ΕΚΘΕΣΗ που περιέχει συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της ισότητας των αμοιβών μεταξύ εργαζομένων ανδρών και γυναικών

10.10.2008 - (2008/2012(INI))

Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων
Εισηγήτρια: Edit Bauer
(Πρωτοβουλία – Άρθρο 39 του Κανονισμού)

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

που περιέχει συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της ισότητας των αμοιβών μεταξύ εργαζομένων ανδρών και γυναικών

(2008/2012(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–       έχοντας υπόψη το άρθρο 192, δεύτερο εδάφιο, της Συνθήκης ΕΚ,

–       έχοντας υπόψη τα άρθρα 2 και 141, τρίτη παράγραφος, της Συνθήκης ΕΚ,

–       έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο "Καταπολέμηση των διαφορών στις αμοιβές των δύο φύλων" (COM(2007)0424),

–       έχοντας υπόψη την έκθεση του δικτύου νομικών εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής στους τομείς της απασχόλησης, των κοινωνικών υποθέσεων και της ισότητας των δύο φύλων,

–       έχοντας υπόψη το ευρωπαϊκό σύμφωνο για την ισότητα των φύλων, που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες, στις 23 και 24 Μαρτίου 2006,

–       έχοντας υπόψη τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που βασίζεται στο άρθρο 141 της Συνθήκης ΕΚ,

–       έχοντας υπόψη τις διατάξεις της σύμβασης του 1994 για την εργασία μερικής απασχόλησης της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ), η οποία υποχρεώνει τα κράτη να περιλάβουν στις δημόσιες συμβάσεις τους ρήτρα εργασίας, η οποία περιλαμβάνει το θέμα της ίσης αμοιβής,

–       έχοντας υπόψη ότι το άρθρο 11, παράγραφος 1, στοιχείο δ, της σύμβασης για την εξάλειψη κάθε μορφή διάκρισης έναντι των γυναικών, η οποία εγκρίθηκε με το ψήφισμα 34/180 της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών της 18ης Δεκεμβρίου 1979,

–       έχοντας υπόψη το πλαίσιο δράσης των ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων για την ισότητα,

–       έχοντας υπόψη τα ψηφίσματά του της 13ης Μαρτίου 2007 σχετικά με το χάρτη πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών (2006-2010)[1] και της 3ης Σεπτεμβρίου 2008 σχετικά με την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών – 2008[2],

–       έχοντας υπόψη τα άρθρα 39 και 45 του Κανονισμού του,

–       έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων (A6‑0389/2008),

A.     λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες κερδίζουν κατά μέσο όρο 15% λιγότερο από τους άνδρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και έως 25% λιγότερο στον ιδιωτικό τομέα· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαφορές στις αμοιβές των δυο φύλων κυμαίνονται μεταξύ 4% έως περισσότερο από 25% στα κράτη μέλη και ότι δεν παρουσιάζουν σημαντική τάση μείωσης,

Β.     λαμβάνοντας υπόψη ότι μια γυναίκα πρέπει να εργάζεται έως τις 22 Φεβρουαρίου (δηλαδή 418 ημερολογιακές ημέρες) για να κερδίσει τα ίδια που κερδίζει ένας άνδρας κατά τη διάρκεια ενός έτους,

Γ.     λαμβάνοντας υπόψη ότι η εφαρμογή της αρχής της ίσης αμοιβής για την ίδια εργασία και για εργασία ίσης αξίας είναι ζωτικής σημασίας για την υλοποίηση της ισότητας των φύλων,

Δ.     λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαφορές στις αμοιβές των δυο φύλων εξακολουθούν να υφίστανται, όπως διαπιστώνεται από τα υπάρχοντα στοιχεία, τα οποία αποκαλύπτουν πολύ αργή πρόοδο (περιορισμός της διαφοράς στις αμοιβές από 17% το 1995 σε 15% το 2005), παρά το σημαντικό νομοθετικό κεκτημένο που ισχύει για περισσότερα από 30 έτη και παρά τις ενέργειες που έχουν γίνει και τα μέτρα που έχουν εφαρμοστεί για την καταπολέμησή τους· λαμβάνοντας υπόψη ότι πρέπει να αναλυθούν οι αιτίες και να εκπονηθούν στοχοθετημένες προσεγγίσεις αφενός για να καλυφθούν αυτές οι διαφορές και αφετέρου για να τεθεί τέρμα στις διακρίσεις που συνδέονται με την αγορά της γυναικείας απασχόλησης,

Ε.     λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας στο σχολείο από τους άνδρες σε όλα τα κράτη μέλη και αποτελούν την πλειονότητα των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, χωρίς ανάλογη μείωση των διαφορών ως προς την αμοιβή,

ΣΤ.   λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαφορές στις αμοιβές προκύπτουν από άμεσες και έμμεσες διακρίσεις, καθώς και από κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες, από το διαχωρισμό της αγοράς εργασίας και τη γενική διάρθρωση των μισθών και, επίσης, συνδέονται με νομικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες οι οποίοι ξεπερνούν το μεμονωμένο ζήτημα της ίσης αμοιβής για την ίδια εργασία,

Ζ.     λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαφορές στις αμοιβές δεν πρέπει να καθορίζονται μόνο βάσει των διαφορών των μικτών ωριαίων αμοιβών και ότι πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη στοιχεία όπως τα ατομικά πριμ, η ταξινόμηση των επαγγελμάτων, η οργάνωση της εργασίας, η επαγγελματική πείρα και η παραγωγικότητα και ότι το σύνολο πρέπει να εκτιμάται όχι μόνο με ποσοτικούς (ώρες φυσικής παρουσίας στον τόπο εργασίας) αλλά και με ποιοτικούς όρους και σε συνάρτηση με την επίπτωση των περικοπών του ωραρίου εργασίας, των αδειών και της απουσίας για λόγους υγείας στις αμοιβές,

Η.     λαμβάνοντας υπόψη ότι η μείωση των διαφορών στις αμοιβές αποτελούσε έναν από τους στόχους της στρατηγικής της Λισαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση, αλλά δεν αντιμετωπίστηκε επαρκώς από τα περισσότερα κράτη μέλη,

Θ.     λαμβάνοντας υπόψη ότι η βελτίωση του νομικού πλαισίου της ΕΕ θα πρέπει να δώσει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη και στους κοινωνικούς εταίρους να εντοπίζουν καλύτερα τα υποκείμενα αίτια της διατήρησης των διαφορών στις αμοιβές των δύο φύλων,

Ι.      λαμβάνοντας υπόψη ότι τα επαγγέλματα και οι θέσεις εργασίας στις οποίες κυριαρχούν οι γυναίκες αποτιμώνται συστηματικά λιγότερο σε σχέση με τα επαγγέλματα και τις θέσεις εργασίας στις οποίες κυριαρχούν οι άντρες, χωρίς αυτό να αιτιολογείται υποχρεωτικά από αντικειμενικά κριτήρια,

ΙΑ.    λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχει ένα ψηφιακό ρήγμα για λόγους φύλου που έχει αναμφισβήτητες επιπτώσεις στο μισθολογικό τομέα,

ΙΒ.    λαμβάνοντας υπόψη ότι το μισθολογικό σύστημα, το οποίο λαμβάνει υπόψη την αρχαιότητα στον υπολογισμό της αμοιβής, αδικεί τις γυναίκες οι οποίες πρέπει (επανειλημμένα) να διακόψουν τη σταδιοδρομία τους λόγω εξωτερικών παραγόντων όπως διακοπές στη σταδιοδρομία που συνδέονται με τα παιδιά, μια διαφορετική επαγγελματική επιλογή ή μειωμένα ωράρια εργασίας, με αποτέλεσμα οι γυναίκες αυτές να υφίστανται μια διαρκή και διαρθρωτική καθυστέρηση,

ΙΓ.    λαμβάνοντας υπόψη ότι τα στοιχεία δείχνουν ότι τα προσόντα και η εμπειρία που αποκτούν οι γυναίκες ανταμείβονται οικονομικά λιγότερο σε σχέση με αυτά των ανδρών· λαμβάνοντας υπόψη, ότι εκτός από την έννοια "ίση αμοιβή για εργασία της αυτής αξίας", η οποία δεν πρέπει να στρεβλώνεται από μια προσέγγιση που ακολουθεί στερεότυπα βασισμένα στο φύλο, πρέπει να καταρριφθούν οι κοινωνικοί ρόλοι οι οποίοι μέχρι σήμερα έχουν επηρεάσει σημαντικά την επαγγελματική ιεραρχία και την επαγγελματική κατάρτιση· επιπλέον η άδεια μητρότητας και η γονική άδεια δεν πρέπει να οδηγούν σε διακρίσεις εις βάρος των γυναικών στην αγορά της εργασίας,

ΙΔ.    λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαφορές στις αμοιβές έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη θέση των γυναικών στην οικονομική και κοινωνική ζωή καθ’ όλη τη διάρκεια του επαγγελματικού βίου και πέρα από αυτόν· λαμβάνοντας υπόψη ότι επειδή συμβάλλουν στην κοινωνία με άλλα μέσα εκτός της απασχόλησης, όπως για παράδειγμα η φύλαξη των παιδιών και των ηλικιωμένων, πολλές γυναίκες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας και είναι λιγότερο ανεξάρτητες οικονομικά,

ΙΕ.    λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαφορές στις αμοιβές είναι ακόμη εντονότερες στις μετανάστριες, στις ανάπηρες γυναίκες, στις γυναίκες οι οποίες ανήκουν σε μειονότητες και στις γυναίκες που δεν διαθέτουν προσόντα,

ΙΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι θεμελιώδους σημασίας να διατίθενται στοιχεία κατανεμημένα ανά φύλο και ένα νέο νομικό πλαίσιο με βάση την προσέγγιση της προοπτικής του φύλου που θα επιτρέπει την αντιμετώπιση των αιτίων αυτής της διάκρισης,

ΙΖ.    λαμβάνοντας υπόψη η εκπαίδευση μπορεί και πρέπει να συμβάλει στην εξάλειψη των κοινωνικών στερεοτύπων που αφορούν το φύλο,

ΙΗ.    λαμβάνοντας υπόψη ότι έχει ζητήσει επανειλημμένα από την Επιτροπή να αναλάβει πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένης της αναθεώρησης της ισχύουσας νομοθεσίας, προκειμένου να συμβάλει στην καταπολέμηση των διαφορών στις αμοιβές, στην εξάλειψη του κινδύνου της φτώχειας στους συνταξιούχους και στην εξασφάλιση σε αυτούς αξιοπρεπούς επιπέδου ζωής,

ΙΘ.   λαμβάνοντας υπόψη ότι η οδηγία 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2006, για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης (αναδιατύπωση)[3] αναφέρει ότι η αρχή της ίσης αμοιβής για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας αποτελεί ουσιώδες και αναπόσπαστο τμήμα του κοινοτικού κεκτημένου, συμπεριλαμβανομένης της νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου όσον αφορά τις διακρίσεις και το φύλο, και ότι είναι αναγκαία η λήψη μέτρων για την περαιτέρω εφαρμογή της,

Κ.     λαμβάνοντας υπόψη ότι η εφαρμογή, εκ μέρους των κρατών μελών, των κοινωνικών εταίρων και των οργανισμών ισότητας, μέτρων όπως εκείνα τα οποία καθορίζονται στο "πλαίσιο δράσης για την ισότητα ανδρών-γυναικών", το οποίο υπεγράφη από τους κοινωνικούς εταίρους το Μάρτιο του 2005, θα συμβάλει στο μετριασμό των διαφορών στις αμοιβές μέσω του ουσιαστικού κοινωνικού διαλόγου,

ΚΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο καθορισμός μιας στρατηγικής με στόχο την κάλυψη των μισθολογικών διαφορών, των διακρίσεων, τόσο οριζόντιων όσο και κάθετων, και των στερεοτύπων που αντιστοιχούν στα καθήκοντα και στους τομείς που θεωρούνται τυπικά γυναικείοι, περνά από την εφαρμογή ενός πλαισίου δράσης σε νομοθετικό και άλλα επίπεδα που θα θεσπίζει ένα διαχωρισμό μεταξύ των διακρίσεων σε θέματα αμοιβών και των μισθολογικών διαφορών που οφείλονται σε στοιχεία εκτός των άμεσων ή έμμεσων διακρίσεων, στο βαθμό που οι πρώτες εμπίπτουν άμεσα στο νομοθετικό τομέα, ενώ οι δεύτερες πρέπει να καταπολεμηθούν με στοχοθετημένες πολιτικές και ειδικά μέτρα,

ΚΒ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή, όπως κοινοποιείται στην προαναφερθείσα ανακοίνωσή της με τίτλο "Καταπολέμηση των διαφορών στις αμοιβές των δύο φύλων", θα πραγματοποιήσει, κατά τη διάρκεια του 2008, ανάλυση του νομικού πλαισίου της ΕΕ σχετικά με την ίση αμοιβή στην οποία θα πρέπει να συμμετέχουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη· λαμβάνοντας υπόψη ότι στα αποτελέσματα αυτής της ανάλυσης πρέπει να δοθεί η δέουσα δημοσιότητα,

ΚΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι έχει τεθεί ως στόχος η ισότητα των συντάξεων μεταξύ ανδρών και γυναικών, περιλαμβανομένης και της ηλικίας συνταξιοδότησης,

ΚΔ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Φύλων μπορεί να διαδραματίσει θεμελιώδη ρόλο,

1.      ζητεί από την Επιτροπή να υποβάλει στο Κοινοβούλιο, με βάση το άρθρο 141 της Συνθήκης ΕΚ, και πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2009, νομοθετική πρόταση σχετικά με την αναθεώρηση της ισχύουσας νομοθεσίας που αφορά την εφαρμογή της αρχής της ισότητας των αμοιβών μεταξύ εργαζομένων ανδρών και γυναικών, σύμφωνα με τις κατωτέρω λεπτομερείς συστάσεις[4]·

2.      επιβεβαιώνει ότι οι συστάσεις σέβονται την αρχή της επικουρικότητας και τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών·

3.      εκτιμά ότι η ζητούμενη πρόταση δεν θα έχει δημοσιονομικές επιπτώσεις·

4.      είναι πεπεισμένο ότι είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί η καλύτερη και ταχύτερη εφαρμογή των διατάξεων της οδηγίας 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Ιουλίου 2006 για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης (αναδιατύπωση)[5], όσον αφορά τις οργανώσεις για την ισότητα των ευκαιριών και τον κοινωνικό διάλογο, για την αντιμετώπιση των διαφορών στις αμοιβές, διασφαλίζοντας ότι τα κράτη μέλη, οι κοινωνικοί εταίροι και οι οργανώσεις για την ισότητα των ευκαιριών εφαρμόζουν μέτρα όπως αυτά που ορίζονται στο "πλαίσιο δράσεων για την ισότητα των φύλων" που εγκρίθηκε από τους κοινωνικούς εταίρους το Μάρτιο του 2005, προβλέποντας τη διάδοση πληροφοριών και κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με πρακτικά μέσα (ιδίως για τις ΜΜΕ) για τη μείωση των ανισοτήτων στις αμοιβές, περιλαμβανομένων των εθνικών ή τομεακών συλλογικών συμβάσεων·

5.      καλεί την Επιτροπή να διαβιβάσει στο Κοινοβούλιο ανάλυση σχετικά με το είδος των νομικών πράξεων σε επίπεδο ΕΕ και/ή εθνικό επίπεδο που θα ήταν οι κατάλληλο για να επιτευχθεί σημαντική μείωση των ανισοτήτων στις αμοιβές·

6.      υπογραμμίζει τη σπουδαιότητα συλλογικών διαπραγματεύσεων και συμβάσεων στην καταπολέμηση των διακρίσεων εις βάρος των γυναικών, κυρίως όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, τους μισθούς, τις συνθήκες εργασίας, την εξέλιξη της σταδιοδρομίας και την επαγγελματική κατάρτιση·

7.      καλεί τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να διοργανώσουν μια Ευρωπαϊκή Ημέρα Ισότητας των Μισθών – ημέρα κατά τη διάρκεια της οποίας οι γυναίκες της Ευρώπης θα εισπράξουν (κατά μέσον όρο) το μισθό τον οποίο εισπράττουν (κατά μέσον όρο) οι άνδρες κατά τη διάρκεια ενός έτους – που αναμένεται ότι θα συμβάλει στην ευαισθητοποίηση στο θέμα των υφιστάμενων μισθολογικών ανισοτήτων και θα παρακινήσει όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να αναλάβουν πρόσθετες πρωτοβουλίες για την εξάλειψη αυτών των διαφορών·

8.      καλεί τις οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτών να εκπονήσουν από κοινού αντικειμενικά μέσα αξιολόγησης της εργασίας, προκειμένου να αμβλυνθούν οι διαφορές μεταξύ των αμοιβών ανδρών και γυναικών·

9.      αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα και τις επισυναπτόμενες λεπτομερείς συστάσεις στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο, καθώς και στις κυβερνήσεις και στα κοινοβούλια των κρατών μελών.

• [1]  ΕΕ C 301 E, 13.12.2007, σελ. 56.
• [2]  Εγκριθέντα κείμενα, P6_TA(2008)0399.
• [3]  ΕΕ L 204, 26.7.2006, σελ. 23.
• [4]  Η οδηγία 75/117/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 10ης Φεβρουαρίου 1975 περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών που αφορούν την εφαρμογή της αρχής της ισότητας των αμοιβών μεταξύ εργαζομένων ανδρών και γυναικών (ΕΕ L 45, 19.2.1975, σελ. 19) ενσωματώθηκε στην οδηγία 2006/54/ΕΚ. Σύμφωνα με τις διατάξεις τις οδηγίας 2006/54/ΕΚ, η οδηγία 75/117/ΕΟΚ καταργείται από 15ης Αυγούστου 2009, ημερομηνία που αποτελεί και το καταληκτικό όριο για την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας.
• [5]  ΕΕ L 204, 26.7.2006, σελ. 23.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ:

ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΖΗΤΟΥΜΕΝΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Σύσταση 1: ΟΡΙΣΜΟΙ

Η αναδιατυπωμένη οδηγία αριθ. 2006/54 περιλαμβάνει ορισμό της ισότητας των αμοιβών, αντιγράφοντας τις διατάξεις της οδηγίας 75/117. Προκειμένου να έχουμε πιο ακριβείς κατηγορίες ως μέσα για την αντιμετώπιση των διαφορών στις αμοιβές των δύο φύλων είναι σημαντικό να ορίσουμε λεπτομερέστερα τις διάφορες έννοιες, όπως:

- οι διαφορές στις αμοιβές των δύο φύλων· ο ορισμός δεν θα πρέπει να περιορίζεται στις διαφορές της μικτής ωριαίας αμοιβής·

- οι άμεσες διακρίσεις όσον αφορά τις αμοιβές·

- οι έμμεσες διακρίσεις όσον αφορά τις αμοιβές·

- οι διαφορές στις συντάξεις - σε διαφορετικούς πυλώνες των συνταξιοδοτικών συστημάτων, δηλαδή στα διανεμητικά συστήματα, στις επαγγελματικές συντάξεις (ως συνέχιση των διαφορών στις αμοιβές μετά τη συνταξιοδότηση).

Σύσταση 2: ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

2.1. Η έλλειψη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης μεταξύ των εργοδοτών και των εργαζομένων σχετικά με τις υφιστάμενες ή τις πιθανές διαφορές στις αμοιβές εντός της επιχείρησης αποδυναμώνει την εφαρμογή στην πράξη της αρχής που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη και στην ισχύουσα νομοθεσία.

2.2. Αναγνωρίζοντας την απουσία επακριβών στατιστικών στοιχείων και την ύπαρξη χαμηλότερων επιπέδων αμοιβών για τις γυναίκες, ιδίως στα επαγγέλματα στα οποία κατά παράδοση κυριαρχούν οι γυναίκες, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν πλήρως υπόψη στις κοινωνικές πολιτικές τους τις διαφορές στις αμοιβές ανάλογα με το φύλο και να τις αντιμετωπίζουν ως σοβαρό πρόβλημα.

2.3. Είναι συνεπώς απαραίτητο οι τακτικοί έλεγχοι σχετικά με τις αμοιβές, καθώς και η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων τους, να καταστούν υποχρεωτικοί στις επιχειρήσεις (για παράδειγμα σε επιχειρήσεις με τουλάχιστον 20 εργαζομένους). Αυτή η υποχρέωση πρέπει επίσης να εφαρμόζεται στην ενημέρωση σχετικά με τις απολαβές οι οποίες προστίθενται στο μισθό.

2.4. Οι εργοδότες πρέπει να παρέχουν στους εργαζομένους και στους εκπροσώπους τους τα αποτελέσματα με τη μορφή στατιστικών στοιχείων για τις αποδοχές ανά φύλο. Τα εν λόγω στοιχεία πρέπει να συγκεντρώνονται σε τομεακό και εθνικό επίπεδο σε κάθε κράτος μέλος.

2.5. Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή πρέπει να βελτιώσουν τα στατιστικά στοιχεία και να προσθέσουν συγκρίσιμα στοιχεία σχετικά με τις διαφορές στις αμοιβές μεταξύ των φύλων για την εργασία μερικής απασχόλησης και τις διαφορές στις συντάξεις ανάλογα με το φύλο.

2.6. Τα εν λόγω στατιστικά στοιχεία πρέπει να είναι σαφή, συγκρίσιμα και πλήρη με στόχο την εξάλειψη των στοιχείων που συνιστούν διάκριση στις αμοιβές και να συνδέονται με την οργάνωση και την ταξινόμηση των επαγγελμάτων.

Σύσταση 3: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ

3.1. Η έννοια της αξίας της εργασίας πρέπει να βασίζεται στις διαπροσωπικές ικανότητες ή στην υπευθυνότητα, αναδεικνύοντας την ποιότητα της εργασίας, με σκοπό την εξασφάλιση της προώθησης της ισότητας ευκαιριών μεταξύ γυναικών και ανδρών, και δεν πρέπει να χαρακτηρίζεται από μια προσέγγιση που ακολουθεί στερεότυπα και που δεν ευνοεί τις γυναίκες, για παράδειγμα δίνοντας έμφαση στη σωματική δύναμη και όχι στις διαπροσωπικές ικανότητες ή στην υπευθυνότητα. Για το λόγο αυτό οι γυναίκες πρέπει να επωφελούνται από την ενημέρωση, την παρακολούθηση και/ή την κατάρτιση κατά τις διαπραγματεύσεις που αφορούν τους μισθούς, όπως και στο επίπεδο της ταξινόμησης των καθηκόντων και των μισθολογικών κλιμακίων. Οι τομείς δραστηριότητας και οι επιχειρήσεις πρέπει να καλούνται να αξιολογούν τα συστήματά τους που αφορούν την ταξινόμηση των καθηκόντων αφού έχουν λάβει υποχρεωτικά υπόψη τη διάσταση του φύλου και, εφόσον χρειάζεται, να επιφέρουν τις αναγκαίες διορθώσεις.

3.2. Η πρωτοβουλία της Επιτροπής πρέπει συνεπώς να καλεί τα κράτη μέλη να εισαγάγουν ταξινόμηση των καθηκόντων η οποία θα σέβεται την αρχή της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών που θα δίνει τη δυνατότητα στους εργοδότες και στους εργαζομένους να εντοπίζουν τις πιθανές διακρίσεις στις αμοιβές με βάση έναν ορισμό σχετικά με μια μεροληπτική μισθολογική κλίμακα. Παραμένει σημαντικό το να γίνονται σεβαστές η εθνική νομοθεσία και οι παραδόσεις όσον αφορά το σύστημα των εργασιακών σχέσεων. Τα εν λόγω στοιχεία της αξιολόγησης της εργασίας και της ταξινόμησης των επαγγελμάτων πρέπει επίσης να είναι διαφανή και διαθέσιμα σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και στις επιθεωρήσεις εργασίας και στους φορείς που είναι αρμόδιοι για την ισότητα.

3.3. Τα κράτη μέλη πρέπει να πραγματοποιούν ενδελεχή αξιολόγηση επικεντρωμένη στα επαγγέλματα που κυριαρχούν οι γυναίκες και να αναπτύξουν, σε στενή συνεργασία με τις επαγγελματικές ενώσεις και τους εργοδότες, ένα μηχανισμό για τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των εργαζομένων.

3.4. Μια επαγγελματική αξιολόγηση χωρίς διακρίσεις με βάση το φύλο πρέπει να βασίζεται σε νέα συστήματα κατάταξης του προσωπικού και οργάνωσης της εργασίας, στην επαγγελματική πείρα και την παραγωγικότητα, που θα αξιολογούνται κυρίως από ποιοτική άποψη, βάσει των οποίων θα καθορίζονται δεδομένα και κλίμακες αξιολόγησης που θα χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό των αμοιβών, λαμβανομένης, φυσικά, δεόντως υπόψη της αρχής της συγκρισιμότητας.

Σύσταση 4: ΦΟΡΕΙΣ ΑΡΜΟΔΙΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ

Οι φορείς που είναι αρμόδιοι για την ισότητα πρέπει να διαδραματίζουν σημαντικότερο ρόλο στη μείωση των διαφορών στις αμοιβές των δύο φύλων. Οι φορείς αυτοί πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν και, όταν είναι δυνατόν, να επιβάλλουν πιο αποτελεσματικά και ανεξάρτητα την εφαρμογή της νομοθεσίας σχετικά με την ισότητα των φύλων. Είναι αναγκαίο να αναθεωρηθεί το άρθρο 20 της οδηγίας 2006/54/ΕΚ προκειμένου να ενισχυθεί ο ρόλος τους με:

- την παροχή στήριξης και συμβουλών σε θύματα διακρίσεων ως προς τις αμοιβές·

- την εκπόνηση ανεξάρτητων ερευνών σχετικά με τις διαφορές στις αμοιβές·

- τη δημοσίευση ανεξάρτητων εκθέσεων και τη διατύπωση συστάσεων για κάθε θέμα που αφορά τις διακρίσεις στις αμοιβές (άμεσες και έμμεσες)·

- τη νομική ικανότητα προσφυγής στο δικαστήριο για θέματα που αφορούν μισθολογικές διακρίσεις·

- την παροχή ειδικής κατάρτισης που θα απευθύνεται στους κοινωνικούς εταίρους και στους δικηγόρους, τους δικαστές και τους διαμεσολαβητές, με βάση ένα σύνολο αναλυτικών μέσων και στοχοθετημένων δράσεων, που θα χρησιμοποιούνται τόσο κατά τη στιγμή της υπογραφής της σύμβασης όσο και για την εξακρίβωση της ορθής εφαρμογής της νομοθεσίας και των πολιτικών που αποσκοπούν στη μείωση των διαφορών στους μισθούς.

Σύσταση 5: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ

Είναι απαραίτητος ο περαιτέρω έλεγχος των συλλογικών συμβάσεων και των ισχυόντων μισθολογικών κλιμακίων και των συστημάτων ταξινόμησης των επαγγελμάτων, που αφορούν κυρίως τη μεταχείριση των εργαζομένων μερικής απασχόλησης και των εργαζομένων με άλλες άτυπες ρυθμίσεις εργασίας ή με πρόσθετες πληρωμές/επιμίσθια (που παρέχονται πιο συχνά στους άνδρες απ’ ό, τι στις γυναίκες). Τα εν λόγω μέτρα δεν πρέπει να αφορούν μόνο τις πρωτογενείς συνθήκες εργασίας αλλά και τις δευτερογενείς συνθήκες και τα επαγγελματικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης (καθεστώτα αδειών και συνταξιοδοτήσεων, φύλαξη παιδιών, ευέλικτα ωράρια εργασίας κλπ). Τα κράτη μέλη –με σεβασμό στο εθνικό δίκαιο, στις συλλογικές συμφωνίες ή πρακτικές– πρέπει να ενθαρρύνουν τους κοινωνικούς εταίρους να εισαγάγουν ταξινομήσεις των καθηκόντων ουδέτερες ως προς το φύλο, δίνοντας τη δυνατότητα τόσο στους εργοδότες όσο και στους εργαζομένους να εντοπίζουν τις πιθανές διακρίσεις στις αμοιβές με βάση έναν ορισμό σχετικά με μια μεροληπτική μισθολογική κλίμακα.

Σύσταση 6: ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ

Ειδική μνεία στις διακρίσεις στις αμοιβές πρέπει να γίνει στο άρθρο 26 της οδηγίας 2006/54/ΕΚ, που αφορά την πρόληψη των διακρίσεων, προκειμένου τα κράτη μέλη, με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και των οργανισμών ισότητας, να εγκρίνουν:

- ειδικές δράσεις στον τομέα της κατάρτισης και της ταξινόμησης των επαγγελμάτων, σε σχέση με την επαγγελματική κατάρτιση, με στόχο να αποφευχθούν και να προληφθούν οι διακρίσεις στην κατάρτιση, την ταξινόμηση και στην οικονομική αξιολόγηση των προσόντων·

- ειδικές πολιτικές που προορίζονται για το συνδυασμό της επαγγελματικής δραστηριότητας και της οικογενειακής και ιδιωτικής ζωής, κυρίως υπηρεσίες φύλαξης παιδιών και πρόνοιας, ευέλικτη οργάνωση εργασίας και ωραρίων, καθεστώς άδειας μητρότητας και πατρότητας καθώς και σύστημα γονικής και οικογενειακής άδειας, που θα προβλέπουν ειδικά την άδεια πατρότητας και την προστασία της καθώς και τις γονικές άδειες που θα καλύπτονται χρηματοδοτικά και για τους δύο γονείς·

- συγκεκριμένες και θετικές δράσεις (σύμφωνα με το άρθρο 141, παράγραφος 4, της Συνθήκης) που θα εφαρμόζονται από τους κοινωνικούς εταίρους και τους οργανισμούς ισότητας για την αποκατάσταση των διαφορών στους μισθούς και των διακρίσεων σε διάφορα επίπεδα, τόσο σε συμβατικό όσο και σε τομεακό, όπως η υποστήριξη των μισθολογικών συμβάσεων για την καταπολέμηση των διαφορών στις αμοιβές, ο καθορισμός ποιοτικών και ποσοτικών στόχων και κριτηρίων αξιολόγησης και η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών·

- ρήτρα στις δημόσιες συμβάσεις που θα θεσπίζει το σεβασμό της ισότητας των φύλων και των αμοιβών και την καθιέρωση ειδικού σήματος που θα χρησιμεύει ως "πιστοποιητικό ποιότητας" στο θέμα της ισότητας των φύλων και των μισθών, το οποίο θα απονέμεται στις επιχειρήσεις και θα τους παρέχει ορισμένα πλεονεκτήματα ως προς την πρόσβαση σε εθνικά, τοπικά και ευρωπαϊκά μέτρα στήριξης και χρηματοδότησης και θα αυξάνει τις ευκαιρίες τους ως προς την εξασφάλιση δημόσιων συμβάσεων.

Σύσταση 7: ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ

Είναι αναγκαίο να ενσωματωθεί καλύτερα η διάσταση του φύλου προσθέτοντας στο άρθρο 29 της οδηγίας 2006/54/ΕΚ ακριβείς ενδείξεις προς τα κράτη μέλη όσον αφορά την αρχή της ίσης μεταχείρισης στο θέμα των αμοιβών και για την εξάλειψη των διαφορών στις αμοιβές. Η Επιτροπή πρέπει να φροντίσει να παράσχει βοήθεια στα κράτη μέλη και στα ενδιαφερόμενα μέρη για συγκεκριμένες δράσεις που αποσκοπούν στην αποκατάσταση των διαφορών των αμοιβών μεταξύ των φύλων μέσω:

- της επεξεργασίας συστημάτων υποβολής εκθέσεων που προορίζονται για την αξιολόγηση των διαφορών των μισθών μεταξύ γυναικών και ανδρών·

- της δημιουργίας τράπεζας δεδομένων σχετικά με τις τροποποιήσεις των συστημάτων ταξινόμησης των επαγγελμάτων·

- της συλλογής και της διάδοσης των αποτελεσμάτων που επιτυγχάνονται στο θέμα της αναμόρφωσης της οργάνωσης της εργασίας·

- του καθορισμού των ειδικών κατευθυντήριων γραμμών για την παρακολούθηση των διαφορών των αμοιβών στο πλαίσιο των συλλογικών συμβάσεων και της ενσωμάτωσης αυτών των στοιχείων σε μια ιστοσελίδα μεταφρασμένη σε διάφορες γλώσσες και προσβάσιμη σε όλους·

- της διάδοσης πληροφοριών και οδηγιών όσον αφορά τα πρακτικά μέσα (ιδίως προς χρήση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων) που επιτρέπουν την κάλυψη των διαφορών των αμοιβών κυρίως στο πλαίσιο των εθνικών ή τομεακών συλλογικών συμβάσεων.

Σύσταση 8: ΚΥΡΩΣΕΙΣ

8.1. Η νομοθεσία στον τομέα αυτό για είναι, διάφορους λόγους, προφανώς λιγότερο αποτελεσματική και, λαμβανομένου υπόψη ότι το πρόβλημα συνολικά δεν θα μπορούσε να επιλυθεί μόνο μέσω της νομοθεσίας, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη πρέπει να ενισχύσουν την ισχύουσα νομοθεσία με τα κατάλληλα είδη κυρώσεων.

8.2. Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να διασφαλίσουν ότι η παραβίαση της αρχής της ίσης αμοιβής για εργασία της αυτής αξίας υπόκειται στις κατάλληλες κυρώσεις, σύμφωνα με τις ισχύουσες νόμιμες διατάξεις.

8.3. Υπενθυμίζεται ότι, δυνάμει της αναδιατυπωμένης οδηγίας αριθ. 2006/54, τα κράτη μέλη ήδη υποχρεούνται να προβλέπουν αποζημίωση ή αντιστάθμιση (Τίτλος III οριζόντιες διατάξεις, κεφάλαιο 1, άρθρο 18), καθώς και κυρώσεις (κεφάλαιο 3, γενικές οριζόντιες διατάξεις, άρθρο 25) που είναι "αποτελεσματικές, ανάλογες με την παράβαση και αποτρεπτικές". Ωστόσο, οι διατάξεις αυτές δεν επαρκούν προκειμένου να αποτραπεί η παραβίαση της αρχής της ισότητας στις αμοιβές. Γι’ αυτό το λόγο, προτείνεται να πραγματοποιηθεί μελέτη σχετικά με τη δυνατότητα, την αποτελεσματικότητα και την επίπτωση πιθανών κυρώσεων όπως:

- αποζημίωση ή αντιστάθμιση που δεν πρέπει να περιορισθεί εκ των προτέρων από καθορισμένο ανώτατο όριο·

- κυρώσεις που πρέπει να περιλαμβάνουν την καταβολή αποζημίωσης στο θύμα·

- διοικητικά πρόστιμα (για παράδειγμα σε περίπτωση μη κοινοποίησης, μη υποχρεωτικής γνωστοποίησης ή μη διαθεσιμότητας της ανάλυσης και της αξιολόγησης των στατιστικών στοιχείων για τις αποδοχές ανά φύλο (σύμφωνα με τη σύσταση 2)) που ζητούνται από τις επιθεωρήσεις εργασίας·

- διοικητικά πρόστιμα (για παράδειγμα σε περίπτωση μη κοινοποίησης, μη υποχρεωτικής γνωστοποίησης ή μη διαθεσιμότητας της ανάλυσης και της αξιολόγησης των στατιστικών στοιχείων για τις αποδοχές ανά φύλο (σύμφωνα με τη σύσταση 2)) που ζητούνται από τις επιθεωρήσεις εργασίας ή από τους αρμόδιους οργανισμούς ισότητας·

- ο αποκλεισμός από δημόσιες παροχές, επιδοτήσεις (συμπεριλαμβανομένων των χρηματοδοτήσεων της ΕΕ που διαχειρίζονται τα κράτη μέλη) και από τη συμμετοχή σε διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων, όπως ήδη προβλέπεται στις οδηγίες 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ σχετικά με τις διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων. Οι διαδικασίες ανάθεσης των συμβάσεων και/ή των προσκλήσεων για την υποβολή προσφορών πρέπει συνεπώς υποχρεωτικά να περιλαμβάνουν ρήτρα σχετική με την ισότητα των αμοιβών·

- εντοπισμός των παραβατών που πρέπει να κοινοποιείται.

Σύσταση 9: ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΕ

9.1. Ένας τομέας ο οποίος χρειάζεται κατεπείγοντα μέτρα αφορά το γεγονός ότι μια μισθολογική ποινή φαίνεται να συνδέεται με την εργασία μερικής απασχόλησης. Αυτή η κατάσταση απαιτεί αξιολόγηση και ενδεχόμενη αναθεώρηση της οδηγίας του Συμβουλίου 97/81/ΕΚ της 15ης Δεκεμβρίου 1997 όσον αφορά τη συμφωνία πλαίσιο σχετικά με την εργασία μερικής απασχόλησης, η οποία έχει συναφθεί από την UΝΙCΕ, την CΕΕΡ και την CΕS - Παράρτημα: Συμφωνία πλαίσιο σχετικά με την εργασία μερικής απασχόλησης[1], η οποία προβλέπει ίση μεταχείριση μεταξύ των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης και των εργαζομένων μερικής απασχόλησης καθώς και καλύτερα στοχοθετημένα και περισσότερο αποτελεσματικά μέτρα στις συλλογικές συμβάσεις.

9.2. Ένας συγκεκριμένος στόχος για τη μείωση των διαφορών στις αμοιβές πρέπει να προστεθεί κατεπειγόντως στις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση, κυρίως όσον αφορά την πρόσβαση στην επαγγελματική κατάρτιση και την αναγνώριση των προσόντων και των ικανοτήτων των γυναικών.

• [1]  ΕΕ L 14, 201.1998, σελ. 9.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Το νομικό πλαίσιο της ΕΕ όσον αφορά την ισότητα στις αμοιβές είναι ευρύτατο. Ο αντίκτυπος, ωστόσο, εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα της επιβολής του δικαίου, που μπορεί να παρουσιάζει προβλήματα.

Τα στοιχεία δείχνουν επίμονες διαφορές στις αμοιβές των δύο φύλων. Τα τελευταία αριθμητικά στοιχεία δείχνουν διαφορές της τάξεως του 15% στις ακαθάριστες ωριαίες αποδοχές των δύο φύλων και της τάξεως του 25% στον ιδιωτικό τομέα. Οι διαφορές στις αμοιβές των δύο φύλων συχνά εξηγούνταν από τις διαφορές σε ατομική βάση, όπως η ηλικία, η εκπαίδευση και η εμπειρία. Τα στοιχεία δείχνουν, ωστόσο, ότι οι διαφορές αυτές διαδραματίζουν σχετικά ελάσσονα ρόλο στον επίμονο χαρακτήρα των διαφορών στις αμοιβές των δύο φύλων.

Δεδομένου ότι οι διαφορές στα χαρακτηριστικά κάθε ατόμου μειώνονται σε ολόκληρη την ΕΕ, ακόμα και αν σε ορισμένες χώρες παραμένουν σημαντικές, οι διαφορές στις αμοιβές των δύο φύλων φαίνεται να σχετίζονται περισσότερο με το επίπεδο του επαγγελματικού διαχωρισμού και τις επιπτώσεις της γενικής διάρθρωσης των μισθών. Ο άκαμπτος και επίμονος χαρακτήρας των διαφορών στις αμοιβές των δύο φύλων τονίζει την ανάγκη για πολύπλευρες πολιτικές που θα στοχεύουν στην εφαρμογή της νομοθεσίας και στην αντιμετώπιση του διαχωρισμού της αγοράς εργασίας.

Οι εμπειρογνώμονες συμφώνησαν ότι οι εμφανείς άμεσες διακρίσεις στις αμοιβές λόγω φύλου μειώθηκαν από την ισχύουσα νομοθεσία. Οι έμμεσες διακρίσεις φαίνεται ότι αποτελούν ένα θέμα που οδηγεί σε διαφορές στις αμοιβές στους διαχωρισμένους τομείς. Λόγω των διαφορών στις αμοιβές που προκύπτουν από τον οικονομικό διαχωρισμό, η νομοθεσία, που είναι πιο αποτελεσματική στην καταπολέμηση των άμεσων διακρίσεων, έχει περιορισμένη αποδοτικότητα. Η αξιολόγηση του νομοθετικού πλαισίου καταδεικνύει ορισμένες διαφορές στη νομοθεσία, όσον αφορά τις διαφορές στις αμοιβές των δύο φύλων. Η οδηγία 75/117/ΕΟΚ και η αναδιατυπωμένη οδηγία 54/2006/ΕΚ παρουσιάζουν σημαντική διαφορά όσον αφορά την αρχή πλαίσιο: το 1975 οι διαφορές στις αμοιβές των δύο φύλων θεωρούνταν θέμα του οικονομικού ανταγωνισμού, ως "αναπόσπαστο τμήμα της ιδρύσεως και λειτουργίας της κοινής αγοράς", ενώ το 2006 η οδηγία βασίζεται στην "αρχή της ίσης μεταχείρισης και των ίσων ευκαιριών".

Η νομοθεσία με τη στενή έννοια έχει ωστόσο το ίδιο πεδίο εφαρμογής: την εξεύρεση των αιτίων της ανεπαρκούς αποτελεσματικότητας.

Η έκθεση στοχεύει στην ενίσχυση της ισχύουσας νομικής διάταξης, έχοντας υπόψη ότι ο οικονομικός διαχωρισμός δεν θα μπορούσε να επηρεαστεί σχεδόν καθόλου από το συγκεκριμένο είδος νομοθεσίας.

Μια βασική αλλαγή μπορεί να διαπιστωθεί στον ορισμό των αμοιβών σύμφωνα με πολυάριθμες αποφάσεις του ΔΕΚ. Υπήρξε σημαντική εξέλιξη όσον αφορά τη διαδικασία και τα πιθανά ένδικα βοηθήματα, επίσης λόγω της επίδρασης των πολιτικών για την καταπολέμηση των διακρίσεων.

Εκτός από τη νομοθεσία, καταρχήν, οι πολιτικές ανταπόκρισης μπορούν να οργανωθούν με βάση τρεις κατηγορίες:

1) πολιτική προώθησης της μισθολογικής ισότητας, για την αντιμετώπιση των άμεσων και των έμμεσων διακρίσεων·

2) πολιτική προώθησης της ισότητας των ευκαιριών, με στόχο την εναρμόνιση του οικογενειακού και του επαγγελματικού βίου, που θα έχει ως αποτέλεσμα πρότυπα συνεχούς απασχόλησης·

3) μισθολογικές πολιτικές, με στόχο τη μείωση των ανισοτήτων όσον αφορά τις αποδοχές και τη βελτίωση των αμοιβών στα επαγγέλματα με χαμηλές αποδοχές και στα επαγγέλματα όπου απασχολούνται κυρίως γυναίκες.

Ο αποτελεσματικός συνδυασμός πολιτικών μπορεί να εξαρτάται από τις εθνικές ιδιαιτερότητες και από τα κύρια αίτια των διαφορών στις αμοιβές των δύο φύλων.

Οι εθνικές εκθέσεις που ζητήθηκαν από την Επιτροπή έδειξαν ότι σε ορισμένα κράτη μέλη οι διαφορές στις αμοιβές των δύο φύλων αποτελούν θέμα με μικρή προβολή, τόσο στη δημόσια συζήτηση όσο και στην πολιτική ατζέντα. Ένα από τα κύρια προβλήματα που διαπιστώθηκαν ήταν ότι δεν υπάρχει πραγματική "οικειοποίηση" του προβλήματος, επειδή κανείς δεν αισθάνεται πραγματικά αρμόδιος για τη μείωση των διαφορών στις αμοιβές των δύο φύλων[1].

Η συνεχής αποκέντρωση του καθορισμού των μισθών μπορεί να εντείνει τις συνέπειες στο μέλλον. Η κατάσταση μπορεί να είναι πιο πολύπλοκη στα κράτη μέλη όπου οι κοινωνικοί εταίροι είναι αδύναμοι, όπου ο ρόλος των συνδικάτων υποβαθμίζεται ή όπου δεν υφίστανται μισθολογικές διαπραγματεύσεις. Η διατήρηση της προσέγγισης των μεμονωμένων συμβάσεων εργασίας χωρίς καμία ενημέρωση σχετικά με την αμοιβή παρόμοιας εργασίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των διαφορών στις αμοιβές των δύο φύλων.

Είναι σαφές ότι η βελτίωση της ισχύουσας νομοθεσίας αυτής καθαυτής δεν μπορεί από μόνη της να λύσει το πρόβλημα των διαφορών στις αμοιβές των δύο φύλων. Μόνο ένας αποτελεσματικός συνδυασμός πολιτικών, συμπεριλαμβανομένης της καλύτερης και της αποτελεσματικότερης νομοθεσίας, και με σαφείς αρμοδιότητες μπορεί να αντιμετωπίσει ένα από τα πιο επίμονα προβλήματα στον τομέα της ισότητας των φύλων. Η ίδια η νομοθεσία που ισχύει για περισσότερα από 30 έτη χωρίς ικανοποιητικό αποτέλεσμα καταδεικνύει την αναγκαιότητα να βελτιωθεί η νομοθεσία κυρίως με την ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς της.

• [1]  A gender pay gap - Origins and policy responses. A comparative review of 30 European countries, EC, 2006.

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων (10.9.2008)

προς την Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων

σχετικά με συστάσεις για την εφαρμογή της αρχής της ισότητας των αμοιβών των ανδρών και των γυναικών
(2008/2012(INI))

Εισηγήτρια: Donata Gottardi

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων καλεί την Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει

Α.  στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:

1.   επιδοκιμάζει τον στόχο της Επιτροπής να αναλυθούν οι αιτίες των ανισοτήτων στις αμοιβές ανδρών και γυναικών και να αναπτυχθούν προσεγγίσεις με σαφείς στόχους για τη μείωση των ανισοτήτων στις αμοιβές και τον συνακόλουθο διαχωρισμό στην αγορά εργασίας των γυναικών· τονίζει ότι ο μεγάλος αριθμός μελετών και ο μεγάλος όγκος δεδομένων που υπάρχουν ήδη δείχνουν ότι η πρόοδος συντελείται με αργούς ρυθμούς (μείωση των ανισοτήτων στις αμοιβές από 17% το 1995 σε 15% το 2005)·

2.   εφιστά την προσοχή στην ανάγκη να εξασφαλισθεί ότι τα σχετικά στατιστικά στοιχεία είναι συνεκτικά, συγκρίσιμα, λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση του φύλου και είναι πλήρη, πρέπει δε να στοχεύουν στη συνεκτίμηση νέων συστημάτων κατηγοριοποίησης και οργάνωσης του προσωπικού και μεταρρύθμισης της οργάνωσης της εργασίας· θεωρεί επίσης ότι οι ανισότητες στις αμοιβές δεν θα πρέπει να υπολογίζονται βάσει των διαφορών σε ακαθάριστες ωριαίες αποδοχές, αλλά θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως οι ατομικές προσαυξήσεις του μισθού, η επαγγελματική εξειδίκευση, οι προσωπικές δεξιότητες και ικανότητες, τα μοντέλα οργάνωσης της εργασίας, η επαγγελματική εμπειρία και η παραγωγικότητα, η οποία θα έπρεπε να μετράται όχι μόνο σε ποσοτικό επίπεδο (ώρες κατά τις οποίες ο εργαζόμενος είναι παρών στον χώρο εργασίας) αλλά και σε ποιοτικό επίπεδο, καθώς και οι επιπτώσεις της μείωσης του ωραρίου εργασίας, του χρόνου, των αδειών και της απουσίας για λόγους φροντίδας στις αυτόματες αυξήσεις των αποδοχών·

3.   τονίζει την ανάγκη θέσπισης και προώθησης μέτρων που θα ενθαρρύνουν την προαγωγή στην εργασία και την επαγγελματική εξέλιξη και σταδιοδρομία υπό συνθήκες πραγματικής ισότητας γυναικών και ανδρών·

4.    θεωρεί ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην διάδοση και προαγωγή, τόσο στην ιδιωτική ζωή όσο και στον χώρο εργασίας, μιας νέας κουλτούρας που θα βασίζεται στην αρχή της συνυπευθυνότητας και θα αντικαταστήσει την παραδοσιακή κατανομή ρόλων μεταξύ γυναικών και ανδρών·

5.   θεωρεί ότι για μια στρατηγική αντιμετώπισης των ανισοτήτων στις αμοιβές, του οριζόντιου και του κάθετου διαχωρισμού της αγοράς εργασίας και της δημιουργίας στερεοτύπων για τα επαγγέλματα και τους τομείς όπου κυριαρχεί το γυναικείο εργατικό δυναμικό, θα χρειαστεί ένα πλαίσιο για τη λήψη νομοθετικών και άλλων μέτρων σε διάφορα επίπεδα, το οποίο θα διαχωρίζει τις διακρίσεις στις αμοιβές από τις διαφορές στις αμοιβές βάσει παραγόντων πέραν των άμεσων και έμμεσων διακρίσεων, καθότι, οι μεν εμπίπτουν άμεσα στο πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας, ενώ οι δε πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσω στοχευμένων πολιτικών και ειδικών μέτρων·

6.   επισημαίνει ότι οι άμεσοι συνομιλητές στις δράσεις της Επιτροπής -που είναι υπεύθυνοι για την εφαρμογή της στρατηγικής για τη μείωση των ανισοτήτων στις αμοιβές γυναικών και ανδρών- δεν πρέπει να είναι μόνο τα κράτη μέλη και οι κοινωνικοί εταίροι, αλλά και οι οργανώσεις για την ισότητα που θα μπορούσαν, μεταξύ άλλων, να προσφέρουν στους κοινωνικούς εταίρους, τους δικηγόρους, τους δικαστές και διαμεσολαβητές, ειδική κατάρτιση σχετικά με τα φύλα και την ανισότητα των αμοιβών εξαιτίας του φύλου·

7.   θεωρεί ότι για μία βιώσιμη μείωση των ανισοτήτων στις αμοιβές γυναικών και ανδρών, τα κράτη μέλη πρέπει να εξετάσουν τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων εναντίον των εργοδοτών που παραβιάζουν την αρχή της ίσης αμοιβής·

8.   θεωρεί ότι οι διάφορες προσεγγίσεις που προτείνονται για τη μείωση των ανισοτήτων στις αμοιβές, λαμβάνοντας υπόψη τους διάφορους φορείς στους οποίους απευθύνονται –κράτη μέλη, κοινωνικοί εταίροι και οργανώσεις για την ισότητα των ευκαιριών– θα έπρεπε να βασίζονται σε έναν κατάλληλο συνδυασμό καινοτόμων στρατηγικών για την ανάπτυξη οικονομικών πολιτικών, πολιτικών σε επίπεδο απασχόλησης και σε κοινωνικό επίπεδο, ακολουθώντας μια προσέγγιση ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου, όπως:

      (α)       συγκεκριμένες πολιτικές για να καταστεί δυνατός ο συνδυασμός της εργασίας, των σπουδών, της κατάρτισης και επανακατάρτισης στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης, με τον οικογενειακό και προσωπικό βίο, πρόσβαση στην παιδική μέριμνα και στις λοιπές υπηρεσίες φροντίδας (οι οποίες θα έπρεπε να είναι προσιτές και εύκολα προσβάσιμες ανεξαρτήτως του ιδιαίτερου καθεστώτος του κάθε εργαζομένου και του είδους της σύμβασης), ευέλικτη οργάνωση της εργασίας και μητρότητα, πατρότητα, γονική άδεια και οικογενειακή άδεια που θα συνοδεύεται από την ομαλή επανένταξη στο χώρο εργασίας·

      (β)       φορολογική πολιτική και πολιτική κοινωνικής ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένων μέτρων που θα εξαλείψουν τα σημαντικά μειονεκτήματα ως προς την συνταξιοδότηση εξαιτίας της διακοπής της εργασίας και φάσεων μερικής απασχόλησης των γονέων, και ειδικών μέτρων για τις γυναίκες με σκοπό την αντιμετώπιση των άδικων και αδικαιολόγητων διαφορών στις αμοιβές, την ενίσχυση της ποιοτικής απασχόλησης των γυναικών και την κάλυψη της άτυπης προσφοράς εργασίας- φροντίδας στο οικογενειακό ή στο ευρύτερο περιβάλλον τους·

      (γ)       συγκεκριμένες δράσεις στο πλαίσιο των εθνικών προγραμμάτων για την εφαρμογή των ολοκληρωμένων κατευθυντήριων γραμμών για τον κύκλο της στρατηγικής της Λισαβόνας του 2008/2010, σχεδιασμένες κατά τρόπο που θα λαμβάνει υπόψη τις τοπικές συνθήκες κάθε χώρας, θα διερευνά τις δυνατότητες προώθησης της ισότητας μέσω των Ευρωπαϊκών Ταμείων και θα διασφαλίζει την εφαρμογή του χάρτη πορείας για την ισότητα 2006/2010 σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα·

      (δ)       απτά και συγκεκριμένα μέτρα (δυνάμει του άρθρου 141, παράγραφος 4 της Συνθήκης) για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων στις αμοιβές και του διαχωρισμού λόγω φύλου, τα οποία θα πρέπει να εφαρμόζονται από τους κοινωνικούς εταίρους και τις οργανώσεις για την ισότητα των ευκαιριών σε διάφορα επίπεδα, τόσο συμβατικά όσο και τομεακά, όπως: υποχρέωση των κοινωνικών εταίρων να συνάπτουν συμφωνίες για τις αμοιβές, να αναλαμβάνουν τακτικές έρευνες για την ισότητα των αμοιβών, να εξασφαλίζουν την εφαρμογή προγραμμάτων ισότητας από τις εταιρείες, τη θέσπιση ποσοτικών και ποιοτικών στόχων και συγκριτική αξιολόγηση, καθώς και τις ανταλλαγές βέλτιστων πρακτικών δοκιμασμένων από τα ενδιαφερόμενα μέρη και συνοδευόμενων από αναφορές για τα εμπόδια και τις δυσκολίες που προέκυψαν·

      (ε)       ένταξη μιας ρήτρας που θα απαιτεί τον σεβασμό της ισότητας των φύλων και της ισότητας των αμοιβών στις δημόσιες συμβάσεις, καθώς και τη θέσπιση ενός συγκεκριμένου σήματος, επί παραδείγματι ενός "πιστοποιητικού ποιότητας" για την πολιτική ισότητας των φύλων και των αμοιβών, το οποίο θα μπορούσε να απονέμεται στις επιχειρήσεις, να τους εκχωρεί ορισμένα πλεονεκτήματα όσον αφορά την πρόσβαση σε εθνικά, τοπικά και ευρωπαϊκά υποστηρικτικά μέτρα και μέσα χρηματοδότησης και αύξηση των ευκαιριών τους για τη διασφάλιση δημοσίων συμβάσεων, εξέταση της άριστης εφαρμογής αυτών των πολιτικών μέτρων για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων·

      (στ)     ανάληψη πρωτοβουλιών για την εφαρμογή από επιχειρήσεις πολιτικής ισότητας των φύλων και ίσων αμοιβών στο πλαίσιο της αυξημένης εταιρικής κοινωνικής ευθύνης προκειμένου να ενισχυθεί η ισότητα και η λήψη μέτρων για την πρόοδο πέραν των ισχυουσών προκαταλήψεων και διακρίσεων μεταξύ των φύλων αναφορικά με την ικανότητα των γυναικών να ανταγωνίζεται και να ενσωματώνεται στην αγορά εργασίας, ιδιαίτερα σε θέσεις ανώτερων στελεχών·

Β.   στο παράρτημα της πρότασης ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:

1.   θεωρεί ότι είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί η ορθή ερμηνεία και εφαρμογή του άρθρου 141, παράγραφοι 1 και 2 της Συνθήκης και η ανάληψη δράσης σε σχέση με τη συναφή οδηγία (σε επίπεδο ΕΕ ή/και σε σχέση με τη μεταφορά και την εφαρμογή της σε εθνικό επίπεδο), ιδιαίτερα σε ό, τι αφορά:

      (α)       τις έννοιες της αμοιβής και των επαγγελματικών συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, διασφαλίζοντας ότι ορίζονται κατά τρόπο που αποτυπώνει πλήρως τα δεδομένα και τις αξιολογήσεις που περιλαμβάνονται στα νέα συστήματα κατηγοριοποίησης της εργασίας·

      (β)       την απαγόρευση των διακρίσεων με σαφή αναφορά στις "διαφορές των αμοιβών των δύο φύλων" και ενδεχομένως την καθιέρωση ορισμού του όρου αυτού·

      (γ)       την κατηγοριοποίηση της εργασίας, διασφαλίζοντας τη χρήση νέων συστημάτων κατηγοριοποίησης και οργάνωσης του προσωπικού και της εργασίας ως πηγής δεδομένων και κλιμάκων αξιολόγησης για τον καθορισμό της αμοιβής, λαμβανομένης δεόντως υπόψη της αρχής της συγκρισιμότητας·

      (δ)       ειδικά μέτρα στον τομέα της εκπαίδευσης και της ταξινόμησης των επαγγελματικών προτύπων που αποδίδονται στο σχολικό σύστημα, στην επαγγελματική κατάρτιση και στους κοινωνικούς εταίρους και έχουν ως στόχο να εμποδίσουν και να εξαλείψουν τις διακρίσεις στην εκπαίδευση, στην ταξινόμηση και στην οικονομική αξιοποίηση ικανοτήτων·

      (ε)       έναν κατάλογο παραδειγμάτων διάκρισης που πρέπει να συμπληρωθεί με συγκεκριμένα και πιο αναλυτικά παραδείγματα των διακρίσεων στις αμοιβές,

      (στ)     διατάξεις για την άδεια, όπου πρέπει να προβλεφθούν ιδίως η άδεια πατρότητας και η προστασία της και η γονική άδεια με οικονομική πρόβλεψη και για τους δύο γονείς, και μάλιστα έχοντας υπόψη ότι ο χωρισμός των αδειών αποτελεί κεντρικό στοιχείο για να ξεπεραστούν ο αποκλεισμός και τα στερεότυπα και να γίνει νέα κατανομή των ρόλων αποφεύγοντας την παρεμπόδιση της επαγγελματικής ανόδου·

      (ζ)       το ρόλο των οργανώσεων για την ισότητα των ευκαιριών, διασφαλίζοντας ότι διαδραματίζουν μεγαλύτερο ρόλο παράλληλα με τους κοινωνικούς εταίρους·

      (η)       πληροφορίες που παρέχουν οι εργοδότες σχετικά με την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών στον χώρο εργασίας, προβλέποντας πιο συγκεκριμένες και στοχοθετημένες πληροφορίες σχετικά με τις διαφορές στις αμοιβές, σε συνδυασμό με τη μεγαλύτερη συμμετοχή και την ανάθεση συγκεκριμένου ρόλου στους κοινωνικούς εταίρους και στις οργανώσεις για την ισότητα των ευκαιριών·

2.   είναι πεπεισμένο ότι είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί η καλύτερη και ταχύτερη εφαρμογή των διατάξεων της οδηγίας όσον αφορά τις οργανώσεις για την ισότητα των ευκαιριών και τον κοινωνικό διάλογο, για την αντιμετώπιση των διαφορών στις αμοιβές, διασφαλίζοντας ότι τα κράτη μέλη, οι κοινωνικοί εταίροι και οι οργανώσεις για την ισότητα των ευκαιριών εφαρμόζουν μέτρα όπως αυτά που ορίζονται στο "πλαίσιο δράσεων για την ισότητα των φύλων" που εγκρίθηκε από τους κοινωνικούς εταίρους τον Μάρτιο του 2005, προβλέποντας:

      (α)       την κυκλοφορία πληροφοριών και κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με πρακτικά μέσα (ιδίως για τις ΜΜΕ) για τη μείωση των ανισοτήτων στις αμοιβές, περιλαμβανομένων των εθνικών ή τομεακών συλλογικών συμβάσεων·

      (β)       τη συγκέντρωση συγκεκριμένων ανά φύλο, διαφανών και προσβάσιμων στατιστικών στοιχείων (χρησιμοποιώντας μεθόδους που λαμβάνουν υπόψη έναν μεγάλο αριθμό μεταβλητών) σε εθνικό, τομεακό και εταιρικό επίπεδο·

      (γ)       την ανάπτυξη διαφανών και ουδέτερων ως προς το φύλο συστημάτων αξιολόγησης της εργασίας, βάσει των οποίων θα είναι δυνατόν να αξιολογείται, κατά περίπτωση εάν είναι απαραίτητο, το κατά πόσον τα καθήκοντα μιας θέσης εργασίας και τα κριτήρια αμοιβής εισάγουν διακρίσεις·

      (δ)       ειδική κατάρτιση για τους κοινωνικούς εταίρους βάσει μιας σειράς αναλυτικών εργαλείων και στοχευμένων μέτρων που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε κατά τη σύνταξη συμβάσεων είτε κατά τον έλεγχο της εφαρμογής των κανόνων και των πολιτικών για τη μείωση των ανισοτήτων στις αμοιβές·

3.   καλεί την Επιτροπή να διαβιβάσει στο Κοινοβούλιο ανάλυση, σχετικά με το ποιες νομικές πράξεις σε επίπεδο ΕΕ και/ή εθνικό επίπεδο θα ήταν οι κατάλληλες για την επίτευξη σημαντικού περιορισμού των ανισοτήτων στις αμοιβές.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	10.9.2008
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	45 1 1
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Jan Andersson, Edit Bauer, Iles Braghetto, Philip Bushill-Matthews, Milan Cabrnoch, Alejandro Cercas, Ole Christensen, Derek Roland Clark, Jean Louis Cottigny, Proinsias De Rossa, Harlem Désir, Harald Ettl, Richard Falbr, Carlo Fatuzzo, Ilda Figueiredo, Roger Helmer, Stephen Hughes, Karin Jöns, Ona Juknevičienė, Jean Lambert, Bernard Lehideux, Elizabeth Lynne, Thomas Mann, Jan Tadeusz Masiel, Μαρία Ματσούκα, Mary Lou McDonald, Elisabeth Morin, Juan Andrés Naranjo Escobar, Csaba Őry, Siiri Oviir, Pier Antonio Panzeri, Rovana Plumb, Jacek Protasiewicz, Bilyana Ilieva Raeva, Elisabeth Schroedter, José Albino Silva Peneda, Jean Spautz, Gabriele Stauner, Ewa Tomaszewska, Anne Van Lancker, Gabriele Zimmer
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Petru Filip, Donata Gottardi, Rumiana Jeleva, Sepp Kusstatscher, Claude Moraes, Roberto Musacchio, Csaba Sógor

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	7.10.2008
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	17 0 11
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Edit Bauer, Emine Bozkurt, Ilda Figueiredo, Věra Flasarová, Claire Gibault, Lissy Gröner, Zita Gurmai, Esther Herranz García, Anneli Jäätteenmäki, Lívia Járóka, Piia-Noora Kauppi, Ρόδη Κράτσα-Τσαγκαροπούλου, Roselyne Lefrançois, Siiri Oviir, Μαρία Παναγιωτοπούλου-Κασσιώτου, Zita Pleštinská, Christa Prets, Teresa Riera Madurell, Raül Romeva i Rueda, Eva-Britt Svensson, Britta Thomsen, Anne Van Lancker, Anna Záborská,
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Donata Gottardi, Mary Honeyball, Marusya Ivanova Lyubcheva, Maria Petre, Petya Stavreva
Αναπληρωτές (άρθρο 178, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Maria Martens