ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με την Πράσινη Βίβλο για την Εδαφική Συνοχή και το στάδιο της συζήτησης σχετικά με την μελλοντική μεταρρύθμιση της πολιτικής συνοχής
20.2.2009 - (2008/2174(INI))
Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης
Συντάκτης γνωμοδότησης: Lambert van Nistelrooij
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ
σχετικά με την Πράσινη Βίβλο για την Εδαφική Συνοχή και το στάδιο της συζήτησης σχετικά με την μελλοντική μεταρρύθμιση της πολιτικής συνοχής
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη την πέμπτη έκθεση προόδου της Επιτροπής της 19ης Ιουνίου 2008 σχετικά με την οικονομική και κοινωνική συνοχή - Αυξάνονται οι περιφέρειες, μεγαλώνει η Ευρώπη (CΟΜ(2008)0371) (πέμπτη έκθεση προόδου),
– έχοντας υπόψη την Πράσινη Βίβλο της Επιτροπής της 6ης Οκτωβρίου 2008 για την Εδαφική Συνοχή - Μετατροπή της εδαφικής ποικιλομορφίας σε προτέρημα (CΟΜ(2008)0616) (Πράσινη Βίβλος),
– -έχοντας υπόψη το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής της 14ης Νοεμβρίου 2008 με τίτλο «Περιφέρειες 2020 –μια αξιολόγηση των μελλοντικών προκλήσεων για τις περιφέρειες της ΕΕ» (SEC(2008)2868) (Έκθεση της Επιτροπής για τις Περιφέρειες 2020),
- -έχοντας υπόψη τα άρθρα 158 και 159 και το άρθρο 299 παράγραφος 2 της Συνθήκης ΕΚ,
- έχοντας υπόψη την τέταρτη Έκθεση για την Οικονομική και Κοινωνική Συνοχή της 30ής Μαΐου 2007 (CΟΜ(2007)0273),
– έχοντας υπόψη το Εδαφικό Πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τον Χάρτη της Λειψίας για την αειφόρο ανάπτυξη των ευρωπαϊκών πόλεων, καθώς και την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για την υλοποίηση του εδαφικού προγράμματος,
– έχοντας υπόψη τα ψηφίσματά του της 21ης Φεβρουαρίου 2008 σχετικά με την τέταρτη έκθεση για την οικονομική και κοινωνική συνοχή[1] (ψήφισμα σχετικά με την τέταρτη έκθεση προόδου), της 21ης Φεβρουαρίου 2008 σχετικά με την παρακολούθηση της εφαρμογής του Εδαφικού Προγράμματος και του Χάρτη της Λειψίας: Πρόγραμμα Δράσης για τη Χωροταξία και την Εδαφική Συνοχή[2], και της 21ης Οκτωβρίου 2008 σχετικά με τη διακυβέρνηση και την εταιρική σχέση[3],
– έχοντας υπόψη την έκθεση του Δικτυακού Παρατηρητηρίου της Ευρωπαϊκής Χωροταξίας (ESPOΝ) "Εδαφικό μέλλον - Εδαφικά σενάρια για την Ευρώπη" και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με θέμα "Περιφερειακές ανισότητες και συνοχή: στρατηγικές για το μέλλον",
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα της Διάσκεψης για την Εδαφική Συνοχή και το μέλλον της πολιτικής για τη συνοχή που διεξήχθη στο Παρίσι από τις 30 έως τις 31 Οκτωβρίου 2008,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 28ης Σεπτεμβρίου 2005 σχετικά με τον ρόλο της εδαφικής συνοχής στην περιφερειακή ανάπτυξη[4],
– έχοντας υπόψη το άρθρο 45 του Κανονισμού του,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης (A6-0083/2009),
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Συνθήκη της Λισσαβόνας, η οποία κατοχυρώνει την εδαφική συνοχή μεταξύ των θεμελιωδών στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης παράλληλα με την οικονομική και κοινωνική συνοχή, δεν έχει ακόμη κυρωθεί από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ,
B. λαμβάνοντας υπόψη ότι η έννοια της εδαφικής συνοχής προβλεπόταν στην πολιτική συνοχής από τότε που θεσπίστηκε και ήταν μάλιστα στο επίκεντρο της εξέλιξης της· λαμβάνοντας υπόψη ότι η Συνθήκη της Λισσαβόνας και η Πράσινη Βίβλος κατέστησαν την έννοια αυτή πιο ορατή και ρητή,
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πολιτική συνοχής της ΕΕ εξακολουθεί να αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα στη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και μία από τις πιο επιτυχημένες πολιτικές της ΕΕ, διευκολύνοντας τη σύγκλιση μεταξύ περιφερειών ολοένα και πιο διαφορετικών και τονώνοντας την ανάπτυξη και την απασχόληση· λαμβάνοντας υπόψη ότι η πολιτική συνοχής της ΕΕ αποτελεί την πλέον προφανή, απτή και ποσοτικοποιήσιμη έκφραση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και ισοτιμίας, καθώς και ότι η εδαφική συνοχή, ως αναπόσπαστο τμήμα της πολιτικής συνοχής της ΕΕ, βασίζεται στις ίδιες αρχές
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει συντελεστεί στο θέμα της σύγκλισης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι πιο πρόσφατες εκθέσεις για τη συνοχή δείχνουν μια τάση επιδείνωσης των εδαφικών ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών της ΕΕ, π.χ. σε ό,τι αφορά την προσβασιμότητα, ιδίως για τις διαρθρωτικά μειονεκτούσες περιφέρειες της ΕΕ, αλλά και σε ενδοπεριφερειακό επίπεδο και εντός των εδαφών της ΕΕ, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε φαινόμενα εδαφικού διαχωρισμού και να διευρύνει τις διαφορές στα επίπεδα ευημερίας των περιφερειών της ΕΕ,
E. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πολιτική συνοχής της ΕΕ έχει ήδη δημιουργήσει επιτυχώς ορισμένες σημαντικές συνέργειες με άλλες κοινοτικές πολιτικές αποβλέποντας στο μεγαλύτερο επιτόπιο αντίκτυπό τους και την άντληση πλεονεκτημάτων για τους πολίτες της Ένωσης, και ότι, για παράδειγμα, οι συνέργειες μεταξύ της πολιτικής συνοχής και της έρευνας και της καινοτομίας ή της Στρατηγικής της Λισσαβόνας και οι συνέργειες σε διασυνοριακό επίπεδο έχουν παραγάγει απτά θετικά αποτελέσματα, τα οποία πρέπει να επιβεβαιωθούν και να διευρυνθούν·
Στάδιο της συζήτησης για το μέλλον της πολιτικής συνοχής της ΕΕ
1. επιδοκιμάζει τα βασικά συμπεράσματα της δημόσιας διαβούλευσης για το μέλλον της πολιτικής συνοχής της ΕΕ που παρουσιάζονται στην Πέμπτη Έκθεση Προόδου· εκφράζει ικανοποίηση για το μεγάλο ενδιαφέρον που έχουν δείξει διάφοροι ενδιαφερόμενοι στον τομέα της περιφερειακής πολιτικής, και ειδικότερα οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές, για τη συζήτηση αυτή·
2. εκφράζει την ικανοποίησή του διότι τα συμπεράσματα αυτά ταυτίζονται σε μεγάλο βαθμό με την άποψη που εκφράστηκε στο ψήφισμά του σχετικά με την τέταρτη έκθεση προόδου για την οικονομική και κοινωνική συνοχή· υπενθυμίζει ότι το ψήφισμα αυτό αποτέλεσε την πρώτη συμβολή του Κοινοβουλίου στη δημόσια συζήτηση·
3. παρατηρεί ότι στις απόψεις που εκφράζονται στο ψήφισμά του για την τέταρτη έκθεση προόδου περιλαμβάνονται οι ακόλουθες συστάσεις: πρώτον, ότι πρέπει να απορριφθεί κάθε προσπάθεια επανεθνικοποίησης και να υπάρξει δέσμευση για μια ενιαία, ευέλικτη κοινοτική πολιτική, ικανή να προσαρμόζεται στο πλέον κατάλληλο επίπεδο παρέμβασης και η οποία θα πρέπει να είναι επίσης σε θέση να αντιμετωπίζει κοινές προκλήσεις, όπως η παγκοσμιοποίηση, η κλιματική αλλαγή, η δημογραφική αλλαγή (περιλαμβανομένης και της γήρανσης, της μετανάστευσης και της ερήμωσης), η φτώχεια και η ενεργειακή απόδοση· δεύτερον, τη σαφή πεποίθηση ότι η πολιτική συνοχής της ΕΕ θα πρέπει να καλύπτει όλες τις περιφέρειες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με ιδιαίτερα γεωγραφικά χαρακτηριστικά, και να εισάγει προστιθέμενη αξία για τον καθένα· τρίτον, ότι είναι ανάγκη να καθοριστούν προτεραιότητες στις δαπάνες των διαρθρωτικών πολιτικών και δράσεων της ΕΕ και να γίνει αποδεκτή, με επιφυλάξεις, η πρακτική της δέσμευσης πόρων· και τέταρτον, ότι χρειάζονται συνέργειες και μια ολοκληρωμένη προσέγγιση μεταξύ των διαφόρων τομεακών πολιτικών για την επίτευξη των καλύτερων αποτελεσμάτων για τη μεγέθυνση και την ανάπτυξη σε τοπικό επίπεδο·
4. πιστεύει ότι η εδαφική συνοχή είναι ένας κεντρικός πυλώνας για την επίτευξη των στόχων της πολιτικής συνοχής της ΕΕ, ενισχύοντας τόσο την οικονομική όσο και την κοινωνική συνοχή· τονίζει ότι η εδαφική συνοχή συμβάλλει αποτελεσματικά στο κλείσιμο των αναπτυξιακών χασμάτων μεταξύ αλλά και εντός των κρατών μελών και περιφερειών· πιστεύει, συνεπώς, ότι η μελλοντική μεταρρύθμιση της περιφερειακής πολιτικής της ΕΕ θα πρέπει να περιλαμβάνει τα συμπεράσματα της συζήτησης σχετικά με την Πράσινη Βίβλο·
Αξιολόγηση της Πράσινης Βίβλου για την εδαφική συνοχή
5. επιδοκιμάζει την έγκριση της Πράσινης Βίβλου από την Επιτροπή που ανταποκρίνεται σε μακροχρόνιο αίτημα του Κοινοβουλίου· επικροτεί πλήρως την απόφαση να διεξαχθεί η ανάλυση της "εδαφικής συνοχής" που βρισκόταν επί μεγάλο χρονικό διάστημα στο επίκεντρο κάθε συζήτησης για την περιφερειακή πολιτική, παρά το γεγονός ότι δεν έχει ακόμη κυρωθεί η Συνθήκη της Λισσαβόνας·
6. πιστεύει, ωστόσο, ότι η Πράσινη Βίβλος στερείται φιλοδοξίας, καθώς δεν προτείνει ούτε σαφή ορισμό ούτε στόχο για την εδαφική συνοχή και δεν προωθεί σημαντικά την κατανόηση της νέας αυτής έννοιας, έτσι ώστε να μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικά στη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών· αποδοκιμάζει επίσης το γεγονός ότι η Πράσινη Βίβλος δεν διευκρινίζει με ποιο τρόπο θα ενσωματωθεί η εδαφική συνοχή στο ισχύον πλαίσιο της πολιτικής συνοχής ή με ποια μεθοδολογικά εργαλεία ή μέσα θα μετουσιωθεί από πλαίσιο αρχών σε επιχειρησιακούς μηχανισμούς επιτόπιας εφαρμογής κατά την προσεχή περίοδο προγραμματισμού·
7. επικροτεί την ανάλυση της Πράσινης Βίβλου η οποία καθορίζει τρεις βασικές έννοιες που πρέπει να είναι κεντρικής σπουδαιότητας για την ανάπτυξη της εδαφικής συνοχής: τη συγκέντρωση, τη σύνδεση και τη συνεργασία· πιστεύει ότι οι έννοιες αυτές μπορούν να συμβάλουν στην εξάλειψη ορισμένων βασικών εμποδίων που παρακωλύουν την αρμονική, ισόρροπη και αειφόρο ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως οι δυσμενείς συνέπειες που σχετίζονται με τη συγκέντρωση οικονομικής δραστηριότητας, ιδίως σε ορισμένες εθνικές και περιφερειακές πρωτεύουσες, οι ανισότητες κατά την πρόσβαση σε αγορές και υπηρεσίες που προκαλούν οι αποστάσεις ή η συγκέντρωση, η απουσία υποδομών, και οι διαφορές που επιβάλλουν τα σύνορα τόσο μεταξύ κρατών μελών όσο και περιφερειών·
8. θεωρεί ότι η Πράσινη Βίβλος δεν λαμβάνει δεόντως υπόψη τις δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν στην Εδαφική Ατζέντα και στον Χάρτη της Λειψίας, οι οποίες προσδίδουν ένα στρατηγικό και λειτουργικό όραμα στην εδαφική συνοχή, και ιδίως την αρχή της πολυκεντρικότητας ή τη νέα εταιρική σχέση μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών· θεωρεί ότι οι στόχοι αυτοί πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της συζήτησης για την εδαφική συνοχή·
9. επιδοκιμάζει την έναρξη της δημόσιας διαβούλευσης για την εδαφική συνοχή που ζητείται στην Πράσινη Βίβλο· πιστεύει ότι η επιτυχία οποιασδήποτε δημόσιας διαβούλευσης συνδέεται άμεσα με την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή των διαφόρων ενδιαφερομένων και της κοινωνίας των πολιτών· καλεί τις αρμόδιες εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές να γνωστοποιήσουν χωρίς καθυστέρηση τις σχετικές πληροφορίες προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη σχετικά με τη σημασία της νέας αυτής έννοιας·
10. πιστεύει ότι ο συντονισμός όλων των τομεακών κοινοτικών πολιτικών με ισχυρό εδαφικό αντίκτυπο είναι κεντρικής σπουδαιότητας για την ανάπτυξη της περιφερειακής συνοχής και την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής· αποδοκιμάζει, συνεπώς, το γεγονός ότι η σχετική ανάλυση στην Πράσινη Βίβλο περιορίζεται στην απαρίθμηση αυτών των πολιτικών της ΕΕ χωρίς να προτείνονται δυνατότητες βελτίωσης των μεταξύ τους συνεργειών ή ακόμη και μέθοδοι για την πραγματική καταμέτρηση του εδαφικού αντίκτυπου αυτών των πολιτικών·
11. συμφωνεί με την πρακτική μη συμπερίληψης παραπομπών σε πιθανές δημοσιονομικές και χρηματοοικονομικές επιπτώσεις της εδαφικής συνοχής στην Πράσινη Βίβλο ή στη δημόσια συζήτηση· πιστεύει ότι μια τέτοια ανάλυση θα ήταν πρόωρη έως ότου οριστεί σαφώς η έννοια αυτή καθεαυτή και γίνει κατανοητή από όλους τους ενδιαφερόμενους· θεωρεί, άλλωστε, την όποια σχετική συζήτηση άρρηκτα συνδεδεμένη με τη συνολική διαδικασία διαπραγμάτευσης και το σχεδιασμό της μελλοντικής πολιτικής συνοχής της ΕΕ· ζητεί όπως το αποτέλεσμα της εν λόγω συζήτησης αποτελέσει τη βάση για τις προσεχείς δημοσιονομικές προοπτικές·
12. θεωρεί ότι η ύπαρξη μιας ισχυρής και καλά χρηματοδοτούμενης περιφερειακής πολιτικής της ΕΕ αποτελεί προϋπόθεση για την αντιμετώπιση των διαδοχικών διευρύνσεων και την επίτευξη κοινωνικής, οικονομικής και εδαφικής συνοχής σε μια διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση·
Ανάλυση της έννοιας της εδαφικής συνοχής
13. επικροτεί τη θέση της Πράσινης Βίβλου ότι η εδαφική συνοχή αφορά, βάσει της αρχής της ισότητας των ευκαιριών, την εξασφάλιση της πολυκεντρικής ανάπτυξης ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και της ισόρροπης και αειφόρου ανάπτυξης εδαφών με διαφορετικά χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες, με παράλληλη όμως διαφύλαξη της διαφορετικότητάς τους· επικροτεί επίσης την άποψη ότι η εδαφική συνοχή θα πρέπει να διασφαλίζει ότι οι πολίτες είναι σε θέση να αξιοποιούν πλήρως και να αναπτύσσουν τα πλεονεκτήματα και τις δυνατότητες των περιφερειών τους· τονίζει το γεγονός ότι η εδαφική συνοχή αποτελεί οριζόντια έννοια που στηρίζει την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης· πιστεύει ένθερμα ότι η εδαφική συνοχή θα πρέπει να συμβάλει αποτελεσματικά στη γεφύρωση των χασμάτων μεταξύ και εντός των περιφερειών της Ένωσης και, κατά συνέπεια, να προλαμβάνει την προοπτική ασυμμετρίας· διαβεβαιώνει ότι η εδαφική συνοχή έχει τόσο χερσαία όσο και θαλάσσια διάσταση·
14. πιστεύει ότι η εδαφική συνοχή αποτελεί έννοια που παρέχει απτή προστιθέμενη αξία στην οικονομική και κοινωνική συνοχή και λύση στις αυξανόμενες προκλήσεις των περιφερειών της ΕΕ· τονίζει ότι τα τρία συστατικά της συνοχής (οικονομική, κοινωνική και εδαφική) πρέπει να αλληλοσυμπληρώνονται και να αλληλοενισχύονται, διατηρώντας παράλληλα την ξεχωριστή αποστολή τους σε ένα ενιαίο ολοκληρωμένο πλαίσιο· θεωρεί, επομένως, ότι δεν πρέπει να υπάρχει ιεραρχία ή "ανταλλαγή" μεταξύ των στόχων αυτών· υπογραμμίζει ότι η εδαφική συνοχή θα πρέπει να ενσωματωθεί στο υφιστάμενο πλαίσιο, χωρίς να οδηγεί σε τομεακό κατακερματισμό της πολιτικής συνοχής της ΕΕ·
15. επιδοκιμάζει τα συμπεράσματα της έρευνας του ΕSΡΟΝ για τα μελλοντικά σενάρια ανάπτυξης του ευρωπαϊκού εδάφους έως το 2030, που παρουσιάζουν απτά δεδομένα για τη στήριξη της πολιτικής συζήτησης σχετικά με τη μορφή πολιτικών σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών προκειμένου να δημιουργηθούν τα κατάλληλα μέσα για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων που έχουν έντονο εδαφικό αντίκτυπο, όπως η δημογραφική αλλαγή, η συγκέντρωση πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα, οι μεταναστευτικές μετακινήσεις, η αλλαγή του κλίματος, και να δημιουργηθούν βέλτιστες συνθήκες για την καλή ποιότητα ζωής των πολιτών τους·
16. τονίζει ότι ένας από τους κύριους στόχους της εδαφικής συνοχής είναι να εξασφαλιστεί ότι η πρόοδος και η ανάπτυξη σε μια συγκεκριμένη περιοχή θα ωφελήσει ολόκληρη την περιφέρεια και όλη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης· θεωρεί, στο πλαίσιο αυτό, ότι τα κέντρα αριστείας και οι θύλακες έρευνας και καινοτομίας μπορεί να είναι ένας τρόπος διασφάλισης οικονομικής επιτυχίας, επιστημονικών ανακαλύψεων, τεχνολογικής καινοτομίας, θέσεων εργασίας και περιφερειακής ανάπτυξης, και ζητεί την ενίσχυση της αλληλεπίδρασης και της μεταφοράς γνώσεων μεταξύ των εν λόγω κέντρων, των πανεπιστημίων, των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων των επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των πιο μικρών· ζητεί από την Επιτροπή να υποβάλει αξιολόγηση του αντικτύπου των θυλάκων έρευνας και καινοτομίας και των κέντρων αριστείας στις γύρω περιοχές·
17. ζητεί η έννοια της εδαφικής συνοχής να καλύπτει και τη συνοχή εντός των εδαφών και προτείνει να δοθεί προτεραιότητα σε όλες τις πολιτικές που προωθούν μια πραγματική πολυκεντρική ανάπτυξη των περιοχών, για τον μετριασμό των πιέσεων που ασκούνται στις πρωτεύουσες και τη διευκόλυνση της ανάδυσης δευτερευόντων πόλων· σημειώνει ότι αυτός θα πρέπει να είναι ένας ακόμη τρόπος για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων που έχει η συγκέντρωση για τις πόλεις (όπως η συμφόρηση, η ρύπανση, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η φτώχεια) ή της συνακόλουθης ανεξέλεγκτης αστικοποίησης που επηρεάζει την ποιότητα ζωής των πολιτών τους· θεωρεί, από την άποψη αυτή, ότι δεν πρέπει να λησμονηθεί η στήριξη στις αγροτικές περιοχές ούτε ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζουν οι μικρές και μεσαίες πόλεις που βρίσκονται στις εν λόγω περιοχές·
18. τονίζει την καθοριστική συμβολή της ενιαίας αγοράς στην οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή· τονίζει τη σπουδαιότητα των δημόσιων υπηρεσιών τόσο όσον αφορά τη βιώσιμη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη όσο και την ανάγκη της ισότιμης από κοινωνική και περιφερειακή άποψη πρόσβασης σε υπηρεσίες κοινής ωφελείας, και ιδίως στις υπηρεσίες εκπαίδευσης και υγείας· τονίζει, ως προς αυτό, ότι για τη διασφάλιση "ισότιμης πρόσβασης" το ζήτημα δεν είναι μόνον η γεωγραφική απόσταση αλλά και η διαθεσιμότητα και η προσπελασιμότητα των εν λόγω υπηρεσιών, και θεωρεί, υπό το πρίσμα της αρχής της επικουρικότητας και του δικαίου ανταγωνισμού της ΕΕ, ότι η ευθύνη για τον καθορισμό, την οργάνωση, τη χρηματοδότηση και την παρακολούθηση υπηρεσιών κοινής ωφελείας πρέπει να έγκειται στις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές· θεωρεί, ωστόσο, ότι στη συζήτηση για την εδαφική συνοχή πρέπει να περιληφθεί ο προβληματισμός για την ισότιμη πρόσβαση των πολιτών στις υπηρεσίες·
19. επισημαίνει ότι η Πράσινη Βίβλος αναγνωρίζει τις μεγάλες αναπτυξιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τρεις συγκεκριμένοι τύποι περιφερειών με ιδιαίτερα γεωγραφικά χαρακτηριστικά: οι ορεινές, οι νησιωτικές και οι αραιοκατοικημένες περιοχές· χωρίς να υποβιβάζει το σημαντικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η εδαφική συνοχή για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των περιφερειών αυτών, εκφράζει την άποψη ότι η εδαφική συνοχή δεν πρέπει να αποτελεί πολιτική που ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με περιφέρειες με γεωγραφικά μειονεκτήματα· πιστεύει, ωστόσο, ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο πώς θα αντισταθμιστούν τα μειονεκτήματά τους και θα τους δοθεί η δυνατότητα να μετατρέψουν το περιφερειακό τους δυναμικό σε πλεονεκτήματα και πραγματικές ευκαιρίες και να τονώσουν την ανάπτυξη, κάτι που έχει ζωτική σημασία για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση·
20. επισημαίνει ακόμη ότι άλλες περιφέρειες αντιμετωπίζουν ειδικές πολιτικές προκλήσεις από την πλευρά της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, της προσβασιμότητας και της ανταγωνιστικότητας· αυτές οι προκλήσεις περιλαμβάνουν τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες που προβλέπονται στο άρθρο 299 παράγραφος 2 της συνθήκης ΕΚ, τις μεθοριακές περιφέρειες, τις εξαιρετικά απομακρυσμένες περιφέρειες, τις παράκτιες περιφέρειες, καθώς και τις περιφέρειες που αντιμετωπίζουν την ερήμωση· θεωρεί, πιο συγκεκριμένα, ότι το ειδικό χαρακτηριστικό του απομακρυσμένου χαρακτήρα θα πρέπει να αναγνωρισθεί ως ιδιαίτερο γεωγραφικό χαρακτηριστικό που απαιτεί ειδική εξέταση πολιτικής για τις συγκεκριμένες περιφέρειες· σημειώνει τις ειδικές προκλήσεις που επίσης αντιμετωπίζουν στην ανάπτυξή τους τα μικρά νησιωτικά κράτη μέλη, η Κύπρος και η Μάλτα·
21. πιστεύει ότι η εδαφική συνοχή δεν θα πρέπει να περιορίζεται στην επίδραση της περιφερειακής πολιτικής της ΕΕ στην εδαφική επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά να εστιάζει και στην εδαφική διάσταση άλλων τομεακών κοινοτικών πολιτικών με ισχυρό εδαφικό αντίκτυπο· τονίζει, στο πλαίσιο της εδαφικής συνοχής, πόσο σημαντική είναι η βελτίωση των συνεργειών μεταξύ των διάφορων κοινοτικών πολιτικών για το συντονισμό και τη μεγιστοποίηση του εδαφικού αντίκτυπού του σε τοπικό επίπεδο· επισημαίνει, ωστόσο, ότι όλες οι κοινοτικές πολιτικές θα διατηρούν πάντα την αυτονομία τους και ότι η διαδικασία αυτή δεν συνεπάγεται την υπαγωγή μιας πολιτικής σε μια άλλη·
Συστάσεις για το μέλλον της εδαφικής συνοχής
22. αναμένει ότι η δημόσια διαβούλευση θα καταλήξει σε έναν σαφή και επαρκώς ευέλικτο ορισμό της εδαφικής συνοχής που θα αποφασίσουν, θα εγκρίνουν από κοινού και θα κατανοούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι στον τομέα αυτό και ο οποίος θα παρέχει σαφήνεια και διαφάνεια στη συγκεκριμένη έννοια· σημειώνει, στο πλαίσιο αυτό, την πρόταση της γαλλικής Προεδρίας του Συμβουλίου για τον ορισμό· θεωρεί, ωστόσο, ότι η εδαφική συνοχή πρέπει να υπόκειται σε όλους τους τομείς στην αρχή της επικουρικότητας· πιστεύει επίσης ότι, για τον καλύτερο ορισμό και κατανόηση της εδαφικής συνοχής, θα πρέπει επίσης να καθιερωθούν κοινοί ορισμοί και για έννοιες όπως "έδαφος", "αγροτική περιοχή" και "ορεινή περιοχή"·
23. θεωρεί ότι ορισμένα στοιχεία πρέπει να κατέχουν κεντρική θέση στον μελλοντικό ορισμό της εδαφικής συνοχής, συμπεριλαμβανομένης της έννοιας ότι η εδαφική συνοχή εκτείνεται πέρα από την οικονομική και την κοινωνική συνοχή και ότι η οριζόντια φύση και η ολοκληρωμένη προσέγγισή της ενθαρρύνουν τη δράση πέρα από τις περιοχές και τα σύνορα· θεωρεί ότι η εδαφική συνοχή αποβλέπει στη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των κρατών μελών και των περιφερειών και θα πρέπει να διασφαλίζει την αρμονική και αειφόρο ανάπτυξη γεωγραφικών περιοχών με διαφορετικά χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες, αξιολογώντας τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική συνοχής και άλλες τομεακές πολιτικές της ΕΕ μπορούν να προσαρμοσθούν καλύτερα στην κατάστασή τους· τονίζει ότι κάθε μελλοντικός ορισμός θα πρέπει επίσης να καθιστά σαφές ότι η εδαφική συνοχή πρέπει να επικεντρώνεται κυρίως στη χρηστή διακυβέρνηση, μεταξύ άλλων σε ό,τι αφορά την εταιρική σχέση μεταξύ δημόσιου τομέα, ιδιωτικού τομέα και κοινωνίας των πολιτών, παρέχοντας στους πολίτες της Ένωσης ισότιμες ευκαιρίες όσον αφορά της συνθήκες διαβίωσης και την ποιότητα ζωής·
24. προτρέπει επίμονα την Επιτροπή να προχωρήσει στη δημοσίευση μιας Λευκής Βίβλου για την εδαφική συνοχή μετά την περάτωση της διαδικασίας διαβούλευσής της· πιστεύει ότι μια Λευκή Βίβλος θα διαδραμάτιζε καθοριστικό ρόλο, καθορίζοντας με σαφήνεια και κωδικοποιώντας την έννοια της εδαφικής συνοχής και την προστιθέμενη αξία της για την πολιτική συνοχής, και θα πρότεινε συγκεκριμένες διατάξεις και δράσεις πολιτικής ώστε να συνδράμει στην επίλυση των διογκούμενων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι περιφέρειες της ΕΕ, οι οποίες πρέπει στη συνέχεια να εισαχθούν στη δέσμη νομοθετικών προτάσεων για τα διαρθρωτικά ταμεία και το συναφές δημοσιονομικό πλαίσιο μετά το 2013· πιστεύει ότι σε μια τέτοια Λευκή Βίβλο θα πρέπει επίσης να περιληφθεί μια αρχική δήλωση σχετικά με τις πιθανές δημοσιονομικές και οικονομικές επιπτώσεις της εδαφικής συνοχής·
25. χαιρετίζει τη δημοσίευση της Έκθεσης της Επιτροπής για τις Περιφέρειες 2020· καλεί την Επιτροπή να συμπεριλάβει τα συμπεράσματα και τις αναλύσεις αυτού του εγγράφου εργασίας στη Λευκή Βίβλο της για την Εδαφική Συνοχή, ιδίως σε ό,τι αφορά την περιγραφή της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής·
26. θεωρεί ότι οι τρεις έννοιες της συγκέντρωσης, της σύνδεσης και της συνεργασίας στις οποίες βασίζεται η ανάλυση της Πράσινης Βίβλου για την εδαφική συνοχή πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω και να μεταφραστούν σε συγκεκριμένες πολιτικές επιλογές· προτρέπει την Επιτροπή να διευκρινίσει με ποιο τρόπο θα ενσωματωθούν οι έννοιες αυτές στο νομοθετικό πλαίσιο μετά το 2013·
27. ζητεί τη σημαντική ενίσχυση του Στόχου της Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας για την προσεχή περίοδο προγραμματισμού· είναι πεπεισμένο για την ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία αυτού του στόχου κυρίως λόγω της άμεσης συμμετοχής των περιφερειακών και τοπικών αρχών στον προγραμματισμό και την εφαρμογή των σχετικών προγραμμάτων διασυνοριακής, διεθνικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας· θεωρεί, ωστόσο, ότι τούτο δεν πρέπει να γίνει εις βάρος των δύο άλλων στόχων· προς το σκοπό αυτό, τονίζει επίσης τη σπουδαιότητα της ολοκληρωμένης ανάπτυξης των θαλάσσιων λεκανών, καθώς και της διασυνοριακής διάστασης και των σχετικών επιχειρησιακών προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό ενόψει των μελλοντικών διευρύνσεων της ΕΕ·
28. υποστηρίζει την άποψη ότι η εδαφική συνοχή πρέπει να αναπτύσσεται ως οριζόντια αρχή και να διαπερνά όλες τις κοινοτικές πολιτικές και δράσεις· πιστεύει ότι η εξέλιξη των αρχών της αειφόρου ανάπτυξης και της περιβαλλοντικής προστασίας πρέπει να αποτελεί παράδειγμα για την ενσωμάτωση της εδαφικής συνοχής στη μελλοντική ανάπτυξη όλων των σχετικών κοινοτικών πολιτικών, καθώς πρέπει να περιλαμβάνεται σε όλους τους τομείς πολιτικής που συνδέονται με τη συνοχή· πιστεύει, ωστόσο, ότι η οριζόντια διάσταση της εδαφικής συνοχής δεν θα πρέπει να την περιορίσει σε ένα γενικευμένο και αφηρημένο πλαίσιο αξιών· καλεί την Επιτροπή να αναλάβει όλες τις απαραίτητες πρωτοβουλίες ώστε να μεταφράσει την εδαφική συνοχή σε προτάσεις νομοθετικού περιεχομένου και προτάσεις πολιτικής·
29. υπενθυμίζει τη σημασία της ένταξης της διάστασης του φύλου, της ισότητας των ευκαιριών και των ειδικών αναγκών των ατόμων με αναπηρία και των ηλικιωμένων σε κάθε φάση της εκτέλεσης και της αξιολόγησης της πολιτικής συνοχής·
30. τονίζει την ανάγκη να καταρτιστούν, στο πλαίσιο της εδαφικής συνοχής, πρόσθετοι ποιοτικοί δείκτες για τον καλύτερο σχεδιασμό και την εφαρμογή των αντίστοιχων επιτόπιων πολιτικών, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές εδαφικές ιδιαιτερότητες· καλεί, συνεπώς, την Επιτροπή να συντάξει άμεσα τις απαραίτητες μελέτες και να επεξεργαστεί τη δυνατότητα καθορισμού νέων, αξιόπιστων δεικτών και τον τρόπο ένταξής τους στο σύστημα αξιολόγησης των περιφερειακών ανισοτήτων·
31. σημειώνει ότι το ΑΕγχΠ υπήρξε το μόνο κριτήριο καθορισμού της επιλεξιμότητας των περιφερειών στο πλαίσιο του Στόχου 1 (Σύγκλιση), ενώ άλλοι δείκτες μπορούν ήδη να χρησιμοποιηθούν σε περιφέρειες επιλέξιμες στο πλαίσιο του Στόχου της Περιφερειακής Ανταγωνιστικότητας και Απασχόλησης· υπογραμμίζει την ανησυχία του για το γεγονός ότι η αναμφισβήτητη πρόοδος της σύγκλισης μεταξύ χωρών αποκρύπτει συχνά τις όλο και μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ και στο εσωτερικό των περιφερειών, και για τον λόγο αυτό επιμένει στην ανάγκη εμβριθούς προβληματισμού σχετικά με την καταλληλότητα του ΑΕγχΠ ως κύριου κριτηρίου επιλεξιμότητας από τα διαρθρωτικά ταμεία·
32. θεωρεί ότι το πρόβλημα των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων εντός των περιφερειών NUTS II μπορεί να παρατηρηθεί καλύτερα στο επίπεδο των NUTS III· καλεί, συνεπώς, την Επιτροπή να εξετάσει κατά πόσο μπορεί μελλοντικά να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των εσωτερικών διαφορών περιοχών του επιπέδου NUTS II, καθορίζοντας ενισχυόμενες περιοχές στο επίπεδο NUTS III· τονίζει, στο πλαίσιο της εδαφικής συνοχής, τη σημασία που έχει να καθορίσουν τα κράτη μέλη ποια εδαφική μονάδα αντιστοιχεί στο κατάλληλο επίπεδο παρέμβασης κατά το σχεδιασμό και την εφαρμογή των προγραμμάτων των διαρθρωτικών ταμείων· συνιστά, προς το σκοπό αυτό, μια εδαφική ανάλυση ολόκληρης της επικράτειας της ΕΕ κατά την έναρξη κάθε περιόδου προγραμματισμού·
33. πιστεύει ότι, για τον καλύτερο συντονισμό του εδαφικού αντίκτυπου τομεακών κοινοτικών πολιτικών, απαιτείται η καλύτερη κατανόηση και αξιολόγηση του αντίκτυπου αυτού· προτρέπει συνεπώς, την Επιτροπή να πραγματοποιήσει την εκτίμηση του εδαφικού αντίκτυπου των πολιτικών αυτών και να επεκτείνει τους υφιστάμενους μηχανισμούς εκτίμησης του αντικτύπου, όπως είναι η Στρατηγική Περιβαλλοντική Αξιολόγηση, προκειμένου να καλύπτουν και εδαφικές πτυχές· καλεί την Επιτροπή να παρουσιάσει επίσης συγκεκριμένες δυνατότητες για τη δημιουργία συνεργειών μεταξύ των εν λόγω εδαφικών και τομεακών πολιτικών και να αξιολογήσει τη συμβολή των στρατηγικών της Λισσαβόνας και του Γκέτεμποργκ στην εδαφική συνοχή·
34. επαναλαμβάνει το μακροχρόνιο αίτημά του για την χάραξη ολοκληρωμένης στρατηγικής της ΕΕ για περιοχές με συγκεκριμένα γεωγραφικά χαρακτηριστικά, η οποία θα επιτρέψει στις περιοχές αυτές να αντιμετωπίζουν καλύτερα τα προβλήματα και τις προκλήσεις· πιστεύει ότι μια στρατηγική της ΕΕ πρέπει να υπογραμμίζει την εδαφική διάσταση της πολιτικής συνοχής και να ασχολείται με τρόπους προσαρμογής των κοινοτικών πολιτικών στις ειδικές ανάγκες και συνθήκες των περιοχών αυτών· τονίζει ότι η εφαρμογή μιας τέτοιας στρατηγικής αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των εδαφών αυτών· πιστεύει ότι η κατάρτιση νέων δεικτών με στόχο την καλύτερη περιγραφή της κατάστασης και των προβλημάτων επιτόπου είναι πολύ σημαντική για την επιτυχή εφαρμογή μιας στρατηγικής της ΕΕ στον συγκεκριμένο τομέα·
35. τονίζει, ωστόσο, ότι η κατάρτιση πρόσθετων δεικτών και η πραγματοποίηση εδαφικών εκτιμήσεων δεν θα πρέπει να συντελέσει σε μεγαλύτερη γραφειοκρατία ή περαιτέρω καθυστερήσεις στην εφαρμογή νέων πολιτικών και δράσεων υπέρ της εδαφικής συνοχής· τονίζει την ανάγκη να προκύψουν άμεσα αποτελέσματα από την ενσωμάτωση της εδαφικής συνοχής στην προσεχή σειρά προγραμμάτων των διαρθρωτικών ταμείων·
36. υπενθυμίζει τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι μικρομεσαίες και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, και ιδίως οι βιοτεχνικές επιχειρήσεις, για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή, και σημειώνει τη σημασία τους για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της απασχόλησης στις περιφέρειες· καλεί συνεπώς την Επιτροπή να προβεί σε ειδική ανάλυση σχετικά με τον αντίκτυπο και την αποτελεσματικότητα των διαρθρωτικών ταμείων και των πολιτικών της ΕΕ για τις ΜΜΕ στις περιφέρειες, καθώς και σχετικά με τις διοικητικές και οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι εν λόγω ΜΜΕ·
37. καλεί περαιτέρω την Επιτροπή, τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες να ακολουθήσουν μια ενεργό πολιτική, η οποία να στηρίζει την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και να επιτρέπει την αμοιβαία συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων, δημόσιου τομέα, σχολών και πανεπιστημίων, και να διασφαλίσουν ότι οι οργανώσεις που εκπροσωπούν τις ΜΜΕ μπορούν να συμμετέχουν άμεσα στη χάραξη των εδαφικών πολιτικών·
38. προτρέπει τα κράτη μέλη να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειές τους για την επίτευξη των στόχων του κεφαλαίου 4 του Πρώτου Σχεδίου Δράσης για την εφαρμογή του Εδαφικού Προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απόκτηση γνώσεων σχετικά με την εδαφική συνοχή και τη βιώσιμη χωροταξία, τη δημιουργία προοπτικών και την ανάλυση των επιπτώσεων, και αναγνωρίζει τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζει το ΕSΡΟΝ στη διαδικασία αυτή·
39. επισημαίνει ότι η κλιματική αλλαγή θα έχει σημαντικές συνέπειες στην εδαφική συνοχή· ζητεί από την Επιτροπή να προβεί σε ανάλυση των αρνητικών επιπτώσεων της αλλαγής του κλίματος σε διάφορες περιφέρειες, δεδομένου ότι ο αντίκτυπος αναμένεται να είναι διαφορετικός ανά την Ευρωπαϊκή Ένωση· θεωρεί ότι η εδαφική συνοχή θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τους στόχους για την κλιματική αλλαγή και να ενθαρρύνει τα σχέδια αειφόρου ανάπτυξης στις περιοχές της ΕΕ· αναγνωρίζει, ωστόσο, ότι η καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος θα πρέπει επίσης να αντιμετωπιστεί και από άλλες κοινοτικές πολιτικές·
40. διαπιστώνει με μεγάλο ενδιαφέρον ότι η Πέμπτη Έκθεση Προόδου κάνει για πρώτη φορά ειδική αναφορά σε "περιφέρειες μετάβασης" που ευρίσκονται μεταξύ των "περιφερειών σύγκλισης" και "των περιφερειών περιφερειακής ανταγωνιστικότητας και απασχόλησης"· αναγνωρίζει την ανάγκη να εξετάζονται ξεχωριστά οι περιφέρειες αυτές, οι οποίες είναι σήμερα διασκορπισμένες μεταξύ των δύο στόχων ως περιοχές "phasing in" (που τελούν υπό καθεστώς σταδιακής ένταξης) ή περιοχές "phasing out" (που τελούν υπό καθεστώς σταδιακής κατάργησης)· καλεί την Επιτροπή, στο πλαίσιο της εδαφικής συνοχής, να θεσπίσει ένα πιο ολοκληρωμένο σύστημα σταδιακής μεταβατικής ενίσχυσης σε περιφέρειες που θα υπερβούν σύντομα το κατώτατο όριο του 75 % ΑΕγχΠ προκειμένου να αποκτήσουν σαφέστερο καθεστώς και μεγαλύτερη ασφάλεια στην πορεία ανάπτυξής τους· θεωρεί ότι θα πρέπει επίσης να θεσπιστεί ένα μεταβατικό σύστημα για τα κράτη που αποχωρούν από το Ταμείο Συνοχής·
41. πιστεύει ότι μια ολοκληρωμένη προσέγγιση θα έχει μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχίας εάν οι περιφερειακές και τοπικές αρχές και οι ενδιαφερόμενοι, περιλαμβανομένων των οικονομικών, κοινωνικών και άλλων εταίρων σύμφωνα με το άρθρο 11 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ.1083/2006 του Συμβουλίου, της 11ης Ιουλίου 2006, σχετικά με τη θέσπιση γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής[5], που μπορούν να καταλήξουν σε μια γενική άποψη και κατανόηση των αναγκών και ιδιαιτεροτήτων μιας συγκεκριμένης περιοχής μετέχουν ευθύς εξ αρχής στο σχεδιασμό και εφαρμογή των αναπτυξιακών στρατηγικών κάθε περιοχής· καλεί την Επιτροπή να καταρτίσει κατευθυντήριες γραμμές οι οποίες να διευκολύνουν τα κράτη μέλη, καθώς και τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, να θέσουν σε εφαρμογή την ολοκληρωμένη προσέγγιση κατά τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο και να δημιουργήσουν αποτελεσματικές εταιρικές σχέσεις για την ανάπτυξη μελλοντικών στρατηγικών για τις συγκεκριμένες περιοχές·
42. αναγνωρίζει ότι η εδαφική συνοχή πρέπει να οδηγεί σε βελτίωση της διακυβέρνησης της πολιτικής συνοχής· συμφωνεί με την άποψη ότι απαιτούνται διαφορετικές εδαφικές κλίμακες για την αντιμετώπιση διαφορετικών προβλημάτων και ότι, κατά συνέπεια, η δημιουργία πραγματικών εταιρικών σχέσεων μεταξύ όλων των μερών που μετέχουν στην περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη σε ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, αποτελεί προϋπόθεση για τη διαδικασία σχεδιασμού της εδαφικής συνοχής, και καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την υλοποίηση μιας τέτοιου είδους πολυεπίπεδης εδαφικής διακυβέρνησης· πιστεύει ότι η εδαφική συνοχή πρέπει να εστιάζει στον εντοπισμό του κατάλληλου εδαφικού επιπέδου για την αντιμετώπιση κάθε πολιτικής ή κάθε μέτρου κατά τρόπο όσο το δυνατόν πιο κοντά στον πολίτη·
43. τονίζει ότι οι πολιτικές της ΕΕ, και ειδικότερα η πολιτική συνοχής, δρομολόγησαν μια διαδικασία μετασχηματισμού της διακυβέρνησης: από ένα σύστημα συχνά κεντρικό σε ένα σύστημα περισσοτέρων επιπέδων ολοένα και πιο ολοκληρωμένο· καλεί τους ενδιαφερόμενους, τις δημόσιες αρχές και τους πολίτες να θεσπίσουν ένα επίσημο σύστημα εδαφικής διακυβέρνησης, βασιζόμενο σε μια πολυτομεακή, εδαφική και από κάτω προς τα πάνω προσέγγιση, προκειμένου να ανταποκρίνεται με συνεκτικό και αποτελεσματικό τρόπο σε μια ενιαία ανάγκη των πολιτών ή των χρηστών, σε μια περιοχή που αντιστοιχεί στη συγκεκριμένη ανάγκη· υπενθυμίζει, στο πλαίσιο αυτό, τις επιτυχείς εμπειρίες πρωτοβουλιών της Επιτροπής, όπως η Urban I και Urban II για τις αστικές συνοικίες και η Leader για τις αγροτικές περιοχές·
44. υπενθυμίζει ότι τα προβλήματα στην εκτέλεση της διαρθρωτικής πολιτικής οφείλονται εν μέρει στην υπερβολική ανελαστικότητα και πολυπλοκότητα των διαδικασιών και ότι, κατά συνέπεια, οι εν λόγω διαδικασίες πρέπει να απλοποιηθούν και να θεσπισθεί ένας σαφής καταμερισμός των ευθυνών και των αρμοδιοτήτων μεταξύ της ΕΕ, των κρατών μελών και των περιφερειακών και τοπικών αρχών· θεωρεί ότι η εδαφική διακυβέρνηση θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη θέσπιση τέτοιων σαφών κανόνων· επαναλαμβάνει το αίτημά του στην Επιτροπή να υποβάλει χωρίς καθυστέρηση δέσμη συγκεκριμένων προτάσεων προς το σκοπό αυτό·
45. συνιστά, υπό το φως της αυξανόμενης σημασίας που έχει αποκτήσει η εδαφική συνοχή στο πλαίσιο όχι μόνο της περιφερειακής πολιτικής αλλά και άλλων τομεακών κοινοτικών πολιτικών, την αντικατάσταση των άτυπων δομών που διέπουν εδώ και καιρό την εδαφική συνοχή και τον χωροταξικό σχεδιασμό στο Συμβούλιο από επίσημες υπουργικές συνόδους, με τη συμμετοχή των υπουργών που είναι αρμόδιοι για την περιφερειακή πολιτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση· θεωρεί ότι μια τέτοια θεσμική εξέλιξη στο Συμβούλιο θα διασφαλίσει την καλύτερη ροή των πληροφοριών, καθώς και την ταχεία ανάπτυξη της πολιτικής για την εδαφική συνοχή·
46. ζητεί από τα κράτη μέλη να αρχίσουν να εξετάζουν με ποιον τρόπο θα παγιώσουν και θα υλοποιήσουν καλύτερα την έννοια της εδαφικής συνοχής στα εθνικά προγράμματα και στις πολιτικές τους· θεωρεί, στο πλαίσιο αυτό, ότι οι βασικές αρχές της πολυκεντρικής ανάπτυξης και της εταιρικής σχέσης αστικών-αγροτικών περιοχών, καθώς και η πλήρης εφαρμογή του Natura 2000, θα πρέπει ήδη να ενταχθούν στον περιφερειακό σχεδιασμό τους·
* *
*
47. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και την Επιτροπή.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Η έκθεση πρωτοβουλίας αφορά την Πράσινη Βίβλο για την εδαφική συνοχή και περιλαμβάνει επίσης ορισμένες γενικές εκτιμήσεις για το στάδιο της συζήτησης σχετικά με τη μελλοντική πολιτική συνοχής της ΕΕ όπως παρουσιάζεται στην Πέμπτη Έκθεση Προόδου για την οικονομική και κοινωνική συνοχή. Συνιστά ανάλυση της Πράσινης Βίβλου και παρουσιάζει ορισμένες αρχικές ιδέες για την εξέταση αυτού του σημαντικού εγγράφου πολιτικής. Η Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης θεωρεί σημαντικό να υιοθετήσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μια σαφή αντίληψη τόσο ως προς την κατανόηση και το ρόλο της εδαφικής συνοχής όσο και ως προς το μέλλον της περιφερειακής πολιτικής της ΕΕ.
Ιστορικό
Στην έκθεση πρωτοβουλίας σχετικά με «το ρόλο της εδαφικής συνοχής στην περιφερειακή ανάπτυξη» (εισηγητής: Ambroise Guellec), που εγκρίθηκε στη σύνοδο της ολομέλειας της 28ης Σεπτεμβρίου 2005, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προβεί άμεσα στη δημοσίευση μιας «Πράσινης Βίβλου για την εδαφική συνοχή». Εκείνη την περίοδο αυτή η ενέργεια αποτελούσε σαφή ένδειξη από την πλευρά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι η έννοια της «εδαφικής συνοχής» θα έπαιζε καθοριστικό ρόλο στη μελλοντική εξέλιξη της περιφερειακής πολιτικής της ΕΕ. Για το λόγο αυτό επιβαλλόταν να οριστεί καταλλήλως. Η χρήση του «εδαφικής» μαζί με την «οικονομική και κοινωνική» συνοχή στη Συνθήκη της Λισαβόνας (άρθρο 3 ΣΕΕ και άρθρο 174 ΣΕΕ), παγίωσε περαιτέρω την εν λόγω έννοια, της οποίας ο ορισμός, οι μέθοδοι και η προσέγγιση παρέμειναν ωστόσο κάπως ασαφή.
Ωστόσο, ήδη από τη δεκαετία 1990, βρίσκεται σε εξέλιξη μια γενική συζήτηση σχετικά με την εδαφική συνοχή. Το 1999 το Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου (ΣΑΚΧ) ξεκίνησε μια διαδικασία που προετοίμαζε την έγκριση του 2007 της «Εδαφικής ατζέντας της Ευρωπαϊκής Ένωσης» από τους Υπουργούς της ΕΕ που είναι αρμόδιοι για το χωροταξικό σχεδιασμό και την αστική ανάπτυξη. Αυτά τα έγγραφα πολιτικής έδιναν μεγάλη έμφαση στο ρόλο που καλούταν να παίξει η εδαφική συνοχή στη διασφάλιση μιας αρμονικής, αειφόρου ανάπτυξης στην Ένωση. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανταποκρίθηκε θετικά στην εν λόγω προσέγγιση στην έκθεσή του για τη «Συνέχιση της εδαφικής ατζέντας και του Χάρτη της Λειψίας» (εισηγήτρια: Gisela Kallenbach), επαναλαμβάνοντας το αίτημά του για σαφή ορισμό της εδαφικής συνοχής στην επόμενη Πράσινη Βίβλο για την εδαφική συνοχή.
Στάδιο της συζήτησης για το μέλλον της πολιτικής συνοχής
Τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης για το μέλλον της πολιτικής συνοχής της ΕΕ παρουσιάζονται στην Πέμπτη Έκθεση Προόδου για την οικονομική και κοινωνική συνοχή. Η εν λόγω έκθεση προόδου αποτελείται από δύο μέρη. Το Κοινοβούλιο μπορεί να εγκρίνει τα βασικά συμπεράσματα της εν λόγω διαδικασίας διαβούλευσης (ως προς την οποία έχουν παραληφθεί περισσότερες από 100 εισηγήσεις). Τα εν λόγω συμπεράσματα ανταποκρίνονται εξ ολοκλήρου στις θέσεις που εγκρίθηκαν στην έκθεση του ΕΚ για την Τέταρτη Έκθεση Συνοχής (εισηγητής: Ambroise Guellec). Περιλαμβάνουν την απόρριψη κάθε προσπάθειας επανεθνικοποίησης και τη δέσμευση για μια ενιαία κοινοτική πολιτική που θα πρέπει να είναι επίσης σε θέση να αντιμετωπίζει προκλήσεις, όπως είναι η παγκοσμιοποίηση, η κλιματική και δημογραφική αλλαγή. Η έκθεση εκφράζει επίσης την πεποίθηση ότι η πολιτική αυτή πρέπει να καλύπτει όλες τις περιοχές της ΕΕ αντιπροσωπεύοντας προστιθέμενη αξία για κάθε μια και όχι μόνον για τις φτωχότερες περιφέρειες του στόχου σύγκλισης. Τονίζει επίσης την ανάγκη να δημιουργηθούν συνέργειες και να υπάρχει ολοκληρωμένη προσέγγιση μεταξύ των διαφόρων τομεακών πολιτικών για την επίτευξη των καλύτερων αποτελεσμάτων για την ανάπτυξη σε τοπικό επίπεδο.
Περιεχόμενο της Πράσινης Βίβλου της Επιτροπής
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τελικά ενέκρινε την Πράσινη Βίβλο για την εδαφική συνοχή στις 6 Οκτωβρίου 2008 με τον τίτλο «Μετατρέποντας την εδαφική πολυμορφία σε δύναμη». Η βίβλος δεν παρέχει ορισμό της «εδαφικής συνοχής». Αντιθέτως, ξεκινάει ευρείες διαβουλεύσεις με περιφερειακές, τοπικές αρχές, ενώσεις, ΜΚΟ, την κοινωνία των πολιτών με στόχο την προώθηση της κοινής αντίληψης για την εν λόγω νέα έννοια και τις επιπτώσεις της για τη μελλοντική περιφερειακή πολιτική της ΕΕ. Για την επίτευξη αυτού παρέχει έναν κατάλογο με συγκεκριμένες ερωτήσεις που καλύπτουν διαφορετικές πτυχές συμπεριλαμβανομένου ενός ορισμού. Οι εν λόγω δημόσιες διαβουλεύσεις λήγουν στο τέλος Φεβρουαρίου 2009.
Σύμφωνα με την Πράσινη Βίβλο, η εδαφική συνοχή διασφαλίζει την αρμονική ανάπτυξη όλων των περιφερειών της ΕΕ και ότι οι πολίτες της μπορούν να αξιοποιήσουν στο έπακρο τα εγγενή χαρακτηριστικά των εν λόγω περιφερειών. Η Πράσινη Βίβλος προτείνει ότι η πολυμορφία πρέπει στην πραγματικότητα να μεταμορφωθεί σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που συμβάλλει στην αειφόρο ανάπτυξη ολόκληρης της ΕΕ. Η βασική πρόκληση συνεπώς είναι να βοηθήσουμε τις περιφέρειες να αξιοποιήσουν τα πλεονεκτήματά τους. Για το σκοπό αυτό, η Πράσινη Βίβλος αναγνωρίζει ότι οι αποτελεσματικές λύσεις συχνά απαιτούν ολοκληρωμένη προσέγγιση και συνεργασία μεταξύ διαφορετικών εμπλεκόμενων αρχών και συμμετεχόντων. Κάνει επίσης ιδιαίτερη μνεία στην ανάγκη για βελτιωμένη διαχείριση της πολιτικής συνοχής για να καταστεί πιο ευέλικτη και ικανή να προσαρμοστεί στην καταλληλότερη κλίμακα της απαιτούμενης παρέμβασης.
Η Πράσινη Βίβλος επικεντρώνεται στην ανάγκη να διασφαλιστεί μια ισορροπημένη αστική-αγροτική ανάπτυξη και προτείνει τρόπους για αποτροπή της ερήμωσης και της άτακτης εξάπλωσης αστικών περιοχών. Επεξεργάζεται τρεις βασικές έννοιες, βάσει των οποίων πρέπει να αναπτυχθούν συγκεκριμένες δράσεις πολιτικής: συγκέντρωση, σύνδεση και συνεργασία:
v Η συγκέντρωση αποφέρει πλεονεκτήματα, όπως υψηλότερη παραγωγικότητα και δημιουργικότητα, αλλά και αρνητικές συνέπειες κυρίως αναφορικά με το περιβαλλοντικό κόστος, τη συμφόρηση, τις τιμές της γης και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Συνεπώς, η εδαφική συνοχή αφορά τη δημιουργία απολαβών που προέρχονται από τη συγκέντρωση αλλά και την αποφυγή υπερβολικών συγκεντρώσεων ανάπτυξης και την ευκολότερη πρόσβαση στα αυξανόμενα πλεονεκτήματα πολεοδομικών συγκροτημάτων σε όλες τις περιοχές.
v Η σύνδεση σηματοδοτεί την ανάγκη για κίνηση προς μια ενωμένη Ευρώπη που προσφέρει γρήγορη και αποδοτική πρόσβαση σε αγορές, υπηρεσίες και ανθρώπους. Η σύνδεση περιλαμβάνει τη μεταφορά, αλλά και υποδομές που υποστηρίζουν την αποτελεσματική λειτουργία της ενιαίας αγοράς – όπως τις υποδομές που εγγυώνται πρόσβαση στην υγεία και την εκπαίδευση, στο ευρυζωνικό διαδίκτυο ή στα ενεργειακά δίκτυα. Όλες αυτές οι συνδέσεις παραμένουν σήμερα ανομοιόμορφα κατανεμημένες στην Ένωση.
v Η συνεργασία ήταν πάντα σημαντικός πυλώνας για την πολιτική συνοχής. Η Πράσινη Βίβλος υποστηρίζει ότι πρέπει να γίνουν ακόμα περισσότερα προς αυτήν την κατεύθυνση για να αντιμετωπιστούν εκ φύσεως διασυνοριακά θέματα που κυμαίνονται από την μεταφορά ως το περιβάλλον. Η εν λόγω συνεργασία πρέπει να λαμβάνει χώρα σε πολλά επίπεδα και να περιλαμβάνει νέους εταίρους.
Η Επιτροπή αναγνωρίζει επίσης τις ιδιαίτερες αναπτυξιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τρία είδη περιοχών με συγκεκριμένα γεωγραφικά χαρακτηριστικά (βουνά, νησιά, αραιοκατοικημένες περιοχές) και εξετάζει αν απαιτούνται ειδικά μέτρα πολιτικής για να αντισταθμιστούν αυτά τα προβλήματα. Τέλος, η Επιτροπή επισημαίνει έναν αριθμό τομεακών πολιτικών της ΕΕ, που έχουν έντονες εδαφικές επιπτώσεις (π.χ. μεταφορές, ενέργεια, πρώτος πυλώνας της ΚΑΠ, απασχόληση, περιβαλλοντική πολιτική) που οδηγούν στη σημασία δημιουργίας συνεργιών μεταξύ τους.
Γενικές παρατηρήσεις του εισηγητή
Α. Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΒΙΒΛΟΣ
· Έγκριση μιας Πράσινης Βίβλου: Ο εισηγητής επιδοκιμάζει την έγκριση της Πράσινης Βίβλου για την εδαφική συνοχή, καθώς ανταποκρίνεται σε μακροχρόνιο αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Παρά το γεγονός ότι η Συνθήκη της Λισαβόνας δεν έχει επικυρωθεί ακόμα, και συνεπώς η «εδαφική συνοχή» δεν έχει θεμελιωθεί επί του παρόντος επισήμως, η εν λόγω Πράσινη Βίβλος παρέχει μια πρώτη ανάλυση για αυτήν την έννοια που θα αποτελέσει βασική προτεραιότητα για την Ένωση, μαζί με την οικονομική και κοινωνική συνοχή.
· Ορισμός: Η εν λόγω Πράσινη Βίβλος χαρακτηρίζεται, ωστόσο, από έλλειψη φιλοδοξίας ως προς το ότι δεν παρέχει συγκεκριμένο ορισμό αυτής της νέας έννοιας, όπως αναμενόταν αρχικά. Με συγκεκριμένους όρους, αυτό συνεπάγεται περαιτέρω καθυστέρηση στο να καταστεί λειτουργική η έννοια της «εδαφικής συνοχής». Πρέπει να τονιστεί ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανέμενε ότι από τις δημόσιες διαβουλεύσεις θα προκύψει σαφής ορισμός της εδαφικής συνοχής, ο οποίος θα είναι κοινώς αποδεκτός και κατανοητός από όλους τους συμμετέχοντες στον τομέα της περιφερειακής πολιτικής.
· Δημόσια διαβούλευση: Κατά αυτήν την έννοια, ο εισηγητής χαιρετίζει την έναρξη δημόσιας διαβούλευσης για την εδαφική συνοχή. Η επιτυχία αυτής της διαδικασίας συνδέεται άμεσα με την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή διαφορετικών δρώντων και της κοινωνίας των πολιτών στην εν λόγω συζήτηση. Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πρέπει να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο συμβάλλοντας αποτελεσματικά στην προώθηση της Πράσινης Βίβλου για την εδαφική συνοχή στους ευρωπαίους πολίτες.
· Εν αναμονή της έκδοσης της Λευκής Βίβλου: Ο εισηγητής πιστεύει ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να παραμείνει ακλόνητο στο αίτημα για έκδοση μιας Λευκής Βίβλου για την εδαφική συνοχή μετά το πέρας της διαδικασίας διαβούλευσης. Ο εισηγητής θεωρεί επίσης ότι η έκδοση μιας Λευκής Βίβλου θα μπορούσε να προετοιμάσει μόνο το έδαφος για τη μετάφραση της «εδαφικής συνοχής» σε συγκεκριμένες διατάξεις, που πρέπει να εισαχθούν στο επόμενο νομοθετικό πρόγραμμα για τα διαρθρωτικά ταμεία για την περίοδο προγραμματισμού μετά το 2013.
· Οικονομικές πτυχές: Ο εισηγητής συμφωνεί με την εξαίρεση από την παρούσα συζήτηση όλων των αναφορών στις επιπτώσεις του προϋπολογισμού και τις οικονομικές επιπτώσεις της εδαφικής συνοχής. Πιστεύει ότι η θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα πρέπει μάλλον να περιοριστεί στις πολιτικές πτυχές του νέου αυτού στόχου και να αναλογιστούμε μεταγενέστερα το αν, πώς ή σε ποιο βαθμό αυτή η νέα έννοια θα επηρεάσει τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο μετά το 2013.
Β. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ
Ανάλυση της νέας έννοιας: Ο εισηγητής πιστεύει ότι η εδαφική συνοχή είναι μια ξεχωριστή έννοια που πρέπει να παρέχει αισθητή προστιθέμενη αξία στην οικονομική και κοινωνική συνοχή. Οι τρεις συνιστώσες της συνοχής (οικονομική, κοινωνική και εδαφική) πρέπει να είναι συμπληρωματικές και να αλληλοενισχύονται, διατηρώντας όμως ταυτόχρονα τη δική τους χωριστή αποστολή σε μια μοναδική ενιαία έννοια. Συνεπώς, δεν πρέπει να υπάρχει ιεράρχηση μεταξύ αυτών των στόχων. Η τρέχουσα συζήτηση δεν πρέπει μόνο να επιχειρεί να καθορίσει την προστιθέμενη αξία της εδαφικής συνοχής και τα συγκεκριμένα προνόμια που αναμένεται να αποκομίσουν οι ευρωπαίοι πολίτες από την υλοποίησή του, αλλά και να εξετάσει το πώς αυτή η έννοια θα επικρατήσει στη μελλοντική περιφερειακή πολιτική της ΕΕ.
Απορρίπτοντας την προοπτική μιας ασύμμετρης Ευρώπης: Ο εισηγητής αισθάνεται ότι η αρμονική ανάπτυξη της Ένωσης θα συμβάλλει αποτελεσματικά στην προβολή του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος της οικονομίας της ΕΕ. Συνεπώς, η εδαφική συνοχή δύναται να ερμηνευτεί μόνο ως οριζόντια έννοια που ενισχύει συνολικά την ανάπτυξη της Ένωσης. Η πρόκληση είναι η επικέντρωση σε αποτελεσματικότερα μέσα που δύνανται να επιτύχουν αυτόν τον στόχο. Οι εργασίες του Δικτυακού Παρατηρητηρίου της Ευρωπαϊκής Χωροταξίας είναι ιδιαίτερα σημαντικές για αυτό το αποτέλεσμα, καθώς προσπαθεί να παρουσιάσει τις επιπτώσεις διαφορετικών αναπτυξιακών μοντέλων στην εδαφική ανάπτυξη της ΕΕ. Οι εργασίες αυτές πρέπει επίσης να οδηγήσουν στην κατάρτιση πρόσθετων ποιοτικών δεικτών για την αντιμετώπιση των εδαφικών ιδιαιτεροτήτων και τη στήριξη του σχεδιασμού και της εφαρμογής των αντίστοιχων επιτόπιων πολιτικών.
Οφέλη για τις μεταφορές στην Ένωση: Η ιδέα κατέστη ιδιαίτερα ελκυστική αναφορικά με τη δημιουργία κέντρων αριστείας σε χώρες της Ένωσης που είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική επιτυχία, την επιστημονική ανακάλυψη, την τεχνολογική καινοτομία και τις θέσεις εργασίας. Είναι σημαντικό να παρακινούμε σε μεγαλύτερο βαθμό την αλληλεπίδραση και τη μεταφορά γνώσης μεταξύ κέντρων και ομάδων έρευνας και καινοτομίας και των γύρω περιοχών τους. Τέτοια ακμάζοντα κέντρα πρέπει να παρέχουν προνόμια που κατανέμονται ομοιόμορφα στην επικράτεια της ΕΕ για να μεγιστοποιείται το αποτέλεσμα των επενδύσεων.
Αξιοποίηση του μεγαλύτερου δυναμικού κάθε περιφέρειας: Δεν υπάρχει ένα και μοναδικό μοντέλο ανάπτυξης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που θα μπορούσε να λειτουργεί ομοιόμορφα για όλες της περιφέρειές της. Η πολυμορφία της Ένωσης είναι πράγματι η δύναμή της. Είναι σημαντικό να καθορίσουμε τα πλεονεκτήματα κάθε ευρωπαϊκής περιφέρειας και να οικοδομήσουμε σε αυτά για να αυξήσουμε την ανταγωνιστικότητά τους και να εγγυηθούμε ανάπτυξη και ευημερία. Ο εισηγητής θεωρεί πολύ σημαντική προς αυτήν την κατεύθυνση τη συμβολή του πρώην Φιλανδού Πρωθυπουργού Esko Aho σε πρόσφατο άρθρο που δημοσίευσε στην εφημερίδα Financial Times (16/07/2008). Ο κ. Aho υποστηρίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται να επικεντρωθεί στη δημιουργία ομάδων τύπου «Silicon Valley» στην Ένωση. Είναι σημαντικό να επικεντρωθούμε σε λίγες υφιστάμενες ομάδες παρά να διασκορπίζουμε τα χρήματα εδώ και εκεί με περιορισμένες πιθανότητες επιτυχίας. Με άλλα λόγια, δεν έχουν όλες οι περιφέρειες το δυναμικό ή τους πόρους για να καταστούν κέντρο αριστείας. Αυτός δεν είναι ο στόχος που πρέπει να προσπαθούμε να επιτύχουμε. Η ΕΕ πρέπει να περιορίσει την προσέγγισή της προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ενίσχυση του στόχου Ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας: Η αναμφισβήτητη ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία του εν λόγω στόχου αποδείχτηκε ήδη υπεράνω κάθε αμφιβολίας. Η άμεση συμμετοχή περιφερειακών και τοπικών αρχών στον προγραμματισμό και την υλοποίηση σχετικών προγραμμάτων διασυνοριακής, διεθνικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας παρέχει ακόμα μία θετική ένδειξη για τη μελλοντική ανάπτυξη του εν λόγω στόχου της πολιτικής. Η σημασία της διασυνοριακής διάστασης και των σχετικών επιχειρησιακών προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας πρέπει επίσης να επισημαίνεται προς αυτήν την κατεύθυνση. Πρόκειται για επιτυχία της περιφερειακής πολιτικής της ΕΕ και πρέπει να τονωθεί σημαντικά για την ερχόμενη περίοδο προγραμματισμού.
Περιοχές με ιδιαίτερα γεωγραφικά χαρακτηριστικά: Η Πράσινη Βίβλος για την εδαφική συνοχή αναγνωρίζει τις ιδιαίτερες αναπτυξιακές προκλήσεις ειδικότερα για τρεις τύπους περιοχών: ορεινές, νησιωτικές και αραιοκατοικημένες περιοχές. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά από καιρό μια ολοκληρωμένη στρατηγική που θα έδινε τη δυνατότητα σε αυτές τις περιοχές να αντισταθμίσουν τα σοβαρά και μόνιμα φυσικά και δημογραφικά μειονεκτήματά τους. Συνεπώς, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ανάπτυξη αυτών των περιοχών για να διασφαλιστεί συγκεκριμένα η αρμονική ανάπτυξη της Ένωσης και η επίτευξη της «εδαφικής συνοχής». Ωστόσο, ο εισηγητής τονίζει ότι η εδαφική συνοχή παραμένει οριζόντια έννοια που αφορά όλες τις περιφέρειες της ΕΕ και δεν μπορεί να ερμηνευτεί ως νέα πολιτική για περιφέρειες με συγκεκριμένα γεωγραφικά χαρακτηριστικά.
Εδαφικές επιπτώσεις τομεακών κοινοτικών πολιτικών: Ο εισηγητής είναι απογοητευμένος, διότι το εν λόγω τμήμα της Πράσινης Βίβλου περιορίζεται στην καταλογογράφηση των πολιτικών της ΕΕ που έχουν ισχυρό εδαφικό αντίκτυπο χωρίς, ωστόσο, να θέτει την εδαφική συνοχή ως στόχο της προτεραιότητας ή προϋπόθεση για την ανάπτυξη αυτών των πολιτικών. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε ορισμένες περιστάσεις υποστήριξε την ανάγκη για ολοκληρωμένη προσέγγιση όλων των δράσεων και πολιτικών της ΕΕ. Αναφορικά με την πολιτική, μπορείτε να επιχειρηματολογήσετε ότι η εν λόγω ιδέα ανταποκρίνεται αποκλειστικά στην ανάγκη συντονισμού των εδαφικών επιπτώσεων όλων των τομεακών κοινοτικών πολιτικών σε μια δεδομένη επικράτεια. Ταυτόχρονα, ωστόσο, χρειάζεται να γίνει η εξής παρατήρηση: δίνοντας έμφαση στην εδαφική διάσταση άλλων τομεακών πολιτικών της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν προσπαθεί να μειώσει τη σημασία και την αυτονομία της περιφερειακής πολιτικής της ΕΕ. Αντιθέτως, ο στόχος μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης είναι η μεγιστοποίηση του αποτελέσματος διαρθρωτικών παρεμβάσεων στο έδαφος και προς όφελος ευρωπαίων πολιτών.
Εδαφική διαχείριση: Η Πράσινη Βίβλος θεωρεί μια βελτιωμένη εδαφική διαχείριση ως το κλειδί για επιτυχημένη μελλοντική εφαρμογή της πολιτικής συνοχής. Συνάγοντας συμπεράσματα από την έκθεση σχετικά με τη «Διακυβέρνηση και συνεργασία σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο και βάση για σχέδια στον τομέα της περιφερειακής πολιτικής» (εισηγήτρια: Jean Marie Beaupuy), που εγκρίθηκε από το ΕΚ στις 18 Σεπτεμβρίου 2008, ο εισηγητής τονίζει την ανάγκη για προώθηση ενός συστήματος πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και για καθορισμό του κατάλληλου εδαφικού επιπέδου στο οποίο θα ήταν αποτελεσματικότερη η παρέμβαση στα διαφορετικά στάδια σχεδιασμού και υλοποίησης του προγράμματος. Πρέπει να δοθεί η δέουσα προσοχή στη σημασία της δημιουργίας νέων εδαφικών συνεργασιών, που πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο όλων των συναφών αναλύσεων στην Πράσινη Βίβλο.
Περιοχές του στόχου μετάβασης: Ο εισηγητής επισημαίνει ότι η Επιτροπή, για πρώτη φορά, κάνει ειδική μνεία στην Πέμπτη Έκθεση Προόδου στις «Περιφέρειες του στόχου μετάβασης», οι οποίες τοποθετούνται μεταξύ των «Περιφερειών του στόχου σύγκλισης» και των «Περιφερειών του στόχου ανταγωνιστικότητας και απασχόλησης». Αυτό φαίνεται να είναι η πρώτη απόπειρα για να ασχοληθούμε ξεχωριστά με αυτές τις περιφέρειες που διαχωρίζονται τώρα ως «περιφέρειες που τελούν υπό καθεστώς σταδιακής ένταξης» και «περιφέρειες που τελούν υπό καθεστώς σταδιακής κατάργησης» μεταξύ των δύο στόχων. Ο εισηγητής υποστηρίζει πλήρως την εν λόγω προσέγγιση, στο πλαίσιο της εδαφικής συνοχής, όχι μόνο διότι προσφέρει σαφέστερη κατάσταση σε αυτές τις περιφέρειες, αλλά κυρίως ως αναγνώριση του γεγονότος ότι πρέπει να σχεδιαστεί και να τεθεί σε εφαρμογή ένα πιο ολοκληρωμένο σύστημα σταδιακής μεταβατικής βοήθειας σε περιφέρεις που σύντομα θα υπερβούν την οριακή τιμή του 75% ΑΕγχ.Π.
Η Πράσινη Βίβλος για την εδαφική συνοχή διευκρινίζει επίσης ορισμένα άλλα ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη, όπως πρόσβαση σε υπηρεσίες κοινής ωφέλειας ή δημιουργία πρόσθετων δεικτών για την καλύτερη παρακολούθηση χαρακτηριστικών και τάσεων στο πλαίσιο της εδαφικής συνοχής. Η έκθεση παρουσιάζει τις απόψεις του εισηγητή επί όλων αυτών των θεμάτων.
Συμπέρασμα
Η παρούσα έκθεση διατυπώνει ορισμένες εκτιμήσεις σχετικά με τις παρατηρήσεις της Επιτροπής και υποβάλει προτάσεις στην Επιτροπή, τα κράτη μέλη και τις περιφερειακές και τοπικές αρχές προκειμένου να προετοιμαστεί το έδαφος για την καλύτερη κατανόηση του χαρακτήρα της εδαφικής συνοχής καθώς και ως προς τις επιπτώσεις για όλα τα μέρη που εμπλέκονται στην ενσωμάτωση της εδαφικής διάστασης στην πολιτική συνοχής.
Ωστόσο, το πιο σημαντικό είναι ότι η έκθεση αναμένεται να παγιώσει τη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην πανευρωπαϊκή συζήτηση για την εδαφική συνοχή δεδομένου ότι η συζήτηση αυτή θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό μια ευρύτερη συζήτηση για το μέλλον της περιφερειακής πολιτικής και της πολιτικής συνοχής μετά το 2013 και τη διαμόρφωση των διαρθρωτικών ταμείων στην προσεχή περίοδο προγραμματισμού.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
|
Ημερομηνία έγκρισης |
12.2.2009 |
|
|
|
||
|
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας |
+: –: 0: |
50 1 0 |
||||
|
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Εμμανουήλ Αγγελάκας, Σταύρος Αρναουτάκης, Elspeth Attwooll, Rolf Berend, Jana Bobošíková, Victor Boştinaru, Wolfgang Bulfon, Giorgio Carollo, Bairbre de Brún, Gerardo Galeote, Iratxe García Pérez, Monica Giuntini, Ambroise Guellec, Pedro Guerreiro, Gábor Harangozó, Filiz Hakaeva Hyusmenova, Mieczysław Edmund Janowski, Gisela Kallenbach, Evgeni Kirilov, Miloš Koterec, Constanze Angela Krehl, Florencio Luque Aguilar, Jamila Madeira, Miguel Angel Martínez Martínez, Iosif Matula, Miroslav Mikolášik, Jan Olbrycht, Maria Petre, Markus Pieper, Giovanni Robusti, Wojciech Roszkowski, Bernard Soulage, Catherine Stihler, Margie Sudre, Oldřich Vlasák |
|||||
|
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Domenico Antonio Basile, Den Dover, Emanuel Jardim Fernandes, Lidia Joanna Geringer de Oedenberg, Stanisław Jałowiecki, Zita Pleštinská, Samuli Pohjamo, Christa Prets, Miloslav Ransdorf, Flaviu Călin Rus, Richard Seeber, László Surján, Iuliu Winkler |
|||||
|
Αναπληρωτές (άρθρο 178, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Wolf Klinz, Sepp Kusstatscher, Toine Manders |
|||||