SPRAWOZDANIE w sprawie Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) i zarządzania przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (RMSR)

5.2.2008 - (2006/2248(INI))

Komisja Gospodarcza i Monetarna
Sprawozdawca: Alexander Radwan

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) i zarządzania przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (RMSR)

(2006/2248(INI))

Parlament Europejski,

–   uwzględniając, że od stycznia 2005 r. działające na rynku kapitałowym przedsiębiorstwa UE zobowiązane są do stosowania międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej przy sporządzaniu sprawozdań skonsolidowanych,

–   uwzględniając, że poprzez rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1606/2002 z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej[1], Fundację Komitetu ds. Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (Fundację KMSR)/Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (RMSR) podniesiono faktycznie do rangi organu prawodawczego,

–   uwzględniając, że idei MSSF przyświeca cel osiągnięcia rzeczywistych globalnych standardów rachunkowości i sprawozdawczości na całym świecie dla przedsiębiorstw działających na rynku kapitałowym,

–   powtarza stanowisko wyrażone w ust. 37-39 rezolucji z dnia 4 lipca 2006 r. w sprawie ostatnich działań i perspektyw w dziedzinie prawa spółek[2],

–   uwzględniając pierwsze sprawozdanie Komisji złożone Europejskiemu Komitetowi Papierów Wartościowych (ESC) i Parlamentowi Europejskiemu w sprawie konwergencji między międzynarodowymi standardami rachunkowości (MSR) a krajowymi ogólnie przyjętymi zasadami rachunkowości (GAAP) państw trzecich,

–   uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z lipca 2007 r. w sprawie kierowania i osiągnięć w zakresie finansowania RMSR i Fundacji KMSR,

–   uwzględniając wnioski końcowe Rady ds. Gospodarczych i Finansowych z dnia 10 lipca 2007 r. na temat kierowania i finansowania RMSR oraz z dnia 11 lipca 2006 r. w sprawie standardów rachunkowości oraz finansowania RMSR,

–   uwzględniając sprawozdanie EBC z dnia 19 grudnia 2006 r. zatytułowane ‘Assessment of accounting standards from a financial stability perspective’,

–   uwzględniając projekt opinii Europejskiej Grupy Doradczej ds. Sprawozdawczości Finansowej (European Financial Reporting Advisory Group - EFRAG) w sprawie MSSF dla małych i średnich podmiotów,

–   uwzględniając pisma z dnia 3 października 2007 r. skierowane przez przewodniczącego Komisji Gospodarczej i Monetarnej do Komisji Europejskiej w odpowiedzi na konsultację Amerykańskiej Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (SEC) oraz do przewodniczących odnośnych komisji Kongresu Stanów Zjednoczonych,

–   uwzględniając wspólny komunikat prasowy z dnia 7 listopada 2007 r. Komisji Europejskiej, japońskiej Agencji Usług Finansowych (FSA), Międzynarodowej Organizacji Komisji Papierów Wartościowych (IOSCO) oraz amerykańskiej Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (SEC) w sprawie wzmocnienia rządów Fundacji KMSR,

–   uwzględniając decyzję SEC z dnia 21 grudnia 2007 r. w sprawie MSSF dla emitentów zagranicznych,

–   uwzględniając czwartą dyrektywę Rady 78/660/EWG z dnia 25 lipca 1978 r. opartą na art. 54 ust. 3 lit. g) Traktatu w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek[3] oraz siódmą dyrektywę Rady 83/349/EWG z dnia 13 czerwca 1983 r. opartą na art. 54 ust. 3 lit. g) Traktatu w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych[4] (czwarta i siódma dyrektywa dotycząca prawa spółek)

–   uwzględniając art. 45 Regulaminu,

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej oraz opinię Komisji Prawnej (A6-0032/2008),

A. mając na uwadze, że Unia Europejska po przyjęciu MSSF zyskała rozeznanie i fachową wiedzę, które trzeba wykorzystać w dyskusji nad dalszym rozwojem Fundacji KMSR/RMSR; mając na uwadze, że obszary gospodarcze, które nie zrezygnowały z własnych standardów i zaangażowały się po prostu w proces konwergencji być może nie posiadają takiego samego rozeznania i wiedzy fachowej,

B.  mając na uwadze, że mianowanie nowego przewodniczącego Fundacji KMSR zabrało 17 miesięcy, pojawia się pytanie o skuteczność obowiązującej procedury wyboru i mianowania członków tej organizacji;

C. mając na uwadze, że Unia Europejska musi zmienić swoje podejście wobec Fundacji KMSR/RMSR odchodząc od postawy reakcyjnej na rzecz proaktywnej,

D. mając na uwadze, że kryzys „subprime”, który miał miejsce latem 2007 r., rzucił nowe światło na znaczenie standardów rachunkowości dla stabilności finansowej, a zwłaszcza znaczenie pojęć „wartości godziwej” i „market to market”;

Przejrzyste i odpowiedzialne organizacje międzynarodowe

1.  wyraża zdecydowane przekonanie, że należy dążyć do opracowania wysokiej jakości globalnych standardów rachunkowości;

2.   zwraca uwagę, że Fundacja KMSR jest prywatnym samorządnym organem, któremu nadano funkcję prawodawczą na mocy rozporządzenia UE (WE) nr 1606/2002; podkreśla brak przejrzystości, legitymacji i odpowiedzialności Fundacji KMSR/RMSR oraz że nie podlegają one kontroli żadnego wybranego demokratycznie parlamentu lub rządu, a instytucje UE nie ustanawiają procedur towarzyszących oraz praktyk konsultacji i demokratycznego podejmowania decyzji, które są zwyczajowo stosowane w jej własnych procedurach legislacyjnych z zadowoleniem zauważa jednak, że Fundacja KMSR i RMSR podejmowały próby poprawienia tych niedoskonałości, np. poprzez odbywające się co pół roku posiedzenia, podczas których Fundacja KMSR kontroluje pracę RMSR przeprowadzając ocenę wpływu nowych standardów oraz poprzez wprowadzanie sformalizowanego „Feed-Back-Statements” dla komentarzy uzyskanych w wyniku konsultacji społecznych itd.;

3.  uważa, że ze względu na brak odpowiednich rozwiązań dotyczących ustanowienia i nadzoru nad Fundacją KMSR/RMSR, należy podjąć debatę na temat warunków włączenia Fundacji KMSR/RMSR do międzynarodowego systemu zarządzania przez np. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Bank Światowy;

4.   podkreśla potrzebę większej liczby przedstawicieli europejskich w międzynarodowych organach określających standardy, aby zagwarantować prawdziwie międzynarodowe podejście i umożliwić właściwe uwzględnienie znaczenia Wspólnoty Europejskiej, która stanowi zdecydowanie największy obszar gospodarczy oraz obszar o największej liczbie jednostek stosujących MSSF; uważa, że wszyscy powiernicy RMSR powinni pochodzić z krajów, które przystąpiły lub zamierzają przystąpić do MSSF;

5.   zauważa coraz bardziej teoretyczny wymiar projektów RMSR, których kompleksowość i teoretyczny charakter sprawiają, że zwłaszcza MŚP nie są w stanie ich stosować;

6.   zauważa ponadto, że praktyczne aspekty przedsiębiorczości nie są odpowiednio brane pod uwagę przez RMSR; uważa, że z punktu widzenia użytkownika sposób prezentowania sprawozdań finansowych dla księgowości nie zawsze jest wygodny do stosowania w innych celach, np. w celu dostarczenia informacji finansowych inwestorom, monitoringu wydajności lub zarządzania finansowego;

7.   uważa, że powinna mieć miejsce otwarta debata na temat standardów rachunkowości; wyraża przekonanie, że w tym celu RMSR powinna wzmocnić swoją odpowiednią procedurę w odniesieniu do zainteresowanych stron, tak aby w pełni uwzględnić poglądy wszystkich użytkowników MSSF i inwestorów;

8.   jest jednak zdania, że zarządzanie oraz obowiązek składania sprawozdań należy poprawić poprzez następujące działania:

      a)      ustanowienie publicznego organu nadzoru z udziałem wszystkich publicznych zainteresowanych stron w ramach Fundacji KMSR/RMSR, w szczególności organy prawodawcze i organy nadzoru; oraz ustanowienie organu umożliwiającego reprezentatywnym uczestnikom rynku, między innymi sporządzającym i wykorzystującym sprawozdania finansowe z obszarów gospodarczych, na których obowiązują MSSF, sporządzanie corocznych sprawozdań dotyczących funkcjonowania międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej organom zarządzającym Fundacją KMSR / RMSR;

      b)     tego typu organ mogłaby dokonywać wyboru i wyznaczania instytucji powierniczych (trustees) w ramach przejrzystej procedury stanowiącej gwarancje zarówno kompetencji kandydatów, jak i zrównoważonej reprezentacji zainteresowanych stron; zapewniłoby to procesowi wyznaczania instytucji powierniczych więcej przejrzystości i wyraźnie zwiększyło ich legitymizację;

      c)      zagwarantowanie, że skład RMSR, Rady Doradczej ds. Standardów (SAC) oraz Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej (IFRIC) zostanie ulepszony oraz że instytucje powiernicze dbają o to, aby proces wyznaczania był przejrzysty i aby interesy różnych grup interesów zostały właściwie uwzględnione;

      d)     większy udział instytucji powierniczych w kontrolowaniu RMSR i jej harmonogramu prac, w szczególności pod względem rodzaju i sposobu, w jaki opracowywany jest harmonogram prac i w jaki udzielane są mandaty RMSR;

      e)      zagwarantowanie w statucie Fundacji KMSR opracowywania przez RMSR rozwiązań sprawozdawczości finansowej, które są nie tylko poprawne pod względem fachowym, ale również odzwierciedlają to, co jest konieczne i możliwe z punktu widzenia wszystkich użytkowników (inwestorów, nadzorców) i podmiotów sporządzających sprawozdania;

      f)      przeprowadzanie oceny wpływu wszystkich projektów w celu zbadania nakładów i korzyści (między innymi dla stosujących je przedsiębiorstw), a w szczególności zbadania ich następstw dla stabilności finansowej;

9.   stwierdza, że w ww. wspólnym komunikacie Komisja, podobnie jak to uczyniła w kwietniu 2006 r. uzgadniając z władzami amerykańskimi plan pracy, dąży do uprzedzenia rozwiązań w przypadkach, w których skuteczność i słuszność prawna przemawiają za otwartą procedurą konsultacji i debaty, do może się przyczynić niniejsza rezolucja;

10. wzywa do tego, by udoskonalenia w zakresie odpowiedzialności i sposobu zarządzania Fundacji KMSR i RMSR nie doprowadziły do nadmiernej biurokratyzacji i zapobiegły nadmiernemu upolitycznieniu kwestii technicznych;

11. uważa, że RMSR przed rozpoczęciem prac nad opracowaniem standardu musi uwzględnić potrzeby i istotne informacje, które są niezbędne z punktu widzenia użytkowników (audytorów, inwestorów, nadzorców);

12. wzywa RMSR do przystąpienia, przed przyjęciem nowego standardu, do badania wpływu wśród wszystkich zaangażowanych podmiotów, uwzględniając różnorodność geograficzną i strukturę rynku;

13. uważa, że w tej dziedzinie przynależne Komisji prawo inicjatywy należy połączyć z odpowiednią procedurą wcześniejszej konsultacji;

14. zgadza się z Radą w kwestii tego, że środki wybrane w celu ulepszenia struktury zarządzania RMSR muszą być wprowadzane zgodnie z odpowiednim harmonogramem prac; to samo ma zastosowanie do środków proponowanych przez Parlament Europejski;

15. uważa, że Parlament powinien zostać w odpowiednim czasie zaangażowany w opracowywanie projektu planu prac, ustalanie priorytetów i kierunku projektów w zakresie tworzenia standardów; wzywa w tym kontekście do konsultowania się z Parlamentem na wczesnym etapie;

16. jest zdania, że struktura finansowania Fundacji KMSR / RMSR, która obecnie opiera się wyłącznie na dobrowolnym wkładzie np. przedsiębiorstw i firm audytorskich, budzi zastrzeżenia; wzywa w szczególności Fundację KMSR/RMSR do zbadania, w jaki sposób można dokonać zmiany systemu finansowego, po pierwsze tak by państwa członkowskie wszystkich grup użytkowników brały odpowiedni udział w finansowaniu, po drugie, tak by zapewnić, że nie dojdzie do konfliktu interesów pomiędzy finansującymi i użytkownikami i po trzecie że istnieje lepszy i łatwiejszy dostęp do standardów rachunkowości; domaga się od Unii Europejskiej rozważenia formy i warunków na jakich mogłaby wnieść wkład w finansowanie;

17. jest zdania, że przejrzyste i stabilne finansowanie Fundacji KMSR/RMSR ma decydujące znaczenie dla Wspólnoty; wzywa Komisję, aby dążyła do jednolitej metody finansowania z udziałem przedsiębiorstw działających na rynku kapitałowym we wszystkich państwach członkowskich, w miarę możliwości zarządzanej przez centralną agencję;

18. uważa, że niezbędne jest, aby Unia Europejska zabierała głos w bardziej spójny sposób, co zapewni jej maksymalny wpływ na wszystkich etapach całego procesu opracowywania, interpretowania i wdrażania standardów rachunkowości;

Wdrażanie MSSF w UE

19. zauważa wkład wniesiony przez MSSF polegający na ułatwieniu dokonywania porównań sprawozdań finansowych pomiędzy państwami, przedsiębiorstwami konkurującymi w ramach jednego sektora oraz pomiędzy różnymi sektorami;

20. zauważa zasługi MSSF, nie tylko pod względem technicznych aspektów rachunkowości, ale także pod względem korzyści, jakich są źródłem dla rynków kapitałowych i Unii Europejskiej, jako światowego lidera;

21. zauważa, że zorganizowany przez Komisję na początku obecnej kadencji okrągły stół na temat spójnego stosowania MSSF w UE[5] nie spełnił pokładanych w nim nadziei co do jasnego wyjaśnienia punktu widzenia i interesów Wspólnoty;

22. podkreśla, że spójność we wdrażaniu i stosowaniu ma podstawowe znaczenie dla sukcesu MSSF, przypomina jednakże, że są to normy oparte na zasadach i w związku z tym dążenie do spójności nie może odbywać się kosztem fachowej oceny;

23. zgadza się z Radą w kwestii tego, że wnioski ww. okrągłego stołu musza zostać uwzględnione w znacznie większym stopniu podczas opracowywania standardów przez RMSR;

24. stwierdza, że we wspólnotowym procesie zatwierdzania MSSF uczestniczy wiele podmiotów; zwraca uwagę w szczególności na to, że z Komisją współpracują podmioty, których kompetencje w sposób oczywisty pokrywają się; wskazuje, że istnieje tu potencjał do zwiększenia efektywności i przejrzystości;

25. uważa, że narzędzia, którymi dysponuje Wspólnota (Komitet Regulacyjny ds. Sprawozdawczości Finansowej (ARC), EFRAG) i za pomocą których może ona wyrażać swoje zdanie, nie stawiają jej na równej pozycji z państwami zorganizowanymi wokół centralnych władz regulacyjnych i kontrolujących (np. Rada Standardów Rachunkowości Finansowej (FASB) oraz SEC w Stanach Zjednoczonych, Rada Standardów Rachunkowości (ASBJ) i Agencja Usług finansowych (FSA) w Japonii);

26. jest zdania, że stworzenie sprawniejszej europejskiej struktury, uwzględniającej krajowe struktury zajmujące się kwestiami sprawozdawczości finansowej, mogłoby doprowadzić, szczególnie w przypadku zlikwidowania, w razie potrzeby, obecnych organów, do uproszczenia, jak również do zwiększenia globalnej roli, którą powinna odgrywać UE; wzywa Komisję do opracowania we współpracy z Parlamentem Europejskim, państwami członkowskimi i Europejskim Komitetem Papierów Wartościowych i przedłożenia wniosku w sprawie stworzenia struktury europejskiej będącej prawowitym partnerem międzynarodowym i zapewniającej jednolitą interpretację i stosowanie standardów;

27. z zadowoleniem przyjmuje sposób wykorzystania uprawnień Parlamentu w tej dziedzinie i zwraca uwagę na fakt, że Parlament Europejski w ramach uaktualnionej procedury komitologii będzie w jeszcze większym stopniu uczestniczył w opracowywaniu i uznawaniu międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej; stwierdza jednak, że Parlament uczestniczy formalnie tylko w ostatniej fazie procesu zatwierdzania; domaga się również ze względów czasowych zagwarantowania, że Parlament zostanie włączony do procesu zatwierdzania w fazie opracowywania programu prac RMSR i sprawdzania nowego projektu standardu sprawozdawczości finansowej w celu zapobieżenia powstaniu unijnej wersji MSSF lub uniknięcia konieczności wprowadzania dalszych zmian;

28. wyraża przekonanie, że korzystanie z wyłączenia stosowania niektórych postanowień MSSF (ang. carve-out) w przypadkach innych niż ostateczne odbywałoby się ze szkodą dla przedsiębiorstw działających na rynku kapitałowym UE;

29. domaga się, aby standard sprawozdawczości finansowej można było opracowywać i zmieniać dopiero wówczas, gdy będzie pewne, iż istnieje w tym zakresie wyraźna potrzeba oraz pop przeprowadzeniu stosownego wstępnego procesu konsultacji;

30. wyraża opinię, że należy poświęcić szczególną uwagę przynajmniej następującym aspektom:

      a)   ramy RMSR (podstawy pojęciowe RMSR); wskazuje w tym kontekście, że sprawozdania powstają nie tylko w przypadku inwestorów działających na rynku kapitałowym, lecz również wielu innych podmiotów, takich jak wierzyciele, pracownicy, organy administracji, właścicieli, klientów itd.;

      b)   oznaczenie MSR/MSSF (prezentacja sprawozdań finansowych): wskazuje w tym kontekście, że rozwiązania RMSR powinny spowodować uwzględnienie rozmaitych obszarów, w których wprowadzono obowiązek stosowania MSSF;

      c)   IAS 32 i IAS 39: wzywa w tym kontekście RMSR do wprowadzenia do IAS 32 definicji środków własnych, co pozwoli wszystkim formom spółek, w szczególności również spółdzielniom i spółkom osobowym, na zadeklarowanie w zestawieniu bilansowym kapitału udostępnionego przez udziałowców jako środków własnych, a także, w odniesieniu do rachunkowości zabezpieczeń (hedge accounting), na przyjęcie rozwiązania opierającego się na rzeczywistym zarządzaniu ryzykiem przez instytucje bankowe;

      d)   połączenia firm (rachunkowość dotycząca nabycia innej firmy): wskazuje w tym kontekście, że należy opracować rozwiązania RMSR dotyczące zakresu stosowania zasady „wartości godziwej”;

      e)   „wycena według wartości godziwej”: jest zdania, że RMSR powinna podejmować decyzje na podstawie wyników konsultacji i na podstawie wynikających z nich skutków ograniczać stosowanie zasady „wartości godziwej”;

      f)    koncesje na świadczenie usług (porozumienia, na mocy których dana jednostka - korzystający z koncesji, zawierając kontrakt z udzielającym koncesji, przeważnie jest nim rząd, uzyskuje prawo i ma obowiązek dostarczania usług publicznych); wskazuje w tym kontekście na konieczność opracowania wyważonych rozwiązań; oraz

      g)   sprawozdania dotyczące wyników (ogłaszanie i prezentacja wszystkich zmian w zakresie aktywów i pasywów wynikających z transakcji lub innych działań, które nie są wynikiem transakcji z udziałem właścicieli); wskazuje w tym kontekście na konieczność opracowania wyważonych rozwiązań;

31. jest zdania, że stosowanie zasady wartości godziwej może być kosztowne dla przedsiębiorstw i może prowadzić do nierealistycznej wyceny oraz np. w przypadku braku rzeczywistych rynków dostarczających oceny może być w mniejszym stopniu rozstrzygające o rzeczywistej wartości przedsiębiorstw;

32. uważa, że zważywszy na ewentualne związki między wdrożeniem MSSF a podatkami, opracowywanie standardów, ich wejście w życie i interpretacja mogą mieć bardzo znaczny wpływ na państwa członkowskie;

33. przyjmuje z zadowoleniem praktykę stosowaną od początku kadencji przez Komisję Gospodarczą i Monetarną, która organizowała raz w roku przesłuchania przewodniczącego RMSR oraz nieformalne spotkania z członkami Fundacji KMSR oraz wnosi aby w przyszłości przewodniczący IASCF i RMSR przedkładali Parlamentowi nie rzadziej niż raz do roku sprawozdania na temat wszystkich istotnych dla Parlamentu zagadnień (m.in. planu prac, decyzji personalnych, finansowania, kontrowersyjnych norm);

34. popierając zamiar RMSR, aby udoskonalić istniejące normy, wyraża zaniepokojenie, iż ciągłe wprowadzanie nawet drobnych zmian może być kosztowne i doprowadzić do zmian kosztownych dla dużych przedsiębiorstw; uważa, że wszelkie zmiany powinny być dokonywane jedynie wtedy, gdy w wyniku analizy kosztów i korzyści uznane zostały za konieczne;

35. odnotowuje, że RMSR przeprowadza szeroko zakrojone konsultacje oraz badania terenowe dotyczące projektu swego standardu dla MŚP; domaga się poważniejszego traktowania wyników uzyskanych w ramach takich konsultacji i badan terenowych niż miało to miejsce w przypadku projektu tego standardu; podkreśla, że jest to konieczne, jeżeli UE kiedykolwiek zacznie rozważać stosowanie MSSF dla MŚP lub przyjęcie standardów UE dla MŚP w celu konwergencji z MSSF dla MŚP;

Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) dla MŚP

36. uważa, że według szeroko rozpowszechnionej wśród MŚP opinii proponowany przez RMSR Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej dla MŚP jest zdecydowanie zbyt skomplikowany i w wielu miejscach zawiera odniesienia do pełnego MSSF; jest zdania, że dodatkowe zobowiązania są zbyt obszerne, a nakład pracy, którego wymagają, jest niewspółmierny do obowiązku dostarczenia informacji; wyraża zaniepokojenie faktem, że projekt został opracowany z myślą o stosunkowo dużych MŚP (ponad 50 pracowników) i przekonuje, że większość MŚP ma mniejsze rozmiary; przyjmuje do wiadomości, że MŚP są ponadto zaniepokojone tym, że RMSR zamierza zmieniać ten standard co dwa lata; zauważa jednakże, że może to stanowić użyteczny środek przejściowy dla większych, rozwijających się MŚP, podkreśla jednak, ze nie może to stanowić kroku w kierunku przymusowej harmonizacji;

37. podkreśla, że nie udzielono RMSR żadnego mandatu politycznego do przygotowania MSSF dla MŚP; zwraca uwagę, że poparcie Wspólnoty obejmuje tylko międzynarodowe standardy rachunkowości dla spółek działających na rynku kapitałowym i nie jest przewidziane w odniesieniu do MSSF dla MŚP;

38. stwierdza, że proces zatwierdzania obowiązuje jedynie w odniesieniu do MSSF i interpretacji stosowanej przez przedsiębiorstwa działające na rynkach kapitałowych; stwierdza ponadto, że proces zatwierdzania nie powinien mieć zastosowania w przypadku uznawania MSSF dla MŚP;

39. pragnie zaproponować, by w pierwszej kolejności ocenić, czy europejskie MŚP w ogóle skorzystają ze standardu opracowanego przez RMSR; odnotowuje, że RMSR jest ogólnie uznawana za instytucję ustanawiającą standardy dla inwestorów działających na rynku kapitałowym; wskazuje w tym kontekście na to, że RMSR potwierdza w swojej „podstawie wniosków”, że wymagania MŚP różnią się od wymagań inwestorów działających na rynku kapitałowym: poddaje w wątpliwość, czy fachowa wiedza, którą dysponuje obecnie RMSR w zakresie MŚP jest wystarczająca; uznaje jednakże, że w innych regionach świata może istnieć zapotrzebowanie na opracowanie standardu dla MŚP i proponuje, by przeprowadzić bardziej szczegółowe badanie tego zapotrzebowania; podkreśla, że jest to bez szkody dla przyjęcia odpowiedniego standardu przez UE;

40. jest zdania, że popieranie dobrowolnego stosowania MSSF lub zachęcanie do niego nie jest pozbawione ryzyka; jest zdania, że w przypadku postanowienia przez niektóre państwa członkowskie o zastosowaniu ostatecznego MSSF dla MŚP w formie przyjętej przez RMSR mogłoby prowadzić do rozdrobnienia rynku wewnętrznego i nawet być szkodliwe dla sprawozdawczości finansowej MŚP w całej UE;

41. zwraca uwagę, że podstawą prawną bilansu rocznego europejskich MŚP jest czwarta i siódma dyrektywa dotycząca prawa spółek, a do wyjaśnienia pozostaje jeszcze, w jakim stopniu proponowane przez RMSR normy MSSF w przypadku MŚP odnoszą się do czwartej i siódmej dyrektywy; uważa, że wymogi sprawozdawczości finansowej UE dla MŚP, w tym dla spółek osobowych, mogą się opierać na czwartej i siódmej dyrektywie dotyczącej prawa spółek;

42. uważa, że UE powinna starannie zbadać jakie korzyści wynikają z przyjęcia MSSF dla MŚP, czy raczej rozważyć opracowanie własnego wszechstronnego rozwiązania dla MŚP; wyraża również pogląd, że takie rozwiązanie unijne powinno wpasowywać się w ramy pojęciowe MSSF, nie zmuszając jednak MŚP do pełnego stosowania MSSF; jest ponadto zdania, iż należy uwzględnić fakt, że nie zawsze stosowanie zasady „wartości godziwej” w odniesieniu do wartości i zobowiązań finansowych oddaje realistycznie obraz sytuacji;

43. jest zdania, że wymogi sprawozdawczości finansowej UE dla MŚP muszą odpowiadać potrzebom użytkowników; w związku z tym proponuje przeprowadzenie ponownej dokładnej analizy potrzeb użytkowników;

44. wobec powyższego zachęca Komisję do kontynuowania działań w dziedzinie upraszczania prawa spółek, sprawozdawczości i audytu dla MŚP za pomocą odpowiednich aktów legislacyjnych, zwłaszcza czwartej i siódmej dotyczącej prawa spółek.

45. zwraca uwagę, że przepisy dotyczące przedkładania rozliczeń mają silny wpływ na całe prawo handlowe i nowe standardy będą miały na nie znaczny wpływ i np. będą miały w praktyce duży wpływ na krajowe prawodawstwo w zakresie opodatkowania spółek; zwraca uwagę, że międzynarodowy standard oparty o zasadę „wartości godziwej” jest sprzeczny z dominującą na innych obszarach gospodarczych zasadą utrzymania kapitału i nie zawsze leży w (podatkowym) interesie MŚP;

46. wyraża pogląd, że standard dla MŚP musi uwzględniać istnienie różnych form przedsiębiorstw w UE (np. spółki i spółdzielnie); stoi na stanowisku, że każdy standard musi zawierać jasną definicję środków własnych, która odpowiada szczególnym potrzebom MŚP;

47. ubolewa nad tym, że projekt MSSF dla MŚP nie uwzględnia odpowiednio faktu, że odbiorcami sprawozdań MŚP są głównie prywatni udziałowcy, kredytodawcy, partnerzy biznesowi i pracownicy, a nie anonimowi inwestorzy jak w przypadku spółek publicznych, oraz że odbiorcy sprawozdań MŚP są zainteresowani długoterminowymi kontaktami biznesowymi a nie krótkoterminową inwestycją;

48. wzywa Komisję do przeprowadzenia odpowiedniej procedury konsultacji dotyczącej unijnych ram sprawozdawczości finansowej dla MŚP opierając się na procedurze zwykłych wniosków legislacyjnych oraz do wycofania się ze zobowiązania do przyjęcia i wdrożenia MSSF dla MŚP, jak również zapobieżenie jego jednoczesnemu stosowaniu do czasu zakończenia wewnętrznej procedury UE; zachęca Komisję do rozważenia możliwości zmniejszenia obciążenia administracyjnego spoczywającego na MŚP w dziedzinie księgowości i audytu;

49. przyznaje jednak, że istnieje ogólna potrzeba uproszczenia księgowości i audytu w MŚP, przypominając jednocześnie, że MŚP tworzą miejsca pracy i są motorem napędowym wzrostu gospodarczego;

50. przypomina, że ostatecznym celem wszystkich podmiotów międzynarodowych musi być pełne przyjęcie MSSF; zwraca uwagę na napięcie istniejące pomiędzy dążeniem do osiągnięcia maksymalnej konwergencji i wolą ochrony pełnych uprawnień UE do odstąpienia od konsensusu, który może zostać osiągnięty w wymiarze globalnym; podkreśla, że możliwość odstępstwa od globalnych standardów powinna być ograniczona do niezbędnego minimum zarówno w UE, jak i w pozostałych regionach świata; wyraża pogląd, że państwa trzecie powinny traktować UE jako całość, a nie osobno każde z 27 państw członkowskich oraz, że trwający proces konwergencji z obecnymi systemami można zaakceptować jedynie jako etap przejściowy;

Mapa drogowa na rzecz konwergencji i równoważności

51. zauważa, że ważne i wskazane jest ustanowienie globalnych standardów i konwergencji oraz uznaje, że zjawisko konwergencji w dziedzinie standardów rachunkowości pogłębia się na całym świecie w coraz szybszym tempie;

52. wspiera ideę konwergencji i równoważności; podkreśla jednak, że zbieżność ze standardami danego kraju trzeciego musi opierać się na uprzedniej ocenie zalet i skutków takiej zmiany dla sporządzających i wykorzystujących sprawozdania finansowe w UE, a zwłaszcza dla MŚP, oraz wzywa RMSR do wzięcia tego pod uwagę; wyraża przekonanie, że zbieżność byłaby wystarczająca, gdyby rachunki przedsiębiorstw sporządzone zgodnie ze standardami MSSF mogły być akceptowane i uznawane w ramach amerykańskich standardów rachunkowości GAAP, bez konieczności ponoszenia przez przedsiębiorstwa znacznych kosztów dodatkowych;

53. stwierdza postęp prac w zakresie konwergencji i dostrzega niebezpieczeństwo, że zostaną uwzględnione głównie uwarunkowania gospodarcze i związane z prawem spółek w dużych państwach trzecich, podczas gdy struktury UE będą odgrywać mniejszą rolę;

54. przyjmuje do wiadomości, że 20 czerwca 2007 r. amerykańska Komisja SEC zaproponowała uznanie przedłożonych sprawozdań emitentów zagranicznych z pominięciem wymogu uzgadniania sprawozdań finansowych, jeżeli sporządzono je na podstawie angielskiej wersji MSSF przyjętej przez RMSR; podkreśla, że normy MSSF włączone przez UE do obowiązującego prawa muszą zostać uznane przez SEC;

55. z zadowoleniem przyjmuje postępy w pracach nad przyjęciem mapy drogowej UE-Stany Zjednoczone w dziedzinie rachunkowości oraz niedawny komunikat SEC dotyczący zezwolenia zagranicznym prywatnym emitentom na przekazywanie sprawozdań finansowych w MSSF bez konieczności dostosowania do amerykańskich GAPP; wyraża poparcie dla stanowiska Komisji przedstawionego w zarysie w piśmie Komisji do SEC z dnia 26 września 2007 r.;

56. przypomina, że determinacja UE, aby od początku 2005 r. zobowiązać wszystkie przedsiębiorstwa działające na rynkach kapitałowych do stosowania MSSF przy sporządzaniu sprawozdań skonsolidowanych miała kluczowe znaczenie dla wzrostu zainteresowania MSSF na całym świecie;

57. przypomina, że prezydent Stanów Zjednoczonych, przewodnicząca Rady Europejskiej i przewodniczący Komisji Europejskiej w dniu 30 kwietnia 2007 r. podpisali wspólne oświadczenie UE-Stany Zjednoczone na dorocznym spotkaniu na szczycie, które na temat sprawozdawczości finansowej zawiera następujący fragment: „Rynki finansowe. Działania mające na celu stworzenie nie później niż do 2009 r. warunków umożliwiających uznawanie amerykańskich ogólnie przyjętych zasad rachunkowości (GAAP) oraz międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej (MSSF) na obydwu obszarach gospodarczych z pominięciem wymogu uzgadniania sprawozdań finansowych”;

58. przypomina o nierozstrzygniętej kwestii kompetencji w sprawie ostatecznej interpretacji norm MSSF pomiędzy różnymi stosującymi je obszarami gospodarczymi, co niesie niebezpieczeństwo sprzecznej interpretacji; zwraca uwagę, że jedynie europejskie władze i sądy mogą ustalać ostateczną interpretację europejskich norm MSSF i wzywa Komisję do zapewnienia, że nie ulegnie to zmianie; Komisja, we współpracy z państwami członkowskimi i Parlamentem Europejskim, musi stworzyć system zapewniający jednolitą interpretację i stosowanie MSSF na terenie UE;

o

o            o

59. zobowiązuje przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Komitetowi Europejskich Organów Nadzoru nad Papierami Wartościowymi, Fundacji Komitetu Międzynarodowych Standardów Rachunkowości i Radzie Międzynarodowych Standardów Rachunkowości.

• [1]               Dz.U. L 243 z 11.9.2002, s. 1.
• [2]               Dz.U. C 303 E z 13.12.2006, s. 114.
• [3]  Dz.U. L 222 z 14.08.1978, s. 11.
• [4]  Dz.U. L 193 z 18.7.1983, s. 1.
• [5]  Przy okrągłym stole reprezentowani byli przedstawiciele RMSR, CESR, EFRAG, Fédération des Experts Comptables Européens (FEE), Businesseurope, firm audytoorskich i Komisji; był on poświęcony zasadniczym kwestiom, a w żaden sposób nie przedstawił interpretacji obowiązujących standardów.

UZASADNIENIE

„MSSF sprawdzone, RMSR zawiodła”

1. Wstęp

Od stycznia 2005 r. unijne przedsiębiorstwa działające na rynkach kapitałowych mają obowiązek stosować w swoich skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych międzynarodowe standardy rachunkowości. Są one opracowywane przez niezależną prywatną organizację (Fundację Komitetu ds. Międzynarodowych Standardów Rachunkowości/Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości) z siedzibą w Londynie. W drodze zatwierdzania standardy te są przejmowane do obowiązującego prawa unijnego.

Z doświadczeń lat ubiegłych wynika, że ta organizacja prawa prywatnego jest nieprzejrzysta i pozostaje poza zasięgiem demokratycznej kontroli. Przykładowo nie jest jasne, w jaki sposób opracowywany jest jej plan pracy, jak tworzone są jej mandaty, jak i według jakich kryteriów wybierani są jej członkowie, w jaki sposób bierze się pod uwagę interesy zainteresowanych stron (w tym podmiotów sporządzających sprawozdania i użytkowników, którzy mają prawny obowiązek stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości).

Ponadto organizacja ta bazuje wyłącznie na dobrowolnych dotacjach od firm i przedstawicieli branży oraz innych darczyńców, co może budzić wątpliwości.

Oprócz tego Komisja Europejska i amerykańska Komisja Papierów Wartościowych i Giełdy wprowadziły mapę drogową na rzecz konwergencji i równoważności międzynarodowych standardów rachunkowości z amerykańskimi standardami rachunkowości. W tym kontekście organizacja IASCF jest zobowiązana do współpracy ze swoim amerykańskim odpowiednikiem w kwestii osiągnięcia konwergencji technicznej standardów rachunkowości. Równolegle Komisja Europejska jest zobowiązana do zapewnienia spójnego stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości w Unii Europejskiej.

Dlatego też sprawozdawca uważa, że stosowna jest dalsza analiza przejrzystości i demokratycznej kontroli organizacji z siedzibą w Londynie, wdrażania międzynarodowych standardów rachunkowości w UE, międzynarodowych standardów rachunkowości dla małych i średnich przedsiębiorstw (MSSF dla MŚP) i wreszcie konwergencji i równoważności unijnych i amerykańskich standardów rachunkowości.

2.        Przejrzyste demokratyczne organizacje międzynarodowe

Legenda:

International Accounting Standards Committee Foundation (22 Trustees)	Fundacja Komitetu ds. Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (22 instytucja powiernicza)
National Standard Setters and Other Interested Parties	Organy krajowe ustalające standardy i inne zainteresowane strony
Standards Advisory Council	Rada doradcza ds. standardów
Advisory Committees	Komitety doradcze
International Accounting Standards Board (14 Board Members)	Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (14 członków zarządu)
Director of Operations and non-Technical Staff	Dyrektor ds. operacji i personel nietechniczny
International Financial Reporting Interpretations Committee (12)	Komitet ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej (14)
Directors of Technical Activities and Technical Staff	Dyrektorzy ds. działalności technicznej i personel techniczny
Appoints	Mianuje
Report to	Składa sprawozdania
Membership links	Powiązania członkowskie
Advisers	Doradcy

Najpoważniejsza kwestia w związku z procesem MSSF dotyczy demokratycznej legitymizacji RMSR. Ma to o tyle większe znaczenie, że zagadnienia rachunkowości obejmują bardzo ważne uprawnienia decyzyjne państw, które w znaczący sposób wpływają na wiele innych dziedzin prawa gospodarczego, a nawet podatkowego. Demokratyczna legitymizacja musi gwarantować odpowiednie reprezentowanie interesów wszystkich zainteresowanych stron, a także ich wypośrodkowywanie w ramach przejrzystej procedury opierającej się na uczciwych zasadach.

Wymagań tych nie spełniono jeszcze w wystarczającym stopniu w ramach systemu IASCF. Najwyższe gremium decyzyjne organizacji, czyli zarząd powierniczy (Board of Trustees), wykazuje się w tej kwestii szczególnymi brakami: wyboru członków zarządu powierniczego dokonuje się jedynie w oparciu o regionalne kryterium proporcjonalności, które nie uwzględniają innych niezmiernie ważnych interesów (jak np. interesów różnych sektorów gospodarki, form przedsiębiorstw, interesów osób zatrudnionych i pracodawców, a zwłaszcza podmiotów odpowiedzialnych za decyzje polityczne).

Nawet stosowanie kryterium regionalnego przy rozdziale mandatów nie jest w praktyce satysfakcjonujące. Zwolnione miejsca obsadzają inni członkowie zarządu, jednak bez jasno zdefiniowanej procedury wyborczej zrozumiałej na zewnątrz. Już od roku członków zarządu powierniczego podczas selekcji kandydatów wspiera z formalnego punktu widzenia niezależny komitet, który otrzymuje jedynie przygotowaną wewnętrznie listę kandydatów, co jednak nie zmienia faktu, że chodzi tu o pozbawioną legitymizacji procedurę wyboru spośród własnego grona utrudniającą reprezentowanie nowych interesów.

Zarząd powierniczy wybiera członków innych organów IASCF. Najważniejszym spośród nich jest RMSR, w przypadku której poza zasadą proporcjonalności regionalnej kryteria obejmują również kwalifikacje zawodowe. Aby móc sprawniej rozpatrywać sprawy zainteresowanych stron, członkowie zarządu powierniczego postanowili zwiększyć liczbę członków Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej (IFRIC) o dwie osoby, dzięki czemu w przyszłości komitet będzie liczył 14 członków. Dowodzi to, że IASCF zajęła się żądaniem lepszej reprezentacji interesów zgodnie z wcześniejszymi publicznymi zapowiedziami (sprawozdania Komisji Europejskiej na temat zarządzania i finansowania RMSR oraz IASCF z grudnia 2006 r. i z lipca 2007 r.). 10 lipca 2007 r. Rada UE w składzie ministrów gospodarki i finansów przyjęła konkluzje, które wzywają IASCF do dalszych wysiłków w tym kierunku.

Z punktu widzenia Parlamentu Europejskiego należy zauważyć, że dotychczasowy sposób finansowania w oparciu o darowizny jest nader nieprzejrzysty, a sprawozdania roczne będące jedynym źródłem informacji stają się coraz bardziej pozbawione treści. Parlament nie otrzymał żadnych dokumentów dotyczących bieżącego finansowania ani planów związanych z nowym systemem finansowania. Z drugiego sprawozdania Komisji UE na temat zarządzania i finansowania RMSR oraz IASCF można się dowiedzieć, że mimo znacznych postępów nie osiągnięto jeszcze celu, jakim jest trwałe i solidne finansowanie. Również Parlament powinien zostać o tym poinformowany.

Ostatnio jednak do statutu IASCF zostały wprowadzone poprawki. Twierdzi się, że była to próba wzmocnienia roli członków zarządu. Tym niemniej należy zrobić znacznie więcej. Członkowie zarządu powinni np. lepiej nadzorować RMSR i jej plan pracy oraz intensywniej uczestniczyć w opracowywaniu planu pracy, w procesie tworzenia mandatów RMSR, a ich działalność powinna być znacznie bardziej widoczna. Należy zmodyfikować kryteria wyboru członków zarządu i członków RMSR w celu zapewnienia równowagi całej struktury. W związku z niedawnymi zmianami statutu należy z zadowoleniem przyjąć fakt, że w przyszłości zarząd IAS ustosunkuje się do wszystkich uwag zgłoszonych podczas procesu konsultacyjnego oraz publikowane będą uzasadnienia do nieprzyjętych komentarzy.

Decyzja UE o zobowiązaniu unijnych przedsiębiorstw działających na rynkach kapitałowych do stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości znacznie zmieniła kontekst działania IASCF/RMSR. Do tej pory IASCF/RMSR ustalały dobrowolne międzynarodowe standardy rachunkowości. Na skutek decyzji UE IASCF/RMSR stały się quasi podmiotem tworzącym prawo. To z kolei rodzi pytania, którymi IASCF/RMSR do tej pory się nie zajmowały, np. czy standardy nie powinny być ogólnie dostępne dla wszystkich zobowiązanych do ich stosowania stron? Czy w ramach IASCF i RMSR istnieje wystarczająca kontrola demokratyczna i czy gremia te są dostatecznie reprezentatywne? Czy istnieje pomiędzy tymi organami odpowiednia równowaga? Czy to właściwe, że IASCF/RMSR skupiają się wyłącznie na dostarczaniu informacji rynkom kapitałowym? Co z innymi użytkownikami sprawozdań finansowych, np. wierzycielami, władzami publicznymi, właścicielami, klientami i pracownikami?

Ponadto zadaniem każdego podmiotu tworzącego prawo jest przeprowadzenie oceny oddziaływania tego prawa, a RMSR obecnie nie ocenia oddziaływania, jakie projekty dotyczące rachunkowości mogą mieć na podmioty sporządzające sprawozdania oraz na użytkowników. W przypadku wszystkich projektów RMSR powinna ustalić koszty, jakie mogłyby ponieść podmioty sporządzające sprawozdania, a także rozważyć, jakie korzyści mogłyby wynikać z tych projektów dla użytkowników MSSF. Statut IASCF musi ponadto zagwarantować, że RMSR opracuje rozwiązania z dziedziny rachunkowości, które nie tylko będą poprawne technicznie, ale odzwierciedlą aspekty postrzegane przez użytkowników i podmioty sporządzające sprawozdania jako konieczne i możliwe.

Kolejne zagadnienie to finansowanie. Organizacja taka jak IASCF/RMSR musi mieć przejrzysty i stabilny system finansowania. Istnieją oczywiście różne koncepcje dotyczące systemu finansowania. Może ono być częściowo oparte na źródłach publicznych lub też tylko na prywatnych. Głównym wnioskiem wypracowanym przez Radę w składzie ministrów gospodarki i finansów (ECOFIN) była konieczność zagwarantowania trwałego finansowania organizacji. Dotychczasowe finansowanie w oparciu o darowizny jest wynikiem początkowej fazy obecnej formy organizacji i do 2005 r. miało zostać zastąpione trwałym systemem finansowania. Po niepowodzeniach związanych z próbą osiągnięcia tego celu obowiązywanie systemu finansowania w oparciu o darowizny przedłużono jedynie o dwa kolejne lata – do 31 grudnia 2007 r.

Sprawozdawca jest przekonany, że struktura IASCF/RMSR jest daleka od przejrzystości i równowagi. Jego zdaniem należy także ulepszyć kontrolę demokratyczną w organizacji.

3.    Wdrażanie MSSF w Europie

Poniżej przedstawiono proces zatwierdzania (Endorsment) MSSF przez UE.

Sprawozdawca podkreśla, że procedura zatwierdzania ma zastosowanie jedynie do międzynarodowych standardów rachunkowości dla przedsiębiorstw działających na rynkach kapitałowych. Nie może być stosowana do zatwierdzania MSSF dla MŚP, gdyż wymagałoby to nowej podstawy prawnej.

Ponadto w procedurę zatwierdzania zaangażowanych jest wiele gremiów. W szczególności Komisja otrzymuje informacje od pewnej liczby komisji, których kompetencje w pewnym stopniu nakładają się na siebie.

Sprawozdawca podkreśla także, że w wyniku niedawnej zmiany w procedurze komitologii Parlament Europejski będzie bardziej zaangażowany w opracowywanie i zatwierdzanie międzynarodowych standardów rachunkowości oraz że m.in. ze względów czasowych niezbędne jest terminowe informowanie Parlamentu europejskiego o stanie prac.

Biorąc pod uwagę liczbę przedmiotowych zagadnień dotyczących rachunkowości, lata 2007 - 2008 mogą być ważne dla współpracy w sprawie ustalania standardów rachunkowości między IASCF/RMSR, Komisją, Radą a Parlamentem Europejskim.

4. Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP)

15 lutego 2007 r. RMSR opublikowała projekt standardu sprawozdawczości finansowej dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz zwróciła się do wszystkich zainteresowanych z prośbą o zgłaszanie uwag do tej propozycji do 1 października 2007 r. Jako że Parlament Europejski bierze udział w procesie wprowadzania tego standardu do prawa europejskiego i niniejszym przekazuje swoje uwagi.

W ramach wstępnych rozważań związanych ze sprawozdaniem z własnej inicjatywy w dniu 10 kwietnia sprawozdawca przedłożył Komisji Gospodarczej i Monetarnej właściwej dla tej sprawy dokument roboczy. Dokument ten zapoczątkował dyskusję, która bardzo wzbogaciła pracę nad tym sprawozdaniem.

RMSR postawiła sobie za cel zebranie wszystkich istniejących MSSF z myślą o stosowaniu ich w małych i średnich przedsiębiorstwach oraz udostępnienie ich w uproszczonej formie.

Dążono do opracowania spójnego zbioru zawierającego wszystkie przepisy, które należałoby stosować. Normy miały zostać w nim przedstawione w sposób przejrzysty i łatwo zrozumiały, tak aby małe przedsiębiorstwa dysponujące jedynie stosunkowo ograniczonymi zasobami kadrowymi i finansowymi, które można przeznaczyć na sporządzenie bilansu, mogły je z łatwością stosować. Powodzenie tego przedsięwzięcia zależy przede wszystkim od konsekwentnego ograniczenia wielości przepisów do rzeczy istotnych dla tych przedsiębiorstw oraz od prostoty przepisów, które miałyby w efekcie obowiązywać.

Według RMSR projekt MSSF dla MŚP jest skierowany do przedsiębiorstw zatrudniających około 50 pracowników. Ma on na celu zapewnienie wskazówek w zakresie rachunkowości dla podmiotów, które nie rozliczają się publicznie, lecz muszą przygotowywać rozliczenia dla zewnętrznych odbiorców - powinny one otrzymać wskazówki dotyczące rachunkowości odnośnie sprawozdań finansowych dla użytkowników zewnętrznych. W projekcie RMSR wyjaśnia, że zamierza uaktualniać MSSF dla MŚP co dwa lata.

Nie jest właściwe, aby RMSR określała, jakie przedsiębiorstwa powinny bądź nie powinny stosować MSSF dla MŚP. Decyzję odnośnie do tego, czy można wykorzystać MSSF dla MŚP, należy pozostawić demokratycznie wybranym organom.

Przedstawiciele MŚP na ogół uważają, że RMSR powinna ograniczyć się do opracowania prostego standardu odpowiadającego potrzebom MŚP i zapewniającego im stabilną podstawę. Wziąwszy pod uwagę początkowe reakcje MŚP, RMSR nie udało się tego zapewnić. Ponadto MŚP uznają, że projekt jest zbyt skomplikowany i że zawarta w nim definicja funduszów własnych nie odpowiada konkretnym potrzebom małych i średnich przedsiębiorstw. Powodem do obaw ze strony MŚP jest również perspektywa wprowadzania przez RMSR zmian w standardach co dwa lata.

W bardziej ogólnym ujęciu wątpliwe jest, czy organizacja IASCF/RMSR dysponuje wiedzą specjalistyczną do opracowania prostego standardu dla MŚP niedziałających na rynkach kapitałowych uwzględniającego rozmaite formy średich przedsiębiorstw. Co więcej, nie jest jasne, kto upoważnił RMSR do zaproponowania takiego MSSF dla MŚP; równie wątpliwe jest to, czy kiedykolwiek istniała konieczność stworzenia takiego standardu lub zapotrzebowanie na tego typu standard.

Sprawozdawca uważa, że nawet promowanie czy zachęcanie do dobrowolnego stosowania MSSF dla MŚP spowoduje obejście procesu demokratycznego i wykluczenie ustawodawców.

Gdyby kilka państw członkowskich zadecydowało o stosowaniu ostatecznej wersji MSSF dla MŚP, spowodowałoby to fragmentację rynku wewnętrznego i mogłoby zaszkodzić jednolitej rachunkowości MŚP w całej UE.

Pierwszych ocen w tym zakresie z całą pewnością może dokonać Parlament, choć nie jest on przekonany co do tego, że MŚP w Europie w ogóle domagały się MSSF opracowanych przez RMSR z myślą o MŚP lub że uważają je za potrzebne. Stosownym rozwiązaniem byłoby być może zaproponowanie europejskiego standardu dla MŚP w oparciu o stanowisko Europejskiej Grupy Doradczej ds. Sprawozdawczości Finansowej (z ang. EFRAG) w sprawie MSSF dla MŚP. Europejski standard dla MŚP umożliwiłby również uwzględnienie różnic lokalnych (n.p. związanych z prawem spółek).

5.    Mapa drogowa na rzecz konwergencji i równoważności

Globalna konwergencja standardów rachunkowości postępuje w coraz szybszym tempie. Obecnie ponad 100 państw dopuszcza stosowanie MSSF lub wręcz go wymaga. Kluczowym elementem tego zwiększonego globalnego zainteresowania MSFF była determinacja UE, aby od wszystkich unijnych przedsiębiorstw działających na rynkach kaplitałowych wymagać stosowania MSSF w skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych od początku 2005 r. Według rozporządzenia w sprawie MSR pewna niewielka liczba przedsiębiorstw mogła stosować amerykańskie ogólnie przyjęte zasady rachunkowości (GAAP)do dnia 1 stycznia 2007 r.

RMSR i FASB (twórca standardów rachunkowości w Stanach Zjednoczonych) opublikowały bardzo dokładny wspólny program pracy. Celem jest osiągnięcie postępów w zakresie równoważności standardów rachunkowości obu organów do 2009 r.

Amerykańska Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (SEC) w dniu 20 czerwca 2007 r. poddała pod konsultację propozycję uznawania sprawozdań sporządzonych w oparciu o MSSF. Jest to co prawda bardzo dobra wiadomość, gdyż USA, stosownie do porozumienia zawartego 30 kwietnia między USA i UE, rozważają podjęcie środków mających na celu zrezygnowanie z wymaganych dotychczas drogich uzgodnień dla przedsiębiorstw europejskich notowanych w USA. Dokładniejsza analiza wykazuje jednak, że SEC zamierza uznawać tylko sprawozdania sporządzone zgodnie ze standardami w wersji angielskiej ustalonej przez RMSR. Komisja zwróciła się jesienią 2007 r. w piśmie do SEC o akceptację uznanego za prawo UE standardu MSSF.

Wersja sporządzona przez UE jako najważniejszy podmiot korzystający z MSSF i stanowiąca obowiązujące prawo byłaby w przyszłości uważana przez organ amerykański za „wersję lokalną” i przez to niemającą dlań charakteru wiążącego. W ten oto sposób państwowa SEC stawia prywatne propozycje gremium pozbawionego kontroli politycznej ponad prawem obowiązującym w UE. SEC mogłaby ze swej strony przedłożyć własną interpretację obowiązujących przepisow MSSF i wymagać dostosowania się do nich europejskich przedsiębiorstw, które chcą sporządzać bilanse w USA według reguł MSSF.W ten sposób powstałaby amerykańska wersja MSSF. Istnieje również niebezpieczeństwo, że SEC stałaby się najwyższym organem interpretacji MSSF.

Komisja UE musi w odpowiednim stopniu ponosić odpowiedzialność wobec RMSR, aby w ramach tego procesu konwergencji uwzględnione zostały na równi interesy obydwu stron.

Obecnie podnoszą się również głosy kwestionujące sensowność całkowitej konwergencji między amerykańskimi ogólnie przyjętymi zasadami rachunkowości (z ang. GAAP) a MSSF. Należy wziąć pod uwagę, że MSFF stosuje się również do przedsiębiorstw notowanych na wielu gieldach. Dążenie do wypracowania jednego standardu sprawozdawczości finansowej w oparciu o dwie dominujące na świecie normy mogłoby w pewnych okolicznościach okazać się zbyt ambitnym przedsięwzięciem. Wysiłki na rzecz konwergencji były konieczne, dopóki na całym świecie korzystano z jeszcze większej liczby standardów niż te dwa dziś wiodące. Alternatywą wobec konwergencji tych dwóch norm jest polityczna decyzja o uznaniu równoważności dwóch standardów różniących się pod względem treści, ale charakteryzujących się taką samą wysoką jakością.

12 lipca 2007 r. Komisja przedstawiła pierwsze sprawozdanie dotyczące harmonogramu pracy władz odpowiedzialnych za krajowe standardy rachunkowości w Stanach Zjednoczonych, Japonii i Kanadzie w ramach konwergencji między MSSF a ogólnie przyjętymi zasadami rachunkowości w tych krajach. W sprawozdaniu tym należy także określić postępy w konwergencji MSSF (międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej) i GAAP (ogólnie przyjętych zasad rachunkowości) obowiązujących w Kanadzie, Japonii i Stanach Zjednoczonych oraz postępy w zakresie eliminacji wymogów dotyczących uzgadniania, które stosuje się w tych krajach wobec emitentów ze Wspólnoty.

Z pewnością problemy dotyczące konwergencji i równoważności standardów rachunkowości wykazują pewną zbieżność z toczącą się między UE a Stanami Zjednoczonymi dyskusją dotyczącą konglomeratów finansowych i opóźnionego wdrażania umowy Bazylea II. Wydaje się, że USA chcą brać udział w rokowaniach w sprawie porozumienia odnośnie nowych zasad, ale nie mają zamiaru później ich zastosować. W związku z możliwością uznania standardu MSSF przez SEC narzuca się pilne pytanie, kto będzie uprawniony do ustalania ostatecznej interpretacji. Należy stwierdzić, że struktury europejskie nie są jeszcze przygotowane na to pytanie.

Jeżeli chodzi o inne państwa trzecie, Komisja zobowiązała się złożyć Europejskiemu Komitetowi Papierów Wartościowych i Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie dotyczące rozwoju dyskusji regulacyjnych i postępu w zakresie konwergencji Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej i ogólnie przyjętych zasad rachunkowości krajów trzecich oraz postępu w zakresie likwidacji wszelkich wymogów dotyczących uzgadniania.

OPINIA Komisji Prawnej (5.10.2007)

dla Komisji Gospodarczej i Monetarnej

w sprawie międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej (MSSF) i zarządzania przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (RMSR)
(2006/2248(INI))

Sprawozdawca komisji opiniodawczej: Klaus-Heiner Lehne

WSKAZÓWKI

Komisja Prawna zwraca się do Komisji Gospodarczej i Monetarnej, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.   powtarza stanowisko Parlamentu wyrażone w ust. 37-39 rezolucji z dnia 4 lipca 2006 r. w sprawie ostatnich działań i perspektyw w dziedzinie prawa spółek[1];

2.   ubolewa nad faktem, że Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (RMSR) nie podlega demokratycznej kontroli i brak jej pluralizmu, w związku z czym podejmuje decyzje, które nie uwzględniają rzeczywistej sytuacji europejskich przedsiębiorstw, a zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP);

3.   zauważa znaczne zasługi międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej (MSSF), nie tylko pod względem technicznych aspektów rachunkowości, ale także pod względem korzyści, jakich są źródłem dla rynków kapitałowych i Unii Europejskiej, jako światowego lidera;

4.   podkreśla potrzebę większej liczby przedstawicieli europejskich w międzynarodowych organach określających standardy, aby zagwarantować prawdziwie międzynarodowe podejście i umożliwić właściwe uwzględnienie znaczenia Wspólnoty Europejskiej, która stanowi zdecydowanie największy obszar ekonomiczny oraz obszar o największej liczbie jednostek stosujących MSSF; uważa, że wszyscy powiernicy RMSR powinni pochodzić z krajów, które przystąpiły lub zamierzają przystąpić do MSSF;

5.   zauważa coraz bardziej teoretyczny wymiar projektów RMSR, których kompleksowość i teoretyczny charakter sprawiają, że zwłaszcza MŚP nie są w stanie ich stosować;

6.   zauważa ponadto, że praktyczne aspekty przedsiębiorczości nie są odpowiednio brane pod uwagę przez RMSR; uważa, że z punktu widzenia użytkownika sposób prezentowania sprawozdań finansowych dla księgowości nie zawsze jest wygodny do stosowania w innych celach, np. w celu dostarczenia informacji finansowych inwestorom, monitoringu wydajności lub zarządzania finansowego;

7.   zauważa zaniepokojenie tych, którzy uważają, że podejście do rachunkowości opierające się na pożytku godziwej wartości, które RMSR coraz szerzej stosuje, może doprowadzić do rozdźwięku pomiędzy obrazem dostarczanym przez rachunki a rzeczywistą pozycją przedsiębiorstw, zmniejszając tym samym możliwość oceniania przez inwestorów wydajności przedsiębiorstw;

8.   wspiera ideę zbieżności i równoważności; podkreśla jednak, że zbieżność ze standardami danego kraju trzeciego musi opierać się na uprzedniej ocenie zalet i skutków takiej zmiany dla sporządzających i wykorzystujących sprawozdania finansowe w Europie, a zwłaszcza dla MŚP, oraz wzywa RMSR do wzięcia tego pod uwagę; wyraża przekonanie, że zbieżność byłaby wystarczająca, gdyby rachunki przedsiębiorstw sporządzone zgodnie ze standardami MSSF mogły być akceptowane i uznawane w ramach amerykańskich ogólnie przyjętych standardów rachunkowości, bez konieczności ponoszenia przez przedsiębiorstwa żadnych znaczących dodatkowych kosztów;

9.   podkreśla, że spójność we wdrażaniu i stosowaniu ma podstawowe znaczenie dla sukcesu MSSF, przypomina jednakże, że są to normy oparte na zasadach i w związku z tym dążenie do spójności nie może odbywać się kosztem fachowej oceny;

10. podkreśla, że nie udzielono RMSR żadnego mandatu politycznego do przygotowania MSSF dla MŚP; zwraca uwagę, że poparcie UE obejmuje tylko międzynarodowe standardy rachunkowości dla spółek notowanych i nie jest przewidziane w odniesieniu do MSSF dla MŚP;

11. ma ponadto wątpliwości, czy projekt MSSF dla MŚP odpowiednio uwzględnia potrzeby MŚP i różnorodność sposobów działania i wielkości tych przedsiębiorstw; wyraża zaniepokojenie faktem, że projekt został opracowany z myślą o stosunkowo dużych MŚP (ponad 50 pracowników) i przekonuje, że większość MŚP ma mniejsze rozmiary; zauważa, że MSSF wyraźnie skłaniają się do podejścia „top-down” i wyraża wątpliwość, czy jest to odpowiednie podejście biorąc pod uwagę różnorodność MŚP; wyraża zaniepokojenie, iż projekt MSSF dla MŚP odnosi się do stosowania najniższego kosztu historycznego lub podejścia związanego z wartością godziwą, co pociąga za sobą podwójne obliczenia;

12. ubolewa nad tym, że projekt MSSF dla MŚP nie uwzględnia odpowiednio faktu, że odbiorcami sprawozdań MŚP są głównie prywatni udziałowcy, kredytodawcy, partnerzy biznesowi i pracownicy, a nie anonimowi inwestorzy jak w przypadku spółek publicznych, oraz że odbiorcy sprawozdań MŚP są zainteresowani długoterminowymi kontaktami biznesowymi a nie krótkoterminową inwestycją;

13. podkreśla, że projekt MSSF dla MŚP powinien powstrzymać się przed dokonywaniem odniesień do MSSF dla spółek publicznych, ponieważ MŚP, posiadające bardzo ograniczoną siłę roboczą, nie mogą zajmować się ogromnym kompendium dotyczącym MSSF;

14. przyznaje jednak, że istnieje ogólna potrzeba uproszczenia księgowości i audytu w MŚP, przypominając jednocześnie, że MŚP tworzą miejsca pracy i są motorem napędowym wzrostu gospodarczego;

15. uważa, że powinna mieć miejsce otwarta debata na temat standardów rachunkowości; wyraża przekonanie, że w tym celu RMSR powinna wzmocnić swoją odpowiednią procedurę w odniesieniu do zainteresowanych stron, tak aby w pełni uwzględnić poglądy wszystkich użytkowników MSSF i inwestorów;

16. wobec powyższego zachęca Komisję do kontynuowania działań w dziedzinie upraszczania prawa spółek, sprawozdawczości i audytu dla MŚP za pomocą odpowiednich aktów legislacyjnych, zwłaszcza IV[2] i VII[3] dyrektywy w sprawie prawa spółek;

17. domaga się, by wszelkie normy odnoszące się do MŚP były proste i elastyczne oraz aby unikano modelu, który miałby zastosowanie do wszystkich, gdyż taki model powinien mieć zastosowanie jedynie wobec MŚP prowadzących działalność transgraniczną;

18. popierając zamiar RMSR, aby udoskonalić istniejące normy, wyraża zaniepokojenie, iż ciągłe wprowadzanie nawet drobnych zmian może być kosztowne i doprowadzić do zmian kosztownych dla dużych przedsiębiorstw; uważa, że wszelkie zmiany powinny być dokonywane jedynie wtedy, gdy w wyniku analizy kosztów i korzyści uznane zostały za konieczne.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	4.10.2007
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	25 0 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Carlo Casini, Bert Doorn, Cristian Dumitrescu, Monica Frassoni, Giuseppe Gargani, Lidia Joanna Geringer de Oedenberg, Katalin Lévai, Hans-Peter Mayer, Manuel Medina Ortega, Aloyzas Sakalas, Francesco Enrico Speroni, Gary Titley, Diana Wallis, Rainer Wieland, Jaroslav Zvěřina, Tadeusz Zwiefka
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Mogens N.J. Camre, Charlotte Cederschiöld, Kurt Lechner, Eva Lichtenberger, Marie Panayotopoulos-Cassiotou, József Szájer, Jacques Toubon
Zastępca(y) (art. 178 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Iles Braghetto, Michael Cashman, Genowefa Grabowska, Lily Jacobs

• [1]  Dz.U. C 303 E z 13.12.2007, str. 114.
• [2]  Czwarta dyrektywa Rady 78/660/EWG z dnia 25 lipca 1978 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek (Dz.U. L 122 z 14.8.1978, str. 11). Dyrektywa zmieniona dyrektywą 2006/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 224 z 16.8.2006, str. 1).
• [3]  Siódma dyrektywa Rady 83/349/EWG z dnia 13 czerwca 1983 r. w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych (Dz.U. L 193, 18.7.1983, str. 1). Dyrektywa zmieniona dyrektywą 2006/99/WE (Dz.U. L 363 z 20.12.2006, str. 137)

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	29.1.2007
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	38 5 2
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Gabriele Albertini, Mariela Velichkova Baeva, Zsolt László Becsey, Pervenche Berès, Slavi Binev, Sebastian Valentin Bodu, Udo Bullmann, Ieke van den Burg, Christian Ehler, Elisa Ferreira, José Manuel García-Margallo y Marfil, Jean-Paul Gauzès, Donata Gottardi, Gunnar Hökmark, Karsten Friedrich Hoppenstedt, Sophia in ‘t Veld, Piia-Noora Kauppi, Wolf Klinz, Guntars Krasts, Astrid Lulling, Hans-Peter Martin, Gay Mitchell, Cristobal Montoro Romero, John Purvis, Alexander Radwan, Bernhard Rapkay, Dariusz Rosati, Heide Rühle, Antolín Sánchez Presedo, Manuel António dos Santos, Olle Schmidt, Peter Skinner, Margarita Starkevičiūtė, Ivo Strejček, Cornelis Visser, Sahra Wagenknecht
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Katerina Batzeli, Daniel Dăianu, Harald Ettl, Werner Langen, Vladimír Maňka, Bilyana Ilieva Raeva, Margaritis Schinas, Andreas Schwab, Charles Tannock
Zastępca(y) (art. 178 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Syed Kamall, Alfonso Andria