ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με τις πολιτικές της ΕΕ υπέρ των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
14.5.2010 - (2009/2199(INI))
Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων
Εισηγήτρια: Heidi Hautala
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ
σχετικά με τις πολιτικές της ΕΕ υπέρ των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη το Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το Διεθνές Σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα (ΔΣΑΠΔ) και το Διεθνές Σύμφωνο για τα οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα (ΔΣΟΚΜΔ),
– έχοντας υπόψη τη Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη δράση του Ειδικού Εισηγητή των Ηνωμένων Εθνών για την κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
– έχοντας υπόψη τη Συνθήκη της Λισαβόνας, και ιδίως τα άρθρα 3 και 21, και το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
– έχοντας υπόψη τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, και ειδικότερα τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίες εγκρίθηκαν τον Ιούνιο του 2004 και αναθεωρήθηκαν το 2008· έχοντας επίσης υπόψη τις κατευθυντήριες γραμμές για τους διαλόγους σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι οποίες εγκρίθηκαν το Δεκέμβριο του 2001 και αναθεωρήθηκαν το 2009,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 6ης Σεπτεμβρίου 2007 σχετικά με την λειτουργία των διαλόγων και των διαβουλεύσεων με τρίτες χώρες για τα ανθρώπινα δικαιώματα[1],
– έχοντας υπόψη τις ρήτρες για τα ανθρώπινα δικαιώματα που περιλαμβάνονται στις εξωτερικές συμφωνίες της ΕΕ,
– έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1889/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 2006 για την καθιέρωση ενός χρηματοδοτικού μέσου για την προαγωγή της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου παγκοσμίως (ΕΜΔΑΑ)[2],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 25ης Απριλίου 2002 σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην προώθηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του εκδημοκρατισμού στις τρίτες χώρες[3],
– έχοντας υπόψη τις ειδικές κατευθυντήριες γραμμές του για τις δράσεις των βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας κατά τις αποστολές τους σε τρίτες χώρες,
– έχοντας υπόψη το καταστατικό του βραβείου Ζαχάρωφ για την ελευθερία της σκέψης, το οποίο εγκρίθηκε από τη Διάσκεψη των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 15 Μαΐου 2003 και τροποποιήθηκε στις 14 Ιουνίου 2006,
– έχοντας υπόψη τα προηγούμενα ψηφίσματά του σχετικά με την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο, και ιδίως τα παραρτήματά τους όσον αφορά επιμέρους περιπτώσεις,
– έχοντας υπόψη τις τακτικές συζητήσεις του και τα κατεπείγοντα ψηφίσματά του σχετικά με περιπτώσεις παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου,
– έχοντας υπόψη τη Διακήρυξη της Επιτροπής Υπουργών σχετικά με τη δράση του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη βελτίωση της προστασίας των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την προώθηση των δραστηριοτήτων τους, η οποία εγκρίθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2008,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμα που εγκρίθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2009 από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης[4],
– έχοντας υπόψη τη σύσταση σχετικά με το νομικό καθεστώς των μη κυβερνητικών οργανώσεων στην Ευρώπη[5], που ενέκρινε η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 10 Οκτωβρίου 2007,
– έχοντας υπόψη τις περιφερειακές πράξεις περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, περιλαμβανομένων ειδικότερα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του Αφρικανικού Χάρτη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των λαών και των ψηφισμάτων που ενέκρινε η Αφρικανική Επιτροπή για τα δικαιώματα του ανθρώπου και των λαών (ACHPR) σχετικά με τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της Αμερικανικής Σύμβασης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του Αραβικού Χάρτη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου,
– έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 810/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, για τη θέσπιση κοινοτικού κώδικα θεωρήσεων (κώδικας θεωρήσεων)[6],
– έχοντας υπόψη τα προγράμματα τα οποία υλοποιούνται σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ για την προστασία και την παροχή καταφυγίου σε υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που δέχονται απειλές,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού του,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων (A7-0157/2010),
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι, βάσει του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, κάθε κράτος μέλος οφείλει να προωθεί τον οικουμενικό σεβασμό και την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών,
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τη Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών που εγκρίθηκε το 1998, ο όρος "υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων" χρησιμοποιείται για να περιγράψει άτομα τα οποία ενεργούν, μεμονωμένα ή με άλλους, για να προωθήσουν ή να προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα με ειρηνικά μέσα,
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην προστασία και την προώθηση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συχνά με κίνδυνο της ζωής τους, και ότι είναι επίσης καθοριστικοί παράγοντες για την εδραίωση των δημοκρατικών αρχών στις χώρες τους, ότι επιδεικνύουν αμεροληψία και διαφάνεια στο έργο τους και αναπτύσσουν την αξιοπιστία με ακριβόλογες εκθέσεις, αποτελώντας, έτσι, τον ανθρώπινο σύνδεσμο μεταξύ δημοκρατίας και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η υποστήριξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί εδώ και χρόνια στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά ότι η υποστήριξη της ΕΕ διαφοροποιείται συναρτήσει των εμπλεκόμενων χωρών,
Ε. λαμβάνοντας υπόψη το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενίσχυση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως προβλέπεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας, μέσω της προσχώρησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών (ΕΣΔΑ),
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο όσον αφορά την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, περιλαμβανομένης της προστασίας των υπερασπιστών τους, μέσω αντιπροσωπειών σε τρίτες χώρες, ακροάσεων, ψηφισμάτων, επιστολών και, βεβαίως, του βραβείου Ζαχάρωφ, καθώς και μέσω των εκθέσεών του για τα ανθρώπινα δικαιώματα στον κόσμο,
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση συντονίζει επίσης ολοένα και περισσότερο τις ενέργειές της με άλλους περιφερειακούς και διεθνείς μηχανισμούς, εγκατεστημένους στην Αφρική, την Ευρώπη και την αμερικανική ήπειρο, με στόχο τη στενή παρακολούθηση της κατάστασης των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και παροτρύνει τα κράτη να διασφαλίσουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για το έργο τους, σύμφωνα με τις διεθνείς και περιφερειακές υποχρεώσεις τους στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προστάτιδας των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο είναι στενά συνυφασμένη με το σεβασμό που επιδεικνύει η ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες στο εσωτερικό της,
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αντιμετωπίζουν και οι ίδιοι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο του έργου τους και ότι στις παραβιάσεις αυτές συγκαταλέγονται δολοφονίες, απειλές κατά της ζωής τους, αρπαγές και απαγωγές, αυθαίρετες συλλήψεις και κρατήσεις και άλλες ενέργειες παρενόχλησης και εκφοβισμού, για παράδειγμα μέσω εκστρατειών συκοφάντησης, και ότι όλες αυτές οι παραβιάσεις μπορεί επίσης να έχουν ως στόχο το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων -περιλαμβανομένων των παιδιών τους - και άλλους συγγενείς τους, ώστε αυτοί να αποθαρρυνθούν να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σε πολλές περιοχές, οι εκστρατείες για τα ανθρώπινα δικαιώματα επηρεάζονται από περιορισμούς στην ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους και από διώξεις των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι η προστασία μεμονωμένων υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων απαιτεί, γενικά, την εφαρμογή πολιτικών της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα,
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι υπερασπίστριες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο και ότι άλλες ομάδες και κατηγορίες υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένοι σε επιθέσεις και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λόγω του έργου που επιτελούν, περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, υπερασπιστές που εργάζονται για την προώθηση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων - συγκεκριμένα της ελευθερίας έκφρασης και της ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας - καθώς και οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων, ιδίως συλλογικών δικαιωμάτων όπως το δικαίωμα στην τροφή και η πρόσβαση στους φυσικούς πόρους· μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται οι συνδικαλιστές και όσοι εργάζονται για τα δικαιώματα των μειονοτήτων και των κοινοτήτων, για τα δικαιώματα των παιδιών, τα δικαιώματα των αυτόχθονων πληθυσμών και τα δικαιώματα των ΛΟΑΔ και άνθρωποι που μάχονται κατά της διαφθοράς,
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα μέσα που χρησιμοποιούνται για τη δίωξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι όλο και πιο εξεζητημένα, βασιζόμενα σε νέες τεχνολογίες, αλλά και σε περιοριστικούς νόμους για τις ΜΚΟ και διοικητικά εμπόδια που μειώνουν δραστικά το πεδίο και τις δυνατότητες λειτουργίας μιας ανεξάρτητης κοινωνίας των πολιτών· τονίζοντας εν προκειμένω ότι ορισμένες κυβερνήσεις παρεμποδίζουν ή στερούν από τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τη δυνατότητα να προβούν σε επίσημη καταχώρηση οργανώσεων και στη συνέχεια ασκούν διώξεις εις βάρος τους διότι κάνουν χρήση της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι παρά το νόμο,
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ενέργειες αυτές συνιστούν καταφανή παραβίαση της διεθνούς νομοθεσίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα και πολλών, παγκόσμια αναγνωρισμένων, θεμελιωδών ελευθεριών,
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παρεμποδίζονται επίσης και ενίοτε βάλλονται άμεσα από πολιτικές, νομοθεσία και διαδικασίες που περιγράφονται ως μέτρα "ασφάλειας", συχνά σε συνδυασμό με στιγματισμό και κατηγορίες για τρομοκρατική δράση,
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ειδικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ενώσεις και συγκεντρώσεις υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξακολουθούν να είναι η κατάσχεση επίπλων, το κλείσιμο των χώρων λειτουργίας, η επιβολή μεγάλων χρηματικών προστίμων και ο σχολαστικός και υποκειμενικός έλεγχος των τραπεζικών λογαριασμών,
ΙΣΤ.λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εμπορικές συμφωνίες που περιλαμβάνουν ρήτρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορούν να δώσουν στην ΕΕ την ισχύ να απαιτήσει το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως προϋπόθεση για τις εμπορικές συναλλαγές,
1. αποτίει φόρο τιμής στην ανεκτίμητη συμβολή των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην προάσπιση και στην προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του κράτους δικαίου, της δημοκρατίας και της πρόληψης των συγκρούσεων με κίνδυνο της δικής τους προσωπικής ασφάλειας, καθώς και της ασφάλειας των οικογενειών τους και των συγγενικών τους προσώπων· χαιρετίζει το γεγονός ότι η Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών του 1998 δεν παρέχει αυστηρό ορισμό των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ζητεί, κατ’ αυτήν την έννοια, από το Συμβούλιο και την Επιτροπή να υποστηρίξουν σθεναρά την προσέγγιση αυτή·
2. ζητεί από την ΕΕ να δώσει προτεραιότητα στην ουσιαστικότερη εφαρμογή των υφιστάμενων εργαλείων και μηχανισμών για μια συνεκτική και συστηματική προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης· συνιστά στην Ύπατη Εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας να αναπτύξει μέτρα και αποτελεσματικότερη μεθοδολογία περισσότερο προσανατολισμένη στα αποτελέσματα, που θα περιλαμβάνει αξιολογήσεις των υφιστάμενων πολιτικών και διαλόγων για τα ανθρώπινα δικαιώματα·
3. παροτρύνει την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να εκφράσουν την πολιτική τους βούληση να υποστηρίξουν τη δράση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, επομένως, να κάνουν καλύτερη χρήση όλων των υφιστάμενων εργαλείων και να αναπτύξουν νέους συμπληρωματικούς μηχανισμούς για την υποστήριξη και την προώθηση του έργου τους μέσω μιας γνήσια συμμετοχικής στρατηγικής, η οποία θα πρέπει να συμβάλει στη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπου θα επιτελούν τα καθήκοντά τους και θα χαίρουν προστασίας· υπογραμμίζει ότι τούτο πρέπει να συνδυάζεται με μια πολιτική με στόχο την πρόληψη και την προστασία από επιθέσεις και απειλές κατά των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τόσο με επείγοντα όσο και με μακροπρόθεσμα μέτρα·
Θεσμική ενίσχυση και καινοτομίες στο πλαίσιο της συνθήκης της Λισαβόνας
4. υπενθυμίζει ότι η συνθήκη της Λισαβόνας, όπως τονίζεται στα άρθρα της 3 και 21, θέτει την προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο επίκεντρο της εξωτερικής δράσης της Ένωσης· υπογραμμίζει ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στο να διασφαλισθεί ότι η προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τόσο ως βασικής αξίας όσο και ως στόχου της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης, αντικατοπτρίζεται δεόντως στη δημιουργία και τη δομή της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), μεταξύ άλλων με τη διάθεση επαρκών ανθρώπινων πόρων· ζητεί, ως εκ τούτου, τη δημιουργία ενός κεντρικού κομβικού σημείου με ειδική αρμοδιότητα για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός της ΕΥΕΔ·
5. υπενθυμίζει ότι η εφαρμογή από τις αποστολές της ΕΕ των κατευθυντήριων γραμμών για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν ήταν έως τώρα ικανοποιητική και καλεί την Επιτροπή να διεξαγάγει εμπεριστατωμένη ανάλυση, προκειμένου να διασφαλίσει την αντιμετώπιση του εν λόγω ζητήματος· επισημαίνει, ως προς το θέμα αυτό, ότι, λόγω της έγκρισης ης Συνθήκης της Λισαβόνας, οι αποστολές της Επιτροπής σε τρίτες χώρες καλούνται σήμερα να αξιοποιήσουν πλήρως τις νέες ευκαιρίες αλλά παράλληλα τους ανατίθενται επίσης περαιτέρω αρμοδιότητες για την καλύτερη αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού, καθώς γίνονται πλέον αντιπροσωπείες της Ένωσης, με ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο όσον αφορά την εκπροσώπηση της ΕΕ και την εφαρμογή της πολιτικής στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· επαναλαμβάνει, επομένως, την έκκλησή του για το συστηματικό διορισμό σε κάθε χώρα ενός πολιτικού υπαλλήλου υψηλής ειδίκευσης με ειδική αρμοδιότητα στα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, και για την ενσωμάτωση κατευθυντήριων γραμμών και την ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την εφαρμογή τους στα προγράμματα κατάρτισης, στις περιγραφές θέσεων απασχόλησης και στις διαδικασίες αξιολόγησης·
6. τονίζει τη σημασία που έχουν οι ρήτρες για τα ανθρώπινα δικαιώματα στις εμπορικές πολιτικές, τις εταιρικές σχέσεις και τις εμπορικές συμφωνίες μεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών·
7. ευελπιστεί ότι ο διορισμός της Ύπατης Εκπροσώπου για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας, η οποία είναι ταυτόχρονα Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, και η δημιουργία μιας κοινής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά τη συνεκτικότητα και την αποτελεσματικότητα της ΕΕ στο συγκεκριμένο τομέα και συνιστά ένθερμα στην ΥΕ/Αντιπρόεδρο να θεσμοθετήσει, σε στενή συνεργασία με την τοπική ανεξάρτητη κοινωνία των πολιτών, την επεξεργασία και την τακτική αξιολόγηση τοπικών στρατηγικών, ώστε να διασφαλισθεί η πραγματική εφαρμογή των μέτρων προστασίας που κατοχυρώνονται στις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
8. θεωρεί αναγκαία τη βελτίωση και τη συστηματική παρακολούθηση των επαφών με την ανεξάρτητη κοινωνία των πολιτών, καθώς και την πρόσβαση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε αντιπροσωπείες και αποστολές της ΕΕ επί τόπου· χαιρετίζει, στο πλαίσιο αυτό, το αίτημα της ισπανικής Προεδρίας για το διορισμό κοινού επιτόπιου υπαλλήλου-συνδέσμου επιλεγμένου μεταξύ των αποστολών της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με αρμοδιότητα το συντονισμό των δραστηριοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της ενίσχυσης της αυξημένης πρόσβασης στην πληροφόρηση για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της συνεργασίας με την κοινωνία των πολιτών, που θα διασφαλίζει παράλληλα διαφάνεια στον τρόπο άσκησης των αρμοδιοτήτων τους και τη δυνατότητα ταχείας και ευέλικτης αντίδρασης σε επείγουσες περιπτώσεις· ζητεί να ενημερώνεται το Κοινοβούλιο για τους εν λόγω διορισμούς·
Προς μια πιο συνεκτική και συστηματική προσέγγιση στο πλαίσιο της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
9. προβληματίζεται για τη μη εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· επιμένει στην προσήκουσα και πλήρη εφαρμογή των εν λόγω κατευθυντήριων γραμμών από όλες τις αντιπροσωπείες της ΕΕ και στην καταβολή αυξημένων προσπαθειών ώστε να εξασφαλισθεί ότι όλες οι αντιπροσωπείες έχουν αναπτύξει τοπικές στρατηγικές εφαρμογής πριν από το τέλος του 2010, ή, στην περίπτωση που υπάρχουν ήδη στρατηγικές, ότι αυτές θα έχουν επανεξετασθεί στο ίδιο χρονικό διάστημα· ζητεί να διατεθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο κατάλογος των τοπικών αυτών στρατηγικών και να δημοσιευθεί στην ετήσια έκθεση της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα·
10. ζητεί από το Συμβούλιο, την Επιτροπή και τις αντιπροσωπείες της ΕΕ να μεριμνήσουν για την ενεργό ανάμειξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των οργανώσεών τους στις διαδικασίες εκπόνησης, παρακολούθησης και επανεξέτασης των τοπικών στρατηγικών, πράγμα που θα επηρεάσει την πραγματική αξία των εν λόγω στρατηγικών·
11. θεωρεί ότι οι συνεδριάσεις τουλάχιστον άπαξ του έτους μεταξύ υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διπλωματών, οι οποίες προβλέπονται από τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ, μπορούν προφανώς να συμβάλουν στη διαμόρφωση τέτοιων διαδικασιών και υποστηρίζει την τακτικότερη και συστηματικότερη διεξαγωγή συνεδριάσεων στο μέλλον· ζητεί να καταβληθούν προσπάθειες προκειμένου να διασφαλισθεί η συμμετοχή στις εν λόγω συνεδριάσεις υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων με διαφορετικό προφίλ που δρουν στη χώρα καθώς και η συμμετοχή υπερασπιστών από τις περιφέρειες·
12. ζητεί, συνεπώς, από την Ύπατη Εκπρόσωπο για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας να μελετήσει το ενδεχόμενο διοργάνωσης διεθνούς συνεδρίασης των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με τη συμμετοχή των συναφών οργάνων των Ηνωμένων Εθνών, των γραμματειών των περιφερειακών συμβάσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και διεθνών και περιφερειακών ΜΚΟ, προκειμένου να ενισχυθεί η προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να προαχθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα στον κόσμο·
13. τονίζει την αναγκαιότητα ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στην εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών, με στοχοθετημένες δράσεις υπέρ των υπερασπιστριών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλων ιδιαίτερα ευάλωτων ομάδων, όπως οι δημοσιογράφοι και οι υπερασπιστές της προώθησης των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων των παιδιών, καθώς επίσης και όσοι εργάζονται για τα δικαιώματα μειονοτήτων - ιδίως θρησκευτικών και γλωσσικών μειονοτήτων - τα δικαιώματα των αυτόχθονων πληθυσμών και των ΛΟΑΔ·
14. τονίζει τη σημασία της ελευθερίας του λόγου και το ρόλο των μέσων ενημέρωσης, τόσο των επιγραμμικών όσο και των συμβατικών, ως εργαλείων για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
15. θεωρεί ότι η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και ο αντίκτυπός τους στους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να αξιολογηθεί και τα αποτελέσματα να ενσωματωθούν σε υφιστάμενα προγράμματα της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
16. φρονεί ότι οι σημαντικές πτυχές των τοπικών στρατηγικών για την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να αντικατοπτρίζονται στα έγγραφα στρατηγικής ανά χώρα/εθνικά ενδεικτικά προγράμματα, στα σχέδια δράσης της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας, στα ετήσια προγράμματα δράσης της ΕΜΔΑΑ και στο μηχανισμό σταθερότητας·
17. επαναλαμβάνει ότι, μέσω της Συνθήκης της Λισαβόνας, η προώθηση και η προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να αποτελέσουν θέμα προτεραιότητας στη σχέση της ΕΕ με τρίτες χώρες και πρέπει να ενσωματωθούν σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις πτυχές και τους μηχανισμούς της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης, προκειμένου να αυξηθεί η συνεκτικότητα, η αποτελεσματικότητα και η αξιοπιστία της στήριξης που παρέχει η ΕΕ στους υποστηρικτικές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· θεωρεί ότι η ανάπτυξη ειδικών στρατηγικών ανά χώρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη στοχοθετημένη αυτή προσέγγιση·
18. θεωρεί ότι οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε τρίτες χώρες θα προστατευθούν καλύτερα αν αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των διαλόγων για τα ανθρώπινα δικαιώματα· τονίζει ότι είναι αναγκαίο να τίθεται συστηματικά το ζήτημα της κατάστασης των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλους τους πολιτικούς διαλόγους και τους διαλόγους για τα ανθρώπινα δικαιώματα και στις εμπορικές διαπραγματεύσεις με τρίτες χώρες, και, γενικότερα, της κατάστασης και της βελτίωσης του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι στις εθνικές νομοθεσίες, τους κανονισμούς και τις πρακτικές, υπενθυμίζοντας στους εταίρους την ευθύνη των κρατών να διασφαλίζουν ότι όλες οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα που περιλαμβάνονται στη Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι, του συνέρχεσθαι και του δικαιώματος λήψης εγχώριας και εξωτερικής χρηματοδότησης, καθώς και της ελευθερίας έκφρασης, δικαίωμα θεμελιώδους σημασίας για το έργο των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· υπογραμμίζει ότι πρέπει επίσης να υπομνησθεί στα κράτη εταίρους η υποχρέωση και η ευθύνη τους να προστατεύουν και να προωθούν το σεβασμό για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το έργο τους, δημιουργώντας συνθήκες οι οποίες επιτρέπουν την πλήρη άσκηση της προάσπισης, της παρακολούθησης και της υποβολής εκθέσεων σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα·
19. εκτιμά ότι, ως προς τη λήψη εγχώριας και εξωτερικής χρηματοδότησης, επιβάλλεται η υιοθέτηση συγκεκριμένων, ενδεικτικών, καταρχήν, και μη εξαντλητικών, κριτηρίων, για την ενίσχυση της διαφάνειας και των ελέγχων· φρονεί ότι τα κριτήρια που μπορούν να ληφθούν υπόψη εντελώς ενδεικτικά περιλαμβάνουν: το είδος της οργάνωσης των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τον αριθμό των συμμετεχόντων, το βαθμό κατεπείγοντος στην αναζήτηση οικονομικής ενίσχυσης, την ανάλυση του σχεδίου της παρέμβασης για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας· ζητεί να ληφθούν μέτρα προκειμένου να διασφαλίζεται ότι θα λαμβάνεται υπόψη και κάθε άλλο κριτήριο που ενδέχεται να επικαλούνται οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εφόσον αξιολογείται ως ουσιώδες για την επίτευξη του έργου τους·
20. επαναλαμβάνει ότι οι αντιπροσωπείες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ως όργανα αρμόδια για τις σχέσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τρίτες χώρες, θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ακόμη πιο ουσιαστικό ρόλο στο πλαίσιο της προσπάθειας στήριξης των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σύμφωνα με τις συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές για τις δράσεις των βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας κατά τις επισκέψεις τους σε τρίτες χώρες·
21. ζητεί να δοθεί περισσότερη έμφαση στο ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στους διαλόγους της ΕΕ με τρίτες χώρες στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
22. προτείνει την καθιέρωση "αξιολόγησης με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα" για τρίτες χώρες οι οποίες έχουν εμπορικές σχέσεις με την ΕΕ·
23. ενθαρρύνει τη σύμπραξη της επιχειρηματικής κοινότητας στους διαλόγους για τα ανθρώπινα δικαιώματα·
24. εκτιμά ότι απαιτείται συνεκτική και συντονισμένη προσέγγιση της ΕΕ, καθώς και ότι κράτη μέλη πρέπει να έχουν περιθώριο να αναλαμβάνουν συμπληρωματικούς ρόλους, όταν πρόκειται για την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
25. καταδικάζει το κλίμα ατιμωρησίας που επικρατεί σε διάφορες χώρες στον κόσμο όταν πρόκειται για παραβιάσεις εις βάρος των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· ζητεί από το Συμβούλιο και την Επιτροπή να θέσουν το ζήτημα αυτό στις διμερείς επαφές τους, καλώντας όλα τα κράτη να διασφαλίσουν ότι οι δράστες των παραβιάσεων, ανεξάρτητα από τη θέση ή τα καθήκοντά τους, θα προσάγονται ενώπιον της δικαιοσύνης μέσω ανεξάρτητων και αποτελεσματικών πειθαρχικών και ποινικών διαδικασιών, έχοντας πάντα κατά νου τη δυνατότητα ύστατης προσφυγής, μετά την εξάντληση των εσωτερικών ένδικων μέσων ενός κράτους, στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων·
26. τονίζει ότι είναι αναγκαίο να διασφαλισθεί ότι η επίκληση της εθνικής και της δημόσιας ασφάλειας, περιλαμβανομένης της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, δεν χρησιμοποιείται αυθαίρετα κατά των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
27. επισημαίνει ότι οι βουλευτές διαδραματίζουν επίσης καίριο ρόλο όταν διασφαλίζουν την εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας που δυνητικά επηρεάζει τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις δραστηριότητές τους, με τα διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· υπογραμμίζει, επομένως, ότι είναι σημαντικό τα ζητήματα αυτά να εξετάζονται συστηματικά από τους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε διμερείς και πολυμερείς συνεδριάσεις με άλλους βουλευτές και με επιτόπιους εμπειρογνώμονες, σύμφωνα με τις ειδικές κατευθυντήριες γραμμές του ΕΚ για τις δράσεις των βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας κατά τις αποστολές τους σε τρίτες χώρες·
28. υπογραμμίζει τη σημασία της πλήρους συμμετοχής της ανεξάρτητης κοινωνίας των πολιτών στην προετοιμασία όλων των διαλόγων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, με σεμινάρια για την κοινωνία των πολιτών ή άλλα μέσα· θεωρεί ότι η σύνδεση μεταξύ των σεμιναρίων της κοινωνίας των πολιτών και του επίσημου διαλόγου πρέπει να ενισχυθεί, με τη δημοσίευση των εκδιδόμενων συστάσεων και την καλύτερη παρακολούθηση του διαλόγου από την κοινωνία των πολιτών και τη σχετική ενημέρωσή της· τονίζει ότι είναι σημαντικό να συνεχισθεί η αναφορά σε μεμονωμένες περιπτώσεις κατά τη διάρκεια των διαλόγων και θεωρεί ότι η δημοσιοποίηση των ονομάτων θα βελτιώσει τον αντίκτυπο των δράσεων της ΕΕ και θα αυξήσει την προσοχή του κοινού στις συγκεκριμένες περιπτώσεις, με την προϋπόθεση ότι η δημοσιοποίηση δεν θέτει σε κίνδυνο τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· τονίζει τη σημασία της συνεργασίας με άλλους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την κοινωνία των πολιτών για την αξιολόγηση του εν λόγω κινδύνου·
29. θεωρεί ότι το ευρωπαϊκό μέσο για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου (ΕΜΔΑΑ), το οποίο έχει ήδη αποδείξει την αποτελεσματικότητά του στη στήριξη και την προώθηση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ενίσχυση του κράτους δικαίου, πρέπει να εξακολουθήσει να ενισχύει την άμεση υποστήριξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ώστε να ανταποκριθεί τόσο στις βραχυπρόθεσμες όσο και στις μακροπρόθεσμες ανάγκες τους, εξασφαλίζοντας ότι προσεγγίζει επίσης συγκεκριμένες ευάλωτες ομάδες και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές και σε περιοχές που δεν βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής·
30. καλεί το Συμβούλιο και την Ύπατη Εκπρόσωπο να καταγγέλλουν και να επιπλήττουν συστηματικά διεθνείς εταιρείες όταν αυτές παρέχουν τεχνολογίες επιτήρησης σε καταπιεστικά καθεστώτα, διευκολύνοντας, κατ’ αυτό τον τρόπο, τη δίωξη και τις συλλήψεις υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
Αύξηση της διαφάνειας και της προβολής ως μέσο προστασίας
31. ζητεί από το Συμβούλιο και την Επιτροπή να αυξήσουν την επίγνωση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ΕΥΕΔ, των πρεσβειών της ΕΕ και των υπουργείων Εξωτερικών της ΕΕ για την ύπαρξη των κατευθυντήριων γραμμών μέσω στοχοθετημένων δράσεων, προκειμένου να εξασφαλιστεί η πλήρης τήρηση και εφαρμογή τους· θεωρεί ότι οι ετήσιες συναντήσεις που προβλέπονται στις κατευθυντήριες γραμμές είναι ένας τρόπος ουσιαστικής στήριξης των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αύξησης, επίσης, της αξιοπιστίας και της προβολής της δράσης της ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αποδεικνύοντας σαφώς κατ’ αυτό τον τρόπο πόσο σημαντική είναι για την ΕΕ η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
32. τονίζει ότι η δημόσια αναγνώριση και προβολή των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του έργου τους μπορεί επίσης να συμβάλει στην προστασία τους σε δύσκολες περιστάσεις, καθώς οι δράστες ενδέχεται να αποφύγουν να δράσουν όταν οι καταχρήσεις δεν περνούν απαρατήρητες· ζητεί από τα κράτη μέλη της ΕΕ και τις αντιπροσωπείες της ΕΕ να δημοσιεύουν, όποτε είναι εφικτό, τα διαβήματα και άλλες δραστηριότητες που αναλαμβάνουν όσον αφορά συγκεκριμένες περιπτώσεις, πάντοτε κατόπιν διαβούλευσης με τον υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή την οικογένειά του· ζητεί από τις αποστολές της ΕΕ να παρέχουν συστηματικά στους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και/ή στις οικογένειές τους, καθώς και στις ΜΚΟ που έχουν κρούσει τον κώδωνα κινδύνου στην ΕΕ για κάποια συγκεκριμένη περίπτωση, ενημέρωση σχετικά με οιαδήποτε δράση, οιασδήποτε μορφής, η οποία αναλαμβάνεται για λογαριασμό τους, όπως προβλέπεται στις κατευθυντήριες γραμμές·
33. ζητεί από την Ύπατη Εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας και από όλους τους Επιτρόπους που έχουν αρμοδιότητες στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων να συναντώνται συστηματικά με υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όταν πραγματοποιούν επίσημα ταξίδια σε τρίτες χώρες, και υπογραμμίζει ότι η υποστήριξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει επίσης να περιλαμβάνεται υποχρεωτικά στην εντολή των ειδικών απεσταλμένων της ΕΕ· υπογραμμίζει ότι τόσο η Ύπατη Εκπρόσωπος όσο και οι ειδικοί απεσταλμένοι θα λογοδοτούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη δράση τους στο συγκεκριμένο τομέα·
34. υπογραμμίζει ότι είναι αναγκαίο να υποστηριχθούν ενεργά και να αναπτυχθούν προτάσεις σχετικά με το πώς το δίκτυο του βραβείου Ζαχάρωφ, το οποίο δρομολογήθηκε το Δεκέμβριο του 2008 επ’ ευκαιρία της 20ής επετείου του βραβείου αυτού, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο της διαρκούς υποστήριξης των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και για να αξιοποιηθεί καλύτερα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η τυχόν συμβολή των βραβευθέντων σε διάφορες δράσεις, με στόχο την εκπλήρωση της εντολής του· επαναλαμβάνει την ανησυχία του για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ορισμένων κατόχων του βραβείου Ζαχάρωφ·
Προς μια πιο συντονισμένη και προσανατολισμένη στα αποτελέσματα δράση για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
35. θεωρεί ότι η ΕΕ πρέπει να αναπτύξει μια ολιστική προσέγγιση για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προκειμένου να αυξηθεί η αξιοπιστία και η αποτελεσματικότητα της πολιτικής της ΕΕ στα κράτη μέλη και σε σχέση με τρίτες χώρες, όπου θα περιλαμβάνονται ταυτόχρονα μέτρα υποστήριξης για την προστασία των δραστηριοτήτων τους, καθώς και προληπτικά μέτρα και μέτρα προστασίας, και θα λαμβάνονται παράλληλα υπόψη τόσο οι βραχυπρόθεσμες όσο και οι μακροπρόθεσμες ανάγκες των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· υπογραμμίζει ότι η αναθεωρημένη στρατηγική για την ΕΜΔΑΑ και οι κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να απηχούν την προσέγγιση αυτή·
36. θεωρεί ότι η ΕΕ θα πρέπει να αναφέρει ρητά τις δέουσες κυρώσεις οι οποίες θα μπορούσαν να επιβληθούν σε τρίτες χώρες που διαπράττουν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και να τις εφαρμόζει· επαναλαμβάνει και πάλι το αίτημά του προς την Επιτροπή και το Συμβούλιο ναι ιδίως προς την Αντιπρόεδρο/ΥΕ να μεριμνήσουν για την ουσιαστική εφαρμογή της ρήτρας για τα ανθρώπινα δικαιώματα που περιλαμβάνεται στις διεθνείς συμφωνίες και να δημιουργήσουν, συνεπώς, ένα γνήσιο μηχανισμό επιβολής της ρήτρας αυτής, με βάση το πνεύμα των άρθρων 8, 9 και 96 της συμφωνίας του Κοτονού·
37. θεωρεί ότι, προκειμένου να αναπτυχθεί μια δράση περισσότερο προσανατολισμένη στα αποτελέσματα, η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας πρέπει να αξιολογεί τακτικά την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από κάθε αντιπροσωπεία της ΕΕ σε τρίτες χώρες και να δώσει προτεραιότητα, να παρακολουθήσει στενά το έργο αυτό και να προβεί σε συστάσεις για ενισχυμένη δράση στις περιπτώσεις όπου είναι προφανές ότι η εφαρμογή χωλαίνει·
38. ζητεί από το Συμβούλιο να καταστήσει την Ευρώπη πιο προσιτή στους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που δεν μπορούν να παραμείνουν στις πατρίδες τους· καλεί το Συμβούλιο και την Επιτροπή να επεξεργαστούν και να υλοποιήσουν ειδικά μέτρα για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των εν λόγω υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη·
39. υπενθυμίζει την ανάγκη να αντιμετωπιστεί η έλλειψη συνεκτικής στρατηγικής για την προστασία και το άσυλο με τη συστηματική εφαρμογή έκτακτων μέτρων και πρωτοβουλιών σε βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση· ζητεί από την Ύπατη Εκπρόσωπο να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έως το τέλος του 2010 σχετικά με τα μέτρα που θα ληφθούν για το σκοπό αυτό·
40. επαναλαμβάνει το αίτημά του στα κράτη μέλη να αναπτύξουν ως ζήτημα προτεραιότητας μια συντονισμένη πολιτική για τη χορήγηση επειγουσών θεωρήσεων στους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στα μέλη των οικογενειών τους, ως υπόδειγμα για την οποία μπορούν να χρησιμεύσουν οι ειδικοί μηχανισμοί της Ισπανίας και της Ιρλανδίας· πιστεύει ακράδαντα ότι η εξουσιοδότηση των νέων αντιπροσωπειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προβαίνουν σε συστάσεις προς τα κράτη μέλη σχετικά με την έκδοση επειγουσών θεωρήσεων θα συνιστούσε σημαντικό βήμα προόδου για την πολιτική της Ένωσης στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· φρονεί ότι η σαφής αναφορά στη δυνατότητα αυτή στο σχέδιο εγχειριδίου για την εξέταση αιτήσεων θεώρησης και την τροποποίηση εκδοθεισών θεωρήσεων θα συμβάλει σημαντικά στην υλοποίηση της κοινής αυτής προσέγγισης, όπως έχει ήδη διατυπωθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο πλαίσιο της διαδικασίας του νόμιμου ελέγχου όσον αφορά το ως άνω μέτρο·
41. παροτρύνει τα 27 κράτη μέλη να ακολουθήσουν την ίδια γραμμή όσον αφορά την έκδοση θεωρήσεων για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
42. τονίζει ότι είναι αναγκαίο να συνοδεύονται οι επείγουσες αυτές θεωρήσεις με μέτρα προσωρινής προστασίας και καταφυγίου στην Ευρώπη για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προβλέποντας, ενδεχομένως, την παροχή οικονομικών πόρων και στέγης ώστε να εξασφαλισθεί καταφύγιο στους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και την υλοποίηση συνοδευτικών προγραμμάτων (δραστηριότητες στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διαλέξεις σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, εκμάθηση γλωσσών κ.λπ.)· χαιρετίζει την πρωτοβουλία για τις πόλεις-καταφύγια που προώθησε η τσεχική Προεδρία, καθώς και το πρόγραμμα για την παροχή προστασίας και καταφυγίου που εφαρμόζεται από την ισπανική κυβέρνηση από το 2008 και ζητεί από την Αντιπρόεδρο/ΥΕ στο πλαίσιο της ΕΥΕΔ να οριστικοποιήσει το ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την παροχή προστασίας και καταφυγίου έως τα τέλη του 2010 ώστε να εφαρμοστεί το 2011, χωρίς ωστόσο να αίρεται η ευθύνη των άλλων πόλεων· καλεί, συνεπώς, την Ύπατη Εκπρόσωπο να παρουσιάσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ένα εγχειρίδιο σχετικά με το πώς μπορεί να δημιουργηθεί μια πόλη-καταφύγιο, καθώς και πρόταση πλαίσιο για την υποστήριξη της δικτύωσης μεταξύ των εν λόγω πόλεων· ζητεί περαιτέρω υποστήριξη άλλων υφιστάμενων πρωτοβουλιών στο συγκεκριμένο τομέα·
43. τονίζει περαιτέρω ότι τα κράτη μέλη και οι αντιπροσωπείες της ΕΕ πρέπει επίσης να υποστηρίξουν και να αναπτύξουν και άλλα εργαλεία προστασίας και μηχανισμούς επείγουσας απόκρισης για τις περιπτώσεις στις οποίες μπορεί να διατρέχει κίνδυνο η ζωή ή η σωματική και η ψυχική υγεία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· θωρεί ότι αυτό πρέπει να γίνει σε στενή συνεργασία με τους κατά τόπους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την κοινωνία των πολιτών·
44. χαιρετίζει την τρέχουσα συνεργασία μεταξύ των υφιστάμενων μηχανισμών προστασίας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, η οποία μπορεί να ενισχυθεί περαιτέρω με τη συστηματική ανταλλαγή πληροφοριών και στρατηγικών, ώστε να εξασφαλισθεί μεγαλύτερη συμπληρωματικότητα μεταξύ όλων αυτών των μέσων, από την άποψη τόσο της ανταλλαγής πληροφοριών για τις επείγουσες περιπτώσεις όσο και του συντονισμού για μακροπρόθεσμες δράσεις υποστήριξης, όπως μέσω της χρήσης μιας ασφαλούς επιγραμμικής πλατφόρμας στην οποία θα έχουν πρόσβαση όλοι οι επίσημοι ενδιαφερόμενοι· χαιρετίζει, στο πλαίσιο αυτό, τις ετήσιες συναντήσεις που διοργανώνει το Συμβούλιο της Ευρώπης, καθώς και τις "μεταξύ των μηχανισμών" ετήσιες συνεδριάσεις που διοργανώνει το Παρατηρητήριο για την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ένα κοινό πρόγραμμα της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (FIDH) και της Παγκόσμιας Οργάνωσης κατά των Βασανιστηρίων (OMCT), με στόχο την ενίσχυση της αλληλεπίδρασης μεταξύ διεθνών και περιφερειακών οργανισμών και θεσμικών οργάνων για την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· καλεί τις υφιστάμενες ειδικές ομάδες για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη, στο πλαίσιο της ομάδας εργασίας του Συμβουλίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα και του Συμβουλίου της Ευρώπης - που αποτελεί πρωτοβουλία του Επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης - να αναζητήσουν τρόπους στενότερης συνεργασίας·
45. ζητεί, στο πλαίσιο της εφαρμογής της Συνθήκης της Λισαβόνας, από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να εγκαθιδρύσουν ένα μηχανισμό διοργανικής συνεργασίας για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· θεωρεί ότι η δημιουργία ενός τέτοιου μηχανισμού θα μπορούσε να διευκολυνθεί με τον καθορισμό κομβικών σημείων για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλα τα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ, επισημαίνοντας ότι τα εν λόγω κομβικά σημεία θα συνεργάζονται στενά με τους αρμοδίους των αποστολών και των αντιπροσωπειών της Ένωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία·
46. καλεί το Συμβούλιο και την Επιτροπή να διερευνήσουν τη δυνατότητα δημιουργίας ενός μηχανισμού προειδοποίησης κοινού για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και για όλους τους άλλους μηχανισμούς προστασίας·
47. εκτιμά ότι η ανταλλαγή πληροφοριών θα διευκολυνθεί επίσης από τη δημιουργία ειδικών βάσεων δεδομένων, ή "ημερολογίων", για την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων που αναλαμβάνονται, ιδίως σε σχέση με συγκεκριμένα πρόσωπα, με παράλληλη εξασφάλιση πλήρους σεβασμού του απορρήτου·
48. καλεί την Επιτροπή να παρακολουθεί και να ελέγχει τακτικά τη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη υλοποίηση των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να υποβάλλει εκθέσεις στην Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
49. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη της ΕΕ.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Εισαγωγή
Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανά τον κόσμο είναι καθοριστικοί παράγοντες για την προστασία και την προώθηση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μέσω της καθημερινής δέσμευσής τους, συχνά με κίνδυνο της ζωής τους. Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι επίσης κρίσιμοι παράγοντες αλλαγής και βασικοί παράγοντες των δημοκρατικών διαδικασιών στις χώρες τους, συνιστώντας με τον τρόπο αυτό τον ανθρώπινο σύνδεσμο μεταξύ δημοκρατίας και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η υποστήριξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι επίσης εδώ και καιρό καθιερωμένο στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Είναι πλέον καιρός να εξετασθούν προσεκτικότερα οι πολιτικές της ΕΕ για την υποστήριξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να αξιολογηθούν οι υφιστάμενοι μηχανισμοί και να προταθούν περαιτέρω μέτρα για το μέλλον, ώστε να ενισχυθεί το έργο των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσω μιας συμμετοχικής στρατηγικής, και να διασφαλισθεί η προστασία τους μέσω τόσο επειγόντων όσο και μακροπρόθεσμων μέτρων.
Ποιοι είναι οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;
Η Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία εγκρίθηκε το 1998, αποτελεί σήμερα το έγγραφο αναφοράς για όλους τους διεθνείς και περιφερειακούς μηχανισμούς, καθώς περιγράφει τα ουσιώδη δικαιώματα ατόμων και οργανώσεων για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις υποχρεώσεις των κρατών να παρέχουν στήριξη και προστασία σε μια τέτοια δραστηριότητα.
Σύμφωνα με τη διακήρυξη, ο όρος «υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» χρησιμοποιείται για να περιγράψει άτομα τα οποία, μεμονωμένα ή με άλλους, ενεργούν για την προώθηση ή την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όμως, ο υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να εργάζεται χρησιμοποιώντας ειρηνικά μέσα. Ο ορισμός δεν περιλαμβάνει άτομα ή ομάδες που διαπράττουν ή διαδίδουν πράξεις βίας.
Σύμφωνα με τον ευρύ αυτό ορισμό, υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί να είναι οποιοδήποτε πρόσωπο ή ομάδα προσώπων που εργάζεται για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, από διακυβερνητικές οργανώσεις εγκαταστημένες στις μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου έως άτομα που εργάζονται στο πλαίσιο των τοπικών κοινοτήτων τους. Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί να ανήκουν σε οποιοδήποτε φύλο, να είναι οποιασδήποτε ηλικίας, να προέρχονται από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου και να έχουν κάθε είδους επαγγελματικό ή άλλο υπόβαθρο. Ειδικότερα, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν βρίσκονται μόνον στις ΜΚΟ και στις διακυβερνητικές οργανώσεις, αλλά μπορούν επίσης να είναι, σε ορισμένες περιπτώσεις, κυβερνητικοί υπάλληλοι, δημόσιοι υπάλληλοι ή μέλη του ιδιωτικού τομέα.
Τι κάνουν οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;
Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων προσδιορίζονται πρωτίστως από το έργο τους, και ο όρος «υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» μπορεί να εξηγηθεί καλύτερα μέσω της περιγραφής των ενεργειών τους και ορισμένων συνθηκών υπό τις οποίες εργάζονται.
Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εργάζονται για την υλοποίηση οποιουδήποτε ή του συνόλων των δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του 1948 και σε άλλες διεθνείς πράξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κατά συνέπεια, επιδιώκουν την προώθηση και την προστασία των ατομικών και των πολιτικών δικαιωμάτων, καθώς και την προώθηση, την προστασία και την υλοποίηση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών δικαιωμάτων.
Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διαδραματίζουν προορατικό ρόλο στην εδραίωση των δημοκρατικών αρχών, και οι δραστηριότητές τους περιλαμβάνουν τη συλλογή και τη διάδοση πληροφοριών σχετικά με παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την υποστήριξη θυμάτων παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη συμβολή στην εφαρμογή των συμβάσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις δράσεις για την εξασφάλιση της λογοδοσίας και την άρση της ατιμωρησίας, την υποστήριξη της χρηστής διακυβέρνησης. Επίσης, είναι συχνά βασικοί εταίροι για την ανάπτυξη της εκπαίδευσης και της κατάρτισης σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Παραβιάσεις που διαπράττονται εις βάρος των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αντιμετωπίζουν συχνά και οι ίδιοι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο του έργου τους, όπως δολοφονίες, απειλές κατά της ζωής τους, αρπαγές και απαγωγές, αυθαίρετες συλλήψεις και κρατήσεις, ενίοτε βασανιστήρια. Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υποβάλλονται συχνά σε παρενοχλήσεις και πολλοί υπήρξαν θύματα δυσφημιστικών εκστρατειών. Μερικές φορές, η απαγγελία ποινικών ή άλλων κατηγοριών εις βάρος τους είναι ένας ακόμη τρόπος για να αποθαρρυνθούν να συνεχίσουν το έργο τους. Οι ειρηνικές διαδηλώσεις, η υποβολή καταγγελιών έχουν οδηγήσει σε απαγγελία κατηγοριών για διατάραξη της τάξης και βανδαλισμούς με βαριές δικαστικές ποινές. Πολιτικές, νομοθεσία και διαδικασίες οι οποίες περιγράφονται ως «μέτρα ασφάλειας», όπως για παράδειγμα οι νόμοι κατά της τρομοκρατίας, εφαρμόζονται ενίοτε με τέτοιον τρόπο ώστε να περιορίζουν το έργο των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή να στοχεύουν άμεσα τους ίδιους τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Γυναίκες υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλες ομάδες που διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο
Οι γυναίκες υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αντιμετωπίζουν διαφορετικούς κινδύνους και εμπόδια στο πλαίσιο της αποτελεσματικής άσκησης του έργου τους στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Διατρέχουν κίνδυνο λόγω τόσο του φύλου τους όσο και του έργου τους. Συχνά, η βία ή οι απειλές εναντίον τους είναι σεξουαλικής φύσης ή αντιμετωπίζουν περιορισμούς στο έργο τους λόγω του φύλου τους. Επιπλέον, οι προκαταλήψεις, ο αποκλεισμός και η δημόσια αποκήρυξη τόσο από τις κρατικές δυνάμεις όσο και από τους κοινωνικούς παράγοντες έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη ζωή τους. Πολλές γυναίκες υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν επίσης την καθημερινή ευθύνη της φροντίδας μικρών παιδιών ή ηλικιωμένων γονέων, και συχνά δυσκολεύονται ιδιαίτερα να συνεχίσουν το έργο τους στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γνωρίζοντας ότι η σύλληψη και η κράτηση θα τις εμποδίσει να επιτελέσουν τον συγκεκριμένο ρόλο στην οικογένειά τους.
Η ιδιαίτερη αυτή κατάσταση αναγνωρίζεται στις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ, στις οποίες υπογραμμίζεται ότι είναι σημαντικό να εφαρμόζεται μια προσέγγιση που να λαμβάνει υπόψη τη διάσταση του φύλου όταν εξετάζεται το ζήτημα των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και ζητείται από τις αποστολές να αποδίδουν ιδιαίτερη προσοχή στους ειδικούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ειδικές εκστρατείες για την αύξηση των προσπαθειών και την καλύτερη προσέγγιση των γυναικών υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν υλοποιηθεί σε επίπεδο ΕΕ στη διάρκεια αρκετών Προεδριών.
Άλλες ομάδες και κατηγορίες υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οι οποίοι εκτίθενται ιδιαίτερα στον κίνδυνο επιθέσεων και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως αποτέλεσμα του έργου που επιτελούν, σύμφωνα ειδικότερα με την έκθεση του 2007 του ειδικού αντιπροσώπου για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και όπως αναγνωρίζεται στην τελευταία αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ το 2008, περιλαμβάνουν τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εργάζονται για την προώθηση οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών δικαιωμάτων και εκείνους που εργάζονται για τα δικαιώματα των μειονοτήτων, των ιθαγενών καθώς και των λεσβιών, των ομοφυλοφίλων, των αμφιφυλοφίλων και των διαφυλικών ατόμων.
ΙΙ. ΟΗΕ και περιφερειακοί μηχανισμοί προστασίας των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Ο Ειδικός Εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών
Το 2000, η Επιτροπή για τα ανθρώπινα δικαιώματα ζήτησε από τον Γενικό Γραμματέα να θεσπίσει μια εντολή για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να υποστηρίξει την εφαρμογή της Διακήρυξης για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και να συγκεντρώσει πληροφορίες σχετικά με την πραγματική κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανά τον κόσμο. Τη θέση αυτή κατείχε η κ. Hina Jilani έως το 2008, οπότε αντικαταστάθηκε από την κ. Margaret Sekaggya. Η εντολή για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ευρεία και ορίζει ότι τα κύρια καθήκοντα του ειδικού εισηγητή είναι τα ακόλουθα:
· αναζήτηση, λήψη, εξέταση και απόκριση σε πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
· εγκαθίδρυση συνεργασίας και διεξαγωγή διαλόγου με κυβερνήσεις και άλλους ενδιαφερόμενους παράγοντες για την προώθηση και την αποτελεσματική εφαρμογή της διακήρυξης·
· διατύπωση συστάσεων για αποτελεσματικές στρατηγικές για τη βελτίωση της προστασίας των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και παρακολούθηση της εφαρμογής των εν λόγω συστάσεων.
Για τον σκοπό αυτό, ο ειδικός εισηγητής υποβάλλει ετήσια έκθεση στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ και στη Γενική Συνέλευση, πραγματοποιεί επισκέψεις σε χώρες, και απευθύνεται στις κυβερνήσεις για μεμονωμένες περιπτώσεις που προκαλούν ανησυχία συχνά μέσω επειγουσών επιστολών. Από τη δημιουργία της εντολής, έχουν αποσταλεί περισσότερες από 2 100 επιστολές σε περίπου 120 χώρες σχετικά με την κατάσταση 3 600 υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στην πρώτη της έκθεση, η κ. Sekaggya επικεντρώνεται κυρίως στην παγκόσμια περιοδική εξέταση, ως μηχανισμό στρατηγικής σημασίας για την εξέταση –με την ελπίδα της βελτίωσης– της κατάστασης των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα κράτη που αποτελούν αντικείμενο της εξέτασης.
Αφρική
Η Αφρικανική Επιτροπή για τα δικαιώματα του ανθρώπου και των λαών (ACHPR) είναι ένας ανεξάρτητος μηχανισμός παρακολούθησης της Αφρικανικής Ένωσης. Το έργο της περιλαμβάνει την προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ερμηνεία των διατάξεων του Αφρικανικού Χάρτη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των λαών. Το 2004, η ACHPR διόρισε την κ. Reine Alapini-Gansou ειδική εισηγήτρια για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με σκοπό την ενίσχυση της προστασίας των δικαιωμάτων των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρη την Αφρική. Το 2009 τη διαδέχθηκε ο κ. Mohamed Bechir Khalfallah.
Αμερική
Η Διαμερικανική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (IACHR) είναι ένας ανεξάρτητος μηχανισμός του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ) και δημιουργήθηκε για την προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρη την Αμερική.
Το έργο της για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συντονίζει μια ειδική Μονάδα για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία παρακολουθεί, αναλύει και υποβάλλει εκθέσεις σχετικά με την κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρη την περιοχή. Συμβουλεύει επίσης την IACHR σχετικά με μεμονωμένες αιτήσεις των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για μέτρα προφύλαξης, τα οποία μπορούν να διαταχθούν εάν ένα άτομο διατρέχει κίνδυνο «σοβαρής και ανήκεστης βλάβης» λόγω της παραβίασης των δικαιωμάτων του. Τα μέτρα προφύλαξης περιλαμβάνουν τόσο μέτρα ασφάλειας όσο και έρευνα των απειλών ή άλλων παραβιάσεων που διαπράττονται εις βάρος των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα βαθύτερα αίτια και να αποφευχθεί η επανάληψή τους.
Ευρώπη
ΟΑΣΕ/ΓΔΘΑΔ
Τον Δεκέμβριο του 2003, το Γραφείο των Δημοκρατικών Θεσμών και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΓΔΘΑΔ) του ΟΑΣΕ, με έδρα στη Βαρσοβία, δημιούργησε ένα ειδικό πρόγραμμα για την ελευθερία του συνεταιρίζεται και, από το 2007,έχει ιδρύσει ένα εστιακό σημείο για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το εν λόγω εστιακό σημείο παρακολουθεί στενά την κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εντοπίζει ζητήματα προβληματισμού και επιδιώκει την προώθηση και την προστασία των συμφερόντων τους. Το ΓΔΘΑΔ εκπονεί επίσης ετήσιες εκθέσεις σχετικά με τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην περιοχή του ΟΑΣΕ.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης
Τον Φεβρουάριο του 2008, η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ενέκρινε τη διακήρυξη σχετικά με τη δράση του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη βελτίωση της προστασίας των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την προώθηση των δραστηριοτήτων τους.
Στη διακήρυξη υπενθυμίζεται ότι τα κράτη έχουν την πρωταρχική ευθύνη για τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για το έργο των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο να επιτρέπει σε άτομα, ομάδες και οργανώσεις να ασκούν ειρηνικές δραστηριότητες για την προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων χωρίς περιορισμούς πέραν εκείνων που προβλέπονται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Απαριθμεί διάφορα μέτρα που πρέπει να ληφθούν συναφώς από τα κράτη, όπως ενίσχυση του δικαιοδοτικού συστήματος, διασφάλιση της ύπαρξης αποτελεσματικών ενδίκων μέσων, διεξαγωγή άμεσων, ανεξάρτητων και ουσιαστικών ποινικών ερευνών, ενίσχυση των ικανοτήτων και των αρμοδιοτήτων των διαμεσολαβητών και των εθνικών οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα για τη λήψη καταγγελιών, και εξασφάλιση αποτελεσματικής πρόσβασης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και σε άλλους μηχανισμούς προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης πρέπει επίσης να παρέχουν μέτρα προστασίας για την άμεση παροχή συνδρομής σε υποστηρικτικές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διατρέχουν κίνδυνο σε τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένων της παρατήρησης δικών και της χορήγησης επειγουσών θεωρήσεων.
Η διακήρυξη ενέκρινε την πρακτική που ανέπτυξε ο Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την υποστήριξη και την παροχή προστασίας στους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κάλεσε τον Επίτροπο να ενισχύσει τον ρόλο και την ικανότητα του γραφείου του.
Στο πλαίσιο της προώθησης του αποτελεσματικού σεβασμού και της πλήρους απόλαυσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον χώρο του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ανεξάρτητο και αμερόληπτο θεσμικό όργανο, προσπαθεί να αξιολογεί την συγκεκριμένη κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε κάθε κράτος μέλος, να αντιδρά στα προβλήματα και να παρέχει συμβουλές, όπου συντρέχει περίπτωση, σχετικά με τα διορθωτικά μέτρα. Οι δραστηριότητες του Επιτρόπου για την υποστήριξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων περιλαμβάνουν τα εξής:
• παρακολούθηση της κατάστασης των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο με στόχο τον εντοπισμό κενών και ελλείψεων στις εθνικές νομοθεσίες, στους κανονισμούς και στις πρακτικές, οι οποίες μπορεί να επηρεάζουν τις συνθήκες εργασίας και την ασφάλειά τους·
• υποβολή δημόσιων εκθέσεων σχετικά με την κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
• παρέμβαση σε επείγουσες περιπτώσεις υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διατρέχουν κίνδυνο, δημόσια ή με εμπιστευτικό τρόπο, ζητώντας ειδικότερα από τις κυβερνήσεις να υλοποιήσουν τις υποχρεώσεις τους στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και βοηθώντας τες να αναζητήσουν λύσεις στα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζουν οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
• ευαισθητοποίηση του κοινού και ενίσχυση των δικτύων. Ο δικτυακός τόπος του Επιτρόπου διαθέτει ειδική σελίδα για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
• συνεργασία, συντονισμός και συμπληρωματικότητα με βασικούς εταίρους και παράγοντες, όπως ο ειδικός εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο ΟΑΣΕ/ΓΔΘΑΔ, η ΕΕ, μη κυβερνητικές οργανώσεις και εθνικές δομές για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για τον σκοπό αυτό, ο Επίτροπος έχει συστήσει ειδική ομάδα.
EU
Κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Οι κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εγκρίθηκαν το 2004 και επικαιροποιήθηκαν το 2008, με σκοπό τον εξορθολογισμό των δράσεων της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Περιέχουν σαφείς προτάσεις, ειδικότερα προς τις αποστολές της ΕΕ σε τρίτες χώρες, σχετικά με την παρακολούθηση της κατάστασης των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, π.χ. στα ενημερωτικά δελτία για τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και όσον αφορά την υποστήριξη μέσω εμφανούς αναγνώρισης, με τακτικές επαφές ή μέσω της παρακολούθησης δικών, όταν αυτό είναι αναγκαίο. Μια άλλη σημαντική πτυχή είναι η υποστήριξη των μηχανισμών του ΟΗΕ και ο συντονισμός με άλλους περιφερειακούς μηχανισμούς, καθώς και η αναγκαιότητα χρησιμοποίησης της αναπτυξιακής πολιτικής για την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Παρότι οι κατευθυντήριες γραμμές είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο και αποτελούν δέσμευση της ΕΕ, τόσο οι εσωτερικές αξιολογήσεις από το Συμβούλιο το 2006[1] όσο και εξωτερικές αξιολογήσεις, όπως η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας 2007[2], έδειξαν ότι υπάρχει ένα κενό μεταξύ της φιλοδοξίας και της πραγματικής εφαρμογής. Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου περιέχεται ευρύ σύνολο συστάσεων προς τους επικεφαλής των αποστολών, τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ σχετικά με δραστηριότητες ευαισθητοποίησης, αύξηση της κατάρτισης, πιο προορατική προσέγγιση και ενισχυμένη υποστήριξη. Έκτοτε, έχουν καταβληθεί κάποιες προσπάθειες για την ανάπτυξη τοπικών στρατηγικών εφαρμογής και την εγκαθίδρυση τοπικών ομάδων για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε επίπεδο ΕΕ σε τρίτες χώρες, προκειμένου να εξασφαλισθεί αυξημένος συντονισμός μεταξύ των διάφορων αποστολών, όμως πρέπει ακόμη να γίνουν πολλά. Παρότι πολλές από τις συστάσεις εξακολουθούν να υφίστανται, ή χρειάζονται ακόμη να μετουσιωθούν σε συγκεκριμένη δράση, η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης εντάσσει την εφαρμογή τους σε ένα νέο απαιτητικό πλαίσιο.
Φυσικά, οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι επίσης σημαντικοί παράγοντες για την εφαρμογή πολλών άλλων κατευθυντήριων γραμμών, ενώ ταυτόχρονα άλλες κατευθυντήριες γραμμές μπορούν να αποτελέσουν εργαλείο για την υποστήριξή τους. Παράδειγμα αποτελούν οι διάλογοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τους οποίους προετοιμάζουν συχνά σεμινάρια της κοινωνίας των πολιτών, με σκοπό τη συνεισφορά πληροφοριών στον διάλογο, ενώ ορισμένοι διάλογοι παρέχουν επίσης την ευκαιρία ανάδειξης μεμονωμένων περιπτώσεων ή τουλάχιστον συζήτησης της κατάστασης και των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
ΕΜΔΑΑ
Το ευρωπαϊκό μέσο για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου είναι το χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ για την υποστήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, το οποίο εφαρμόζεται κυρίως σε συνεργασία με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Ένα από τα νέα στοιχεία του κανονισμού που εγκρίθηκε το 2006, ως αποτέλεσμα της αναθεώρησης του δημοσιονομικού κανονισμού, είναι ότι αναγνωρίζει τη δυνατότητα παροχής στήριξης και σε μη αναγνωρισμένες ΜΚΟ, πράγμα που μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικό για εκείνους που εργάζονται σε ιδιαίτερα δύσκολες καταστάσεις, οι οποίες καλύπτονται από τον στόχο 1 του μέσου, και αποτελεί βήμα προόδου για την υποστήριξη της ΕΕ στους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Κατά τις διαπραγματεύσεις σχετικά με τον κανονισμό (ΕΚ 1889/2006), μια από τις απόλυτες προτεραιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν η θέσπιση ενός μηχανισμού έκτακτης ανάγκης για την υποστήριξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το άρθρο 9 του κανονισμού, υπό τον τίτλο Ad hoc μέτρα, ορίζει τα εξής: «η Επιτροπή δύναται να χορηγεί ad hoc μικρές επιδοτήσεις σε υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων προκειμένου να ανταποκριθεί σε επείγουσες ανάγκες προστασίας». Η ιδέα ήταν κυρίως να παρασχεθεί στις αντιπροσωπείες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η δυνατότητα να διαθέτουν μια μικρή πίστωση για να βοηθούν τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διατρέχουν κίνδυνο, π.χ. να διευκολύνουν την έξοδο από μια χώρα. Αυτό το είδος άμεσης συνδρομής προς συγκεκριμένα άτομα κατέστη εφικτό χάρη στην τροποποίηση του δημοσιονομικού κανονισμού, αλλά έχει χρησιμοποιηθεί μόνον σε πολύ περιορισμένο βαθμό.
Ωστόσο, κατόπιν πρότασης των αντιπροσωπειών, σε συντονισμό με οργανώσεις που χρηματοδοτούνται από το ΕΜΔΑΑ, ορισμένα άτομα έχουν επωφεληθεί από την εν λόγω συνδρομή. Ενδεχομένως οι μακροπρόθεσμες ανάγκες των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (εκτός από ένα αεροπορικό εισιτήριο, είναι προφανές ότι θα έχουν και άλλες ανάγκες όταν βρεθούν σε ασφαλές μέρος) να μην λήφθηκαν επαρκώς υπόψη όταν προβλέφθηκαν τα μέτρα αυτά, αλλά είναι εύλογο να ζητείται πολιτική ευθύνη. Εκτός από την παροχή συνδρομής για την έξοδο από τη χώρα, άλλες πολύτιμες δράσεις που περιλαμβάνουν μικρά χρηματικά ποσά μπορεί επίσης να αποτελούν μορφή προστασίας, όπως η πρόσβαση σε κινητά τηλέφωνα, κάρτες μνήμης για την καταγραφή επιθέσεων κ.λπ.
Στο πλαίσιο του εγγράφου στρατηγικής 2007-2010 για το ΕΜΔΑΑ, ο στόχος 3 καλύπτει δράσεις υποστήριξης για τις διάφορες κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ. Διατέθηκαν 16 εκατομμύρια ευρώ για ειδική στήριξη των υποστηρικτών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά την εν λόγω περίοδο. Μετά την πρώτη πρόσκληση υποβολής προτάσεων, επιλέγηκαν 11 εξειδικευμένες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, με επικέντρωση του σχεδίου τόσο στην πρόληψη όσο και στην προστασία, κυρίως από την άποψη του επείγοντος. Όταν δημοσιευθεί η δεύτερη πρόσκληση υποβολής προτάσεων το 2010, θα είναι σημαντικό να εξασφαλισθεί ότι θα διασφαλισθούν τόσο οι βραχυπρόθεσμες όσο και οι μακροπρόθεσμες ανάγκες. Οι δραστηριότητες πρέπει να είναι συντονισμένες και συμπληρωματικές και να προσεγγίζουν υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οι οποίοι ενδέχεται να μην είναι ιδιαίτερα γνωστοί ή να ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές. Θα μπορούσαν επίσης να προβλεφθούν ειδικές δράσεις για ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες, όπως προαναφέρθηκε. Καθώς οι περισσότερες δικαιούχοι οργανώσεις είναι επί του παρόντος ευρωπαϊκές, είναι σημαντικό να διασφαλισθεί ότι τα σχέδια περιλαμβάνουν επίσης την τοπική ανάπτυξη ικανοτήτων για εταίρους σε τρίτες χώρες.
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Ένα από τα κύρια καθήκοντα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι να παρακολουθεί και να ελέγχει το έργο των άλλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ, αλλά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το ίδιο ένα σημαντικό θεσμικό όργανο και παράγοντας στην προώθηση και την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μέσω ακροάσεων, ψηφισμάτων και, βεβαίως, του βραβείου Ζαχάρωφ. Το 2008, το Κοινοβούλιο οργάνωσε, μαζί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον ΟΗΕ, μια ευρεία διάσκεψη για τον εορτασμό της 60ής επετείου της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς και της 10ης επετείου της έγκρισης της διακήρυξης των Ηνωμένων Εθνών για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξασφαλίζει στο κοινό πρόσβαση σε όλες σχεδόν τις δραστηριότητές του, παρέχοντας με τον τρόπο αυτό μια πλατφόρμα για συζήτηση και δημόσιες παρουσιάσεις υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε συσκέψεις και ακροάσεις. Η προβολή αυτή μπορεί αφεαυτή να παράσχει αυξημένη προστασία, αλλά μπορεί επίσης να εκθέσει τα άτομα σε αυξημένους κινδύνους. Οι εμφανίσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχαν ενίοτε ως αποτέλεσμα συλλήψεις, και η περίπτωση του Hu Jia είναι ίσως μια από τις πιο χαρακτηριστικές. Η αύξηση της συνεργασίας μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, π.χ. η εκ των προτέρων ενημέρωση της Επιτροπής από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την επίσκεψη υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ή η αύξηση της ετοιμότητας παρακολούθησης της κατάστασης της ασφάλειας των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που παρεμβαίνουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μπορεί να είναι ένας τρόπος για την καλύτερη αντιμετώπιση των κινδύνων αυτών.
Όπως σε όλες τις εκλεγμένες συνελεύσεις, τα κείμενα που εγκρίνονται κατόπιν ψηφοφορίας, τα ψηφίσματα στην περίπτωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αποτελούν τον σημαντικότερο τρόπο για να γνωστοποιήσει το ΕΚ τη θέση του σε ευρύ φάσμα θεμάτων, συμπεριλαμβανομένων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα κατεπείγοντα ψηφίσματα, τα οποία βασίζονται πλέον στο άρθρο 122, παραμένουν η νομική βάση που χρησιμοποιείται συνηθέστερα για την αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και πολλά εξ αυτών αφορούν μεμονωμένες περιπτώσεις. Στη μελέτη που ανέθεσε το ΕΚ[3] στο EUIC, αναλύονται όλα τα ψηφίσματα που εγκρίθηκαν στο διάστημα μεταξύ 1999 και 2006. Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναφέρονται σε 74 από τις 786 παραπομπές σε ατομικές καταστάσεις σε ψηφίσματα (δηλαδή 9,4% του συνόλου), ενώ οι άλλες περιπτώσεις αφορούν πολιτικούς, συνδικαλιστές, δημοσιογράφους κ.λπ.
Πολλές μεμονωμένες περιπτώσεις αναφέρονται επίσης σε αλληλογραφία, π.χ. από τον Πρόεδρο του Κοινοβουλίου ή τον πρόεδρο μιας κοινοβουλευτικής αντιπροσωπείας ή τον πρόεδρο της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προς τις εμπλεκόμενες αρχές. Όλες οι μεμονωμένες περιπτώσεις που αποτελούν αντικείμενο ψηφίσματος απαριθμούνται σε παράρτημα της ετήσιας έκθεσης του ΕΚ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενίοτε αναφέροντας επίσης τις περαιτέρω πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί. Ωστόσο, υπάρχει περιθώριο για πιο συστηματική παρακολούθηση και για βελτίωση της καταγραφής των δράσεων που αναλαμβάνονται. Μια δυνατότητα θα μπορούσε να είναι η δημιουργία μιας ειδικής βάσης δεδομένων, όπως αυτή που αναπτύσσεται επί του παρόντος στο Συμβούλιο. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε επίσης να διευκολύνει την αναγκαία αύξηση της ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με τις δραστηριότητες που εκτελούνται από τα διάφορα θεσμικά όργανα, όπως ζητεί συχνά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Από το 1988, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει το βραβείο Ζαχάρωφ για την ελευθερία της σκέψης σε πρόσωπα για τις προσπάθειές τους στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών. Η προβολή που συνεπάγεται το βραβείο βελτιώνει σε πολλές περιπτώσεις την κατάσταση των βραβευθέντων. Όπως επιβεβαίωσαν πολλοί εξ αυτών στη διάσκεψη που οργανώθηκε το 2008 επ’ ευκαιρία της 20ής επετείου του βραβείου, η αναγνώριση του έργου τους μέσω του βραβείου προσφέρει πραγματική υποστήριξη και «ηθική ενθάρρυνση», ενώ το χρηματικό βραβείο μπορεί να είναι επωφελές τόσο για τον βραβευθέντα όσο και για τον σκοπό που υπερασπίζεται. Με τη δημιουργία του δικτύου Ζαχάρωφ, εκφράζεται επίσης η ελπίδα ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα μπορέσει να βελτιώσει την παρακολούθηση και τη σύνδεση με τους βραβευθέντες με το βραβείο Ζαχάρωφ στο πλαίσιο μιας διαρκούς υποστήριξης, καθώς και να αξιοποιήσει καλύτερα τη δυνητική συνεισφορά και τη διαθεσιμότητα των βραβευθέντων για διάφορες δράσεις.
Ενόψει των προαναφερθέντων, η εισηγήτρια επιθυμεί να διατυπώσει τις ακόλουθες συστάσεις σχετικά με τις πολιτικές της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων:
Θεσμική ενίσχυση και καινοτομίες στο πλαίσιο της συνθήκης της Λισαβόνας
· Η συνθήκη της Λισαβόνας αναπτύσσει περαιτέρω τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης στα άρθρα 3 και 21 και τοποθετεί την προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο επίκεντρο της εξωτερικής δράσης της Ένωσης. Καταρχάς, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στο να διασφαλισθεί ότι η προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τόσο ως βασικής αξίας όσο και ως στόχου της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης, αντικατοπτρίζεται κατάλληλα στη δομή της ΕΥΕΔ, συμπεριλαμβανομένων των ανθρωπίνων πόρων.
· Οι αντιπροσωπείες της Επιτροπής σε τρίτες χώρες θα γίνουν αντιπροσωπείες της Ένωσης, διαδικασία η οποία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, και θα πρέπει να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο όσον αφορά την εκπροσώπηση της ΕΕ και την εφαρμογή της πολιτικής στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εξ ου και η ανάγκη συστηματικής συμπερίληψης ενός πολιτικού συμβούλου με υψηλά προσόντα σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δημοκρατίας. Ο διορισμός ενός τέτοιου προσώπου μπορεί ταυτόχρονα να ενισχύσει τη συνεκτικότητα και την προβολή της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μπορεί να θεωρηθεί εστιακό σημείο για τους υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επί τόπου.
Προς μια πιο συνεκτική και συστηματική προσέγγιση στο πλαίσιο της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
· Οι κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να εφαρμόζονται δεόντως και πλήρως από τις αντιπροσωπείες της ΕΕ σε τρίτες χώρες και, έως το τέλος του 2010, πρέπει να καταβληθούν αυξημένες προσπάθειες ώστε να διασφαλισθεί ότι όλες οι αντιπροσωπείες έχουν αναπτύξει τοπικές στρατηγικές. Επομένως, συνιστάται ιδιαίτερα να θεσμοθετηθεί η επεξεργασία τοπικών στρατηγικών, συμπεριλαμβανομένης της τακτικής αξιολόγησής τους, από την Αντιπρόεδρο/ΥΕ, ώστε να διασφαλισθεί μεγαλύτερη συνεκτικότητα της πολιτικής της Ένωσης και πραγματική εφαρμογή των εν λόγω μέτρων προστασίας. Η συμμετοχή υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη διαδικασία εκπόνησης και παρακολούθησης των τοπικών στρατηγικών θα καθορίσει την πραγματική αξία των στρατηγικών αυτών. Οι συναντήσεις υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διπλωματών, οι οποίες προγραμματίζονται τουλάχιστον άπαξ ετησίως, μπορούν αναμφίβολα να συμβάλουν στη εγκαθίδρυση μιας τέτοιας διαδικασίας.
· Ο κατάλογος των τοπικών στρατηγικών πρέπει να παρέχεται στο Κοινοβούλιο ή τουλάχιστον να περιλαμβάνεται στην ετήσια έκθεση της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πρέπει να ζητείται σαφής δέσμευση όσον αφορά το συγκεκριμένο μέτρο από τους επικεφαλής των αντιπροσωπειών της ΕΕ στην περίπτωση κοινοβουλευτικών ακροάσεων από το Κοινοβούλιο πριν από τον διορισμό τους από την Αντιπρόεδρο/ΥΕ.
· Η παρούσα προσέγγιση, η οποία συνίσταται στην απομόνωση των ζητημάτων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από όλα τα άλλα ζητήματα, πρέπει να αναστραφεί. Η προώθηση και η προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να συμπεριληφθεί σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις πτυχές και τους μηχανισμούς της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης, προκειμένου να αυξηθεί η συνεκτικότητα, η αποτελεσματικότητα και η αξιοπιστία της υποστήριξης της ΕΕ στους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η έγκριση μιας στρατηγικής χώρας για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, η οποία θα θεωρείται έγγραφο αναφοράς που θα καθορίζει συγκεκριμένες προτεραιότητες για κάθε χώρα στον τομέα αυτό και θα εντάσσεται σε όλες τις σχετικές εξωτερικές πολιτικές και τους μηχανισμούς της ΕΕ με την οικεία τρίτη χώρα, θα μπορούσε να συνεισφέρει ουσιαστικά σε αυτήν τη στοχοθετημένη προσέγγιση.
· Οι κυριότερες πτυχές των τοπικών στρατηγικών για την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να αντικατοπτρίζονται στα έγγραφα στρατηγικής ανά χώρα, στα σχέδια δράσης της ΕΠΓ και στα ετήσια προγράμματα δράσης του ΕΜΔΑΑ. Η υποστήριξη και η προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να υπερβαίνει τους διαλόγους για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις υποεπιτροπές ανθρωπίνων δικαιωμάτων της ΕΠΓ, λαμβάνοντας υπόψη τον επείγοντα χαρακτήρα των δράσεων που πρέπει να αναληφθούν, και πρέπει να κατέχει συστηματικά υψηλή θέση στο πρόγραμμα του πολιτικού διαλόγου με τρίτες χώρες, μεταξύ άλλων στα Συμβούλια Σύνδεσης ή Συνεργασίας και στις διμερείς συνόδους κορυφής.
· Το ΕΜΔΑΑ, το οποίο έχει ήδη αποδείξει την ικανότητά του όσον αφορά τη στήριξη και την προώθηση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ενίσχυση του κράτους δικαίου, πρέπει να συνεχίσει να ενισχύει την περαιτέρω άμεση υποστήριξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
· Πρέπει να δημιουργηθεί στενότερος σύνδεσμος μεταξύ των διαλόγων για τα ανθρώπινα δικαιώματα που οργανώνονται πριν από διμερείς συνόδους κορυφής, όπως η πραγματοποίηση συναντήσεων με υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πριν από τη σύνοδο κορυφής. Αυτό το είδος δράσης μπορεί να συμβάλει στην υπέρβαση των υφιστάμενων περιορισμών των εν λόγω διαλόγων και να παράσχει απτά αποτελέσματα και χρησιμότητα.
Αύξηση της διαφάνειας και της προβολής ως μέσο προστασίας
· Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διατρέχουν κίνδυνο σε τρίτες χώρες ζητούν κυρίως περισσότερη προβολή και δημοσιότητα των δράσεων της ΕΕ που αφορούν όλες τις δύσκολες καταστάσεις τις οποίες αντιμετωπίζουν, συμπεριλαμβανομένων παρενοχλήσεων, απειλών και άδικων κρατήσεων. Τα δημόσια μέτρα αναγνωρίζονται από τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως μέτρα προστασίας. Υπό την έννοια αυτή, συνιστάται, όποτε είναι δυνατό, τα εμπιστευτικά διαβήματα που αναλαμβάνονται από τα κράτη μέλη, και στο εγγύς μέλλον από τις αντιπροσωπείες της ΕΕ, να καθίστανται δημόσια και να ανακοινώνονται στον δικτυακό τόπο των εν λόγω αντιπροσωπειών καθώς και σε εκείνους του Συμβουλίου και της Επιτροπής. Ωστόσο, η απόφαση δημοσιοποίησης πρέπει πάντοτε να εγκρίνεται από τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή την οικογένειά τους.
· Η Αντιπρόεδρος/ΥΕ πρέπει να αποδώσει κορυφαία προτεραιότητα στις συναντήσεις με υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όταν ταξιδεύει επίσημα σε τρίτες χώρες. Επιπλέον, η πτυχή αυτή πρέπει να περιλαμβάνεται οπωσδήποτε στην εντολή του ειδικού απεσταλμένου της ΕΕ (ΕΑΕΕ). Τόσο η Αντιπρόεδρος/ΥΕ όσο και ο ΕΑΕΕ πρέπει να λογοδοτούν ενώπιον του Κοινοβουλίου για τη δράση τους στον συγκεκριμένο τομέα.
Προς μια πιο συντονισμένη και προσανατολισμένη στα αποτελέσματα δράση για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
· Μόνον η επεξεργασία μιας ολιστικής προσέγγισης για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί να αυξήσει την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα της πολιτικής της ΕΕ. Επομένως, η προσέγγιση αυτή πρέπει να περιλαμβάνει ταυτόχρονα μέτρα στήριξης για την εξασφάλιση των δραστηριοτήτων τους καθώς και μέτρα πρόληψης και προστασίας που να καθιστούν δυνατή την έγκαιρη δράση. Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τόσο οι βραχυπρόθεσμες όσο και οι μακροπρόθεσμες ανάγκες των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η αναθεωρημένη στρατηγική για το ΕΜΔΑΑ και οι κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να απηχούν την ισορροπημένη αυτή προσέγγιση.
· Ειδική έμφαση πρέπει να δοθεί στην προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όχι μόνον στη χώρα τους, αλλά και με τη χορήγηση θεωρήσεων σε υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διατρέχουν κίνδυνο και σε επείγουσες καταστάσεις. Το ζήτημα της ειδικής αυτής θεώρησης πρέπει να ενσωματωθεί στον κοινοτικό κώδικα θεωρήσεων.
· Οι επείγουσες θεωρήσεις πρέπει επίσης να συνοδευθούν από τη δρομολόγηση ενός προγράμματος πόλεων-καταφυγίων για τη συμπλήρωση των υφιστάμενων εργαλείων και μηχανισμών προστασίας για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
· Η παρούσα συνεργασία μεταξύ των υφιστάμενων μηχανισμών προστασίας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο πρέπει να υποστηριχθεί και να ενισχυθεί περαιτέρω με τη συστηματική ανταλλαγή πληροφοριών και στρατηγικών, ώστε να διασφαλισθεί καλύτερη συμπληρωματικότητα μεταξύ τους. Οι υφιστάμενες ειδικές ομάδες για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τόσο στην ομάδα εργασίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα (COHOM) όσο και στο Συμβούλιο της Ευρώπης, υπό την ευθύνη του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, είναι ευπρόσδεκτες και πρέπει να συνεργάζονται στενά.
· Οι ετήσιες συναντήσεις που αφορούν την προώθηση του ακτιβισμού για τα ανθρώπινα δικαιώματα και οργανώνονται από το Συμβούλιο της Ευρώπης και οι δραστηριότητες που αναλαμβάνονται από το Παρατηρητήριο για την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ένα κοινό πρόγραμμα της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (FIDH) και της Παγκόσμιας Οργάνωσης κατά των Βασανιστηρίων (OMCT), και της Διαμερικανικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (IACHR), στοχεύουν στην ενίσχυση της αλληλεπίδρασης και της συμπληρωματικότητας μεταξύ διεθνών και περιφερειακών μηχανισμών και θεσμικών οργάνων για την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όλες αυτές οι καινοτόμοι προσεγγίσεις, οι οποίες βασίζονται στην αύξηση της συνεργασίας μεταξύ μηχανισμών και θεσμικών οργάνων, πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω για την επίτευξη μιας στρατηγικής προσανατολισμένης στα αποτελέσματα για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
· Στο πλαίσιο της εφαρμογής της συνθήκης της Λισαβόνας, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ πρέπει να καταβάλουν ειδικές προσπάθειες ώστε να καθιερώσουν διοργανική συνεργασία για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων βάσει ενός διοργανικού δικτύου, το οποίο μπορεί να συνεδριάζει σε τακτική βάση. Η δημιουργία ενός τέτοιου δικτύου μπορεί να διευκολυνθεί από την ίδρυση εστιακών σημείων για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στην ΕΥΕΔ. Πρέπει να διερευνηθεί η δημιουργία ενός μηχανισμού συστήματος προειδοποίησης κοινού για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και όλους τους άλλους μηχανισμούς προστασίας.
· Ταυτόχρονα, το δίκτυο του βραβείου Ζαχάρωφ που δρομολογήθηκε τον Δεκέμβριο του 2008 επ’ ευκαιρία της 20ής επετείου του βραβείου Ζαχάρωφ πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω.
· Η ανταλλαγή πληροφοριών θα μπορούσε επίσης να ενθαρρυνθεί με τη δημιουργία βάσεων δεδομένων, ή «ημερολογίων», που θα διευκολύνουν την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων που αναλαμβάνονται, ιδίως σε σχέση με συγκεκριμένα άτομα.
- [1] Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
- [2] (Εξασφάλιση προστασίας; Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων), Διεθνής Αμνηστία, Μάιος 2007,
AI Index: EUR 01/007/2007 - [3] Beyond Activism. Ο αντίκτυπος των ψηφισμάτων και άλλων δραστηριοτήτων του ΕΚ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης), Οκτώβριος 2006
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Ημερομηνία έγκρισης |
28.4.2010 |
|
|
|
||
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας |
+: –: 0: |
59 1 3 |
||||
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Gabriele Albertini, Pino Arlacchi, Dominique Baudis, Frieda Brepoels, Elmar Brok, Arnaud Danjean, Michael Gahler, Μαριέττα Γιαννάκου, Τάκης Χατζηγεωργίου, Heidi Hautala, Richard Howitt, Anna Ibrisagic, Anneli Jäätteenmäki, Tunne Kelam, Maria Eleni Koppa, Andrey Kovatchev, Eduard Kukan, Krzysztof Lisek, Sabine Lösing, Barry Madlener, Mario Mauro, Κυριάκος Μαυρονικόλας, Willy Meyer, Alexander Mirsky, Andreas Mölzer, María Muñiz De Urquiza, Annemie Neyts-Uyttebroeck, Norica Nicolai, Raimon Obiols, Kristiina Ojuland, Ria Oomen-Ruijten, Pier Antonio Panzeri, Vincent Peillon, Hans-Gert Pöttering, Cristian Dan Preda, Fiorello Provera, Libor Rouček, José Ignacio Salafranca Sánchez-Neyra, Νικόλαος Σαλαβράκος, Jacek Saryusz-Wolski, Werner Schulz, Marek Siwiec, Zoran Thaler, Johannes Cornelis van Baalen, Kristian Vigenin |
|||||
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Laima Liucija Andrikienė, Elena Băsescu, Emine Bozkurt, Hélène Flautre, Charles Goerens, Elisabeth Jeggle, Evgeni Kirilov, Γεώργιος Κουμουτσάκος, Barbara Lochbihler, Norbert Neuser, Judith Sargentini, Alf Svensson, László Tőkés, Ivo Vajgl, Dominique Vlasto, Luis Yáñez-Barnuevo García, Janusz Władysław Zemke |
|||||
Αναπληρωτές (άρθρο 187, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Γεώργιος Παπανικολάου |
|||||