ΣΥΣΤΑΣΗ σχετικά με το σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου για τη σύναψη της συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ιαπωνίας σχετικά με την αμοιβαία νομική συνδρομή σε ποινικές υποθέσεις

25.6.2010 - (05308/2010 – C7‑0029/2010 – 2009/0188(NLE)) - ***

Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων
Εισηγητής: Salvatore Iacolino

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με το σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου για τη σύναψη της συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ιαπωνίας σχετικά με την αμοιβαία νομική συνδρομή σε ποινικές υποθέσεις

(05308/2010 – C7‑0029/2010 – 2009/0188(NLE))

(Διαδικασία έγκρισης)

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–   έχοντας υπόψη το σχέδιο συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ιαπωνίας σχετικά με την αμοιβαία νομική συνδρομή σε ποινικές υποθέσεις (15915/2009),

–   έχοντας υπόψη το σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου (05308/2010),

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 82, παράγραφος 1, εδάφιο 2, στοιχείο δ) και το άρθρο 218, παράγραφος 6, εδάφιο 2, στοιχείο α), της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (C7-0029/2010),

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 81 και το άρθρο 90, παράγραφος 8, του Κανονισμού του,

–   έχοντας υπόψη τη σύσταση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (A7-0209/2010),

1.  εγκρίνει τη σύναψη της συμφωνίας·

2.  αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει τη θέση του Κοινοβουλίου στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή, καθώς και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών και της Ιαπωνίας.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1. Το πλαίσιο της Συμφωνίας.

Η παγκοσμιοποίηση που χαρακτηρίζει την ιστορική στιγμή που ζούμε εκδηλώνεται σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής, ακόμη και στην εγκληματικότητα.

Οι στατιστικές σχετικά με τις διαδικασίες δικαστικής συνεργασίας επί ποινικών υποθέσεων μεταξύ επί μέρους κρατών μελών και της Ιαπωνίας καταδεικνύουν ότι, ακόμη και ελλείψει συγκεκριμένου νομοθετικού πλαισίου, οι ευρωπαϊκές και οι ιαπωνικές δικαστικές αρχές βρίσκονται συχνά στην ανάγκη να συνεργασθούν μεταξύ τους.

Το Συμβούλιο, επισημαίνοντας την έλλειψη διμερών συνθηκών μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ιαπωνίας και εκτιμώντας τα πλεονεκτήματα που θα παρουσίαζε ένα εναρμονισμένο και συνεπές νομοθετικό πλαίσιο, ενέκρινε την έναρξη διαπραγματεύσεων για την σύναψη συμφωνίας σχετικά με την αμοιβαία νομική συνδρομή σε ποινικές υποθέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ιαπωνίας.

Το Συμβούλιο ενέκρινε να υπογραφεί η συμφωνία με την από 30ής Νοεμβρίου 2009 απόφασή του, βάσει των άρθρων 24 και 38 της Συνθήκης για την Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας, ζητήθηκε από το Κοινοβούλιο να εγκρίνει την απόφαση του Συμβουλίου, όπως προβλέπεται από το άρθρο 218 της ΣΛΕΕ.

2. Πεδίο εφαρμογής της συμφωνίας

Οι συμφωνίες συντάσσονται επί τη βάσει άλλων συμφωνιών δικαστικής συνεργασίας που συνήφθησαν κατά το παρελθόν και αφορούν ειδικότερα την συνεργασία για την διεξαγωγή ερευνών ή την απόκτηση αποδεικτικών στοιχείων, καθώς και άλλες δραστηριότητες, όπως την κοινοποίηση ανακοινώσεων στην χώρα στην οποία υποβάλλεται η αίτηση.

Μεταξύ των σημαντικότερων διατάξεων αξίζει να σημειωθούν η λήψη μαρτυρικών καταθέσεων ή δηλώσεων, η δυνατότητα χρήσης της εικονοδιάσκεψης, η απόκτηση καταγραφών, εγγράφων ή αντίγραφα τραπεζικών λογαριασμών ή ακόμη ο εντοπισμός ή η ταύτιση προσώπων, καθώς και η προσκόμιση αποδεικτικών στοιχείων που κατέχουν οι νομοθετικές, διοικητικές ή δικαστικές αρχές του κράτους στο οποίο υποβάλλεται η αίτηση και στις τοπικές του αρχές.

Βάσει των συμφωνιών έχουν επίσης ρυθμισθεί οι διαδικασίες σχετικά με την κοινοποίηση εγγράφων και πληροφοριών που αφορούν πρόσκληση να εμφανισθεί στο αιτούν κράτος και προσωρινή μεταφορά κρατουμένου για ανάκριση ή συλλογή άλλων αποδεικτικών στοιχείων.

Προβλέπονται ειδικές διατάξεις όσον αφορά τη συμμετοχή στις διαδικασίες δέσμευσης ή κατάσχεσης και δήμευσης των προϊόντων ή των οργάνων αξιόποινων πράξεων.

Τέλος, μία ρήτρα κατάργησης επιτρέπει οποιοδήποτε άλλο είδος νομικής συνδρομής προβλεπόμενης από τη νομοθεσία του κράτους προς το οποίο υποβάλλεται η αίτηση και το οποίο έχει συμφωνηθεί μεταξύ ενός κράτους μέλους και της Ιαπωνίας.

Η νομική συνδρομή μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε μέσω της υποβολής επισήμου αιτήματος είτε μέσω αυθόρμητης ανταλλαγής πληροφοριών. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, μπορούν να τεθούν όρια ως προς την χρησιμοποίηση των διαβιβασθεισών πληροφοριών.

Η αίτηση νομικής συνδρομής υποβάλλεται σύμφωνα με τη νομοθεσία του κράτους προς το οποίο υποβάλλεται, μπορούν όμως να συμφωνηθούν και ειδικές διαδικασίες. Σε περίπτωση που η εκτέλεση της αίτησης δημιουργεί κάποιο πρακτικό πρόβλημα στο κράτος στο οποίο υποβάλλεται, προβλέπεται ότι το κράτος αυτό συνεννοείται με το αιτούν κράτος προκειμένου να επιλυθεί το πρόβλημα. Εφόσον το περιεχόμενο μιας αίτησης συνδέεται με εν εξελίξει διαδικασία στο κράτος στο οποίο υποβάλλεται, αυτό μπορεί να αναβάλει την εκτέλεσή της.

Όσον αφορά τις αιτίες άρνησης, πέραν των "κλασικών" αιτιών, όπως λ.χ. αυτές που συνδέονται με πολιτικά αδικήματα, την αρχή ne bis in idem, την χειραγώγηση δια λόγους δημιουργίας διακρίσεων και αυτές που πλήττουν την εθνική κυριαρχία, την ασφάλεια, την δημόσια τάξη ή άλλα ουσιώδη συμφέροντα του κράτους στο οποίο υποβάλλεται η αίτηση, μία σημαντική διάταξη προστατεύει τα κράτη μέλη από την χρησιμοποίηση των συμφωνιών στο πλαίσιο διαδικασιών για εγκλήματα που τιμωρούνται με την θανατική ποινή.

Ειδικότερα, σύμφωνα με την κατ' επανάληψιν δηλωθείσα θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπέρ της κατάργησης ή τουλάχιστον της αναστολής της θανατικής ποινής, οι συμφωνίες προβλέπουν ότι το κράτος στο οποίο υποβάλλεται η αίτηση μπορεί να θεωρεί ότι η εκτέλεση αίτησης σχετικής με έγκλημα που μπορεί να τιμωρείται με θανατική ποινή ζημιώνει τα ουσιώδη συμφέροντά του και, συνεπώς, μπορεί να προβάλλει άρνηση. Εξακολουθεί να ισχύει η δυνατότητα για το κράτος στο οποίο υποβάλλεται η αίτηση να αποδεχθεί την αίτηση συνεργασίας στις περιπτώσεις κατά τις οποίες συμφωνεί με το αιτούν κράτος ως προς τους όρους υπό τους οποίους η εν λόγω αίτηση μπορεί να εκτελεσθεί.

Ζητείται τέλος η τήρηση της αρχής του διττού αξιοποίνου στις περιπτώσεις όπου απαιτούνται μέτρα καταναγκασμού.

Στο πλαίσιο μιας συνεπούς συνεργασίας, πριν από κάθε άρνηση πρέπει να μεσολαβεί μία φάση διαβουλεύσεων μεταξύ των ενδιαφερόμενων κρατών.

Μεταξύ των πολλών εγγυήσεων που χαρακτηρίζουν τις συμφωνίες, υπενθυμίζουμε αυτήν που προβλέπει την μετάφραση των κοινοποιούμενων πράξεων σε γλώσσα κατανοητή από τον αποδέκτη.

Το άρθρο 11, παράγραφος 3 ορίζει ότι το τραπεζικό απόρρητο δεν αποτελεί λόγο άρνησης της αμοιβαίας νομικής συνδρομής. Ο εισηγητής εκτιμά ότι, μελλοντικά, θα έπρεπε η εν λόγω αδυναμία άρνησης να επεκταθεί και στο επαγγελματικό απόρρητο, το οποίο θα μπορούσαν να επικαλεσθούν οι δικηγόροι ή τα μέλη νομικών επαγγελμάτων δια νόμου ρυθμιζόμενων. Παρά ταύτα, η τήρηση του επαγγελματικού απορρήτου θα πρέπει να μπορεί να παραβιασθεί σε περίπτωση που καλύπτει δραστηριότητες προφανώς εγκληματικές.

Το κράτος στο οποίο υποβάλλεται η αίτηση μπορεί να έχει πρόσβαση στις αιτήσεις πληροφοριών που αφορούν τραπεζικούς λογαριασμούς, μαρτυρικές καταθέσεις ή δηλώσεις και απόκτηση αποδεικτικών στοιχείων, να εφαρμόζει ενδεχομένως μέτρα καταναγκασμού, περιλαμβανομένης της έρευνας ή κατάσχεσης, εάν τα θεωρεί δικαιολογημένα και σύμφωνα με τη νομοθεσία του. Οι διατάξεις αυτές στηρίζονται προφανώς σε επαρκείς διαδικαστικές εγγυήσεις.

Ακόμη και όσον αφορά άλλα θέματα, όπως προσκόμιση αποδεικτικών στοιχείων, επίδοση εγγράφων, δέσμευση, κατάσχεση και δήμευση των προϊόντων ή των οργάνων αξιόποινων πράξεων, το κράτος στο οποίο υποβάλλεται η αίτηση προσπαθεί να παράσχει νομική συνδρομή στο αιτούν κράτος στον ίδιο βαθμό και υπό τις αυτές προϋποθέσεις που θα το έπραττε για τις δικές του ανακριτικές αρχές, ήτοι σύμφωνα με την δική του νομοθεσία. Συνεπώς τα συμβαλλόμενα μέρη προστατεύονται από κατάλληλα μέτρα διασφάλισης.

Η αμοιβαία νομική συνδρομή δεν αποκλείει ούτε απαγορεύει στα μέρη της παρούσης συμφωνίας να προβαίνουν εκ παραλλήλου σε ενέργειες που αφορούν την αυτή ποινική διαδικασία, βάσει άλλων διεθνών συμφωνιών ή να συνάπτουν συμφωνίες οι οποίες να επιβεβαιώνουν, να ενσωματώνουν, να επεκτείνουν ή να διευκρινίζουν τις διατάξεις της υπό εξέτασιν συμφωνίας.

3. Συμπέρασμα

Οι διατάξεις που αποτελούν αντικείμενο της συμφωνίας αποσκοπούν στην καθιέρωση μιας αμοιβαίας νομικής συνδρομής της μεγαλύτερης δυνατής αποτελεσματικότητας, με την οποία να είναι δυνατή η αντιμετώπιση των σημερινών προκλήσεων, παρέχοντας ταυτοχρόνως τα κατάλληλα επίπεδα εγγυήσεων.

Εν κατακλείδι, τα επίπεδα προστασίας που προβλέπονται από την παρούσα συμφωνία φαίνεται ότι υπερτερούν έναντι αυτών άλλων συμφωνιών, περιλαμβανομένων και ορισμένων που υπεγράφησαν προσφάτως.

Ως εκ τούτου, η έγκριση της συμφωνίας δεν προσκρούει σε στοιχεία επιδεχόμενα κριτικής.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	23.6.2010
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	40 2 0
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Roberta Angelilli, Gerard Batten, Mario Borghezio, Simon Busuttil, Carlos Coelho, Cornelis de Jong, Agustín Díaz de Mera García Consuegra, Tanja Fajon, Kinga Gál, Nathalie Griesbeck, Sylvie Guillaume, Ágnes Hankiss, Anna Hedh, Salvatore Iacolino, Sophia in ‘t Veld, Lívia Járóka, Teresa Jiménez-Becerril Barrio, Timothy Kirkhope, Juan Fernando López Aguilar, Clemente Mastella, Louis Michel, Claude Moraes, Judith Sargentini, Birgit Sippel, Csaba Sógor, Renate Sommer, Rui Tavares, Wim van de Camp, Axel Voss, Manfred Weber, Tatjana Ždanoka, Γεώργιος Παπανικολάου
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Alexander Alvaro, Edit Bauer, Andrew Henry William Brons, Anna Maria Corazza Bildt, Ioan Enciu, Nadja Hirsch, Franziska Keller, Petru Constantin Luhan, Κυριάκος Τριανταφυλλίδης, Мария Неделчева