by organy administracji lokalnej opracowując programy budownictwa mieszkaniowego dotowane przez Wspólnotę przeprowadziły – w oparciu o zalecenia prezydencji fińskiej pod tytułem „Zdrowie we wszystkich dziedzinach polityki”(„Health in all policies”) – ocenę oddziaływania na zdrowie, która pozwoli na stworzenie korzystnego otoczenia dla osób należących do mniej uprzywilejowanych grup społecznych;

20.  podkreśla konieczność dialogu i uzgodnień między władzami na szczeblu lokalnym, regionalnym i rządowym w celu zapewnienia spójności i odpowiedzialności społecznej w działaniach publicznych oraz pokłada nadzieje w koordynacji poziomej (obejmującej wszystkie dziedziny wspólnotowej polityki mieszkalnictwa), pionowej (czyli koordynacji działań podmiotów zajmujących się mieszkalnictwem na różnych szczeblach: europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym) oraz mieszanej (czyli koordynacji działań władz publicznych, podmiotów społeczno-gospodarczych i społeczeństwa obywatelskiego);

21.  zachęca do ściślejszej koordynacji przepływów finansowych i działań politycznych mających wpływ na mieszkalnictwo, zwłaszcza poprzez zapewnianie komplementarności działań wspieranych przez EFRR, narzędzia finansowe JESSICA i JEREMIE, a także siódmy program ramowy badań i rozwoju oraz pozostałe inicjatywy wspólnotowe, krajowe, regionalne i lokalne w dziedzinie mieszkalnictwa i rewitalizacji obszarów miejskich, a w szczególności do zapewnienia modernizacji i remontów budynków mieszkalnych położonych w zabytkowych częściach miast;

22.  wyraża nadzieję, że – w perspektywie przewidzianego na rok 2009 przeglądu przepisów dotyczących polityki spójności – wznowiona zostanie debata na temat rozszerzenia na wszystkie państwa członkowskie dostępu do wspólnotowych środków na rzecz renowacji mieszkań socjalnych, dotychczas przewidzianego jedynie w niektórych przypadkach i dla niektórych państw, z myślą o oszczędności energetycznej i ochronie środowiska, z uwagi na fakt, że potrzeby mieszkaniowe stanowią poważny problem w całej Europie; zwraca się do Komisji i EBI o wdrażanie inicjatywy JESSICA na tych samych warunkach we wszystkich państwach, w tym w odniesieniu do mieszkalnictwa objętego podejściem opartym na zintegrowanym rozwoju;

23.  zachęca zainteresowane państwa członkowskie do pełnego wykorzystywania funduszy udostępnianych przez EFRR w dziedzinie mieszkalnictwa;

24.  wzywa Komisję do zagwarantowania – podczas kontroli działań finansowanych z funduszy strukturalnych – aby w ramach finansowania budownictwa mieszkaniowego z europejskich funduszy strukturalnych w pełni przestrzegano pkt 6 preambuły rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 oraz aby najmniej uprzywilejowane grupy społeczne uzyskały odpowiednie warunki mieszkaniowe dzięki takiemu dotowanemu budownictwu mieszkaniowemu, poprzez zastosowanie czynszów socjalnych i kontroli czynszów, zgodnie z zasadami udzielania pomocy publicznej;

25.  potwierdza swoje poparcie dla wzmocnienia partnerstwa między władzami publicznymi, grupami interesu społecznego i gospodarczego oraz społeczeństwem obywatelskim, a także podkreśla potencjalne znaczenie partnerstwa publiczno-prywatnego, szczególnie w dziedzinie modernizacji budynków prefabrykowanych oraz rekultywacji nieużytków poprzemysłowych;

26. popiera rozpoczętą przez Komisję kampanię na rzecz zrównoważonego wykorzystania energii, mającą na celu uwrażliwienie obywateli europejskich na kwestię zmniejszenia zużycia energii w gospodarstwach domowych; wzywa również Komisję, aby zachęcała do przeprowadzenia szerokiej kampanii informacyjnej, w ramach planu działania na rzecz wydajności energetycznej;

27. zwraca się do Komisji o ułatwianie rozpowszechniania w sektorze mieszkaniowym nowych technologii i bardziej wydajnych materiałów budowlanych, umożliwiających mniejsze zużycie energii;

28.  zachęca Komisję do faktycznej kontynuacji działania pilotażowego na rzecz budownictwa socjalnego w ramach programu SAVE[8], z myślą o promocji i upowszechnianiu wybranych wzorcowych projektów w dziedzinie wydajności energetycznej;

29.  podkreśla znaczenie wymiany dobrych praktyk w dziedzinie polityki mieszkaniowej i zachęca Komisję do tworzenia sieci tematycznych poświęconych mieszkalnictwu, podobnych do sieci powstałych w ramach programu URBACT; w tym kontekście z zainteresowaniem przyjmuje inicjatywę Komisji „Regiony na rzecz zmian gospodarczych” (COM(2006)0675) i oczekuje przedstawienia metod wdrożenia tej inicjatywy;

30.  zachęca Komisję do stworzenia witryny internetowej we wszystkich językach Unii Europejskiej, która mogłaby stanowić forum współpracy oraz wymiany informacji i dobrych praktyk, na wzór Europejskiej Sieci Wiedzy o Miastach (EUKN – European Urban Knowledge Network);

31.  wzywa Komisję do opracowania studium, które przedstawiałoby podział kompetencji i obowiązków pomiędzy szczeble: krajowy, regionalny i lokalny, oraz określało ramy prawne dla mieszkalnictwa w poszczególnych państwach członkowskich (UE-27); uważa, że takie studium umożliwiłoby podejmowanie przemyślanych decyzji, a także ustalenie, w jakich ewentualnych dziedzinach UE mogłaby prowadzić działania na rzecz mieszkalnictwa, tak aby działania wspólnotowe wnosiły rzeczywistą wartość dodaną w stosunku do działań krajowych, regionalnych i lokalnych;

32.  zdecydowanie popiera ideę uproszczenia biurokracji na wszystkich poziomach w celu uzyskania większej skuteczności w dziedzinie planowania przestrzennego i gospodarki przestrzennej;

33.  podkreśla znaczenie kształcenia osób pracujących w terenie, obejmującego specjalne przygotowanie w zakresie planowania miejskiego, budownictwa, modernizacji, zagospodarowania oraz ochrony istniejących budynków, i z zadowoleniem przyjmuje finansowanie działań szkoleniowych w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS);

34. podkreśla, że ważne jest, aby organy odpowiedzialne za gospodarkę przestrzenną uwzględniały kwestię dostępności mieszkań, obiektów użyteczności publicznej oraz środków transportu miejskiego dla osób niepełnosprawnych oraz planowały miejsca aktywności fizycznej i rekreacji dla dzieci i młodzieży na etapie określania polityki zagospodarowania przestrzennego oraz przygotowywania i realizacji działań;

35.  zachęca grupę EBI i Komisję Europejską do wprowadzenia, w ramach inicjatywy JEREMIE i w synergii z inicjatywą JESSICA, strategii mającej na celu pobudzenie rozwoju sektora budowlanego, głównie w nowych państwach członkowskich, co stanowiłoby pomoc strukturalną dla rozwoju mieszkalnictwa z wykorzystaniem zasobów lokalnych i regionalnych w projektach miejskich;

36.  zachęca władze krajowe, regionalne i lokalne do określenia różnorodności sytuacji miast i terytoriów w państwach członkowskich oraz do prowadzenia i zmiany swojej polityki mieszkaniowej zgodnie zasadą trwałości;

37.  wzywa władze krajowe, regionalne i lokalne, aby w trybie pilnym zajęły się jednym z priorytetowych celów polityki mieszkaniowej, a mianowicie rozwiązaniem problemu bezdomności;

38. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom państw członkowskich, Komitetowi Regionów i Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu.

• [1]  Teksty przyjęte, P6_TA(2006)0367.
• [2]  Dz.U. C 233 E z 28.9.2006, str. 127.
• [3]  Dz.U. C 73 z 6.3.2001, str. 6.
• [4]  Rozporządzenie WE nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: ust. 7 ust. 2 oraz punkty preambuły 5 i 6.
• [5]  Siódmy program ramowy Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji 2007-2013.
• [6]  Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises – Wspólne europejskie zasoby dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw.
• [7]  Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas – Wspólne europejskie wsparcie na rzecz trwałych inwestycji w obszarach miejskich.
• [8]  SAVE – program wieloletni mający na celu propagowanie racjonalnego zużycia energii

UZASADNIENIE

W Traktacie nie przyznano Unii Europejskiej szczególnych uprawnień w zakresie mieszkalnictwa, chociaż wiele obszarów polityki wspólnotowej (zwłaszcza dotyczących środowiska naturalnego, energii, transportu, polityki społecznej czy też środków wspierających wspólny rynek) bezpośrednio lub pośrednio wpływa na sytuację mieszkaniową w poszczególnych państwach członkowskich UE.

Jednak zgodnie z nowym rozporządzeniem w sprawie EFRR, obejmującym lata 2007-2013, mieszkalnictwo w nowych państwach członkowskich kwalifikuje się do wsparcia w szeregu przypadków, określonych w art. 7 ust. 2 i w punktach preambuły 5 i 6, co de facto przenosi na UE część odpowiedzialności w tym zakresie.

Ponadto mieszkalnictwo jest przedmiotem szerszej refleksji na temat atrakcyjności miast oraz wzmocnienia posiadanego przez nie potencjału w zakresie wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy, wiąże się zatem również z kwestią roli miast w realizacji agendy lizbońskiej. Rola miast w rozwoju gospodarczym i tworzeniu zatrudnienia została podkreślona również w strategicznych celach wspólnotowych dotyczących spójności.

Parlament Europejski wypowiedział się na ten temat w swoich rezolucjach[1], popierając konkretne środki mające pobudzać rozwój środowiska miejskiego oraz przyczyniać się do poszerzenia zakresu odpowiedzialności lokalnych decydentów, do których należałoby opracowywanie planów gospodarki miejskiej i transportu miejskiego w celu poprawy jakości życia w miastach.

Ponadto Europejska karta gospodarki mieszkaniowej, przyjęta w dniu 26 kwietnia 2006 r. przez Intergrupę „URBAN-Logement” Parlamentu Europejskiego, określa mieszkanie jako dobro pierwszej potrzeby, podstawowe prawo socjalne leżące u podstaw europejskiego modelu społecznego oraz element godności ludzkiej.

W tym kontekście ważne jest określenie czynników, które wywierają wpływ na mieszkalnictwo, z myślą o prowadzeniu polityki „społecznie odpowiedzialnej” i o zapewnieniu powszechnej dostępności mieszkań. Chodzi o to, by zapobiec zjawiskom segregacji przestrzennej i powstawania gett, a także by podjąć społeczno-gospodarcze wyzwania związane ze starzeniem się ludności, rozpatrując przy tym problemy związane z mieszkalnictwem w szerszej perspektywie trwałego rozwoju miast.

W niniejszym sprawozdaniu rozważania na temat mieszkalnictwa koncentrują się wokół trzech kluczowych zagadnień:

1.    wymiaru społecznego,

2.    wymiaru środowiskowego i energetycznego,

3.    wymiaru koordynacji.

       1. Wymiar społeczny

Brak mieszkań o zadowalającym standardzie w przystępnej cenie – w sytuacji gdy prawo do mieszkania zostało uznane w „Europejskiej karcie gospodarki mieszkaniowej” za prawo podstawowe – wpływa bezpośrednio na życie obywateli, ograniczając ich możliwości w zakresie integracji społecznej, a także wybór studiów, dróg kształcenia i rozwoju zawodowego.

To z kolei wpływa na konkurencyjność, zatrudnienie i rozwój gospodarczy w ogólności. W ostatnim dziesięcioleciu ceny mieszkań stale wzrastały w prawie wszystkich państwach UE. Ten wzrost cen spowodował obniżenie zdolności gospodarstw domowych do konsumpcji innych dóbr, co w perspektywie długoterminowej hamuje trwały wzrost.

W szczególności problemy związane z dostępnością mieszkań oraz ich jakością pociągają za sobą problem segregacji społecznej: najubożsi nadal mieszkają i osiedlają się w obszarach, w których występują liczne trudności, podczas gdy najzamożniejsi przenoszą się do innych dzielnic. W te ramy wpisuje się również kwestia bezdomności oraz problemy integracji społecznej migrantów napływających zarówno z innych regionów Unii Europejskiej, jak i z państw trzecich, a także problem przedmieść, którego przejawem są kolejne akty przemocy w miastach niektórych państw członkowskich.

W tym kontekście kultura stanowi cenny instrument wspierania integracji różnych społeczności zamieszkujących miasta i ich przedmieścia. Tworzenie ośrodków kulturalnych lub realizacja projektów współpracy dzielnic może umożliwić prowadzenie dialogu międzykulturowego, zwłaszcza w miastach i na przedmieściach o dużej koncentracji imigrantów, gdzie problemy związane z integracją są najbardziej widoczne. Istotne jest zatem uwzględnienie działań o charakterze kulturalnym w zintegrowanym podejściu do planowania i regeneracji obszarów miejskich.

Wykluczenie społeczne stoi w sprzeczności z europejskim modelem społecznym, który powinien oferować perspektywy na przyszłość każdemu obywatelowi. Konieczne jest zatem zapewnienie większej spójności społecznej oraz szczególne wspieranie integracji młodzieży i osób starszych. Wiąże się to z ponownym docenieniem wartości stosunków między centrum historycznym a obszarami peryferyjnymi, między dzielnicami zamożnymi a ubogimi, między obszarami miejskimi a resztą kraju.

Należy również zauważyć, że sektor mieszkalnictwa stanowi sam w sobie istotne źródło zatrudnienia, zarówno w samym budownictwie, jak i w dziedzinie renowacji, zagospodarowania, usług lokalnych i finansowych.

       2. Wymiar środowiskowy i energetyczny

Strategia rozwoju mieszkalnictwa w miastach wpisuje się w szerszy kontekst ogólnej strategii rozwoju obszarów miejskich. Problemy mieszkaniowe nie ograniczają się do kwestii budownictwa i zagospodarowania przestrzennego sensu stricto; ogromny wpływ na nie ma również nieprawidłowe planowanie miejskie, które sprawia, że poszczególne dzielnice, dotknięte degradacją środowiska (zanieczyszczenie powietrza i wody, hałas, odpady, zatłoczenie itp.) oraz dysfunkcjami w zakresie usług publicznych, dostępności, bezpieczeństwa itp., stają się coraz mniej atrakcyjne i ubożeją.

To zubożenie nasila się często wskutek problemów związanych z energią. Rosnące ceny energii prowadzą wprawdzie do racjonalizacji jej zużycia (stosowanie środków i technologii sprzyjających oszczędności energetycznej oraz korzystaniu z energii odnawialnej, poszukiwanie nowych źródeł energii itp.), jednak z drugiej strony niskie dochody w połączeniu z wysokimi cenami energii oraz niedostosowanymi systemami ogrzewania i izolacji cieplnej prowadzą do zjawiska „ubóstwa energetycznego”[2] oraz wykluczenia energetycznego. Należy wziąć pod uwagę, że największej potencjał oszczędności energetycznej leży w sektorze mieszkaniowym, gdzie oceniany jest na 27% zużywanej energii, co podkreśla Komisja Europejska w swoim planie działania w dziedzinie energii.

Warto również zauważyć wpływ rozrastania się miast na panujące w nich warunki życia. Opuszczanie centrów miast oraz urbanizacja peryferii wywołują liczne problemy organizacyjne, oddziałując szczególnie na transport (zatłoczenie środków komunikacji zbiorowej, uzależnienie od samochodów prywatnych), ochronę środowiska (wzrastające zużycie energii, zanieczyszczenie powodowane przez samochody osobowe) oraz dostęp do usług, co nie pozostaje bez wpływu na sytuację społeczną i gospodarczą miast oraz ich mieszkańców.

Warunkiem atrakcyjności mieszkań jest istnienie skutecznych, niedrogich i funkcjonalnych środków transportu łączących miejsca zamieszkania z miejscami pracy. Konieczne jest zatem zaoferowanie całemu społeczeństwu środków transportu, które zastępowałyby samochód osobowy.

Ponadto sprawą fundamentalną jest, by mieszkańcy mieli łatwy dostęp do usług (zwłaszcza w zakresie usług socjalnych i zdrowotnych, kształcenia, handlu i administracji publicznej). W związku z tym należy zwrócić szczególną uwagę na dzielnice znajdujące się w niekorzystnej sytuacji, które często są słabo wyposażone w usługi lokalne oraz nie mają dobrych połączeń z bardziej oddalonymi centrami usługowymi.

Istotne znaczenie dla atrakcyjności miast europejskich ma również ich bezpieczeństwo. Dlatego ważne jest opracowane polityki walki z przestępczością, zwłaszcza w dzielnicach o niekorzystnej sytuacji. Zapobieganie przestępczości oraz zapewnienie większego stopnia bezpieczeństwa może na przykład umożliwić rewitalizacja przestrzeni publicznej. Aby możliwe było prowadzenie takiej polityki, konieczne jest posiadanie wysokiej jakości informacji i statystyk, umożliwiających lepsze jej ukierunkowanie.

Należy również podkreślić znaczenie bezpieczeństwa infrastruktury dystrybucji elektryczności i gazu, a także infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, zarówno w zakresie samego dostępu, jak i bezpieczeństwa istniejących systemów oraz stosowanych technologii modernizacyjnych. Jest to szczególnie istotne w nowych państwach członkowskich Europy Środkowo-Wschodniej, gdzie zabudowa w większości przypadków wymaga doprowadzenia do stanu zgodnego z obowiązującymi normami bezpieczeństwa.

       3. Wymiar koordynacji

W tym kontekście, zważywszy na wzajemne powiązania i współzależność omawianych problemów, niezbędne jest przyjęcie zintegrowanego podejścia – silnie opartego na zasadach pomocniczości i bliskości – które zapewniłoby równoczesne wprowadzenie poszczególnych elementów kluczowych dla zapewnienia wysokiej jakości życia oraz atrakcyjności środowisk miejskich, przy zastosowaniu wspólnej i dającej możliwość uczestnictwa metodologii, wpisującej się w ramy agendy lizbońskiej i göteborskiej.

Takie podejście może być z lepszym skutkiem stosowane przez władze lokalne, które są w stanie zapewnić całościową perspektywę, optymalną koordynację polityki i inicjatyw realizowanych w obszarach miejskich oraz długoterminową wizję rozwoju miasta.

Aby wesprzeć to podejście, należy wprowadzić koordynację poziomą (czyli koordynację wszystkich kierunków polityki wspólnotowej w dziedzinie mieszkalnictwa), pionową (czyli koordynację podmiotów zajmujących się gospodarką mieszkaniową na różnych szczeblach: europejskim, krajowym, lokalnym) oraz mieszaną (czyli koordynację działań władz publicznych, podmiotów społeczno-gospodarczych i społeczeństwa obywatelskiego).

Ponadto miasta, regiony i państwa członkowskie powinny dysponować mechanizmem wymiany doświadczeń i „dobrych praktyk” w dziedzinie polityki mieszkaniowej, w oparciu o wnioski wyciągnięte z programu URBACT, który obejmuje obecnie 17 sieci tematycznych oraz liczne grupy robocze.

W szczególności należy doceniać i rozpowszechniać dobre praktyki stosowane przez władze krajowe, regionalne i lokalne w celu konkretnego rozwijania omawianej strategii, uwzględniając poszczególne ramy odniesienia. Mechanizm ten umożliwi wprowadzenie systemu ciągłego poszerzania wiedzy i stanowi jedno z podstawowych źródeł wartości dodanej na szczeblu europejskim.

Jednakże – z uwagi na złożoność tej dziedziny oraz potrzebę planowania i realizacji zintegrowanego podejścia na szczeblu lokalnym – wartość dodana wkładu wspólnotowego w stosunku do kompetencji krajowych, regionalnych i lokalnych nie miałaby polegać na podejmowaniu działań legislacyjnych, które nie mogłyby stanowić odpowiedzi na różnorodne potrzeby i sytuacje miast, lecz na wprowadzeniu systemu służącego wspieraniu wymiany i przekazywania dobrych praktyk pomiędzy państwami członkowskimi.

• [1]  Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie strategii tematycznej w sprawie środowiska miejskiego (2006/2061(INI)) i rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie zagadnień urbanistycznych w kontekście rozszerzenia UE (2004/2258(INI)).
• [2]  O „ubóstwie energetycznym” mówi się, gdy ponad 10% dochodów jest przeznaczanych na opłatę rachunków za energię.

PROCEDURA

Tytuł	Mieszkalnictwo i polityka regionalna
Numer procedury	2006/2108(INI)
Komisja przedmiotowo właściwa   Data ogłoszenia wydania zgody na posiedzeniu	REGI 18.5.2006
Komisja(e) wyznaczona(e) do wydania opinii   Data ogłoszenia na posiedzeniu	EMPL 16.11.2006
Opinia niewydana   Data wydania decyzji	EMPL 23.1.2007
Ściślejsza współpraca   Data ogłoszenia na posiedzeniu
Sprawozdawca(y)   Data powołania	Alfonso Andria 2.5.2006
Poprzedni sprawozdawca(y)
Rozpatrzenie w komisji	22.11.2006		22.1.2007
Data przyjęcia	20.3.2007
Wynik głosowania końcowego	+: 45 –: 3 0: 1
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Alfonso Andria, Stavros Arnaoutakis, Elspeth Attwooll, Tiberiu Bărbuleţiu, Jean Marie Beaupuy, Rolf Berend, Jana Bobošíková, Antonio De Blasio, Vasile Dîncu, Gerardo Galeote, Iratxe García Pérez, Eugenijus Gentvilas, Pedro Guerreiro, Gábor Harangozó, Marian Harkin, Alain Hutchinson, Mieczysław Edmund Janowski, Gisela Kallenbach, Tunne Kelam, Evgeni Kirilov, Sérgio Marques, Miguel Angel Martínez Martínez, Yiannakis Matsis, Miroslav Mikolášik, Jan Olbrycht, Maria Petre, Markus Pieper, Wojciech Roszkowski, Elisabeth Schroedter, Stefan Sofianski, Grażyna Staniszewska, Catherine Stihler, Kyriacos Triantaphyllides, Oldřich Vlasák, Vladimír Železný
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Alfredo Antoniozzi, Jan Březina, Brigitte Douay, Den Dover, Emanuel Jardim Fernandes, Ljudmila Novak, Mirosław Mariusz Piotrowski, Zita Pleštinská, Christa Prets, Toomas Savi, László Surján, Károly Ferenc Szabó, Nikolaos Vakalis
Zastępca(y) (art. 178 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Věra Flasarová
Data złożenia	28.3.2007
Uwagi (dane dostępne tylko w jednym języku)