ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με την ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας ανδρών και γυναικών στις εργασίες των κοινοβουλευτικών επιτροπών και αντιπροσωπειών
1.4.2009 - (2008/2245(INI))
Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων
Εισηγήτρια: Anna Záborská
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ
σχετικά με την ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας ανδρών και γυναικών στις εργασίες των κοινοβουλευτικών επιτροπών και αντιπροσωπειών
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 2, το άρθρο 3, παράγραφος 2, το άρθρο 13 και το άρθρο 141, παράγραφος 4, της Συνθήκης ΕΚ,
– έχοντας υπόψη την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, τον αναθεωρημένο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη και τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων,
– έχοντας υπόψη τις εργασίες της γενικής διεύθυνσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και νομικών θεμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, και ειδικότερα της διευθύνουσας επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ισότητα γυναικών και ανδρών,
– έχοντας υπόψη την οδηγία 2002/73/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Σεπτεμβρίου 2002 για την τροποποίηση της οδηγίας 76/207/ΕΟΚ του Συμβουλίου περί της εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως ανδρών και γυναικών όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, στην επαγγελματική εκπαίδευση και προώθηση και τις συνθήκες εργασίας[1],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 13ης Μαρτίου 2003 σχετικά με την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο[2],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 18ης Ιανουαρίου 2007 σχετικά με την ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας γυναικών και ανδρών στις εργασίες των κοινοβουλευτικών επιτροπών[3],
– έχοντας υπόψη το άρθρο 45 του Κανονισμού,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων (A6‑0198/2009),
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ισότητα ανδρών και γυναικών αποτελεί θεμελιώδη αρχή του κοινοτικού δικαίου και ότι δυνάμει του άρθρου 2 της Συνθήκης αποτελεί μία από τις αποστολές της Κοινότητας,
B. λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 3, παράγραφος 2, της Συνθήκης κατοχυρώνει την αρχή της ολοκληρωμένης προσέγγισης της ισότητας ορίζοντας ότι, σε όλες τις δράσεις που αναλαμβάνει, η Κοινότητα επιδιώκει να εξαλειφθούν οι ανισότητες και να προαχθεί η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών,
Γ. λαμβάνοντας υπόψη τη συνεχή αύξηση του ποσοστού των γυναικών βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που ανήλθε από 17,5% το 1979 σε 31,08% το 2009,
Δ. λαμβάνοντας υπόψη το χαμηλό ποσοστό των γυναικών βουλευτών σε υψηλές θέσεις στα θεσμικά όργανα του Κοινοβουλίου (πρόεδροι ή μέλη προεδρείου επιτροπών ή αντιπροσωπειών, για παράδειγμα),
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι στις γενικές διευθύνσεις εσωτερικών πολιτικών και εξωτερικών πολιτικών του Κοινοβουλίου οι γυναίκες υπερεκπροσωπούνται και αποτελούν αντίστοιχα το 66,5% και το 66% του προσωπικού· επισημαίνοντας, παράλληλα, τη μεγάλη πρόοδο που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια στη γενική διεύθυνση εσωτερικών πολιτικών, που επιβραβεύθηκε με την απονομή του «Βραβείου Ισότητας 2007 - καλές πρακτικές» τόσο για τη δημιουργία περιβάλλοντος εργασίας υπέρ της ισότητας και της ολοκληρωμένης προσέγγισης της ισότητας όσο και για τη σημαντική αύξηση του ποσοστού γυναικών στις ανώτερες διοικητικές θέσεις (π.χ. από το 2005 το ποσοστό γυναικών προϊσταμένων μονάδας ανήλθε από 5% σε 30%),
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πλειονότητα των κοινοβουλευτικών επιτροπών αποδίδει εν γένει σημασία στην ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας γυναικών και ανδρών (π.χ. στο πλαίσιο του νομοθετικού τους έργου, των θεσμικών τους σχέσεων με την Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων, της κατάρτισης σχεδίου δράσης για την ισότητα κ.α. ) ενώ ορισμένες, λίγες, επιτροπές δεν ενδιαφέρονται για το ζήτημα αυτό παρά μόνο σπάνια ή ποτέ,
Ζ. τονίζοντας ότι η λειτουργία του αρμόδιου δικτύου για την ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας στις κοινοβουλευτικές επιτροπές, που απαρτίζεται από βουλευτές και προσωπικό της γραμματείας, δεν έχει δώσει τα επιθυμητά αποτελέσματα έως σήμερα,
Η. τονίζοντας ότι η ομάδα υψηλού επιπέδου για την ισότητα των φύλων και τη διαφορετικότητα πρότεινε τη δημιουργία παρεμφερούς δικτύου και στις διακοινοβουλευτικές αντιπροσωπείες, με στόχο την ενσωμάτωση των ζητημάτων της ισότητας των φύλων στις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ,
Αξιολόγηση της ολοκληρωμένης προσέγγισης της ισότητας γυναικών και ανδρών
1. υπογραμμίζει ότι η διεκδίκηση της ισότητας γυναικών και ανδρών πρέπει να εκφράζεται με μια πρακτική προσέγγιση που δεν θα φέρνει τις γυναίκες αντιμέτωπες με τους άνδρες·
2. υπογραμμίζει ότι η ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας αποτελεί θετική εξέλιξη τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες·
3. υπογραμμίζει ότι η ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας προϋποθέτει την αναδιοργάνωση, τη βελτίωση, την ανάπτυξη και την αξιολόγηση των πολιτικών, προκειμένου σε όλα τα επίπεδα και σε όλα τα στάδια εφαρμογής οι παράγοντες που κατά κανόνα συμμετέχουν στις πολιτικές αποφάσεις να ενσωματώνουν τη διάσταση της ισότητας σε όλες τις πολιτικές·
4. υπενθυμίζει την ανάγκη να εγκριθεί και να εφαρμοστεί μια στρατηγική που θα περιλαμβάνει συγκεκριμένους στόχους για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας γυναικών και ανδρών στις κοινοτικές πολιτικές που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των κοινοβουλευτικών επιτροπών και αντιπροσωπειών·
5. υπογραμμίζει τη σημασία της εντολής της ομάδας υψηλού επιπέδου για την ισότητα των φύλων και τη διαφορετικότητα και την καλεί να συνεχίσει να ενθαρρύνει και να προωθεί αυτή τη διαδικασία σε ολόκληρο το Κοινοβούλιο, στις σχέσεις και τη συνεργασία με την Επιτροπή, το Συμβούλιο και τα λοιπά θεσμικά όργανα·
6. συγχαίρει τις κοινοβουλευτικές επιτροπές που κατέστησαν λειτουργική την ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας στις εργασίες τους και ζητεί από τις άλλες επιτροπές καθώς και από τις αντιπροσωπείες να πράξουν το ίδιο·
7. ζητεί την αυξημένη προσφυγή στο δίκτυο για την ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας όσον αφορά τις διακοινοβουλευτικές αντιπροσωπείες και τις αποστολές εκλογικών παρατηρητών·
8. ενθαρρύνει το Γενικό Γραμματέα να δώσει προτεραιότητα στην κατάρτιση των υπαλλήλων των κοινοβουλευτικών επιτροπών και αντιπροσωπειών κάθε επιπέδου στον τομέα της ολοκληρωμένης προσέγγισης της ισότητας· επαναλαμβάνει το αίτημά του για την παροχή κατάρτισης σε όλους τους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ισότητα ανδρών και γυναικών, ήδη από την αρχή της επόμενης κοινοβουλευτικής περιόδου·
9. εξακολουθεί να ενθαρρύνει τη δικτύωση των υπαλλήλων των γραμματειών των κοινοβουλευτικών επιτροπών και των διακοινοβουλευτικών αντιπροσωπειών, των γενικών διευθύνσεων εσωτερικών πολιτικών και εξωτερικών πολιτικών που είναι ειδικά εκπαιδευμένοι στην ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας των φύλων προκειμένου να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές σε τακτική βάση·
10. υπογραμμίζει την ανάγκη να διατίθενται στις κοινοβουλευτικές επιτροπές και αντιπροσωπείες κατάλληλα εργαλεία για την καλή γνώση της ολοκληρωμένης προσέγγισης της ισότητας, όπως δείκτες, δεδομένα και στατιστικές ανά φύλο, καθώς και να γίνεται η κατανομή των δημοσιονομικών πόρων με γνώμονα την ισότητα γυναικών και ανδρών·
11. υπογραμμίζει ότι η εφαρμογή της ολοκληρωμένης προσέγγισης της ισότητας πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ιδιαιτερότητα κάθε κοινοβουλευτικής επιτροπής ή αντιπροσωπείας· ζητεί από τις επιτροπές και τις αντιπροσωπείες να μετέχουν ενεργά στις αξιολογήσεις που διεξάγονται τακτικά υπό την αιγίδα της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων με βάση το ερωτηματολόγιο που υποβάλλεται στους προέδρους και τους αντιπροέδρους που είναι αρμόδιοι για την ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας γυναικών και ανδρών, συμπεριλαμβάνοντας τις σχετικές παραλείψεις στις εργασίες των επιτροπών και των αντιπροσωπειών καθώς και την πρόοδο όσον αφορά την εφαρμογή της ολοκληρωμένης προσέγγισης της ισότητας στους κόλπους κάθε επιτροπής·
12. υπογραμμίζει τη σημασία του σαφούς προσδιορισμού του ρόλου και των αρμοδιοτήτων των κοινοβουλευτικών επιτροπών και αντιπροσωπειών στον τομέα της ολοκληρωμένης προσέγγισης της ισότητας των φύλων·
13. υπογραμμίζει τη σημασία της αποτελεσματικής και συντονισμένης συνεργασίας της ομάδας υψηλού επιπέδου για την ισότητα των φύλων και τη διαφορετικότητα με το δίκτυο για την ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας στις επιτροπές και στις διακοινοβουλευτικές αντιπροσωπείες και με την Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων·
14. καλεί το Γενικό Γραμματέα να μεριμνήσει για την περαιτέρω εφαρμογή της ολοκληρωμένης στρατηγικής για τη συμφιλίωση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής και τη διευκόλυνση της επαγγελματικής εξέλιξης των γυναικών υπαλλήλων·
15. καλεί τις πολιτικές ομάδες να λάβουν υπόψη τους το στόχο της ισόρροπης συμμετοχής ανδρών και γυναικών στις επιλογές προσώπων που κατέχουν υψηλές θέσεις ευθύνης·
16. καλεί το Προεδρείο του Κοινοβουλίου να τονίσει, στις επαφές του με τα κοινοβούλια των κρατών μελών, το θετικό πρότυπο που αποτελεί η ομάδα υψηλού επιπέδου για την ισότητα των φύλων και τη διαφορετικότητα·
17. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ως βάση της έκθεσης πρωτοβουλίας (Ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας ανδρών και γυναικών στις εργασίες των κοινοβουλευτικών επιτροπών και αντιπροσωπειών (INI/2008/2245) Εισηγήτρια: Anna Záborská), διαβιβάστηκε ένα ερωτηματολόγιο στους προέδρους/αντιπροέδρους που είναι αρμόδιοι για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου (gender mainstreaming) στις επιτροπές και τις αντιπροσωπείες. Δεκαεννέα επιτροπές ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση, εκ των οποίων μία, η Επιτροπή Οικονομικών και Νομισματικών Θεμάτων (ECON), υπό μορφήν επιστολής που απηύθυνε στην εισηγήτρια. (19 επιτροπές επί 21). Αντίθετα, καμιά αντιπροσωπεία δεν απάντησε στο ερωτηματολόγιο.
Το ερωτηματολόγιο περιελάμβανε 28 ερωτήσεις σε τέσσερα μέρη που αφορούν το πεδίο δράσης, τη στρατηγική, την εφαρμογή της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου καθώς και την εμπειρογνωμοσύνη, τη διαβούλευση και τη συνεργασία σχετικά με τη διάσταση του φύλου.
A. ΠΕΔΙΑ ΔΡΑΣΗΣ
Οι ερωτήσεις σχετικά με την ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας γυναικών και ανδρών είναι σημαντικές για το νομοθετικό έργο δώδεκα επιτροπών (AGRI (Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου), CULT (Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας), DEVE (Επιτροπή Ανάπτυξης), ECON (Επιτροπή Οικονομικών και Νομισματικών Θεμάτων), EMPL (Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων), ENVI (Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων), INTA (Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου), ITRE (Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας), JURI (Επιτροπή Νομικών Θεμάτων), LIBE (Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων), REGI (Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης) και TRAN (Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού)). (Ε4)
Υπό το πρίσμα των αρμοδιοτήτων των διαφόρων επιτροπών οι οποίες προβλέπονται από τον Κανονισμό, μεταξύ των βασικών τομέων όπου η διάσταση της ισότητας γυναικών και ανδρών είναι κρίσιμη (Ε5), οι επιτροπές ανέφεραν μεταξύ άλλων:
· το ζήτημα του φύλου στο πλαίσιο της εφαρμογής της Συνθήκης για την ΕΕ και την αξιολόγηση της λειτουργίας του· την ισορροπία ανδρών-γυναικών κατά τον διορισμό των εκπροσώπων του Κοινοβουλίου σε διακυβερνητικές διασκέψεις και μελλοντικές συνελεύσεις, την αύξηση του αριθμού των γυναικών βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (AFCO (Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων))·
· την ιδιαίτερη προσοχή στην ολοκληρωμένη προσέγγιση της διάστασης του φύλου στο στάδιο της εκπόνησης των εκθέσεων και των γνωμοδοτήσεων· την προώθηση της χρήσης ουδέτερης γλώσσας ως προς το φύλο στις συνεδριάσεις και στα έγγραφα της επιτροπής, ισότητα των φύλων που εξετάζεται στις ανταλλαγές απόψεων με τους προσκεκλημένους ομιλητές και στις αντιπροσωπείες της επιτροπής (AFET (Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων))·
· την ανάπτυξη της υπαίθρου, την ανάπτυξη της κοινής γεωργικής πολιτικής (AGRI)·
· τα ζητήματα σχετικά με το φύλο είναι σημαντικά σε όλους τους τομείς για τους οποίους η επιτροπή έχει αρμοδιότητα (CULT)·
· τους αναπτυξιακούς στόχους της Χιλιετίας, την ανθρωπιστική βοήθεια και τον μηχανισμό αναπτυξιακής συνεργασίας (που προσδιορίζεται ως «διατομεακό ζήτημα» σε πολλά στρατηγικά έγγραφα ανά χώρα (DEVE)·
· τις ασφαλίσεις, τις συντάξεις, τη στρατηγική της Λισαβόνας, τη φορολογία των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και της μικροχρηματοδότησης (ECON)·
· την απασχόληση, την κοινωνική πολιτική, τις συνθήκες εργασίας, τις διακρίσεις στην αγορά εργασίας (EMPL)·
· τη δημόσια υγεία, τα φαρμακευτικά προϊόντα και τα καλλυντικά, την περιβαλλοντική υγεία (φυτοφάρμακα, βιοκτόνα, απόβλητα) (ENVI)·
· τις δημόσιες ακροάσεις και τις ανταλλαγές απόψεων, το ζήτημα της ισότητας των φύλων που λαμβάνεται υπόψη από τους εισηγητές και τους συντάκτες γνωμοδοτήσεων κατά την εκπόνηση εγγράφων, την ισορροπία ανδρών-γυναικών ομιλητών (DROI (Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων))·
· την πολιτική των καταναλωτών (IMCO (Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών))·
· το εμπόριο και τις πτυχές της ανάπτυξης (INTA)·
· την έρευνα, τη βιομηχανία (ITRE)·
· τα θεμελιώδη δικαιώματα (LIBE)·
· την παράκτια αλιεία και την ολοκληρωμένη και βιώσιμη ανάπτυξη των αλιευτικών ζωνών, την υδατοκαλλιέργεια και τη μεταποιητική βιομηχανία και τη διαρθρωτική πολιτική (PECH (Επιτροπή Αλιείας))·
· τη νομοθεσία στον τομέα των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ, του ΕΤΠΑ, του Ταμείου Συνοχής και του ΕΚΤ, την αξιολόγηση των άλλων πολιτικών της Ένωσης σχετικά με την κοινωνική συνοχή (REGI)·
· τις αποστολές ΕΠΑΑ – τη συμπεριφορά του προσωπικού που αναπτύσσεται έναντι του πληθυσμού, τις νάρκες, τα εκρηκτικά κατάλοιπα πολέμου και την εκκαθάριση ναρκοπεδίων, τη διαδικασία αφοπλισμού, αποστράτευσης και επανένταξης (DDR) σε χώρες που βρίσκονται σε μετασυγκρουσιακό στάδιο (SEDE (Υποεπιτροπή Ασφάλειας και Άμυνας))·
· τις μεταφορές ως τομέα της απασχόλησης και την οδική ασφάλεια (TRAN).
Πολλές είναι οι επιτροπές που εφάρμοσαν την ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας γυναικών και ανδρών στο νομοθετικό και/ή το μη νομοθετικό έργο τους (Ε7). Δεκατέσσερις επιτροπές επί συνόλου δεκαεννέα (12/19 το 2006) δηλώνουν ότι έχουν ήδη καθιερώσει αυτή την προσέγγιση στο νομοθετικό και το μη νομοθετικό έργο τους.
Ιδού ορισμένα παραδείγματα:
AFET – προώθηση της ισότητας των φύλων στη διεθνή σκηνή
AGRI – γνωμοδότηση σχετικά με την ισότητα γυναικών και ανδρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση - 2007
CULT - τα ζητήματα φύλου λαμβάνονται πλήρως υπόψη κατά την εκπόνηση εκθέσεων και γνωμοδοτήσεων καθώς και σε άλλες δραστηριότητες επιτροπών, όπως οι δημόσιες ακροάσεις και οι αντιπροσωπείες
DEVE – οι αναπτυξιακοί στόχοι της Χιλιετίας περιλαμβάνουν μια προοπτική του φύλου. Ένας από τους στόχους επικεντρώνεται στην ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών (MCR3)
DROI – τα δικαιώματα της γυναίκας αποτελούν μέρος των δικαιωμάτων του ανθρώπου· θέματα που εξετάστηκαν πρόσφατα: εγκλήματα τιμής, μελέτη σχετικά με την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις εξωτερικές δράσεις
ECON – απασχόληση των γυναικών και ένταξή τους στην αγορά εργασίας, εκπαίδευση, διά βίου μάθηση, συνδυασμός της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής, καθώς και εκπαίδευση των καταναλωτών στα οικονομικά και την πίστωση
EMPL – οδηγία για τον χρόνο εργασίας, τις συντάξεις και κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση
IMCO – συγκεκριμένες ανάγκες των ευάλωτων ομάδων που υπογραμμίζονται στην έκθεση με τίτλο «Στρατηγική για την πολιτική υπέρ των καταναλωτών»
PECH – εκθέσεις σχετικά με την παράκτια αλιεία και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι παράκτιοι αλιείς, τα δίκτυα γυναικών στην αλιεία, την υδατοκαλλιέργεια και τις δραστηριότητες διαφοροποίησης, και την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης διαχείρισης των παράκτιων ζωνών στην Ευρώπη
REGI – η ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας γυναικών και ανδρών εμφανίζεται στους κανονισμούς των διαρθρωτικών ταμείων ως διατομεακή διάσταση του προγραμματισμού και της εφαρμογής των πολιτικών.
SEDE – σε δύο εκθέσεις σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική ασφάλειας (εισηγητές von Wogau και Kuhne)
TRAN – τροπολογίες και εκθέσεις σχετικά με τις μεταφορές και τον τουρισμό, μελέτη σχετικά με τις γυναίκες και τις μεταφορές στην Ευρώπη
Οι επιτροπές AFCO, ENVI, JURI, LIBE και CONT (Επιτροπή Ελέγχου των Προϋπολογισμών) δεν έχουν εισαγάγει την ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας γυναικών και ανδρών στο νομοθετικό έργο τους.
B. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΔΡΩΝ, ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ
Ένδεκα κοινοβουλευτικές επιτροπές δεν έχουν συζητήσει ούτε εγκρίνει κάποια στρατηγική για τη διάσταση της ισότητας γυναικών και ανδρών στους διαφόρους τομείς που άπτονται των εργασιών της κάθε επιτροπής. Τέσσερις επιτροπές έχουν εγκρίνει μια τέτοια στρατηγική: οι AFET, PECH, REGI και SEDE. Οι επιτροπές AFCO, AGRI και ENVI είχαν διεξαγάγει συζητήσεις ενόψει της έγκρισης μιας στρατηγικής. Συγκριτικά, το 2006, 14 επιτροπές δεν είχαν ούτε συζητήσει ούτε εγκρίνει κάποια στρατηγική. Τέσσερις από αυτές διεξήγαγαν συζητήσεις σχετικά με μια στρατηγική και μόνο μία την είχε ήδη εγκρίνει.
Η επιτροπή AFET, στο σχέδιο δράσης της για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου (Gender Mainstreaming Action Plan), δεσμεύεται να προωθήσει ενεργά την ισότητα των φύλων στις εργασίες της και να συνεχίσει να εξετάζει αυτά τα ζητήματα με τους προσκεκλημένους ομιλητές καθώς και στις αντιπροσωπείες της. Η AFET θα μεριμνά επίσης ώστε να λαμβάνονται δεόντως υπόψη τα ζητήματα ισότητας των φύλων κατά την εκπόνηση των εκθέσεων και των γνωμοδοτήσεων. Θα προσπαθήσει, στο μέτρο του δυνατού, να διασφαλίζει ότι το 33% των ομιλητών που συμμετέχουν στις ακροάσεις είναι γυναίκες. Η AFET έχει δεσμευτεί να προωθεί τη χρήση ουδέτερης γλώσσας ως προς το φύλο στα έγγραφα και τις συνεδριάσεις της. Η AFET έχει επίσης εκφράσει τη βούλησή της να εξετάσει την ισορροπία των αριθμών ανδρών και γυναικών μεταξύ των ειδικών απεσταλμένων της ΕΕ και των επικεφαλής αντιπροσωπειών της επιτροπής.
Η στρατηγική της υποεπιτροπής SEDE εγκρίθηκε στις 19 Μαρτίου 2007 υπό μορφήν εγγράφου με τίτλο «σχέδιο δράσης για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου» (Gender mainstreaming action plan). Η υποεπιτροπή SEDE δεσμεύτηκε να προωθήσει τη διάσταση της ισότητας των γυναικών και των ανδρών στις εργασίες της εισάγοντας ζητήματα σχετικά με την ισότητα των φύλων στις εκθέσεις και τις γνωμοδοτήσεις της. Θα μεριμνά επίσης για τον καταμερισμό των εκθέσεων και γνωμοδοτήσεων λαμβάνοντας υπόψη την αναλογία ανδρών και γυναικών και θα προωθεί την αναλογική εκπροσώπηση στις αντιπροσωπείες της, ενώ επίσης θα τηρεί την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων μεταξύ των προσκεκλημένων ομιλητών στις δημόσιες ακροάσεις, προβλέπει δε συγκεκριμένα ποσόστωση 33% γυναικών ομιλητών. Επιπλέον, η SEDE δεσμεύεται να προωθήσει τη χρήση γλώσσας ουδέτερης ως προς το φύλο κατά τις συνεδριάσεις καθώς και στα γραπτά κείμενα.
Δύο ζητήματα θεωρούνται από τη SEDE ουσιώδη στο πλαίσιο της ισότητας των φύλων: η εφαρμογή του ψηφίσματος 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στο πλαίσιο της ΕΠΑΑ και των κανόνων γενικής συμπεριφοράς για τις επιχειρήσεις ΕΠΑΑ, καθώς και η μεταρρύθμιση του τομέα της ασφάλειας και του αφοπλισμού, της αποστράτευσης και της επανένταξης (DDR).
Η επιτροπή REGI, στη στρατηγική της με τίτλο «Δήλωση αποστολής σχετικά με την προώθηση της ισότητας των φύλων στις εργασίες της επιτροπής» (Mission Statement on Promoting Gender Equality in the work of the Committee) δεσμεύτηκε να προωθήσει την ισότητα των φύλων στις εσωτερικές εργασίες της ζητώντας από τις πολιτικές Ομάδες η εκπροσώπηση των γυναικών στην επιτροπή να αντικατοπτρίζει (στο μέτρο του δυνατού) την αναλογία των γυναικών στο Κοινοβούλιο και να τηρείται αυτή η αναλογία και στον διορισμό των μελών του Προεδρείου και των συντονιστών της επιτροπής. Η επιτροπή REGI επιθυμεί επίσης να διασφαλίσει το Προεδρείο της ότι αυτή η ισορροπία μεταξύ ανδρών και γυναικών στους κόλπους της επιτροπής θα απεικονίζεται και στον καταμερισμό των εκθέσεων και γνωμοδοτήσεων. Η REGI επίσης επιθυμεί να εξακριβώνει την εφαρμογή της αρχής της ισότητας ευκαιριών στη διαδικασία διορισμού του προσωπικού της γραμματείας της.
Στις εξωτερικές δράσεις της, η REGI δεσμεύεται να ενσωματώνει τακτικά τα ζητήματα που σχετίζονται με την ισότητα των φύλων στην εκπόνηση των νομοθετικών εκθέσεών της, των εκθέσεων πρωτοβουλίας και των γνωμοδοτήσεών της, ιδίως όσον αφορά την περιφερειακή ανάπτυξη. Η REGI θα παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις συνέπειες της διάστασης του φύλου στη χρησιμοποίηση των διαρθρωτικών ταμείων.
Η στρατηγική της επιτροπής PECH που εγκρίθηκε το 2006, ορίζει τους προσανατολισμούς για την προώθηση της ισότητας των φύλων. Η PECH δεσμεύεται να προωθήσει την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου ούτως ώστε να συμβάλει στην καλύτερη νομική και κοινωνική αναγνώριση της εργασίας των γυναικών και των δικαιωμάτων τους. Αυτός ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί ιδίως με την ανάπτυξη εργαλείων που επιτρέπουν τη συλλογή και διάδοση πληροφοριών για την κατάσταση των γυναικών, με τη συμμετοχή γυναικών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, με την ενσωμάτωση των αρχών της ισότητας των φύλων στα νομοθετικά σχέδια και την αποτελεσματική εφαρμογή των αρχών της ισότητας των φύλων στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας και άλλα χρηματοοικονομικά μέσα σχετικά με την αλιευτική πολιτική. Η επιτροπή PECH δεσμεύεται επιπλέον να ενσωματώνει τα ζητήματα που άπτονται της ισότητας των φύλων στις νομοθετικές εκθέσεις της και στις εκθέσεις πρωτοβουλίας. Επιπλέον, η PECH προγραμματίζει να διοργανώνει τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο ανταλλαγή απόψεων όσον αφορά την πολιτική ισότητας των φύλων και την αξιολόγηση του αντίκτυπου ανάλογα με το φύλο για τις συνεδριάσεις των συντονιστών και της επιτροπής.
Οι επιτροπές AFET, SEDE και PECH έχουν καθορίσει συγκεκριμένους στόχους δράσης. Η επιτροπή AFET αναφέρει τη διοργάνωση μιας δημόσιας ακρόασης με θέμα «Οι γυναίκες στις αραβικές χώρες», την εξέταση της ισορροπίας του αριθμού ανδρών και γυναικών μεταξύ των ειδικών απεσταλμένων της ΕΕ και των αντιπροσωπειών της Επιτροπής και σκέπτεται να καλέσει τους βουλευτές που είναι μέλη της να διασφαλίσουν ότι η προοπτική της ισότητας των φύλων θα λαμβάνεται υπόψη στη σύνθεση μελλοντικών αντιπροσωπειών.
Η PECH έχει καθορίσει τους στόχους της στη στρατηγική. Οι στόχοι αναφέρονται ανωτέρω.
Η SEDE αναφέρει την εφαρμογή του ψηφίσματος 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στο πλαίσιο της ΕΠΑΑ και των κανόνων γενικής συμπεριφοράς για τις επιχειρήσεις ΕΠΑΑ.
Γ. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ
Όλες οι επιτροπές εκτός από την CULT, έχουν συμπεριλάβει στα σχέδιά τους (εκθέσεις, δημόσιες ακροάσεις) μελλοντικά θέματα που παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για την ισότητα γυναικών και ανδρών. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτά τα θέματα συμπίπτουν με τους βασικούς τομείς, όπως αυτοί αναφέρονται στο πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου.
Οι ακόλουθες επτά επιτροπές έχουν επαληθεύσει τη διαθεσιμότητα δεδομένων ή στατιστικών ανά φύλο: AGRI, EMPL, ENVI, PECH, REGI, SEDE και TRAN.
Η επιτροπή PECH, παρά την ύπαρξη μελετών αφιερωμένων στις γυναίκες στον τομέα της αλιείας, εκφράζει τη λύπη της για την έλλειψη στατιστικών δεδομένων ανά φύλο. Η SEDE έχει ζητήσει από το Συμβούλιο να υποβάλει στατιστικά δεδομένα όσον αφορά την παρουσία γυναικών/ανδρών στις επιχειρήσεις ΕΠΑΑ. Η επιτροπή διαθέτει επίσης χρήσιμες στατιστικές όσον αφορά την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις αποστολές ΕΠΑΑ («Gender mainstreaming in ESDP missions»). Η επιτροπή AGRI επισήμανε ότι οι στατιστικές είναι ελλιπείς και ότι δεν αντικατοπτρίζουν, για παράδειγμα, την εργασία συμβοηθούντων συζύγων σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Η AGRI έχει ζητήσει από την Επιτροπή και την EUROSTAT να συμπληρώσουν αυτά τα κενά και να καταργήσουν τα στοιχεία που εισάγουν διακρίσεις στη συλλογή των δεδομένων. Η EMPL βρίσκεται στο στάδιο της εξέτασης της νομοθεσίας σχετικά με τις στατιστικές για την εργασία. Η TRAN έχει αναθέσει την εκπόνηση μελέτης για τις γυναίκες και τις μεταφορές στην Ευρώπη που περιλαμβάνει στατιστικά δεδομένα σχετικά με την έλλειψη ισορροπίας μεταξύ ανδρών και γυναικών στον τομέα των μεταφορών στην Ευρώπη. Η REGI έχει αναθέσει την εκπόνηση μελέτης με τίτλο «Ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας ανδρών και γυναικών στο πλαίσιο της χρησιμοποίησης των διαρθρωτικών ταμείων», όπου γίνεται λόγος για τη διαθεσιμότητα των δεδομένων.
Τρεις επιτροπές, οι DROI, PECH και SEDE έχουν ορίσει κατάλληλους δείκτες. Σύμφωνα με την PECH, τα ποσοτικά δεδομένα στον τομέα της απασχόλησης είναι τα περισσότερο μετρήσιμα, αλλά πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλα δεδομένα, στο μέτρο του δυνατού (νομικό και κοινωνικό καθεστώς, κοινωνικο-πολιτιστικοί περιορισμοί, πρόσβαση και επίπεδο κατάρτισης και εκπαίδευσης, κ.λπ.). Η DROI έχει ζητήσει τους δείκτες στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού μέσου για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου, όπου η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου αποτελεί έναν από τους οριζόντιους στόχους.
Οι επιτροπές PECH και ENVI είναι οι μόνες που έχουν αναλύσει την κατανομή των δημοσιονομικών πόρων για έκαστο τομέα δράσης τους από την άποψη της ισότητας γυναικών και ανδρών. Η PECH παραθέτει τα άρθρα του κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας που περιλαμβάνει πολλές θετικές αναφορές για το θέμα. Ωστόσο, αυτό το έγγραφο δεν προβαίνει σε κατανομή των πιστώσεων μεταξύ των διαφόρων αξόνων, επειδή μια τέτοια κατανομή εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, στο πλαίσιο των επιχειρησιακών προγραμμάτων τους. (Ε15)
Όσον αφορά τις μεθόδους που πρέπει να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να τεθεί σε εφαρμογή η ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας γυναικών και ανδρών, τέσσερις επιτροπές κατέφυγαν σε συγκεκριμένες μεθόδους για να εφαρμόζουν την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου. Η επιτροπή AFET χρησιμοποιεί τη συγκριτική ανάλυση (benchmarking), η REGI την αξιολόγηση του αντίκτυπου ανάλογα με το φύλο, η SEDE τις στατιστικές ανά φύλο και η επιτροπή PECH δηλώνει ότι είναι πρόθυμη να χρησιμοποιήσει όλες τις διαθέσιμες μεθόδους. Αυτή την άποψη τη συμμερίζεται και η υποεπιτροπή DROI.
Δ. ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ
Οι περισσότερες επιτροπές έχουν ζητήσει συστηματικά τη γνώμη εμπειρογνωμόνων, εθνικών οργάνων και ΜΚΟ καθώς και άλλων οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ισότητας των φύλων, είτε άμεσα, μέσω δημοσίων ακροάσεων, είτε αναθέτοντάς τους την εκπόνηση μελετών. Μόνο οι επιτροπές AFCO, AGRI, CONT, CULT, IMCO και JURI δεν έχουν επωφεληθεί από τέτοιες διαβουλεύσεις. Η DROI τονίζει ότι οι εμπειρογνώμονες των ΜΚΟ που ειδικεύονται στα θέματα φύλου, συμμετέχουν τακτικά στις δημόσιες ακροάσεις τους. Το ίδιο συμβαίνει και για τις επιτροπές PECH και REGI. Για τη DEVE, η διαβούλευση με ΜΚΟ και εξωτερικούς εμπειρογνώμονες αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της προετοιμασίας των εκθέσεων, των γνωμοδοτήσεων και των αντιπροσωπειών.
Όσον αφορά την εσωτερική εμπειρογνωμοσύνη του Κοινοβουλίου (επιτροπή FEMM, η γραμματεία της, το θεματικό τμήμα, η νομική υπηρεσία και η βιβλιοθήκη), δεκατέσσερις επιτροπές έχουν επωφεληθεί από μια τέτοια διαβούλευση. Η PECH δηλώνει ότι λαμβάνει υπόψη τις περισσότερες από τις προτάσεις που περιλαμβάνονται στις γνωμοδοτήσεις της επιτροπής FEMM και έχει αναθέσει στο θεματικό τμήμα την εκπόνηση μιας μελέτης με τίτλο: «Ο ρόλος των γυναικών στη βιώσιμη ανάπτυξη των ευρωπαϊκών αλιευτικών ζωνών». Η EMPL καταφεύγει στη βιβλιοθήκη και το θεματικό τμήμα και δηλώνει ότι λαμβάνει υπόψη τις γνωμοδοτήσεις της επιτροπής FEMM. Η βιβλιοθήκη εκπόνησε για λογαριασμό της επιτροπής REGI ένα έγγραφο με τίτλο «Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στο πλαίσιο της περιφερειακής πολιτικής» («Gender mainstreaming within a regional policy») και το θεματικό τμήμα ξεκίνησε μια εξωτερική μελέτη με θέμα «Ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας γυναικών και ανδρών στο πλαίσιο της χρησιμοποίησης των διαρθρωτικών ταμείων». Η ENVI έχει επωφεληθεί κυρίως χάρη στις γνωμοδοτήσεις της επιτροπής FEMM που παρουσιάζονται στις εκθέσεις της. Η LIBE λαμβάνει υπόψη τις γνωμοδοτήσεις της επιτροπής FEMM που παρουσιάζονται στις εκθέσεις της. Η DEVE επωφελείται από την εμπειρογνωμοσύνη του θεματικού τμήματος και η AFET συμμετέχει τακτικά στα σεμινάρια που διοργανώνει η επιτροπή FEMM.
Γενικά, δεκαεπτά επιτροπές ανέφεραν ότι η συνεργασία της επιτροπής τους με την Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων είναι τακτική ή σποραδική. Οι επιτροπές AFET, CULT, DEVE, EMPL, ITRE, LIBE και PECH συνεργάζονται τακτικά με την επιτροπή FEMM. Για παράδειγμα, η DEVE διοργάνωσε με τη FEMM μια ακρόαση με θέμα «Οι γυναίκες και ο πόλεμος» και κρίνει αυτή τη συνεργασία καλή και τακτική. Η AFET συνεργάζεται κυρίως μέσω αντιπροέδρων που είναι αρμόδιοι για την ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας των φύλων και του παρόμοιου δικτύου των διοικητικών υπαλλήλων, η CULT εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η επιτροπή FEMM εκπόνησε πολλές γνωμοδοτήσεις για τις εκθέσεις της και πάντοτε τις εξετάζει με προσοχή. Εκτός από τη συνεργασία της με τη FEMM, η EMPL μνημονεύει και τις συγκρούσεις αρμοδιοτήτων όσον αφορά τις προτάσεις της Επιτροπής.
Πέντε επιτροπές έχουν ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αξιολογήσει τον αντίκτυπο μιας υπόθεσης σχετικά με την ισότητα γυναικών και ανδρών (DROI, INTA, ITRE, PECH και REGI). Η INTA το έπραξε κατά την έγκριση ορισμένων παραγράφων της γνωμοδότησης της επιτροπής FEMM για το εμπόριο και τη μείωση της φτώχειας, η DROI κατά την εφαρμογή της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου (ΕΠΔΔΑ) με την ευκαιρία της γενικότερης ζήτησης όσον αφορά το χρηματοδοτικό μέσο.
Στην ερώτηση «πώς αντιλαμβάνεστε την εμπειρογνωμοσύνη σε θέματα φύλου στους κόλπους της γραμματείας της επιτροπής σας;», δέκα επιτροπές απάντησαν ότι η εμπειρογνωμοσύνη είναι στο στάδιο της ανάπτυξης. Πέντε γραμματείες διαθέτουν καλό επίπεδο εμπειρογνωμοσύνης: των επιτροπών AFET, CONT, CULT, DROI και EMPL.
Στη γραμματεία της επιτροπής INTA, η εμπειρογνωμοσύνη σε θέματα φύλων χαρακτηρίζεται ανύπαρκτη.
Η σύνθεση των επιτροπών παρουσιάζεται ως ακολούθως:
|
Επιτροπή |
Γυναίκες βουλευτές |
Άνδρες βουλευτές |
Σύνολο |
% Γυναικών |
Παρατηρήσεις |
|
|
AFCO |
12 |
42 |
54 |
22,2 |
|
|
|
AFET |
38 |
133 |
171 |
22,2 |
|
|
|
AGRI |
28 |
64 |
92 |
30,4 |
|
|
|
CONT |
31 |
52 |
83 |
37,4 |
Οι γυναίκες αποτελούν το 20% των μελών, και το 39% των αναπληρωματικών μελών. |
|
|
CULT |
32 |
43 |
75 |
41,6 |
Γυναίκες είναι η Πρόεδρος και μία Αντιπρόεδρος, όπως και οι συντονιστές των ομάδων PPE, PSE και GUE. |
|
|
DEVE |
27 |
44 |
71 |
38 |
|
|
|
DROI |
27 |
45 |
72 |
37,5 |
|
|
|
EMPL |
43 |
58 |
101 |
42,5 |
|
|
|
ENVI |
56 |
79 |
135 |
41,4 |
|
|
|
IMCO |
36 |
52 |
88 |
40,9 |
(Γυναίκες κατέχουν τα αξιώματα της Προέδρου και της πρώτης και δεύτερης Αντιπροέδρου). |
|
|
INTA |
15 |
50 |
65 |
23 |
|
|
|
ITRE |
38 |
69 |
107 |
35,5 |
|
|
|
JURI |
16 |
36 |
52 |
30,7 |
|
|
|
LIBE |
51 |
64 |
115 |
44,3 |
|
|
|
PECH |
14 |
49 |
63 |
22,2 |
Εξέλιξη αρκετά θετική αλλά δεν αντικατοπτρίζει ολόκληρη την πραγματικότητα, καθότι γυναίκες είναι τα περισσότερο ενεργά μέλη της επιτροπής και κατέχουν ειδικά αξιώματα στο Προεδρείο (3 Αντιπρόεδροι) και οι συντονιστές των πολιτικών ομάδων είναι επίσης γυναίκες. |
|
|
REGI |
30 |
80 |
110 |
27,2 |
|
|
|
SEDE |
15 |
55 |
70 |
21,4 |
|
|
|
TRAN |
21 |
78 |
99 |
21,2 |
|
|
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
|
Ημερομηνία έγκρισης |
31.3.2009 |
|
|
|
||
|
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας |
+: –: 0: |
23 0 1 |
||||
|
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Edit Bauer, Edite Estrela, Věra Flasarová, Nicole Fontaine, Lissy Gröner, Anneli Jäätteenmäki, Ρόδη Κράτσα-Τσαγκαροπούλου, Urszula Krupa, Astrid Lulling, Siiri Oviir, Μαρία Παναγιωτοπούλου-Κασσιώτου, Zita Pleštinská, Teresa Riera Madurell, Eva-Riitta Siitonen, Eva-Britt Svensson, Anne Van Lancker, Anna Záborská |
|||||
|
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Donata Gottardi, Maria Petre, Heide Rühle, Маруся Иванова Любчева |
|||||
|
Αναπληρωτές (άρθρο 178, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Jean-Pierre Audy, Wolfgang Bulfon, Marie-Hélène Descamps, Jean Spautz |
|||||