ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με τις εμπορικές και οικονομικές σχέσεις με την Τουρκία
17.8.2010 - (2009/2200(INI))
Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου
Εισηγητής: Metin Kazak
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ
σχετικά με τις εμπορικές και οικονομικές σχέσεις με την Τουρκία
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη την έκθεση προόδου της Επιτροπής για την Τουρκία για το 2009 (SEC(2009)1334),
– έχοντας υπόψη τη συμφωνία σύνδεσης της 12ης Σεπτεμβρίου 1963 μεταξύ Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και Τουρκίας,
– έχοντας υπόψη το συμπληρωματικό πρωτόκολλο της εν λόγω συμφωνίας, της 23ης Νοεμβρίου 1970, και ειδικότερα το άρθρο 41, παράγραφος 1 ("ρήτρα Standstill"),
– έχοντας υπόψη την απόφαση αριθ. 1/80 του Συμβουλίου Σύνδεσης ΕΚ- Τουρκίας, της 19ης Σεπτεμβρίου 1980,
– έχοντας υπόψη την απόφαση αριθ. 1/95 του Συμβουλίου Σύνδεσης ΕΚ- Τουρκίας, της 22ας Δεκεμβρίου 1995 σχετικά με την υλοποίηση της τελικής φάσης της Τελωνειακής Ένωσης (96/142/EΚ),
– έχοντας υπόψη τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σχετικά με τις τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες, και συγκεκριμένα τις αποφάσεις επί των υποθέσεων Demirel, Sevince, Savas, Abatay-Sahin, Tum-Dari και Soysal,
– έχοντας υπόψη την τελευταία εμπορική ανασκόπηση του ΠΟΕ για την Τουρκία που δημοσιεύθηκε το 2007,
– έχοντας υπόψη τα προηγούμενα ψηφίσματά του για την Τουρκία,
– έχοντας υπόψη την Ανάλυση του Τμήματος Πολιτικής σχετικά με το ετήσιο πρόγραμμα 2009 του Προενταξιακού Μέσου (IPA) για την Τουρκία στο πλαίσιο της ενταξιακής δέσμης του 2009,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 11ης Δεκεμβρίου 2006,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού του,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου (A7‑0238/2010),
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η τελωνειακή ένωση με την Τουρκία παραμένει μια από τις πιο προηγμένες και στενές εμπορικές σχέσεις που έχει συνάψει η ΕΕ με τρίτη χώρα,
B. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τουρκία είναι η δέκατη έβδομη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας και η έκτη μεγαλύτερη οικονομία στην Ευρώπη, με τα βιομηχανικά προϊόντα να υπερβαίνουν το 90% των εξαγωγών της· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) ανήλθαν το 2008 στα 18 δισ. €, κατατάσσοντας την Τουρκία στην εικοστή θέση στον κόσμο μεταξύ των αποδεκτών άμεσων ξένων επενδύσεων,
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τουρκία έχει καταστεί ο έβδομος σε μέγεθος εμπορικός εταίρος της ΕΕ και ότι η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας,
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το 2009 η Τουρκία εξήγαγε στην ΕΕ προϊόντα αξίας 33,6 δισ. ευρώ, ενώ η αξία των εισαχθέντων από την ΕΕ προϊόντων ανήλθε σε 40,4 δισ. €,
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι το μέσο ποσοστό ανεργίας στην Τουρκία ανήλθε στο ανησυχητικό 13% το 2009, η ανεργία των νέων είναι στο 24% και ότι, με βάση την τελευταία απογραφή επιπέδων φτώχειας (2007), το 18,56% του πληθυσμού της Τουρκίας ζει κάτω από το όριο της φτώχειας,
1. χαιρετίζει το γεγονός ότι οι εμπορικές σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία βρίσκονται σε προηγμένο επίπεδο· ζητεί από την Τουρκία απλούστευση των διαδικασιών και της γραφειοκρατίας και άρση των εναπομεινάντων δασμολογικών και μη δασμολογικών εμποδίων· τονίζει τη σημασία του εποικοδομητικού διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών, με σκοπό τη βελτίωση των σχέσεων αυτών·
2. υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με τη συνδυασμένη ανάγνωση του άρθρου 205 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του άρθρου 21 της Συνθήκης της ΕΕ, η εξωτερική δράση της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της κοινής εμπορικής πολιτικής, επιδιώκει να προαγάγει "(...) τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, την οικουμενικότητα και το αδιαίρετο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, τις αρχές της ισότητας και αλληλεγγύης, και το σεβασμό των αρχών του καταστατικού χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του διεθνούς δικαίου" καθώς και να οικοδομήσει εταιρικές σχέσεις με τις τρίτες χώρες που συμμερίζονται τις ανωτέρω αρχές·
3. καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει τη δέσμευσή της και το διάλογο με την Τουρκία για θέματα εμπορίου, ιδίως στο πλαίσιο της Μικτής Συμβουλευτικής Επιτροπής και της Μικτής Επιτροπής Τελωνειακής Ένωσης ΕΚ- Τουρκίας· παροτρύνει αμφότερα τα μέρη να αξιοποιήσουν πιο αποτελεσματικά τις πλατφόρμες αυτές, επιλύοντας γρήγορα εκκρεμούντα θέματα όπως η τουρκική απαγόρευση στις εισαγωγές βοείου κρέατος, ζώντων βοοειδών και παράγωγων προϊόντων και οι ποσοστώσεις που εφαρμόζουν ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ στην οδική διέλευση οχημάτων καταχωρισμένων στην Τουρκία·
4. τονίζει τις δυνατότητες που έχει η Τουρκία για μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη και τις δημογραφικές της ιδιαιτερότητες· καλεί τόσο την ΕΕ όσο και την Τουρκία να δείξουν τη δέουσα προσοχή στις αλληλοσυνδεόμενες οικονομίες τους, να διατηρήσουν τα καθεστώτα ανοικτού εμπορίου και επενδύσεων και την ικανότητά τους να αντισταθούν στις εσωτερικές πιέσεις προστατευτισμού σύμφωνα με τις δεσμεύσεις τους σε διάφορες διεθνείς πλατφόρμες, και να χρησιμοποιήσουν μέσα εμπορικής άμυνας σύμφωνα με τον ΠΟΕ·
5. εκφράζει τη λύπη του για το χαμηλό επίπεδο συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας και για τη συμμετοχή τους στην άτυπη οικονομία· παροτρύνει την Τουρκία να θέσει τη γυναικεία απασχόληση στο επίκεντρο της οικονομικής και κοινωνικής της πολιτικής καθώς και της πολιτικής της για την απασχόληση·
6. τονίζει τη σοβαρότητα της κατάστασης στον τομέα της απασχόλησης των νέων και την απουσία ειδικών δράσεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος· παραπέμπει σε μια πρόσφατη μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO) που περιγράφει το θέμα της δημιουργίας θέσεων εργασίας εν γένει και της γυναικείας και νεανικής απασχόλησης ειδικότερα ως τη βασική πρόκληση της αγοράς εργασίας σε σχέση με την ανάπτυξη της Τουρκίας· ζητεί, συνεπώς, μια στρατηγική απασχόλησης που θα έχει ως στόχο τη νεανική απασχόληση εν γένει και την κατάσταση των νεαρών γυναικών ειδικότερα·
7. χαιρετίζει τη θέσπιση της τελωνειακής ένωσης το 1966, που εξασφάλισε αυξημένη πρόσβαση στην αγορά και επέτρεψε να ανέλθει ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ ΕΕ της Τουρκίας στο ανώτατο σημείο το 2008, τα 100 δισ. ευρώ ετησίως·
8. επισημαίνει ότι η τελωνειακή ένωση καλύπτει τα βιομηχανικά προϊόντα και τα μεταποιημένα αγροτικά προϊόντα· προσδοκά τη συμπερίληψη των γεωργικών προϊόντων στην τελωνειακή ένωση το συντομότερο· εκτιμά ότι η τελωνειακή ένωση μπορεί να γίνει ουσιαστικότερη για να καλύψει και άλλους τομείς, όπως οι υπηρεσίες και οι δημόσιες συμβάσεις·
9. θεωρεί λυπηρό το γεγονός ότι, σύμφωνα με την τελευταία επιθεώρηση του ΠΟΕ, ο μέσος όρος των τελωνειακών δασμών που επιβάλλει η Τουρκία στα γεωργικά προϊόντα είναι σχετικά υψηλός και σε μερικές περιπτώσεις εξαιρετικά υψηλός (π.χ. ο δασμός που επιβάλλεται στο καλαμπόκι είναι 130%)· καλεί την τουρκική κυβέρνηση να μειώσει σημαντικά αυτούς τους φραγμούς·
10. χαιρετίζει την ευθυγράμμιση του τουρκικού δασμολογικού κώδικα με αυτόν της ΕΕ και ειδικότερα την έγκριση του συστήματος γενικευμένων προτιμήσεων (ΣΓΠ)· ζητεί μεγαλύτερη ευθυγράμμιση της τουρκικής νομοθεσίας με το κοινοτικό κεκτημένο σε θέματα ελευθέρων συναλλαγών, καταπολέμησης των απομιμήσεων και ελέγχου εκ των υστέρων και έγκρισης της λειτουργίας καταστημάτων αφορολόγητων ειδών (duty-free)·
11. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η Τουρκία δεν προχώρησε στην πλήρη εφαρμογή του πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Συμφωνίας Σύνδεσης ούτε στην εξάλειψη όλων των φραγμών στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων· καλεί την Τουρκία να εκπληρώσει πλήρως και αμέσως όλες τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από το συμπληρωματικό Πρωτόκολλο της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Τουρκίας, κατά τρόπο που δεν θα εισάγει διακρίσεις, πράγμα που θα συμβάλει στην περαιτέρω ανάπτυξη των εμπορικών της σχέσεων με όλα τα κράτη μέλη, και υπενθυμίζει ότι η σχετική παράλειψη ενδέχεται να επηρεάσει ακόμη πιο σοβαρά την πορεία των διαπραγματεύσεων·
12. επαναλαμβάνει ότι η πλήρης τήρηση από την Τουρκία των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει στο πλαίσιο της τελωνειακής ένωσης είναι ουσιαστικής σημασίας· θεωρεί επίσης ότι απαιτείται περαιτέρω εναρμόνιση με το κοινοτικό κεκτημένο της ΕΕ σε ορισμένους τομείς όπως οι ζώνες ελεύθερου εμπορίου και οι δασμολογικές ελαφρύνσεις·
13. επισημαίνει ότι η τελωνειακή ένωση θα επωφεληθεί τα μέγιστα από την αναθεώρηση του μηχανισμού διευθέτησης διαφορών, που θα επιτρέψει την ταχεία και δίκαιη επίλυση εκκρεμούντων θεμάτων·
14. ζητεί την άρση όλων των περιττών εμποδίων στο εμπόριο μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας, περιλαμβανομένων των εμποδίων τεχνικού χαρακτήρα όπως η μη αναγνώριση της πιστοποίησης, οι διπλές δοκιμασίες, οι διπλές επιθεωρήσεις, υποχρεωτικοί τεχνικοί κανόνες και προδιαγραφές, σύμφωνα με τον ΠΟΕ· καλεί επίσης την Επιτροπή να μοιραστεί τις βέλτιστες πρακτικές σε αυτό τον τομέα·
15. αναγνωρίζει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Τουρκία στη σύναψη συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών (ΣΕΣ) με τρίτες χώρες, πράγμα που έχει αρνητικές συνέπειες στην τουρκική οικονομία, επιτρέποντας μονομερή προτιμησιακή πρόσβαση στην τουρκική αγορά για τις χώρες που έχουν υπογράψει συμφωνίες ελευθέρων συναλλαγών με την ΕΕ και με τις οποίες η ίδια η Τουρκία δεν έχει μπορέσει να υπογράψει ΣΕΣ· καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να διασφαλίσουν ότι η Τουρκία θα συμπεριληφθεί στις μελέτες αξιολόγησης επιπτώσεων για τις προοπτικές σύναψης συμφωνιών ελευθέρων συναλλαγών μεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών και να βελτιώσουν τη διαβίβαση πληροφοριών σχετικά με τη θέση της ΕΕ και την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων για τις ΣΕΣ· παροτρύνει την Επιτροπή να λαμβάνει υπόψη στο πλαίσιο των ΣΕΣ την τελωνειακή ένωση ΕΕ και Τουρκίας·
16. καλεί την Τουρκία να καταργήσει τις εναπομείνασες άδειες εισαγωγής για εμπορεύματα που παραβιάζουν τις υποχρεώσεις που ισχύουν βάσει της τελωνειακής ένωσης και να συμφωνήσει στην επικαιροποίηση της απόφασης 2/97 του Συμβουλίου Σύνδεσης ΕΕ-Τουρκίας σχετικά με την κατάργηση των τεχνικών εμποδίων στο εμπόριο·
17. χαιρετίζει τη νομοθεσία σχετικά με την τυποποίηση του εξωτερικού εμπορίου, που ενέκρινε η τουρκική κυβέρνηση το 2009· σημειώνει, ωστόσο, την καθιέρωση διαδικασιών αξιολόγησης της συμμόρφωσης και φυσικών τελωνειακών ελέγχων· παροτρύνει τόσο την ΕΕ όσο και την Τουρκία να εφαρμόσουν πλήρως τις αρχές της αμοιβαίας αναγνώρισης·
18. καλεί την Τουρκία να καταργήσει τις δυσκίνητες διαδικασίες εισαγωγής και να προσαρμόσει το σύστημά της των αφορολόγητων ποσοστώσεων μεταποιημένων γεωργικών προϊόντων, το οποίο δεν είναι σύμφωνο με την τελωνειακή ένωση·
19. χαιρετίζει τα θετικά συμπεράσματα της τελευταίας ανασκόπησης του ΠΟΕ για την Τουρκία· καλεί, ωστόσο, την τουρκική κυβέρνηση να λάβει τα αναγκαία μέτρα για την εκπλήρωση των συστάσεων που περιέχονται στην ανασκόπηση αυτή και να επιταχύνει τις διαρθρωτικές και νομοθετικές μεταρρυθμίσεις·
20. καλεί την Τουρκία να αναστείλει τις νέες απαιτήσεις περί ορθών παρασκευαστικών πρακτικών (GMP), δεδομένου ότι αυτές de facto απαγορεύουν τις εισαγωγές ορισμένων φαρμακευτικών προϊόντων, και να συμμετάσχει και να ενταχθεί σε διεθνείς πρωτοβουλίες για την εναρμόνιση των διαδικασιών και των προδιαγραφών που διέπουν τις ορθές παρασκευαστικές πρακτικές, όπως είναι οι πρωτοβουλίες της ΠΟΥ και της ΕΕ·
21. επισημαίνει τη δυναμική διεθνή εμπορική στρατηγική της Τουρκίας και τη σύναψη 16 ΣΕΣ μέχρι σήμερα· παροτρύνει την ΕΕ και την Τουρκία να συνεργαστούν για την εμβάθυνση των εμπορικών σχέσεων με την κεντρική Ασία·
22. επισημαίνει το γεγονός ότι το 88% του συνολικού όγκου των ΑΞΕ στην Τουρκία προέρχεται από την ΕΕ· τονίζει, ωστόσο, ότι το μερίδιο των ΑΞΕ στο ΑΕγχΠ της Τουρκίας είναι σχετικά περιορισμένο·
23. λαμβάνει υπό σημείωση το ρόλο της Τουρκίας σε περιφερειακές πλατφόρμες όπως ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας του Ευξείνου Πόντου, η Εμπορική και Αναπτυξιακή Τράπεζα του Ευξείνου Πόντου και η Διαδικασία για τη συνεργασία στη νοτιοανατολική Ευρώπη· ενθαρρύνει την Τουρκία να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην προώθηση του ανοιχτού και δίκαιου εμπορίου λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική ευημερία·
24. επισημαίνει το ρόλο που διαδραματίζει η Τουρκία στην περιοχή της Μεσογείου ως ιδρυτικός εταίρος της Διαδικασίας της Βαρκελώνης και καλεί την Τουρκία να σεβασθεί πλήρως όλα τα κράτη εταίρους της Διαδικασίας· επισημαίνει τα μεγάλα περιθώρια βελτίωσης των εμπορικών συναλλαγών της Τουρκίας στη λεκάνη της Μεσογείου·
25. επισημαίνει ότι ενώ η ΕΕ παραμένει ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, το 2009 η Ρωσία, η Κίνα, οι ΗΠΑ και το Ιράν ήταν μεταξύ των κυριότερων εμπορικών εταίρων της Τουρκίας· υπογραμμίζει ότι ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ μειώθηκε το 2009, ενώ σημειώθηκε αυξητική τάση το πρώτο εξάμηνο του 2010· επισημαίνει επίσης ότι η Τουρκία διαφοροποιεί τους εμπορικούς εταίρους της· καλεί την Επιτροπή να εκπονήσει μελέτη σχετικά με τα αίτια, μεταξύ των οποίων μπορεί να είναι και η οικονομική κρίση, και τον οικονομικό αντίκτυπο της σχετικής αυτής μείωσης του μεριδίου της ΕΕ στον όγκο των εξωτερικών εμπορικών συναλλαγών της Τουρκίας·
26. επισημαίνει ότι η Τουρκία και η ΕΕ αντιμετωπίζουν παρεμφερείς προκλήσεις στον τομέα του ενεργειακού εφοδιασμού· υπογραμμίζει τη σημασία του σχεδίου "Nabucco" για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού στην ΕΕ και καλεί, ως εκ τούτου, την Τουρκία να αναλάβει την πρωτοβουλία να θέσει σε ταχεία εφαρμογή τη διακυβερνητική συμφωνία για το σχέδιο Nabucco· επισημαίνει την ανάγκη να χαραχθεί κοινή εξωτερική ενεργειακή στρατηγική και να ανοίξει το κεφάλαιο της ενέργειας, πράγμα που θα εντείνει τη συνεργασία στον τομέα αυτό· καλεί την Τουρκία να κυρώσει την τροποποίηση της Συνθήκης για τον Ενεργειακό Χάρτη και την παροτρύνει να επενδύσει στο τεράστιο δυναμικό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας·
27. επισημαίνει ότι τα αλλεπάλληλα προβλήματα θεώρησης διαβατηρίων στο πλαίσιο του προτύπου 4 της ΓΣΕΥ περιορίζουν ουσιαστικά την κυκλοφορία των τούρκων επιχειρηματιών και των οδηγών φορτηγών στην ΕΕ· επισημαίνει τις διαδοχικές αποφάσεις του ΔΕΚ επί του θέματος αυτού και καλεί την Επιτροπή να διασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη θα σεβαστούν αυτές τις αποφάσεις· καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να επανεξετάσουν τις διαδικασίες για τις θεωρήσεις διαβατηρίων, ώστε να ξεπεραστούν τα εμπόδια στο εμπόριο·
28. θεωρεί λυπηρό το γεγονός ότι δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί η νομοθεσία που εξασφαλίζει τον πλήρη σεβασμό των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων σύμφωνα με τα πρότυπα της ΕΕ και τις σχετικές συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, ιδίως όσον αφορά τα δικαιώματα της συνδικαλιστικής οργάνωσης, της απεργίας και της συλλογικής διαπραγμάτευσης·
29. προτρέπει την Τουρκία να μην εφαρμόζει μεροληπτικές πρακτικές σε βάρος ξένων επιχειρήσεων, παρέχοντας πλεονέκτημα τιμής 15% στους τούρκους υποψηφίους που συμμετέχουν σε διαγωνισμούς δημοσίων συμβάσεων· καλεί την Τουρκία να προσχωρήσει στη Συμφωνία Δημοσίων Συμβάσεων στο πλαίσιο του ΠΟΕ·
30. επισημαίνει ότι τα προϊόντα απομίμησης, περιλαμβανομένων των φαρμακευτικών προϊόντων και των καλλυντικών, αποτελούν σημαντικό πρόβλημα στις εμπορικές σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας και περιορίζουν την ελκυστικότητα της Τουρκίας για ΑΞΕ· προτρέπει την Τουρκία να εφαρμόσει αποτελεσματικά τη νέα νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων, ώστε να προαχθούν οι εμπορικές σχέσεις με την ΕΕ· υπογραμμίζει την ανάγκη επίτευξης καλύτερης ισορροπίας μεταξύ των διεθνών απαιτήσεων στον τομέα του δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας και των αναγκών για εγχώρια οικονομική ανάπτυξη στο πλαίσιο της διαμόρφωσης ενός καθεστώτος πνευματικής ιδιοκτησίας·
31. επισημαίνει ότι οι ΜΜΕ αποτελούν το 99% των τουρκικών επιχειρήσεων και εξασφαλίζουν το 70% των θέσεων εργασίας στην Τουρκία· ενθαρρύνει την Τουρκία να βελτιώσει την πρόσβαση των ΜΜΕ στη χρηματοδότηση· χαιρετίζει το ένατο αναπτυξιακό σχέδιο της Τουρκίας που εστιάζει στις δαπάνες στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης οι οποίες έχουν κομβική σημασία για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ·
32. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, την Επιτροπή και την κυβέρνηση της Τουρκίας.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Εισαγωγή
Ο ρόλος της Τουρκίας ως παγκόσμιου εμπορικού εταίρου έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, ιδίως λόγω της καλύτερης κεφαλαιοποίησης που κάνει η χώρα όσον αφορά τη μοναδική γεωπολιτική της θέση. Λειτουργεί ως σύνδεσμος μεταξύ της Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής, της Ασίας, της Μαύρης Θάλασσας και των περιοχών του Καυκάσου. Ωστόσο, η μοναδική σημαντικότερη εμπορική σχέση που επιτάχυνε την ανάπτυξη της Τουρκίας στην παγκόσμια εμπορική σκηνή ήταν η προνομιακή της σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).
Η Τελωνειακή Ένωση (ΤΕ)
Οι ρίζες της ΤΕ ανάγονται στο 1963, όταν η Τουρκία προχώρησε σε συμφωνία σύνδεσης με την ΕΟΚ που προέβλεπε την υλοποίηση της Τελωνειακής Ένωσης μέχρι το 1996. Αυτό έδωσε τη δυνατότητα για εμβάθυνση των οικονομικών σχέσεων με τη δημιουργία της ΤΕ - μια από τις μοναδικές τρεις, στις οποίες προσχώρησε η ΕΕ και η οποία ήταν η μοναδική με υποψήφια για ένταξη χώρα. Έκτοτε, επιτεύχθηκε σημαντικός βαθμός ολοκλήρωσης της αγοράς, ιδίως όσον αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία των αγαθών. Ένα ιδιαίτερα αξιοσημείωτο πρόσφατο επίτευγμα για την ολοκλήρωση ήταν η έγκριση του νέου τουρκικού δασμολογικού κώδικα και η έγκριση του Συστήματος Γενικευμένων Προτιμήσεων.
Τα προϊόντα που καλύπτονται από την ΤΕ περιλαμβάνουν όλα τα βιομηχανικά προϊόντα και τα μεταποιημένα αγροτικά προϊόντα. Η επιτυχία της ΤΕ αποδεικνύεται με αριθμητικά στοιχεία: η Τουρκία κατέστη κομβικής σημασίας εμπορικός εταίρος της ΕΕ, κατατασσόμενη έβδομη στον κατάλογο των εισαγωγικών αγορών και πέμπτη στον κατάλογο των εξαγωγικών αγορών. Με τα 2/3 των συνολικών ΑΞΕ της να προέρχονται από την ΕΕ, η Τουρκία αποτελεί πλέον επενδυτική βάση για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις με αυξημένη συμμετοχή στην αλυσίδα εφοδιασμού και παραγωγής της ΕΕ, συχνά με στοιχεία υψηλής προστιθέμενης αξίας. Το 2009, η Τουρκία εξήγαγε προς την ΕΕ προϊόντα αξίας 33,6 δισ. ευρώ και εισήγαγε από αυτή προϊόντα αξίας 40,4 δισ. ευρώ. Η Τουρκία κατέστη επίσης η 15η οικονομία στον κόσμο.
Μολονότι η ΤΕ καθιερώθηκε το 1996, αυτή δεν είναι ακόμη πλήρης. Λαμβανομένων υπόψη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, η τελωνειακή ένωση μπορεί να εμβαθυνθεί με την κάλυψη γεωργικών προϊόντων και τομέων όπως οι δημόσιες συμβάσεις ενώ μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο επανασχεδιασμού για να εξαλειφθούν οι σημερινές ανεπάρκειες.
Η ΤΕ μαρτυρεί αφ' εαυτής τα πλεονεκτήματα που έχει για την επιτυχία της οικονομικής και εμπορικής ολοκλήρωσης ΕΕ-Τουρκίας. Η ΤΕ συνέβαλε στη βελτίωση της αναπτυξιακής τάσης με τη σύνδεση της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή αγορά και το ευρωπαϊκό σύστημα παραγωγής. Η οικονομική ολοκλήρωση και οι βελτιωμένες συναλλαγές και επενδύσεις με την ΕΕ συντέλεσαν σημαντικά στην επιτυχία της ΤΕ και στη δρομολόγηση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων το 2005. Η ΤΕ φαίνεται ότι υποφέρει από ορισμένα συνεχώς επαναλαμβανόμενα θέματα που αφορούν τα εναπομείναντα τεχνικά εμπόδια όσον αφορά το εμπόριο και την υπέρμετρη χρήση μέτρων διασφάλισης. Εξακολουθούν να ισχύουν οι διαδικασίες αξιολόγησης της συμμόρφωσης και η χρήση τεχνικών κανονισμών και προδιαγραφών ως μέσο για την προστασία των εγχώριων αγορών.
Τα προβλήματα της θεώρησης διαβατηρίων για τους τούρκους εμπόρους που εισέρχονται στην ΕΕ, όπως παγιώθηκαν με τις διαδοχικές αποφάσεις του ΔΕΚ, και η έλλειψη παραλληλισμού στη διαπραγμάτευση και σύναψη συμφωνιών ελευθέρων συναλλαγών με τρίτες χώρες, καθώς και η μη επιβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας αποτελούν επίσης προβλήματα στο πλαίσιο της τελωνειακής ένωσης μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας. Λαμβανομένων υπόψη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, η εμβάθυνση των εμπορικών σχέσεων και η ολοκλήρωση της αγοράς θα αποτελούσαν ένα ακόμη βήμα προς την κατεύθυνση της διεύρυνσης και ενίσχυσης της ΤΕ.
Η ΤΕ μπορεί να επωφεληθεί τα μέγιστα από τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού διευθέτησης των διαφορών. Ωστόσο, φαίνεται ότι είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε ουσιαστική μεταρρύθμιση της ΤΕ καθόσον παρεμποδίζεται από το θέμα της υποψηφιότητας Τουρκίας για προσχώρηση στην ΕΕ.
Τουρκία και διεθνές εμπόριο
Η Τουρκία είναι μέλος του ΠΟΕ από το 1995, μολονότι δεν συμμετέχει στη Συμφωνία για τις δημόσιες συμβάσεις. Ο πρόσφατα συσταθείς μηχανισμός ελέγχου εμπορικών πολιτικών εγκωμίασε τις μεταρρυθμίσεις στις οποίες προέβη η Τουρκία, καθόσον ενθαρρύνουν την ανάπτυξη, τον αποπληθωρισμό και τη μείωση του δημόσιου και του εξωτερικού χρέους. Ωστόσο, ο μηχανισμός ελέγχου εμπορικών πολιτικών επικρίνει το γεγονός ότι εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα με τη διεύρυνση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών και των εμποδίων που υπάρχουν στις εισαγωγές (π.χ. τελωνειακοί δασμοί και εσωτερικοί φόροι).
Η Τουρκία είναι επίσης ιδρυτικό μέλος της Διαδικασίας της Βαρκελώνης και σημαντικός παράγων στη δημιουργία του Ευρωμεσογειακής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών. Πράγματι, μέχρι στιγμής, η Τουρκία διαθέτει το πληρέστερο δίκτυο ΖΕΣ Νότου-Νότου με ευρωπαίους εταίρους. Παρά τον προφανή ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή της Μεσογείου, το εμπόριο με τις χώρες της Euromed παραμένει περιορισμένο σε απόλυτες και σχετικές τιμές. Πράγματι, το εμπόριο με τους μεσογειακούς εταίρους της αντιστοιχεί μόλις στο 4% των τουρκικών εισαγωγών και στο 7% των εξαγωγών της.
Η Τουρκία είναι ιδρυτικό μέλος της Οικονομικής Συνεργασίας της Μαύρης Θάλασσας και έχει υπογράψει ΖΕΣ με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, την Κροατία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και την Αλβανία. Η Τουρκία είναι επίσης μέλος της Διαδικασίας Συνεργασίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Η ΕΕ αποτελεί το μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Τουρκίας με απόσταση από τους υπόλοιπους αλλά με μειούμενο μερίδιο. Η Ρωσία και η Κίνα έχουν αυξήσει τα μερίδιά τους στις συναλλαγές της Τουρκίας. Οι κύριοι εμπορικοί εταίροι της Τουρκίας μη μέλη της ΕΕ είναι η Ρωσία, η Κίνα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι ΗΠΑ και το Ιράν.
Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι οι εξαγωγές της Τουρκίας προς την ΕΕ αυξήθηκαν μόλις κατά 5% και μόνο το 48% των τουρκικών εξαγωγών διοχετεύθηκαν το 2008 στην ΕΕ, έναντι του 56% τον προηγούμενο χρόνο. Από την άλλη, οι τουρκικές εισαγωγές από την ΕΕ αυξήθηκαν κατά 9% ενώ οι εισαγωγές από άλλες χώρες αυξήθηκαν, κατά την ίδια περίοδο, κατά 25%.
Η Τουρκία αντιμετωπίζει έντονο ανταγωνισμό στις παραδοσιακές κομβικές βιομηχανίες της όπως η κλωστοϋφαντουργία. Ο εντονότερος ανταγωνισμός προέρχεται από αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Ινδία και Κίνα. Οι εμπορικές σχέσεις με την Κίνα κινούνται ανοδικά, ιδίως στον τομέα της ενέργειας και οι δύο χώρες έχουν συμφωνήσει στη λήψη σειράς οικονομικών μέτρων και στη σύναψη συμφωνιών διμερούς συνεργασίας που καλύπτουν το εμπόριο, τη διπλωματία, τον τουρισμό, την ενέργεια, τον πολιτισμό και τα μέσα ενημέρωσης. Το 2008, η Τουρκία κατέγραψε εμπορικό έλλειμμα σχεδόν 16 δισ. $ στις συναλλαγές της με την Κίνα. Περαιτέρω συνεργασία και συντονισμένη δράση μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας θα συμβάλει στην εξεύρεση κοινών λύσεων στις τρέχουσες δυσκολίες που αντιμετωπίζονται στον τομέα τόσο του εμπορίου, όσο και των επενδύσεων.
Όσον αφορά τις άμεσες ξένες επενδύσεις, οι χώρες της ΕΕ εξακολουθούν να αποτελούν τη σημαντικότερη πηγή εισροών ΑΞΕ στην Τουρκία. Το 2008, το 75% των εισροών ΑΞΕ στην Τουρκία προέρχονταν από χώρες της ΕΕ ενώ κατά το πρώτο πεντάμηνο του 2009 ο δείκτης αυτός έφτασε το 88%. Ωστόσο, ο ρόλος των ΑΞΕ στην τουρκική οικονομία είναι περιορισμένος και υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης στον τομέα αυτό, ιδίως με την αποκόμιση οφελών από την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. Το θέμα των προϊόντων παραποίησης και η έλλειψη επιβολής του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας συνδέεται άμεσα με την εισροή ΑΞΕ, καθόσον έχει σημαντική επίπτωση στην ελκυστικότητα της Τουρκίας για ΑΞΕ.
Η ικανότητα προσαρμογής του τουρκικού τραπεζικού συστήματος στη χρηματοπιστωτική κρίση ήταν αξιοσημείωτη. Αυτό οφείλεται βασικά σε μια σειρά μεταρρυθμίσεων που ακολούθησαν την κρίση της Τουρκίας το 2001. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η τουρκική οικονομία ανακάμπτει από την κρίση. Το Τουρκικό Ινστιτούτο Στατιστικής ανέφερε ότι το τελευταίο τρίμηνο του 2009 το ΑΕγχΠ σημείωσε αύξηση 6%, το οποίο αποτελεί σημαντική αντιστροφή κλίματος σε σχέση με την κατά 14,5% μείωση που καταγράφηκε το πρώτο τρίμηνο του έτους.
Συμπέρασμα
Λόγω των σημαντικών εμπορικών συναλλαγών και των βαθιών σχέσεων που υπάρχουν μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ, οι οικονομικές και εμπορικές σχέσεις τους πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα για τη βελτίωση των σχέσεων αυτών.
Μέχρι σήμερα, υπάρχουν διάφορα τεχνικά ζητήματα που παραμένουν ανεπίλυτα και πρέπει να αναληφθεί άμεση δράση σε σχέση με αυτό.
Η Τελωνειακή Ένωση πρέπει να καταστεί πιο λειτουργική· πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα τα εκκρεμούντα θέματα και η Τουρκία και η ΕΕ πρέπει να ευθυγραμμίσουν καλύτερα τις εμπορικές πολιτικές τους, ιδίως στο πλαίσιο των ΖΕΣ και του περιφερειακού εμπορίου. Οι ενέργειες αυτές είναι πιθανόν να οδηγήσουν σε μια κατάσταση αμοιβαίου κέρδους (win-win) που θα είναι προς όφελος αμφοτέρων των οικονομιών.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
|
Ημερομηνία έγκρισης |
14.7.2010 |
|
|
|
||
|
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας |
+: –: 0: |
25 2 2 |
||||
|
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
William (The Earl of) Dartmouth, Laima Liucija Andrikienė, Kader Arif, Christofer Fjellner, Joe Higgins, Yannick Jadot, Bernd Lange, Vital Moreira, Cristiana Muscardini, Godelieve Quisthoudt-Rowohl, Niccolò Rinaldi, Helmut Scholz, Peter Šťastný, Robert Sturdy, Gianluca Susta, Keith Taylor, Iuliu Winkler, Pablo Zalba Bidegain, Paweł Zalewski, Метин Казак |
|||||
|
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Francesca Balzani, Catherine Bearder, George Sabin Cutaş, Béla Glattfelder, Salvatore Iacolino, Elisabeth Köstinger, Jörg Leichtfried, Miloslav Ransdorf, Jarosław Leszek Wałęsa, Μαρία-Ελένη Κοππά, Γεώργιος Παπαστάμκος |
|||||
|
Αναπληρωτές (άρθρο 187, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Franziska Keller, Κυριάκος Μαυρονικόλας, Γεώργιος Παπανικολάου, Giommaria Uggias |
|||||