ZALECENIE dotyczące projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia umowy między Unią Europejską a Japonią o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych

25.6.2010 - (05308/2010 – C7‑0029/2010 – 2009/0188(NLE)) - ***

Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych
Sprawozdawca: Salvatore Iacolino

PROJEKT REZOLUCJI LEGISLACYJNEJ PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

dotyczące projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia umowy między Unią Europejską a Japonią o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych

(05308/2010 – C7‑0029/2010 – 2009/0188(NLE))

(Procedura zgody)

Parlament Europejski,

–   uwzględniając projekt umowy między Unią Europejską a Japonią o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych (15915/2009),

–   uwzględniając projekt decyzji Rady (05308/2010),

–   uwzględniając art. 82 ust. 1 akapit drugi lit. d) oraz art. 218 ust. 6 akapit drugi lit. a) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–   uwzględniając art. 81 i art. 90 ust. 8 Regulaminu,

–   uwzględniając zalecenie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A7-0209/2010),

1.  wyraża zgodę na zawarcie umowy;

2.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji, jak również rządom i parlamentom państw członkowskich i Japonii.

UZASADNIENIE

1. Kontekst umowy

Globalizacja charakteryzująca czasy, w których żyjemy, objawia się we wszystkich dziedzinach życia codziennego, nie wyłączając przestępczości.

Dane statystyczne dotyczące procedur współpracy prawnej w sprawach karnych podejmowanych przez poszczególne państwa członkowskie i Japonię pokazują, że pomimo braku ram regulacyjnych europejskie i japońskie władze sądownicze są zmuszone do współpracy.

Stwierdzając brak umów dwustronnych między państwami członkowskimi i Japonią, a także mając świadomość zalet, jakie przedstawiają zharmonizowane i spójne ramy regulacyjne, w lutym 2009 r. Rada zezwoliła na rozpoczęcie negocjacji mających na celu zawarcie między Unią Europejską a Japonią umowy o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych.

Zezwolenie na podpisanie umowy zostało wydane decyzją Rady z dnia 30 listopada 2009 r. w oparciu o art. 24 i 38 traktatu o Unii Europejskiej. W następstwie wejścia w życie Traktatu z Lizbony zwrócono się do Parlamentu o wyrażenie zgody, jak przewiduje to art. 218 TFUE.

2. Zakres umowy

Umowy są wzorowane na innych, zawartych już w przeszłości, porozumieniach o współpracy prawnej i dotyczą zwłaszcza współpracy w zakresie przebiegu dochodzeń lub zdobywania dowodów, a także innych rodzajów działalności, jak np. notyfikowanie informacji w państwie wezwanym.

Wśród najbardziej znaczących postanowień należy wymienić: zbieranie zeznań lub oświadczeń, możliwość uciekania się do wideokonferencji, uzyskiwanie wyciągów z rejestrów, dokumentów lub wyciągów bankowych czy też lokalizowanie lub identyfikacja osób, a także otrzymywanie dowodów posiadanych przez organy legislacyjne, administracyjne lub sądownicze państwa wezwanego lub jego władz lokalnych.

Z umów wynikają także procedury notyfikacji dokumentów i informacji mających związek z wezwaniem do stawienia się w państwie wzywającym, a także procedury tymczasowego przekazania zatrzymanego w celu przeprowadzenia przesłuchania lub uzyskania innych dowodów.

Szczególne przepisy odnoszą się do pomocy w postępowaniach dotyczących blokowania, zajęcia lub konfiskaty produktów lub instrumentów.

Wreszcie, klauzula zamykająca zezwala na odwołanie się do jakiejkolwiek innej formy pomocy dopuszczalnej na mocy ustawodawstwa państwa wezwanego i uzgodnionej przez dane państwo członkowskie i Japonię.

Pomocy prawnej można udzielić w oparciu o oficjalny wniosek lub może ona mieć postać spontanicznej wymiany informacji. W tym ostatnim przypadku można określić granice wykorzystania przekazanych informacji.

Wniosek o pomoc prawną jest składany zgodnie z przepisami państwa wezwanego, ale można uzgodnić szczególne procedury. Jeżeli przychylenie się do wniosku stanowi problem natury praktycznej dla państwa wezwanego, może ono skonsultować się z państwem wzywającym w celu usunięcia przeszkody. Ponadto, jeżeli odpowiedź na wniosek koliduje z trwającym postępowaniem, państwo wezwane może odroczyć wykonanie.

Jeżeli chodzi o przyczyny odmowy, to poza powodami „klasycznymi”, takimi jak przestępstwa polityczne, ne bis in idem, instrumentalizacja do celów dyskryminacyjnych, a także powodami związanymi z naruszaniem suwerenności państwa, bezpieczeństwa, porządku publicznego lub innych podstawowych interesów państwa wezwanego, należy wspomnieć o istnieniu istotnego przepisu, który chroni państwa członkowskie przed ewentualnym wykorzystaniem umów w ramach postępowań dotyczących przestępstw podlegających karze śmierci.

W szczególności zgodnie z wielokrotnie potwierdzanym przez Unię Europejską stanowiskiem wzywającym do zniesienia kary śmierci, a przynajmniej nałożenia moratorium na jej wykonywanie, umowy te przewidują, że państwo wezwane może uznać, iż wykonanie wezwania dotyczącego przestępstwa podlegającego karze śmierci stanowi naruszenie jego podstawowych interesów, a zatem odmówić takiego wykonania. Pozostaje nienaruszona dla państwa wezwanego możliwość przyjęcia wezwania do współpracy wtedy, gdy zostaną ustalone z państwem wzywającym warunki, na jakich wezwanie może zostać wykonane.

Wreszcie wymagane jest poszanowanie zasady podwójnego oskarżenia w sprawach wymagających zastosowania środków przymusowych.

W perspektywie lojalnej współpracy każda odmowa musi zostać poprzedzona fazą konsultacji między zainteresowanymi państwami.

Wśród licznych gwarancji przewidzianych w umowach należy wymienić tłumaczenie dokumentów przeznaczonych do przekazania na język zrozumiały dla adresata.

Art. 11 ust. 3 przewiduje, że tajemnica bankowa nie może być powodem do odmowy pomocy prawnej. Sprawozdawca uważa, że w przyszłości można by rozciągnąć tę niemożność na tajemnicę zawodową, na którą mogliby powoływać się adwokaci lub członkowie innych regulowanych zawodów prawniczych. Poszanowanie tajemnicy zawodowej powinno jednakże móc być złamane, jeżeli ma związek z działalnością ewidentnie przestępczą.

Jeżeli chodzi o uzyskiwanie informacji dotyczących rachunków bankowych, zbieranie zeznań lub oświadczeń i dowodów, ewentualne środki przymusowe – w tym przeszukanie i zajęcie – państwo wezwane może wyrazić na nie zgodę, jeżeli wydają się one uzasadnione z punktu widzenia jego ustawodawstwa. Wspomniane postanowienia wydają się być poparte zadowalającymi gwarancjami proceduralnymi.

Również jeśli chodzi o pozostałe kwestie, takie jak dostarczanie dowodów, przekazywanie dokumentów, blokowanie, zajęcie lub konfiskata produktów lub instrumentów, państwo wezwane zobowiązuje się do udzielenia pomocy państwu wzywającemu w takim zakresie i na takich warunkach, jakie miałyby zastosowanie w przypadku działania na wezwanie własnych organów śledczych, czyli zgodnie z ustawodawstwem krajowym. Stosowne środki gwarancyjne wydają się więc chronić strony umowy.

Wzajemna pomoc nie wyklucza ani nie zabrania stronom przedmiotowej umowy prowadzenia równolegle działań dotyczących tej samej sprawy karnej zgodnie z innymi umowami międzynarodowymi lub zawierania umów potwierdzających, obejmujących, rozszerzających lub precyzujących przepisy rozpatrywanej umowy.

3. Podsumowanie

Przepisy będące przedmiotem umowy mają na celu świadczenie jak najbardziej skutecznej pomocy prawnej, zdolnej zmierzyć się z obecnymi wyzwaniami, dostarczając jednocześnie stosownych gwarancji.

Na zakończenie należy stwierdzić, że standardy ochrony przewidziane w przedmiotowej umowie wydają się przewyższać standardy gwarantowane w analogicznych umowach, łącznie z tymi, które zostały podpisane niedawno.

Przyjęcie umowy nie jest więc przedmiotem szczególnej krytyki.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	23.6.2010
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	40 2 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Roberta Angelilli, Gerard Batten, Mario Borghezio, Simon Busuttil, Carlos Coelho, Cornelis de Jong, Agustín Díaz de Mera García Consuegra, Tanja Fajon, Kinga Gál, Nathalie Griesbeck, Sylvie Guillaume, Ágnes Hankiss, Anna Hedh, Salvatore Iacolino, Sophia in ‘t Veld, Lívia Járóka, Teresa Jiménez-Becerril Barrio, Timothy Kirkhope, Juan Fernando López Aguilar, Clemente Mastella, Louis Michel, Claude Moraes, Georgios Papanikolaou, Judith Sargentini, Birgit Sippel, Csaba Sógor, Renate Sommer, Rui Tavares, Wim van de Camp, Axel Voss, Manfred Weber, Tatjana Ždanoka
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Alexander Alvaro, Edit Bauer, Andrew Henry William Brons, Anna Maria Corazza Bildt, Ioan Enciu, Nadja Hirsch, Franziska Keller, Petru Constantin Luhan, Mariya Nedelcheva, Kyriacos Triantaphyllides