SPRAWOZDANIE zawierające projekt zalecenia Parlamentu Europejskiego dla Rady w sprawie utrwalenia bezpieczeństwa i podstawowych wolności w Internecie

25.2.2009 - (2008/2160(INI))

Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych
Sprawozdawca: Stavros Lambrinidis

PROJEKT ZALECENIA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO DLA RADY

w sprawie utrwalenia bezpieczeństwa i podstawowych wolności w Internecie

(2008/2160(INI))

Parlament Europejski,

–   uwzględniając projekt zalecenia dla Rady, przedstawiony przez Stavrosa Lambrinidisa w imieniu grupy PSE, dotyczący wzmocnienia bezpieczeństwa i podstawowych wolności w Internecie (B6-0302/2008),

–   uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych, Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej[1], a w szczególności zawarte tam postanowienia dotyczące ochrony danych osobowych, wolności wypowiedzi, poszanowania sfery prywatnej i życia rodzinnego, jak również prawo do wolności i bezpieczeństwa,

–   uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 95/46/WE z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych[2], ramową decyzję Rady 2008/977/WSiSW z dnia 27 listopada 2008 r. w sprawie ochrony danych osobowych przetwarzanych w ramach współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych[3], dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/98/WE z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego[4], wniosek Komisji dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. zmieniającej dyrektywę 2002/22/WE w sprawie usługi powszechnej i praw użytkowników związanych z sieciami łączności elektronicznej, dyrektywę 2002/58/WE w sprawie przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 w sprawie współpracy w zakresie ochrony konsumentów (COM(2007)0698), uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/24/WE z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie zatrzymywania generowanych lub przetwarzanych danych w związku ze świadczeniem ogólnie dostępnych usług łączności elektronicznej lub udostępnianiem publicznych sieci łączności[5], a także opinię rzecznika generalnego z dnia 14 października 2008 r. w sprawie C-301/06 Irlandia v. Parlament i Rada,

–   uwzględniając ramową decyzję Rady 2005/222/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie ataków na systemy informatyczne[6], ramową decyzję Rady 2001/413/WSiSW z dnia 28 maja 2001 r. w sprawie walki z oszustwami i fałszerstwami dotyczącymi bezgotówkowych środków płatności[7], ramową decyzję Rady 2008/919/WSiSW z dnia 28 listopada 2008 r. zmieniającą ramową decyzję 2002/475/WSiSW w sprawie zwalczania terroryzmu[8], uwzględniając komunikat Komisji z dnia 22 maja 2007 r. pt. „W kierunku ogólnej strategii zwalczania cyberprzestępczości” (COM(2007)0267), a także ostatnie inicjatywy na rzecz wykrywania ciężkiej przestępczości i terroryzmu (takie jak projekt „Check the Web”),

-   uwzględniając prace prowadzone przez Radę Europy, Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) i Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ) zarówno w odniesieniu do zwalczania przestępczości i przestępczości elektronicznej, jak i ochrony podstawowych praw i wolności, w tym również w Internecie[9],

-   uwzględniając ostatnie orzeczenia sądów europejskich i krajowych trybunałów konstytucyjnych w tej dziedzinie, a w szczególności wyrok niemieckiego trybunału konstytucyjnego (Bundesverfassungsgericht), który uznał odrębne prawo do ochrony poufności i integralności systemów informatycznych[10],

-   uwzględniając art. 114 ust. 3 i art. 94 Regulaminu,

-   uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych oraz opinię Komisji Kultury i Edukacji (A6-0103/2009),

A. mając na uwadze, że rozwój Internetu dowodzi, iż staje się on niezastąpionym narzędziem promowania inicjatyw demokratycznych, nowym forum debaty politycznej (kampanie internetowe i głosowanie drogą elektroniczną), a także kluczowym instrumentem korzystania z wolności wypowiedzi na skalę światową (pisanie blogów) oraz prowadzenia działalności gospodarczej, jak również mechanizmem służącym wspieraniu umiejętności informatycznych i rozpowszechnianiu wiedzy (e-learning), mając na uwadze, że Internet zapewnia osobom ze wszystkich grup wiekowych większe możliwości komunikowania się z ludźmi z różnych części świata, ułatwiając zapoznawanie się z innymi kulturami, a co za tym idzie zrozumienie innych ludzi i kultur; mając na uwadze, że Internet zwiększył także różnorodność źródeł informacji dostępnych dla obywateli, którzy obecnie mogą zapoznawać się z informacjami z różnych części świata,

B.  mając na uwadze, że rządy oraz organizacje i instytucje interesu publicznego powinny zapewnić właściwe ramy regulacyjne i odpowiednie środki techniczne, aby umożliwić obywatelom czynny i skuteczny udział w procedurach administracyjnych za pośrednictwem usług administracji elektronicznej,

C. mając na uwadze, że Internet nadaje pełne znaczenie definicji swobody wypowiedzi, zapisanej w art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, zwłaszcza jeżeli chodzi o pokonywanie granic,

D. mając na uwadze, że przejrzystość, poszanowanie prywatności i atmosferę zaufania wśród zainteresowanych stron należy uważać za elementy niezbędne do powstania trwałej wizji bezpieczeństwa w Internecie,

E.  mając na uwadze, że w Internecie wolność wypowiedzi i prywatność mogą być zwiększone, jak i bardziej narażone na ingerencje i ograniczenia ze strony podmiotów prywatnych i publicznych,

F.  mając na uwadze, że dzięki wolności, jaką gwarantuje Internet, wykorzystuje się go również jako miejsce rozpowszechniania przesłań charakteryzujących się przemocą, takich jak nawoływanie do ataków terrorystycznych, jak również tworzenie stron internetowych, które mogą wyraźnie prowokować do opartych na nienawiści działań przestępczych, a także mając na uwadze, że szeroko rozumiane zagrożenie przestępczością w cyberprzestrzeni, skierowane przeciwko osobom indywidualnym (w tym dzieciom) i sieciom, nasiliło się na świecie,

G. mając na uwadze, że przestępstwa te należy skutecznie i zdecydowanie zwalczać, nie naruszając podstaw wolnego i otwartego charakteru Internetu,

H. mając na uwadze, że w społeczeństwie demokratycznym to obywatele mają prawo obserwować i osądzać działania i opinie swoich rządów, a także prywatnych firm świadczących im usługi oraz mając na uwadze, że technologicznie zaawansowane techniki monitorowania, niejednokrotnie w połączeniu z brakiem odpowiednich gwarancji prawnych dotyczących granic ich stosowania, coraz bardziej podważają tę zasadę,

I.   mając na uwadze, że jednostki mają prawo do swobodnej wypowiedzi w Internecie (np. za pomocą treści tworzonych przez użytkowników, blogów, społeczności internetowych); mając również na uwadze, że dzięki wyszukiwarkom i dostawcom usług internetowych uzyskanie informacji na przykład o innych osobach stało się znacznie łatwiejsze; mając jednak na uwadze, że w niektórych sytuacjach jednostki chciałyby usunąć informacje przechowywane w takich bazach danych; mając zatem na uwadze, że przedsiębiorstwa muszą być w stanie zagwarantować możliwość usunięcia danych osobowych z baz danych;

J.   mając na uwadze, że gwałtowny postęp technologiczny w coraz większym stopniu pozwala na niejawne monitorowanie poczynań obywateli w Internecie, niemożliwe do wykrycia przez jednostkę, oraz mając na uwadze, że samo istnienie technologii monitoringowych nie usprawiedliwia automatycznie ich stosowania oraz mając na uwadze, że nadrzędny interes ochrony podstawowych praw obywateli powinien określać granice i dokładne okoliczności korzystania z takich technologii przez władze publiczne lub przedsiębiorstwa; mając na uwadze, że zwalczanie przestępczości internetowej i zagrożeń dla otwartego społeczeństwa demokratycznego stwarzanych przez osoby i organizacje wykorzystujące Internet, by narazić na szwank prawa obywateli, nie może oznaczać, że państwa członkowskie mogą przypisywać sobie prawo do przechwytywania i monitorowania całego przesyłu danych w Internecie mającego miejsce na ich terytorium, niezależnie od tego, czy dotyczy to ich własnych obywateli, czy przesyłu danych z zagranicy; mając na uwadze, że zwalczanie przestępczości musi być proporcjonalne do charakteru przestępstw;

K. mając na uwadze, że kradzież tożsamości i oszustwa dotyczące tożsamości stanowią rosnący problem, z którego władze, indywidualni obywatele i firmy dopiero zaczynają zdawać sobie sprawę, co powoduje poważne obawy dotyczące bezpieczeństwa w odniesieniu do nasilającego się wykorzystywania Internetu do wielu celów, w tym handlu poufnymi informacjami i ich wymiany,

L.  z uwagi na fakt, iż mając do czynienia z prawami takimi jak swoboda wypowiedzi lub poszanowanie sfery prywatnej, ograniczenia w korzystaniu z tych praw mogą mieć miejsce z nakazu władz publicznych, jeżeli są zgodne z prawem, konieczne, proporcjonalne i właściwe w społeczeństwie demokratycznym,

M. mając na uwadze, że w Internecie istnieje przepaść uprawnień i wiedzy pomiędzy firmami i instytucjami rządowymi z jednej strony a indywidualnymi użytkownikami z drugiej strony; mając na uwadze, że w związku z tym należy zainicjować debatę na temat niezbędnych granic „zgody”, zarówno w odniesieniu do danych, o których ujawnienie przedsiębiorstwa i rządy mogą zwrócić się do użytkownika, jak i tego, ile osoba prywatna powinna być zobowiązana ujawnić ze swojej prywatności oraz w zakresie innych praw podstawowych w celu otrzymania pewnych usług internetowych lub innych przywilejów,

N. mając na uwadze, że z uwagi na swój globalny, otwarty i demokratyczny charakter Internet jest z zasady wolny, co jednak nie wyklucza potrzeby refleksji (na szczeblu krajowym i międzynarodowym, jak również na forum publicznym i prywatnym) nad sposobem poszanowania i ochrony podstawowych swobód użytkowników Internetu i ich bezpieczeństwa,

O. mając na uwadze, że wśród licznych praw podstawowych naruszanych w świecie Internetu znajdują się m.in. poszanowanie prywatności (w tym prawo do trwałego usunięcia osobistego śladu cyfrowego), ochrony danych, wolności wypowiedzi, słowa i zrzeszania się, wolności prasy, wypowiedzi politycznej i udziału, niedyskryminacji i kształcenia; mając na uwadze, że treść takich praw, w tym ich obszar zastosowania i zakres, zapewniany poziom ochrony oraz zakaz ich naruszania powinny regulować przepisy dotyczące ochrony praw człowieka i praw podstawowych zagwarantowane w konstytucjach państw członkowskich, umowach międzynarodowych dotyczących praw człowieka, w tym Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, oraz ogólne zasady prawa wspólnotowego i Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i/lub inne właściwe przepisy prawa krajowego, międzynarodowego i wspólnotowego w ramach ich obszarów zastosowania,

P.  mając na uwadze, że wszystkie podmioty zaangażowane i aktywne w Internecie powinny przyjąć na siebie spoczywającą na nich odpowiedzialność i zaangażować się na forach, gdzie omawiane są ważne i niecierpiące zwłoki kwestie odnoszące się do działalności w Internecie, aby szukać wspólnych rozwiązań i promować je,

Q. mając na uwadze, że analfabetyzm elektroniczny będzie nowym rodzajem analfabetyzmu w XXI w.; mając na uwadze, że zagwarantowanie wszystkim obywatelom dostępu do Internetu oznacza wobec tego gwarancję dostępu do szkolnictwa dla wszystkich obywateli, a także mając na uwadze, że władze lub prywatne przedsiębiorstwa nie powinny takiego dostępu odmawiać; mając na uwadze, że dostępu takiego nie należy nadużywać w ramach działalności sprzecznej z prawem; mając na uwadze, że należy koniecznie zająć się pojawiającymi się kwestiami, takimi jak neutralność sieci, interoperacyjność, globalna dostępność wszystkich połączeń internetowych oraz korzystanie z otwartych formatów i standardów,

R.  mając na uwadze, że infrastruktura techniczna i protokoły internetowe nie wspierają jeszcze w pełni międzynarodowego, wielokulturowego, a zwłaszcza wielojęzycznego charakteru Internetu,

S.  mając na uwadze, że w trwającym procesie związanym z „Internetową kartą praw” jest istotne, aby wziąć pod uwagę wszystkie właściwe badania i przedsięwzięcia w tej dziedzinie, w tym ostatnie badania Unii na ten temat[11],

T.  mając na uwadze, że działalność gospodarcza jest ważna dla dalszego dynamicznego rozwoju Internetu, a zapewnienie jej opłacalności wymaga uczciwej konkurencji i ochrony praw własności intelektualnej, zgodnie z wymogiem konieczności, proporcjonalności i adekwatności,

U. mając na uwadze, że należy utrzymać właściwą równowagę między ponownym wykorzystaniem informacji sektora publicznego, co daje niespotykane możliwości eksperymentowania i wymiany w dziedzinie kreatywności i kultury, a ochroną praw do własności intelektualnej,

V. mając na uwadze, że na całym świecie rządy wywierają coraz większą presję na przedsiębiorstwa z sektora technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT), wymagając przestrzegania krajowych przepisów i polityk w sposób, który może być sprzeczny z uznanymi na szczeblu międzynarodowym prawami człowieka, jakimi są wolność wypowiedzi i ochrona prywatności; mając na uwadze, że podjęto konstruktywne działania, między innymi przez grupę złożoną z wielu zainteresowanych stron, w tym przedsiębiorstw, organizacji społeczeństwa obywatelskiego (między innymi grup działających na rzecz praw człowieka i wolności prasy), inwestorów i przedstawicieli środowisk naukowych, która opracowała podejście oparte na współpracy mające na celu ochronę i zwiększanie wolności wypowiedzi i ochronę prywatności w sektorze ITC oraz utworzyła inicjatywę „Global Network Initiative” (GNI)[12],

W. mając na uwadze, że rygorystyczne przepisy dotyczące ochrony danych leżą w sferze zainteresowań UE i jej obywateli, a punkt 2 preambuły dyrektywy 95/46/WE dotyczącej ochrony danych wyraźnie stanowi, że rozwiązania technologiczne (tzn. systemy przetwarzania danych) „są tworzone po to, aby służyły człowiekowi” i muszą „szanować ich podstawowe prawa i wolności, szczególnie prawo do prywatności, oraz przyczyniać się do postępu gospodarczego i społecznego, rozwoju handlu oraz dobrobytu jednostek”,

1.   występuje do Rady z następującymi zaleceniami:

Pełny i bezpieczny dostęp do Internetu dla wszystkich

a)   zaleca podejmowanie wysiłków w celu uczynienia z Internetu ważnego narzędzia wzmacniającego pozycję jego użytkowników oraz stworzenia warunków umożliwiających rozwój inicjatyw oddolnych oraz demokracji elektronicznej przy jednoczesnym zagwarantowaniu istotnych zabezpieczeń, gdyż w dziedzinie tej mogą się pojawić nowe formy kontroli i cenzury; wolność i ochrona sfery prywatnej użytkowników Internetu powinna być rzeczywistością, a nie iluzją;

b)   uznaje, że Internet może stanowić niezwykłą szansę wzmocnienia aktywnego obywatelstwa oraz że w związku z tym dostęp do sieci i treści jest jednym z kluczowych elementów; zaleca pracę nad tą kwestią w oparciu o założenie, że każdy ma prawo być częścią społeczeństwa informacyjnego oraz że instytucje i zainteresowane podmioty na wszystkich szczeblach ponoszą ogólną odpowiedzialność za wspomaganie tego rozwoju[13] oraz że należy stawić czoła dwóm nowym wyzwaniom wieku elektronicznego w postaci analfabetyzmu elektronicznego i wykluczenia z procesów demokratycznych[14];

c)    apeluje do państw członkowskich, aby zareagowały na rosnące zapotrzebowanie społeczeństwa na informacje i znalazły sposoby zapewnienia większej przejrzystości w procesie decyzyjnym poprzez zwiększenia dostępu obywateli do informacji przechowywanych przez rządy w celu umożliwienia obywatelom wykorzystania tych informacji; wzywa do stosowania tej samej zasady w odniesieniu do posiadanych przez nią informacji;

d) zaleca, by przy współpracy z innymi podmiotami, zadbać o nietraktowanie bezpieczeństwa, wolności wypowiedzi i ochrony prywatności, a także otwartości Internetu jako konkurujących ze sobą celów, lecz realizować je jednocześnie w ramach całościowej wizji stanowiącej stosowną odpowiedź na te wszystkie wyzwania;

e)    domaga się gwarancji, że przysługujące nieletnim środki ochrony, zapisane w Konwencji ONZ o prawach dziecka i odzwierciedlone w prawodawstwie UE, znajdą pełne odzwierciedlenie we wszystkich właściwych działaniach, instrumentach i decyzjach odnoszących się do wzmocnienia bezpieczeństwa i wolności w Internecie;

Jednoznaczne zobowiązanie do zwalczania przestępczości w cyberprzestrzeni

f)    wzywa prezydencję Rady i państwa członkowskie do rozważenia i opracowania kompleksowej strategii na rzecz zwalczania cyberprzestępczości, zgodnie między innymi z konwencją Rady Europy w sprawie cyberprzestępczości, uwzględniającej sposoby rozwiązania problemu kradzieży tożsamości i oszustw na szczeblu UE we współpracy zarówno z dostawcami usług internetowych, jak i z organizacjami użytkowników, a także z organami policji zajmującymi się przestępczością informatyczną oraz do przedłożenia wniosku dotyczącego sposobu tworzenia kampanii informacyjnych i zapobiegania takiej przestępczości przy jednoczesnym zapewnianiu, by użytkowanie Internetu było bezpieczne i nieodpłatne dla ogółu użytkowników; wzywa do utworzenia unijnego działu pomocy ofiarom kradzieży tożsamości i oszustw dotyczących tożsamości;

g)   zachęca do refleksji na temat niezbędnej współpracy w tej dziedzinie między podmiotami publiczno-prywatnymi oraz na temat wzmocnienia współpracy dotyczącej egzekwowania prawa, wraz z odpowiednim szkoleniem dla organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, w tym szkoleniem na temat ochrony praw podstawowych; uznaje potrzebę wspólnej odpowiedzialności oraz korzyści ze współregulacji i samoregulacji stanowiących skuteczną alternatywę lub instrumenty uzupełniające w stosunku do tradycyjnego prawodawstwa;

h)    zaleca zapewnienie, by prace podjęte w ramach projektu kontroli sieci internetowej („Check the Web”) i niedawne inicjatywy mające na celu poprawę przepływu informacji na temat przestępczości w sieci, w tym poprzez utworzenie krajowych platform ostrzegawczych oraz europejskiej platformy ostrzegawczej służących rejestrowaniu wykroczeń popełnianych w Internecie (utworzenie europejskiej platformy poświęconej przestępczości w sieci przez Europol), były konieczne, proporcjonalne i właściwe, a także by towarzyszyły im wszelkie niezbędne zabezpieczenia;

i)    zaleca wspieranie programów ochrony dzieci i kształcenia ich rodziców zgodnie z postanowieniami prawa UE w odniesieniu do nowych zagrożeń elektronicznych, a także przedstawienie oceny wpływu i skuteczności już istniejących programów; w działaniach tych szczególny nacisk należy kłaść na gry internetowe, które skierowane są przede wszystkim do dzieci i młodzieży;

j)    zachęca wszystkich producentów komputerów z UE do fabrycznego instalowania łatwego aktywacji oprogramowania służącego ochronie dzieci;

k)   zaleca przyjęcie dyrektywy w sprawie środków prawa karnego mającej na celu egzekwowanie praw do własności intelektualnej, w oparciu o ocenę zasadności i proporcjonalności dyrektywy w świetle współczesnych badań w zakresie innowacyjności, i jednocześnie, w ramach dążenia do realizacji tego celu, zakazującej systematycznego monitorowania i nadzoru poczynań wszystkich użytkowników Internetu oraz gwarantującej proporcjonalność kar i popełnianych wykroczeń; w związku z tym zaleca poszanowanie wolności wypowiedzi i stowarzyszania się indywidualnych użytkowników oraz zwalczanie zachęt do nadużyć w cyberprzestrzeni dotyczących praw do własności intelektualnej, w tym również pewnych nadmiernych ograniczeń dostępu wprowadzanych przez samych posiadaczy praw do własności intelektualnej;

l)    domaga się gwarancji, że wyrażanie w Internecie kontrowersyjnych opinii na tematy polityczne nie będzie podlegać odpowiedzialności karnej;

m)   zaleca zapewnienie, by prawo dziennikarzy i mediów do zbierania i rozpowszechniania informacji dla celów informowania opinii publicznej nie było ograniczane, a jego wykonywanie nie podlegało karze zgodnie z jakimikolwiek przepisami lub stosowanymi praktykami;

Ciągła czujność w odniesieniu do bezwzględnej ochrony i intensywnego promowania podstawowych swobód w Internecie

n)   uważa, że „tożsamość cyfrowa” w coraz większym stopniu staje się integralną częścią naszego ego i w związku z tym zasługuje na stosowną i skuteczną ochronę przed ingerencją zarówno podmiotów prywatnych, jak i publicznych – tym samym należy określić i chronić zbiór danych właściwych „tożsamości cyfrowej” osoby, a wszystkie jego elementy należy uznać za niezbywalne prawa osobiste i nieekonomiczne; zaleca zwrócenie należytej uwagi na znaczenie anonimowości, pseudonimowości i kontroli przepływu informacji dla prywatności, a także na fakt, iż użytkownicy powinni dysponować skutecznymi środkami służącymi do jej ochrony oraz wiedzą na ich temat, na przykład dzięki rozmaitym dostępnym technologiom na rzecz ochrony prywatności (PET);

o)    zaleca zapewnienie, że państwa członkowskie, które przechwytują dane i monitorują ich przepływ – bez względu na to, czy mowa o przepływie danych dotyczących ich obywateli, czy o przepływie danych z zagranicy - robią to stosując się ścisłych warunków i środków ostrożności przewidzianych przez prawo; zaleca wezwanie państw członkowskich do zapewnienia, by przeszukiwanie zdalne, o ile przewidziane prawem krajowym, prowadzono w oparciu o ważny nakaz przeszukania wydany przez właściwe władze sądowe; należy zauważyć, że uproszczone procedury przeszukiwania zdalnego w porównaniu z przeszukiwaniem bezpośrednim są niedopuszczalne, gdyż naruszają zasadę państwa prawa i prawo do prywatności;

p)   dostrzega niebezpieczeństwo, jakie kryje się w niektórych formach nadzoru i kontroli Internetu, których celem jest również śledzenie każdego „cyfrowego” kroku użytkownika oraz utworzenie na tej podstawie jego profilu i przyznanie mu „punktów”; tego rodzaju techniki należy zawsze poddawać ocenie obejmującej konieczność i proporcjonalność ich stosowania w kontekście celów, które się dzięki nim realizuje; podkreśla potrzebę głębszej świadomości i przyzwolenia użytkowników w odniesieniu do czynności podejmowanych przez nich w sieci elektronicznej, związanych z wymianą danych osobowych (np. w przypadku społeczności internetowych);

q)   wzywa państwa członkowskie do zidentyfikowania wszystkich podmiotów nadzorujących sieć oraz do przygotowania powszechnie dostępnego sprawozdania rocznego w sprawie nadzoru sieci przy zagwarantowaniu zgodności z prawem, proporcjonalności i przejrzystości;

r   zaleca zbadanie i wprowadzenie ograniczeń dotyczących „przyzwolenia”, o które władze lub prywatne przedsiębiorstwa mogą się zwrócić do użytkowników lub do udzielenia którego mogą ich skłonić w celu częściowej rezygnacji z prywatności, gdyż porównanie pozycji negocjacyjnej i wiedzy użytkowników prywatnych i takich instytucji charakteryzuje się oczywistym brakiem równowagi;

s)    zaleca ścisłe ograniczenie, określenie i uregulowanie przypadków, w których organy rządowe mogą zażądać od prywatnej firmy internetowej ujawnienia danych, oraz dodatkowe zapewnienie, by ich wykorzystywanie przez rządy podlegało najściślejszym standardom ochrony danych; zaleca ustanowienie skutecznej kontroli i oceny tego procesu;

t)    podkreśla znaczenie umożliwienia użytkownikom Internetu zwiększenia ich prawa do nieodwracalnego usunięcie ich danych osobowych umieszczonych na stronach internetowych lub jakichkolwiek nośnikach danych osób trzecich; zaleca zagwarantowanie, że dostawcy usług internetowych, dostawcy usług e-handlu oraz usług społeczeństwa informacyjnego uszanują decyzje użytkowników; zaleca, aby państwa członkowskie zagwarantowały skuteczne egzekwowanie prawa obywateli do dostępu do ich danych osobowych, w tym, w stosownych przypadkach, do wykreślenia takich danych lub ich usunięcia ze stron internetowych;

      u)      potępia rządową cenzurę treści, których można poszukiwać w zasobach Internetu, zwłaszcza jeżeli takie ograniczenia mogłyby osłabiać wypowiedzi polityczne;

v)   zaleca wezwanie państw członkowskich do zadbania o to, aby wolność wypowiedzi nie podlegała arbitralnym ograniczeniom natury publicznej lub prywatnej, oraz do unikania wszelkich środków legislacyjnych lub administracyjnych, które mogłyby osłabiać wolność słowa we wszelkich jej przejawach;

w)  przypomina, że transfer danych osobowych do krajów trzecich musi się odbywać zgodnie z postanowieniami między innymi dyrektywy 95/46/WE oraz decyzji ramowej 2008/977/WSiSW;

x) zwraca uwagę na fakt, że rozwój tzw. „Internetu przedmiotów” i wykorzystywanie systemów identyfikacji radiowej (RFID) nie powinny zepchnąć na drugi plan ochrony danych i praw obywateli;

y)   zaleca wezwanie państw członkowskich do właściwego stosowania dyrektywy 95/46/WE w sprawie danych osobowych w odniesieniu do Internetu; zaleca przypomnienie państwom członkowskim, że dyrektywa ta, a w szczególności art. 8, ma zastosowanie bez względu na rodzaj technologii wykorzystywanej do przetwarzania danych osobowych oraz że w dyrektywie tej wzywa się państwa członkowskie do zapewnienia prawa do korzystania ze środków prawnych i odszkodowania za naruszenie jej przepisów (art. 22, 23 i 24);

(z)  zaleca włączenie podstawowych zasad „internetowej karty praw” do procesu badawczo-rozwojowego dotyczącego narzędzi i programów związanych z Internetem oraz promowanie zasady poszanowania prywatności od samego początku (ang. privacy by design), zgodnie z którą wymogi dotyczące prywatności i ochrony danych należy wprowadzać na jak najwcześniejszym etapie cyklu życia nowych technologii, celem zapewnienia korzystnego środowiska obywatelom jako użytkownikom;

za)  zaleca wspieranie i postulowanie czynnego uczestnictwa Europejskiego Inspektora Ochrony Danych i Grupy Roboczej Art. 29 w opracowywaniu wspólnotowego prawodawstwa dotyczącego działalności internetowej o potencjalnym wpływie na ochronę danych;

zb)  zaleca wezwanie Komisji do przeprowadzenia gruntownego badania reklam internetowych pod kątem ich związku z prywatnością;

Przedsięwzięcia międzynarodowe

zc)  należy wezwać wszystkich dostawców usług internetowych do zaangażowania się w trwający proces tworzenia „internetowej karty praw”, który opiera się na istniejących prawach podstawowych, wspiera ich egzekwowanie i pomaga rozpoznać kształtujące się zasady; w związku z tym dynamiczna koalicja wokół internetowej karty praw powinna odgrywać rolę przewodnią;

zd)  w tym kontekście należy zadbać o podjęcie inicjatywy obejmującej wiele zainteresowanych stron i wiele szczebli oraz opartej na procesie, a także o rozważenie możliwości połączenia inicjatyw globalnych i lokalnych w celu określenia i ochrony praw użytkowników Internetu, co zagwarantuje zasadność i akceptację procesu oraz odpowiedzialność zań;

ze)   przyznaje, że globalny i otwarty charakter Internetu wymaga globalnych standardów ochrony danych, bezpieczeństwa i wolności słowa; w tym kontekście wzywa państwa członkowskie do podjęcia inicjatywy na rzecz opracowania takich standardów; z zadowoleniem przyjmuje rezolucję w sprawie pilnej potrzeby chronienia prywatności w świecie bez granic i opracowania wspólnego wniosku celem ustalenia międzynarodowych standardów ochrony prywatności i danych osobowych, przyjętego na 30. międzynarodowej konferencji rzeczników ochrony danych i prywatności zorganizowanej w Strasburgu, w dniach 15-17 października 2008 r.; zaleca wezwanie wszystkich interesariuszy z UE (prywatnych, jak i państwowych) do uczestnictwa w tych rozważaniach;

zf) zaleca podkreślenie znaczenia utworzenia prawdziwej internetowej e-agory, w ramach której obywatele państw Unii mogą prowadzić bardziej interaktywną dyskusję z podmiotami stanowiącymi prawo i innymi instytucjonalnymi interesariuszami;

zg)  należy zachęcać UE do aktywnego udziału w różnych forach międzynarodowych zajmujących się globalnymi i lokalnymi aspektami Internetu, takich jak Forum Zarządzania Internetem (Internet Governance Forum – IGF);

zh)  zaleca uczestnictwo wszystkich zainteresowanych podmiotów UE w procesie tworzenia europejskiego forum IGF, które dokonałoby bilansu doświadczeń zgromadzonych przez krajowe fora IGF, funkcjonowało jako partner na szczeblu regionalnym i skuteczniej prezentowało kwestie ogólnoeuropejskie, stanowiska i obawy w mających powstać międzynarodowych forach IGF;

o

o o

2.   zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszego zalecenia Radzie oraz przedstawienia go do wglądu Komisji.

• [1]  Dz.U. C 364 z 18.12.2000, s. 1.
• [2]  Dz.U. L 281 z 23.11.95, s. 31.
• [3]  Dz.U. L 350 z 30.12.08, s. 60.
• [4]  Dz.U. L 345 z 31.12.03, s. 90.
• [5]  Dz.U. L 105 z 21.6.2006, s. 54.
• [6]  Dz.U. L 69 z 16.3.2005, s. 67.
• [7]  Dz.U. L 149 z 02.06.01, s. 1.
• [8]  Dz.U. L 330 z 09.12.08, s. 21.
• [9]  Przykłady: konwencja Rady Europy o przestępczości w cyberprzestrzeni z dnia 23 listopada 2001 r.; konwencja Rady Europy o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych z dnia 28 stycznia 1981 r.
• [10]  BVerfG, 1 BvR 370/07, 27.2.2008, Absatz-Nr. (1 - 333). http://www.bverfg.de/entscheidungen/rs20080227_1bvr037007.html
• [11] ¹ See also http://www.europarl.europa.eu/activities/committees/studiesCom/searchPerform.do, Ostatnie badanie zatytułowane „Zwiększenie bezpieczeństwa i podstawowych swobód w sieci - polityka UE na rzecz walki z cyberprzestępczością” proponuje między innymi przyjęcie niewiążącej Internetowej karty praw.
• [12]  http://www.globalnetworkinitiative.org/index.php.
• [13]  Por. z konstytucją Grecji i jej ustępem 5A.
• [14]  W dokumencie Rady Europy z dnia 17 września 2008 r. na temat Internetu jako niezwykle ważnego źródła zasobów dla wszystkich zainteresowanych („Internet – a critical resource for all”) podkreśla się również, że „zagwarantowanie i promowanie sprawiedliwości i partycypacji w odniesieniu do Internetu stanowi bardzo ważny krok, jeżeli chodzi o postępy w dziedzinie ogólnie pojmowanej sprawiedliwości i partycypacji w całym społeczeństwie”.

UZASADNIENIE

Prawa podstawowe w Internecie – poprawa sytuacji i zagrożenia

Żyjemy w czasach, w których każdy od władz po policję, przedsiębiorstwa prywatne, a nawet przestępców, poszukuje możliwie najpełniejszego dostępu do naszych prywatnych danych elektronicznych. W szczególności Internet oferuje niegdyś niewyobrażalny dostęp do szczegółów naszego życia prywatnego; nawet zwykłe kliknięcie myszką w obrębie strony internetowej generuje dane, które potencjalnie mogą być użyte lub nadużywane przez osoby zajmujące się marketingiem, służby wywiadowcze lub złodziei tożsamości.

Dlatego zagwarantowanie ochrony podstawowego prawa do prywatności w Internecie jest jednym z najpilniejszych zadań, postawionych przed nami jako prawodawcami. Jest to również jedno z najtrudniejszych wyzwań etycznych, prawnych, technicznych i politycznych, z jakimi kiedykolwiek spotkało się nasze społeczeństwo.

Dla wszystkich jest jasnym, że Internet może być narzędziem poszerzającym zakres naszych praw podstawowych, dostarczając nam nieograniczonych informacji oraz angażując nas w życie zarówno jednostek jak i społeczności na całym świecie. Jednak z jakiegoś powodu znacznie mniejszą uwagę przywiązuje się do faktu, że Internet stanowi ogromne zagrożenie dla naszych praw podstawowych, potencjalnie wystawiając nas na zgubną inwigilację, jednocześnie służąc jako narzędzie przestępcom, a nawet terrorystom. Najtrudniej jest ująć Internet w ramy prawne w taki sposób, aby korzystać z jego zalet przy jednoczesnym ograniczaniu bardzo realnych i poważnych zagrożeń związanych z jego nadużywaniem. Właściwą ocenę komplikuje szczególny charakter Internetu, będącego zdecentralizowaną, zarządzaną przez użytkownika siecią, której nie kontroluje żadna władza i która pokonuje prawie wszystkie granice.

Z tego względu celem niniejszego sprawozdania jest zwrócenie większej uwagi na metody ochrony oraz promowania podstawowych wolności jednostek online. Wśród najważniejszych elementów naszej reakcji na tę sytuację powinny się znaleźć:

– zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron;

– działania na wielu szczeblach, wykorzystywanie istniejących krajowych, regionalnych i międzynarodowych instrumentów oraz obserwowanie, w jaki sposób są one stosowane we współczesnej praktyce legislacyjnej;

– wymiana sprawdzonych wzorców postępowania; oraz

– odpowiedź na potrzeby i problemy różnego rodzaju użytkowników Internetu oraz związane z wieloma (wciąż rozwijającymi się) rodzajami czynności podejmowanych online.

Nasze działania skupiają się na uzyskaniu odpowiedniej równowagi pomiędzy prywatnością a bezpieczeństwem. Będzie to wymagać ciągłej kontroli oraz dostosowań, pozwalających dotrzymać kroku niepohamowanemu rozwojowi technologii. Należy uważnie rozważyć kwestie związane z bezpieczeństwem wszelkiego rodzaju, od bezpieczeństwa narodowego po bezpieczeństwo i niezawodność naszych sieci, osobiste bezpieczeństwo jednostek, gdy dzielą się swoimi danymi w sieci. Jeżeli zapewnienie bezpieczniejszego Internetu jest uzasadnionym celem dla naszych społeczeństw, należy zająć się kwestią technik inwigilacji i monitoringu oraz ograniczyć takie praktyki, ponieważ mogą one zagrażać naszym podstawowym wolnościom, szczególnie jeżeli chodzi o konieczność ich stosowania, ich proporcjonalność oraz skuteczność. Elastyczność, łatwość dostosowywania oraz niezawodność powinny być cechami charakterystycznymi wszelkich przepisów oraz programów, nad którymi pracujemy, pozwalając nam zawsze o krok wyprzedzić rozwijającą się technologię.

Internet może również w znaczny sposób wpłynąć na poprawę innych praw podstawowych takich jak wolność wypowiedzi, wolność działalności politycznej i zrzeszania się, w równie łatwy jednak sposób może te prawa podkopywać. Ostatnio poddano debacie inicjatywę legislacyjną dotyczącą monitorowania wypowiedzi w Internecie, której celem było przeciwdziałanie atakom terrorystycznym. Jest to klasyczny przykład prawa, które jeżeli nie jego założenia nie zostaną precyzyjnie zdefiniowane, może otworzyć furtkę inwigilacji na skalę masową, „studząc” polityczne wypowiedzi jednostek, które leżą u podstaw demokratycznego społeczeństwa.

Istotne jest znalezienie równowagi w kwestiach takich jak ta. Nie ulega wątpliwości, że Internet wyposażył przestępców w zbiór nowych narzędzi i oczywistym jest, że terroryści nie powinni mieć możliwości wykorzystywania Internetu do planowania i przeprowadzania ataków. Jednocześnie społeczeństwa słusznie domagają się wyplenienia pornografii dziecięcej w Internecie. Tacy przestępcy, stanowiąc wymierne zagrożenie, zmniejszają opór obywateli związany z apelami policji o szeroko zakrojone monitorowanie Internetu, który ze swej natury jest „nietrwały”. Nie wolno nam pójść w tę stronę. Przepisy prawa muszą być skuteczne w zwalczaniu przestępczości, jednak nie mogą regulować zbyt wiele. Internet, ze wzglądu na swoją nieuchwytną i niewymierną naturę jest podatny na takie nadużycia. Na przykład niewiele osób mogłoby zaakceptować sytuację, w której policja czy firmy marketingowe mogłyby otwierać każdy list wysłany drogą pocztową w celu sprawdzenia jego treści. Podobna czujność jest nieodzowna w przypadku ochrony treści wiadomości elektronicznych.

Jednak nie tylko władze publiczne mogą, w swej pogoni za przestępcami, ostudzić zagorzałość wypowiedzi, czy naruszyć prywatność, robią to także prywatne przedsiębiorstwa Internetowe w pogoni za zyskiem. Według najnowszych trendów, gdy to się wyda – a zazwyczaj po tym jak przedsiębiorstwa zostały złapane na gorącym uczynku gromadząc, przechowując oraz wykorzystując nasze dane bez autoryzacji – wymaga się „zgody” użytkownika (na zasadzie wyboru) na używanie jego lub jej danych.

Należy zadać sobie pytanie: „Jakie są granice takiej zgody?” Pytanie to dotyczy zarówno danych, o ujawnienie których dane przedsiębiorstwo może poprosić użytkownika jak również tego, co osoba prywatna powinna móc ujawnić, jeśli chodzi o swoją prywatność oraz w zakresie innych praw podstawowych w celu otrzymania danej usługi Internetowej lub przywileju w Internecie.

Odpowiedzi na te pytania nie są proste. W innym obszarze – w zakresie prawa pracy – nasze społeczeństwa uzgodniły granice zgody obywatela, jeżeli chodzi o jego życie prywatne. Prawo pracy oraz układy zbiorowe w większości państw członkowskich definiują na przykład maksymalny czas pracy, pensję minimalną oraz inne uprawnienia pracowników, których pracodawca nie może z nimi negocjować. Powód jest prosty: zakłada się, że nie istnieje równowaga sił pomiędzy pracodawcą a pracownikiem oraz że w konsekwencji, nie można by wyrazić lub wymagać „zgody” na uczciwych zasadach. Inny powód to fakt, że zdecydowaliśmy się ograniczać zmniejszanie wszelkich uprawnień pracowników, co mogłoby mieć miejsce gdyby mogli oni indywidualnie negocjować niektóre ze swoich praw, lub byli zmuszani do ich negocjowania.

Na podobne nadużycia pozwala nam Internet, biorąc pod uwagę niedoinformowanie jego użytkowników. Władza, wiedza oraz interesy władz publicznych i przedsiębiorstw prywatnych wygrywają z użytkownikiem indywidualnym, tak samo jak niebezpieczeństwo związane z oferowanymi tańszymi, a tym samym atrakcyjniejszymi dla pewnych użytkowników, usługami internetowymi w zamian za mniejszą ochronę prywatności. Sprawozdawca wyraża przekonanie, że kolejna batalia w debacie na temat bezpieczeństwa i prywatności w Internecie zostanie stoczona na temat granic „zgody” wymaganej przez władze publiczne i przedsiębiorstwa prywatne.

Ta kwestia powinna być nam szczególnie bliska, ponieważ w dzisiejszej Europie „wielki brat” nie przybiera formy autorytarnego reżimu: Jeżeli w ogóle przychodzi, to przychodzi po cichu i za naszym „przyzwoleniem”.

Co więcej prawo do kształcenia oraz prawo do dostępu do Internetu to dwa dodatkowe prawa, które należy promować same w sobie, choć mogą one być zagrożone w kontekście zwalczania przestępczości w cyberprzestrzeni. Analfabetyzm elektroniczny będzie nowym rodzajem analfabetyzmu w XXI w. Ponieważ każde dziecko w dzisiejszych czasach ma prawo do edukacji, a każdy dorosły do jej kontynuowania, każda osoba przez całe życie winna posiadać prawo do dostępu do komputera i do Internetu. Władze powinny zapewnić taki dostęp nawet w najbardziej oddalonych regionach, jak również najbiedniejszym obywatelom; Zakaz dostępu do Internetu nie powinien stanowić kary wymierzanej obywatelom za naruszenie przepisów. Każdy człowiek, niezależnie od stylu życia, regionu czy kultury powinien mieć możliwość czerpania korzyści z szerokiego wachlarza usług oferowanych za pośrednictwem Internetu. W ten sposób osoby te mogą się rozwijać, angażować w relacje zawodowe, osobiste i związane z edukacją oraz stwarzać maksimum możliwości gospodarczych, przy zastosowaniu technologii i poszanowaniu przepisów.

PROJEKT ZALECENIA (B6-0302/2008) (11.6.2008)

zgodnie z art. 114 ust. 1 Regulaminu

złożył Stavros Lambrinidis

w sprawie utrwalenia bezpieczeństwa i podstawowych wolności w Internecie

Parlament Europejski,

–   uwzględniając europejską konwencję praw człowieka (EKPCz) i Kartę praw podstawowych, a w szczególności artykuły karty dotyczące ochrony danych osobowych, wolności słowa i informacji oraz poszanowania prywatności i życia rodzinnego,

–   uwzględniając niedawne inicjatywy w sprawie wykrywania ciężkiej przestępczości i terroryzmu (projekt „Check the web”) oraz niedawny wniosek dotyczący zmiany decyzji ramowej 2002/475/WSiSW Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie zwalczania terroryzmu, a także wniosku w sprawie przeglądu dyrektywy 2002/58/WE dotyczącej przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej,

–   uwzględniając prace prowadzone przez Radę Europy, Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) i Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ) zarówno w odniesieniu do zwalczania przestępczości i przestępczości elektronicznej, jak i ochrony podstawowych praw i wolności, w tym również w Internecie,

–   uwzględniając ostatnie wyroki sądów europejskich i krajowych trybunałów konstytucyjnych w tej sprawie, a w szczególności wyrok niemieckiego trybunału konstytucyjnego (BVerfG), który uznał odrębne prawo do ochrony poufności i integralności systemów informatycznych,

–   uwzględniając art. 114 ust. 1 Regulaminu,

A. mając na uwadze, że Internet stał się głównym narzędziem rozwoju wolności słowa i rozwijania działalności gospodarczej na świecie; mając na uwadze, że w tych okolicznościach jest sprawą absolutnie zasadniczą, aby zwalczając przestępczości i nadużycia ze strony władz publicznych i podmiotów prywatnych, nie ograniczać możliwości tego narzędzia,

B.  mając na uwadze, że z uwagi na jego światowy wymiar, szybkie zmiany i szczególne cechy techniczne Internet trudno jest nadzorować w ramach samego prawa krajowego oraz że zwłaszcza na gruncie międzynarodowym należy podjąć inicjatywy na rzecz ochrony praw osób prywatnych zarówno dotyczących ich bezpieczeństwa, jak i chroniących wolności oraz prywatność,

1.  występuje do Rady z następującymi zaleceniami:

     a)  należy umożliwić stopniowe zbliżanie ustawodawstwa krajowego w UE, które dotyczy wymogów związanych z ochroną praw podstawowych w Internecie;

     b)  należy umocnić dialog między legislacyjnymi organami krajowymi i europejskimi oraz między krajowym i europejskim wymiarem sprawiedliwości;

     c)  należy wspierać dialog między wszystkimi zaangażowanymi podmiotami, których dotyczy zjawisko Internetu, w szczególności dostawcami Internetu i użytkownikami;

     d)  należy wspierać zawieranie niezbędnych umów na szczeblu międzynarodowym, zarówno w stosunkach dwustronnych (w szczególności w stosunkach transatlantyckich), jak i wielostronnych (inicjatywy Rady Europy, OECD i ONZ);

2.   zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszego zalecenia Radzie oraz przedstawienia go do wglądu Komisji.

OPINIA KOMISJI KULTURY I EDUKACJI (20.1.2009)

dla Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych

w sprawie utrwalenia bezpieczeństwa i podstawowych wolności w Internecie
(2008/2160(INI))

Sprawozdawca: Manolis Mavrommatis

WSKAZÓWKI

Komisja Kultury i Edukacji zwraca się do Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

A.  biorąc pod uwagę, że Internet stanowi ważne i jedyne takie narzędzie przyczyniające się między innymi do rozwoju i promowania wolności słowa, formułowania opinii, rozpowszechniania i promowania kultury i wiedzy oraz rozwoju działalności gospodarczej,

B.  biorąc pod uwagę, że ze względu na swój wymiar transgraniczny, Internet podlega pod europejskie i międzynarodowe ramy prawne obejmujące takie kwestie jak: ochrona praw podstawowych, w tym prawo do ochrony danych osobowych i praw autorskich, oraz bezpieczne korzystanie z Internetu zwłaszcza przez nieletnich i słabsze grupy społeczne,

1.  Popiera przyjęcie wieloletniego wspólnotowego programu ochrony dzieci korzystających z Internetu i z innych technologii komunikacyjnych i ma nadzieję, że zostanie on jak najszybciej wdrożony;

2.  Wzywa państwa członkowskie, Komisję, dostawców usług internetowych, przedstawicieli użytkowników i wszystkie inne podobne właściwe organy do wspólnej pracy nad ograniczaniem i eliminowaniem nielegalnych i szkodliwych treści w Internecie;

3.   Uznaje, że rozpowszechnione korzystanie z Internetu może przynieść istotne gospodarcze i społeczne korzyści i znacząco przyczynić się do ukończeniu budowy jednolitego rynku; uważa jednak, że należy podjąć środki w celu zapewnienia stałej ochrony wszystkich praw podstawowych osób, w oparciu o Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, oraz ochrony właściwej równowagi między prawami i wolnościami wszystkich zainteresowanych stron;

4.  Przypomina Konwencję UNESCO w sprawie ochrony i promowania różnorodności form ekspresji kulturalnej, która weszła w życie w dniu 18 marca 2007 r. i która podkreśla, że formy ekspresji kulturalnej nie mogą być traktowane po prostu jak przedmiot negocjacji handlowych, ponieważ maja dwoistą naturę (ekonomiczną i kulturową) i w związku z tym powinny być chronione przed nadużyciami w Internecie;

5.   Wspiera zatem rozwój legalnej oferty kulturalnych i kreatywnych treści w Internecie oraz walkę z piractwem.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	20.1.2009
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	25 1 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Maria Badia i Cutchet, Ivo Belet, Guy Bono, Marie-Hélène Descamps, Věra Flasarová, Milan Gaľa, Vasco Graça Moura, Lissy Gröner, Luis Herrero-Tejedor, Ruth Hieronymi, Mikel Irujo Amezaga, Ramona Nicole Mănescu, Manolis Mavrommatis, Ljudmila Novak, Doris Pack, Zdzisław Zbigniew Podkański, Pál Schmitt, Hannu Takkula, Thomas Wise, Tomáš Zatloukal
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Gyula Hegyi, Nina Škottová, László Tőkés, Ewa Tomaszewska, Cornelis Visser
Zastępca(y) (art. 178 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Maria Berger

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	17.2.2009
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	45 0 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Alexander Alvaro, Emine Bozkurt, Philip Bradbourn, Mihael Brejc, Kathalijne Maria Buitenweg, Michael Cashman, Carlos Coelho, Esther De Lange, Panayiotis Demetriou, Gérard Deprez, Armando França, Urszula Gacek, Roland Gewalt, Jeanine Hennis-Plasschaert, Ewa Klamt, Magda Kósáné Kovács, Wolfgang Kreissl-Dörfler, Stavros Lambrinidis, Roselyne Lefrançois, Baroness Sarah Ludford, Claude Moraes, Javier Moreno Sánchez, Maria Grazia Pagano, Martine Roure, Inger Segelström, Csaba Sógor, Ioannis Varvitsiotis, Manfred Weber, Tatjana Ždanoka
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Edit Bauer, Simon Busuttil, Marco Cappato, Charlotte Cederschiöld, Sylvia-Yvonne Kaufmann, Metin Kazak, Jean Lambert, Marian-Jean Marinescu, Antonio Masip Hidalgo, Bill Newton Dunn, Hubert Pirker, Nicolae Vlad Popa, Eva-Britt Svensson, Charles Tannock
Zastępca(y) (art. 178 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Costas Botopoulos, Luis de Grandes Pascual, Jelko Kacin