SPRAWOZDANIE w sprawie sprawozdania rocznego z działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2007

18.9.2008 - (2008/2158(INI))

Komisja Petycji
Sprawozdawca: Dushana Zdravkova
PR_INI_AnnOmbud

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie sprawozdania rocznego z działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2007

(2008/2158(INI))

Parlament Europejski,

–    uwzględniając sprawozdanie roczne z działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2007,

–    uwzględniając art. 195 traktatu WE,

–    uwzględniając art. 43 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,

–    uwzględniając decyzję 94/262/EWWiS, WE, Euratom Parlamentu Europejskiego z dnia 9 marca 1994 r. w sprawie przepisów i warunków ogólnych regulujących wykonywanie funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich[1],

–    uwzględniając rezolucję z dnia 6 września 2001 r. zmieniającą art. 3 przepisów i warunków ogólnych regulujących wykonywanie funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich[2],

–    uwzględniając umowę ramową w sprawie współpracy, zawartą pomiędzy Parlamentem Europejskim i Rzecznikiem Praw Obywatelskich w dniu 15 marca 2006 r., która weszła w życie w dniu 1 kwietnia 2006 r.,

–    uwzględniając komunikat Komisji z dnia 5 października 2005 r. zatytułowany „Uprawnienia w zakresie przyjmowania i przekazywania komunikatów do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz upoważniania urzędników służby cywilnej do występowania przed Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich” (SEC(2005)1227),

–    uwzględniając pismo Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich do przewodniczącego Parlamentu Europejskiego z lipca 2006 r. w sprawie wszczęcia procedury zmiany Statutu Rzecznika Praw Obywatelskich,

–    uwzględniając projekt decyzji z dnia 22 kwietnia 2008 r.[3] oraz rezolucję z dnia 18 czerwca 2008 r. w sprawie przyjęcia decyzji Parlamentu Europejskiego zmieniającej decyzję 94/262/EWWiS, WE, Euratom z dnia 9 marca 1994 r. w sprawie przepisów i ogólnych warunków regulujących wykonywanie funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich[4],

–    uwzględniając wcześniejsze rezolucje w sprawie działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich,

–   uwzględniając art. 195 ust. 2 zdanie drugie i trzecie Regulaminu,

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji Petycji (A6-0358/2008),

A.  mając na uwadze, że sprawozdanie roczne z działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2007 zostało formalnie przedłożone przewodniczącemu Parlamentu w dniu 10 marca 2008 r., a także mając na uwadze, że w dniu 19 maja 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich Nikiforos Diamandouros przedstawił to sprawozdanie Komisji Petycji w Strasburgu,

B.   mając na uwadze, że ogłoszona pierwotnie w grudniu 2000 r. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej została podpisana w dniu 12 grudnia 2007 r. i ponownie potwierdzona przez przewodniczących Parlamentu, Komisji i Rady, a także mając na uwadze, że zobowiązanie do przestrzegania postanowień prawnie wiążącej karty, zawarte w traktacie z Lizbony, będącym w trakcie ratyfikacji, odzwierciedla wzrost świadomości, że obywatele powinni być w centrum zainteresowania przejrzystej i dostępnej Europy, z którą można się kontaktować i która jest świadoma trosk swoich obywateli,

C.  mając na uwadze, że art. 41 karty stanowi: „Każdy ma prawo do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii”,

D.  mając na uwadze, że art. 43 karty stanowi: „Każdy obywatel Unii i każda osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w państwie członkowskim ma prawo zwracać się do Rzecznika Praw Obywatelskich Unii w przypadkach niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Wspólnoty, z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji wykonujących swoje funkcje sądowe”,

E.   mając na uwadze, że konieczne jest, aby instytucje i organy Unii Europejskiej w pełni wykorzystywały środki konieczne w celu wypełnienia ich obowiązku zagwarantowania, że obywatele otrzymują natychmiastowe i merytoryczne odpowiedzi na swoje zapytania, skargi i petycje,

F.   mając na uwadze, że choć od przyjęcia wyżej wymienionej rezolucji Parlamentu z dnia 6 września 2001 r. zatwierdzającej kodeks dobrego postępowania administracyjnego Rzecznika Praw Obywatelskich minęło siedem lat, inne podstawowe instytucje nie spełniły jeszcze żądania Parlamentu o dostosowanie swoich praktyk do postanowień tego kodeksu,

G.  mając na uwadze, że liczba otrzymanych skarg w 2007 r. była o około 16% niższa niż w 2006 r., ale liczba dopuszczalnych skarg wzrosła w 2007 r. zarówno w liczbach bezwzględnych, jak i względnych, z 449 (12% skarg ogółem) do 518 (16% skarg ogółem),

H.  mając na uwadze, że wyniki 348 zakończonych postępowań, z których 341 związanych było ze skargami, a siedem stanowiło postępowania z inicjatywy własnej, wskazują, iż w 95 sprawach (odpowiadających 25,7% rozpatrzonych skarg) niemożliwe było stwierdzenie wystąpienia niewłaściwego administrowania,

I.    mając na uwadze, że w 2007 r. podwoiła się liczba skarg dotyczących niewłaściwego administrowania rozstrzygniętych przez samą instytucję lub organ w następstwie skargi skierowanej do Rzecznika Praw Obywatelskich (129 przypadków), co odzwierciedla wzrost gotowości ze strony instytucji i organów do postrzegania skarg kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich jako możliwości naprawy zaistniałych błędów i podjęcia współpracy z Rzecznikiem Praw Obywatelskich dla dobra obywateli,

J.    mając na uwadze, że w 2007 r. pięć spraw zostało zakończonych w wyniku polubownego rozstrzygnięcia sporu, a pod koniec 2007 r. rozpatrywano nadal 31 wniosków o polubowne rozstrzygnięcie sporu,

K.  mając na uwadze, że w 2007 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zaczął szerzej wykorzystywać bardziej nieformalne procedury w celu elastycznego rozstrzygnięcia problemów i będzie kontynuował rozwijanie tego podejścia w przyszłości, co potwierdza stopień poszanowania dla Rzecznika Praw Obywatelskich i jest dowodem na gotowość odnośnych instytucji do udzielania pomocy obywatelom,

L.   mając na uwadze, że w 2007 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zamknął 55 postępowań, wysuwając uwagi krytyczne, a także mając na uwadze, że uwaga krytyczna stanowi dla zgłaszającego skargę potwierdzenie, że jego skarga jest uzasadniona, i wskazuje zainteresowanej instytucji lub organowi popełniony błąd, po to aby pomóc im uniknąć niewłaściwego administrowania w przyszłości,

M.  mając na uwadze, że w 2007 r. sporządzono osiem zaleceń wstępnych, siedem zaleceń wstępnych z 2006 r. skutkowało podjęciem decyzji w 2007 r., a jedna sprawa doprowadziła do przedłożenia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdania specjalnego,

N.  mając na uwadze, że ani uwagi krytyczne zawarte w decyzjach dotyczących zakończenia spraw odnoszących się do niewłaściwego administrowania, w przypadku których niemożliwe było podjęcie skutecznego środka naprawczego, ani zalecenia czy sprawozdania specjalne Rzecznika Praw Obywatelskich nie mają mocy wiążącej, ponieważ uprawnienia rzecznika nie obejmują prawa do podjęcia bezpośrednich środków naprawczych w odniesieniu do niewłaściwego administrowania, ale mają na celu zachęcanie instytucji i organów Unii Europejskiej do samoregulacji,

O.  mając na uwadze, że w 2007 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przedłożył Parlamentowi Europejskiemu jedno sprawozdanie specjalne, a także mając na uwadze, że przedłożenie Parlamentowi sprawozdania specjalnego stanowi wartościową metodę, dzięki której Rzecznik Praw Obywatelskich może zabiegać o polityczne wsparcie Parlamentu i jego Komisji Petycji w celu zaspokojenia potrzeb obywateli, których prawa zostały naruszone, a także wspierać podniesienie standardów administracji Unii Europejskiej,

P.   mając na uwadze, że od czasu wejścia w życie traktatu z Nicei Parlament ma takie samo prawo jak państwa członkowskie, Rada i Komisja Europejska do wszczęcia postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej z powodu braku właściwości, naruszenia istotnego wymogu proceduralnego, naruszenia traktatu WE lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z jego stosowaniem, lub nadużycia uprawnień,

Q.  mając na uwadze, że krytyczne uwagi dotyczące niewłaściwego administrowania zawarte przez Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawozdaniu z 2007 r. (uwagi krytyczne, zalecenia wstępne i sprawozdania specjalne) mogą stanowić podstawę unikania powtarzania w przyszłości błędów i wadliwych działań dzięki wdrożeniu odpowiednich środków przez instytucje i inne organy Unii Europejskiej,

R.   mając na uwadze, że współpraca ustanowiona przez Rzecznika Praw Obywatelskich w ramach Europejskiej Sieci Rzeczników Praw Obywatelskich funkcjonuje od ponad dziesięciu lat jako elastyczny system wymiany informacji i najlepszych wzorców oraz jako droga kierowania zgłaszających skargi do rzeczników praw obywatelskich lub innych podobnych organów mających największą możliwość udzielenia im pomocy,

S.   mając na uwadze, że rola Rzecznika Praw Obywatelskich w zapewnianiu obywatelom Unii Europejskiej ochrony ewoluowała przez 12 lat od czasu utworzenia tego urzędu, dzięki niezależności Rzecznika Praw Obywatelskich i demokratycznej kontroli przejrzystości działalności rzecznika ze strony Parlamentu,

T.   mając na uwadze, że działania Rzecznika Praw Obywatelskich i Komisji Petycji muszą pozostać odrębne oraz – z myślą o unikaniu konfliktów w zakresie ich odpowiednich prerogatyw – powinny zasadniczo odzwierciedlać zasadę ostatecznego przekazywania sobie wzajemnie do rozpatrzenia odpowiednich spraw,

1.   przyjmuje sprawozdanie roczne za rok 2007 przedstawione przez Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i akceptuje formę, w której sprawozdanie to zostało przedstawione, łącząc krótki przegląd działań podjętych w tym roku oraz analizę tematyczną decyzji Rzecznika Praw Obywatelskich i kwestii podniesionych na poszczególnych etapach procedury; uważa jednak, że niezbędne jest podjęcie dalszych działań w celu poprawienia sposobu prezentacji informacji w tabelach statystycznych, w których zestawienie danych liczbowych i procentowych może być dezorientujące;

2.   wzywa do zapewnienia wszystkim instytucjom i organom Unii Europejskiej niezbędnych środków budżetowych i zasobów ludzkich w celu zapewnienia, że obywatele otrzymują natychmiastowe i merytoryczne odpowiedzi na swoje zapytania, skargi i petycje;

3.   uważa, że Rzecznik Praw Obywatelskich nadal wykonywał swoje uprawnienia w aktywny i zrównoważony sposób, zarówno jeżeli chodzi o rozpatrywanie skarg i zajmowanie się nimi oraz prowadzenie i zamykanie postępowań, jak i w zakresie utrzymywania konstruktywnych stosunków z instytucjami i organami Unii Europejskiej oraz zachęcania obywateli do korzystania ze swoich praw wobec tych instytucji i organów;

4.   wzywa Rzecznika Praw Obywatelskich do kontynuowania swoich wysiłków i promowania swoich działań skutecznie, przejrzyście i elastycznie, tak aby w opinii obywateli był on strażnikiem prawidłowej administracji i rzeczywistej kultury świadczenia usług w instytucjach Unii Europejskiej;

5.   uważa, że wyrażenie „niewłaściwe administrowanie” powinno być szeroko interpretowane w celu objęcia nie tylko niedozwolonych czynności administracyjnych czy naruszenia obowiązujących norm lub zasad prawnych, ale także na przykład przypadków, w których władze administracyjne działały niedbale, były niesumienne w swoich powinnościach wobec obywateli lub uchybiły zasadzie przejrzystości, bądź też naruszyły inne zasady dobrej administracji;

6.   uważa rolę Rzecznika Praw Obywatelskich w zwiększaniu otwartości i jawności w procesach podejmowania decyzji i administracji Unii Europejskiej za istotny wkład w Unię, w której decyzje podejmowane są „z możliwie najwyższym poszanowaniem zasady otwartości i jak najbliżej obywateli”, jak stanowi art. 1 ust. 2 traktatu o Unii Europejskiej, we współpracy z urzędami rzeczników praw obywatelskich poszczególnych państw członkowskich, tak aby UE była w bliższym kontakcie z obywatelami Europy;

7.   ponawia swoje wezwanie, wyrażone we wcześniejszych rezolucjach, aby wszystkie instytucje i organy Unii Europejskiej przyjęły wspólne podejście w odniesieniu do kodeksu dobrego postępowania administracyjnego;

8.   zwraca uwagę, że zaproponowany przez Rzecznika Praw Obywatelskich kodeks dobrego postępowania administracyjnego, zatwierdzony przez Parlament w dniu 6 września 2001 r., obejmuje swoim zakresem stosowania urzędników wszystkich instytucji i organów Wspólnoty, a także że w przeciwieństwie do innych kodeksów kodeks ten jest stale uaktualniany i publikowany na stronie internetowej Rzecznika Praw Obywatelskich;

9.   podkreśla potrzebę dalszego wzmocnienia publicznej pozycji Rzecznika Praw Obywatelskich, którego celem jest udostępnianie informacji obywatelom, przedsiębiorstwom, organizacjom pozarządowym i innym podmiotom, a ponadto uważa, że informacje wysokiej jakości mogą przyczynić się do zmniejszenia liczby skarg niewchodzących w zakres kompetencji Rzecznika Praw Obywatelskich; jednocześnie wzywa Rzecznika Praw Obywatelskich do niezwłocznego przekazywania skarg niewchodzących w zakres jego kompetencji poprzez najbardziej odpowiednią sieć na szczeblu krajowym i lokalnym;

10. uznaje wzrost bezwzględnej liczby skarg dopuszczalnych, lecz sądzi, że ich liczba (16%) wciąż jest niezadowalająca; w związku z tym zaleca przeprowadzenie wzmocnionej kampanii informacyjnej wśród obywateli Europy, której celem będzie zwiększenie ich świadomości w zakresie funkcji i kompetencji Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich;

11. z zadowoleniem przyjmuje na ogół konstruktywną współpracę pomiędzy Rzecznikiem Praw Obywatelskich a instytucjami i organami Unii Europejskiej oraz popiera go w roli mechanizmu kontroli zewnętrznej, a ponadto jako wartościowe źródło stałej poprawy administracji europejskiej;

12. wzywa Rzecznika Praw Obywatelskich do zapewnienia, że Komisja właściwie korzysta z prawa swobodnego wszczynania postępowań w sprawie naruszenia przepisów prawa na mocy art. 226 traktatu WE lub proponowania sankcji na mocy art. 228 traktatu WE, wykazując się należytą dbałością w unikaniu opóźnień lub nieuzasadnionych przypadków niepodjęcia natychmiastowych działań, co jest niezgodne z uprawnieniami Komisji w zakresie sprawowania nadzoru nad stosowaniem prawa Unii Europejskiej;

13. uważa, że jeżeli instytucja odmówi zastosowania się do zalecenia zawartego w sprawozdaniu specjalnym Rzecznika Praw Obywatelskich pomimo przyjęcia tego zalecenia przez Parlament, Parlament mógłby zasadnie skorzystać ze swojego prawa do wszczęcia postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości w sprawie działania lub zaniechania będącego przedmiotem zalecenia Rzecznika Praw Obywatelskich;

14. zwraca uwagę, że Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił sprawozdanie specjalne krytykujące Komisję za niezajęcie się skargą dotyczącą europejskiej dyrektywy w sprawie czasu pracy, w której to sprawie Parlament przyjął rezolucję w dniu 3 września 2008 r.[5];

15. uważa, że kiedy Rzecznik Praw Obywatelskich i Komisja Petycji, działając w ramach swoich odpowiednich mandatów i kompetencji, badają pokrywające się kwestie, takie jak – odpowiednio – sposób, w jaki Komisja prowadzi postępowania w sprawie naruszenia przepisów prawa, oraz samo rzekome naruszenie, mogą osiągnąć korzystną synergię dzięki bliskiej współpracy;

16. przyjmuje z zadowoleniem relacje w ramach instytucjonalnych pomiędzy Rzecznikiem Praw Obywatelskich i Komisją Petycji, jeżeli chodzi o wzajemne poszanowanie uprawnień i prerogatyw;

17. uznaje przydatny wkład wnoszony przez Europejską Sieć Rzeczników Praw Obywatelskich, zgodnie z zasadą pomocniczości, w zapewnianie pozasądowych środków odwoławczych; z zadowoleniem przyjmuje współpracę pomiędzy Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich i rzecznikami praw obywatelskich oraz podobnymi organami na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym w państwach członkowskich, a ponadto wzywa do dalszego zwiększenia wymiany najlepszych wzorców umożliwiającego ich harmonizację między państwami członkowskimi;

18. z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich związane z promowaniem zarówno jego własnej pracy, jak i pracy wykonywanej przez rzeczników krajowych, oraz zaleca, aby rzecznik kontynuował wysiłki na rzecz podnoszenia świadomości obywateli;

19. zachęca Rzecznika Praw Obywatelskich do dalszego przywiązywania znacznej wagi do wydarzeń dotyczących obywateli, a tym samym ewentualnych osób zgłaszających skargi, ponieważ oczywiste jest, że podział obowiązków i odrębność procesów podejmowania decyzji na szczeblu europejskim, krajowym i regionalnym są ciągle jeszcze zbyt trudne do zrozumienia dla wielu obywateli i przedsiębiorstw;

20. z zadowoleniem odnosi się do wzmocnionej kampanii informacyjnej promowanej w przyjętej przez Rzecznika Praw Obywatelskich strategii komunikacji, która prowadzi zarówno do wzrostu świadomości praw obywatelskich i kompetencji Wspólnoty, jak i zrozumienia zakresu kompetencji Rzecznika Praw Obywatelskich; wzywa jednak rzecznika, w świetle ciągle jeszcze znacznej liczby skarg niewchodzących w zakres jego kompetencji, do wzmożenia wysiłków mających na celu przedstawianie szerszych informacji dotyczących tych kompetencji z większą częstotliwością;

21. biorąc pod uwagę, że każda instytucja posiada swoją własną stronę internetową umożliwiającą składanie skarg, petycji itp., oraz biorąc pod uwagę, iż konieczność rozróżniania poszczególnych instytucji jest frustrująca dla obywateli, z zadowoleniem przyjmuje opracowanie interaktywnego podręcznika, którego zadaniem jest pomaganie obywatelom w identyfikowaniu najwłaściwszego forum dla rozwiązania ich problemów;

22. aby ograniczyć liczbę niedopuszczalnych skarg kierowanych do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, sugeruje dalsze rozwinięcie tego pomysłu oraz utworzenie wspólnej strony internetowej instytucji europejskich, która byłaby pomocna dla obywateli i kierowałaby ich bezpośrednio do instytucji właściwej dla zajęcia się ich skargą;

23. proponuje, aby rzecznik podjął kroki mające na celu ograniczenie liczby skarg (łącznie 1 021), w sprawie których nie podjął żadnych działań;

24. wzywa Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich do zaangażowania się – po uzyskaniu zgody zainteresowanego składającego petycję – w bezpośrednie przekazywanie każdej skargi, która wchodzi zakres kompetencji rzecznika krajowego lub regionalnego;

25. w celu świadczenia lepszych i skuteczniejszych usług obywatelom proponuje, aby rzecznik informował ich o wewnętrznych procedurach i terminach dotyczących rozpatrywania skarg, a także o kryteriach podejmowania decyzji na poszczególnych etapach rozpatrywania skargi;

26. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji Europejskiej i Europejskiemu Rzecznikowi Praw Obywatelskich, a także rządom i parlamentom państw członkowskich oraz ich rzecznikom praw obywatelskich lub podobnym właściwym organom.

• [1]  Dz.U. L 113 z 4.5.1994, str. 15.
• [2]  Dz.U. C 72 E z 21.3.2002, str. 336.
• [3]  Teksty przyjęte, P6_TA(2008)0129.
• [4]  Teksty przyjęte, P6_TA(2008)0301.
• [5]  Teksty przyjęte, P6_TA(2008)0398.

UZASADNIENIE

Wprowadzenie

Dnia 10 marca 2008 r. przewodniczącemu Parlamentu Europejskiego Hansowi-Gertowi Pötteringowi zostało formalnie przedłożone sprawozdanie roczne z działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2007, a w dniu 19 maja 2008 r. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich Nikiforos Diamandouros przedstawił swoje sprawozdanie Komisji Petycji.

Sprawozdanie to zawiera dokładny przegląd działań Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich podjętych w zeszłym roku. Wyniki poszczególnych postępowań przedstawione zostały przejrzyście, z przykładami, w podziale na poszczególne kategorie, takie jak rodzaj rzekomego niewłaściwego administrowania lub instytucja. Choć faktem jest, że załącznik zawiera zarówno dane liczbowe jak i procentowe wyrażone w liczbach bezwzględnych, można by w dalszym stopniu poprawić sposób prezentacji informacji w tabelach statystycznych, w których zestawienie danych liczbowych i procentowych może być dezorientujące.

Zajmowanie się skargami

Liczba dopuszczalnych skarg wniesionych do Rzecznika Praw Obywatelskich w 2007 r. wzrosła zarówno w liczbach bezwzględnych, jak i względnych, z 449 (12% skarg ogółem) w 2006 r. do 518 (16% skarg ogółem) w 2007 r. W rezultacie na podstawie otrzymanych skarg w ciągu roku wszczęto o 17% więcej postępowań. Ponadto liczba niedopuszczalnych skarg wniesionych w 2007 r. była niższa niż w 2006 r.

W sumie w 2007 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zajął się 641 skargami. Z tego 64% stanowiły skargi dotyczące Komisji Europejskiej, 14% dotyczyło Urzędu Doboru Kadr Wspólnot Europejskich (EPSO), 9% Parlamentu Europejskiego i 1% Rady Unii Europejskiej. Podstawowymi rodzajami rzekomego niewłaściwego administrowania były: brak przejrzystości, w tym odmowa udzielenia informacji, niesprawiedliwość, nadużywanie uprawnień, nieodpowiednie procedury, opóźnienie, którego można było uniknąć, dyskryminacja, zaniedbania, błędy prawne i niezapewnienie wypełnienia obowiązków.

W 2007 r. 348 postępowań zostało zakończonych wydaniem decyzji, w tym siedem postępowań z inicjatywy własnej, co stanowi wzrost o 40% w stosunku do 2006 r.

W 95 przypadkach postępowanie nie wykazało niewłaściwego administrowania, co nie zawsze jest wynikiem niekorzystnym dla zgłaszającego skargę, ponieważ zgłaszający otrzymuje od zainteresowanej instytucji lub organu pełne wyjaśnienie, a także może to stanowić okazję do wskazania możliwości ewentualnej poprawy jakości usług świadczonych przez tę instytucję lub organ.

W 2007 r. 129 spraw zostało rozstrzygniętych przez zainteresowaną instytucję lub organ na korzyść zgłaszającego. Stanowi to ponad dwa razy więcej spraw rozstrzygniętych w ten sposób niż w 2006 r. i odzwierciedla wzrost gotowości instytucji i organów do uznawania skarg kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich za możliwość poprawy błędów i współpracy z Rzecznikiem Praw Obywatelskich dla dobra obywateli Unii Europejskiej. W następstwie wniesienia przez jeden z niemieckich uniwersytetów skargi w sprawie sporu z Komisją dotyczącego płatności związanych z jednym z projektów realizowanych w ramach programu Erasmus, Rzecznik Praw Obywatelskich skontaktował się z Komisją, która rozwiązała tę sprawę w dwa tygodnie, zwracając sporną kwotę wraz z odsetkami.

W przypadku gdy Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdza niewłaściwe administrowanie, podejmuje próbę doprowadzenia do ugody. W niektórych przypadkach zawarcie ugody uzależnione jest od złożenia zgłaszającemu skargę oferty wynagrodzenia szkody przez daną instytucję lub organ. W każdym takim przypadku oferta jest składana dobrowolnie, to znaczy bez stanowienia aktu wzięcia na siebie odpowiedzialności prawnej i bez ustanawiania precedensu prawnego. Ugody zawarte w 2007 r. dotyczyły Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego, która zmieniła sporną decyzję dotyczącą podstaw certyfikacji typu niektórych rodzajów samolotów, oraz byłego Europejskiego Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii, które zgodziło się udostępniać oferentom, których oferta została odrzucona, pełniejszych informacji dotyczących porównania ich oferty z ofertą przyjętą. W następstwie postępowania jeden ze zgłaszających skargę wyraził wdzięczność za osiągnięcie takiego wyniku, stwierdzając, iż postępowanie w przedmiotowej sprawie przyczyniło się do zapewnienia niezawodnej ochrony przejrzystości w Unii Europejskiej.

W przypadku gdy doprowadzenie do ugody jest niemożliwe, Rzecznik Praw Obywatelskich zamyka sprawę, wysuwając uwagę krytyczną, lub sporządza zalecenie wstępne. Uwaga krytyczna stanowi dla zgłaszającego sprawę potwierdzenie, że skarga jest uzasadniona, i wskazuje zainteresowanej instytucji lub organowi popełniony błąd, po to aby pomóc im uniknąć niewłaściwego administrowania w przyszłości. W 2007 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zakończył 55 postępowań, wysuwając uwagi krytyczne.

Dla przykładu, rzecznik skrytykował Komisję za nieopublikowanie w 2006 r. wymaganego prawem sprawozdania rocznego za rok 2005 w sprawie dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji. Było to następstwem skargi wniesionej przez organizację pozarządową Statewatch. Uznając fakt, że Komisja Europejska opublikowała to sprawozdanie we wrześniu 2007 r., Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę, że terminowe publikowanie sprawozdań stanowi kluczowy mechanizm odpowiedzialności przed europejskimi obywatelami.

Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił także dwie uwagi krytyczne pod adresem EPSO w dwóch sprawach dotyczących stosowania języków „nowych” państw członkowskich w przeciwieństwie do języków „starych” państw członkowskich. Było to następstwem skargi dotyczącej testów rekrutacyjnych wniesionej przez stowarzyszenie z Polski. EPSO odpowiedział, że w międzyczasie wymogi językowe dotyczące konkursów uległy zmianie.

Istotne jest, aby instytucje i organy stosowały się do uwag krytycznych Rzecznika Praw Obywatelskich, podejmując działania na rzecz rozwiązania zaległych problemów, a tym samym unikając w przyszłości niewłaściwego administrowania. Służby Rzecznika Praw Obywatelskich przeprowadziły badanie dotyczące działań podjętych w związku z uwagami krytycznymi wysuniętymi w 2006 r., a jego wyniki przekazano w dniu 22 maja 2008 r. wszystkim zainteresowanym instytucjom.

W przypadku, w którym zainteresowana instytucja ma możliwość wyeliminowania niewłaściwego administrowania lub w którym przypadek niewłaściwego administrowania jest szczególnie poważny lub rodzi konsekwencje o charakterze ogólnym, Rzecznik Praw Obywatelskich sporządza z zasady zalecenie wstępne dla zainteresowanej instytucji lub organu, które mają obowiązek odnieść się do tego zalecenia poprzez sporządzenie szczegółowej opinii w terminie trzech miesięcy. W 2007 r. sporządzono osiem zaleceń wstępnych.

Jeżeli instytucja lub organ Wspólnoty nie odniesie się odpowiednio do zalecenia wstępnego, Rzecznik Praw Obywatelskich może przedłożyć Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie specjalne. Stanowi to ostateczną broń Rzecznika Praw Obywatelskich i ostatni krok merytoryczny, który może on podjąć w danej sprawie, ponieważ ewentualne przyjęcie rezolucji i skorzystanie przez Parlament ze swoich uprawnień należy do politycznego osądu Parlamentu.

W 2007 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przedłożył Parlamentowi jedno sprawozdanie specjalne, krytykując Komisję za niezajęcie się skargą dotyczącą europejskiej dyrektywy w sprawie czasu pracy, w sprawie której Komisja Petycji sporządziła sprawozdanie; sprawozdawcą był Proinsias De Rossa[1].

Rzecznik Praw Obywatelskich korzysta z prawa wszczęcia postępowania z inicjatywy własnej w dwóch podstawowych przypadkach. Po pierwsze, może on skorzystać z tego prawa w celu zbadania rzekomego przypadku niewłaściwego administrowania, gdy skarga wniesiona została przez osobę nieuprawnioną (tzn. kiedy zgłaszający skargę nie jest ani obywatelem czy osobą posiadającą prawo pobytu w Unii Europejskiej, ani osobą prawną posiadającą statutową siedzibę w państwie członkowskim). W 2007 r. wszczęte zostały dwa takie postępowania. Rzecznik może także skorzystać ze swojego prawa do wszczęcia postępowania z inicjatywy własnej w celu rozwiązania problemu w danej instytucji, który wydaje się być problemem systemowym.

Dla przykładu, w grudniu 2007 r. Rzecznik Praw Obywatelskich wszczął postępowanie z inicjatywy własnej dotyczące terminowości płatności dokonywanych przez Komisję. Rzecznik zwrócił się do Komisji Europejskiej o przekazanie mu zarówno informacji dotyczących ewentualnych działań, które Komisja podjęła w celu uniknięcia opóźnień w płatnościach, oraz danych statystycznych dotyczących przypadków opóźnień w płatnościach, jak i informacji na temat polityki Komisji w zakresie płacenia odsetek. Było to następstwem skarg zgłoszonych przez osoby fizyczne, przedsiębiorstwa i organizacje zaangażowane w realizację projektów i wykonywanie umów finansowanych przez Unię Europejską. Postępowania wszczęte w 2007 r. z inicjatywy własnej obejmowały postępowanie dotyczące testów komputerowych stosowanych przez EPSO i postępowanie dotyczące zarządzania zasobami ludzkimi we Wspólnym Centrum Badań Komisji Europejskiej.

W 2007 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przeprowadził postępowanie z inicjatywy własnej w sprawie środków przyjętych przez Komisję Europejską w celu zagwarantowania, że osoby niepełnosprawne nie są dyskryminowane w stosunkach z tą instytucją. Zidentyfikowane przez rzecznika środki pozytywne obejmowały środki mające na celu zapewnienie łatwiejszego dostępu do informacji poprzez stronę internetową Komisji Europejskiej oraz poprawę warunków rekrutacji i awansu. Rzecznik podkreślił jednak, że niezbędne jest podjęcie dalszych działań w celu wyczulenia urzędników Komisji Europejskiej na potrzeby niepełnosprawnych. Ponadto rzecznik skrytykował nieodpowiednie warunki dla niepełnosprawnych uczniów w Szkołach Europejskich.

W tym roku Rzecznik Praw Obywatelskich ponownie uwzględnił w swoim sprawozdaniu rocznym koncepcję „spraw modelowych”, aby zwrócić uwagę na przypadki dobrych praktyk administracyjnych instytucji i organów stwierdzone w trakcie jego postępowań, a także aby podkreślić, że instytucja Rzecznika Praw Obywatelskich istnieje także po to, aby wspierać i zachęcać do stosowania dobrych praktyk administracyjnych, szczególnie gdy takie praktyki mogą służyć za powszechny model dla instytucji i organów Unii Europejskiej. W sprawozdaniu rocznym opisano siedem takich „spraw modelowych”. Cztery z nich dotyczą Komisji Europejskiej, jedna dotyczy Rady, jedna Europejskiego Banku Centralnego i jedna Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego.

Priorytety Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

Podstawowymi priorytetami Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich są: zapewnienie poszanowania w Unii Europejskiej praw obywatelskich przewidzianych prawodawstwem UE na każdym szczeblu oraz zagwarantowanie spełniania przez instytucje i organy Unii Europejskiej najwyższych standardów administracji.

Rzecznik Praw Obywatelskich kontynuował działania na rzecz podniesienia jakości informacji udostępnianych obywatelom i potencjalnym skarżącym na temat ich praw przewidzianych prawem UE, szczególnie poprzez Europejską Sieć Rzeczników Praw Obywatelskich. Sieć ta, obejmująca Komisję Petycji, składa się z około 90 urzędów w 31 państwach i współpracuje na bieżąco w rozpatrywaniu skarg, a także w stałej wymianie doświadczeń i najlepszych wzorców, poprzez seminaria i spotkania, stały biuletyn informacyjny, elektroniczne forum dyskusyjne i elektroniczny serwis najświeższych wiadomości. Jednym z celów sieci jest ułatwianie szybkiego przekazywania skarg do rozpatrzenia właściwemu rzecznikowi praw obywatelskich lub podobnemu organowi. Gdy jest to możliwe, Rzecznik Praw Obywatelskich przekazuje skargi do rozpatrzenia bezpośrednio lub udziela zgłaszającemu skargę odpowiedniej porady. W 2007 r. zasugerował 816 zgłaszającym skargę, aby zwrócili się do krajowego lub regionalnego rzecznika praw obywatelskich, oraz bezpośrednio przekazał jedynie 51 skarg do rozpatrzenia właściwemu rzecznikowi praw obywatelskich.

Rzecznik Praw Obywatelskich dąży do zapewnienia, że instytucje i organy Unii Europejskiej przyjmą w przypadku wszystkich swoich działań podejście zorientowane na obywatela, poszukując wszelkich możliwości polubownego rozstrzygnięcia sporów oraz wszczynając większą liczbę postępowań z inicjatywy własnej w celu identyfikacji problemów i zachęcania do stosowania najlepszych praktyk. W celu promowania tego założenia rzecznik kontynuuje rozwijanie kontaktów z posłami i urzędnikami instytucji i organów Unii Europejskiej w celu promowania kultury świadczenia usług w administracji Unii Europejskiej. W 2007 r. odbyło się ponad 60 takich spotkań.

Ze względu na znaczenie zapewnienia, aby ci, którzy mogą mieć problemy z administracją Unii Europejskiej, byli świadomi swojego prawa wniesienia skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich, w 2007 r. rzecznik i jego służby przeprowadzili podczas konferencji, seminariów i spotkań ponad 130 prezentacji. Rzecznik Praw Obywatelskich odbył także wizyty informacyjne w Niemczech, Szwecji i Belgii w celu promowania świadomości roli Rzecznika Praw Obywatelskich w tych krajach. Rzecznik wziął także udział w sześciu konferencjach prasowych, udzielił ponad 40 wywiadów oraz wydał i rozpowszechnił wśród dziennikarzy i zainteresowanych stron w całej Europie 17 komunikatów prasowych.

Publikacje opracowane i rozpowszechnione w 2007 r. obejmowały nową ulotkę informacyjną dla przedsiębiorstw i organizacji, wyjaśniającą zwięźle, co Rzecznik Praw Obywatelskich może zrobić dla takich podmiotów. Szczególne zainteresowanie otrzymaniem ulotek wykazały izby handlowe i izby adwokackie.

W 2007 r. stronę internetową Rzecznika Praw Obywatelskich stale uaktualniano, umieszczając na niej nowe decyzje, komunikaty prasowe i szczegółowe informacje o działaniach w zakresie komunikacji. Utworzono nową sekcję strony w celu większego nagłośnienia postępowań z inicjatywy własnej. W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. witrynę odwiedziło 449 418 użytkowników. W sekcji odsyłaczy na stronie rzecznika znajdują się odsyłacze do stron rzeczników krajowych i regionalnych z całej Europy. W 2007 r. z odsyłaczy tych skorzystało 82 tys. użytkowników, pokazując wyraźnie, że usługi świadczone w ramach Europejskiej Sieci Rzeczników Praw Obywatelskich mają dla obywateli wartość dodaną. Obecnie urząd Rzecznika Praw Obywatelskich opracowuje nową stronę internetową z interaktywnymi wskazówkami mającymi pomóc obywatelom w znalezieniu najodpowiedniejszej drogi kierowania skarg. Wskazówki te powinny umożliwić złożenie jeszcze większej liczby skarg w celu odwołania się bezpośrednio do organu będącego w stanie najlepiej zająć się daną skargą, a także doprowadzić do dalszego spadku liczby niedopuszczalnych skarg otrzymywanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich.

Podsumowanie

Komisja Petycji zachęca Rzecznika Praw Obywatelskich do dalszej realizacji podwójnego celu, który ogłosił w swoim sprawozdaniu rocznym za rok 2006, a mianowicie współpracy z instytucjami we wspieraniu dobrej administracji oraz intensyfikacji działań dotyczących komunikacji, aby obywatele chcący skorzystać z pomocy rzecznika byli odpowiednio informowani, w jaki sposób to uczynić. Komisja odnotowuje także fakt, iż kampania informacyjna doprowadziła do zwiększenia liczby skarg dopuszczalnych.

Wraz z przyjęciem dnia 18 czerwca 2008 r. sprawozdania w sprawie decyzji zmieniającej decyzję 94/262/EWWiS, WE, Euratom z dnia 9 marca 1994 r. w sprawie przepisów i warunków ogólnych regulujących wykonywanie funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich[2], zaproponowanej przez Rzecznika Praw Obywatelskich w 2006 r., Parlament zgodził się na jakościowe rozszerzenie zakresu uprawnień Rzecznika Praw Obywatelskich bez zmiany charakteru jego kompetencji czy niewiążącego charakteru jego decyzji.

Najważniejsze zmiany gwarantują, że Rzecznik Praw Obywatelskich będzie miał w trakcie swoich postępowań pełny dostęp do dokumentów Unii Europejskiej. Ponadto ułatwiona zostanie współpraca Rzecznika Praw Obywatelskich z jego krajowymi odpowiednikami i instytucjami międzynarodowymi. Zmiany obejmują także jasno określone przepisy dotyczące składania wyjaśnień – na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich – przez urzędników Unii Europejskiej w trakcie postępowań. Wspierając wprowadzenie tych zmian, Parlament Europejski i Komisja Petycji udowodniły, że mają zaufanie do prac Rzecznika Praw Obywatelskich i jego wysiłków na rzecz poprawy jakości usług, które może on świadczyć obywatelom, a tym samym na rzecz zwiększenia zaufania obywateli do Unii Europejskiej i jej instytucji.

• [1]  Projekt sprawozdania PE 402.876.
• [2]  A6-0076/2008.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	9.9.2008
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	23 0 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Marcin Libicki, Carlos José Iturgaiz Angulo, Kathy Sinnott), Robert Atkins, Daniel Caspary, Cristina Gutiérrez-Cortines, Mairead McGuinness, Manolis Mavrommatis, Marie Panayotopoulos-Cassiotou, José Javier Pomés Ruiz, Nicolae Vlad Popa, Rainer Wieland, Victor Boştinaru, Glyn Ford, Lidia Joanna Geringer de Oedenberg, Miguel Angel Martínez Martínez, Maria Matsouka, Janelly Fourtou, Marian Harkin, Margrete Auken, David Hammerstein, Eoin Ryan, Willy Meyer Pleite,
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Marie-Hélène Descamps, Dushana Zdravkova , Grażyna Staniszewska, Tatjana Ždanoka
Zastępcy (art. 178 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego