ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου που αφορά την ανάθεση ειδικών καθηκόντων στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα όσον αφορά τη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου

21.5.2010 - (05551/2010 – C7‑0014/2010 – 2009/0141(CNS)) - *

Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής
Εισηγητής: Ramon Tremosa i Balcells

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου που αφορά την ανάθεση ειδικών καθηκόντων στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα όσον αφορά τη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου

(11419/2010 – C7-0100/2010 – 2009/0806(CNS))

(Ειδική νομοθετική διαδικασία – Διαβούλευση)

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–   έχοντας υπόψη την πρόταση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο (COM(2009)0500),

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο με τίτλο "Συνέπειες της έναρξης ισχύος της συνθήκης της Λισσαβώνας στις τρέχουσες διοργανικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων" (COM(2009)0665),

–   έχοντας υπόψη την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου (05551/2010),

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 127, παράγραφος 6, της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το οποίο κλήθηκε από το Συμβούλιο να γνωμοδοτήσει (C7-0014/2010),

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 55 του Κανονισμού του,

–   έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Οικονομικών και Νομισματικών Θεμάτων (A7-0167/2010),

1.  εγκρίνει την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου όπως τροποποιήθηκε·

2.  καλεί την Επιτροπή να τροποποιήσει αναλόγως την πρότασή της, σύμφωνα με το άρθρο 293, παράγραφος 2, της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

3.  καλεί το Συμβούλιο, στην περίπτωση που προτίθεται να απομακρυνθεί από το κείμενο που ενέκρινε το Κοινοβούλιο, να το ενημερώσει σχετικά·

4.  ζητεί να κληθεί εκ νέου να γνωμοδοτήσει σε περίπτωση που το Συμβούλιο προτίθεται να επιφέρει σημαντικές τροποποιήσεις στην πρότασή του·

5.  αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει τη θέση του Κοινοβουλίου στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή.

Τροπολογία  1 Πρόταση κανονισμού Αιτιολογική σκέψη 1 α (νέα)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
	(1α) Πολύ πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε κατ’ επανάληψη την ενίσχυση της πραγματικής ισότητας των όρων του ανταγωνισμού για όλους τους ενδιαφερομένους σε επίπεδο ΕΕ, επισημαίνοντας ταυτόχρονα σημαντικές αδυναμίες στην εποπτεία της ΕΕ στις ολοένα και πιο ολοκληρωμένες χρηματοπιστωτικές αγορές (στα ψηφίσματά του της 13ης Απριλίου 2000 επί της ανακοίνωσης της Επιτροπής: Εφαρμογή του πλαισίου για τις χρηματοπιστωτικές αγορές: σχέδιο δράσης1, της 25ης Νοεμβρίου 2002 σχετικά με τους κανόνες προληπτικής εποπτείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση2, της 11ης Ιουλίου 2007 σχετικά με την πολιτική για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες (2005-2010) – Λευκή Βίβλος3, της 23ης Σεπτεμβρίου 2008 που περιέχει συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με τα αμοιβαία κεφάλαια κινδύνου και τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια4, της 9ης Οκτωβρίου 2008 που περιέχει συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με την παρακολούθηση της διαδικασίας Lamfalussy: μελλοντική δομή της εποπτείας5, της 22ας Απριλίου 2009 σχετικά με την τροποποιημένη πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου που αφορά την ανάληψη και την άσκηση δραστηριοτήτων ασφάλισης και αντασφάλισης (Φερεγγυότητα II)6 και της 23ης Απριλίου 2009 σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τους οργανισμούς αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας7).
	___________ 1 ΕΕ C 40 της 7.2.2001, σ. 453. 2 ΕΕ C 25 E της 29.1.2004, σ. 394. 3 ΕΕ C 175 E της 10.7.2008, σ. xx. 4 ΕΕ C 8 E της 14.1.2010, σ. 26. 5 ΕΕ C 9 E της 15.1.2010, σ. 48. 6 Εγκριθέντα κείμενα, P6_TA(2009)0251. 7 Εγκριθέντα κείμενα, P6_TA(2009)0279.
Τροπολογία  2 Πρόταση κανονισμού Αιτιολογική σκέψη 8 α
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
8α. Τα μέτρα συλλογής πληροφοριών που προβλέπονται από τον παρόντα κανονισμό είναι αναγκαία για την εκτέλεση των καθηκόντων του ΕΣΣΚ και δεν θίγουν το νομικό πλαίσιο του ευρωπαϊκού στατιστικού συστήματος (ΕΣΣ) και του ευρωπαϊκού συστήματος κεντρικών τραπεζών (ΕΣΚΤ) στο πεδίο της στατιστικής. Ο παρών κανονισμός δεν θίγει επομένως τον κανονισμό ΕΚ αριθ. 223/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου 2009 σχετικά με τις ευρωπαϊκές στατιστικές και τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2533/98 του Συμβουλίου της 23ης Νοεμβρίου 1998 σχετικά με τη συλλογή στατιστικών πληροφοριών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.	8α. Η ΕΚΤ πρέπει να επιφορτισθεί με την παροχή στατιστικής υποστήριξης στο ΕΣΣΚ. Η συλλογή και επεξεργασία στοιχείων, όπως εκτίθεται στον παρόντα κανονισμό και στον βαθμό που απαιτείται για την εκτέλεση των καθηκόντων του ΕΣΣΚ, πρέπει επομένως να διέπονται από το άρθρο 5 του καταστατικού του ευρωπαϊκού συστήματος κεντρικών τραπεζών (ΕΣΚΤ) και της ΕΚΤ και από τον κανονισμό (ΕΚ) του Συμβουλίου αριθ. 2533/98 της 23ης Νοεμβρίου 1998 σχετικά με τη συλλογή στατιστικών πληροφοριών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα1. Κατά συνέπεια, τα εμπιστευτικά στατιστικά στοιχεία που συλλέγονται από την ΕΚΤ ή το ΕΣΚΤ πρέπει να τίθενται στη διάθεση του ΕΣΣΚ.
	______ 1 ΕΕ L 318 της 27.11.1998, σ. 8.
Τροπολογία  3 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 1 - παράγραφος 1α (νέα)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
	1α. Ο Πρόεδρος του ΕΣΣΚ είναι ο Πρόεδρος της ΕΚΤ. Η διάρκεια της θητείας του είναι ίδια με τη διάρκεια θητείας του Προέδρου της ΕΚΤ.
Τροπολογία  4 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 1 – παράγραφος 1 β (νέα)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
	1β. Ο πρώτος Αντιπρόεδρος εκλέγεται από τα μέλη του Γενικού Συμβουλίου της ΕΚΤ για θητεία διάρκειας ίδιας με τη θητεία του ως μέλους του Γενικού Συμβουλίου, λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη ισόρροπης εκπροσώπησης των κρατών μελών, τόσο εκείνων εντός όσο και εκείνων εκτός της ευρωζώνης. Μπορεί να επανεκλεγεί.
Τροπολογία  5 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 1 - παράγραφος 1 γ (νέα)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
	1γ. Ο δεύτερος Αντιπρόεδρος είναι ο Πρόεδρος της Μικτής Επιτροπής Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών. (Μικτή Επιτροπή) που συγκροτείται βάσει του άρθρου 40 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. .../2010 [ΕΑΚΑΑ ], του κανονισμού (ΕΕ) αριθ.…/2010 [ΕΑΑΕΣ] και του κανονισμού (ΕΕ) αριθ.…/2010 [ΕΑΤ] ("Μικτή Επιτροπή").
Τροπολογία  6 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 1 – παράγραφος 1 δ (νέα)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
	1δ. Πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους, ο Πρόεδρος και ο πρώτος Αντιπρόεδρος παρουσιάζουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε δημόσια ακρόαση, τον τρόπο με τον οποίο προτίθενται να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους βάσει του παρόντος κανονισμού. Ο δεύτερος Αντιπρόεδρος εκθέτει τις απόψεις του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπό την ιδιότητά του ως Προέδρου της Μικτής Επιτροπής.
Τροπολογία  7 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 1 – παράγραφος 1 ε (νέα)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
	1ε. Ο Πρόεδρος προεδρεύει στις συνεδριάσεις του Γενικού Συμβουλίου και της διευθύνουσας επιτροπής.
Τροπολογία  8 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 1 - παράγραφος 1 στ (νέα)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
	1στ. Οι αντιπρόεδροι, κατά σειράν προβαδίσματος, προεδρεύουν στο γενικό συμβούλιο και στη διευθύνουσα επιτροπή όταν ο πρόεδρος δεν μπορεί να συμμετάσχει σε κάποια συνεδρίαση.
Τροπολογία  9 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 1 – παράγραφος 1 ζ (νέα)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
	1ζ. Αν οι αντιπρόεδροι δεν είναι σε θέση να εκπληρώσουν τα καθήκοντά τους, εκλέγονται νέοι αντιπρόεδροι σύμφωνα με τις παραγράφους 1β και 1γ.
Τροπολογία  10 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 1 – παράγραφος 1 η (νέα)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
	1η. Ο πρόεδρος εκπροσωπεί το ΕΣΣΚ εκτός του οργάνου.
Τροπολογία  11 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 1 – παράγραφος 1 θ (νέα)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
	1θ. Ο Πρόεδρος προσκαλείται μία φορά τον χρόνο σε ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η οποία συνδέεται με τη δημοσίευση της ετήσιας έκθεσης του ΕΣΣΚ και πραγματοποιείται σε διαφορετικό πλαίσιο από τον νομισματικό διάλογο μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Προέδρου της ΕΚΤ.
Τροπολογία  12 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 2 - εισαγωγικό μέρος
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξασφαλίζει την παροχή γραμματείας στο ΕΣΣΚ και, ως εκ τούτου, παρέχει υποστήριξη σε επίπεδο αναλύσεων, στατιστικών, διοικητικής και υλικοτεχνικής μέριμνας. Η αποστολή της γραμματείας, όπως ορίζεται στο άρθρο 4 παρ. 4 του κανονισμού αρ. XXXX, περιλαμβάνει ειδικότερα τα εξής:	Η ΕΚΤ εξασφαλίζει την παροχή γραμματείας στο ΕΣΣΚ και, ως εκ τούτου, παρέχει υποστήριξη σε επίπεδο αναλύσεων, στατιστικών, διοικητικής και υλικοτεχνικής μέριμνας. Επίσης αξιοποιεί τις τεχνικές συμβουλές των ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών, των εθνικών κεντρικών τραπεζών και των εθνικών εποπτικών αρχών. Έχει επίσης την ευθύνη για όλα τα θέματα προσωπικού. Τα καθήκοντα της γραμματείας, όπως αναφέρονται στο άρθρο 4, παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. .../2010 [ΕΣΣΚ] , περιλαμβάνει ειδικότερα τα εξής:
Τροπολογία  13 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 2 – στοιχείο ε)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
(ε) παροχή υποστήριξης στις εργασίες του γενικού συμβουλίου, της διευθύνουσας επιτροπής και της συμβουλευτικής τεχνικής επιτροπής.	(ε) παροχή υποστήριξης στις εργασίες του γενικού συμβουλίου, της διευθύνουσας επιτροπής και της συμβουλευτικής επιστημονικής επιτροπής.
Τροπολογία  14 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 2 – στοιχείο ε α (νέο)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
	(εα) παροχή πληροφοριών στις ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές όταν απαιτείται.
Τροπολογία  15 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 3 – παράγραφος 1
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
1. Η ΕΚΤ εξασφαλίζει επαρκείς ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους για την εκπλήρωση του καθήκοντός της να παράσχει γραμματειακή υποστήριξη.	1. Η ΕΚΤ εξασφαλίζει επαρκείς ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους για την εκπλήρωση των καθηκόντων της Γραμματείας, εξασφαλίζοντας υψηλής ποιότητας προσωπικό που αντικατοπτρίζει σε γενικές γραμμές το ευρύ πεδίο του ΕΣΣΚ και τη σύνθεση του Γενικού Συμβουλίου. Η ΕΚΤ εξασφαλίζει δίκαιη χρηματοδότηση της Γραμματείας από τους πόρους της.
Τροπολογία  16 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 3 – παράγραφος 2
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
(2) Ο επικεφαλής της γραμματείας ορίζεται από την ΕΚΤ, κατόπιν διαβούλευσης με το γενικό συμβούλιο του ΕΣΣΚ.	(2) Ο επικεφαλής της γραμματείας ορίζεται από την ΕΚΤ, κατόπιν προτάσεως του Γενικού Συμβουλίου του ΕΣΣΚ.
Τροπολογία  17 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 3 – παράγραφος 2 α (νέα)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
	2α. Όλα τα μέλη της Γραμματείας υποχρεούνται να μην αποκαλύπτουν πληροφορίες που καλύπτονται από επαγγελματικό απόρρητο, ακόμη και όταν έχει παύσει η άσκηση των καθηκόντων τους, σύμφωνα με το άρθρο 8 του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. …/2010 [ΕΣΣΚ] έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ο στόχος του άρθρου 6 του παρόντος κανονισμού.
Τροπολογία  18 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 4 – παράγραφος 2
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
2. Ο επικεφαλής της γραμματείας ή ο εκπρόσωπός του παρίσταται στις συνεδριάσεις του γενικού συμβουλίου, της διευθύνουσας επιτροπής και της συμβουλευτικής τεχνικής επιτροπής του ΕΣΣΚ.	2. Ο επικεφαλής της γραμματείας ή ο εκπρόσωπός του παρίσταται στις συνεδριάσεις του γενικού συμβουλίου, της διευθύνουσας επιτροπής και της συμβουλευτικής επιστημονικής επιτροπής του ΕΣΣΚ.
Τροπολογία  19 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 5 – παράγραφος 2 α (νέα)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
	2a. Η γραμματεία δύναται να ζητεί πληροφορίες σε μεμονωμένη, συνοπτική ή συγκεντρωτική μορφή, σε σχέση με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ή αγορές συναφείς προς τα καθήκοντα του ΕΣΣΚ από τις ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές και, στις περιπτώσεις που καθορίζει το άρθρο 15 του κανονισμού (ΕΚ) αρ. …./… [ΕΣΣΚ], από τις εθνικές εποπτικές αρχές, τις εθνικές κεντρικές τράπεζες, άλλες αρχές των κρατών μελών ή, ύστερα από αιτιολογημένη αίτηση, απευθείας από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Τροπολογία  20 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 5 – παράγραφος 2 β (νέα)
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
	2β. Πληροφορίες βάσει της παραγράφου 2 μπορούν να περιλαμβάνουν δεδομένα που αφορούν τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, την Ένωση ή την ευρωζώνη, ή εθνικά συγκεντρωτικά και επί μέρους δεδομένα. Εθνικά δεδομένα συγκεντρώνονται μόνο μετά από αιτιολογημένη αίτηση. Πριν από την υποβολή αιτήματος παροχής δεδομένων, η Γραμματεία λαμβάνει κατά πρώτον υπόψη τις στατιστικές που ήδη έχουν καταρτίσει, κυκλοφορήσει και επεξεργαστεί το Ευρωπαϊκό Στατιστικό Σύστημα και το ΕΣΚΤ και κατόπιν προβαίνει σε διαβουλεύσεις με την αρμόδια ευρωπαϊκή εποπτική αρχή, προκειμένου να βεβαιωθεί ότι το αίτημα είναι αναλογικό.
Τροπολογία  21 Πρόταση κανονισμού Άρθρο 7
Κείμενο που προτείνει το Συμβούλιο	Τροπολογία
Το Συμβούλιο εξετάζει τον παρόντα κανονισμό τρία έτη μετά την ημερομηνία που ορίζεται στο άρθρο 8, βάσει έκθεσης της Επιτροπής, και αποφασίζει εάν ο παρών κανονισμός πρέπει να επανεξεταστεί αφού ληφθεί γνώμη από την ΕΚΤ και από τις ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές.	Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εξετάζουν, έως ...*, τον παρόντα κανονισμό βάσει έκθεσης της Επιτροπής, και αποφασίζουν εάν οι στόχοι και η οργάνωση του ΕΣΣΚ χρειάζεται να επανεξεταστούν αφού ληφθεί γνώμη από την ΕΚΤ.
	Η έκθεση αξιολογεί ιδίως κατά πόσον:
	(a) πρέπει να απλουστευθεί και να ενισχυθεί η αρχιτεκτονική του Ευρωπαϊκού Συστήματος Χρηματοπιστωτικής Εποπτείας (ΕΣΧΕ) προκειμένου να αυξηθεί η συνοχή μεταξύ του μακροπροληπτικού και του μικροπροληπτικού επιπέδου καθώς και μεταξύ των ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών·
	(β) πρέπει να αυξηθούν οι ρυθμιστικές αρμοδιότητες των ευρωπαϊκών αρχών·
	(γ) η εξέλιξη του ΕΣΧΕ είναι συνεπής με εκείνη των παγκόσμιων εξελίξεων στον εν λόγω τομέα·
	(δ) υπάρχει επαρκής πολυμορφία και αριστεία εντός του ΕΣΧΕ·
	(ε) η απόδοση ευθύνης και η διαφάνεια είναι επαρκείς σε σχέση με τις απαιτήσεις δημοσίευσης.
	______ * Τρία έτη από την έναρξη ισχύος του παρόντος κανονισμού.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) δημιουργεί ένα πλαίσιο για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Μια ολοκληρωμένη ενωσιακή χρηματοπιστωτική αγορά, που κυριαρχείται από μεγάλους πανευρωπαϊκούς ομίλους στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσει σωστά εάν η εποπτεία παραμένει κατακερματισμένη σε εθνικό επίπεδο. Η ΕΕ χρειάζεται μια νέα χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική με μια ολοκληρωμένη μικροπροληπτική εποπτεία, συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς αρμοδιοτήτων στην ΕΕ. Επιπλέον, η ευρωπαϊκή μακροεποπτεία θα μπορούσε να έχει ανιχνεύσει ότι η μη βιώσιμη μεγέθυνση της πίστης, οι "φούσκες" των ακινήτων και τα μεγάλα ελλείμματα των τρεχόντων λογαριασμών θα δημιουργούσαν κινδύνους για τη μακροοικονομική και την χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Η Ευρώπη χρειάζεται επειγόντως να αναπτύξει εμπειρογνωμοσύνη στην μακροπροληπτική εποπτεία ώστε να ανιχνεύει συστημικούς κινδύνους δηλαδή να εντοπίζει κινδύνους για την χρηματοπιστωτική σταθερότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όταν είναι αναγκαίο να εκδίδει προειδοποιήσεις, και να εξασφαλίζει την επακολούθηση.

Ακόμη και αν οι περαιτέρω χρηματοπιστωτικές κρίσεις είναι κάτι το αναπόφευκτο, οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις θα πρέπει να είναι λιγότερο επιβλαβείς στο μέλλον, όπως συνέβη με την τρέχουσα κρίση σε σύγκριση με τις πραγματικές επιπτώσεις της Μεγάλης Ύφεσης. Η Ευρώπη χρειάζεται ένα νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο που θα αντιμετωπίζει την αφερεγγυότητα συστηματικά σημαντικών χρηματοπιστωτικών οργανισμών. Πρόκειται να δημιουργηθούν μια νέα μακροπροληπτική εποπτική αρχή, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου (ΕΣΣΚ) και μια νέα μικροπροληπτική εποπτεία, το Ευρωπαϊκό Σύστημα Χρηματοπιστωτικής Εποπτείας (ΕΣΧΕ). Η αποτελεσματικότητά του στηρίζεται από το γόητρο της ΕΚΤ, διότι το νέο ΕΣΣΚ δεν θα είναι σε θέση να επιβάλλει μέτρα ή κυρώσεις σε κράτη μέλη ή σε χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, οι δε προειδοποιήσεις του δεν θα έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα. Η αποτελεσματικότητα των οργάνων αυτών εξαρτάται από το υψηλό κύρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και την αναγνωρισμένη εμπειρογνωμοσύνη του προσωπικού της. Ο ρόλος της ΕΚΤ θα είναι κεφαλαιώδης στην ευρωπαϊκή μακροεποπτεία.

Τα τελευταία χρόνια, μια νομισματική πολιτική πολύ χαμηλών επιτοκίων έθρεψε φούσκες σε υλικά και σε χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, οι οποίες όταν έσκασαν προκάλεσαν την κρίση που υφιστάμεθα αυτή την εποχή. Απώτερος στόχος της εποπτικής αρχιτεκτονικής είναι να αποφευχθούν τέτοιες δραματικές καταστάσεις στο μέλλον, να εξασφαλιστεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα και να προστατευτούν οι καταναλωτές. Η πρόληψη ή ο μετριασμός των συστημικών κινδύνων, της δυσχέρειας ή της αστοχίας σημαντικού τμήματος του χρηματοπιστωτικού τομέα θα μειώσει τις επιπτώσεις περαιτέρω κρίσεων στην πραγματική οικονομία και στους ευρωπαίους πολίτες.

Τις δύο τελευταίες δεκαετίες η ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική στάθηκε αποτελεσματική σχετικά με τον έλεγχο του πληθωρισμού. Η σαφής οπτικοποίηση του στόχου "σταθερότητα τιμών" (για παράδειγμα, ένας σαφής στόχος ετήσιου πληθωρισμού στο 2%) συνδέθηκε επίσης με ένα σαφές και ισχυρό εργαλείο της νομισματικής πολιτικής, τα επιτόκια. Από την άποψη αυτή, η επέκταση των ελεύθερων ανταλλαγών και η γενίκευση των παγκόσμιων δικτύων παραγωγής σε ολόκληρο τον κόσμο τα τελευταία είκοσι χρόνια με τις αποπληθωριστικές πιέσεις που άσκησαν, συνέβαλαν επίσης στο μετριασμό των τιμών στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Πράγματι, θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι τα επιτόκια ήταν τεχνητά χαμηλά επί έτη σε σύγκριση με τα επιτόκια αγοράς που θα αντιστοιχούσαν ελεύθερα στην προσφορά πίστωσης και στη ζήτηση επενδύσεων. Αυτό το γεγονός θα μπορούσε να αποτελέσει μια από τις βασικές αιτίες της τρέχουσας κρίσης: τα χαμηλά επιτόκια μπορεί να διαστρέβλωσαν τις προσδοκίες των οικονομικών παραγόντων, μέχρι το σημείο να τους προσκαλούν σε υπερβολική χρέωση για τη χρηματοδότηση επίσης υπέρμετρης κατανάλωσης και επενδύσεων. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, υπάρχει αρκετά ευρεία συναίνεση, όπως ήδη αναφέρθηκε, σχετικά με την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής.

Ωστόσο, η οικονομική παγκοσμιοποίηση, που είναι ιδιαίτερα έντονη όσον αφορά τις κινήσεις των κεφαλαίων, έχει τροποποιήσει σε βάθος τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Οι κεντρικές τράπεζες έχουν διατηρήσει τον παραδοσιακό ρόλο τους, δηλαδή τον έλεγχο του πληθωρισμού, και για το σκοπό αυτό χρησιμοποίησαν τα επιτόκια. Αλλά η ελευθερία των κινήσεων του κεφαλαίου έχει ενισχύσει σε ασυνήθιστα μεγάλο βαθμό τη σχέση μεταξύ του νομισματικού και του χρηματοπιστωτικού τομέα. Αυτή η νέα κατάσταση ανάγκασε όλο και περισσότερο τις κεντρικές τράπεζες να συμπεριλάβουν ένα νέο στόχο στο πρόγραμμα δράσης τους: την σταθεροποίηση των χρηματοπιστωτικών αγορών

Η ταυτόχρονη επίτευξη των δύο στόχων (σταθερότητα τιμών και σταθερότητα χρηματοπιστωτικών αγορών) είναι αδύνατη με ένα μόνο εργαλείο, τα επιτόκια, όσο ισχυρό και αν είναι αυτό. Τα επιτόκια στάθηκαν αποτελεσματικά για τον έλεγχο του πληθωρισμού, αλλά δεν βοήθησαν ιδιαίτερα στο να αποφευχθεί η επέκταση της πίστης και οι φούσκες των ακινήτων σε πολλές χώρες.

Υπάρχει ανάγκη για ένα νέο εργαλείο και τα τελευταία δύο χρόνια έχει αναπτυχθεί η ευρεία συναίνεση γύρω από την άποψη ότι το εργαλείο αυτό πρέπει να είναι η σε κοινοτική κλίμακα ρύθμιση και εποπτεία του τραπεζικού και του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Παρόλο που χρηματοπιστωτική ρύθμιση υπήρχε επί πολλά έτη, ήταν αδόκιμη και ανεπαρκής στο νέο παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Πράγματι, η εποπτεία και η ρύθμιση είναι η μοναδική μεγάλη αρμοδιότητα που κράτησαν για τον εαυτό τους οι εθνικές κεντρικές τράπεζες σε πανεθνική κλίμακα μετά τη δημιουργία του ευρώ. Σήμερα, είναι διαπιστωμένη η ανάγκη και η ευχέρεια της βελτίωσης της ρύθμισης με ευρωπαϊκή διάσταση.

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σε διάλεξή του στη Σιγκαπούρη το 2005[1], ερωτήθηκε σχετικά με το πώς δημιουργούνται οι φούσκες στις τιμές υλικών ή χρηματοπιστωτικών πόρων. Απάντησε ότι μια φούσκα μπορεί να ανιχνευτεί όταν, για παράδειγμα, ένας τύπος πίστης ή η τιμή κάποιου περιουσιακού στοιχείου αρχίζει να αποκλίνει αισθητά από την ιστορική τάση του, εκφράστηκε δε υπέρ της χρήσης της αύξησης των επιτοκίων ώστε να διακοπεί η δημιουργία της φούσκας. Το συνακόλουθο κόστος μετουσιώνεται σε κίνητρο για ασφάλιση που σταματάει τα χειρότερα σενάρια. Το μέτρο αυτό φαίνεται εύλογο αλλά λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία από την πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση φαίνεται λιγότερο κατάλληλο. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα μπορεί να προσαρμόζεται στη διακύμανση των επιτοκίων, αλλάζοντας, για παράδειγμα, τους όρους των συμβάσεων πίστης (για τα ενυπόθηκα δάνεια μπορεί να παραταθεί η περίοδος εξόφλησης).

Υπό τις συνθήκες αυτές, η μεταβολή του επιτοκίου μικρή επίπτωση έχει στο να ξεφουσκώνουν οι φούσκες: εάν τα επιτόκια δεν αυξηθούν αισθητά, περίπτωση στην οποία θα προκληθεί βλάβη συνολικά στην οικονομία, τα ακόμη τεχνητά χαμηλά επιτόκια θα συνεχίσουν στην τροφοδότηση της φούσκας, η οποία θα παραμένει. Απ' αυτή την άποψη, απαιτείται καλύτερη εποπτεία. Για παράδειγμα, το σύστημα των δυναμικών προβλέψεων της Τράπεζας της Ισπανίας δεν απέτρεψε τη δημιουργία μιας τεράστιας φούσκας στον τομέα των ακινήτων στην Ισπανία: το ποσό του χρέους που συσσωρεύτηκε από τους εργολάβους ακινήτων στο ισπανικό τραπεζικό σύστημα ισοδυναμεί με το 30% του ισπανικού ΑΕΠ κατά το 2009 (325.000 εκατ. ευρώ).

Οι απαραίτητες βελτιώσεις στην χρηματοπιστωτική ρύθμιση και εποπτεία βρίσκονται στη βάση της συζήτησης για όλη τη νέα χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική που κατασκευάζουν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, μικρό κομμάτι της οποίας είναι η ανά χείρας έκθεση. Ο έλεγχος του βαθμού μόχλευσης θα φαινόταν κατάλληλο μέτρο για ιδρύματα που είναι τόσο μεγάλα ώστε δεν επιτρέπεται να αποτύχουν: μικρότερο επίπεδο μόχλευσης τους παρέχει κίνητρο να προβληματιστούν αν θέλουν να διατηρήσουν το μέγεθός τους ή να διαιρεθούν σε μικρότερες οντότητες προσαρμοσμένες στις παραδοσιακές δραστηριότητες της εμπορικής τραπεζικής.

Κατά συνέπεια, ο βαθμός μόχλευσης αναγκάζει σε μείωση του βαθμού μόχλευσης στις πιστωτικές οντότητες: είτε να μειώσουν την πίστωση που θα διοχετεύσουν στον στεγαστικό τομέα είτε να αυξήσουν την κεφαλαιακή βάση τους έτσι ώστε να μπορούν να αναδεχθούν την περίσσεια ζημιών που κάνουν την φούσκα να σκάει. Οι εθνικές εποπτικές αρχές δεν κατόρθωσαν να σταματήσουν τη συσσώρευση των κινδύνων σε αρκετά εθνικά συστήματα.

Στις διάφορες προτάσεις που έχουν γίνει σχετικά με τον τρόπο ρύθμισης των χρηματοπιστωτικών αγορών, υπάρχουν δύο κοινά στοιχεία: από τη μια μεριά θα ήταν αναγκαίο να μειωθεί ο υψηλός βαθμός μόχλευσης, δηλαδή να μειωθεί ο λόγος των συνολικών περιουσιακών στοιχείων προς τα κεφάλαια· και από την άλλη, θα ήταν απαραίτητο να αυξηθούν οι κεφαλαιακές απαιτήσεις των χρηματοπιστωτικών οντοτήτων. Τούτο είναι απαραίτητο προκειμένου να υπάρχει μια κατάλληλη κεφαλαιακή βάση ώστε να αντιμετωπιστούν οι ενδεχόμενες ζημίες που μπορεί να προκληθούν σε μελλοντικές χρηματοπιστωτικές κρίσεις. Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι βασική λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι να διοχετεύει τις αποταμιεύσεις προς τις επενδύσεις. Στη διαδικασία αυτή είναι αδύνατο να σταματήσουν οι χρηματοπιστωτικές οντότητες από το να αναλαμβάνουν κινδύνους, και ακόμη και εάν τώρα οι κίνδυνοι υπόκεινται σε καλύτερη εποπτεία, το ενδεχόμενο να δημιουργηθούν νέες κερδοσκοπικές φούσκες δεν θα εξαφανιστεί.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση του τραπεζικού τομέα, εφόσον οι κλάδοι των εμπορικών και των επενδυτικών δανείων είναι μικτοί, οι μεγάλες τράπεζες θα οδηγηθούν να διακινδυνεύσουν το κεφάλαιό τους στην αγορά και πώληση χρηματοπιστωτικών πόρων αντί να το χρησιμοποιούν για να στηρίζουν την πραγματική οικονομία μετατρέποντας τις καταθέσεις που συγκεντρώνουν σε πιστώσεις προς οικογένειες και εταιρείες. Πράγματι, οι τράπεζες δεν έχουν καθήκον να ενεργούν διαφορετικά.

Για το λόγο αυτό, η νέα ρύθμιση χρειάζεται ευελιξία προκειμένου να μπορεί να μειώνει τη μόχλευση εάν ανιχνεύονται σήμερα κινδύνου. Για παράδειγμα, κάποιο πορτοκαλί ή κόκκινο λαμπάκι θα έπρεπε να είχε ανάψει στα πρώτα χρόνια της περιόδου 1996-2006, όταν στην Ισπανία η επέκταση της πίστωσης οδήγησε σε πολύ μεγάλη αύξηση: επί δέκα χρόνια η πίστη αυξανόταν με ρυθμούς της τάξεως του 20% ετησίως. Στην περίπτωση αυτή, θα ήταν απαραίτητο να ληφθούν μέτρα εναντίον των χρηματοπιστωτικών οντοτήτων (μικρών ή μεγάλων) που είχαν μεγαλύτερη έκθεση σε ενυπόθηκα δάνεια, με περιορισμό του ορίου μόχλευσής τους.

Από την άλλη πλευρά, η παρακολούθηση του χρηματοπιστωτικού τομέα σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι το βασικό ζήτημα για την αποτελεσματικότητα των καλών ρυθμιστικών πολιτικών, λαμβάνοντας υπόψη την αστοχία της εθνικά προσανατολισμένης ανάλυσης αρκετών δεικτών κρίσης. Όπως δήλωσε ο Πρόεδρος της ΕΚΤ το Νοέμβριο του 2008 στην 5η Διάσκεψη Κεντρικών Τραπεζών της ΕΚΤ: "(…) υπήρξαν σήματα κινδύνου, ακόμη και το 2006, ότι οι παγκόσμιες αγορές είχαν αποτιμηθεί με απόλυτη ακρίβεια και ότι ακόμη και μια μικρή αλλαγή στις συνθήκες θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρή διαταραχή στις χρηματοπιστωτικές αγορές. (…) Ξέραμε ότι σιγοβράζει μια καταιγίδα αλλά, ας το παραδεχτούμε, δεν ξέραμε πού ακριβώς. Ούτε ξέραμε τι θα τη δρομολογούσε, ούτε πότε θα σημειωνόταν.[2]"

Απ' αυτή την άποψη, οι ιδέες τις οποίες παρουσίασε η έκθεση Larosière, πολλές από τις οποίες συμπεριλαμβάνονται στην εποπτική δέσμη που συζητείται σήμερα, θα επιτρέψουν μια ικανοποιητική πολιτική ρύθμισης και εποπτείας των χρηματοπιστωτικών αγορών. Πυρήνας της επιτυχίας της θα είναι η αλληλοσύνδεση μεταξύ μικρο- και μακροεποπτείας και η αβίαστη ροή πληροφοριών ανάμεσα στα δύο επίπεδα. Με αυτό τον τρόπο, η Γραμματεία του ΕΣΣΚ θα διαδραματίσει μείζονα ρόλο στην εξασφάλιση της αποτελεσματικής και ταχείας ανταλλαγής δεδομένων ανάμεσα στους διάφορους εμπλεκόμενους παράγοντες, εξασφαλίζοντας πάντοτες με αυστηρότητα την απαιτούμενη εμπιστευτικότητα. Όπως είχε από την αρχή σχεδιαστεί, οι μικροεποπτικές αρχές και το ΕΣΣΚ αποτελούν μια μονάδα και θα συνεργάζονται στενά μεταξύ τους. Με τη νέα αρχιτεκτονική της, η ΕΕ θα πρέπει να είναι σε θέση να ακούει τις βροντές πριν από την καταιγίδα και να αντιδρά εγκαίρως.

• [1]  "Asset price bubbles and monetary policy"
  Ομιλία του Jean-Claude Trichet, Προέδρου της ΕΚΤ, διάλεξη, 8 Ιουνίου 2005, Σιγκαπούρη.
  http://www.ecb.int/press/key/date/2005/html/sp050608.en.html
• [2]  "Undervalued risk and uncertainty: Some thoughts on the market turmoil"
  Ομιλία του Jean-Claude Trichet, Προέδρου της ΕΚΤ στην Πέμπτη Διάσκεψη Κεντρικών Τραπεζών της ΕΚΤ, Frankfurt am Main, 13 Νοεμβρίου 2008
  http://www.ecb.int/press/key/date/2008/html/sp081113_1.en.html

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Τίτλος	Ειδικά καθήκοντα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας όσον αφορά τη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικών Κινδύνων
Έγγραφα αναφοράς	05551/2010 – C7-0014/2010 – KOM(2009)0500 – 2009/0141(CNS)
Ημερομηνία κλήσης του ΕΚ προς γνωμοδότηση	2.2.2010
Επιτροπή αρμόδια επί της ουσίας        Ημερομ. αναγγελίας στην ολομέλεια	ECON 8.2.2010
Εισηγητής(ές)        Ημερομηνία ορισμού	Ramon Tremosa i Balcells 20.10.2009
Εξέταση στην επιτροπή	23.11.2009		23.2.2010		23.3.2010		27.4.2010
Ημερομηνία έγκρισης	10.5.2010
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	33 3 0
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Burkhard Balz, Sharon Bowles, Udo Bullmann, Pascal Canfin, George Sabin Cutaş, Leonardo Domenici, Derk Jan Eppink, Diogo Feio, Vicky Ford, José Manuel García-Margallo y Marfil, Jean-Paul Gauzès, Sven Giegold, Sylvie Goulard, Othmar Karas, Astrid Lulling, Arlene McCarthy, Ivari Padar, Antolín Sánchez Presedo, Olle Schmidt, Edward Scicluna, Peter Simon, Peter Skinner, Theodor Dumitru Stolojan, Ramon Tremosa i Balcells, Νικόλαος Χουντής
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Pervenche Berès, Carl Haglund, Syed Kamall, Philippe Lamberts, Catherine Stihler, Pablo Zalba Bidegain
Αναπληρωτές (άρθρο 187, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Andrea Cozzolino, Michel Dantin, Frank Engel, Christa Klaß, Elisabeth Morin-Chartier
Ημερομηνία κατάθεσης	21.5.2010