SPRAWOZDANIE w sprawie europejskiej polityki portowej

14.7.2008 - (2008/2007(INI))

Komisja Transportu i Turystyki
Sprawozdawca: Josu Ortuondo Larrea

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie europejskiej polityki portowej

(2008/2007(INI))

Parlament Europejski,

–       uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Komunikat w sprawie europejskiej polityki portowej” (COM(2007)0616),

–       uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Przyszła unijna polityka morska: europejska wizja oceanów i mórz” COM(2006) 0275,

–       uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 lipca 2007 r. w sprawie przyszłej polityki morskiej Unii Europejskiej: europejska wizja oceanów i mórz[1],

–       uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 marca 2008 r. w sprawie europejskiej zrównoważonej polityki transportowej uwzględniającej europejską politykę energetyczną i europejską politykę ochrony środowiska[2],

–       uwzględniając dyrektywę Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa[3],

–       uwzględniając dyrektywę Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory[4],

–       uwzględniając dyrektywę Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów[5],

–       uwzględniając dyrektywę 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającą ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej[6],

–       uwzględniając art. 299 ust. 2 traktatu WE,

–       uwzględniając art. 45 Regulaminu,

–       uwzględniając sprawozdanie Komisji Transportu i Turystyki oraz opinię Komisji Rozwoju Regionalnego (A6-0308/2008),

A.     mając na uwadze, że kwestia dostępu do rynku usług portowych była przedmiotem debaty w Parlamencie oraz że w związku z tym Komisja podjęła się przeprowadzenia wyczerpujących konsultacji z zainteresowanymi stronami,

B.     mając na uwadze, że wspomniany komunikat Komisji w sprawie europejskiej polityki portowej nie proponuje nowych środków w zakresie dostępu do rynku usług portowych,

C.     mając na uwadze, że międzynarodowy zasięg sektora wymaga europejskiej polityki portowej na poziomie wspólnotowym, wykorzystującej ich geopolityczną przewagę komparatywną,

D.     mając na uwadze, że porty mają duże znaczenie nie tylko dla transportu morskiego, rzecznego i modalnego w Europie, ale także jako element gospodarki, źródło zatrudnienia i czynnik integracji społeczeństwa,

E.     mając na uwadze, że chcąc realizować cele, jakimi jest pobudzanie konkurencyjności transportu morskiego i świadczenie nowoczesnych usług wysokiej jakości, europejska polityka portowa powinna propagować następujące cztery zasady: bezpieczeństwo – szybkość świadczenia usług – niskie koszty – poszanowanie środowiska,

F.     mając na uwadze liczne wyzwania, przed jakimi staną europejskie porty w przyszłości, zwłaszcza w zakresie środowiska naturalnego, globalizacji, zrównoważonego rozwoju, zatrudnienia i warunków socjalnych, szczególnie w odniesieniu do bezpieczeństwa i uczenia się przez całe życie, finansowania, jak również dostępu do rynku i administracji, a także sprzeczne z zasadami konkurencji i dyskryminujące rozwiązania podejmowane przez państwa spoza UE na geograficznie istotnych rynkach,

G.     mając na uwadze, że brak ewentualnych terenów pod rozbudowę portów w Europie, jak również rzadkość i wrażliwość siedlisk naturalnych podkreślają znaczenie osiągnięcia przez prawodawcę równowagi i jasności prawnej w odniesieniu do jego zobowiązań środowiskowych, gospodarczych i społecznych,

H.     mając na uwadze znaczną różnorodność sektora portowego w Europie i silny wzrost przewidywany na nadchodzące lata,

I.      mając na uwadze wpływ poszerzenia Kanału Panamskiego, które prawdopodobnie doprowadzi do nasilenia obecnej tendencji do budowania coraz większych statków,

J.      mając na uwadze, że nowoczesna infrastruktura i skuteczne połączenia z obszarami leżącymi w głębi kraju i z wyspami mają duże znaczenie dla portów,

1. z zadowoleniem przyjmuje ww. komunikat Komisji w sprawie europejskiej polityki portowej;

2. wyraża zadowolenie z podejścia Komisji podczas opracowywania tego komunikatu w szczególności szerokich konsultacji odbytych w trakcie jego przygotowywania;

3.      przyjmuje z zadowoleniem fakt, że Komisja skupiła się na środkach prawa „miękkiego”, takich jak publikowanie wytycznych i znoszenie administracyjnych przeszkód;

4.      przypomina o podstawowym znaczeniu sektora portowego w Unii Europejskiej z punktu widzenia ekonomicznego, handlowego, społecznego, środowiskowego i strategicznego;

5.      uważa, że Komisja odgrywa ważną rolę w zapewnianiu tego, by wszystkie europejskie porty były w stanie osiągnąć swój pełny potencjał;

6.      aprobuje zamiar opublikowania przez Komisję wytycznych dotyczących wdrożenia wspólnotowych przepisów w zakresie ochrony środowiska w odniesieniu do projektowania portów i ich infrastruktury, których głównym celem jest ochrona środowiska morskiego i obszarów wokół portów; apeluje do Komisji o opublikowanie tych wytycznych do końca 2008 r.;

7.      uważa, że infrastruktura portowa i środowisko naturalne mogą współistnieć w sposób zrównoważony, a ponieważ niszczenie przyrody często przyczynia się do powstania szkód gospodarczych w innych sektorach, jak np. turystyce, rolnictwie i rybactwie, wzywa zatem komisarza ds. transportu do bliskiej współpracy z komisarzem ds. środowiska naturalnego nad sporządzeniem i wdrożeniem przepisów prawnych i wytycznych dla europejskich portów i środowiska naturalnego;

8.      uważa, że wytyczne te powinny koncentrować się wokół niepewności prawnej wynikającej z niektórych dyrektyw w zakresie środowiska, a tym samym rzeczywiście skoncentrować się na polityce ochrony środowiska przy uwzględnieniu specyfiki portów w Unii;

9.      podkreśla konieczność włączenia władz portowych i lokalnych w prace nad planem zarządzania zlewniami rzek i portami morskim w zakresie jakości wody zgodnie z dyrektywą 2000/60/WE;

10.    zwraca uwagę na konieczność wspierania przez samorządy terytorialne starań o redukcję emisji CO2 powodowanych przez statki oraz lądowe i powietrzne środki transportu poprzez opracowanie planów zarządzania jakością powietrza zgodnie z Konwencją MARPOL oraz dyrektywą Rady 96/62/WE z 27 września 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością otaczającego powietrza[7];

11.    podkreśla konieczność rozwoju zintegrowanej polityki europejskiej, która wzmocni konkurencyjność regionalną i spójność terytorialną przy uwzględnieniu aspektów społecznych, ochrony środowiska, gospodarczych i bezpieczeństwa na całym terytorium poprzez ustanowienie partnerstwa międzyinstytucjonalnego, międzysektorowego i wieloterytorialnego;

12.    zauważa, że Komisja jest zaniepokojona rozkładem przepływów transportowych w Europie, i wskazuje na różnorodność sektora portowego oraz wzrost małych i średnich portów w Europie; uważa ponadto, że Komisja powinna uwzględnić ważne zmiany oczekiwane w międzynarodowym transporcie morskim wynikające z postępu technologicznego i gospodarczego w tej dziedzinie, poszerzenia Kanału Panamskiego i zwiększenia rozmiarów i mocy statków, co niewątpliwie będzie miało znaczny wpływ na ten sektor;

13.    zwraca uwagę na terytorialny wymiar rozwoju portów europejskich, a w szczególności na konieczność współpracy i koordynacji transgranicznej między sąsiadującymi ze sobą regionami portowymi; podkreśla znaczenie europejskiej polityki sąsiedztwa oraz strategii regionalnej dla Morza Śródziemnego, Bałtyckiego oraz Czarnego; wyraża zadowolenie z propozycji Komisji dotyczącej sporządzenia zestawienia „wąskich gardeł” między portami Unii Europejskiej a portami państw sąsiadujących z Unią;

14.    wzywa Komisję do systematycznego śledzenia rozwoju nowych technologii i metod zarządzania stosowanych na świecie do obsługi portów i statków, terminali towarowych, pasażerskich i lądowych, w celu wsparcia polityki i inicjatyw dotyczących rozwoju portów Wspólnoty oraz zwiększania ich skuteczności i wydajności z korzyścią dla nich samych i dla użytkowników;

15.    uważa, że zmiany technologiczne niezbędne do przygotowania portów pośrednich na podjęcie wyzwania w postaci wzmożonego ruchu towarowego będą miały znaczne konsekwencje finansowe dla odnośnych regionów; uważa, że regiony te powinny mieć możliwość skorzystania w tym celu z europejskich funduszy strukturalnych, w szczególności, aby sfinansować zakup nowoczesnych urządzeń, stworzyć miejsca pracy w innowacyjnych dziedzinach oraz zrekultywować obszary miejskie odzyskane w wyniku przeniesienia działalności portowej poza granice miasta;

16.    uważa, że pewność wspólnotowego prawa morskiego, wypływającego z międzynarodowych ram prawnych, zależy od szybkiego zatwierdzenia pakietu morskiego „Erika III”;

17.    zachęca Komisję i państwa członkowskie do wspierania współpracy między portami europejskimi; w związku z tym podkreśla rolę, jaką odgrywają porty w dziedzinie gospodarki regionalnej w głębi kraju; w tym kontekście podkreśla również, że harmonijny rozwój portów stanowi kluczowy element zintegrowanej polityki morskiej Unii;

18.    podkreśla społeczne i kulturowe znaczenie portów dla mieszkańców z głębi lądu i uważa za sprawę zasadniczą podnoszenie powszechnej świadomości znaczenia portów jako czynników rozwoju;

19.    uważa, że transport morski i rzeczny nie mogą być rozpatrywane odrębnie od transportu lądowego i lotniczego oraz że połączenia z obszarami w głębi kraju mają zasadnicze znaczenie dla handlowego sukcesu portu, dlatego też niezbędne jest stworzenie połączeń między portami, platformami logistycznymi w głębi lądu oraz „suchymi portami”; w związku z tym uważa również za istotne polepszenie intermodalnego udziału portów zarówno w transeuropejskich sieciach transportowych (TEN-T), jak i w przyszłych zielonych korytarzach wspólnotowych, aby zapewnić lepszą eksploatację możliwości transportowych w zakresie kabotażu i transportu rzecznego, jak również ich połączenia z lądowymi i lotniczymi środkami transportu, aby zapewnić spójną politykę transportową z prawdziwego zdarzenia;

20.    z tego względu wspiera Komisję w jej zobowiązaniu, by przy okazji dokonywania w 2010 r.[8] śródokresowej oceny transeuropejskiej sieci transportowej oceniła połączenia portów z obszarami w głębi kraju oraz ich zapotrzebowania w tym zakresie, a także ich wpływ na zrównoważoną sieć przepływów transportowych;

21.    uważa, że jednym z celów przeglądu śródokresowego transeuropejskiej sieci transportowej w 2010 r. powinno być połączenie transportu morskiego i rzecznego z transportem lądowym poprzez porty europejskie;

22.    wzywa samorządy terytorialne będące w takiej sytuacji do realizacji bardziej multimodalnej polityki transportowej skupiającej się nie tylko na rozwoju autostrad, lecz także w rosnącym stopniu na rozwoju transportu kolejowego i żeglugi śródlądowej, a także pozwalającej na skuteczne połączenie portów z transeuropejskimi sieciami transportowymi i z głębią kraju, w szczególności za pomocą linii kolejowych i śródlądowych dróg wodnych;

23.    uważa, że porty europejskie wchodzą w konkurencję z portami w krajach trzecich, które często nie podlegają takim samym zasadom co porty UE, a także spotykają się z dyskryminującą polityką gospodarczą ze strony państw sąsiadujących z UE, np. za pośrednictwem dyskryminacyjnej polityki taryfowej;

24.    wzywa Komisję do ponownego zbadania kwestii bezpieczeństwa portów i do uwzględnienia wyższych kosztów z punktu widzenia konkurencyjności europejskich portów;

25.    z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji dotyczący sporządzenia listy problemów napotykanych przez porty europejskie w tym zakresie i wzywa Komisję do rozważenia możliwości opracowania rejestru tych problemów w celu zajęcia się w szczególny sposób problemami powodowanymi przez konkurencję portów państw spoza UE oraz sprzecznymi z zasadami konkurencji i dyskryminacyjnymi środkami przyjmowanymi przez państwa sąsiadujące z UE;

26.    podkreśla konieczność rozwijania współpracy z krajami trzecimi w celu opracowania i przedstawienia programów rozwoju, koordynacji i transferu wiedzy fachowej między sąsiadującymi portami;

27.    uważa, że Komisja powinna zbadać możliwość utworzenia programu wspólnotowego dotyczącego odnowy floty transportowej, a w szczególności statków kabotażowych i rzecznych;

28.    uważa, że nowe technologie, zwłaszcza informatyka, stanowią kluczowe elementy umożliwiające portom europejskim, już dziś odczuwającym presję wynikającą z konkurencji portów krajów trzecich, ale również w niektórych przypadkach z braku terenów do rozbudowy, podniesienie ich wydajności i zwiększenie korzyści;

29.    wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyspieszenia - za pośrednictwem uprawnionych organów - wdrożenia zdalnych systemów pilotowania celem podniesienia skuteczności i bezpieczeństwa zarządzania ruchem w portach oraz na redach;

30.    zachęca Komisję do kontynuowania badań i innowacji w tym sektorze poprzez programy ramowe Unii oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie do wsparcia badań w dziedzinie bezpieczeństwa, aby jak najbardziej zmniejszyć liczbę wypadków, i w dziedzinie logistyki, aby poprawić wykorzystanie przestrzeni w portach, jak również w dziedzinie środowiska naturalnego, aby zmniejszyć między innymi emisję CO2 i zanieczyszczenia powodowane przez odpady;

31.    wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby poparły na forum Międzynarodowej Organizacji Morskiej propozycje zastąpienia obecnego paliwa olejem napędowym do 2020 r., a także możliwość udziału sektora morskiego w systemie handlu emisjami;

32.    wzywa Komisję i państwa członkowskie do czynnego wspierania ciągłego usprawniania floty poszukiwawczej i ratowniczej (z ang. SAR) oraz dalszej infrastruktury SAR w portach na mocy konwencji SOLAS i SAR, a także do ustawicznego rozwijania współpracy między centrami koordynacji ratownictwa morskiego;

33.    uważa, że należy dalej rozwijać programy „czysty statek” i „czysty port”;

34.    wzywa Komisję i przedstawicieli sektora do zachęcenia przewoźników morskich do zmniejszenia liczby transportowanych pustych kontenerów i do pełnego wykorzystywania mocy statków oraz do wspierania inicjatyw służących temu celowi (np. poprzez programy badawcze), z uwzględnieniem realnych i specyficznych potrzeb klientów oraz zmniejszenia wpływu na środowisko;

35.    z zadowoleniem przyjmuje zamiar przedstawienia przez Komisję wniosku legislacyjnego w sprawie utworzenia europejskiej przestrzeni transportu morskiego bez barier i uważa, że celem tego projektu powinno być zapewnienie sprawiedliwej konkurencji pomiędzy transportem drogą morską i lądową w Unii;

36.    zaleca zatem wyłączenie towarów zwolnionych z cła we Wspólnocie spod wszelkich kontroli celnych oraz zaleca również, o ile to możliwe, utworzenie odrębnych stref portowych w ruchu wewnątrz Wspólnoty i w ruchu międzynarodowym, jak również uproszczenie transportu wewnętrznego, standaryzację i identyfikację specjalnych kontenerów;

37.    wzywa Komisję do przeglądu i doskonalenia polityki rozwoju i wspierania transportu morskiego bliskiego zasięgu;

38.    wzywa Komisję do rozważenia możliwości opracowania jednolitego dokumentu transportowego dla kontenerów we Wspólnocie w celu uproszczenia procedur administracyjnych;

39.    wzywa Komisję do przeprowadzenia badania przepływów finansowych od władz publicznych do europejskich portów handlowych w celu zidentyfikowania ewentualnych przypadków naruszenia konkurencji oraz do sprecyzowania w wytycznych dotyczących pomocy państwa, jaki rodzaj pomocy udzielanej władzom portowym powinno się uznać za pomoc państwa; uważa, że nie powinny być uznawane za pomoc państwa ewentualne inwestycje władz publicznych mające na celu rozwój portów w takim zakresie, w jakim będą one bezpośrednio przeznaczone na ulepszenia służące ochronie środowiska lub na odciążenie dróg lądowych i ograniczenie ich wykorzystywania do transportu towarów, zwłaszcza gdy uznaje się to za niezbędne dla zapewnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej (np. w odniesieniu do wysp), chyba że korzyści czerpałby z nich jeden użytkownik lub operator;

40.    wzywa Komisję do opublikowania wytycznych dotyczących pomocy państwa na rzecz portów w roku 2008 i uważa, że wytyczne te powinny objąć obszar portu jako taki, wprowadzając rozróżnienie między infrastrukturą dostępu a infrastrukturą obronną, infrastrukturą związaną z projektem a nadbudową, nie robiąc natomiast różnic między różnymi kategoriami portów;

41.    aprobuje rozszerzenie obowiązku przejrzystości nałożonego przez dyrektywę Komisji 2006/111 z dnia 16 listopada 2006 r. w sprawie przejrzystości stosunków finansowych między państwami członkowskimi a przedsiębiorstwami publicznymi, jak również przejrzystości finansowej niektórych przedsiębiorstw[9], ale wzywa Komisję raczej do rozważenia przyjęcia najniższego ograniczonego progu rocznych dochodów, niż absolutnego obowiązku;

42.    w szczególności odnotowuje analizę przeprowadzoną przez Komisję dotyczącą koncesji portowych i wzywa Komisję do uwzględnienia znaczenia pewnej elastyczności władz portów w tym zakresie, w szczególności w odniesieniu do odnowienia koncesji związanych z wielkimi inwestycjami; uważa jednak, że elastyczność nie może być wykorzystywana do utrudniania konkurencji w portach;

43.    uważa, że najważniejsze jest utrzymanie równowagi między swobodą świadczenia usług a szczególnymi potrzebami portów, a zarazem podkreśla konieczność współpracy sektora publicznego i prywatnego w celu unowocześnienia portów;

44.    zachęca do korzystania z programów europejskiej współpracy terytorialnej w ramach europejskiej polityki spójności oraz z programów współpracy w ramach polityki sąsiedztwa i rozszerzenia, a także do wdrażania w miarę możliwości przez Komisję, państwa członkowskie i zainteresowane organy regionalne transgranicznej strategii mającej na celu wykorzystanie istniejących możliwości w zakresie współfinansowania infrastruktur portowych;

45.    wyraża zdecydowanie poparcie dla roli niekomercyjnych portów będących własnością podmiotów lokalnych i opartych na zasadach powierniczych, i wzywa organy władzy lokalnej, regionalnej, krajowej i europejskiej do podjęcia kroków, by uchronić je od popadnięcia w ruinę, gdyż społeczne, rekreacyjne i turystyczne korzyści, jakie czerpią z nich okoliczne społeczności, wykraczają poza ich pierwotną funkcję gospodarczą;

46.    pragnie przypomnieć, że w ramach zakończonej refleksji na temat Europy i jej polityki morskiej rekreacja odgrywa ważną rolę w zakresie lokalnego rozwoju gospodarczego, ponieważ porty rekreacyjne stanowią z jednej strony witrynę głębi kraju, ważne narzędzie turystyczne zachęcające do poznania portu i jego okolic, lecz również usługę dostawczą o zasadniczym znaczeniu dla pobliskich placówek handlowych;

47.    z zadowoleniem przyjmuje nacisk położony na prowadzenie dialogu w sektorze portowym; zachęca do utworzenia europejskiego komitetu dialogu społecznego i uważa, że powinien on zajmować się kwestiami związanymi z portami, w tym prawami pracowników, koncesjami i konwencją MOP nr 152 z 1979 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w przeładunkowych usługach portowych;

48.    podkreśla znaczenie ochrony i jak najwyższego poziomu szkolenia pracowników portów; wspiera wolę Komisji do zapewnienia pracownikom portów podstawowych wzajemnie uznawanych kwalifikacji celem zwiększenia elastyczności w tym sektorze; w związku z tym i w pierwszym rzędzie należy dokonać porównania między różnymi istniejącymi systemami kwalifikacji zawodowych pracowników portowych; jest ponadto zdania, że te podstawowe kwalifikacje nie mogą przyczyniać się do spadku średniego poziomu kwalifikacji pracownika portu w państwach członkowskich;

49.    proponuje, by tematem kwalifikacji zawodowych i uczenia się przez całe życie zajęto się wraz z partnerami społecznymi w przyszłym europejskim komitecie dialogu społecznego;

50.    zachęca Komisję do promowania wymiany dobrych praktyk w sektorze portowym, a w szczególności w odniesieniu do innowacji i szkolenia pracowników, w celu poprawienia jakości usług, konkurencyjności i atrakcyjności inwestycji;

51.    z zadowoleniem przyjmuje ustanowienie 20 maja Europejskim Dniem Morza, a w szczególności popiera organizowanie dni otwartych, co mogłoby umożliwić społeczeństwu lepsze zrozumienie pracy i znaczenia sektora portowego;

52.    zgodnie z rezolucją Parlamentu z dnia 8 maja 2008 r. w sprawie Transatlantyckiej Rady Gospodarczej[10] wzywa Komisję, aby kontynuowała starania o zmianę amerykańskich przepisów przewidujących kontrolę wszystkich kontenerów przeznaczonych do USA, ukierunkowaną na współpracę opartą na wzajemnym uznawaniu „upoważnionych podmiotów gospodarczych” oraz norm bezpieczeństwa przyjętych przez Światową Organizację Celną (C-TPAT, SAFE); wzywa Komisję do oszacowania potencjalnych kosztów dla przemysłu i gospodarki UE, wynikających z wprowadzenia środka polegającego na kontroli wszystkich kontenerów wysyłanych do USA drogą morską, a także jego potencjalnego wpływu na działalność urzędów celnych;

53.    zobowiązuje przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

• [1]  Teksty przyjęte, P6_TA(2007)0343.
• [2]  Teksty przyjęte, P6_TA(2008)0087.
• [3]  Dz.U. L 103 z 25.4.1979, str. 1.
• [4]  Dz.U. L 206 z 22.7.1992, s. 7.
• [5]  Dz.U. L 182 z 16.7.1999, s. 1.
• [6]  Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1.
• [7]  Dz.U. L 296 z 21.11.1996, s. 55.
• [8]  Por. art. 19 rozporządzenia (WE) nr 680/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 czerwca 2007 r. ustanawiającego ogólne zasady przyznawania pomocy finansowej Wspólnoty w zakresie transeuropejskich sieci transportowych i energetycznych (Dz.U. L 162 z 22.6.2007, s. 1)
• [9]  Dz.U. L 318 z 17.11.2006, s. 17.
• [10]  Teksty przyjęte, P6_TA(2008)0192.

UZASADNIENIE

Wprowadzenie

Komunikat ten jest wynikiem szeroko zakrojonych konsultacji na temat europejskiej polityki portowej prowadzonych przez Komisję. Konsultacje zostały przeprowadzone w następstwie bezowocnego przedstawienia dwóch dyrektyw w tej dziedzinie. Komunikat stanowi część agendy Unii Europejskiej w zakresie transportu towarów, obejmującej również komunikaty w sprawie planu działań w zakresie logistyki kolejowej sieci o priorytecie dla transportu towarów i na autostradach morskich.

Znaczenie portów w Europie podkreśla intensywność debaty na temat tych dwóch dyrektyw odrzuconych niedawno przez Parlament Europejski. Znaczenie to wiąże się nie tylko z czynnikami ekonomicznymi, ale także z rolą portów w społeczeństwie. Szerokie konsultacje przeprowadzone przez Komisję w ramach przygotowań do tego komunikatu świadczą o nowym podejściu, jak również o zainteresowaniu Komisji tym sektorem.

Sektor portowy przeżywa pełen rozkwit. Transport drogą morską ma zasadnicze znaczenie dla handlu europejskiego i światowego. Jest to sektor szczególnie dotknięty globalizacją, a jedną z jego podstawowych cech jest właśnie jego międzynarodowy charakter. Niektóre koncesje w portach europejskich są zarządzane przez firmy, a nawet przez władze portowe krajów trzecich. Podobnie, niektóre porty europejskie są zarządzane przez władze lub firmy pochodzące z krajów trzecich.

Komunikat Komisji

Komunikat Komisji składa się z sześciu części głównych. Pierwsza część dotyczy działania portów i połączenia z lądem. Wobec rozwijającego się handlu światowego i braku miejsca wokół dużej części istniejących portów europejskich najlepszym rozwiązaniem jest zwiększenie efektywności i produktywności portów. Połączenie z lądem ma zasadnicze znaczenie dla portu. W czasie sporządzania niniejszego sprawozdania sprawozdawca miał okazję udać się do portu w Antwerpii, która to wizyta utwierdziła go w przekonaniu o wadze połączeń lądowych. Ze swej strony Komisja zamierza pozostawić kwestię efektywności i produktywności w gestii władz państw członkowskich i rynku. Komisja zamierza ocenić tę sprawę podczas przeglądu śródokresowego transeuropejskiej sieci transportowej w 2010 r.

Druga część dotyczy poszanowania środowiska naturalnego w połączeniu ze zwiększaniem przepustowości portów. Komisja przypomina, że europejskie porty nie zawsze są usytuowane w optymalnych dla ich rozwoju miejscach, podczas gdy rozwój ten jest kluczowy dla sektora morskiego. Komisja przyznaje, że niektóre strony uważają, iż istnieje pewne niebezpieczeństwo prawne dotyczące legislacji w tej dziedzinie, szczególnie, jeżeli chodzi o dyrektywę „ptasią” i „siedliskową”. Aby zaradzić tej sytuacji, Komisja zamierza opublikować wytyczne dotyczące stosowania prawodawstwa wspólnotowego w zakresie środowiska naturalnego.

Jeżeli chodzi o odbiór odpadów, dyrektywa 2000/59/WE w sprawie portowych urządzeń do odbioru odpadów obejmuje to zagadnienie na poziomie wspólnotowym. Komisja uważa, że wdrożenie tej dyrektywy nadal pozostaje celem, jaki należy zrealizować. Komisja przeprowadzi konsultacje z zainteresowanymi podmiotami i opracuje wniosek mający na celu poprawę istniejącego mechanizmu dyrektywy. Wniesie również wkład w prace Międzynarodowej Organizacji Morskiej nad środkami pozwalającymi na ograniczenie emisji substancji zanieczyszczających w portach.

W części komunikatu poświęconej modernizacji Komisja odnotowuje poprawę połączeń między statkami i brzegiem, którą przewiduje dzięki wykorzystaniu nowych systemów technologicznych, takich ja SafeSeaNet, AIS (automatyczna identyfikacja) oraz LRIT (systemy identyfikacji i śledzenia dalekiego zasięgu). W sprawozdaniu z inicjatywy własnej w sprawie transportu morskiego bliskiego zasięgu (2004/2161(INI)) Parlament Europejski zaleca ograniczenie formalności administracyjnych bez szkody dla bezpieczeństwa ani kontroli celnej.

Komisja pragnie również ograniczyć formuły administracyjne i uprościć procedury związane z transportem morskim bliskiego zasięgu. W chwili obecnej w Unii Europejskiej transport morski między państwami członkowskimi UE podlega nadzorowi celnemu, gdyż europejskie porty stanowią część granicy zewnętrznej Unii. Transport morski znajduje się zatem w gorszej sytuacji niż inne środki transportu, które nie są objęte tymi samymi uwarunkowaniami wewnątrz Unii. Komisja przewiduje opublikowanie wniosku legislacyjnego w sprawie utworzenia wspólnej przestrzeni morskiej bez barier w październiku 2008 r. Celem omawianego wniosku legislacyjnego jest uproszczenie procedur administracyjnych oraz – jeżeli okaże się do możliwe – zwolnienie z tych procedur statków transportujących towary zwolnione z cła w całej Wspólnocie. Komisja zaproponowała już wyeliminowanie papierowej formy dokumentów w procedurach celnych i w handlu, w tym wprowadzenie punktu kompleksowej obsługi w zakresie przesyłania danych.

Komisja pragnie także usprawnić obsługę administracyjną statków. Rozważa opublikowanie w 2009 r. dokumentu dotyczącego polityki w zakresie wprowadzenia podejścia „e-maritime”. Ma nadzieje, że postęp technologiczny w sektorze informacji i komunikacji wiązać się będzie ze wzrostem wydajności portów europejskich. Tak więc w 2009 r. Komisja zamierza opracować szereg ogólnych europejskich wskaźników dla wszystkich środków transportu. Wskaźniki te są praktycznymi narzędziami służącymi do analizy jakości usług, a także do badania wpływu danego środka transportu na środowisko naturalne.

Czwarta część komunikatu traktuje o działalności portowej w Europie oraz o rządzących nią zasadach. Celem w tym zakresie byłoby ustanowienie równych reguł gry w Europie, w przeciwieństwie do sytuacji, jaka ma miejsce obecnie. Również przy tej okazji należy podkreślić różnorodność sektora portowego w Europie, która to różnorodność występuje w strukturze zarządzania nim przez władze państw członkowskich. Także w tej sprawie, w październiku 2008 r., Komisja przyjmie wytyczne o pomocy państwa dla portów.

Jeżeli chodzi o rolę władz portowych, Komisja szczegółowo przedstawia różnorodność w tym zakresie. Wyjaśnia, że porty europejskie zarządzane są bądź przez całkowicie prywatne przedsiębiorstwa, bądź przez podmioty lub przedsiębiorstwa publiczne. Jednak Komisja nie zamierza interweniować w tym sektorze, aby ujednolicić różnorodne praktyki portów w zakresie usług przeładunkowych i technicznych usług morskich. Komisja przypomina o zapisach Traktatu oraz o warunkach dotyczących konkurencji i rynku wewnętrznego, którym podlegają usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym, oraz zasady obowiązujące na rynku wewnętrznym, a w szczególności te, które dotyczą swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług.

W celu zwiększenia przejrzystości w sektorze portowym, Komisja planuje objąć bez wyjątku wszystkie porty handlowe przepisami dyrektywy 2006/111/WE dotyczącymi przejrzystości. Do dnia dzisiejszego ww. dyrektywa stosowana jest jedynie w odniesieniu do portów, których obroty przekraczają 40 mln euro rocznie.

W zakresie koncesji portowych Komisja podkreśla fakt, że podlegają one regułom i zasadom Traktatu. W odniesieniu do tego zagadnienia wskazuje orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, zgodnie z którym przyznawanie koncesji podlega obowiązkowi przejrzystości i konkurencji, a procedury przyznawania mogą być kontrolowane co do ich bezstronności/neutralności. Konkurencja w omawianej dziedzinie nakazuje, aby okres obowiązywania koncesji ustalany był w sposób nie ograniczający wolnej konkurencji. Jednak konieczne jest ograniczenie ryzyka, jakie podejmuje koncesjonariusz i pozostawienie mu możliwości uzyskania rozsądnego zwrotu. Ważna jest sprawa odnawiania koncesji. Domyślić można się, iż konkurencja jest koniecznością, lecz władze portowe chciałyby oczywiście odnawiać wygasłe koncesje według uproszczonej procedury administracyjnej.

Ponadto Komisja pragnie pomagać w rozpowszechnianiu najlepszych praktyk przejrzystości w odniesieniu do opłat portowych i sporządzić listę problemów, na jakie napotykają europejskie porty w porównaniu z portami krajów trzecich. Jak już wcześniej wspomniano, porty w krajach sąsiednich często nie podlegają tym samym zasadom i wymaganiom, co porty europejskie, co może stawiać je w lepszej sytuacji, niż porty europejskie.

Piąta część poświęcona została związkowi portów z miastami. Komisja przypomina, że zaproponowała zorganizowanie „europejskiego dnia morza”. Ponadto Komisja chciałaby zaproponować „dni otwarte”, aby zachęcić obywateli do odwiedzenia portów i lepszego poznania ich roli w naszym społeczeństwie. Komisja zbada źródła finansowania na cele lepszej integracji portów z miastami, z którymi są związane. Komisja przewiduje także dokonanie oceny wpływu obecnych środków ochrony, aby pogodzić je z dostępnością terenów portowych.

Dodatkowo w ostatniej części komunikatu Komisja podejmuje temat pracy w portach. Zamierza ona zachęcać do ustanowienia europejskiego komitetu dialogu sektorowego na rzecz sektora portowego. Komisja podejmie się również opracowania wzajemnie uznawalnych ram dla szkoleń pracowników portowych. Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo i higienę pracy, Komisja przypomina obecne zasady oraz swoje wcześniejsze komunikaty na ten temat. Czuwać będzie nad monitorowaniem istniejących reguł, a także nad zbieraniem za pośrednictwem Eurostatu danych statystycznych dotyczących wypadków.

Opinia sprawozdawcy - główne zagadnienia

Sprawozdawca przychylnie przyjął komunikat Komisji. W projekcie rezolucji Parlamentu Europejskiego szczególnie podkreślono znaczenie omawianego sektora w Europie, podobnie jak jego różnorodność.

Jeżeli chodzi o opublikowanie wytycznych dotyczących wdrażania w tym sektorze wspólnotowej legislacji w dziedzinie środowiska naturalnego, sprawozdanie jasno ukazuje znaczenie wspólnej perspektywy w zakresie środowiska naturalnego i rozwoju portów. Konieczne jest uwzględnienie specyfiki sektora portowego, gdy podejmuje się w tym samym czasie co prawodawca kwestię środowiska naturalnego.

Związki z lądem mają ogromne znaczenie dla portów i ich rozwoju. Dobrze umiejscowiony port nie będzie mógł w pełni wykorzystywać swoich możliwości, jeżeli nie korzysta z dobrych połączeń. Ponadto transport morski musi być traktowany w taki sam sposób, co pozostałe środki transportu. Sprawozdawca zachęca zatem Komisję do zapewnienia równych warunków dla omawianego sektora we wniosku dotyczącym transportu morskiego bez barier. Transport morski bliskiego zasięgu w Europie nie może znajdować się w gorszej sytuacji, a towary zwolnione z cła we Wspólnocie nie powinny być poddawane nowej kontroli celnej w Europie.

W zakresie technologii sprawozdanie podkreśla ważną rolę nowych technologii w tym sektorze. Nowe technologie mogą pozwolić portom na sprostanie presji związanej z konkurencją z krajami trzecimi i z brakiem przestrzeni do rozwoju, a także na podniesienie własnej wydajności i zwiększenie korzyści. Konkurencja z portami krajów trzecich jest źródłem niepokoju, gdyż kraje te nie są związane zobowiązaniami i regułami wspólnotowymi i mogą zatem czerpać korzyści z bardziej łagodnych przepisów w zakresie pomocy państwa lub dotyczących ochrony środowiska naturalnego.

OPINIA Komisji Rozwoju Regionalnego (16.4.2008)

dla Komisji Transportu i Turystyki

w sprawie europejskiej polityki portowej
(2008/2007(INI))

Sprawozdawca komisji opiniodawczej: Pierre Pribetich

WSKAZÓWKI

Komisja Rozwoju Regionalnego zwraca się do Komisji Transportu i Turystyki, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  popiera zamiar Komisji Europejskiej, która pragnie wspierać porty europejskie w dążeniu do modernizacji przy jednoczesnym poszanowaniu środowiska naturalnego zachęcając je poprzez wytyczne, a nie próbując wprowadzić zharmonizowane zasady, które trudno byłoby stosować w praktyce ze względu na bardzo niejednorodne praktyki w europejskich portach; wyraża nadzieję, że wytyczne te przyniosą portom większą pewność prawną, umożliwiającą dokonanie niezbędnych inwestycji, aby móc stawić czoła spodziewanemu wzrostowi transportu morskiego; zachęca w związku z tym Komisję i państwa członkowskie do wspierania współpracy między portami europejskimi; w tym kontekście podkreśla również rolę, jaką odgrywają porty w dziedzinie gospodarki regionalnej w głębi kraju; w tym kontekście podkreśla, że harmonijny rozwój portów stanowi kluczowy element zintegrowanej polityki morskiej Unii;

2.  podkreśla konieczność rozwoju zintegrowanej polityki europejskiej, która wzmocni konkurencyjność regionalną i spójność terytorialną przy uwzględnieniu aspektów społecznych, ochrony środowiska, gospodarczych i bezpieczeństwa na całym terytorium poprzez ustanowienie partnerstwa międzyinstytucjonalnego, międzysektorowego i wieloterytorialnego;

3.  podkreśla, że Komisja musi wspierać zainteresowane strony i miasta w drodze ku dialogowi strukturalnemu w celu poprawy wizerunku portów i doprowadzenia do ich lepszego zintegrowania z miastem i życiem miejskim; chodzi tu zatem o zapewnienie trwałego charakteru działalności portowej; zauważa jednocześnie, że integracja miejsc zamieszkania i pracy jest podejściem korzystnym z punktu widzenia trwałego rozwoju (redukcja transportu) oraz żywotności miast i otaczających ich regionów;

4.  zwraca uwagę na terytorialny wymiar rozwoju portów europejskich, a w szczególności na konieczność współpracy i koordynacji transgranicznej między sąsiadującymi ze sobą regionami portowymi; podkreśla znaczenie europejskiej polityki sąsiedztwa oraz strategii regionalnej dla Morza Śródziemnego, Bałtyckiego oraz Czarnego; wyraża zadowolenie z propozycji Komisji dotyczącej sporządzenia zestawienia „wąskich gardeł” między portami Unii Europejskiej a portami państw sąsiadujących z Unią;

5.  podkreśla, że główne porty Unii są zasadniczo dobrze wyposażone i wydajne, ale że nadal istnieją jednak znaczne różnice w zakresie wyposażenia i technologii między portami nowych i „starych” państw członkowskich;

6.  uważa, że zamiany technologiczne niezbędne do przygotowania portów pośrednich na podjęcie wyzwania w postaci wzmożonego ruchu towarowego będą miały znaczne konsekwencje finansowe dla odnośnych regionów; uważa, że regiony te powinny mieć możliwość skorzystania w tym celu z europejskich funduszy strukturalnych, w szczególności, aby sfinansować zakup nowoczesnych urządzeń, stworzyć miejsca pracy w innowacyjnych dziedzinach oraz zrekultywować obszary miejskie odzyskane w wyniku przeniesienia działalności portowej poza granice miasta;

7.  jednocześnie zachęca do korzystania z programów europejskiej współpracy terytorialnej w ramach europejskiej polityki spójności oraz z programów współpracy w ramach polityki sąsiedztwa i rozszerzenia, a także do wdrażania w miarę możliwości przez Komisję, państwa członkowskie i zainteresowane organy regionalne transgranicznej strategii mającej na celu wykorzystanie istniejących możliwości w zakresie współfinansowania infrastruktur portowych;

8.  wyraża zadowolenie z propozycji Komisji mającej na celu określenie na poziomie wspólnotowym szeregu wspólnych wymagań w zakresie szkolenia zawodowego pracowników portowych w celu zwiększenia ich mobilności poprzez wzajemne uznawanie ich kwalifikacji oraz harmonijnego rozwoju portów;

9.   wzywa samorządy terytorialne będące w takiej sytuacji do realizacji bardziej multimodalnej polityki transportowej skupiającej się nie tylko na rozwoju autostrad, lecz także w rosnącym stopniu na rozwoju transportu kolejowego i żeglugi śródlądowej, a także pozwalającej na skuteczne połączenie portów z głębią kraju, w szczególności za pomocą linii kolejowych i śródlądowych dróg wodnych; ponadto zwraca się do Komisji, aby wykorzystała śródokresowy przegląd w 2010 r. do zapewnienia większych środków na większe wykorzystanie portów pośrednich poprzez wyładowywanie ładunku w jednym lub kilku oddzielnych etapach w celu odciążenia głównych portów i ich okolic oraz możliwie największego zbliżenia się do odbiorców; podkreśla przydatność większego zróżnicowania punktów rozładunku dla znacznego zmniejszenia ruchu drogowego oraz znalezienia odpowiedzi na stale powracający problem zatłoczenia w okolicach obszarów portowych; jednocześnie wzywa, aby w przypadku planów dotyczących wyposażenia portowego dokładnie sprawdzano, czy mniejsze i położone bliżej odbiorcy punkty wyładunku są – również ze względu na swoją infrastrukturę i połączenia drogowe – rzeczywiście w stanie przyjąć większą liczbę wyładunków tak, aby nie dochodziło do przesunięcia problemów na inne obszary portowe;

10. podkreśla konieczność włączenia władz portowych i lokalnych w prace nad planem zarządzania zlewniami rzek i portami morskim w zakresie jakości wody zgodnie z ramową dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE z 23 października 2000 r. ustanawiającą ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej[1]; zwraca uwagę na konieczność wspierania przez samorządy terytorialne starań o redukcję emisji CO2 powodowanych przez statki oraz lądowe i powietrzne środki transportu poprzez opracowanie planów zarządzania jakością powietrza zgodnie z Konwencją Marpol oraz dyrektywą ramową Rady 96/62/WE z 27 września 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością otaczającego powietrza[2];

11. zwraca się o utworzenie wspólnotowej sieci wymiany dobrych praktyk między portami Unii; zachęca organizacje regionalne, do których należą państwa członkowskie Unii i kraje trzecie, takie jak Organizacja Współpracy Gospodarczej Państw Morza Czarnego, do przyjęcia wspólnych procedur i praktyk w celu ułatwienia handlu regionalnego i zmniejszenia kosztów;

12. pragnie przypomnieć, że w ramach zakończonej refleksji na temat Europy i jej polityki morskiej rekreacja odgrywa ważną rolę w zakresie lokalnego rozwoju gospodarczego, ponieważ porty rekreacyjne stanowią z jednej strony witrynę głębi kraju, ważne narzędzie turystyczne zachęcające do poznania portu i jego okolic, lecz również usługę dostawczą o zasadniczym znaczeniu dla pobliskich placówek handlowych.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	8.4.2008
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	48 0 1
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Emmanouil Angelakas, Stavros Arnaoutakis, Elspeth Attwooll, Rolf Berend, Jana Bobošíková, Victor Boştinaru, Antonio De Blasio, Petru Filip, Gerardo Galeote, Iratxe García Pérez, Eugenijus Gentvilas, Gábor Harangozó, Filiz Hakaeva Hyusmenova, Mieczysław Edmund Janowski, Rumiana Jeleva, Gisela Kallenbach, Tunne Kelam, Evgeni Kirilov, Miloš Koterec, Constanze Angela Krehl, Sérgio Marques, Miroslav Mikolášik, James Nicholson, Jan Olbrycht, Maria Petre, Markus Pieper, Pierre Pribetich, Elisabeth Schroedter, Grażyna Staniszewska, Catherine Stihler, Margie Sudre, Kyriacos Triantaphyllides, Lambert van Nistelrooij, Vladimír Železný
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Bernadette Bourzai, Jan Březina, Brigitte Douay, Den Dover, Emanuel Jardim Fernandes, Francesco Ferrari, Madeleine Jouye de Grandmaison, Ramona Nicole Mănescu, Ljudmila Novak, Mirosław Mariusz Piotrowski, Zita Pleštinská, Samuli Pohjamo, Manfred Weber
Zastępca(y) (art. 178 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Jean-Paul Gauzès, Jacques Toubon

• [1]  Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1.
• [2]  Dz.U. L 296 z 21.11.1996, s. 55.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	24.6.2008
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	41 0 1
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Gabriele Albertini, Inés Ayala Sender, Etelka Barsi-Pataky, Michael Cramer, Luis de Grandes Pascual, Arūnas Degutis, Christine De Veyrac, Petr Duchoň, Saïd El Khadraoui, Robert Evans, Francesco Ferrari, Brigitte Fouré, Mathieu Grosch, Georg Jarzembowski, Timothy Kirkhope, Dieter-Lebrecht Koch, Jaromír Kohlíček, Bogusław Liberadzki, Eva Lichtenberger, Seán Ó Neachtain, Josu Ortuondo Larrea, Paweł Bartłomiej Piskorski, Reinhard Rack, Brian Simpson, Renate Sommer, Dirk Sterckx, Silvia-Adriana Ţicău, Yannick Vaugrenard
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Margrete Auken, Philip Bradbourn, Nathalie Griesbeck, Lily Jacobs, Elisabeth Jeggle, Maria Eleni Koppa, Helmuth Markov, Rosa Miguélez Ramos, Vural Öger, Marie Panayotopoulos-Cassiotou, Corien Wortmann-Kool
Zastępca(y) (art. 178 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Ioannis Gklavakis, Helmut Kuhne, Maria Petre