SPRAWOZDANIE w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę Rady 76/769/EWG w zakresie ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych (dichlorometan)

12.9.2008 - (COM(2008)0080 – C6‑0068/2008 – 2008/0033(COD)) - ***I

Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności
Sprawozdawca: Carl Schlyter

PROJEKT REZOLUCJI LEGISLACYJNEJ PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę Rady 76/769/EWG w zakresie ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych (dichlorometan)

(COM(2008)0080 – C6‑0068/2008 – 2008/0033(COD))

(Procedura współdecyzji: pierwsze czytanie)

Parlament Europejski,

–   uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2008)0080),

–   uwzględniając art. 251 ust. 2 oraz art. 95 Traktatu WE, zgodnie z którymi projekt został przedstawiony przez Komisję Parlamentowi (C6-0068/2008),

–   uwzględniając art. 51 Regulaminu,

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (A6-0341/2008),

1.  zatwierdza po poprawkach wniosek Komisji;

2.  zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli uzna ona za stosowne wprowadzenie znaczących zmian do swojego wniosku lub zastąpienie go innym tekstem;

3.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji.

Poprawka  1 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Punkt -1 preambuły (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	(-1) Dicholormetanu (DCM) używa się w bardzo wysokim stężeniu w produktach do usuwania farby. Jest to niezwykle lotna substancja o działaniu odurzającym prowadzącym do depresji ośrodkowego układu nerwowego i w przypadku wysokiego narażenia oddziaływania kardiotoksycznego, nieprawidłowe wykorzystanie tej substancji łączy się z bezpośrednim zagrożeniem dla życia. DCM jest klasyfikowany jako czynnik rakotwórczy kategorii 3 zgodnie z dyrektywą Rady 67/548/EWG z dnia 27 czerwca 1967 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do klasyfikacji, pakowania i etykietowania substancji niebezpiecznych1. DCM jest klasyfikowany jako substancja priorytetowa w dyrektywie 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy dla wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej2.
	1 Dz.U. Seria I rozdział 1967 s. 0234
	2 Dz.U. L 327 z 23.10.2000, s. 1.
Uzasadnienie
W celu uzupełnienia uzasadnienia ograniczeń w niniejszym akcie prawnym należy uwzględnić niebezpieczeństwo związane z właściwościami i wykorzystaniem DCM oraz wartości narażenia na działanie tej substancji, jak również fakt, że DCM figuruje na liście 33 substancji priorytetowych zawartej w prawodawstwie wspólnotowym w dziedzinie polityki wodnej.
Poprawka  2 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Punkt 1 a preambuły (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	(1a) Dostępne są substancje alternatywne dla DCM charakteryzujące się o wiele niższą szkodliwością i stanowiące mniejsze ryzyko dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego.
Uzasadnienie
Należy wspomnieć o tym istotnym fakcie, o którym informuje niezależna ocena oddziaływania wykonana przez Risk Policy Analysts Limited na zlecenie DG ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu Komisji Europejskiej pod tytułem „Potencjalne ograniczenia wprowadzania na rynek i wykorzystania dichlorometanu w produktach do usuwania farby”, ponieważ jest on ważnym argumentem przemawiającym za ograniczeniem wykorzystania DCM.
Poprawka  3 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Punkt 1 b preambuły (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	(1b) W celu zapewnienia, że obecny poziom ochrony nie zostanie obniżony oraz w celu zapobieżenia wzrostowi narażenia zdrowia ludzkiego i bezpieczeństwa na ryzyko, które obecnie nie jest znane i nie zostało ocenione pod względem ilościowym, wszelkie składniki alternatywnych produktów do usuwania farby powinny być oceniane tak samo rygorystycznie jak DCM.
Uzasadnienie
Powyższe przykłady wykazują, że tylko pełna ocena ryzyka dotycząca wszystkich substancji alternatywnych zgodnie z dyrektywą REACH może zapewnić, że wybierane będą najbezpieczniejsze metody usuwania farby, oraz że wszelkie niezbędne środki kontroli, które będą musiały być stosowane przez użytkowników, będą proporcjonalne do ryzyka dla zdrowia i bezpieczeństwa.
Poprawka  4 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Punkt 3 preambuły
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
(3) Zawierające DCM produkty do usuwania farby stosowane są przez konsumentów do użytku domowego, przy usuwaniu farb i lakierów – zarówno we wnętrzach, jak i na wolnym powietrzu. Nie sposób zapewnić bezpiecznego stosowania DCM przez konsumentów za pomocą szkoleń czy też monitorowania. Dlatego też jedynym skutecznym środkiem eliminującym ryzyko dla konsumentów byłby zakaz wprowadzania do obrotu produktów do usuwania farby zawierających DCM do zastosowań konsumenckich.	(3) Zawierające DCM produkty do usuwania farby stosowane są przez konsumentów do użytku domowego, przy usuwaniu farb i lakierów – zarówno we wnętrzach, jak i na wolnym powietrzu. Nie sposób zapewnić bezpiecznego stosowania DCM przez konsumentów za pomocą szkoleń czy też monitorowania. Dlatego też jedynym skutecznym środkiem eliminującym ryzyko dla konsumentów byłby zakaz wprowadzania do obrotu, dostarczania i stosowania produktów do usuwania farby zawierających DCM.
Uzasadnienie
W celu osiągnięcia lepszej ochrony konsumentów należy również unikać możliwości dostarczania produktów do usuwania farby zawierających DCM przez użytkowników profesjonalnych i przemysłowych.
Poprawka  5 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Punkt 5 preambuły
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
(5) Mając na uwadze możliwość udostępnienia produktów do usuwania farby zawierających DCM konsumentom za pośrednictwem sieci dystrybucji dla użytkowników profesjonalnych i przemysłowych, produkt powinien być oznakowany stosownym ostrzeżeniem.	skreślony
Uzasadnienie
Połączony z poprawką 8, która przenosi ten punkt preambuły w zmienionej formie do punktu preambuły 8a, oraz z poprawkami zakazującymi profesjonalnego wykorzystania DCM.
Poprawka  6 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Punkt 6 preambuły
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
(6) Większość odnotowanych w Europie w ciągu ostatnich osiemnastu lat wypadków śmiertelnych związanych ze stosowaniem produktów do usuwania farby z zawartością dichlorometanu dotyczyła użytkowników przemysłowych i profesjonalnych. Doszło do nich z powodów niewystarczającej wentylacji, przy niewłaściwym zastosowaniu wyposażenia ochrony osobistej, korzystaniu z nieodpowiednich zbiorników lub przy długotrwałym narażeniu na kontakt z DCM. Dlatego również w odniesieniu do użytkowników profesjonalnych i przemysłowych konieczne jest wprowadzenie ograniczeń zmniejszających występujące ryzyko.	(6) Większość odnotowanych w Europie w ciągu ostatnich osiemnastu lat wypadków śmiertelnych związanych ze stosowaniem produktów do usuwania farby z zawartością dichlorometanu dotyczyła użytkowników przemysłowych i profesjonalnych. Doszło do nich z powodów niewystarczającej wentylacji, przy niewłaściwym zastosowaniu wyposażenia ochrony osobistej, korzystaniu z nieodpowiednich zbiorników, z powodu niewłaściwej receptury produktu nieprzewidującej wystarczającej ilość opóźniaczy parowania lub przy długotrwałym narażeniu na kontakt z DCM. Dlatego również w odniesieniu do użytkowników profesjonalnych i przemysłowych konieczne jest wprowadzenie ograniczeń zmniejszających występujące ryzyko.
Uzasadnienie
Niektóre stare receptury DCM nie przewidywały odpowiedniej ilości opóźniaczy parowania stosowanych w celu zminimalizowania parowania.
Poprawka  7 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Punkt 7 a preambuły (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	(7a) Profesjonalne użytkowanie produktów do usuwania farby zawierających DCM wiąże się z regularnym przekraczaniem dopuszczalnych norm zawodowego narażenia, pomimo odpowiedniej wentylacji, także w przypadku pracy na powietrzu. Zgodność z dopuszczalnymi normami zawodowego narażenia praktycznie nie istnieje, ponieważ użytkownikom brakuje odpowiedniego wyposażenia pomiarowego; nie stosują oni także właściwych środków ochrony osobistej. Sposób egzekwowania przestrzegania dopuszczalnych norm zawodowego narażenia jest sam w sobie nieodpowiedni ze względu na dużą liczbę, małe rozmiary i mobilny charakter zainteresowanych przedsiębiorstw.
Uzasadnienie
Poprawka ta podsumowuje niektóre z kluczowych wniosków oceny oddziaływania zleconej przez Komisję Europejską, w której postuluje się wprowadzenie całkowitego zakazu wszystkich rodzajów profesjonalnego wykorzystania produktów do usuwania farby zawierających DCM.
Poprawka  8 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Punkt 7 b preambuły (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	(7b) Na mocy art. 6 dyrektywy Rady 98/24/WE w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi1 od pracodawców wymaga się unikania w miarę możliwości użycia niebezpiecznego związku chemicznego przez zastępowanie go związkiem lub procesem chemicznym, które w warunkach użytkowania nie stanowią niebezpieczeństwa lub są mniej niebezpieczne dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników oraz stosowania środków ochronnych i zapobiegawczych jedynie w przypadku, gdy nie możliwe jest dokonanie takiej zamiany.
	1 Dz.U. L 131 z 05.05.1998, s. 11.
Uzasadnienie
Dyskusja dotycząca odpowiednich środków związanych z profesjonalnym wykorzystaniem DCM powinna zostać przedstawiona w kontekście istniejącego prawodawstwa w zakresie bezpieczeństwa i zdrowia pracowników. Należy skutecznie stosować zasadę pierwszeństwa zastępowania substancji nad wykorzystaniem środków ochronnych i zapobiegawczych.
Poprawka  9 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Punkt 8 preambuły
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
(8) Wprowadzanie na rynek i profesjonalne stosowanie produktów do usuwania farby zawierających DCM powinno być zatem zakazane przez wzgląd na ochronę zdrowia pracowników i ograniczenie liczby wypadków, w tym przede wszystkim śmiertelnych. Niemniej w przypadkach, gdzie zastąpienie produktów zawierających DCM wydaje się szczególnie trudne lub niewłaściwe, państwa członkowskie powinny mieć możliwość dopuszczenia dalszego użytkowania DCM przez specjalnie licencjonowanych profesjonalistów. Za wydawanie i nadzorowanie stosownych licencji – w oparciu o wymóg obowiązkowych, ściśle określonych szkoleń – odpowiedzialne byłyby zainteresowane państwa członkowskie.	(8) Wprowadzanie na rynek i profesjonalne stosowanie produktów do usuwania farby zawierających DCM powinno być zatem zakazane przez wzgląd na ochronę zdrowia pracowników i ograniczenie liczby wypadków, w tym przede wszystkim śmiertelnych.
Uzasadnienie
W oparciu o argumenty zawarte w punktach preambuły 6 i 7 wniosku Komisji oraz punktach preambuły 7a i 7b zaproponowane przez sprawozdawcę, należy wprowadzić całkowity zakaz DCM także w odniesieniu do wykorzystania profesjonalnego zgodnie z oceną oddziaływania zleconą przez Komisję Europejską. Należy w miarę możliwości zastępować substancje niebezpieczne wykorzystywane w miejscu pracy, zamiast przyzwalać na ich stosowanie pod warunkiem wprowadzenia szkoleń i środków ochrony osobistej. Nawet najlepsze szkolenie nie zapewni, że użytkownicy profesjonalni przestrzegać będą dopuszczalnych norm narażenia zawodowego ze względu na wysoki koszt takich środków.
Poprawka  10 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Punkt 8 a preambuły (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	(8a) Mając na uwadze możliwość udostępnienia użytkownikom profesjonalnym produktów do usuwania farby zawierających DCM za pośrednictwem sieci dystrybucji dla użytkowników przemysłowych, produkt powinien być oznakowany stosownym ostrzeżeniem.
Uzasadnienie
Połączona z poprawką przenoszącą punkt preambuły w zmienionej formie do punktu preambuły 8a (nowy) oraz z poprawkami zakazującymi profesjonalnego wykorzystania DCM.
Konsumenci zazwyczaj nie mają dostępu do sieci dystrybucji użytkowników przemysłowych, ale użytkownicy profesjonalni mogę mieć do niej dostęp. Należy zatem utrzymać ostrzeżenie z myślą o użytkownikach profesjonalnych.
Poprawka  11 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Punkt 9 preambuły
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
(9) Skala wypadków (w tym śmiertelnych) odnotowanych w ramach użytkowania przemysłowego wskazuje na niedostateczny poziom przestrzegania przepisów dotyczących miejsca pracy. Narażenie na kontakt z DCM nie zostało dostatecznie ograniczone, a pracowników w obiektach przemysłowych powinny obejmować zaostrzone środki ograniczające ryzyko. Należy zadbać o środki zapobiegawcze w rodzaju odpowiedniej wentylacji miejsca pracy, odpowiedniego wyposażenia ochrony osobistej oraz dodatkowe przystosowanie zbiorników.	(9) Skala wypadków (w tym śmiertelnych) odnotowanych w ramach użytkowania przemysłowego wskazuje na niedostateczny poziom przestrzegania przepisów dotyczących miejsca pracy. Narażenie na kontakt z DCM nie zostało dostatecznie ograniczone, a pracowników w obiektach przemysłowych powinny obejmować zaostrzone środki ograniczające ryzyko. Należy zadbać o środki zapobiegawcze w rodzaju odpowiedniej wentylacji miejsca pracy, przestrzegającej dopuszczalne normy narażenia zawodowego, lub izolacyjnego sprzętu ochrony dróg oddechowych, osobnej przestrzeni o dobrej wentylacji do suszenia przedmiotów, z których usuwa się farbę, odpowiedniego wyposażenia ochrony osobistej oraz dodatkowe przystosowanie zbiorników.
Uzasadnienie
Należy uściślić, że wentylacja w miejscu pracy musi gwarantować, że dopuszczalne normy narażenia zawodowego będą przestrzegane lub też, jako alternatywne rozwiązanie, musi być stosowany izolacyjny sprzęt ochrony dróg oddechowych. Aby w jak największym stopniu zmniejszyć narażenie na zatrucie DCM w czasie wykorzystania przemysłowego, suszenie przedmiotów, z których usuwa się farbę, powinno odbywać się w osobnej przestrzeni o dobrej wentylacji.
Poprawka  12 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Punkt 9 a preambuły (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	(9a) W listopadzie 2007 r. Komitet Naukowy ds. Norm Zawodowego Narażenia zalecił maksymalne dopuszczalne wartości dla średniego dopuszczalnego stężenia 8-godzinnego i poziomu krótkotrwałego narażenia 15-minutowego. Należy ustanowić te poziomy jako najwyższe dopuszczalne limity, z którymi zgodność ma być osiągana poprzez stosowanie skutecznej wentylacji wyciągowej przez użytkowników przemysłowych, bez uszczerbku dla wszelkich niższych poziomów ustalonych na mocy przepisów krajowych.
Uzasadnienie
Zalecenia Komitetu Naukowego ds. Norm Zawodowego Narażenia powinny zostać wykorzystane w praktyce jako punkt odniesienia dla wentylacji wyciągowej w zastosowaniu przemysłowym. Zalecenia powinny stanowić o najwyższych dopuszczalnych limitach w UE, podczas gdy państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o ustaleniu niższych limitów (jak np. uczyniły to Węgry).
Poprawka  13 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Załącznik Dyrektywa 76/769/EWG Załącznik I – punkt (xx) – kolumna 2 – punkt 2
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka (2) W drodze odstępstwa od przepisów ust. 1 państwa członkowskie mogą dopuszczać dostarczanie produktów do usuwania farby zawierających dichlorometan licencjonowanym profesjonalistom. skreślony
Uzasadnienie
Bardzo trudno uzasadnić wydawanie licencjonowanym użytkownikom profesjonalnym zezwoleń na wykorzystanie produktów do usuwania farb zawierających DCM w świetle prawodawstwa UE w sprawie zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, które wymaga zastępowania niebezpiecznej substancji tam, gdzie to możliwe. Ponadto, wydając takie zezwolenia, nie uwzględnia się jasnych wniosków, z których wynika, że wielu użytkowników profesjonalnych nie ma środków na zapewnienie zgodności z dopuszczalnymi normami narażenia zawodowego oraz nie inwestuje w odpowiednie osobiste wyposażenie ochronne. Wreszcie, nie bierze się tu pod uwagę faktu, że egzekwowanie odpowiednich warunków stosowania jest praktycznie niemożliwe ze względu na dużą liczbę, małe rozmiary i mobilny charakter zainteresowanych przedsiębiorstw.
Poprawka  14 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Załącznik Dyrektywa 76/769/EWG Załącznik I – punkt (xx) – kolumna 2 – punkt 3
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka (3) Licencje, o których mowa w ust. 2, są udzielane profesjonalistom przeszkolonym w zakresie bezpiecznego stosowania produktów do usuwania farby zawierających dichlorometan. Wymagane szkolenie obejmuje: skreślony (a) Świadomość ryzyka, ocenę i panowanie nad ryzykiem dla zdrowia;   (b) Stosowanie odpowiedniej wentylacji;   (c) Korzystanie z wyposażenia ochrony osobistej.
Uzasadnienie
Ocena oddziaływania zlecona przez Komisję wykazała wysoki stopień niezgodności z obowiązującym prawodawstwem w sprawie zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, który wynika ze swoistego braku egzekwowania prawa. Jako że użytkownicy profesjonalni nie dysponują urządzeniami do pomiaru zgodności z dopuszczalnymi normami narażenia zawodowego i nie inwestują w odpowiednie wyposażenie ochrony osobistej ze względu na jego wysoki koszt, szkolenie nie przyniesie rozwiązania dla tych problemów. W tej sytuacji jedynym sensownym środkiem jest całkowity zakaz.
Poprawka  15 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Załącznik Dyrektywa 76/769/EWG Załącznik I – punkt (xx) – kolumna 2 – punkt 4
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka (4) Produkty do usuwania farby o zawartości dichlorometanu w stężeniu równym lub wyższym od 0,1 % masy mogą być stosowane w obiektach przemysłowych, o ile spełnione są następujące warunki: (4) Produkty do usuwania farby o zawartości dichlorometanu w stężeniu równym lub wyższym od 0,1 % masy mogą być stosowane w obiektach przemysłowych, o ile spełnione są następujące warunki: (a) Stosowanie skutecznej wentylacji wyciągowej lub izolacyjnego sprzętu ochrony dróg oddechowych, (a) Działanie skutecznej wentylacji wyciągowej, co do której wykazano, że gwarantuje pełną zgodność z dopuszczalnymi krajowymi normami narażenia zawodowego, które dla średniego dopuszczalnego stężenia 8-godzinnego nie przekraczają 100 ppm (353 mg/m3) lub 200 ppm (706 mg/m3) dla poziomu krótkotrwałego narażenia 15-minutowego lub sprawdzone stosowanie izolacyjnego sprzętu ochrony dróg oddechowych, (b) Szczelne zbiorniki z rozpuszczalnikiem, zamykane na czas przerwy w użytkowaniu; (b) Wszelkie zbiorniki z rozpuszczalnikiem, zamykane na czas przerwy w użytkowaniu;   (ba) osobna przestrzeń o dobrej wentylacji do suszenia przedmiotów, z których usuwa się farbę, (c) Odpowiednie rękawice ochronne dla pracowników (c) Odpowiednie rękawice ochronne i maski dla pracowników
Uzasadnienie
1. Skala wypadków (w tym śmiertelnych) odnotowanych w ramach użytkowania przemysłowego wskazuje wyraźnie na niedostateczny poziom przestrzegania przepisów dotyczących miejsca pracy. Warunkiem każdego przemysłowego stosowania DCM powinno być dowiedzenie przestrzegania dopuszczalnych norm narażenia zawodowego. Wentylacja wyciągowa powinna zapewniać co najmniej zgodność z maksymalnymi dopuszczalnymi wartościami zalecanymi przez Komitet Naukowy ds. Norm Zawodowego Narażenia, podczas gdy państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o ustaleniu niższych limitów. Alternatywą jest dowiedzenie, że stosowany jest izolacyjny sprzęt ochrony dróg oddechowych.
2. Fakt pokrycia wszystkich systemów, również tych, które nie są „naprawdę zamknięte”, umożliwi zmniejszenie emisji oparów DCM.
3. Aby w jak największym stopniu zmniejszyć narażenie na zatrucie DCM w czasie wykorzystania przemysłowego, suszenie przedmiotów, z których usuwa się farbę, powinno odbywać się w osobnej przestrzeni o dobrej wentylacji.
4. DCM jest bardzo lotny. DCM wchłaniany jest przez organizm ludzki głównie poprzez wdychanie (ATSDR, 2000 Toxicological Profiles for Methylene Chloride (profile toksykologiczne dichlorometanu), Agency for Toxic Substances and Disease Registry, U.S. Department of Health and Human Services, GA, USA.). Dzięki stosowaniu odpowiednich rękawic i masek operatorzy będą chronieni przed narażeniem skóry na DCM oraz przed wdychaniem DCM.
Poprawka  16 Wniosek dotyczący decyzji – akt zmieniający Załącznik Dyrektywa 76/769/EWG Załącznik I – punkt (xx) – kolumna 2 – punkt 5
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka (5) Nie naruszając innych przepisów prawodawstwa wspólnotowego w dziedzinie klasyfikacji, pakowania i etykietowania niebezpiecznych substancji i preparatów, począwszy od dnia [24 miesiące po wejściu decyzji w życie] produkty do usuwania farby o zawartości dichlorometanu w stężeniu równym lub wyższym od 0,1 % masy muszą być wyraźnie i w sposób trwały oznakowane następującą informacją: „przeznaczone wyłącznie do użytku przemysłowego i profesjonalnego.”.” (5) Nie naruszając innych przepisów prawodawstwa wspólnotowego w dziedzinie klasyfikacji, pakowania i etykietowania niebezpiecznych substancji i preparatów, począwszy od dnia [24 miesiące po wejściu decyzji w życie] produkty do usuwania farby o zawartości dichlorometanu w stężeniu równym lub wyższym od 0,1 % masy muszą być wyraźnie i w sposób trwały oznakowane następującą informacją: „Niebezpieczne! „przeznaczone wyłącznie do użytku przemysłowego.”.”
Uzasadnienie
Konsument będzie zaalarmowany i będzie w większym stopniu przekonany o tym, że zawartość jest dla niego szkodliwa.
W przypadku zakazania wykorzystania profesjonalnego należy odpowiednio zmodyfikować ostrzeżenie.

UZASADNIENIE

„Pomimo dobrej wentylacji, usuwania farby z niewielkich powierzchni, natychmiastowego usuwania pozostałości usuniętej farby i zamykania opakowań produktów do usuwania farby, dopuszczalne wartości narażenia (100 ppm - części na milion) są regularnie przekraczane. W zagrożonych miejscach pracy należy zatem używać aparatów izolujących drogi oddechowe, chyba że za pośrednictwem pomiarów udowodni się ponad wszelką wątpliwość, że w przypadku określonych produktów do usuwania farby lub dzięki specjalnym procedurom ochronnym wartości te nie zostają przekroczone.

Maski z filtrem oddechowym nie zapewniają skutecznej ochrony. Przy wykorzystaniu aparatów oddechowych należy poddać osoby korzystające z nich ogólnym badaniom zapobiegawczym. Jeśli usuwanie farby ma trwać dłużej niż 20% tygodniowego czasu pracy, należy wystąpić do organu regulacyjnego właściwego w dziedzinie bezpieczeństwa w miejscu pracy o specjalne pozwolenie.”

Der Verband der Chemischen Industrie - Niemieckie Stowarzyszenie Przemysłu Chemicznego, 2000 r.

1. Wstęp

Dichlorometan (DCM) jest bezbarwnym związkiem chemicznym o uderzającej, przypominającej eter lub łagodnej, słodkawej woni. Jest on stosowany głównie do produkcji farmaceutyków, rozpuszczalników oraz substancji pomocniczych, przy wytwarzaniu produktów do usuwania farby i klejów. Z całkowitej ilości 244 000 ton wyprodukowanych w 2005 r. 13 000 ton czystego DCM wykorzystano w produktach do usuwania farby (ok. 5%), a kolejne 1 500-11 000 ton w produktach do usuwania farb po przeniesieniu ich z sektora farmaceutycznego.

DCM jest szczególnie szkodliwy dla ludzkiego zdrowia oraz figuruje na liście 33 substancji priorytetowych ramowej dyrektywy wodnej. W zawierających DCM produktach do usuwania farby występuje 60%-90% tej substancji. Temperatura wrzenia dla DCM wynosi 30-40°C, jest to substancja niezwykle lotna, która szybko wyparowuje. DCM został sklasyfikowany jako rakotwórczy w kategorii 3. Charakteryzuje się działaniem odurzającym prowadzącym do depresji ośrodkowego układu nerwowego, utraty przytomności i w przypadku wysokiego narażenia oddziaływaniem kardiotoksycznym, nieprawidłowe wykorzystanie tej substancji łączy się z bezpośrednim zagrożeniem dla życia. Inne efekty obejmują podrażnienie oczu i układu oddechowego, odmę płucną i poważny wpływ na serce, wątrobę i nerki. Substancja ta wywołuje też zawroty i bóle głowy.

Według Komitetu Naukowego ds. Zagrożeń dla Zdrowia i Środowiska toksyczność DCM jest szczególnym problemem ze względu na zagrożenie dla osób wyjątkowo podatnych na zatrucie. Bardziej podatne są dzieci w związku z ich potencjalnie podwyższonym narażeniem na zatrucie (szybsze tempo wentylacji płuc niż u dorosłych; im niżej, tym stężenie DCM jest wyższe).. Podwyższone ryzyko może także dotyczyć osób zagrożonych chorobami sercowo-naczyniowych.

Komisja szacuje, że między 1989 a 2007 r. w UE odnotowano 18 ofiar śmiertelnych (9 w wyniku zastosowania przemysłowego, 8 w wyniku zastosowania profesjonalnego, 1 w wyniku użytkowania przez konsumentów) oraz 56 urazów innych niż śmiertelne.

Ryzyko związane z DCM w produktach do usuwania farby stało się przedmiotem trzech analiz Komisji (1999 r., 2004 r. i 2007 r.), z których wszystkie wykazały potrzebę podjęcia środków służących ograniczeniu tego ryzyka w zastosowaniu konsumenckim i profesjonalnym, a dwa z nich wezwały do dalszych działań służących zmniejszeniu ryzyka w zastosowaniu przemysłowym[1].

Na rynku nie brak różnych alternatyw dla produktów do usuwania farby z zawartością dichlorometanu: usuwanie fizyczne i mechaniczne, metodą pirolityczną (termiczną) oraz metody chemiczne oparte na innych substancjach, bez użycia dichlorometanu. Najbardziej rozpowszechnione są alternatywne produkty do usuwania farby. Zawierają one szeroką gamę substancji chemicznych. Substancje te różnią się znacznie między sobą pod względem zagrożeń i mogłyby stworzyć inne niż DCM niebezpieczeństwa dla użytkowników. Jednak zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez Komisję i własną oceną oddziaływania istnieją (znacznie) bezpieczniejsze dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego alternatywy pod względem profilu ryzyka i zagrożeń.

Szereg krajów europejskich stosuje już krajowe środki zakazujące stosowania DCM lub służące zastąpieniu tej substancji (Austria, Dania, Szwecja) lub prowadzi działania w tym kierunku (Niemcy).

2. Dlaczego zakazywać zastosowań konsumenckich DCM?

Nie ma możliwości zapewnienia bezpiecznego wykorzystania DCM przez konsumentów:

- nie mają oni możliwości oceny ryzyka;

- nie mają dostępu do tego samego sprzętu (w szczególności technicznych środków ochrony) co użytkownicy przemysłowi — a w niektórych przypadkach warunki wykonywania prac w domu mogą być gorsze od warunków przemysłowych (na przykład, usuwanie farby może być przeprowadzane w piwnicy, w zamkniętym pomieszczeniu bez otwartych okien lub w obecności osób szczególnie podatnych na zatrucia, takich jak dzieci, starsi członkowie rodziny lub osoby z problemami zdrowotnymi); oraz

- nie dysponują wiedzą na temat stosownego osobistego wyposażenia ochronnego, a jeśli taką wiedzę posiadają mało prawdopodobne jest, by byli skłonni ponosić z tego tytułu jakiekolwiek wydatki (koszt indywidualnego aparatu tlenowego z aparatem izolującym i maską oraz odpowiednich rękawic: 2 750 EUR; koszt produktu do usuwania farby zawierającego DCM: ok. 10 EUR/litr).

W związku z powyższym oraz uwzględniając fakt, że alternatywy są dostępne, a ich wykorzystanie może wywrzeć jedynie nikły lub żaden wpływ gospodarczy na konsumentów, należy zakazać zastosowań konsumenckich produktów do usuwania farb zawierających DCM.

3. Dlaczego zakazywać zastosowań profesjonalnych DCM?

Dyrektywa Rady 98/24/WE w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy ustanawia przejrzystą hierarchię norm. Pracodawcy najpierw starają się zastąpić substancje niebezpieczne innymi substancjami chemicznymi lub procesami, których zastosowanie nie stwarza niebezpieczeństwa lub jest mniej niebezpieczne; środki ochronne i zapobiegawcze są zaś wykorzystywane jedynie, gdy takie zastąpienie nie jest możliwe. Mając na uwadze dostępność bezpieczniejszych alternatyw, z obecnie obowiązującego prawa UE w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa pracowników wynika jasno, że DCM powinien być zastępowany.

DCM opatrzony jest ostrzeżeniem: „Nie wdychać gazu/dymu/pary/rozpylonej cieczy”. Ze względu na jego wysoką lotność jedynym sposobem zastosowania się do tego ostrzeżenia jest wykorzystanie indywidualnego aparatu tlenowego. Pełne wyposażenie kosztuje jednak ok. 2 750 EUR, a praca w pełnym kombinezonie z butlą gazową i rękawicami z gumy fluorowej nie należy do przyjemnych i rzadko jest w ten sposób wykonywana.

Wartości narażenia zawodowego są regularnie i w znaczącym stopniu przekraczane, nawet przy zapewnieniu dobrej wentylacji, w tym pracy na powietrzu (zob. cytat wprowadzający). Należy zauważyć, że ludzkie powonienie jest w stanie wykryć DCM jedynie w stężeniu znacznie przekraczającym wartości narażenia zawodowego. Użytkownicy profesjonalni mogą myśleć, że nie są narażeni na jego działanie, ponieważ substancja jest bezwonna, wartości narażenia zawodowego mogą jednak już w tym momencie przekraczać dopuszczalny poziom.

Substancja ta opatrzona jest także ostrzeżeniem: „Unikać kontaktu ze skóra i z oczami” oraz „Nosić odpowiednią odzież ochronną i rękawice”. Jednak wszystkie dostępne rodzaje rękawic mają poważne wady. Wytrzymałość mechaniczna najtańszych (z tworzywa EVA - ok. 10 EUR/para) jest niska i DCM łatwo się przedostanie. Rękawice z PVA (ok. 25 EUR/para) są wytrzymałe na substancje chemiczne, nie mogą jednak być stosowane razem z wodą. Rękawice z gumy fluorowej (50 EUR/para) są najbardziej odpowiednie, ale DCM przedostaje się przez nie najpóźniej po trzech godzinach.

Co ważne, obecny sposób egzekwowania prawa jest sam w sobie nieodpowiedni, w szczególności ze względu na dużą liczbę, małe rozmiary i mobilny charakter zainteresowanych przedsiębiorstw.

Wreszcie, prawodawstwo UE dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa pracowników nie ma zastosowania do osób prowadzących działalność na własny rachunek, a do grupy tej należy znaczna część malarzy i dekoratorów.

Podsumowując, obecne prawodawstwo dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa pracowników albo nie ma zastosowania (w przypadku osób prowadzących własną działalność) albo jest powszechnie nieprzestrzegane (niewykorzystywanie substytutów, niewłaściwa ochrona osobista), a ponadto nie jest wdrażane.

4. Skutki gospodarcze

Komisja proponuje wprowadzić zakaz profesjonalnego wykorzystywania produktów do usuwania farby zawierających DCM, chyba że dane państwo członkowskie obejmie takie zastosowanie programem szkoleń i systemem licencji. Jest to sprzeczne z zaleceniami zawartymi w przeprowadzonej przez RPA ocenie oddziaływania z roku 2007[2].

Komisja szacuje koszty związane z propozycją szkoleń i wydawania licencji na 1,9 mln EUR w pierwszym roku i 1,3 mln EUR w kolejnych latach (przeszkolenie 10 000 pracowników). Wydanie licencji 10 000 osób i 800 przedsiębiorstw pociągnęłoby za sobą dodatkowe koszty w wysokości 1, 34 mln EUR. Koszty te nie obejmują jeszcze kosztów kontroli technicznych lub wyposażenia ochrony osobistej.

Interesujące jest porównanie tych liczb z szacowanymi zyskami producentów DCM. Zgodnie z szacunkami Risk and Policy Analysts Ltd roczny zysk w tym sektorze szacuje się między 430 tys. EUR a 1,1 mln EUR w odniesieniu do zastosowania profesjonalnego.

Innymi słowy, koszt przeszkolenia i wydania licencji 10 000 pracowników i 800 przedsiębiorstw na terenie UE wyraźnie przewyższa zyski sektora producentów. Trudno zrozumieć dlaczego użytkownicy profesjonalni i władze miałyby ponosić milionowe koszty szkoleń i licencjonowania (oraz dodatkowe koszty za wyposażenie ochrony osobistej rzędu milionów euro), by utrzymać stosunkowo niskie zyski producentów.

Ponadto wielu producentów DCM oferuje także alternatywy dla tej substancji, a przejście na substancje zastępcze umożliwiłoby im zrekompensowanie części, jeśli nie wszystkich, strat.

5. Proponowane przez sektor „środki ograniczające ryzyko”

Zamiast wprowadzenia zakazu stosowania dla konsumentów producenci DCM proponują wprowadzenie następujących środków:

- opakowań o pojemności równej lub mniejszej niż 1 litr,

- opakowań o wąskiej szyjce z zamknięciem zabezpieczonym przed dostępem dzieci,

- dodawanie środka opóźniającego parowanie,

- widocznego oznakowania bezpieczeństwa wprowadzającego wymóg odpowiedniej wentylacji przy użytkowaniu.

W odniesieniu do użytkowania profesjonalnego proponuje się następujące środki:

- dodawanie środka opóźniającego parowanie,

- dostarczanie informacji dotyczących bezpieczeństwa.

Ocena oddziaływania przeprowadzona przez Risk and Policy Analysts Ltd jasno pokazuje, że środki te są absolutnie nieodpowiednie. Większości z nich nie można zresztą uznać za konieczne środki, ponieważ odzwierciedlają one jedynie stan faktyczny. Już teraz najbardziej rozpowszechnione wśród konsumentów są opakowania litrowe. Prawo wymaga również obecnie, by opakowania miały wąską szyjkę i zamknięcie zabezpieczone przed dostępem dzieci. Wąska szyjka może skutecznie ograniczać ryzyko rozlania, nie zmniejsza jednak narażenia na zatrucie w czasie użytkowania (użytkownik wciąż musi — częściowo — zdekantować zawartość do innego pojemnika, więc narażenie na zatrucie nie jest ostatecznie zredukowane).

Prawie wszystkie obecne na rynku produkty zawierają środki opóźniające parowanie — przede wszystkim w celu zwiększenia skuteczności DCM, który inaczej wyparowałby przed uzyskaniem odpowiedniego poziomu skuteczności jak środek do usuwania farby.

Zgodnie z prawem już teraz DCM musi być opatrzony oznakowaniem ostrzegającym użytkownika przed wdychaniem gazu/dymu/pary/rozpylonej cieczy (rodzaj określi producent). Dodanie postanowienia na temat „odpowiedniej wentylacji” nie wprowadza niczego nowego i nie jest użyteczne: czy ma ono jakieś znaczenie, jeśli woń DCM może zostać wykryta przez ludzkie powonienie jedynie w stężeniu, które przekracza poziom wartości narażenia zawodowego

Wreszcie, oczywiste jest, że producenci są już zobowiązani prawem do udzielania dalszym użytkownikom informacji na temat bezpieczeństwa.

Reasumując, środki proponowane przez sektor, w ślad którego poszły niestety niektóre państwa członkowskie, należy uznać za cyniczną próbę udaremnienia od dawna koniecznych ograniczeń dotyczących wyjątkowo niebezpiecznej substancji chemicznej za pomocą środków, które mają już zastosowanie i które najwyraźniej nie zdołały zapewnić odpowiedniej ochrony.

• [1]  Zob. sporządzoną przez Komisję ocenę skutków towarzyszącą niniejszemu wnioskowi.
• [2]  RPA - Risk and Policy Analysts Ltd, UK

PROCEDURA

Tytuł	Substancje i preparaty niebezpieczne (dichlorometan)
Odsyłacze	COM(2008)0080 – C6-0068/2008 – 2008/0033(COD)
Data przedstawienia w PE	14.2.2008
Komisja przedmiotowo właściwa        Data ogłoszenia na posiedzeniu	ENVI 11.3.2008
Komisja(e) wyznaczona(e) do wydania opinii        Data ogłoszenia na posiedzeniu	IMCO 11.3.2008
Opinia niewydana        Data decyzji	IMCO 25.3.2008
Sprawozdawca(y)        Data powołania	Carl Schlyter 3.3.2008
Rozpatrzenie w komisji	24.6.2008
Data przyjęcia	9.9.2008
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	54 4 1
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Adamos Adamou, Georgs Andrejevs, Margrete Auken, Liam Aylward, Pilar Ayuso, Johannes Blokland, John Bowis, Frieda Brepoels, Martin Callanan, Dorette Corbey, Magor Imre Csibi, Chris Davies, Avril Doyle, Mojca Drčar Murko, Anne Ferreira, Matthias Groote, Françoise Grossetête, Satu Hassi, Gyula Hegyi, Marie Anne Isler Béguin, Dan Jørgensen, Christa Klaß, Eija-Riitta Korhola, Holger Krahmer, Aldis Kušķis, Marie-Noëlle Lienemann, Peter Liese, Roberto Musacchio, Riitta Myller, Péter Olajos, Miroslav Ouzký, Vladko Todorov Panayotov, Vittorio Prodi, Frédérique Ries, Dagmar Roth-Behrendt, Guido Sacconi, Amalia Sartori, Carl Schlyter, Richard Seeber, María Sornosa Martínez, Antonios Trakatellis, Evangelia Tzampazi, Thomas Ulmer, Anja Weisgerber, Glenis Willmott
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Giovanni Berlinguer, Iles Braghetto, Nicodim Bulzesc, Philip Bushill-Matthews, Bairbre de Brún, Milan Gaľa, Genowefa Grabowska, Jutta Haug, Erna Hennicot-Schoepges, Caroline Lucas, Alojz Peterle, Donato Tommaso Veraldi
Zastępca(y) (art. 178 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Elisabetta Gardini, Graham Watson
Data złożenia	12.9.2008