SPRAWOZDANIE w sprawie sprawozdania rocznego dotyczącego działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w 2008 r.

6.10.2009 - (2009/2088(INI))

Komisja Petycji
Sprawozdawczyni: Chrysoula Paliadeli
PR_INI_AnnOmbud

Poprawki

• 001-001 (PDF - 90 KB)
• 001-001 (DOC - 239 KB)

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie sprawozdania rocznego dotyczącego działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w 2008 r.

(2009/2088(INI))

Parlament Europejski,

–   uwzględniając sprawozdanie roczne dotyczące działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w 2008 r.,

–   uwzględniając art. 195 traktatu WE,

–   uwzględniając art. 41 i 43 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,

–   uwzględniając decyzję 94/262/EWWiS, WE, Euratom Parlamentu Europejskiego z dnia 9 marca 1994 r. w sprawie przepisów i ogólnych warunków regulujących wykonywanie funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich[1],

–   uwzględniając umowę ramową w sprawie współpracy, zawartą pomiędzy Parlamentem Europejskim i Rzecznikiem Praw Obywatelskich w dniu 15 marca 2006 r., która weszła w życie w dniu 1 kwietnia 2006 r.,

–   uwzględniając komunikat Komisji z dnia 5 października 2005 r. zatytułowany „Uprawnienia w zakresie przyjmowania i przekazywania komunikatów do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz upoważniania urzędników służby cywilnej do występowania przed Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich” (SEC(2005)1227),

–   uwzględniając swoją decyzję z dnia 18 czerwca 2008 r. zmieniającą decyzję 94/262/EWWiS, WE, Euratom z dnia 9 marca 1994 r. w sprawie przepisów i ogólnych warunków regulujących wykonywanie funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich[2],

–   uwzględniając dokonaną przez Rzecznika Praw Obywatelskich w celu uwzględnienia zmian w statucie zmianę przepisów wykonawczych, które w zmienionej postaci weszły w życie w dniu 1 stycznia 2009 r.,

–   uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich,

–   uwzględniając art. 205 ust. 2 zdanie drugie i trzecie Regulaminu,

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji Petycji (A7-0020/2009),

A. mając na uwadze, że sprawozdanie roczne z działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2008 zostało formalnie przedłożone przewodniczącemu Parlamentu w dniu 21 kwietnia 2009 r., a także mając na uwadze, że w dniu 14 września 2009 r. Rzecznik Praw Obywatelskich Nikiforos Diamandouros przedstawił to sprawozdanie Komisji Petycji w Strasburgu,

B.  mając na uwadze, że art. 41 karty praw podstawowych stanowi, że: „Każdy ma prawo do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii”,

C. mając na uwadze, że art.43 karty stanowi: „Każdy obywatel Unii i każda osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w państwie członkowskim ma prawo zwracać się do Rzecznika Praw Obywatelskich Unii w przypadkach niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Wspólnoty, z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji wykonujących swoje funkcje sądowe”,

D.  mając na uwadze, że konieczne jest, aby instytucje i organy Unii Europejskiej w pełni wykorzystywały środki konieczne w celu wypełnienia ich obowiązku zagwarantowania, że obywatele otrzymują natychmiastowe i merytoryczne odpowiedzi na swoje zapytania, skargi i petycje,

E.   mając na uwadze, że choć od przyjęcia rezolucji Parlamentu z dnia 6 września 2001 r.[3] zatwierdzającej kodeks dobrego postępowania administracyjnego Rzecznika Praw Obywatelskich minęło osiem lat, inne podstawowe instytucje całkowicie nie spełniły jeszcze żądania Parlamentu o dostosowanie swoich praktyk do postanowień tego kodeksu,

F.   mając na uwadze, że Rzecznik Praw Obywatelskich zarejestrował 3 406 skarg w roku 2008 (wobec 3 211 w roku 2007) oraz że 802 skargi (wobec 870 w roku 2007) okazały się wchodzić w zakres jego kompetencji,

G. mając na uwadze, że wyniki 355 zakończonych postępowań, z których 352 związanych było ze skargami, a siedem stanowiło postępowania z inicjatywy własnej, wskazują, że w 110 sprawach (odpowiadających 31% rozpatrzonych skarg) nie stwierdzono wystąpienia niewłaściwego administrowania,

H.  mając na uwadze, że w 129 sprawach (36% ogółu) zakończonych w roku 2008 odnośna instytucja przystała na ugodę lub rozwiązała kwestię, co wskazuje na silną wolę instytucji i organów do uznawania skarg kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich za możliwość poprawy zaistniałych błędów i współpracy z Rzecznikiem Praw Obywatelskich dla dobra obywateli,

I.    mając na uwadze, że w 2008 r. cztery sprawy zostały zakończone w wyniku polubownego rozstrzygnięcia sporu oraz mając na uwadze, że pod koniec 2008 r. rozważanych było nadal 25 wniosków o polubowne rozstrzygnięcie sporu,

J.    mając na uwadze, że najczęstszym zarzutem niewłaściwego administrowania, rozpatrywanym przez Rzecznika Praw Obywatelskich w roku 2008, był brak przejrzystości (w 36% otwartych postępowań),

K.  mając na uwadze, że w roku 2008 Rzecznik Praw Obywatelskich coraz częściej stosował bardziej nieformalne procedury mające na celu szybkie znalezienie rozwiązania, co dowodzi, jak bardzo Rzecznik Praw Obywatelskich jest szanowany, a także świadczy o gotowości instytucji do udzielania pomocy obywatelom,

L.   mając na uwadze, że w 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zamknął 44 postępowania, wysuwając uwagi krytyczne, a także mając na uwadze, że uwaga krytyczna stanowi dla skarżącego potwierdzenie, że jego skarga jest uzasadniona, i wskazuje zainteresowanej instytucji lub organowi popełniony błąd, aby pomóc im uniknąć niewłaściwego administrowania w przyszłości,

M.  mając na uwadze, że celem formułowanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich dodatkowych uwag w przypadkach, gdy zauważał on możliwość poprawy jakości działania administracji, była poprawa działalności instytucji UE w przyszłości, a także mając na uwadze, że dodatkowe uwagi zostały sformułowane w 41 przypadkach w roku 2008,

N.  mając na uwadze, że w roku 2008 sformułowane zostały 23 projekty zaleceń, z czego osiem zostało przyjętych przez odnośne instytucje, a cztery projekty zaleceń z roku 2007 doprowadziły do podjęcia decyzji w roku 2008,

O.  mając na uwadze, że w 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przedłożył Parlamentowi Europejskiemu jedno sprawozdanie specjalne dotyczące jednego przypadku niewłaściwego administrowania, a także mając na uwadze, że przedłożenie Parlamentowi sprawozdania specjalnego stanowi wartościową metodę, dzięki której Rzecznik Praw Obywatelskich może zabiegać o polityczne wsparcie Parlamentu i jego Komisji Petycji w celu zaspokojenia potrzeb obywateli, których prawa zostały naruszone, a także wspierać podniesienie standardów administracji Unii Europejskiej,

P.   mając na uwadze, że ani uwagi krytyczne zawarte w decyzjach dotyczących zakończenia spraw odnoszących się do niewłaściwego administrowania, w przypadku których niemożliwe było podjęcie skutecznego środka naprawczego, ani zalecenia czy sprawozdania specjalne Rzecznika Praw Obywatelskich nie mają mocy wiążącej, ponieważ uprawnienia rzecznika nie obejmują prawa do podjęcia bezpośrednich środków naprawczych w odniesieniu do niewłaściwego administrowania, ale mają na celu zachęcanie instytucji i organów Unii Europejskiej do samoregulacji,

Q.  mając na uwadze, że od czasu wejścia w życie traktatu z Nicei Parlament ma takie samo prawo jak państwa członkowskie, Rada i Komisja Europejska do wszczęcia postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z powodu braku właściwości, naruszenia istotnego wymogu proceduralnego, naruszenia traktatu WE lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z jego stosowaniem, lub nadużycia uprawnień,

R.   mając na uwadze, że krytyczne uwagi dotyczące niewłaściwego administrowania zawarte przez Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawozdaniu z 2008 r. (uwagi krytyczne, zalecenia wstępne i sprawozdania specjalne) mogą stanowić podstawę unikania powtarzania w przyszłości błędów i wadliwych działań dzięki wdrożeniu odpowiednich środków przez instytucje i inne organy Unii Europejskiej,

S.   mając na uwadze, że współpraca ustanowiona przez Rzecznika Praw Obywatelskich w ramach Europejskiej Sieci Rzeczników Praw Obywatelskich funkcjonuje od ponad dziesięciu lat jako elastyczny system wymiany informacji i najlepszych praktyk oraz jako droga kierowania skarżących do rzeczników praw obywatelskich lub innych podobnych organów mających największą możliwość udzielenia im pomocy,

T.   mając na uwadze, że rola Rzecznika Praw Obywatelskich w ochronie interesów obywateli Unii Europejskiej skonfrontowanych z jej instytucjami i organami rozwijała się przez 14 lat od czasu utworzenia tego urzędu dzięki niezależności Rzecznika Praw Obywatelskich i demokratycznej kontroli przejrzystości działalności Rzecznika ze strony Parlamentu,

U.  mając na uwadze, że działania Rzecznika Praw Obywatelskich i Komisji Petycji powinny pozostawać odrębne oraz – z zasady mając na celu unikanie konfliktów, jeśli chodzi o ich odpowiednie prerogatywy – powinny odzwierciedlać zasadę ostatecznego przekazywania sobie wzajemnie do rozpatrzenia odpowiednich spraw,

1.  przyjmuje sprawozdanie roczne za rok 2008 przedstawione przez Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i jego strukturę, łączącą krótki przegląd działań podjętych w tym roku, wraz z przeglądem skarg i postępowań, oraz analizę tematyczną decyzji Rzecznika Praw Obywatelskich, obejmujących najbardziej znaczące rozstrzygnięcia prawne i faktyczne zawarte w decyzjach Rzecznika Praw Obywatelskich w 2008 r., jak również kwestii podniesionych na poszczególnych etapach procedury;

2.  uważa, że jaśniejszy sposób przedstawiania danych statystycznych, w tym nowa metoda obliczeń oraz nowy układ graficzny, uczynił sprawozdanie bardziej zrozumiałym, dostępnym i przyjaznym dla odbiorców;

3.   wzywa do zapewnienia wszystkim instytucjom i organom Unii Europejskiej niezbędnych środków budżetowych i zasobów ludzkich w celu zapewnienia, że obywatele otrzymują natychmiastowe i merytoryczne odpowiedzi na swoje zapytania, skargi i petycje;

4.   uważa, że Rzecznik Praw Obywatelskich nadal wykonywał swoje uprawnienia w aktywny i zrównoważony sposób, zarówno jeśli chodzi o rozpatrywanie skarg i zajmowanie się nimi oraz prowadzenie i zamykanie postępowań, a także jeśli chodzi o utrzymywanie konstruktywnych stosunków z instytucjami i organami Unii Europejskiej oraz zachęcanie obywateli do korzystania z ich praw wobec tych instytucji i organów;

5.  wzywa Rzecznika Praw Obywatelskich do kontynuowania wysiłków na rzecz propagowania wiedzy na temat swojej pracy oraz promowania swoich działań skutecznie i elastycznie

6.  uważa, że wyrażenie „niewłaściwe administrowanie” powinno być nadal szeroko interpretowane w celu objęcia nie tylko niedozwolonych czynności administracyjnych czy naruszenia obowiązujących norm lub zasad prawnych, ale także na przykład przypadków, w których władze administracyjne działały niedbale, były niesumienne w swoich powinnościach wobec obywateli lub uchybiły zasadzie przejrzystości, bądź też naruszyły inne zasady dobrej administracji;

7.   uważa rolę Rzecznika Praw Obywatelskich w zwiększaniu otwartości i jawności w procesach podejmowania decyzji i administracji Unii Europejskiej za istotny wkład w Unię, w której decyzje podejmowane są „z możliwie najwyższym poszanowaniem zasady otwartości i jak najbliżej obywateli”, jak stanowi art. 1 ust. 2 traktatu o Unii Europejskiej;

8.   ponawia wezwanie, wyrażone we wcześniejszych rezolucjach, aby wszystkie instytucje i organy Unii Europejskiej przyjęły wspólne podejście w odniesieniu do kodeksu dobrego postępowania administracyjnego;

9.   zwraca uwagę, że zaproponowany przez Rzecznika Praw Obywatelskich kodeks dobrego postępowania administracyjnego, zatwierdzony przez Parlament dnia 6 września 2001 r., służy za przewodnik i źródło wiedzy dla urzędników wszystkich instytucji i organów Wspólnoty, a także jest stale uaktualniany i publikowany na stronie internetowej Rzecznika Praw Obywatelskich;

10. przyjmuje z zadowoleniem zmianę Statutu Rzecznika Praw Obywatelskich, w szczególności wzmocnienie jego uprawnień dochodzeniowych, co pomoże obywatelom w pełni zaufać w zdolność do gruntownego i nieskrępowanego badania przez Rzecznika skarg wnoszonych przez obywateli;

11. podkreśla potrzebę przyczyniania się do publicznego zrozumienia obowiązków Rzecznika Praw Obywatelskich poprzez udostępnianie informacji obywatelom, przedsiębiorstwom, organizacjom pozarządowym i innym podmiotom, a ponadto uważa, że łatwo zrozumiałe i dokładne informacje wysokiej jakości mogą przyczynić się do zmniejszenia liczby skarg niewchodzących w zakres mandatu Rzecznika Praw Obywatelskich;

12. uważa, że liczba skarg niedopuszczalnych pozostaje niezadowalająca, aczkolwiek zrozumiała, i zaleca, aby w związku z tym prowadzić wśród obywateli europejskich stała kampanię informacyjną mającą na celu podniesienie ich stanu świadomości na temat funkcji i kompetencji członków europejskiej sieci rzeczników praw obywatelskich;

13. uznaje wysiłki Rzecznika Praw Obywatelskich zmierzające do poprawy wyników pracy instytucji oraz jego starania mające na celu dalsze skrócenie średniej długości postępowania, wynoszącej obecnie 13 miesięcy;

14. z zadowoleniem przyjmuje konstruktywną współpracę pomiędzy Rzecznikiem Praw Obywatelskich a instytucjami i organami Unii Europejskiej oraz popiera go w roli mechanizmu kontroli zewnętrznej, a ponadto jako wartościowe źródło stałej poprawy administracji europejskiej;

15. z zadowoleniem przyjmuje podpisanie w dniu 9 lipca 2008 r. protokołu ustaleń z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym oraz zgodę agencji wspólnotowych na stosowanie Europejskiego kodeksu dobrych praktyk administracyjnych w ich kontaktach z obywatelami;

16. wzywa Rzecznika Praw Obywatelskich do utrzymania prawa wglądu oraz do upewniania się, że Komisja właściwie korzysta z prawa swobodnego wszczynania postępowań w sprawie naruszenia przepisów prawa na mocy art.226 traktatu WE lub proponowania sankcji na mocy art.228 traktatu WE, wykazując się należytą dbałością w unikaniu opóźnień lub nieuzasadnionych przypadków niepodjęcia natychmiastowych działań, co jest niezgodne z uprawnieniami Komisji w zakresie sprawowania nadzoru nad stosowaniem prawa Unii Europejskiej; wzywa także Rzecznika do kontynuowania działania w tej dziedzinie w porozumieniu z Komisją Petycji;

17. uważa nadal, że jeżeli instytucja odmówi zastosowania się do zalecenia zawartego w sprawozdaniu specjalnym Rzecznika Praw Obywatelskich pomimo przyjęcia tego zalecenia przez Parlament, Parlament mógłby zasadnie skorzystać ze swojego prawa do wszczęcia postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości w sprawie działania lub zaniechania będącego przedmiotem zalecenia Rzecznika Praw Obywatelskich; zachęca komisję właściwą w kwestiach związanych z Regulaminem do zaproponowania stosownych przepisów – które zostaną włączone do Regulaminu – umożliwiających rozpoczęcie takiego działania;

18. stwierdza, że Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił specjalne sprawozdanie krytykujące Komisję, która nie uzasadniła w wystarczającym stopniu traktowania przez nią zewnętrznych (freelance), pomocniczych tłumaczy ustnych (ACI), którzy ukończyli 65 lat; Parlament przyjął w dniu 5 kwietnia 2009 r.[4] rezolucję w sprawie tego sprawozdania;

19. uważa, że kiedy Rzecznik Praw Obywatelskich i Komisja Petycji, działając w ramach swoich odpowiednich mandatów i kompetencji, badają pokrywające się kwestie, takie jak – odpowiednio – sposób, w jaki Komisja prowadzi postępowania w sprawie naruszenia przepisów prawa, oraz samo rzekome naruszenie, mogą osiągnąć dużo bardziej korzystną synergię dzięki bliskiej współpracy;

20. przyjmuje z zadowoleniem doskonałe relacje w ramach instytucjonalnych pomiędzy Rzecznikiem Praw Obywatelskich i Komisją Petycji, jeżeli chodzi o wzajemne poszanowanie uprawnień i prerogatyw;

21. dostrzega wartościowy wkład europejskiej sieci rzeczników praw obywatelskich, której Komisja Petycji jest członkiem, w zapewnianie, zgodnie z zasadą pomocniczości, pozasądowych środków odwoławczych; z zadowoleniem przyjmuje współpracę pomiędzy Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich i rzecznikami praw obywatelskich oraz podobnymi organami na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym w państwach członkowskich, a ponadto wzywa do dalszego zwiększenia wymiany najlepszych praktyk umożliwiającej szybkie rozpowszechnianie najlepszych wzorców wśród państw członkowskich;

22. z zadowoleniem przyjmuje opublikowanie w roku 2008 na stronie internetowej Rzecznika Praw Obywatelskich dwóch analiz na temat przeprowadzonych przez odnośne instytucje działań w następstwie sformułowanych w roku 2006 i 2007 krytycznych uwag i dodatkowych uwag;

23. zachęca Rzecznika Praw Obywatelskich do dalszego przywiązywania znacznej wagi do wydarzeń wymagających informowania obywateli, a tym samym ewentualnych skarżących, ponieważ oczywistym jest, że podział obowiązków i odrębność procesów podejmowania decyzji na szczeblu europejskim, krajowym i regionalnym są ciągle jeszcze zbyt dezorientujące i trudne do zrozumienia dla wielu obywateli i przedsiębiorstw;

24. z zadowoleniem odnosi się do wzmocnionej kampanii informacyjnej promowanej w przyjętej przez Rzecznika Praw Obywatelskich strategii komunikacji, która prowadzi zarówno do podniesienia stanu świadomości na temat praw obywatelskich i kompetencji Wspólnoty, jak i zrozumienia zakresu kompetencji Rzecznika Praw Obywatelskich;

25. zauważa, że każda instytucja posiada swoją własną stronę internetową umożliwiającą składanie skarg, petycji itp., oraz że konieczność rozróżniania poszczególnych instytucji jest frustrująca dla obywateli; popiera w związku z tym opracowanie interaktywnego podręcznika, którego zadaniem jest pomaganie obywatelom w identyfikowaniu najwłaściwszego forum dla rozwiązania ich problemów;

26. z zadowoleniem przyjmuje nową stronę internetową Rzecznika Praw Obywatelskich jako bardzo ważną reakcję na tę kwestię;

27. sugeruje, aby pomysł ten został rozwinięty oraz by stworzyć wspólną stronę internetową instytucji europejskich, która byłaby pomocna dla obywateli i kierowałaby ich bezpośrednio do instytucji właściwej dla zajęcia się ich skargą, co ograniczyłoby liczbę niedopuszczalnych skarg kierowanych do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich;

28. wzywa Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich do zaangażowania się – po uzyskaniu zgody zainteresowanego składającego skargę – w bezpośrednie przekazywanie każdej skargi, która wchodzi zakres kompetencji rzecznika krajowego lub regionalnego;

29. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji i Europejskiemu Rzecznikowi Praw Obywatelskich, a także rządom i parlamentom państw członkowskich oraz ich rzecznikom praw obywatelskich lub podobnym właściwym organom.

• [1]  Dz.U. L 113 z 04.05.94, s. 15.
• [2]  Dz.U. L 189 z 17.7.2008, s. 25.
• [3]  Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 września 2001 r. w sprawie specjalnego sprawozdania Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich dla Parlamentu Europejskiego w następstwie badania z własnej inicjatywy na temat istnienia i powszechnej dostępności, w poszczególnych instytucjach i organach wspólnotowych, Kodeksu dobrego postępowania administracyjnego (Dz.U. C 72 E, z 21.3.2002, s. 331).
• [4]  Teksty przyjęte, P6_TA(2009)0340.

UZASADNIENIE

Wprowadzenie

Dnia 21 kwietnia 2009 r. przewodniczącemu Parlamentu Europejskiego Hansowi-Gertowi Pötteringowi zostało formalnie przedłożone sprawozdanie roczne z działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2008, a w dniu 14 września 2009 r. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich Nikiforos Diamandouros przedstawił swoje sprawozdanie Komisji Petycji.

Sprawozdanie to zawiera przejrzysty i obszerny przegląd działań Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich podjętych w zeszłym roku. Wyniki poszczególnych postępowań przedstawione zostały w przyjazny dla odbiorcy sposób, z przykładami, w podziale na poszczególne kategorie, takie jak rodzaj rzekomego niewłaściwego administrowania lub instytucja. Nowy sposób przedstawiania danych statystycznych oraz nowy układ graficzny uczyniły sprawozdanie dużo bardziej zrozumiałym niż poprzednie sprawozdania. Zredagowano także nowy sześciostronicowy Przegląd 2008. Publikacja ta zbiera najważniejsze wyniki uzyskane dla skarżących i podkreśla najważniejsze kwestie polityczne, z jakimi miał do czynienia Rzecznik w ciągu ubiegłego roku.

Skargi i postępowania

Rzecznik Praw Obywatelskich zarejestrował 3 406 skarg w roku 2008 (wobec 3 211 w roku 2007). Stanowi to sześcioprocentowy wzrost w porównaniu z rokiem 2007. Spośród zarejestrowanych skarg 802 uznano za wchodzące w zakres kompetencji Rzecznika Praw Obywatelskich. Z tego 228 skarg uznano za dopuszczalne, lecz bez podstaw do wszczęcia postępowania, zaś w oparciu o skargi wszczęto 293 postępowania. Za niedopuszczalne uznano 281 skarg.

Większość wszczętych postępowań dotyczyła Komisji (66%). Skargi dotyczyły także administracji Parlamentu Europejskiego (10%), Europejskiego Urzędu Doboru Kadr EPSO (7%), Rady (3%) oraz Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych OLAF (2%). Dwadzieścia innych instytucji i organów unijnych było przedmiotem dalszych 37 postępowań (13%).

Podstawowym rodzajem rzekomego niewłaściwego administrowania był brak przejrzystości (36% wszystkich postępowań), w tym odmowa udzielenia informacji lub udostępnienia dokumentów, czego wysoką liczbę Komisja Petycji odnotowała z zaniepokojeniem, ponieważ odpowiedzialne i przejrzyste administrowanie ma decydujące znaczenie dla budowania zaufania obywateli do Unii Europejskiej.

W roku 2008 zakończono rekordową liczbę postępowań. Większość została zakończona przed upływem jednego roku (52%), a jedna trzecia (36%) przed upływem trzech miesięcy. Z tego 352 postępowania były następstwem skarg, zaś 3 wszczęto z inicjatywy własnej.

W 110 przypadkach postępowanie nie wykazało niewłaściwego administrowania, co niekoniecznie jest wynikiem niekorzystnym dla skarżącego, ponieważ otrzymuje on od zainteresowanej instytucji lub organu pełne wyjaśnienie. Może to także stanowić okazję do wskazania możliwości ewentualnej poprawy jakości usług świadczonych przez tę instytucję lub organ.

W 2008 r. 129 spraw (36%) zostało rozstrzygniętych przez zainteresowaną instytucję lub organ na korzyść skarżącego. Sprawy te zostały albo rozstrzygnięte przez instytucję, albo uzgodniono rozwiązanie polubowne. Odzwierciedla to rosnącą wolę traktowania skarg kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich jako okazji do naprawy błędów, a także do współpracy z Rzecznikiem z korzyścią dla obywateli europejskich. W swoim rocznym sprawozdaniu Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla 8 przypadków[1], które stanowią przykład dobrych praktyk. Sprawy te służą wszystkim instytucjom i organom UE za model najwłaściwszego postępowania w kwestiach poruszonych przez Rzecznika Praw Obywatelskich.

W niektórych przypadkach zawarcie ugody uzależnione jest od złożenia skarżącemu oferty wynagrodzenia szkody przez daną instytucję lub organ. W każdym takim przypadku oferta jest składana dobrowolnie, to znaczy bez stanowienia aktu wzięcia na siebie odpowiedzialności prawnej i bez ustanawiania precedensu prawnego. Przykładem jest sprawa 1162/2007/FOR, w której Rada zgodziła się na dobrowolna wypłatę 1000 euro jako rekompensaty za niedogodności dla skarżącego oraz stres, na jaki został on narażony.

W przypadku, gdy doprowadzenie do ugody jest niemożliwe, Rzecznik Praw Obywatelskich zamyka sprawę, wysuwając uwagę krytyczną lub sporządza zalecenie wstępne. Uwaga krytyczna stanowi dla skarżącego potwierdzenie, że skarga jest uzasadniona, i wskazuje zainteresowanej instytucji lub organowi popełniony błąd, po to aby pomóc im uniknąć niewłaściwego administrowania w przyszłości. W 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zakończył 44 postępowania, wysuwając uwagi krytyczne.

Rzecznik Praw Obywatelskich skrytykował na przykład Parlament Europejski, ponieważ w 2005 r. odrzucił on wniosek dziennikarza o informacje na temat dodatków wypłaconych pięciu maltańskim posłom, uzasadniając to względami ochrony danych. Dziennikarz złożył skargę do Rzecznika Praw Obywatelskich twierdząc, że podatnicy mają prawo wiedzieć, w jaki sposób posłowie do Parlamentu wydaja publiczne pieniądze. Po przeprowadzeniu konsultacji z Pełnomocnikiem ds. Ochrony Danych, który podziela stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich, ten ostatni wezwał Parlament do ujawnienia żądanych informacji w świetle powszechnego prawa dostępu do dokumentów. Parlament podtrzymał odmowę. Oświadczył jednak, że opublikuje ogólne informacje dotyczące dodatków dla posłów na swojej stronie internetowej oraz nawiązał do możliwości ponownej oceny sytuacji w 2009 r. Rzecznik Praw Obywatelskich wystosował uwagę krytyczną, w której wyraził ubolewanie, że Parlament nie zastosował się do przepisu w rozumieniu Sądu Pierwszej Instancji. Jednak z zadowoleniem przyjął decyzję Parlamentu o lepszym informowaniu społeczeństwa na temat dodatków dla posłów za pośrednictwem swojej strony internetowej.

Istotne jest, aby instytucje i organy stosowały się do uwag krytycznych Rzecznika Praw Obywatelskich, podejmując działania na rzecz rozwiązania zaległych problemów, a tym samym unikając w przyszłości niewłaściwego administrowania. To właśnie w celu zagwarantowania, że instytucje i organy będą uczyć się na swoich błędach i unikać niewłaściwego administrowania w przyszłości w 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich opublikował na swojej stronie internetowej dwie analizy działań podjętych przez odnośne instytucje w następstwie wszystkich krytycznych uwag i dodatkowych uwag w latach 2006-2007.

W przypadkach, w których zainteresowana instytucja ma możliwość wyeliminowania niewłaściwego administrowania lub w których przypadek niewłaściwego administrowania jest szczególnie poważny lub rodzi konsekwencje o charakterze ogólnym, Rzecznik Praw Obywatelskich sporządza z zasady zalecenie wstępne dla odnośnej instytucji lub organu, które mają obowiązek ustosunkować się do tego zalecenia poprzez sporządzenie szczegółowej opinii w terminie trzech miesięcy. W 2008 r. sporządzono osiem zaleceń wstępnych.

Jeżeli instytucja lub organ nie ustosunkuje się odpowiednio do zalecenia wstępnego, Rzecznik Praw Obywatelskich może przedłożyć Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie specjalne. Stanowi to ostateczną broń Rzecznika Praw Obywatelskich i ostatni krok merytoryczny, który może on podjąć w danej sprawie, ponieważ ewentualne przyjęcie rezolucji i skorzystanie przez Parlament ze swoich uprawnień należy do politycznego osądu Parlamentu.

W 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przedłożył Parlamentowi sprawozdanie specjalne, w którym skrytykował Komisję za dyskryminowanie ze względu na wiek zewnętrznych (freelance) tłumaczy ustnych; w odpowiedzi Miguel Angel Martínez Martínez, sprawozdawca Komisji Petycji przygotował sprawozdanie, na podstawie którego Parlament w dniu 5 maja 2009 r.[2] przyjął rezolucję.

Rzecznik Praw Obywtelskich wszczął również trzy dochodzenia z inicjatywy własnej. Dwa z nich dotyczyły spraw wniesionych przez nieuprawnioną osobę (tzn. skarżącego niebędącego ani obywatelem lub mieszkańcem Unii ani osobą prawną z siedzibą zarejestrowaną w jednym z państw członkowskich). W trzecim postępowaniu Rzecznik Praw Obywatelskich musiał zastosować procedurę inicjatywy własnej w celu rozwiązania kwestii, która okazała się problemem systemowym dotyczącym systemu wczesnego ostrzegania Komisji Europejskiej (OI/3/2008/FOR).

W 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zakończył dochodzenie z inicjatywy własnej dotyczące terminowości dokonywania płatności przez Komisję. Dochodzenie zostało wszczęte po raz drugi w grudniu 2007 r. i ujawniło, że opóźnienia w płatnościach nadal stanowią poważny problem. Wyrażając uznanie dla Komisji za już podjęte działania mające na celu zmniejszenie opóźnień w dokonywaniu płatności, Rzecznik Praw Obywatelskich wezwał ją do wprowadzania dalszych usprawnień, w szczególności w odniesieniu do znajdujących się w bardziej niekorzystnej sytuacji kontrahentów, takich jak pojedynczy obywatele czy małe i średnie przedsiębiorstwa i organizacje. Rzecznik Praw Obywatelskich oświadczył, że na początku 2009 r. poprowadzi nowe dochodzenie.

Jako alternatywę do wszczęcia pisemnego dochodzenia w sprawie możliwego niewłaściwego administrowania oraz w celu sprawnego rozwiązania odnośnego problemu Rzecznik Praw Obywatelskich, w wyniku porozumienia i współpracy z zainteresowanymi instytucją lub organem, może zastosować nieoficjalne, elastyczne procedury. W 2008 r. dzięki skutecznej interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich, zakończonej uzyskaniem szybkiej reakcji na pozostawione bez odpowiedzi pisma, rozstrzygnięto 101 spraw.

Priorytety Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

Podstawowymi priorytetami Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich są: zapewnienie poszanowania w Unii Europejskiej praw obywatelskich przewidzianych prawodawstwem UE na każdym szczeblu oraz zagwarantowanie spełniania przez instytucje i organy Unii Europejskiej najwyższych standardów administracji.

Rzecznik Praw Obywatelskich kontynuował działania na rzecz podniesienia jakości informacji udostępnianych obywatelom i potencjalnym skarżącym na temat ich praw przewidzianych prawem UE, szczególnie poprzez Europejską Sieć Rzeczników Praw Obywatelskich. Sieć ta, obejmująca Komisję Petycji, składa się z około 90 urzędów w 31 państwach. Jednym z celów sieci jest ułatwianie szybkiego przekazywania skarg do rozpatrzenia właściwemu rzecznikowi praw obywatelskich lub podobnemu organowi. W 2008 r. Rzecznik udzielił 888 skarżącym porady, aby zwrócili się do krajowego lub regionalnego rzecznika praw obywatelskich oraz przekazał 191 skarg do rozpatrzenia przez Komisję Petycji. W niektórych przypadkach Rzecznik Praw Obywatelskich uważa za stosowne przekazanie skargi do Komisji lub do SOLVIT-u, sieci utworzonej przez Komisję w celu udzielania pomocy ludziom napotykającym przeszkody w próbach korzystania z przysługujących im praw na wewnętrznym rynku Unii. Przed przekazaniem skargi lub udzieleniem porady skarżącemu służby Rzecznika Praw Obywatelskich dokładają wszelkich starań, aby upewnić się, że udzielana jest jak najbardziej właściwa porada.

Rzecznik Praw Obywatelskich dąży do zagwarantowania, że instytucje i organy Unii Europejskiej przyjmą w przypadku wszystkich swoich działań podejście zorientowane na obywatela, poszukując wszelkich możliwości polubownego rozstrzygnięcia sporów oraz wszczynając większą liczbę postępowań z inicjatywy własnej w celu identyfikacji problemów i zachęcania do stosowania najlepszych praktyk. W celu promowania tego założenia Rzecznik kontynuuje rozwijanie kontaktów z posłami i urzędnikami instytucji i organów Unii Europejskiej, wspierając w ten sposób kulturę świadczenia usług w administracji Unii Europejskiej.

Ponieważ posiadanie przez tych, którzy mogą mieć problemy z administracją Unii Europejskiej, świadomości ich prawa do wniesienia skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich ma ogromne znaczenie, w 2008 r. Rzecznik i jego służby przeprowadzili podczas konferencji, seminariów i spotkań ponad 75 prezentacji. Rzecznik Praw Obywatelskich odbył także wizyty informacyjne na Cyprze, w Grecji, na Łotwie i Litwie w celu podniesienia świadomości na temat roli Rzecznika Praw Obywatelskich w tych krajach. Rzecznik zorganizował także sześć konferencji prasowych, udzielił ponad 30 wywiadów oraz wydał i rozpowszechnił wśród dziennikarzy i zainteresowanych stron w całej Europie 17 komunikatów prasowych.

Wśród szczególnie interesujących komunikatów wydanych i rozpowszechnionych w roku 2008 znajdował się przewodnik dotyczący działalności Rzecznika, wydany w 23 językach urzędowych. Publikacja ta została rozpowszechniona wśród głównych zainteresowanych podmiotów oraz społeczeństwa.

Strona internetowa Rzecznika Praw Obywatelskich była regularnie aktualizowana w ciągu 2008 r. w celu przekształcenia jej w nowoczesną, dynamiczną, interaktywną i stale rozwijającą się usługę dla obywateli, a nowa strona została ostatecznie uruchomiona na początku 2009 r.

Podsumowanie

Komisja Petycji zachęca Rzecznika Praw Obywatelskich do dalszej pracy z instytucjami w celu promowania właściwego administrowania oraz kultury usługowej, a także do zwiększenia wysiłków komunikacyjnych, aby obywatele, którzy mogą chcieć skorzystać z usług Rzecznika, byli właściwie informowani o trybie postępowania.

Wraz z przyjęciem dnia 18 czerwca 2008 r. sprawozdania w sprawie decyzji zmieniającej decyzję 94/262/EWWiS, WE, Euratom z dnia 9 marca 1994 r. w sprawie przepisów i warunków ogólnych regulujących wykonywanie funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich[3], zaproponowanej przez Rzecznika Praw Obywatelskich w 2006 r., Parlament zgodził się na jakościowe rozszerzenie zakresu uprawnień Rzecznika Praw Obywatelskich bez zmiany charakteru jego kompetencji czy niewiążącego charakteru jego decyzji. Wspierając wprowadzenie zaproponowanych zmian, Parlament Europejski i Komisja Petycji udowodnili, że mają zaufanie do prac Rzecznika Praw Obywatelskich i jego wysiłków na rzecz poprawy jakości usług, które może on świadczyć obywatelom, a tym samym na rzecz zwiększenia zaufania obywateli do Unii Europejskiej i jej instytucji.

• [1]  Sprawy OI/5/2005/PB (EPSO), 754/2007/BU (OLAF), 2448/2008/WP (ETS), 3490/2005/(ID)PB (WE), 3784/2006/FOR (WE), 2672/2008/VL (WE), 1162/2997/FOR (Rada) oraz 893/2006/BU (EASA).
• [2]  P6_TA(2009)0340.
• [3]  A6-0076/2008

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	1.10.2009
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	19 0 1
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Margrete Auken, Simon Busuttil, Bairbre de Brún, Pascale Gruny, Roger Helmer, Peter Jahr, Lena Barbara Kolarska-Bobińska, Miguel Angel Martínez Martínez, Erminia Mazzoni, Willy Meyer, Mariya Nedelcheva, Chrysoula Paliadeli, Ernst Strasser, Csaba Sándor Tabajdi, Diana Wallis, Angelika Werthmann
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Sandrine Bélier, Kinga Göncz, Gerald Häfner
Zastępcy (art. 187 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego	Pablo Arias Echeverría