SPRAWOZDANIE w sprawie oceny funkcjonowania reformy WPR

28.2.2008 - (2007/2195(INI))

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Sprawozdawca: Lutz Goepel

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie oceny funkcjonowania reformy WPR

(2007/2195(INI))

Parlament Europejski,

–    uwzględniając komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego zatytułowany „Przygotowania do oceny funkcjonowania reformy WPR” (COM(2007)0722),

–    uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1782/2003 ustanawiającego wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego w ramach wspólnej polityki rolnej oraz ustanawiającego określone systemy wsparcia dla rolników[1],

–    uwzględniając swoje stanowisko z dnia 11 grudnia 2007 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 oraz rozporządzenie (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)[2],

–    uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 października 2007 r. w sprawie podwyżki cen paszy i żywności [3],

–    uwzględniając swoje stanowisko z dnia 26 września 2007r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady wprowadzającego odstępstwo od rozporządzenia (WE) nr 1782/2003 w odniesieniu do odłogowania w 2008 r[4],

–    uwzględniając swoje stanowisko z dnia 14 lutego 2007 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady ustanawiającego zasady dobrowolnej modulacji płatności bezpośrednich przewidzianych w rozporządzeniu (WE) nr 1782/2003 oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1290/2005 [5],

–    uwzględniając swoje stanowisko z dnia 19 maja 2005 r. w sprawie wyzwań politycznych i środków budżetowych w rozszerzonej Unii 2007-2013[6],

–    uwzględniając porozumienie międzyinstytucjonalne między Parlamentem Europejskim, Radą UE oraz Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami, a w szczególności jego załączniki I i III oraz deklaracje nr 3 i 9[7],

–    uwzględniając Akt dotyczący warunków przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej[8],

–    uwzględniając decyzję Rady z dnia 22 marca 2004 r. dostosowującą Akt dotyczący warunków przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej i zmian w traktatach, na których opiera się Unia Europejska, w następstwie reformy wspólnej polityki rolnej[9],

–    uwzględniając przyznane Komisji Europejskiej przez Radę Europejską pełnomocnictwo do prowadzenia negocjacji w dziedzinie rolnictwa zdefiniowane we wniosku KE dotyczącym warunków negocjacji z WTO w sprawie rolnictwa,

–    uwzględniając art. 33 ust. 2 traktatu WE, który w niezmienionej formie został przeniesiony do traktatu lizbońskiego,

–    uwzględniając art. 45 Regulaminu,

–    uwzględniając sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz opinię Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (A6-0047/2008),

A.  mając na uwadze, że rolnictwo wraz z powiązanym sektorem przetwarzania i wprowadzania na rynek produktów rolnych nadal stanowi jeden z największych sektorów przemysłowych w UE,

B.   mając na uwadze, że o ile wspólna polityka rolna UE (WPR) oparta na europejskim modelu rolniczym, zarazem gospodarczym, ekologicznym i społecznym, zapewniającym trwałość i bezpieczeństwo żywnościowe, będzie potrzebna również w przyszłości, jednak konieczne jest kontynuowanie dotychczasowego udanego procesu reform, w tym dalszy rozwój obszarów wiejskich;

C.  mając na uwadze, że w przyszłości WPR musi zmierzać w kierunku likwidacji barier, jakie dziś hamują dostęp młodzieży do działalności rolniczej, traktując wymianę jednego pokolenia na kolejne jako jeden z priorytetów,

D.  mając na uwadze, że ograniczenie biurokracji w sektorze rolniczym dzięki bardziej przejrzystym, prostszym i mniej sztywnym przepisom umożliwi obniżenie kosztów gospodarstw rolnych i producentów, a także zmniejszenie nakładów administracyjnych,

E.   mając na uwadze, że WPR musi się zmieniać, aby zmierzyć się z dużym zróżnicowaniem w strukturze rolnej i regionalnej, a jednocześnie musi znaleźć odpowiedzi na nowe wyzwania, na przykład zmiany klimatu, ochronę gleb i wód, zwiększony stopień otwarcia na rynki światowe czy produkcję biomasy, surowców naturalnych i energii odnawialnej, mając na uwadze, że musi ona zostać wyposażona w wystarczające środki oraz pozostać przy pierwotnych celach WPR, potwierdzonych ostatnio w traktacie lizbońskim, które obejmują produkcję zdrowej żywności wysokiej jakości, której dostawa jest zagwarantowana dla wszystkich Europejczyków po rozsądnych cenach, pozwalając zachować poziom dochodów rolników,

F.   mając na uwadze, że w okresie od 1992 r. system dopłat bezpośrednich był reformowany trzykrotnie, a organizacja wszystkich istotnych segmentów rynku, z wyłączeniem rynku mleka, przeszła gruntowną i dość udaną reformę w okresie od 2004 r.,

G.  mając na uwadze, że wszystkie kraje rozwinięte prowadzą politykę rolną; mając na uwadze nowe okoliczności, takie jak zwiększająca się liczba ludności na świecie, zmiany klimatu, wzrastające zapotrzebowanie na energię, eliminacja systemów regulacji cen oraz zwiększony stopień otwarcia na rynki światowe, które prowadzą, z jednej strony, do stopniowego wzrostu rynkowych cen produktów rolnych w UE, a z drugiej strony będą się wiązać ze znacznie zwiększonymi wahaniami plonów i coraz większą niestabilnością cen, co oznacza, że bardziej niż kiedykolwiek konieczne staje się zachowanie wspólnej polityki rolnej,

H.  mając na uwadze, że bezpieczeństwo żywności (rozumiane w sensie ilościowym i jakościowym) pozostanie jednym z kluczowych celów WPR obok celu związanego z zachowaniem ekosystemów, bez których nie może istnieć zdrowa i trwała produkcja, oraz celu związanego z waloryzacją terenów rolniczych w całej Unii,

I.    mając na uwadze wielki wysiłek wykonany przez UE na rzecz zmniejszenia wydatków na rolnictwo w budżecie ogólnym, które w latach 70-ych reprezentowały 80% budżetu, a obecnie stanowią tylko 33% w aktualnej perspektywie finansowej, przy jednoczesnym zwiększeniu powierzchni użytków rolnych o 37% w porównaniu z 2003 r., spowodowanym przystąpieniem nowych państw członkowskich,

J.    mając na uwadze zobowiązania szefów państw i rządów, podjęte w trakcie szczytu w Berlinie, gwarantujące utrzymanie całkowitych wydatków w pierwszym filarze WPR do 2013 r.,

K.  mając na uwadze, że akt przystąpienia z 2004 r. zawiera możliwość odstępstwa od stosowania niektórych przepisów WPR przez nowe państwa członkowskie w celu zrównoważenia niższego poziomu płatności bezpośrednich,

L.   mając na uwadze, że w niektórych regionach nie ma alternatywy dla pewnych tradycyjnych form produkcji rolnej, które często stanowią główną działalność rolniczą w tym regionach i które muszą zatem zostać bezwzględnie zachowane i być wspieranie z oczywistych powodów związanych z polityką ochrony środowiska i polityką regionalną oraz dla zachowania tkanki gospodarczej i społecznej, zwłaszcza ze względu na rolę odgrywaną przez WPR w tak zwanych regionach konwergencji, w których rolnictwo i hodowla mają zazwyczaj duże znaczenie jako instrument rozwoju ekonomicznego i tworzenia miejsc pracy,

M.  mając na uwadze, że należy zapewnić stabilność rolnikom europejskim, aby ich oczekiwania i inwestycje nie zostały zaprzepaszczone, oraz że w określonych sektorach systemy regulujące muszą umożliwiać przewidywania średnio- i długoterminowe,

N.  mając na uwadze, że prawodawca europejski powinien unikać dyskryminacji rolników i hodowców europejskich zarówno w ramach UE, jak i wobec ich konkurentów z państw trzecich oraz zapewnić im jednakowe warunki działania za pomocą odpowiednich instrumentów („jednakowe warunki konkurencji”); mając na uwadze, że w szczególności powinna być stosowana zasada, iż standardy jakościowe, sanitarne, środowiskowe, dobrostanu zwierząt i inne, wymagane od rolników w UE, powinny być również przestrzegane przez podmioty eksportujące produkty rolne na rynek UE,

O.  mając na uwadze, że cele WPR są określone w art. 33 traktatu WE oraz fakt, że po pełnej ratyfikacji traktatu lizbońskiego wszelkie istotne decyzje legislacyjne i budżetowe odnoszące się do WPR będą wymagały zgody Parlamentu Europejskiego,

P.   mając na uwadze, że UE powinna zachować suwerenność żywnościową, unikając w ten sposób uzależnienia od importu, gdyż mogłoby to negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo żywnościowe i spowodować problemy z zaopatrzeniem,

Q.  mając na uwadze, że należy opracować głębszą analizę ewolucji rynków i ich wpływu na rynek wewnętrzny, biorąc pod uwagę sytuację międzynarodową w zakresie cen i produkcji surowców,

Wprowadzenie

1.   dąży do utrzymania wzorca rolnictwa zrównoważonego, konkurencyjnego i wielofunkcyjnego, które zachowa specyfikę każdego sektora i strefy produkcyjnej i którego głównym celem jest dostarczanie ludności zdrowej i bezpiecznej żywności w wystarczającej ilości i po cenach odpowiednich dla konsumentów;

2.   uważa, że przeprowadzona w 2003 r. reforma WPR w dużej mierze okazała się sukcesem, ponieważ znacznie zwiększyła przejrzystość i skuteczność WPR oraz odpowiedzialność rolników i ich orientację na rynek, oraz uważa, że konieczne jest kontynuowanie tego procesu pod warunkiem respektowania umowy szefów państw i rządów z grudnia 2002 r. dotyczącej zachowania w stanie nienaruszonym funduszy rolnych z pierwszego filara aż do 2013 r.; zwraca uwagę, że w celu odciążenia rolników konieczne jest jednocześnie dalsze, istotne uproszczenie zarządzania WPR oraz licznych dyrektyw UE, które dotyczą rolników, bez powodowania przy tej okazji renacjonalizacji WPR ani większej redukcji dotacji, jakie otrzymują europejscy rolnicy;

3.   z tego względu z zadowoleniem przyjmuje korekty techniczne spowodowane komunikatem Komisji w sprawie oceny funkcjonowania wspólnej polityki rolnej, których celem jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania reformy z 2003 r., oraz zwraca się do Komisji o zagwarantowanie podstawowej zasady ekonomicznej stabilności w WPR;

4.   zwraca się do Komisji, aby w związku z przyszłymi reformami, opracowała badanie oceny opłacalności WPR pod kątem bezpieczeństwa żywnościowego, samowystarczalności i ochrony terenów wiejskich; zwraca się do Komisji o opracowanie analizy kosztów, na jakie może narazić konsumentów wzrost cen żywności będący konsekwencją wzrostu popytu na świecie, w porównaniu z kosztami, jakie obecnie ponoszą obywatele w związku z polityką rolną;

5.   uważa, że wyzwaniem przed jakim stoi UE, jeśli chodzi o negocjacje z WTO jest sprostanie przyszłym ograniczeniom w taki sposób, aby zwiększyć wewnętrzny dobrobyt; podkreśla, że od UE zależy, w jaki sposób najlepiej wykorzystać dostępną elastyczność, np. w przypadku produktów „wrażliwych”; podkreśla jednak, że warunkiem osiągnięcia porozumienia z WTO w sprawie rolnictwa jest porozumienie w sprawie własności intelektualnej obejmujące oznaczenia geograficzne;

6.   uważa jednak, że Unia Europejska powinna również w przyszłości dysponować odpowiednimi instrumentami umożliwiającymi przeciwdziałanie kryzysom rynkowym i zaopatrzeniowym w sektorze rolnym oraz kryzysom sanitarnym;

7.   podkreśla konieczność uznania - w sposób efektywny i za pomocą odpowiednich środków finansowych i innych - funkcji produkcyjnej, środowiskowej i rolniczej, jakie pełni rolnictwo;

8.   zasadniczo wspiera włączenie celów ogólnych do WPR, w szczególności bezpieczeństwa żywności, spójności terytorialnej oraz ochrony konsumentów, środowiska, klimatu i zwierząt, energii odnawialnej i różnorodności biologicznej; podkreśla jednak, że środki te muszą mieścić się w ramach polityki trwałego rozwoju łączącej wyniki gospodarcze, zachowanie naturalnych ekosystemów i zasobów, rozwój lokalny i sprawiedliwość społeczną; przypomina jednak, że szefowie państw i rządów potwierdzili cele WPR zapisując treść art. 33 traktatu rzymskiego w traktacie lizbońskim podpisanym 13 grudnia 2007 r.;

9.   podkreśla, że integracja celów ogólnych z WPR nie może zagrażać produkcji towarów rolnych i hodowli na terenach górskich, uboższych, oddalonych czy wyspiarskich Unii Europejskiej, których system produkcji opiera się na metodach ekstensywnych, a produkcja przeznaczona jest w dużej części na rynek lokalny, lecz które sprzedają produkty rolne i pochodzące z hodowli również na rynkach krajowych państw członkowskich;

10. jest zdania, że jeżeli Unia wprowadza wysokie standardy wymagań wobec rolników i producentów w UE, to powinna również zapewnić spełnienie takich samych wymagań przez podmioty eksportujące swoje produkty rolne na rynek UE oraz uważa, że Unia Europejska musi nalegać na uwzględnienie wspomnianych celów ogólnych w trakcie negocjacji w ramach WTO;

11. sprzeciwia się obniżeniu całkowitego budżetu pierwszego filaru w okresie do 2013 r. i zwraca uwagę, że w okresie szybkich przekształceń rynków rolno-hodowlanych oraz w połowie okresu trwania reform konieczne jest zapewnienie rolnikom pewnego poziomu bezpieczeństwa, a zwłaszcza respektowania decyzji podjętych w 2003 r.;

12. sprzeciwia się jakiejkolwiek formie dyskryminacji ze względu na wielkość gospodarstwa i formę prawną w odniesieniu do płatności bezpośrednich, ale przyznaje jednocześnie, że każda redystrybucja pomocy w ramach pierwszego filaru musi opierać się na całościowej ocenie jej wpływu na spójność społeczną i regionalną, zatrudnienie, środowisko, konkurencyjność i innowacje;

13. wnioskuje o wspieranie wyłącznie tych rolników, którzy prowadzą działalność rolniczą;

14. zwraca uwagę, że komunikat Komisji z dnia 20 listopada 2007 r. zbyt mało miejsca poświęca problemom, potrzebom i wyzwaniom, przed którymi stoi sektor rolny w 12 nowych państwach członkowskich UE i wzywa do uwzględnienia tego w procesie nadchodzących reform, biorąc także pod uwagę dodatkowe fundusze na restrukturyzację i modernizację;

Płatności bezpośrednie

15. uważa, że absolutnie konieczne jest utrzymanie w przyszłości płatności bezpośrednich jako podstawowego zabezpieczenia dochodów rolników w przypadku kryzysów rynkowych, jako wynagrodzenia za dostarczanie dóbr publicznych i jako rekompensaty za bardzo wysokie w skali międzynarodowej normy ochrony środowiska, bezpieczeństwa żywności i jej dostaw, możliwość śledzenia drogi produkcyjnej, normy dobrostanu zwierząt oraz standardy socjalne;

16. odnotowuje jednak, że poziom płatności nie zawsze wydaje się zrównoważony w stosunku do starań, jakich rolnicy dokładają w celu dostosowania się do przepisów, ponieważ płatności w dalszym ciągu zależą w dużej mierze od uprzednich wydatków;

17. wzywa w związku z tym Komisję do przygotowania sprawozdania, które powinno ocenić dodatkowe koszty, jakie ponoszą rolnicy z powodu przestrzegania wspólnych norm w zakresie ochrony środowiska, dobrostanu zwierząt i bezpieczeństwa żywności w porównaniu z ich głównymi konkurentami na rynku światowym; sprawozdanie powinno następnie porównać te koszty z aktualną wysokością bezpośrednich płatności otrzymywanych przez rolników; sprawozdanie powinno wyszczególniać różne typy rolników w poszczególnych państwach członkowskich; sprawozdanie powinno być publikowane przed rozpoczęciem procedury podejmowania decyzji w sprawie wspólnej polityki rolnej po 2013 r.;

18. z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji zezwalający państwom członkowskim na zasadzie dobrowolności na większą elastyczność na drodze do uwolnienia płatności bezpośrednich od historycznych wartości referencyjnych i osiągnięcia bardziej spłaszczonego systemu oraz wzywa Komisję do przedstawienia wraz z wnioskiem legislacyjnym opinii w kwestii tego, czy ze względu na dobre doświadczenia w państwach członkowskich możliwe jest już przed 2013 r. przyśpieszone przechodzenie na zasadzie dobrowolności na regionalne lub krajowe jednostkowe płatności obszarowe niezwiązane z wielkością produkcji; choć państwa członkowskie, które całkowicie (lub częściowo) oddzieliły dopłaty od produkcji w oparciu o wielkości historyczne mogą wybrać pozostawienie tego systemu aż do 2013 r.; wzywa Komisję do opracowania analizy ewentualnego wpływu płatności obszarowych, w szczególności w odniesieniu do gospodarstw o dużym zagęszczeniu zwierząt hodowlanych na stosunkowo małej powierzchni gospodarstwa;

19. podkreśla, że opowiadając się za przejściem na wzorce regionalne, należało będzie uwzględnić trudności związane z cechami charakterystycznymi praw specjalnych w zakresie hodowli, tzn. faktu, że niektórzy hodowcy nie dysponują powierzchnią rolną lub dysponują jedynie niewielką powierzchnią oraz faktu, że hodowla ekstensywna opiera się w wielu regionach Unii Europejskiej na zbiorowym wykorzystywaniu pastwisk niepodzielnych, należących do gminy lub do jednostek państwowych;

20. uważa, że z powodu coraz większej liczby sektorów objętych systemem płatności jednolitej i wobec doświadczenia zdobytego podczas funkcjonowania systemu, niektóre decyzje i przepisy wykonawcze wydają się zbyt sztywne i niepotrzebnie skomplikowane, dlatego też konieczne wydaje się ponowne zdefiniowanie przepisów, zakresu stosowania i modeli zarządzania administracyjnego w tych państwach i sektorach, które sobie tego życzą;

21. uważa, że ze względu na zwiększony wpływ na dochody i rozszerzoną swobodę podejmowania decyzji przez rolników, jak również związane z nią uproszczenie WPR, uniezależnienie płatności bezpośrednich od wielkości produkcji w ogólnym ujęciu doprowadziło do udanej rynkowej orientacji europejskiego rolnictwa; wzywa Komisję do przyspieszenia realizacji polityki oddzielania płatności od produkcji, chyba że miałoby to doprowadzić do istotnych zakłóceń o charakterze społeczno‑gospodarczym lub środowiskowym w poszczególnych regionach, zwłaszcza w regionach najmniej uprzywilejowanych; zauważa jednak, że należy przygotować dalsze analizy oddziaływania w celu dokładnej oceny skutków uniezależnienia płatności od wielkości produkcji dla poszczególnych regionów, dla produkcji i dla rynku obrotu ziemią;

22. jest zdania, że zasadniczo oddzielenie pomocy bezpośredniej od produkcji rolnej może w perspektywie długoterminowej przyczynić się do ograniczenia negatywnego oddziaływania rolnictwa europejskiego na środowisko, pod warunkiem że towarzyszyć temu będzie większe wsparcie dla zrównoważonych praktyk w dziedzinie rozwoju obszarów wiejskich;

23. zwraca uwagę, że dalsze uniezależnianie płatności od wielkości produkcji powinno mieć miejsce jedynie po dokonaniu wnikliwej analizy ewentualnych skutków, obejmującej m.in. równowagę między różnymi sektorami rolnictwa, zwiększone ryzyko powstawania monokultur oraz zagrożenia dla sektorów rolnictwa charakteryzujących się dużymi nakładami siły roboczej;

24. uważa, że z uwagi na duże zakłócenia rynku, m.in. ze względu na rosnące ceny pasz, co ma znaczny wpływ na określone systemy produkcji zwierzęcej obowiązujące w UE, sytuacja w zakresie dopłat do hodowli, w tym również dopłat do mleka, nie jest porównywalna;

25. uważa, że całkowite uniezależnienie dopłat do hodowli od wielkości produkcji w niektórych regionach, np. w regionach górskich i innych regionach o szczególnych utrudnieniach (wyspy, obszary suche lub wilgotne, regiony najbardziej oddalone itd.), w których nie ma alternatywy dla hodowli zwierząt wymagającej względnie wysokiego nakładu siły roboczej, może wiązać się ze znacznymi problemami społecznymi, gospodarczymi i ekologicznymi wynikającymi ze zmiany cen nakładów, których nie można pogodzić z celami traktatu; w przypadku (częściowego) uniezależnienia dopłat od wielkości produkcji apeluje o korzystanie z dokładnych danych referencyjnych jako podstawy do przyznawania prawa do otrzymywania płatności;

26. zdaje sobie sprawę z kluczowego znaczenia hodowli dla rolnictwa europejskiego, zwłaszcza w niektórych państwach i regionach o rozwiniętej hodowli, i z tego względu uważa, że rozsądne byłoby tymczasowe utrzymanie częściowych dopłat do hodowli związanych z wielkością produkcji; dostrzega niezwykle ważną rolę tych znakomicie prowadzonych gospodarstw rolnych w gospodarce regionu; przypomina, że w art. 47–50 rozporządzenia (WE) 1782/2003 znajduje się rozwiązanie dla gospodarstw prowadzących intensywną hodowlę zwierząt, które należy jeszcze dokładniej przeanalizować z myślą o okresie po 2013 r.;

27. jest jednak zdania, że to nie wystarczy; dlatego z zadowoleniem przyjmuje zapowiedzianą zmianę art. 69 rozporządzenia (WE) nr 1782/2003 (zwanego dalej „art. 69”) jako pierwszy krok we właściwym kierunku; zauważa jednak, że instrumentu tego nie powinno się wykorzystywać do skrytego wprowadzenia dobrowolnej modulacji i podwójnego wzmocnienia drugiego filaru; ponadto należy w jak największym stopniu szanować zasadę równych szans dla wszystkich państw członkowskich;

28. wzywa do wykorzystania środków z art. 69 w pierwszej kolejności na środki służące spójności terytorialnej oraz wzmocnieniu poszczególnych sektorów, a w szczególności na działania, które zapobiegną zaniechaniu produkcji rolniczej i hodowli zwierząt w regionach, w których spowodowałoby to znaczne problemy w odniesieniu do ochrony przyrody, krajobrazu lub rozwoju regionalnego (w szczególności w regionach górskich, na obszarach podmokłych lub obszarach dotkniętych niedoborem wody, w innych regionach o szczególnie trudnych warunkach oraz na ekstremalnych użytkach zielonych) lub na działania, które sprzyjają restrukturyzacji i wzmocnieniu kluczowych sektorów produkcji rolnej (np. sektor mleka, hodowla bydła opasowego i owiec), na działania w zakresie ochrony środowiska uzależnione od obszaru (np. rolnictwo ekologiczne), które do tej pory nie były objęte drugim filarem, a także na zarządzanie ryzykiem;

29. jest zdania, że środki przewidziane na działania na mocy zmienionego art. 69 mogłyby w zależności od wyników oceny skutków i na zasadzie dobrowolności pokryć do 12% płatności bezpośrednich na państwo członkowskie;

30. zwraca się do Komisji o przedstawienie projektu ustanawiającego wspólne zasady dotyczące stosowania art. 69 przez państwa członkowskie, aby wykluczyć w możliwie największym stopniu wszelkie zakłócenia konkurencji i handlu, oraz wnioskuje, aby, gdzie jest to konieczne, projekt ten wpisywał się w ramy wspólnej organizacji rynku; zwraca się ponadto o poinformowanie Komisji o wszystkich środkach związanych ze stosowaniem art. 69; zobowiązuje również Komisję do przeprowadzenia analizy wpływu, która zostanie załączona do wniosku legislacyjnego;

31. jest zdania, że działania służące wzmocnieniu poszczególnych sektorów należy zasadniczo w dłuższej perspektywie finansować ze środków pierwszego filaru; uważa zatem, że Komisja musi dokonać dokładnej oceny skutków stosowania zmienionego art. 69 w ramach przygotowań reformy po roku 2013;

32. ponadto wzywa Komisję do przedłożenia w terminie do dnia 30 czerwca 2010 r. sprawozdania zawierającego szczegółową ocenę tego, w jaki sposób w perspektywie długoterminowej można zagwarantować utrzymanie produkcji towarów rolnych i bezpieczeństwo dostaw dla hodowli w Europie z uwagi na różnorodność systemów produkcji w UE, wielofunkcyjność i aspekty regionalne (obszary górskie, obszary znajdujące się w niekorzystnej sytuacji oraz niewielkie wyspy); uważa, że sprawozdanie powinno również odnosić się do problemu, w jaki sposób można zapewnić bardziej skuteczne i ukierunkowane osiągnięcie celów WPR, w tym celów związanych z trwałym rozwojem i kwestiami społecznymi, za pomocą płatności pośrednich niezwiązanych z wielkością produkcji, np. za pomocą premii za utrzymanie ekstensywnych użytków zielonych i pastwisk lub szczególnych dopłat mlecznych czy też dopłat za pomieszczenia inwentarskie zbudowane i wyposażone zgodnie ze wspólnymi standardami w zakresie dobrostanu zwierząt i ochrony środowiska naturalnego, lub specjalnych instrumentów zarządzania kryzysowego; podkreśla, że sprawozdanie musi zawierać odpowiedź na pytanie, czy lub do jakiego stopnia, przy uwzględnieniu szczególnych potrzeb regionów zajmujących się intensywną hodowlą zwierząt, nawet po 2013 r. potrzebne będą dopłaty do hodowli zwierząt w zależności od wielkości produkcji lub rozwiązania bliskie artykułom 47–50 rozporządzenia (WE) 1782/2003;

33. zaleca umożliwienie nowym państwom członkowskim, o ile wyrażą one taką chęć, stosowania do 2013 r. systemu jednolitej płatności obszarowej (SAPS) i wzywa Komisję do zbadania, czy stosowania tych płatności nie można jeszcze bardziej uprościć poprzez zmianę przepisów dotyczących obszarów uprawnionych do otrzymywania wsparcia;

34. uważa, że wszelkie oszczędności i niewykorzystane środki budżetowe przeznaczone na realizację WPR powinny być wydatkowane w jej ramach;

35. uważa, że również po 2013 r. płatności bezpośrednie będą potrzebne, ale muszą się one opierać na nowych obiektywnych kryteriach, a mianowicie na miejscach pracy tworzonych przez gospodarstwa rolne, lub powinny bardziej wyraźnie ewoluować w kierunku nagradzania rolników za zarządzanie ziemią lub odszkodowań za określone usługi świadczone w interesie ogólnym lub szczególne standardy, w tym standardy dobrostanu zwierząt, przy czym należałoby przeanalizować stopień zasadności ogromnych różnic w zakresie regionalnych płatności obszarowych w Europie oraz różnic w finansowaniu w ramach drugiego filaru; wzywa Komisję do zaproponowania odpowiednich działań gwarantujących, że wszystkie płatności bezpośrednie będą trafiać tylko do osób i przedsiębiorstw rzeczywiście związanych z rolnictwem;

Uproszczenie, zasada współzależności i orientacja rynkowa

36. opowiada się – po odpowiednim okresie przewidzianym na stopniowe wycofanie – za stopniowym włączeniem mniejszych i z tego względu bardzo trudnych w zarządzaniu systemów płatności związanych z wielkością produkcji (susz paszowy, len, konopie, skrobia ziemniaczana) do systemu jednolitej płatności obszarowej, chyba że miałoby to spowodować znaczne trudności o charakterze społeczno-gospodarczym lub środowiskowym w poszczególnych regionach; niezbędne jest zapewnienie środków towarzyszących, o których mowa w art. 69, o ile jest to konieczne z punktu widzenia polityki regionalnej; wzywa Komisję do dokonania indywidualnej dla każdego przypadku analizy skutków gospodarczych i regionalnych, która wykaże, iż jest to odpowiednie rozwiązanie oraz określi ramy czasowe niezbędne do realizacji zamierzenia; podkreśla, że oddzielenie dopłat od produkcji nie powinno zagrażać istnieniu obecnych sposobów produkcji;

37. opowiada się za natychmiastową likwidacją obowiązku odłogowania, który w systemie płatności bezpośrednich niezwiązanych z wielkością produkcji stracił swoją funkcję instrumentu sterowania wielkością produkcji, a dodatkowo wiąże się ze szczególnymi trudnościami w zarządzaniu, jak również za przekształceniem uprawnień z tytułu odłogowania w zwykłe uprawnienia;

38. uważa, że państwa członkowskie mogą lepiej i bardziej bezpośrednio uzyskać ewentualne korzyści związane z odłogowaniem za pomocą działań w ramach drugiego filaru;

39. wzywa do stopniowego zniesienia dopłat do roślin energetycznych w okresie przewidzianym na wycofanie, ponieważ dopłaty do roślin energetycznych są wyjątkowo trudne w zarządzaniu, a w obecnej sytuacji rynkowej trudno w nich dostrzec korzyści dla polityki energetycznej;

40. wzywa do ukierunkowanego wykorzystania środków uzyskanych dzięki zniesieniu dopłat do roślin energetycznych na działania towarzyszące służące organizacji rynku mleka, w szczególności na obszarach górskich i w innych regionach o trudnych warunkach produkcji;

41. wzywa Komisję do przekazywania, na mocy art. 69, niewykorzystanych środków budżetowych na rolnictwo, przewidzianych na środki organizacji rynku takie jak interwencje, subwencje wywozowe lub magazynowanie, przede wszystkim na wzmocnienie gospodarki na obszarach wiejskich, zwłaszcza gospodarstw rolnych, zgodnie z celami polityki rozwoju obszarów wiejskich;

42. uważa, że nie da się uzasadnić dalszego stosowania płatności bezpośrednich bez zastosowania zasady współzależności; w związku z tym podkreśla, że nowe państwa członkowskie muszą uzyskać pomoc z UE w zakresie stosowania zasad współzależności podczas trwania okresu przejściowego;

43. sprzeciwia się rozszerzeniu zakresu stosowania zasady współzależności ze względu na zmniejszającą się wysokość płatności bezpośrednich, póki państwa członkowskie i Komisja nie osiągną znaczącego postępu w procesie upraszczania i harmonizacji przepisów kontrolnych, a Komisja nie przedłoży oceny kosztów dla rolników wynikających z zasady współzależności; wskazuje w tym kontekście na swoje stanowisko z dnia 11 grudnia 2007 r.;

44. uważa, że współzależność powinna ograniczać się do kontroli istotnych standardów europejskiego modelu produkcji oraz takich, których systematyczna i ujednolicona w poszczególnych państwach członkowskich kontrola jest możliwa;

45. wzywa do zagwarantowania większej skuteczności zasad współzależności w stosunku do celów oraz bardziej jednolitego procesu wdrażania we wszystkich państwach członkowskich; wzywa Komisję do opracowania jaśniejszych wytycznych, które miałyby pomóc państwom członkowskim w procesie wdrażania;

46. wzywa do likwidacji nadmiernych obciążeń hodowli zwierząt poprzez stosowanie zasady współzależności; oraz wzywa w szczególności do dokonania krytycznej oceny niektórych standardów w zakresie higieny i identyfikacji (np. kolczyki uszne);

47. dopuszcza stopniowe dostosowywanie wymogów w zakresie utrzymania dobrego stanu rolniczego i ekologicznego oraz zrównoważonego gospodarowania gruntami wobec zmienionych warunków ekologicznych i produkcyjnych (zmiany klimatu, biomasa), o ile zapewni się porównywalne stosowanie tych nowych wymogów w całej Europie;

48. uważa, że państwa członkowskie stosujące SAPS powinny mieć możliwość wdrożenia zasady współzależności w sposób rozłożony w czasie, tak aby umożliwić im właściwe przygotowanie systemów kontroli i przekonać rolników do zasadności wypełniania określonych standardów;

49. wzywa Komisję do dążenia do dalszego uproszczenia WPR i regularnego analizowania prawodawstwa pod kątem konieczności i celowości aktualnych przepisów; w związku z tym Komisja powinna zaproponować dodatkowe działania, takie jak np. uproszczone zasady przenoszenia uprawnień do płatności w przypadku zaprzestania działalności, połączenie minimalnych uprawnień do płatności, wprowadzenie dopłaty jednostkowej w przypadku małych odbiorców, uproszczenie, redukcja lub likwidacja zasad odnoszących się do rezerwy krajowej w zależności od przejścia na jednolitą regionalną/krajową płatność obszarową, rezygnacja z przedawnienia się uprawnień do płatności w przypadku ich niewykorzystania, likwidacja odręcznego rejestru bydła lub innych zwierząt hodowlanych;

50. ponadto wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania punktualnego przekazywania płatności, a Komisję – do zezwolenia na przekazywanie rolnikom przedpłat;

51. zwraca się do Komisji o wprowadzenie niezbędnych mechanizmów, aby produkty przywożone z państw trzecich spełniały takie same normy, jak produkty wspólnotowe w zakresie współzależności, bezpieczeństwa żywności itp.;

Sieć bezpieczeństwa

52. uważa, że wobec oczekiwanej zwiększonej częstotliwości występowania zagrożeń związanych ze środowiskiem, klimatem i epidemiami oraz dużych wahań cen na rynkach rolnych konieczne jest zapewnienie dodatkowego zabezpieczenia przed ryzykiem w postaci sieci bezpieczeństwa;

53. zwraca uwagę na fakt, że produkcja zorientowana na rynek, odpowiedni płodozmian, dywersyfikacja, instrumenty rynku finansowego, umowy gwarantujące dostawy i ubezpieczenia to ważne środki, z których rolnicy mogą korzystać w celu zapewnienia sobie ochrony przed ryzykiem, a odpowiedzialność za właściwe zabezpieczenie przed ryzykiem ponoszą przede wszystkim rolnicy;

54. uważa, że w celu przeciwdziałania niedoskonałościom rynku należy utrzymać i zreformować system interwencji w taki sposób, aby stał się on skutecznym systemem zabezpieczającym w przypadku zaistnienia wyjątkowych sytuacji, a obowiązujące w nim zasady powinny się opierać na tendencjach występujących na światowych rynkach;

55. popiera z tego względu wniosek Komisji, aby obniżyć próg interwencji na rynku upraw do zera i utrzymać w odpowiednich przypadkach zmniejszony zakres interwencji jedynie w przypadku pszenicy;

56. uważa, że wobec zwiększającego się poziomu ryzyka należy pilnie rozbudować prywatne lub mieszane systemy ubezpieczeniowe, na przykład ubezpieczenie od dodatkowych rodzajów ryzyka; zdaje sobie sprawę, że nie będzie to możliwe bez udziału kapitału publicznego; podkreśla, że wprowadzenie tych systemów w żadnym wypadku nie może wpłynąć na równość szans między różnymi państwami członkowskimi; wzywa Komisję, aby rozważyła możliwość wprowadzenia lub wsparcia w przyszłości ogólnowspólnotowego systemu reasekuracji w celu rozwiązania problemów wynikających z klęsk żywiołowych lub związanych z klimatem;

57. zwraca uwagę, że praktycznie we wszystkich państwach trzecich funkcjonują takie systemy wspierane przez państwo;

58.  uważa, że z tego względu w pierwszej kolejności należy stworzyć takie finansowe możliwości wspierania od 2009 r. na szczeblu regionalnym lub krajowym systemów zabezpieczenia przed ryzykiem, które uwzględnią zróżnicowany poziom ryzyka w Europie; Komisja powinna zbadać, w jakim stopniu możliwe jest włączenie do takich systemów grup producentów, stowarzyszeń branżowych i międzybranżowych oraz prywatnych ubezpieczycieli;

59. jest zdania, że w świetle absolutnie odmiennych warunków w poszczególnych sektorach należy raczej preferować zróżnicowane rozwiązana sektorowe (porównywalne z rozwiązaniem zastosowanym w sektorze owoców i warzyw) niż podejście horyzontalne;

60. uważa, że takie działania powinny być częściowo finansowane ze środków pierwszego filaru na mocy art. 69, gdyż chodzi tu o działania właściwe dla polityki rynkowej;

61. jest zdania, że środki służące zarządzaniu ryzykiem i zapobieganiu mu nie mogą doprowadzić do ponownego wprowadzenia środków wsparcia uzależnionych od produkcji;

62. dlatego uważa, że Komisja musi opracować jednolite ramy wspierania systemów zarządzania ryzykiem przez państwa członkowskie, bez uszczerbku dla systemów obecnie stosowanych i zatwierdzonych w przeszłości przez Komisję, w celu możliwie jak najlepszego uniknięcia naruszeń warunków konkurencji i handlu, w razie konieczności poprzez stworzenie wspólnotowych uregulowań w ramach jednolitej organizacji rynku;

63. wzywa Komisję do przedłożenia w terminie do dnia 30 czerwca 2010 r. szczegółowej analizy istniejących systemów zarządzania ryzykiem oraz możliwości ich dalszego rozwoju na szczeblu wspólnotowym po 2013 r.;

Modulacja/limit ograniczenia/degresja/próg minimalny

64. zwraca uwagę, że degresywny limit ograniczenia, modulacja i dyscyplina budżetowa w razie realizacji wniosku Komisji mogłyby mieć znaczne skutki redystrybucyjne w niektórych regionach;

65. zwraca uwagę, że jak dotąd nie przedstawiono oceny skutków dotyczącej wpływu dalszej modulacji, degresji i progów minimalnych na rynek pracy na obszarach wiejskich i spójność regionalną; z tego też powodu należy dokonać oceny pierwszego filaru;

66. podkreśla, że dolne progi zaproponowane przez Komisję mogłyby mieć w niektórych państwach członkowskich skutki na tyle istotne, że nie dałoby się ich pominąć, oraz mogą mieć wpływ na dystrybucję płatności w ramach WPR między państwami członkowskimi, natomiast górny próg oznacza przeniesienie ok. 500 mln euro z pierwszego do drugiego filaru; przypomina, że wciąż istnieją poważne wątpliwości dotyczące obecnej efektywności kosztowej działań podejmowanych w ramach drugiego filaru; wobec tego uważa, że oszczędności wynikające z ewentualnego stosowania tego środka powinny pozostać w filarze pierwszym;

67. odrzuca wniosek Komisji dotyczący degresji (przy redukcji nawet do 45%) w obecnej formie, ponieważ brak w nim jasnego związku między wielkością a zamożnością gospodarstwa rolnego i nie uwzględnia on siły roboczej potrzebnej do prowadzenia większego gospodarstwa; wniosek Komisji postawiłby duże gospodarstwa rolne i stowarzyszenia w nieuzasadnionej, niekorzystnej sytuacji i prowadziłby do spadku zatrudnienia i rozbicia dojrzałych, konkurencyjnych struktur, jak również mógłby spowodować podział gospodarstw uzasadniony jedynie technicznymi warunkami udzielania wsparcia; w efekcie w niektórych regionach Europy doszłoby do podziałów strukturalnych;

68. uważa, że degresja i/lub ustanowienie pułapów są uzasadnione jedynie wtedy, jeżeli są dokonywane na podstawie szczegółowej analizy ich skutków dla rynku pracy i polityki regionalnej i tylko w takim przypadku, jeżeli możliwe będzie uwzględnienie zmniejszenia wraz z degresją liczby zatrudnionych na pełnym etacie podlegających ubezpieczeniu społecznemu lub liczby pewnych struktur gospodarstw (gospodarstwa wielorodzinne, organizacje spółdzielcze itp.), lub łącznych kosztów siły roboczej w gospodarstwie; wzywa Komisję, aby pamiętała, że mniejsze gospodarstwa tworzące związek posiadający jedną osobowość prawną w celu osiągnięcia gospodarki skali i większej konkurencyjności nie powinny być stawiane w niekorzystnej sytuacji;

69. wzywa do pozostawienia ewentualnych środków pochodzących z degresji w danych regionach lub państwach członkowskich i wykorzystania ich, na przykład, do sfinansowania środków zgodnie z art. 69 lub w ramach drugiego filaru; domaga się skoncentrowania tych wszystkich środków bezpośrednio na rolnikach;

70. wspiera, także ze względu na sprawozdanie roczne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego za 2006 r., proponowane zwiększenie progów minimalnych, które mogłyby zostać podniesione do 1 ha lub alternatywnie do 250 euro i połączone z wprowadzeniem dopłaty jednostkowej lub kwoty minimalnej w przypadku małych odbiorców; ocenia jednakże, że w odpowiednio uzasadnionych przypadkach, tam gdzie stwierdza się duże zróżnicowanie struktur rolnych, należy pozostawić państwom członkowskim możliwość ustanowienia minimalnych progów;

71. wspiera jednak starania Komisji na rzecz odpowiedniego finansowania przyszłej polityki trwałego rozwoju obszarów wiejskich w ramach drugiego filaru WPR, pomimo że nie należy osiągać tego celu kosztem pierwszego filaru;

72. zwraca uwagę, że wobec już wprowadzonych znacznych indywidualnych redukcji nie można zgodzić się na dalszą redukcję płatności bezpośrednich o 8% bez przedłożenia oceny skutków;

73. uważa, że wobec powszechnych wezwań do redukcji dużych dopłat, na podstawie dostępnych informacji i w oparciu o ocenę skutków, uwzględniającą strukturę gospodarstw (stowarzyszenia, itd.), siłę roboczą w gospodarstwach i/lub koszt siły roboczej oraz specyficzne rodzaje produkcji w różnych systemach dopłat bezpośrednich (na przykład, szczególne problemy gospodarstw i regionów o dużym zagęszczeniu zwierząt hodowlanych na stosunkowo małej powierzchni gospodarstwa), wydaje się, że pewna modulacja progresywna byłaby właściwa.

Środki wygenerowane dzięki modulacji progresywnej zostałyby rozdzielone zgodnie z obowiązującymi zasadami dotyczącymi środków pochodzących z modulacji oraz pozostałyby w regionach lub państwach członkowskich, w których zostały uzyskane;

Parlament Europejski uważa, że modulacja progresywna w następującej formie byłaby właściwa:

przy płatnościach bezpośrednich od 10 000 do 100 000 EUR – 1% (dla całego okresu 2009-2013)

przy płatnościach bezpośrednich od 100 000 do 200 000 EUR – 2% (dla całego okresu 2009-2013)

przy płatnościach bezpośrednich od 200 000 do 300 000 EUR – 3% (dla całego okresu 2009-2013)

przy płatnościach bezpośrednich powyżej 300 000 EUR – 4% (dla całego okresu 2009- -2013);

74. wzywa do zastąpienia dobrowolnej modulacji modulacją obowiązkową;

75. uważa, że środki pochodzące z modulacji powinny być wykorzystane przede wszystkim w programie LEADER oraz na działania mające na celu utrzymanie różnorodności biologicznej, zabezpieczenie przed ryzykiem, adaptację do zmian klimatu, działania na rzecz zrównoważonego stosowania biomasy, środki towarzyszące reformom strukturalnym (np. organizacja rynku mleka), zabezpieczenie produkcji w regionach górskich lub na niewielkich wyspach i innych regionach o porównywalnie trudnych warunkach produkcji, zapewnienie jakości (w tym środki ochrony zwierząt), rolnictwo ekologiczne, środki w zakresie zbytu oraz dostosowanie do postępu technicznego; domaga się skoncentrowania tych wszystkich działań bezpośrednio na rolnikach;

Organizacja rynku mleka

76. jest świadomy, że dotychczasowy system kwot mlecznych w obecnej formie prawdopodobnie nie będzie stosowany po roku 2015 i wzywa Komisję do dokładnej analizy, jak może wyglądać organizacja rynku mleka w przyszłości; wzywa Komisję do przedstawienia w odniesieniu do okresu po roku 2015 przekonującego planu dotyczącego sektora mleka, który zapewni dalszą produkcję mleka w Europie, w tym w regionach górskich i odizolowanych oraz na innych obszarach o szczególnie trudnych warunkach;

77. zwraca uwagę Komisji na decyzje Parlamentu w ramach minipakietu mlecznego dotyczące środków rynkowych i funduszu mlecznego;

78. apeluje do wszystkich zainteresowanych stron, aby wykorzystały czas do roku 2015 do ustabilizowania lub wzmocnienia swoich pozycji rynkowych i zapewnienia europejskiemu sektorowi mleczarskiemu „miękkiego lądowania”, najlepiej poprzez zwiększenie kwot strukturalnych;

79. domaga się, aby w przypadku zmian popytu na rynkach światowych kwota mleczna została odpowiednio dopasowana; uważa w związku z tym, że kwoty należy zwiększyć o 2% w roku mleczarskim 2008/2009 na dobrowolnej zasadzie dla każdego państwa członkowskiego; wzywa Komisję do umieszczenia tej podwyżki w rezerwach krajowych; apeluje o coroczny przegląd kwot;

80. wzywa ponadto do znacznego zmniejszenia nadzwyczajnej opłaty za rok mleczny 2009/2010 i wprowadzenia dalszych obniżek w kolejnych latach, celem przeciwdziałania wzrostowi cen praw związanych z kwotą mleczną i do saldowania ex-post w skali europejskiej, które pozwala na lepsze wykorzystanie kwot;

81. wzywa do ustanowienia szczególnych środków towarzyszących, aby zapobiec rezygnacji z prowadzenia działalności w sektorze mlecznym w regionach górskich i regionach o szczególnych utrudnieniach, o ile brakuje tam alternatyw dla tradycyjnej działalności w sektorze mlecznym bądź rezygnacja z rolnictwa mogłaby spowodować utratę cennych obszarów przyrodniczych;

82. uważa, że przede wszystkim w ramach art. 69 konieczne jest zapewnienie odpowiednich środków w celu utrzymania sektora mlecznego, zwłaszcza w regionach górskich, regionach peryferyjnych (np. Azory) i innych regionach o porównywalnych utrudnieniach, np. w formie płatności dodatkowych do płatności obszarowych ze środków krajowych (tzw. top-ups, podobne do środków stosowanych w sektorze cukru), dopłat do krów mlecznych, użytków zielonych i ekstensywnie wykorzystywanych pastwisk, specjalnej dopłaty mlecznej lub programów regionalnych na rzecz wzmocnienia i restrukturyzacji sektora oraz promocji konkretnych produktów wysokiej jakości;

83. jest zdania, że wzmocnienie stowarzyszeń producentów, związków branżowych i międzybranżowych może stanowić kolejny element zmienionego art. 69;

84. zwraca się do Komisji i państw członkowskich o przeanalizowanie nieliniowego zwiększenia kwot krajowych w celu dokonania dodatkowego zwiększenia kwot dla państw członkowskich, w których udziały produkcji są tradycyjnie deficytowe;

85. uważa, że do finansowania tych środków należy ustanowić specjalny fundusz (fundusz mleczny), który mógłby być częściowo finansowany z oszczędności uzyskanych w rezultacie reformy sektora;

Pozostałe uwagi

86. zwraca uwagę, że siłą i przyszłością rolnictwa europejskiego są produkty regionalne, tradycyjne lub inne kategorie produktów o uznanej, wysokiej jakości i uszlachetnione;

87. w tym duchu nawołuje Komisję do przeanalizowania możliwości ustanowienia „oznakowania europejskiego” pozwalającego na stwierdzenie jakości produkcji rolnej i żywności europejskiej na rynkach międzynarodowych;

88. z tego względu wzywa Komisję do przedłożenia szczegółowej koncepcji poprawy zbytu europejskich produktów wysokiej jakości na rynku wewnętrznym i zagranicznym, np. za pomocą kampanii informacyjnych i promocyjnych, wsparcia dla tworzenia i rozwoju działalności grup producentów lub innych form organizacji branżowych oraz ukierunkowanego oznakowania zawierającego w szczególności informacje o pochodzeniu zastosowanych surowców rolnych, które dla konsumenta są jasne i przejrzyste;

89. wzywa Komisję do zwiększenia w ramach korekt budżetu środków przeznaczonych na kampanie informacyjne i promocyjne na rynku wewnętrznym i zagranicznym;

90. zwraca się do Komisji o zastanowienie się nad potrzebą wprowadzenia prawdziwej polityki komunikacji dotyczącej WPR, która miałaby na celu zmniejszenie dystansu między rolnikami a społeczeństwem i która nie funkcjonowałaby wyłącznie jako instrument promocji i reklamy;

91. uważa, że konieczne jest dodatkowe wzmocnienie i wsparcie grup producentów i organizacji międzybranżowych, w szczególności w państwach członkowskich o niewielkiej ilości grup producenckich, tak aby poprawić pozycję rynkową rolników w handlu detalicznym, i jednocześnie należy wspierać systemy gwarancji jakości w łańcuchu produkcji żywności, w tym alternatywy wobec obecnie stosowanych metod produkcji;

92. wyraża ubolewanie w związku z faktem, że Komisja nie wykorzystała okazji, aby w sposób bardziej wyczerpujący zająć się problemami związanymi ze zwiększeniem przywozu żywności i pasz, które nie spełniają norm UE, a tym samym niosą ryzyko zaprzepaszczenia osiągnięć Unii Europejskiej w dziedzinie uzależniania pomocy publicznej od wymogów w zakresie środowiska naturalnego, dobrostanu zwierząt oraz wymogów społecznych; zwraca się do Komisji o zaproponowanie środków mających na celu jak najszybsze zaradzenie tej sytuacji i zapewnienie poszanowania wspólnotowych przepisów środowiskowych i sanitarnych;

93. wzywa Komisję do opracowania w trybie pilnym kompleksowej koncepcji uwzględnienia poruszanych przez Europę kwestii niezwiązanych z handlem w negocjacjach w sprawie handlu światowego, w szczególności kwestii związanych z uznawaniem i ochroną oznaczeń geograficznych, dobrostanem zwierząt, stanem zdrowia importowanych zwierząt i produktów roślinnych, itd., tak aby zapobiec nieuczciwej konkurencji wobec producentów europejskich oraz przenoszeniu problemów związanych z dobrostanem zwierząt i ochroną środowiska do krajów trzecich; wzywa Komisję do aktywnych działań zmierzających do wprowadzenia pojęcia kwalifikowanego dostępu do rynku podczas negocjacji z WTO, w celu upowszechniania norm zrównoważonego zarządzania w rolnictwie;

94. zwraca uwagę, że również w przyszłości rolnictwo europejskie nie poradzi sobie bez odpowiedniej ochrony zewnętrznej; dlatego też wzywa do nałożenia takich samych wymogów co do jakości i bezpieczeństwa produktów pochodzących z państw trzecich, jak dla produkowanych w UE;

95  uważa, że likwidacja subsydiów eksportowych powinna zostać zharmonizowana z działaniami promocyjnymi prowadzonymi w krajach trzecich;

96. przypomina, że w kontekście zmian klimatycznych przed rolnictwem rysują się dwa główne wyzwania: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych odpowiedzialnych za zmiany klimatyczne oraz dostosowanie się do skutków zmian klimatycznych; podkreśla, że oznacza to, iż rolnictwo musi zmierzyć się z podwójnym wyzwaniem – zmniejszeniem emisji przy jednoczesnym dostosowaniu się do oczekiwanych skutków globalnego ocieplenia;

97. podkreśla, że zmiana klimatu jest nie tylko problemem środowiskowym, ale też socjoekonomicznym i z tego względu zabiegi i starania w zakresie ochrony środowiska w sektorze rolnym, który jest jednym z sektorów najbardziej wrażliwych, zależnym bezpośrednio od czynników klimatycznych, powinny uwzględniać potrzebę zapewnienia gospodarczej i społecznej żywotności obszarów wiejskich;

98. przypomina, że rolnictwo (będące źródłem dwóch ważnych gazów cieplarnianych: metanu i podtlenku azotu) ma ograniczony wkład w efekt cieplarniany, który w UE zmniejsza się dzięki wdrażaniu działań przyjętych już w ramach WPR, takich jak wzajemna zgodność, programy rolno-środowiskowe oraz środki w zakresie rozwoju obszarów wiejskich;

99. wzywa Komisję do sprawdzenia, w jakim zakresie możliwe jest dalsze zwiększenie tego wkładu poprzez włączenie rolnictwa w mechanizmy protokołu z Kioto;

100.  uważa, że wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych nie może odbywać się jednostronnie kosztem hodowli i bezpieczeństwa żywnościowego ludności w Europie i na świecie, trwałego rozwoju i różnorodności biologicznej; z tego względu wzywa Komisję do przeprowadzenia analizy wpływu środków towarzyszących w zakresie stosowania energii odnawialnych na bezpieczeństwo zaopatrzenia w żywność i ochronę środowiska; wzywa do zapewnienia odpowiednich środków na wsparcie badań i wdrażanie najnowszych i najbardziej efektywnych technologii w dziedzinie energetyki, które w pełni wykorzystują biomasę (np. biopaliw drugiej generacji); ponownie przypomina, że w krótkim okresie największy i najbardziej zrównoważony potencjał wzrostu produkcji energii z biomasy mają biogazownie wykorzystujące odpady zwierzęce;

101.  podkreśla silny związek między działalnością rolną a jakością i ilością wody, a także podkreśla, że wpływem rolnictwa na środowisko wodne powinno się sterować w zrównoważony sposób; uważa, że prawodawstwo w dziedzinie ochrony środowiska w połączeniu z zasadą „zanieczyszczający płaci” powinno stanowić naczelną zasadę dla skutecznego osiągnięcia zrównoważonej gospodarki wodą i celów środowiskowych;

102.  uważa, że również po 2013 r. należy nadal rozwijać system płatności rolniczych i wzywa Komisję, aby mając na uwadze, że europejscy rolnicy potrzebują pewnego i trwałego oparcia dla swojej działalności, przedłożyła w terminie do dnia 30 czerwca 2010 r. szczegółową analizę ewentualnych nowych rozwiązań, w szczególności poprzez nakreślenie strategicznych celów wytyczających rozwój rolnictwa europejskiego w kierunku innowacji, dowartościowania terytoriów, jakości produkcji, dochodów rolników, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności; wzywa Komisję do zbadania możliwości radykalnego uproszczenia procedur administracyjnych, w szczególności w odniesieniu do płatności dotacji poniżej 20 000 euro na beneficjenta rocznie;

103.  wskazuje, że rolnictwo zarówno wpływa na różnorodność biologiczną, tworzy ją i jej zagraża; uważa, że konieczne są wysiłki na szczeblu światowym, lokalnym i UE w celu ochrony wartościowych funkcji ekosystemów zapewnianych przez różnorodność biologiczną, mianowicie oczyszczania powietrza i wody, zapylania upraw i ochrony przed erozją;

104.    wskazuje, że w obecnym okresie programowania 2007-2013 rozwój obszarów wiejskich (i finansujący go instrument EFFROW) jako drugi filar WPR ma znaczący wpływ w kontekście regionalnym; usilnie zwraca się do Komisji o promowanie możliwości bardziej spójnego wdrażania programów w ramach polityki regionalnej (fundusze strukturalne) w celu osiągnięcia zintegrowanego podejścia w obszarach, gdzie możliwe jest uzyskanie synergii;

105.  uważa, że rozwój obszarów wiejskich nie jest możliwy bez działalności rolniczej, gdyż jego celem jest zapewnienie ekonomicznej niezależności mieszkańców obszarów wiejskich oraz poprawa ich jakości życia;

106.    apeluje do Komisji o przedstawienie spójnego pakietu wniosków w celu utrzymania i rozwijania trwałej działalności rolnej, szczególnie na obszarach mniej uprzywilejowanych i obszarach o trudnych warunkach gospodarowania, gdyż mają one istotne znaczenie dla ochrony różnorodności biologicznej oraz zachowania ekosystemów;

107.    zwraca się do Komisji o nasilenie polityki badań i transferu technologicznego, zwłaszcza w celu promowania sposobów produkcji bardziej przyjaznych środowisku i ekosystemom, w służbie zrównoważonego rolnictwa;

108.    zwraca uwagę na udane projekty w UE, gdzie współpraca na szczeblu lokalnym i regionalnym między rolnikami, grupami zajmującymi się ochroną środowiska i władzami z sukcesem ograniczyła wpływ rolnictwa na środowisko;

109.  uważa w szczególności, że każdy przyszły system powinien koncentrować się w większym stopniu na aspektach spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej oraz zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich oraz podmiejskich, wzmocnieniu kluczowych sektorów rolniczych, płaceniu za świadczenia lub odszkodowaniach za nadzwyczajne obciążenia oraz zarządzaniu ryzykiem; uważa, że w tym celu konieczne jest zdefiniowanie na nowo stosunku pomiędzy pierwszym a drugim filarem;

110.  uważa, że europejskie rolnictwo może przynieść przyjazne środowisku rozwiązania najpilniejszych problemów naszego zurbanizowanego społeczeństwa, w tym także na obszarach podmiejskich, przyczyniając się w ten sposób do realizacji celów programów lizbońskiego i goeteborskiego;

111.  zwraca uwagę na szczególną rolę, jaką odgrywają rolnicy w obszarach podmiejskich; rolnicy w tych obszarach oraz osoby gospodarujące gruntami mogą promować rozwiązania, które wypełniają zarówno cele lizbońskie (wiedza, badania naukowe, innowacje), jak i goeteborskie (trwały rozwój);

112.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

• [1]  Dz.U. L 207 z 21.10.2003, str. 1.
• [2]  Teksty przyjęte, P6_TA(2007)0598.
• [3]  Teksty przyjęte, P6_TA(2007)0480.
• [4]  Teksty przyjęte, P6_TA(2007)0411.
• [5]  Dz.U. C 287E z 29.11.2007, str. 341.
• [6]  Teksty przyjęte, P6_TA(2005)0224.
• [7]  Dz.U. C 139 z 14.6.2006, str. 1.
• [8]  Dz.U. L 236 z 23.9.2003, str. 33.
• [9]  Dz.U. L 93 z 30.3.2004, str. 1.

UZASADNIENIE

Wstęp

Od 1992 r. wspólna polityka rolna (WPR) była trzykrotnie gruntowanie reformowana. Celem wszystkich reform było:

· zwiększenie skuteczności i przejrzystości WPR;

· zwiększenie stopnia orientacji rolników na rynek;

· lepsze włączenie nowych elementów, w szczególności kwestii ochrony środowiska i zwierząt, do ogólnej polityki rolnej;

· wzmocnienie obszarów wiejskich.

Płatności bezpośrednie w coraz większym stopniu zastępowały wcześniej stosowany system regulowania cen, który nie był w stanie rozwiązać problemu niskich dochodów rolników, a ponadto powodował duże nadwyżki produkcji, które można było zbyć na rynku światowym jedynie za pomocą dalszych subwencji.

Od reformy w 2003 r., będącej wynikiem przeglądu śródokresowego, głównym elementem obecnego systemu wsparcia rolników są płatności bezpośrednie, które są przyznawane niezależnie od wielkości produkcji (płatności bezpośrednie niezwiązane z wielkością produkcji). Podstawą indywidualnych uprawnień do płatności są historyczne wielkości płatności, które rolnik otrzymywał we właściwych okresach odniesienia przed wejściem w życie reformy. Na okres 2003-2013 mogły być one przyznane jako płatności na gospodarstwo.

Niezależnie od tego większość państw członkowskich stosuje różne modele płatności obszarowej, które są w dużej mierze uniezależnione od historycznych uprawnień do płatności. Te ostatnie mają znaczenie jedynie przy określaniu całkowitej sumy, którą ma do dyspozycji dane państwo członkowskie lub region.

Również w obecnym systemie możliwe jest utrzymanie niektórych płatności związanych częściowo lub w całości z produkcją, jednak państwa członkowskie w zróżnicowanym stopniu korzystały z tego uprawnienia.

Pomoc publiczna została uzależniona od dowiedzenia, że rolnik spełnia istotne wymogi wspólnotowe lub krajowe w zakresie dobrych praktyk rolniczych (tzw. zasada współzależności). Te normy obejmują istotne aspekty rolnictwa spełniającego wymogi ochrony środowiska, zdrowia i zwierząt.

Do 2013 r. nowe państwa członkowskie (Bułgaria i Rumunia do 2015 r.) zostaną w pełni włączone w system płatności bezpośrednich.

Za pomocą przesunięć (maksimum 5% modulacji) znaleziono dodatkowe środki dla tzw. drugiego filaru, tzn. polityki rozwoju obszarów wiejskich. Choć całkowity budżet drugiego filaru jest niższy, niż domagał się tego Parlament Europejski, to wyraźnie widać, że szczególnie państwa członkowskie wymagające licznych działań w dziedzinie rozwoju obszarów wiejskich mają problemy z zapewnieniem środków na współfinansowanie.

Począwszy od 2004 r. istotne rynki, np. rynek cukru, bananów, warzyw i owoców oraz wina, zostały (lub zostaną) zreformowane z uwzględnieniem tych samych celów. Organizacja rynku mleka, w której istotnym instrumentem jest kwota mleczna, pozostała w dużej mierze niezmieniona, ale wygasa w 2015 r.

W bieżącym roku wydatki na WPR będą niższe niż prognozowano, ponieważ ze względu na zmiany cen produktów rolnych nie będą wykorzystane instrumenty wspierające rynek, np. interwencje lub istniejące wciąż subwencje wywozowe.

Dzięki temu po raz pierwszy od ustanowienia Wspólnoty budżet w dziedzinie rolnictwa nie stanowi największej pozycji w budżecie UE. Ze względu na dyscyplinę budżetową i niskie stopy wzrostu budżetu w dziedzinie rolnictwa, relatywny udział rolnictwa w całości wydatków wspólnotowych będzie nadal spadał, a przeciętne płatności bezpośrednie dla każdego rolnika zmniejszą się o 10-20% (uwzględniając modulację).

Obecnie Komisja przedłożyła komunikat, w którym zasadniczo proponuje kontynuować proces zapoczątkowany reformą z 2003 r. Za pomocą tzw. oceny funkcjonowania Komisja reaguje na wezwanie szefów państw i rządów z grudnia 2005 r. do przeprowadzenia analizy wszystkich wydatków UE, w szczególności również wydatków w dziedzinie rolnictwa. Całkowite wydatki na WPR nie są jednak przedmiotem niniejszego komunikatu, a raczej pozostają przedmiotem równolegle toczącej się oceny funkcjonowania budżetu.

Komisja przedstawiła następujące istotne propozycje:

· postępujące oddzielenie płatności bezpośrednich od wielkości produkcji;

· przyspieszone przechodzenie w płatnościach bezpośrednich na jednolitą stawkę uzależnioną od wielkości obszaru;

· likwidacja małych środków powiązanych z wielkością produkcji lub ich włączenie do systemu płatności bezpośrednich niezwiązanych z wielkością produkcji;

· dalsza modulacja;

· degresja płatności bezpośrednich i podnoszenie minimalnych progów płatności;

· podjęcie decyzji o rezygnacji z kwoty mlecznej i przygotowanie „miękkiego lądowania”.

Ocena

Sprawozdawca dąży do utrzymania wzorca wielofunkcyjnego i wszechstronnego rolnictwa.

Z zadowoleniem przyjmuje dotychczasowe wnioski dotyczące procesu reform i uważa, że konieczna jest przyspieszona realizacja procesu otwarcia na rynek i upraszczania WPR do 2013 r.

Sprawozdawca uważa, że również w przyszłości UE będzie potrzebować WPR, a WPR powinna dysponować odpowiednim zestawem instrumentów w celu wzmocnienia istotnych segmentów sektora rolnego, podejmowania interwencji wspierających w przypadku kryzysów odnoszących się do plonów, ochrony środowiska i epidemii, zapewnienia spójności terytorialnej oraz dalszego rozwoju wszystkich obszarów wiejskich zgodnie z celami strategii lizbońskiej.

Wspiera się zamysł Komisji, polegający na dokończeniu reform zapoczątkowanych w 2003 r. przed podjęciem dyskusji w sprawie rewolucyjnych nowych rozwiązań w ramach WPR lub systemu płatności. Sprawozdawca uważa, że w chwili obecnej nie należy dokonywać gwałtownych zmian w systemie płatności. Obecnie stosowane płatności bezpośrednie, które oprócz wsparcia dochodów służą również wielu innym celom, mają także za zadanie ułatwić rolnikom przejście ze starej do nowej struktury, która jest w znacznie większym stopniu zorientowana na rynek. W tym kontekście podejmowanie analizy wysokości poszczególnych płatności lub wielkości całego budżetu przy każdym gwałtownym wzroście cen produktów rolnych nie wydaje się właściwe. Droga do końca procesu reform rozpoczętego w 2003 r. jest jeszcze daleka, a warunki w Europie nie są jeszcze choćby po części porównywalne.

Po 2013 r. system płatności bezpośrednich, ale również polityka rozwoju obszarów wiejskich powinny i muszą zyskać prawdopodobnie nowy kształt, zgodnie z doświadczeniami zdobytymi w okresie przejściowym, zaś okres poprzedzający ten termin należy wykorzystać w celu konsolidacji sukcesów dotychczasowych reform, a nie tracić czas na jałowe dyskusje finansowe. W tym okresie przełomu i wprowadzania nowych rozwiązań, jak również z uwagi na silne wahania cen na rynkach światowych rolnicy potrzebują raczej bezpieczeństwa inwestycyjnego i stałości zamiast niepewności. Z tego względu konieczne jest utrzymanie stanowiska głów państw i szefów rządów, zgodnie z którym całkowity budżet na działania rynkowe do 2013 r. nie zostanie zmieniony.

Oddzielenie płatności bezpośrednich od wielkości produkcji/odejście od płatności związanych z wielkością produkcji/zasada współzależności

Obecnie płatności bezpośrednie są jeszcze częściowo związane z wielkością produkcji, a w państwach członkowskich stosujących model płatności na gospodarstwo są obliczane na podstawie historycznych wartości odniesienia.

Sprawozdawca wspiera Komisję w dążeniu do jak najszybszego, możliwie przed 2013 r., przestawienia się na płatności obszarowe jednolite w skali kraju lub regionu. Społeczeństwu nie da się praktycznie uzasadnić powodów stosowania dotychczasowego systemu, a ponadto większość państw członkowskich i tak już zdecydowała się przejść na płatności obszarowe i odciąć się od wielkości historycznych. Ponadto roczne sprawozdanie Europejskiego Trybunału Obrachunkowego dotyczące wydatków w 2006 r. wskazuje, że zarządzanie jednolitymi płatnościami obszarowymi wiąże się ze zdecydowanie mniejszymi nakładami i mniejszą liczbą błędów niż w modelu płatności na gospodarstwo.

Dodatkowo trzymanie się modelu historycznego znacznie utrudniłoby dalsze reformy po 2013 r.

Sprawozdawca zasadniczo popiera dalsze oddzielenie płatności od wielkości produkcji, w szczególności w dziedzinie produkcji roślinnej, ponieważ stanowi to krok w procesie uproszczenia polityki rolnej, a nie wiąże się z zagrożeniem negatywnymi skutkami, takimi jak zaniechanie upraw istotnych z punktu widzenia polityki regionalnej i ochrony środowiska.

Sprawozdawca podkreśla, że w państwach członkowskich, które wybrały drogę krajowych lub zregionalizowanych jednolitych płatności obszarowych, można było zaobserwować regularną redystrybucję płatności bezpośrednich na rzecz zakładów hodowli bydła wykorzystujących ekstensywne metody hodowli.

Hodowlę należy jednak traktować w sposób szczególny. Jest ona szczególnie podatna na kryzysy, jak pokazują problemy związane z obecnym wzrostem cen zboża, a zatem i pasz. Ponadto szczególnie w zakresie hodowli i zdrowia zwierząt standardy europejskie są zdecydowanie wyższe niż w innych częściach świata, co powoduje znaczne utrudnienia dla producentów europejskich w przeniesieniu związanych z tym kosztów na rynek. Takiej sytuacji nie da się utrzymać w perspektywie długoterminowej. Już obecnie prowadzi to do stałego zmniejszania się pogłowia zwierząt hodowlanych.

Ponadto hodowla zwierząt jest relatywnie pracochłonna i w wielu regionach ma olbrzymie znaczenie dla rozwoju regionalnego lub zachowania ważnych obszarów przyrodniczych. Płatności związane z wielkością produkcji mogą stanowić sposób rozwiązania tych kryzysów. Z tego względu sprawozdawca nie zaleca obligatoryjnej likwidacji istniejących płatności związanych z wielkością produkcji. Ponadto uważa on, że środki uwolnione dzięki zmianie art. 69 powinny być wykorzystane również na utrzymanie sektorów produkcji istotnych z punktu widzenia polityki regionalnej i ochrony środowiska, tzn. również hodowli.

Ponadto zdaniem sprawozdawcy obecne wnioski nie są wystarczające dla zagwarantowania hodowli w Europie w długim okresie. Z tego względu oczekuje, że w procesie przygotowań do perspektywy finansowej po 2013 r. Komisja przygotuje szczegółową analizę sytuacji hodowli w Europie i przedłoży nowe wnioski gwarantujące utrzymanie tego kluczowego sektora w Europie.

Ponadto sprawozdawca opowiada się za włączeniem trudnych w zarządzaniu mniejszych systemów płatności związanych z wielkością produkcji do systemu płatności niezwiązanych z wielkością produkcji (susz paszowy, len, konopie, skrobia ziemniaczana) oraz zniesieniem obowiązku odłogowania, który w systemie płatności bezpośrednich niezwiązanych z wielkością produkcji, ukierunkowanym w znacznej mierze na rynek, stracił swoją funkcję instrumentu sterowania tą wielkością. Niezbyt wielkie korzyści w zakresie ochrony środowiska mogą zostać lepiej zrealizowane za pomocą przepisów krajowych lub, o ile to konieczne, zmiany załącznika IV do rozporządzenia 1782/2003 w sprawie dobrego stanu rolniczego i ekologicznego.

Również dopłaty do roślin energetycznych są szkodliwe dla systemu. Tegoroczna nadmierna ilość wniosków o płatności dowodzi, że nie ma niedoboru roślin energetycznych, a raczej ze względu na duży popyt i aktualne ceny i tak są one uprawiane, bez konieczności udzielania dalszego wsparcia. Środki uwolnione w ten sposób mogą zostać wykorzystane na działania wspierające na podstawie art. 69, w szczególności na działania dostosowawcze w sektorze mlecznym.

Niedawno Parlament zajął szczegółowe stanowisko w sprawie zasady współzależności, stanowiącej niezbędny element, jeżeli nie właściwą podstawę, systemu płatności bezpośrednich. Dalsze rozszerzanie standardów możliwe jest jedynie po zbadaniu obciążeń (ocena skutków) i, o ile to konieczne, po rezygnacji w zamian z innych standardów. Komisja powinna określić koszty związane z ewentualnymi nowymi standardami przed przedłożeniem wniosku legislacyjnego. W przeciwnym razie wzrastające wymogi są trudne do uzasadnienia w okresie zmniejszania płatności.

Przejście na jednolite lub bardziej jednolite płatności obszarowe jasno i wyraźnie pokazuje, że intensywność wsparcia w ramach WPR różni się w zależności od regionu (ostatnio dotyczy to częściowo również drugiego filaru). Sprawozdawca jest zdania, że kwestia ta musi zostać rozwiązana w średnim okresie. Wymaga to jednak dokładnych badań i analiz uzasadniających różne poziomy płatności. Komisja powinna przedstawić sprawozdanie dotyczące tej kwestii do 2013 r. Jednym z możliwych sposobów wyeliminowania różnic tego rodzaju mogłaby być większe ukierunkowanie płatności na świadczenia na rzecz Wspólnoty.

Instrumenty rynkowe/zabezpieczenie przed ryzykiem

Zdaniem sprawozdawcy liczba kryzysów związanych z plonami, przychodami i epidemiami będzie się stale zwiększać z uwagi na silniejsze wahania klimatyczne, nowe choroby zwierzęce oraz ich coraz szybsze rozprzestrzenianie się oraz otwarcie rolnictwa europejskiego na rynek światowy. Konieczne jest ustanowienie dodatkowej sieci bezpieczeństwa.

W tym kontekście dotychczasowe instrumenty nie są wystarczające lub powinny być zastąpione nowymi systemami. Należałoby rozważyć wprowadzenie ubezpieczeń od dodatkowych rodzajów ryzyka, instrumentów związanych z funduszami itd. Konieczne jest zapewnienie państwowego współfinansowania takich systemów, stanowiącego normę u wszystkich ważnych partnerów handlowych na świecie.

Obecnie należy podjąć pierwsze kroki. Nie można jednak zapomnieć, że poziom ryzyka w Europie jest bardzo zróżnicowany w zależności od sektora i regionu, a istotnym czynnikiem wpływającym na akceptację dla danego rozwiązania jest struktura rolnictwa i doświadczenia rolników w danym regionie.

Na początku należy zatem wprowadzić rozwiązania na szczeblu regionalnym lub krajowym. Niezbędne środki powinny zostać udostępnione w ramach pierwszego filaru. Pierwszy filar jako filar właściwy dla środków organizacji rynku wydaje się być bardziej odpowiedni drugi filar.

W ramach redystrybucji do 2% środków na płatności bezpośrednie należy dać państwom członkowskim możliwość stworzenia odpowiednich systemów zarządzania ryzykiem w oparciu o własne decyzje.

Konieczny jest jednak ścisły nadzór ze strony Komisji z uwagi na niebezpieczeństwo zakłóceń konkurencji. Można by to osiągnąć np. za pomocą stworzenia wspólnotowych uregulowań ramowych w zakresie jednolitej organizacji rynku. Komisja i państwa członkowskie koniecznie powinny zbadać możliwość zaangażowania grup producentów i stowarzyszeń branżowych.

Zdaniem sprawozdawcy dotychczas stosowane systemy, na przykład interwencje lub magazynowanie, nie powinny zostać całkowicie zlikwidowane, lecz ich funkcja sieci bezpieczeństwa powinna zostać ograniczona wyłącznie do nadspodziewanie dużych wahań cen, a zatem nadzwyczajnych wydarzeń. Sprawozdawca popiera w tym kontekście wniosek Komisji.

Płatności/drugi filar

W odniesieniu do płatności bezpośrednich Komisja proponuje różne redukcje:

· podniesienie progu minimalnego;

· wprowadzenie silnej stopniowej degresji w przypadku płatności przekraczających 100 000 EUR; oraz

· dodatkową modulację w wysokości 2% rocznie w latach 2010-2013 (razem 8% w 2013 r.).

Sprawozdawca sprzeciwia się zaproponowanym redukcjom w obecnej formie.

Wniosek byłby uzasadniony, jeżeli jedynym celem płatności bezpośrednich byłoby wsparcie dochodów budżetowych, również z uwagi na to, że wydaje się, że wsparcie małych odbiorców płatności często nie jest aż tak konieczne. Jednak płatności bezpośrednie służą również utrzymaniu rolniczego wykorzystania gruntów, a w niewielkim stopniu pełnią funkcję odszkodowania za wysokie standardy obowiązujące w Europie. Jednakże w przypadku silnej degresji praktycznie nie da się osiągnąć ostatnich z wymienionych celów.

Sprawozdawca sprzeciwia się proponowanej degresji, która dotknęłaby przede wszystkim gospodarstwa i regiony we wschodnich Niemczech, Czechach, Słowacji, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii, a w niektórych regionach wschodnich Niemiec mogłaby wspólnie z innymi redukcjami spowodować utratę ponad 1/3 płatności. W każdym przypadku degresja spowodowałaby nieuzasadnioną ekonomicznie zmianę struktury gospodarstw i zaniechanie produkcji na obszarach dających marginalne plony, szczególnie w regionach o trudnych warunkach produkcji, nie widać zatem związanej z nią korzyści z punktu widzenia polityki rolnej.

Jak dotąd brak oceny wpływu redukcji na poszczególne gospodarstwa, regionalne rynki pracy i całe regiony, podobnie jak uzasadnienia pod względem rolno-ekonomicznym. Można oczekiwać, że z rolno-ekonomicznego punktu widzenia należałoby ocenić degresję w zaproponowanej formie wyłącznie negatywnie, ponieważ pogarsza ona sytuację przede wszystkim silnych gospodarstw. Nie można zgodzić się na gwałtowną degresję, która dodatkowo nie uwzględnia szczególnych struktur w niektórych regionach, liczby osób aktywnych zawodowo, struktury własności lub różnic regionalnych.

Mimo to sprawozdawca zgadza się z opinią, że w pewnym zakresie można założyć, że duże gospodarstwa działają efektywniej, a zatem potrzebują mniejszego wsparcia. Jednocześnie sprawozdawca uważa, że drugi filar jest niedofinansowany. Ponieważ, patrząc realistycznie, nie ma innych źródeł finansowania, proponuje odpowiednią redystrybucję w formie „modulacji progresywnej”.

Zgodnie z tą propozycją modulacja wyglądałaby w następujący sposób:

Od 10 000 do 100 000 EUR – 1% (w całym okresie 2009-2013)

Od 100 000 do 200 000 EUR – 2% (w całym okresie 2009-2013)

Od 200 000 do 300 000 EUR – 3% (w całym okresie 2009-2013)

Powyżej 300 000 euro – 4% (w całym okresie 2009-2013)

Nawet bez dalszej analizy wydaje się, że taka progresywna redukcja, której wprowadzenie miałoby umiarkowane skutki, byłaby akceptowalna i właściwa. Nie powoduje załamań strukturalnych lub gwałtownych przekształceń istniejących, dobrze funkcjonujących gospodarstw. Wprowadzenie wolnej kwoty w wysokości 10 000 EUR odciąży średnie gospodarstwa rodzinne, ponadto ma pozytywny wpływ finansowy na drugi filar, ponieważ modulacja zaczyna się już w 2009 r. i – w przeciwieństwie do wniosku Komisji – obejmuje również gospodarstwa otrzymujące między 10 000 a 100 000 EUR.

Nawet ten wniosek nie może wyeliminować zasadniczej wady, polegającej na tym, że modulacja i degresja wywołują największy efekt redystrybucji na korzyść drugiego filaru w regionach, w których istnieją większe struktury gospodarstw, a zatem zwykle w relatywnie lepiej radzących sobie państwach członkowskich. Z drugiej strony należy wziąć pod uwagę, że ponad 50% wszystkich środków przewidzianych w wyniku degresji zgromadzono by w Niemczech Wschodnich, pogłębiając dramatycznie nierównowagę regionalną.

Środki pochodzące z redystrybucji powinny pozostać przede wszystkim w regionach, z których pochodzą, i być wykorzystane na działania z zakresu zapobiegania ryzyku, wzmocnienia i restrukturyzacji istotnych sektorów rolnych, szczególnie rynku mleka, programów rolno-środowiskowych (w tym adaptacji do zmian klimatu), ochrony i zdrowia zwierząt oraz działania na rzecz lepszego wykorzystania nowych odkryć naukowych w rolnictwie, na przykład w dziedzinie bioenergetyki.

Sprawozdawca zwraca jedynie uwagę, że do największych odbiorców płatności bezpośrednich należą nie tylko rodziny królewskie, ale również właśnie organizacje ekologiczne. Cała debata pokazuje, że w przyszłości, np. po 2013 r., należy lepiej powiązać płatności bezpośrednie z konkretnymi świadczeniami lub poszczególnymi obciążeniami dotyczącymi rolników. Nie należy zatem prowadzić dyskusji w sprawie ich wysokości.

Mleko

Na podstawie dotychczasowych zapowiedzi Komisji i Rady sprawozdawca uważa, że przedłużenie czasu stosowania systemu kwot mlecznych w dotychczasowej formie na okres po roku 2015 jest mało prawdopodobne.

Dlatego tym większe znaczenie ma stworzenie odpowiednich podstaw, aby mleko mogło być produkowane w Europie także w przyszłości, a także ułatwienie rolnikom i regionom, których ta kwestia dotyczy, możliwie bezbolesnego przejścia na inny system poprzez odpowiednie pakiety środków.

Głównym elementem w tym zakresie powinno być zagwarantowanie produkcji mleka w regionach, w których nie ma alternatywy dla przemysłu mlecznego i w których produkcja mleka stanowi od pokoleń nieodłączną część krajobrazu. Wraz z zabezpieczeniem produkcji mleka musi iść wzmocnienie całego sektora, tzn. wzmocnienie całego łańcucha produkcji aż do dystrybucji gotowych produktów, co ma decydujące znaczenie dla Europy jako tradycyjnego miejsca uszlachetniania wyrobów (np. sektor produkcji sera).

Sprawozdawca jest zdania, że właśnie zmieniony artykuł 69 daje szansę opracowania w ramach pierwszego filaru nowych, zintegrowanych rozwiązań dostosowanych do wymogów regionalnych.

Ponieważ w niektórych regionach Europy praktycznie nie ma alternatywy dla hodowli krów mlecznych, a ze względów ochrony krajobrazu i polityki regionalnej utrzymanie produkcji mleka jest absolutnie konieczne, należy ustanowić specjalne działania wspierające dla takich regionów, ale również dla całego sektora. Mogłyby one polegać na udzielaniu płatności dodatkowych do płatności obszarowych ze środków krajowych (tzw. top-ups), związanych bądź niezwiązanych z wielkością produkcji, lub działaniach restrukturyzacyjnych ukierunkowanych na dany sektor. Ponadto można by wykorzystać środki uzyskane dzięki zniesieniu dopłat do roślin energetycznych, wpływom z opłaty nadzwyczajnej lub niewykorzystania środków na organizację rynku mleka, które dotychczas przeznaczane były na inne cele.

Kolejnym elementem „miękkiego lądowania“ mogłaby być stopniowa likwidacja praw do kwoty mlecznej w zależności od sytuacji na rynku. Należałoby sprawdzić, czy saldowanie ex-post w skali europejskiej, które pozwoliłoby na znacznie lepsze wykorzystanie aktualnie przyznanych kwot, nie uczyniłoby zwiększenia kwot zbędnym (w całości lub częściowo).

Ponieważ w niektórych regionach Europy praktycznie nie ma alternatywy dla hodowli krów mlecznych, a ze względów ochrony krajobrazu i polityki regionalnej utrzymanie produkcji mleka jest absolutnie konieczne, należy ustanowić specjalne działania wspierające dla takich regionów, ale również dla całego sektora. Mogłyby one polegać na specjalnych dopłatach, związanych bądź niezwiązanych z wielkością produkcji, lub działaniach restrukturyzacyjnych ukierunkowanych na dany sektor i być sfinansowane za pomocą wymagającego zmiany art. 69 lub drugiego filaru. Ponadto możliwe byłoby wykorzystanie środków pochodzących z likwidacji dopłaty do roślin energetycznych, wpływów z opłaty nadzwyczajnej lub z modulacji.

Pozostałe uwagi

Sprawozdawca przygotował pewne wnioski dotyczące dalszego rozwoju pakietów działań w drugim filarze, które nie wymagają dalszych wyjaśnień (wzmocnienie produkcji o wysokiej jakości, lepsze wprowadzanie na rynek, adaptacja do zmian klimatu, lepsze powiązanie z celami strategii lizbońskiej).

Ponadto w celu przygotowania do okresu wsparcia po 2013 r. sprawozdawca oczekuje od Komisji przygotowania szczegółowej analizy i oceny istniejących i możliwych przyszłych działań, służących dalszemu zwiększeniu dokładności palety instrumentów WPR.

Nowe brzmienie art. 69 otwiera wiele możliwości przygotowania polityki na przyszłość. Z tego względu sprawozdawca zaproponował zwiększenie kwoty udostępnianych środków o 5% w porównaniu z dokumentem Komisji, aby zebrać doświadczenia związane z instrumentami wsparcia regionalnego, środowiskowego i sektorowego w ramach pierwszego filaru, które muszą następnie zostać ocenione w celu przygotowania dalszych reform po 2013 r.

OPINIA MNIEJSZOŚCI

Opinię złożyli Ilda Figueiredo, Diamanto Manolakou, Vincenzo Aita

WPR nie zaspokaja potrzeb konsumentów, ponieważ ceny żywności stale rosną, ani potrzeb gospodarstw rodzinnych i gospodarstw małych i średnich, które zmuszane są do zaprzestania produkcji.

Reforma z 2003 r. pogorszyła sytuację. Reformy wspólnej organizacji rynków cukru, owoców i warzyw, tytoniu, wina, itd. potwierdzają, że WPR faworyzuje duże przedsiębiorstwa ze szkodą dla mniejszych, uprawy intensywne ze szkodą dla metod ekstensywnych, scalanie gruntów i dominację monopoli w produkcji i dystrybucji produktów rolnych.

Komisja uparcie zmierza w złym kierunku uniezależniając pomoc od produkcji i zatrudnienia oraz obniżając przydział środków na WPR. Nadal prowadzi politykę wspierania międzynarodowych korporacji producentów żywności i wielkich posiadaczy ziemskich. Proponowana obniżka dużych płatności jest nieistotna i nieskuteczna; przeprowadzana jest w nieodpowiedni sposób i na podstawie nieistniejących kryteriów.

Uważamy, że należy podjąć natychmiastowe środki w celu wsparcia dochodów drobnych i średnich gospodarstw rolnych, w szczególności w regionach znajdujących się w trudnej sytuacji, oraz zapewnienia możliwie najmocniejszego związku między pomocą i produkcją.

Kryteria, na których powinny opierać się te środki, powinny obejmować samowystarczalność państw członkowskich pod względem produkcji żywności, odpowiednie zaopatrzenie w zdrową i bezpieczną żywność po niskich cenach, poszanowanie środowiska i natury, utrzymanie ludności wiejskiej poprzez zapewnienie jej godziwych warunków życia.

OPINIA Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (31.1.2008)

dla Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi

w sprawie oceny funkcjonowania WPR
(2007/2195(INI))

Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej: Kathalijne Maria Buitenweg

WSKAZÓWKI

Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności zwraca się do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.   podkreśla znaczenie dobrze prosperującego rolnictwa i rentownego otoczenia wiejskiego w UE, nie tylko ze względów ekonomicznych, ale również z myślą o zachowaniu krajobrazu i bezpieczeństwie żywności;

2.   z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja zamierza odpowiedzieć na wyzwanie, jakie stanowią zmiany klimatyczne, i odpowiednio dostosować swoją politykę rolną, wspierając mniej intensywne sposoby uprawy w celu poprawy perspektyw emisji gazów cieplarnianych sektora rolnictwa oraz przypomina o konieczności ochrony środowiska i odnowienia ekosystemów;

3.   uważa za konieczne w tym celu przejście do zrównoważonego i wielofunkcyjnego rolnictwa, gdzie rolnik jest zachęcany do stosowania agronomicznych metod zrównoważonych ekologicznie (zwłaszcza rolnictwa ochronnego i rolnictwa ekologicznego);

4.   podkreśla, że publiczne finansowanie rolnictwa jest powiązane z wynikami w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego, przyrody i dobrostanu zwierząt, a także musi być uwarunkowane poszanowaniem podstawowego prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt (zasada współzależności); apeluje do Komisji, aby nie osłabiała istniejących przepisów w zakresie współzależności poprzez tak zwane uproszczenie, a także aby zbadała, czy te wymogi są skuteczne, a jednocześnie wzywa Komisję do odstąpienia od zbędnych wymogów i obciążeń administracyjnych; jest zdania, że do zasady współzależności należy włączyć dodatkowe przepisy dotyczące zużycia wody i gospodarki wodnej, jakości wody i emisji gazów cieplarnianych;

5.   ubolewa, że Komisja nie wykorzystała okazji, aby w sposób bardziej wyczerpujący zająć się problemami związanymi ze zwiększeniem przywozu żywności i pasz, które nie spełniają norm UE, a tym samym niosą ryzyko zaprzepaszczenia osiągnięć Unii Europejskiej w dziedzinie uzależniania pomocy publicznej od wymogów w zakresie środowiska naturalnego, dobrostanu zwierząt oraz wymogów społecznych; zwraca się do Komisji o zaproponowanie środków mających na celu jak najszybsze zaradzenie tej sytuacji i zapewnienie poszanowania wspólnotowych przepisów środowiskowych i sanitarnych;

6.   podkreśla silny związek między działalnością rolną a jakością i ilością wody, a także podkreśla, że wpływem rolnictwa na środowisko wodne powinno się sterować w zrównoważony sposób; uważa, że prawodawstwo w dziedzinie ochrony środowiska w połączeniu z zasadą „zanieczyszczający płaci” powinno stanowić naczelną zasadę dla skutecznego osiągnięcia zrównoważonej gospodarki wodnej i celów środowiskowych;

7.   wskazuje, że w obecnym okresie programowania 2007-2013 rozwój obszarów wiejskich (i finansujący go instrument EFFROW) jako drugi filar WPR ma znaczący wpływ w kontekście regionalnym; usilnie zwraca się do Komisji o wykorzystanie możliwości bardziej spójnego wdrażania w związku z programami polityki regionalnej (fundusze strukturalne) w celu osiągnięcia zintegrowanego podejścia w obszarach, gdzie możliwe jest uzyskanie synergii;

8.   wskazuje, że rolnictwo zarówno wpływa na bioróżnorodność, tworzy ją i jej zagraża; uważa, że konieczne są wysiłki na szczeblu światowym, lokalnym i wspólnotowym w celu ochrony wartościowych funkcji ekosystemów zapewnianych przez bioróżnorodność, mianowicie oczyszczania powietrza i wody, zapylania upraw i ochrony przed erozją;

9.   jest zdania, że oddzielenie pomocy bezpośredniej od produkcji rolnej może w perspektywie długoterminowej przyczynić się do ograniczenia negatywnego oddziaływania rolnictwa europejskiego na środowisko, o ile towarzyszyć temu będzie większe wsparcie dla zrównoważonych praktyk w dziedzinie rozwoju obszarów wiejskich;

10. apeluje do Komisji o przedstawienie spójnego pakietu wniosków w celu stymulowania produkcji trwałej agroenergii zdolnej do waloryzacji całości biomasy, w tym systemu certyfikacji dla trwałych paliw pochodzenia rolniczego i minimalnych wymogów dotyczących produkcji takich paliw, z należytym uwzględnieniem potencjału paliw pochodzenia rolniczego drugiej generacji, wykorzystujących produkty uboczne pochodzenia rolnego, takie jak obornik;

11. nalega, by Komisja wykazała powściągliwość w promowaniu biopaliw, ponieważ korzyści dla środowiska wielu z tych paliw są w najlepszym wypadku dyskusyjne, a także dlatego, że wzrost produkcji biopaliw w UE może doprowadzić do podwyżek cen żywności i jej niedoboru;

12. wzywa do wdrożenia zwiększonych stawek modulacyjnych oraz kwalifikowanych degresywnych płatności jednorazowych dla gospodarstw rolnych, w tym środowiskowych i społecznych kryteriów modulacyjnych; apeluje do Komisji o udostępnienie większej ilości środków na rzecz zrównoważonych sposobów produkcji rolnej i strategii mających na celu rozwój obszarów wiejskich; wyraża jednocześnie zaniepokojenie zauważalną obecnie w państwach członkowskich tendencją do koncentrowania programów rozwoju obszarów wiejskich na inwestycjach w gospodarstwa rolne; jest zdania, że fundusze na rozwój obszarów wiejskich powinny być wykorzystywane w głównej mierze na programy rolno-środowiskowe, działania w zakresie dobrostanu zwierząt, środki wzorowane na programach Leader oraz inne bardziej zintegrowane podejścia do trwałej gospodarki obszarów wiejskich;

13. wyraża zaniepokojenie faktem, że zniesienie obowiązkowego odłogowania zmniejszy powierzchnię obszarów rolnych nadających się do celów ochrony bioróżnorodności i zachowania krajobrazu; wzywa Komisję do opracowania wniosku legislacyjnego dotyczącego tworzenia lub utrzymywania naturalnych siedlisk oraz ekstensywnych i zrównoważonych praktyk, które zwiększałyby różnorodność biologiczną, zwłaszcza na najbardziej wydajnych obszarach rolnych;

14. apeluje do Komisji o przedstawienie spójnego pakietu wniosków w celu utrzymania i rozwijania trwałej działalności rolnej, szczególnie na obszarach mniej uprzywilejowanych oraz obszarach charakteryzujących się występowaniem naturalnych utrudnień, gdyż mają one istotne znaczenie dla ochrony różnorodności biologicznej oraz zachowania ekosystemów;

15. zwraca się do Komisji o nasilenie polityki badań i transferu technologicznego, zwłaszcza w celu promowania sposobów produkcji bardziej przyjaznych środowisku i ekosystemom, w służbie zrównoważonego rolnictwa;

16. podkreśla znaczenie trwałych łąk dla ochrony różnorodności biologicznej w rolnictwie oraz wzywa Komisję, aby zlikwidowała przeszkody w zapobieganiu przekształcaniu łąk i lasów w pola uprawne;

17. zwraca uwagę na udane projekty w UE, gdzie współpraca na szczeblu lokalnym i regionalnym między rolnikami, grupami zajmującymi się ochroną środowiska i władzami z powodzeniem ograniczyła wpływ rolnictwa na środowisko.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	29.1.2008
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	49 1 1
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Adamos Adamou, Georgs Andrejevs, Margrete Auken, Pilar Ayuso, Johannes Blokland, Frieda Brepoels, Hiltrud Breyer, Dorette Corbey, Magor Imre Csibi, Avril Doyle, Mojca Drčar Murko, Anne Ferreira, Karl-Heinz Florenz, Matthias Groote, Satu Hassi, Gyula Hegyi, Jens Holm, Caroline Jackson, Dan Jørgensen, Christa Klaß, Eija-Riitta Korhola, Urszula Krupa, Linda McAvan, Roberto Musacchio, Riitta Myller, Péter Olajos, Miroslav Ouzký, Vladko Todorov Panayotov, Vittorio Prodi, Frédérique Ries, Guido Sacconi, Daciana Octavia Sârbu, Karin Scheele, Carl Schlyter, Kathy Sinnott, María Sornosa Martínez, Antonios Trakatellis, Evangelia Tzampazi, Thomas Ulmer, Marcello Vernola, Anders Wijkman, Glenis Willmott
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Iles Braghetto, Kathalijne Maria Buitenweg, Niels Busk, Antonio De Blasio, Duarte Freitas, Johannes Lebech, Miroslav Mikolášik, Lambert van Nistelrooij, Bart Staes
Zastępca(y) (art. 178 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	26.2.2008
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	33 6 3
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Vincenzo Aita, Peter Baco, Bernadette Bourzai, Niels Busk, Luis Manuel Capoulas Santos, Giuseppe Castiglione, Giovanna Corda, Joseph Daul, Albert Deß, Gintaras Didžiokas, Michl Ebner, Carmen Fraga Estévez, Ioannis Gklavakis, Lutz Goepel, Friedrich-Wilhelm Graefe zu Baringdorf, Esther Herranz García, Lily Jacobs, Elisabeth Jeggle, Heinz Kindermann, Vincenzo Lavarra, Stéphane Le Foll, Diamanto Manolakou, Véronique Mathieu, Mairead McGuinness, Rosa Miguélez Ramos, James Nicholson, Neil Parish, María Isabel Salinas García, Agnes Schierhuber, Czesław Adam Siekierski, Alyn Smith, Dimitar Stoyanov, Donato Tommaso Veraldi, Janusz Wojciechowski, Andrzej Tomasz Zapałowski
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Katerina Batzeli, Esther De Lange, Catherine Neris, Maria Petre, Zdzisław Zbigniew Podkański, Struan Stevenson, Kyösti Virrankoski