SPRAWOZDANIE w sprawie wniosku o uchylenie immunitetu Hannesa Swobody

1.4.2009 - (2009/2014(IMM))

Komisja Prawna
Sprawozdawca: Klaus-Heiner Lehne

Procedura : 2009/2014(IMM)
Przebieg prac nad dokumentem podczas sesji
Dokument w ramach procedury :  
A6-0190/2009
Teksty złożone :
A6-0190/2009
Debaty :
Teksty przyjęte :

PROJEKT DECYZJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie wniosku o uchylenie immunitetu Hannesa Swobody

(2009/2014(IMM))

Parlament Europejski,

–   względniając wniosek o uchylenie immunitetu Hannesa Swobody z dnia 5 grudnia 2008 r., przekazany w dniu 20 stycznia 2009 r. przez Landgericht für Strafsachen Wien (sąd okręgowy dla miasta Wiednia, wydział karny) i ogłoszony na posiedzeniu plenarnym w dniu 5 lutego 2009 r.,

–   po wysłuchaniu wyjaśnień Hannesa Swobody, zgodnie z art. 7 ust. 3 Regulaminu,

–   uwzględniając art. 9 i 10 Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot Europejskich z dnia 8 kwietnia 1965 r., jak również art. 6 ust. 2 Aktu dotyczącego wyboru członków Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich z dnia 20 września 1976 r.,

–   uwzględniając orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 12 maja 1964 r. i 10 lipca 1986 r.[1],

–   uwzględniając art. 57 związkowej ustawy konstytucyjnej Republiki Austrii (Bundes-Verfassungsgesetz),

–   uwzględniając art. 6 ust. 2 oraz art. 7 Regulaminu,

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej (A6-0190/2009),

1.  podejmuje decyzję o odmowie uchylenia immunitetu Hannesowi Swobodzie;

2.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do niezwłocznego przekazania niniejszej decyzji oraz sprawozdania właściwej komisji właściwemu organowi Republiki Austrii.

  • [1]  Sprawa 101/63 Wagner/Fohrmann i Krier, Zb.Orz. 1964, s. 419 i sprawa 149/85 Wybot/Faure i in., Zb.Orz. 1986, s. 2391.

UZASADNIENIE

I. Przepisy prawa

Artykuły 9 i 10 Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot Europejskich z dnia 8 kwietnia 1965 r. brzmią następująco:

Artykuł 9

Wobec posłów do Parlamentu Europejskiego nie można prowadzić dochodzenia, postępowania sądowego, ani też ich zatrzymywać z powodu ich opinii lub stanowiska zajętego przez nich w głosowaniu w czasie wykonywania przez nich obowiązków służbowych.

Artykuł 10

Podczas sesji Parlamentu Europejskiego jego posłowie korzystają:

a) na terytorium swojego państwa - z immunitetów przyznawanych członkom parlamentu ich państwa;

b) na terytorium innego państwa członkowskiego - z immunitetu chroniącego przed zatrzymaniem oraz immunitetu jurysdykcyjnego.

Immunitet chroni także członków podczas ich podróży do i z miejsca, gdzie odbywa się posiedzenie Parlamentu Europejskiego.

Nie można powoływać się na immunitet w przypadku, gdy poseł został schwytany na gorącym uczynku i nie może on stanowić przeszkody w wykonywaniu przez Parlament Europejski prawa uchylenia immunitetu w odniesieniu do któregokolwiek ze swoich posłów.

Artykuł 57 austriackiej związkowej ustawy konstytucyjnej (Bundes-Verfassungsgesetz) brzmi następująco:

Artykuł 57. (1) Posłowie do Rady Narodowej nie mogą być pociągani do odpowiedzialności za głosowanie podczas wykonywania swego mandatu, mogą natomiast podczas trwania kadencji odpowiadać za ustne lub pisemne sformułowania, ale tylko przed Radą Narodową.

(2) Posłowie do Rady Narodowej mogą być aresztowani za dokonanie czynu karalnego tylko za zgodą Rady Narodowej, z wyjątkiem zatrzymania na gorącym uczynku. Zgoda Rady Narodowej wymagana jest także w przypadku przeszukania mieszkania posła do Rady Narodowej.

(3) Poza tym posłowie do Rady Narodowej mogą być poddani oficjalnemu śledztwu za czyn karalny bez zgody Rady Narodowej jedynie w przypadku, jeśli czyn ten w sposób wyraźny nie jest związany z działalnością polityczną danego posła. Właściwy organ powinien jednak domagać się od Rady Narodowej podjęcia decyzji stwierdzającej istnienie takiego związku, jeżeli zażąda tego zainteresowany poseł lub jedna trzecia członków stałej komisji przedmiotowo właściwej dla tej sprawy. W przypadku zgłoszenia takiego żądania wszystkie urzędowe czynności śledcze powinny zostać bezzwłocznie zaniechane lub zawieszone.

(4) We wszystkich takich przypadkach nieustosunkowanie się przez Radę Narodową do odnośnego wniosku organu powołanego do prowadzenia śledztwa w ciągu ośmiu tygodni uznawane jest za wyrażenie przez nią zgody na prowadzenie śledztwa; w celu podjęcia przez Radę Narodową w wymaganym terminie decyzji jej przewodniczący powinien wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie głosowania w tej sprawie nie później niż w przedostatni dzień przed upływem tego terminu. Czas pomiędzy sesjami Rady nie jest zaliczany do tego okresu.

(5) W przypadku zatrzymania na gorącym uczynku właściwy organ powinien bezzwłocznie powiadomić o tym fakcie przewodniczącego Rady Narodowej. Na żądanie Rady Narodowej, a w okresie między sesjami na żądanie stałej komisji przedmiotowo właściwej dla tych spraw, areszt powinien zostać uchylony lub w ogóle czynności śledcze powinny zostać zaniechane.

(6) Immunitet poselski traci moc z dniem zwołania nowo wybranej Rady Narodowej, a w organach Rady Narodowej, które wykonują swoje funkcje po tej dacie, z chwilą zakończenia pracy tych organów.

II. Okoliczności sprawy

W dniu 12 listopada 2008 r. w Originaltext Service (OTS) – usłudze Austria Presse Agentur – opublikowano komunikat prasowy o następującej treści:

„Swoboda: Spotkanie Klausa z irlandzkim przeciwnikiem traktatu reformującego UE to skandal

Podtytuł: „Czeska prezydencja UE jeszcze przed rozpoczęciem zaliczyła falstart”

Wiedeń (SK) – Jako „skandaliczne” określił poseł do Parlamentu Europejskiego z ramienia SPÖ Hannes Swoboda spotkanie czeskiego prezydenta Vaclava Klausa z irlandzkim przeciwnikiem traktatu reformującego UE Declanem Ganleyem. „Nie chodzi o to, że Ganley jest przeciwnikiem traktatu lizbońskiego, lecz że rozpowszechniał wiele kłamstw, a ponadto finansowanie jego działalności jest w najwyższym stopniu niejasne i budzi wątpliwości” – powiedział Swoboda w komunikacie prasowym SPÖ (Socjaldemokratycznej Partii Austrii).

Jego zdaniem jeszcze przed rozpoczęciem kadencji prezydencja czeska zaliczyła falstart. „Te działania i rząd stojący w obliczu dymisji świadczą w każdym razie o konieczności wyposażenia UE w stabilniejsze instytucje. Takie jest właśnie zadanie traktatu reformującego” – podkreślił na koniec Swoboda. (koniec) ps.

Na podstawie art. 10 lit. a) Protokołu (nr 36) w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot Europejskich (1965 r.) Landgericht für Strafsachen Wien (sąd okręgowy dla miasta Wiednia, wydział karny) złożył wniosek o uchylenie immunitetu Hannesa Swobody i o zgodę na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej i na podstawie prawa prasowego. Landesgericht für Strafsachen przedstawił następujące uzasadnienie wniosku:

„W skardze prywatnej z dnia 21 listopada 2008 r., skierowanej do Landesgericht für Strafsachen Wien, Declan Ganley złożył wniosek o skazanie Hannesa Swobody za zniesławienie na podstawie §111 austriackiego kodeksu karnego, ponieważ stwierdził on w komunikacie prasowym SPÖ przekazanym w dniu 12 listopada 2008 r. przez Originaltext-Service (OTS) zarządzany przez Austria Presse Agentur (APA): „Nie chodzi o to, że Ganley jest przeciwnikiem traktatu lizbońskiego, lecz że rozpowszechniał wiele kłamstw, a ponadto finansowanie jego działalności jest w najwyższym stopniu niejasne i budzi wątpliwości”.

W powyższym stwierdzeniu oskarżyciel prywatny dopatruje się wypełnienia znamion przestępstwa zniesławienia, gdyż w swojej wypowiedzi Hannes Swoboda zarzucił oskarżycielowi prywatnemu kłamstwo. Treść tej wypowiedzi polega na określeniu oskarżyciela prywatnego (notorycznym) kłamcą. Zarzut zakłamania stanowi jego zdaniem karalną obrazę czci. Zarzut kłamstwa stanowi zarzut w rozumieniu §111 ust. 1 austriackiego kodeksu karnego. Zarzut zakłada, że oskarżyciel prywatny świadomie (stale) rozpowszechnia nieprawdziwe informacje. W braku konkretyzacji zarzutu kłamstwa dochodzi do zniesławienia w rozumieniu §111 ust. 1 opcja 1 austriackiego kodeksu karnego. Zarzut bycia kłamcą lub notorycznego kłamania i rozpowszechniania wielu kłamstw wywołuje w opinii publicznej pogardę dla oskarżyciela prywatnego.

Zdaniem oskarżyciela Hannes Swoboda wypełnił znamiona z §111 ust. 2 austriackiego kodeksu karnego. Przedmiotową wypowiedź Hannesa Swobody nadano w komunikacie prasowym jego partii, zgodnie z jego zamiarem. Zdaniem skarżącego Hannes Swoboda przedstawił w komunikacie prasowym nieuzasadniony i naruszający przepisy prawa karnego zarzut czy też starał się o jego rozpowszechnienie właśnie dlatego, żeby zarzut ten się upowszechnił i został udostępniony szerokiej publiczności.

Jednocześnie oskarżyciel prywatny zwrócił się do Landesgericht für Strafsachen Wien, żeby ten przedstawił przewodniczącemu Parlamentu Europejskiego wniosek o uchylenie immuitetu Hannesa Swobody. Wypowiedź będąca przedmiotem skargi nie pojawiła się na posiedzeniu Parlamentu, lecz została przekazana prasie, dzięki czemu w braku immunitetu materialnego można prowadzić postępowanie karne przeciwko posłowi.

III. Ocena

Zgodnie z art. 9 protokołu w sprawie immunitetów i przywilejów posłowie do Parlamentu Europejskiego korzystają z nieograniczonej ochrony przed postępowaniem sądowym „z powodu ich opinii [...] [wyrażonych] w czasie wykonywania przez nich obowiązków służbowych”.

Uchylenie immunitetu nie wchodzi w rachubę, jeżeli poseł dokonał zarzucanych czynów w wykonywaniu obowiązków służbowych lub w bezpośrednim związku z nimi. W konsekwencji Parlament musi zezwolić posłowi na skorzystanie z immunitetu zgodnie z art. 9, jeżeli poseł dokonał przedmiotowych czynów, wykonując obowiązki służbowe lub w bezpośrednim związku z nimi.

Wypowiedzi Hannesa Swobody, odnoszących się do oskarżyciela prywatnego, w formie rozpowszechnionej w komunikacie prasowym z dnia 12 listopada 2008 r. nie można wyjąć z kontekstu ogólnego. Wypowiedzi te pozostają bowiem we wspólnym i bezpośrednim związku z komentarzami i ocenami, jakie Hannes Swoboda przedstawił przy okazji spotkania czeskiego prezydenta Vaclava Klausa z oskarżycielem prywatnym w sprawie, Declanem Ganleyem, znanym jako przeciwnik traktatu lizbońskiego, na temat (wówczas przyszłej) prezydencji czeskiej, instytucji UE i zadań traktatu lizbońskiego.

Wyrażając przed swoimi wyborcami pogląd w sprawach tak zasadniczych dla Unii Europejskiej, wykonywał obowiązki służbowe posła do Parlamentu Europejskiego. Jako że przedmiotem jego wypowiedzi było w szczególności stanowisko prezydenta państwa członkowskiego UE, które wkrótce miało przejąć prezydencję, wobec traktatu lizbońskiego, wypowiedzi te mieszczą się w kontekście uzasadnionej debaty politycznej.

Debatę tę należy postrzegać w jej kontekście i nie wolno jej rozkładać na poszczególne składniki. Zatem Hannesowi Swobodzie przysługuje bezwzględna ochrona z art. 9 protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów w odniesieniu do wszystkich opinii w tej sprawie, które wygłosił w czasie wykonywania obowiązków służbowych.

Należy podkreślić, że komisja nie wypowiada się w kwestii winy danego posła lub celowości ścigania karnego za wypowiedzi przypisane posłowi. Komisja ma jedynie rozstrzygnąć, czy przypisana posłowi opinia została wygłoszona „w czasie wykonywania obowiązków służbowych”.

Jednak również w oparciu o art. 10 ust. 1 lit. a) protokołu Hannesowi Swobodzie przysługuje ochrona w odniesieniu do wypowiedzi przekazanych w komunikacie prasowym z dnia 12 listopada 2008 r. i nie można uchylić immunitetu posła.

Przede wszystkim należy podkreślić, że immunitet parlamentarny nie jest przywilejem poszczególnych posłów, lecz gwarancją niezależności Parlamentu i jego posłów wobec innych instytucji.

Komisja wielokrotnie podkreślała, że immunitet parlamentarny służy ochronie swobody poglądów oraz wolności politycznej debaty posłów. Dlatego właściwa komisja Parlamentu zawsze przestrzegała podstawowej zasady, w świetle której we wszelkich przypadkach zarzucania posłom czynów lub wypowiedzi wchodzących w zakres ich działalności politycznej lub bezpośrednio z nią związanych nie uchyla się immunitetu.

Obejmuje to przykładowo wyrażanie poglądów uznanych za wchodzące w zakres działalności politycznej posła, które przedstawiane są np. podczas manifestacji, zebrań politycznych, w publikacjach o charakterze politycznym, w prasie, książce, telewizji, przez podpis złożony na dokumencie o charakterze politycznym, a nawet przed sądem.

Również z powyższych punktów widzenia przedmiotowe wypowiedzi pozostają w związku z działalnością polityczną posła.

Ponadto w niniejszej sprawie można wyjść z założenia, że zachodzi „fumus persecutionis”, a mianowicie podejrzenie, że postępowanie karne ze skargi prywatnej przeciwko Hannesowi Swobodzie wszczęto z zamiarem zaszkodzenia działalności politycznej posła.

IV. Wniosek

Na podstawie powyższych rozważań Komisja Prawna, rozpatrzywszy argumenty za uchyleniem immunitetu i przeciw takiemu uchyleniu, postanawia o oddaleniu wniosku o uchylenie immunitetu posła Hannesa Swobody.

ZAŁĄCZNIK (w języku niemieckim)

Auszug aus dem österreichischen Bundes-Verfassungsgesetz (B-VG):

Artikel 57. (1) Die Mitglieder des Nationalrates dürfen wegen der in Ausübung ihres Berufes geschehenen Abstimmungen niemals, wegen der in diesem Beruf gemachten mündlichen oder schriftlichen Äußerungen nur vom Nationalrat verantwortlich gemacht werden.

(2) Die Mitglieder des Nationalrates dürfen wegen einer strafbaren Handlung – den Fall der Ergreifung auf frischer Tat bei Verübung eines Verbrechens ausgenommen – nur mit Zustimmung des Nationalrates verhaftet werden. Desgleichen bedürfen Hausdurchsuchungen bei Mitgliedern des Nationalrates der Zustimmung des Nationalrates.

(3) Ansonsten dürfen Mitglieder des Nationalrates ohne Zustimmung des Nationalrates wegen einer strafbaren Handlung nur dann behördlich verfolgt werden, wenn diese offensichtlich in keinem Zusammenhang mit der politischen Tätigkeit des betreffenden Abgeordneten steht. Die Behörde hat jedoch eine Entscheidung des Nationalrates über das Vorliegen eines solchen Zusammenhanges einzuholen, wenn dies der betreffende Abgeordnete oder ein Drittel der Mitglieder des mit diesen Angelegenheiten betrauten ständigen Ausschusses verlangt. Im Falle eines solchen Verlangens hat jede behördliche Verfolgungshandlung sofort zu unterbleiben oder ist eine solche abzubrechen.

(4) Die Zustimmung des Nationalrates gilt in allen diesen Fällen als erteilt, wenn der Nationalrat über ein entsprechendes Ersuchen der zur Verfolgung berufenen Behörde nicht innerhalb von acht Wochen entschieden hat; zum Zweck der rechtzeitigen Beschlussfassung des Nationalrates hat der Präsident ein solches Ersuchen spätestens am vorletzten Tag dieser Frist zur Abstimmung zu stellen. Die tagungsfreie Zeit wird in diese Frist nicht eingerechnet.

(5) Im Falle der Ergreifung auf frischer Tat bei Verübung eines Verbrechens hat die Behörde dem Präsidenten des Nationalrates sogleich die geschehene Verhaftung bekanntzugeben. Wenn es der Nationalrat oder in der tagungsfreien Zeit der mit diesen Angelegenheiten betraute ständige Ausschuss verlangt, muss die Haft aufgehoben oder die Verfolgung überhaupt unterlassen werden.

(6) Die Immunität der Abgeordneten endigt mit dem Tag des Zusammentrittes des neugewählten Nationalrates, bei Organen des Nationalrates, deren Funktion über diesen Zeitpunkt hinausgeht, mit dem Erlöschen dieser Funktion.

Auszug aus dem österreichischen Strafgesetzbuch:

Üble Nachrede §111

(1)   Wer einen anderen in einer für einen Dritten wahrnehmbaren Weise einer verächttichen Eigenschaft oder Gesinnung zeiht oder eines unehrenhaften Verhaltens oder eines gegen die guten Sitten verstoßenden Verhaltens beschuldigt das geeignet ist, ihn in der öffentlichen Meinung verächtlich zu machen oder herabzusetzen, ist mit Freiheitsstrafe bis zu sechs Monaten oder mit Geldstrafe bis zu 360 Tagessätzen zu bestrafen.

(2) Wer die Tat m einem Druckwerk, im Rundfunk oder sonst auf eine Weise begeht, wodurch die üble Nachrede einer breiten Öffentlichkeit zugänglich wird, ist mit Freiheitsstrafe bis zu einem Jahr oder mit Geldstrafe bis zu 360 Tagessätzen zu bestrafen,

(3)       Der Täter ist nicht zu bestrafen, wenn die Behauptung als wahr erwiesen wird. Im Fall des Abs. 1 ist der Täter auch dann nicht zu bestrafen, wenn Umstände erwiesen werden, aus denen sich für den Täter hinreichende Gründe ergeben haben, die Behauptung für wahr zu halten.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia

31.3.2009

 

 

 

Wynik głosowania końcowego

+:

–:

0:

9

0

0

Posłowie obecni podczas głosowania końcowego

Carlo Casini, Monica Frassoni, Giuseppe Gargani, Klaus-Heiner Lehne, Manuel Medina Ortega, Hartmut Nassauer, Aloyzas Sakalas, Francesco Enrico Speroni, Diana Wallis