VERSLAG over vrouwen in onzeker dienstverband

ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT

TOELICHTING

ADVIES van de Commissie werkgelegenheid en sociale zaken (14.7.2010)

UITSLAG VAN DE EINDSTEMMING IN DE COMMISSIE

5.10.2010 - (2010/2018(INI))

Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid
Rapporteur voor advies: Britta Thomsen

Procedure : 2010/2018(INI)

Stadium plenaire behandeling

Documentencyclus :

A7-0264/2010

Ingediende teksten :

A7-0264/2010

Debatten :

PV 18/10/2010 - 13
CRE 18/10/2010 - 13

Stemmingen :

PV 19/10/2010 - 8.8
CRE 19/10/2010 - 8.8
Stemverklaringen
Stemverklaringen

Aangenomen teksten :

P7_TA(2010)0365

ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT
TOELICHTING
ADVIES van de Commissie werkgelegenheid en sociale zaken
UITSLAG VAN DE EINDSTEMMING IN DE COMMISSIE

over vrouwen in onzeker dienstverband

(2010/2018(INI))

Het Europees Parlement,

– gezien het verslag van 18 december 2009 van de Commissie over de gelijkheid van man en vrouw in 2010 (COM(2009)0694),

– gezien de mededeling van 26 november 2003 van de Commissie: "De arbeidskwaliteit verbeteren: een overzicht van de recente vorderingen" (COM(2003)0728),

– gezien het verslag van 2004 van de Commissie: "Precarious Employment in Europe: A Comparative Study of Labour Market related Risks in Flexible Economies" (Onzekere werkgelegenheid in Europa: vergelijkende studie van arbeidsmarktgebonden risico’s in flexibele staatshuishoudingen),

– gezien het voorstel van besluit van de Raad betreffende de richtsnoeren voor het werkgelegenheidsbeleid van de lidstaten - deel II van de geïntegreerde richtsnoeren voor Europa 2020 (COM(2010)0193/3),

– gezien de conclusies van 8 juni 2009 van de Raad over flexibele zekerheid in tijden van crisis,

– gezien Richtlijn 2008/104/EG van 19 november 2008 van het Europees Parlement en de Raad betreffende uitzendarbeid[1],

– gezien Richtlijn 2006/54/EG van 5 juli 2006 over de toepassing van het beginsel van gelijke kansen en gelijke behandeling van man en vrouw in arbeid en beroep (herschikking)[2],

– gezien Richtlijn 1999/70/EG van 28 juni 1999 van de Raad betreffende de raamovereenkomst van EVV, UNICE en CEEP inzake arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd[3],

– gezien Richtlijn 1997/81/EG van 15 december 1997 van de Raad betreffende de raamovereenkomst van UNICE, CEEP en EVV inzake deeltijdarbeid[4],

– gezien de achtergrondnota van 2010 van de Europese stichting voor de verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden: "Very atypical work",

– gezien het verslag van 2008 van de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden: "Maatregelen ter bestrijding van zwartwerk in de Europese Unie",

– gezien het verslag van 2007 van de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden: "Arbeidsomstandigheden in de Europese Unie: het genderperspectief",

– gezien het verslag van 1998 van de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden: " Precarious Employment and Working Conditions in Europe" (Onzekere werkgelegenheid en arbeidsomstandigheden in Europa),

– gezien het Eurobarometer-verslag van 2007: "Undeclared Work in the European Union" (Zwartwerk in de Europese Unie),

– gezien het verslag van 2009 van de deskundigengroep Gelijkheid van man en vrouw en Werkgelegenheid (EGGE) van de Commissie: "Gender segregation in the labour market" (Seksebepaalde verschillen in behandeling op de arbeidsmarkt),

– gezien het verslag van 2006 van de deskundigengroep Gelijkheid van man en vrouw, sociale integratie en werkgelegenheid van de Commissie: "Gender inequalities in the risks of poverty and social exclusion for disadvantaged groups in thirty European countries" (Ongelijk gevaar voor armoede en sociaal isolement volgens geslacht bij achtergestelde groepen in 30 Europese landen),

– gezien het rapport van de Internationale arbeidsorganisatie (IAO): "Decent work for domestic workers" (Aanvaardbaar werk voor huispersoneel), opgesteld voor de 99ste zitting van de internationale arbeidsconferentie in juni 2010,

– gezien het rapport van 2009 van de Internationale arbeidsorganisatie (IAO ): "The Gender Dimension of Domestic Work in Western Europe" (Geslachtsgebonden aspecten van huishoudelijk werk in West-Europa),

– onder verwijzing naar zijn resolutie van 17 juni 2010 over geslachtspecifieke aspecten van de economische recessie en financiële crisis[5],

– onder verwijzing naar zijn resolutie van 6 mei 2009 over de actieve opname en betrokkenheid van personen die van de arbeidsmarkt uitgesloten zijn[6],

– onder verwijzing naar zijn resolutie van 18 november 2008 met aanbevelingen aan de Commissie over de toepassing van het beginsel van gelijke beloning voor man en vrouw[7],

– onder verwijzing naar zijn resolutie van 19 januari 2006 over de toekomst van de strategie van Lissabon vanuit genderperspectief[8],

– onder verwijzing naar zijn resolutie van 18 september 1998 over de rol van de coöperaties bij het bevorderen van werkgelegenheid voor vrouwen[9],

– onder verwijzing naar zijn resolutie van 17 februari 1998 over de eerbiediging van de mensenrechten in de Europese Unie (1996)[10],

– gezien het advies van 12 mei 2010 van de Afdeling werkgelegenheid, sociale zaken en burgerschap van het Europees Economisch en Sociaal Comité over de professionalisering van huishoudelijk werk (SOC/372 – CESE 336/2010 def.),

– gezien de statistieken van Eurostat in Focus nr. 12/2000: "Labour markets in the EU-27 still in crisis" (Arbeidsmarkten in EU-27 nog altijd in crisistoestand),

– gelet op artikel 48 van zijn Reglement,

– gezien het verslag van de Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid en het advies van de Commissie werkgelegenheid en sociale zaken (A7-0264/2010),

A. overwegende dat de individualisering en toenemende flexibiliteit op de arbeidsmarkt – met als gevolg dat er minder collectief onderhandeld wordt – de werknemer, en vooral de vrouw, die een evenwicht met haar gezinsverplichtingen moet zoeken, in een kwetsbaarder positie plaatst die tot onzekere werkgelegenheid kan leiden, omdat ze het voor de werkgever gemakkelijker maakt om arbeidsomstandigheden van minder goede kwaliteit te bieden,

B. overwegende dat vrouwen op de arbeidsmarkt in onzekere arbeidsverhoudingen oververtegenwoordigd zijn, terwijl bepaalde vormen van onzekere arbeid die door vrouwen verricht worden, zoals huishoudelijk werk tegen vergoeding en zorg voor andere personen, op de arbeidsmarkt onzichtbaar blijven, en dat er in de EU in weerwil van de bestaande wetgeving voor vrouwen nog steeds grote verschillen in werkgelegenheidskansen, kwaliteit van de beschikbare arbeid, inkomen en gelijke beloning voor hetzelfde of gelijkwaardig werk bestaan,

C. overwegende dat de oververtegenwoordiging van vrouwen in onzekere vormen van dienstverband in belangrijke mate tot het loonverschil tussen man en vrouw bijdraagt, dat onveranderd groot blijft, en dat betere kwaliteit van de vrouwelijke arbeid ook het verschil in beloning zal verminderen,

D. overwegende dat ongewild deeltijdse arbeid in de dienstensector veelvuldig voorkomt, vooral in hotels en restaurants, onderwijs, gezondheidszorg en sociaal werk, sociale en individuele zorgverlening, waar de meerderheid van de werknemers vrouwen zijn,

E. overwegende dat de deelname van de vrouw op de arbeidsmarkt een afspiegeling van haar rol in het huishouden is en dat vrouwen geneigd zijn om arbeid aan te nemen waarmee ze betaald en onbetaald werk kunnen combineren,

F. overwegende dat de economische en financiële crisis een tweevoudige uitwerking op onzekere arbeidsomstandigheden heeft, aangezien de eerste reactie van veel bedrijven besparing op deeltijds werk geweest is, terwijl het ook te vrezen valt dat de meerderheid van de vaste arbeidsplaatsen die door de recessie verloren gegaan zijn, niet terugkomen, maar door onregelmatige - of zelfs onzekere - vormen van arbeidsverband vervangen worden,

G. overwegende dat met onzekere arbeid vormen van werkgelegenheid bedoeld worden die niet aan de algemene norm beantwoorden en één of meer van de volgende kenmerken vertonen:

· weinig of geen werkzekerheid door de niet permanente, dikwijls toevallige of eenmalige aard van het werk, met overeenkomsten op ongunstige voorwaarden of niet op schrift gesteld, bijv. tijdelijke of onvrijwillig deeltijdse contracten, onduidelijk vastgelegde werkuren, en veranderlijke opdrachten naar de willekeur van de werkgever;

· geringe beloning, eventueel ook niet vastgelegd of duidelijk omschreven;

· geen sociale verzekeringsrechten of arbeidsgebonden uitkeringen;

· geen bescherming tegen discriminatie;

· geen of geringe vooruitzichten op een betere positie op de arbeidsmarkt;

· geen collectieve vertegenwoordiging van werknemers;

· arbeidsomstandigheden die niet aan de minimum regels voor veiligheid en gezondheid beantwoorden,

H. overwegende dat onzekere arbeidsvormen, zoals ongeschreven overeenkomsten, onvrijwillig deeltijds werk en het aanhoudend loonverschil, op den duur invloed op de bescherming door sociale zekerheid en pensioen uitoefenen en dat de werknemer groter gevaar loopt om in armoede te belanden,

I. overwegende dat vrouwen onder bepaalde omstandigheden aan het gevaar van onaanvaardbare arbeidsomstandigheden blootstaan en daarom bijzondere aandacht verdienen, vooral zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven,

J. overwegende dat globalisering en de huidige economische situatie en technologische ontwikkelingen de arbeidsverhoudingen en de inhoud van de arbeidstaken aan het veranderen zijn,

K. overwegende dat vrouwen in onzeker dienstverband waarschijnlijk minder goed van hun rechten op de hoogte zijn en groter gevaar lopen om geen rechtsbescherming te genieten en/of onrechtmatig ontslagen te worden,

L. overwegende dat de nadruk op het recht van alle werknemers - ook vrouwen in onzeker dienstverband - op beroepsopleiding en bijscholing moet liggen,

M. overwegende dat het beeld van de vrouw als tweede inkomenstrekker in het gezin een ongefundeerde verkeerde voorstelling van een groot deel van de vrouwelijke arbeidskrachten betekent, die enige inkomenstrekker zijn,

N. overwegende dat het aantal vrouwelijke zwartwerkers toegenomen is, vooral in huishoudelijk werk,

O. overwegende dat de meeste huisbedienden die taken als thuisverzorging, schoonmaak en keukenwerk uitvoeren, vrouwen zijn, dat in de industrielanden huishoudelijk werk 5 à 9 % van alle werkgelegenheid vertegenwoordigt en meestal in onzeker en informeel verband plaatsvindt en ondergewaardeerd wordt, en dat de kwetsbaarheid van dienstpersoneel maakt dat het dikwijls gediscrimineerd wordt en gemakkelijk op ongelijke of oneerlijke voorwaarden behandeld kan worden of dat er van zijn diensten misbruik gemaakt wordt,

P. overwegende dat in onzekere arbeidsomstandigheden dekwalificatie van hoger geschoolde werknemers een veel voorkomend probleem is, vooral bij werknemers die ontslagen worden of migrerende werknemers die laag gekwalificeerde arbeid aannemen om zich op de arbeidsmarkt te handhaven, en dat die toestand, die vooral vrouwen treft, de ontwikkeling in de loopbaan en het bereiken van loonniveaus die met de vaardigheden overeenstemmen die men verworven heeft en bezit, in gevaar brengt,

Q. overwegende dat vrouwelijke migrerende werknemers die laag geschoold werk in de marge van de arbeidsmarkt aannemen of zich als huisbediende in dienst laten nemen, dubbel gediscrimineerd kunnen worden, omdat ze, behalve dat ze dikwijls onder ongunstige, onregelmatige – of misschien zelfs onwettige – omstandigheden werken, vaker mishandeld worden of gemakkelijker aan geweld of seksueel misbruik blootstaan, bovendien dikwijls hun rechten niet kennen, weinig toegang tot de openbare diensten en geringe kennis van de plaatselijke taal hebben en zich niet in netwerken aaneen kunnen sluiten, terwijl degenen die onwettig aan het werk zijn, de overheidsdiensten niet durven aanspreken om bescherming te vragen omdat ze bang zijn om naar hun land van herkomst teruggestuurd te worden,

R. overwegende dat de overeenkomst van 24 november 1969 van de Raad van Europa over au pairwerk achterhaald is en dus niet meer aan de problemen beantwoordt die zich tegenwoordig in veel lidstaten bij de aanstelling van au pairs kunnen voordoen,

S. overwegende dat de EU zich voor integratie van de gelijkheid van man en vrouw in alle beleidsvormen blijft inzetten en dat gelijke kansen voor man en vrouw in het werkgelegenheidsbeleid actief gestimuleerd moeten worden,

Onzekere werkgelegenheid seksebepaald

1. wijst erop dat onzekere werkgelegenheid seksebepaald is en stelt nogmaals de verschuiving van regelmatige naar onregelmatige vormen van werkgelegenheid op de arbeidsmarkt vast, die het nodig maakt om te voorkomen dat onregelmatige werkgelegenheid onzeker werk wordt; om de problemen te bestrijden moeten de lidstaten en sociale partners gevraagd worden om hun wetgeving en bij overeenkomst vastgelegde regels op regelmatige en onregelmatige werkgelegenheid in ruime mate in onderlinge overeenstemming te brengen om te voorkomen dat de voordeligste en goedkoopste vormen van werk de overhand halen, maar daarbij het gevaar voor uitbreiding van zwartwerk in het oog te houden;

2. dringt er bij de Raad en de Commissie op aan om in de richtsnoeren voor het werkgelegenheidsbeleid van de lidstaten en de nieuwe strategie voor de gelijkheid van man en vrouw de kenmerken van onzekere werkgelegenheid te omschrijven;

3. vraagt van de lidstaten wetgevende maatregelen om een einde aan de overeenkomsten zonder uurregeling te maken, die gebruikelijk zijn voor plaatsen in huishoudelijk werk, verzorging en keukenwerk en het hotelbedrijf, die over het algemeen door vrouwen ingenomen worden, en ruime hulpmiddelen voor uitgebreide controle om elke vorm van aanwezigheid in bedrijven en op andere werkplaatsen te reglementeren, die formeel voor kennismakings- en opleidingsdoeleinden goedgekeurd is, maar in de praktijk een verdere bron van misbruiken vormt en als dekmantel voor reële en daadwerkelijke prestaties zonder aangemeten vergoeding en overeenkomstige bescherming dient;

4. dringt er bij de Commissie en de lidstaten op om aan strategieën tegen onzekere vormen van dienstverband te ontwikkelen om de nadruk op aanvaardbare en "groene" arbeidsplaatsen te leggen en voor een evenwichtige verdeling tussen man en vrouw te zorgen;

5. dringt er bij de Commissie en de lidstaten op om aan maatregelen te treffen om de dubbele werklast van de vrouw te verminderen, één van de redenen dat vrouwen in onzekere vormen van dienstverband oververtegenwoordigd zijn ; dringt aan op betere verenigbaarheid van werk en privéleven in regelmatige vormen van dienstverband om onzekere werkgelegenheid terug te dringen;

Sociale voorwaarden

6. spreekt zijn teleurstelling over het pakket arbeidswet van de Europese Unie en de richtlijnen op vaste uurregeling, deeltijds en tijdelijk uitzendwerk uit, die geen bruikbaar antwoord op werkgelegenheid in onzeker dienstverband bieden; vraagt de Commissie en de lidstaten dan ook om doelgericht verdere wetgevende maatregelen te treffen, zoals dwingende sociale minimum voorwaarden voor werknemers en gelijke toegang tot sociale diensten en voordelen voor alle werknemers, o.a. zwangerschapsverlof, gezondheidszorg en ouderdomspensioen, opleiding en bijscholing, ongeacht de arbeidsvoorwaarden; vraagt de lidstaten bovendien om wetgeving in te voeren die de werknemers redelijke beperking van het aantal arbeidsuren, gelegenheid tot rust en verlof garandeert;

7. vraagt de lidstaten om te zorgen dat werkgevers die vrouwelijke werknemers onrechtmatig behandelen en schaden, zo spoedig mogelijk voor de rechter gebracht worden;

8. benadrukt dat vrouwen in onzeker dienstverband de mogelijkheid tot georganiseerde bescherming van rechten moeten krijgen, zoals fatsoenlijke beloning, zwangerschapsverlof, eerlijke en regelmatige werkuren en arbeidsvoorwaarden zonder discriminatie, hetgeen voor de betrokkenen van wezenlijk belang is; vraagt de lidstaten om belemmeringen van de vakbondsvrijheid te bestraffen en moedigt ze in het algemeen aan om laagdrempelige adviesvoorzieningen aan te bieden voor vrouwen die geen steun van een ondernemingsraad kunnen krijgen, bijvoorbeeld huishoudelijk personeel bij particulieren ; dringt er bij de sociale partners op aan om in hun organen op alle niveaus voor evenwichtiger vertegenwoordiging van man en vrouw te zorgen;

9. benadrukt dat er wetgevende maatregelen nodig zijn om de gelijkheid van man en vrouw te verzekeren en ongelijke behandeling volgens geslacht op de arbeidsmarkt te verminderen; herinnert daarom aan zijn resolutie van 18 november 2008, dringt er bij de Commissie op aan om een voorstel van toepassing van het beginsel van gelijke beloning van man en vrouw in te dienen, en herinnert de lidstaten aan hun verplichting om Richtlijn 2006/54/EG[11] onverwijld in nationaal recht om te zetten;

10. vraagt de lidstaten om aan de doelstellingen van Barcelona voor kinderopvang te voldoen om de deelname aan de arbeidsmarkt en economische onafhankelijkheid van de vrouw te verbeteren, en de hindernissen weg te nemen die vrouwen beletten om het aantal uren te werken dat ze zelf verkiezen, in vol- of deeltijds verband;

11. benadrukt dat ongelijke behandeling op de arbeidsmarkt naargelang van beroep of bedrijfstak door bewustmaking en onderwijs van in de jongste jaren afgebouwd moet worden, bvb door arbeidsvormen die gewoonlijk met vrouwelijke vaardigheden in verband gebracht worden, bij de mannelijke bevolking te stimuleren, en omgekeerd door met medewerking van het Europees instituut voor de gelijkheid van man en vrouw meisjesstudenten voor de exacte wetenschappen te motiveren en het beeld van de vrouw als tweede inkomenstrekker te bestrijden;

12. vraagt de Commissie en de lidstaten om maatregelen op te stellen en uit te voeren om de toegang tot degelijk onderwijs, opleiding en studie voor meisjes en jonge vrouwen gemakkelijker te maken, met speciale steun voor meisjes en jonge vrouwen met een migratieachtergrond; benadrukt bovendien dat vrouwen die wegens de geboorte van een kind opgehouden hebben met werken, actief naar herintreding in het arbeidsleven moeten streven;

13. vraagt de lidstaten om zwartwerk te bestrijden door het met preventieve maatregelen in regelmatige werkgelegenheid om te zetten, zoals bvb werknemers die hun onregelmatig arbeidsverband aangeven, ontslag van rechtsvervolging te verlenen, en ontradende maatregelen tegenover werkgevers; vraagt de Commissie en de lidstaten bovendien om meer gegevens over zwartwerk te verzamelen en de verbeteringen in de toestand in het oog te houden;

14. benadrukt dat sociale bescherming een wezenlijk bestanddeel van flexibele zekerheid is, en dat het begrip flexibele zekerheid man en vrouw op verschillende wijze raakt en de neiging vertoont om de gangbare geslachtsrollen te bevestigen; herinnert de lidstaten en de sociale partners aan de conclusies van 8 juni 2009 van de Raad, over flexibele zekerheid in tijden van crisis, vooral dan de integratie van de gelijkheid van man en vrouw in de uitvoering van de princiepen van flexibele zekerheid;

15. meent dat duurzame pensioenregelingen, leningsfaciliteiten voor zelfhulpprojecten en regelingen om voor werkgelegenheid en alternatieve bronnen van inkomsten te zorgen, de situatie van vrouwen in onzeker dienstverband kunnen verbeteren;

16. pleit ervoor om standaardbanen voortaan volgens de beginselen van ‘fatsoenlijk werk’ te regelen en niet in onzekere vormen van dienstverband om te zetten ; vindt dat de arbeidsmarkten beter gereglementeerd zouden moeten worden met strenge arbeidsinspecties om onzekere werkgelegenheid terug te dringen;

17. dringt bij de Europese Raad op duidelijke richtsnoeren en concrete maatregelen aan om bestaande werkgelegenheid te beschermen en nieuwe arbeidsmogelijkheden te creëren volgens de EU 2020-strategie ;

18. dringt er bij de Commissie op aan om de lidstaten naargelang van de resultaten die ze in de praktijk bereikt hebben, van richtsnoeren voor de beste praktijken in de bestrijding van rechtstreekse en onrechtstreekse discriminatie, integratie van de gelijkheid van man en vrouw in alle beleidsvormen, en terugdringing van onzekere werkgelegenheid voor vrouwen te voorzien ;

19. dringt er bij de Commissie en de lidstaten op aan om de sociale en rechtspositie van seizoenarbeiders wettelijk te regelen en te zorgen dat ze onder de sociale zekerheid vallen; verstaat onder seizoenarbeiders werknemers die een arbeidsovereenkomst van onbepaalde of voor een bepaalde termijn aangegaan zijn, waarvan duur en voortzetting van seizoensgebonden factoren afhangen, zoals de jaarlijkse klimaatcyclus, officiële feestdagen en/of oogstperioden in de landbouw;

20. wijst erop dat uit studiewerk blijkt dat onzekere werkgelegenheid, die soms ook niet aan de minimum veiligheids- en gezondheidsvoorschriften voldoet, gelijkstaat met hogere percentages ongevallen en grotere blootstelling aan ziekte en andere gevaren; vraagt de Commissie en de lidstaten dan ook om hun toezicht op de minimum gezondheids- en veiligheidsvoorschriften op de arbeidsplaats te verbeteren, met bijzondere aandacht voor de specifieke gevaren die vrouwelijke werknemers bedreigen;

Huispersoneel

21. vraagt de Commissie om de lidstaten ertoe aan te zetten om de beste werkwijzen onderling uit te wisselen en volledig gebruik van de medefinancieringsmogelijkheden van de structuurfondsen te maken, vooral het Europees sociaal fonds, om ruimere toegang tot betaalbare en kwaliteitsvolle opvangvoorzieningen voor kinderen en ouderen te bieden, zodat vrouwen niet verplicht zijn om dergelijke taken buiten elk formeel dienstverband op zich te nemen; benadrukt bovendien dat erop toegezien moet worden dat onzekere werkgelegenheid in de thuiszorg zo veel mogelijk in fatsoenlijke en langdurige werkgelegenheid omgezet wordt;

22. dringt er bij de Commissie op om aan de lidstaten te ondersteunen om een campagne op te zetten om werknemers in onzekere vormen van dienstverband geleidelijk aan naar vaste werkgelegenheid over te hevelen, en haar steun voor een programma te verlenen om de werknemers over de gevolgen en weerslag van onzekere werkgelegenheid in te lichten, ook voor de veiligheid en gezondheid op het werk;

23. vraagt de Commissie om een nieuwe Europese overeenkomst op au pairwerk voor te stellen, die de leeftijdsgrens van 30 jaar omlaag brengt zodat volwassen broodwinners van achter in de 20 niet meer als au pair geplaatst kunnen worden, en die benadrukt dat au pairs de functie hebben om gewone dagelijkse gezinstaken te helpen vervullen en aan het gezinsleven deel te nemen, waar ze niet meer dan 30 uur per week aan mogen besteden, en dat het de bedoeling is dat ze cultureel inzicht ontwikkelen en hun taalkennis verbeteren;

Migrerende werknemers

24. vraagt de Commissie om in haar nieuwe strategie voor gelijkheid van man en vrouw haar inzet voor hun gelijkheid in het migratie- en integratiebeleid uit te breiden, vooral om volledig gebruik van de werkgelegenheidsmogelijkheden van geïmmigreerde vrouwen te maken;

25. wijst erop dat de sociale integratie van geïmmigreerde vrouwen nog moeilijker dan die van hun mannelijke lotgenoten is omdat ze aan dubbele discriminatie blootstaan, en spoort de werkgevers daarom tot speciale maatregelen aan om de sociale integratie van vrouwelijke geïmmigreerde werknemers te vergemakkelijken, bij voorbeeld door hun taallessen en /of begeleidende dienstverlening aan te bieden en ervoor te zorgen dat migrerende werknemers aangegeven worden, zodat ze recht op uitkeringen hebben ;

Onderzoek

26. vestigt de aandacht in het bijzonder op het gebrek aan onderzoek over onzekere arbeidssituaties; vraagt de Commissie en de Europese stichting voor de verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden (Eurofound) om in samenwerking met het Europees instituut voor de gelijkheid van man en vrouw doelgericht onderzoek aan te vatten, o.a. om de kosten van dekwalificatie en welzijnstekort als gevolg van onzekere werkgelegenheid te kunnen schatten, met inachtneming van de gelijkheid van man en vrouw; benadrukt dat Europese onderzoeksprogramma's zich in de toekomst meer op sociale problemen moeten richten, zoals onzekere arbeidsomstandigheden;

27. verheugt zich over de algemene doelstellingen van het pilootproject om onzeker werk in regelmatige arbeid met de overeenkomstige rechten om te zetten, en onderlijnt dat bij de uitvoering van het project de seksebepaalde aard van onzekere arbeidsomstandigheden bijzondere aandacht verdient;

28. verzoekt zijn Voorzitter om deze resolutie te doen toekomen aan de Raad, de Commissie en de regeringen van de lidstaten.

[1] PB L 327 van 5.12.2008, blz. 9.
[2] PB L 204 van 26.7.2006, blz. 23.
[3] PB L 175 van 10.7.1999, blz. 43.
[4] PB L 14 van 20.1.1998, blz. 9.
[5] Aangenomen teksten, P7_TA(2010)0231
[6] Aangenomen teksten, P6_TA(2009)0371.
[7] PB C 16 E van 22.11.2010, blz. 21.
[8] PB C 287 E van 24.11.2006, blz. 323.
[9] PB C 313 van 12.10.1998, blz. 234.
[10] PB C 80 van 16.3.1998, blz. 43.
[11] Richtlijn 2006/54/EG van 5 juli 2006 over de toepassing van het beginsel van gelijke kansen en gelijke behandeling van man en vrouw in arbeid en beroep (herschikking) (PB L 204 van 26 juli 2006 blz. 23).

1. Inleiding

Onzekere werkomstandigheden zijn al lang een belangrijk aandachtspunt in de beleidsvoering, maar bij de economische en financiële crisis van vandaag wordt scherpstelling op het onderwerp, en vooral de vrouw in onzekere arbeidsverhoudingen, een zeer dringende aangelegenheid. De crisis heeft op onzekere arbeidsverhoudingen een tweevoudige weerslag.

Ten eerste zijn ondernemingen die door de crisis getroffen worden, ertoe overgegaan om tijdelijke werkgelegenheid af te bouwen, zoals die van werknemers met een contract van bepaalde duur, loonarbeiders, of personeelsleden in andere vormen van niet permanent dienstverband.

De tweede weerslag van de crisis, die misschien op langere termijn blijft aanhouden, kan zijn dat veel van de vaste arbeidsplaatsen die door de recessie verloren gaan, niet meer terugkomen maar door onregelmatige arbeidsregelingen vervangen worden, zodat de werkgevers het werkgelegenheidsrisico op de werknemers kunnen afschuiven om de winst en flexibiliteit van de onderneming zo groot mogelijk te houden.

Vrouwen zijn in onzekere vormen van dienstverband oververtegenwoordigd; de negatieve aspecten hebben dan ook een onevenredig zware weerslag op de situatie van vrouwelijke werknemers in onzeker dienstverband. Onzekere werkgelegenheid is niet alleen één van de grote oorzaken van de loonkloof tussen man en vrouw, maar ook een hindernis in de perspectieven op beter werk en ontwikkeling in loopbaan en beroep.

Onzekere werkgelegenheid komt in meerdere resoluties van het Europees parlement ter sprake, en in verschillende vormen van samenhang, maar de toestand van de vrouwelijke werknemer in onzekere arbeidsrelaties is nog niet in zijn volledige reikwijdte behandeld.

2. Onzekere werkgelegenheid: definitie

Onzekere werkgelegenheid is werkgelegenheid die niet aan de gangbare normen voldoet, en vooral de volgende kenmerken vertoont:

· geringe beloning, eventueel ook niet vastgelegd of duidelijk omschreven,

· geen sociale verzekeringsrechten of arbeidsgebonden uitkeringen,

· geen bescherming tegen discriminatie,

· geen of geringe vooruitzichten op een betere positie op de arbeidsmarkt,

· geen collectieve vertegenwoordiging van werknemers,

· arbeidsomstandigheden die niet aan de minimum regels voor veiligheid en gezondheid beantwoorden.

Onzekerheid betekent dat er een aantal elementen samen aanwezig zijn die de gevaren en de onzekerheid zelf vergroten, zoals geringe kwalificatie, perioden van werkloosheid, geen beroepsopleiding, gezondheidsproblemen, zorgplichten. Als de werknemer bovendien met contracten op zeer korte termijn of deeltijdse contracten of voor zeer korte perioden werkt, loopt hij/zij gevaar om weinig aanspraak op sociale verzekeringsrechten te kunnen maken, niet door een vakbond of collectieve onderhandelingen beschermd te worden, en op de arbeidsplaats geen sociaal contact en ondersteuning te krijgen. Het gevaar bestaat dat hij/zij in omstandigheden moet werken die te wensen overlaten of zwartwerk te verrichten krijgt, met alle negatieve gevolgen van dien voor sociale verzekerings- en pensioenrechten.

3. Onzekere werkgelegenheid seksebepaald

De economische activiteiten waarvoor bedrijven het meest beroep op deeltijds werk doen, liggen allemaal in de dienstensector: het gaat vooral om hotels en restaurants, onderwijs, gezondheidszorg en sociaal werk, en andere vormen van maatschappelijke, sociale of persoonlijke dienstverlening, of m.a.w. werkzaamheden met het grootste vrouwelijk aandeel onder de werknemers.

Zoals uit vroegere studies blijkt, komt deeltijds werk in een groot aantal bedrijven uitsluitend voor vrouwen voor, en wel 55 % van de bedrijven die de werkzaamheden in kwestie verrichten, hebben in hun bestand aan deeltijdse werknemers niet één enkele man. Volgens de laatste beschikbare gegevens werken 31,5 % van de vrouwen er deeltijds (30 uur of minder per week), tegen maar 8,3 % van de mannelijke werknemers[1].

In de landbouw zijn vrouwen in de deeltijdse werkgelegenheid nog sterker oververtegenwoordigd: 86 % van de vrouwelijke werknemers werkt er deeltijds[2].

Afgezien van de negatieve financiële consequenties voor inkomen en pensioen krijgen deeltijdse werknemers niet even veel steun en sociale bijstand als voltijdse en worden ze minder bij groepsarbeid betrokken. Ze komen ook moeilijker in toeziende posities terecht. 36 % van de mannelijke werknemers met hogere opleiding (middelbare school of hoger) werken in leidende functies, tegen maar 15 % van de hoger opgeleide vrouwen.

Het 4e Europees onderzoek naar de arbeidsvoorwaarden toont aan dat vrouwelijke werknemers minder goed inzetbaar zijn. Uit de bevindingen die het verschil in inzetbaarheid helpen verklaren, blijkt dat hun formele opleiding over het algemeen weliswaar uitgebreider is, maar dat de twee andere factoren, namelijk praktijkervaring en mobiliteit in de opdrachten, voor vrouwen veel lager liggen. Het verwondert niet dat arbeidsplaatsen met hoge onzekerheid ook moeilijker te bezetten zijn en vooral aan vrouwen en jongere werknemers toevallen.

4. Contractueel vastgelegd werk

Onder hoogst onzekere arbeidsvormen vallen ongeschreven contracten, contracten over minder dan 10 werkuren per week, en contracten van bepaalde duur over zeer korte perioden - 6 maanden of minder. Uit vroeger onderzoek van de stichting voor de levens- en arbeidsvoorwaarden blijkt dat niet permanente en onvrijwillig tijdelijke arbeidscontracten oververtegenwoordigd zijn bij repetitief werk, dat gekenmerkt wordt door gebrek aan zelfstandigheid, onmogelijkheid om de arbeidsvoorwaarden of de organisatie van het werk in het algemeen te bespreken, en dat over het algemeen geen hoge eisen aan de werknemer stelt - het soort werk dat doorgaans door ongeschoolde handarbeiders zonder bijzondere kwalificaties verricht wordt en het hoogste aandeel aan vrouwen in de jongste (onder 25 jaar) en oudste (55+) leeftijdsgroepen te zien geeft. Uit gelijkheidsoogpunt is het aandeel van de mannen en vrouwen van 15 tot 29 jaar die met onregelmatig contract of onregelmatige arbeidsregeling werken, ongeveer hetzelfde (resp. 22 en 21 %). Maar het verschil tussen man en vrouw in onregelmatige arbeidsvormen is veel ruimer in de hogere leeftijdsgroepen, ten nadele van de vrouw.

5. Inkomen: loondiscriminatie

De loonkloof in Europa bedraagt momenteel ongeveer 18 % (Eurostat-cijfer van 2008), zodat het uurloon van een vrouw gemiddeld bijna 1/5 lager als dat van een man ligt. Het cijfer houdt wel geen rekening met verschillende aantallen werkuren, verschillende soorten contracten, enz. Het seksebepaald verschil is in ruime mate door het feit te verklaren dat vrouwen vaker deeltijds werk verrichten (cfr. supra), meer en langere loopbaanonderbrekingen wegens gezinsverplichtingen nemen – zodat ze in totaal minder praktijkervaring opdoen – en in lager betaalde functies en lage loonsectoren met minder collectieve vertegenwoordiging en onderhandelingsmacht werken. Geslachtsbepaalde rollen in de kinderverzorging bieden volgens het onderzoek een verklaring voor andere onderdelen van de loonkloof.

6. Huispersoneel

Om de last van huishoudelijk en verzorgingswerk te verlichten en het spanningsveld tussen arbeid, privé en gezinsverantwoordelijkheden te beperken, laten werkende vrouwen het huishoudelijk werk dikwijls door huisbedienden uitvoeren, waarvan de meesten ook vrouwen zijn.

Het voornaamste kenmerk van het werk dat door huispersoneel verricht wordt - afgezien van de onzekere arbeidsverhouding - is dat het ondergewaardeerd wordt. Het gevolg is dat huisbedienden dikwijls ongelijk of oneerlijk behandeld of misbruikt worden.

7. Geïmmigreerde vrouwen

Vrouwen uit minder ontwikkelde landen laten dikwijls hun kinderen en gezin achter om in een ander land ongeschoold werk te gaan verrichten, in onregelmatige omstandigheden, of zelfs illegaal werk. Ze kennen dikwijls hun rechten niet en hebben een beperkte kennis van de plaatselijke taal, zodat hun kwetsbare toestand er alleen maar erger op wordt. Ze worden dikwijls het slachtoffer van misbruik, mishandeling, geweld, seksueel misbruik, of worden voor hun werk helemaal niet betaald. Degenen die illegaal werken, durven zich dikwijls niet tot de autoriteiten wenden om aangifte te doen, omdat ze dan meteen naar hun land van herkomst teruggestuurd worden.

8. Gebrek aan onderzoek

Er is momenteel een zeer ernstig gebrek aan onderzoek naar onzekere arbeidsomstandigheden, en vooral de plaats van de vrouw in onzekere arbeidsomstandigheden. Eén van de voornaamste opdrachten voor de toekomst is dan ook om in onderzoek naar onzekere arbeidsvormen en hun seksebepaalde aspecten te investeren en het onderzoek daadwerkelijk op gang te brengen.

[1] http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/refreshTableAction.do?tab=table&plugin=1&pcode=tps00159&language=nl.
[2] http://osha.europa.eu/nl/sector/agriculture/index_html/women.

aan de Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid

inzake vrouwen in onzekere dienstverbanden
(2010/2018(INI))

Rapporteur voor advies: Thomas Händel

SUGGESTIES

De Commissie werkgelegenheid en sociale zaken verzoekt de ten principale bevoegde Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid onderstaande suggesties in haar ontwerpresolutie op te nemen:

A. overwegende dat het vooral vrouwen zijn die in onzekere dienstverbanden werken, en dat er in weerwil van de bestaande wetgeving in de EU voor vrouwen nog steeds grote verschillen bestaan op het gebied van werkgelegenheidskansen, de kwaliteit van de beschikbare banen, inkomen en gelijke beloning voor hetzelfde werk of werk van dezelfde waarde,

B. overwegende dat de oververtegenwoordiging van vrouwen in onzekere dienstverbanden in belangrijke mate bijdraagt tot het beloningsverschil tussen mannen en vrouwen, dat onveranderd groot blijft; voorts overwegende dat verbetering van de kwaliteit van werk voor vrouwen dit verschil in beloning zal doen verminderen;

C. overwegende dat de EU zich voor gendermainstreaming blijft inzetten en dat gelijke behandeling van vrouwen en mannen via het werkgelegenheidsbeleid actief moet worden gestimuleerd,

D. overwegende dat vrouwen onder bepaalde omstandigheden zijn blootgesteld aan het risico van onwaardige arbeidsomstandigheden, en dat zij daarom bijzondere aandacht verdienen, in het bijzonder zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven,

E. overwegende dat de globalisering en de huidige economische situatie in combinatie met de ontwikkeling van de technologie tot veranderingen leiden wat de arbeidsverhoudingen en de inhoud van taken van werknemers betreft,

F. overwegende dat vrouwen in onzekere dienstverbanden vaker niet op de hoogte zijn van hun rechten en een groter risico lopen geen rechtsbescherming te genieten en/of onrechtmatig ontslagen te worden,

G. overwegende dat de nadruk moet worden gelegd op het recht van alle werknemers, met inbegrip van vrouwen in onzekere dienstverbanden, op beroepsopleiding en bijscholing,

H. overwegende dat het groeiende aantal vrouwen in onzekere dienstverbanden het risico van armoede onder vrouwen doet toenemen,

1. verzoekt de lidstaten de bepalingen van Richtlijn 2006/54/EG krachtiger te handhaven;

2. dringt bij de Europese Raad aan op duidelijke richtsnoeren en concrete maatregelen om bestaande werkgelegenheid te beschermen en nieuwe banen te creëren in het kader van de EU-strategie voor 2020;

3. verzoekt de Commissie en de lidstaten maatregelen te ontwikkelen en uit te voeren om meisjes en jonge vrouwen de mogelijkheid tot goed onderwijs, opleiding en studie te bieden, met name meisjes en jonge vrouwen met een migratieachtergrond; wijst bovendien op het feit dat vrouwen, nadat zij in verband met de geboorte van een kind gestopt zijn met werken, actief moeten streven naar herintreding;

4. verzoekt de Commissie er in de nieuwe werkgelegenheidsstrategie naar te streven dat vrouwen met onzekere dienstverbanden, ongeacht de status van hun werk, in de stelsels van sociale zekerheid en arbeidsrechtelijke bescherming worden opgenomen; wijst erop dat het van essentieel belang is dat vrouwen in onzekere dienstverbanden en hun gezinnen in aanmerking komen voor werkloosheids- en moederschapsuitkeringen; dringt er bij de regeringen van de lidstaten op aan omvang en duur van deze verstrekkingen uit te breiden zodat er een adequaat socialezekerheidsnet tot stand komt;

5. dringt er bij de Commissie op aan de lidstaten te ondersteunen bij het opzetten van een campagne voor de geleidelijke overheveling van werknemers in onzekere dienstverbanden naar reguliere dienstverbanden; dringt er bij de Commissie op aan akkoord te gaan met een programma om werknemers voor te lichten over de gevolgen en het effect van onzekere dienstverbanden, ook voor de veiligheid en gezondheid op het werk;

6. dringt er bij de Commissie en de lidstaten op aan maatregelen te treffen om de dubbele werklast van vrouwen, een van de redenen voor de oververtegenwoordiging van vrouwen in onzekere dienstverbanden, te verminderen; dringt aan op een betere verenigbaarheid van werk en privéleven in reguliere dienstverbanden teneinde het aantal onzekere dienstverbanden terug te dringen;

7. verzoekt de lidstaten netwerken voor kinderopvang en zorg te creëren en de in Barcelona overeengekomen doelstellingen met betrekking tot kinderopvang te verwezenlijken, een alternatief aan te reiken in de gevallen waarin het ontbreken van netwerken voor kinderopvang en zorg vrouwen verhindert voltijds te kunnen gaan werken, voltijdse werkgelegenheid voor vrouwen die dat willen te faciliteren, hun deelname aan de arbeidsmarkt te verbeteren en hun economische onafhankelijkheid te vergroten; dringt er bij de lidstaten op aan de hindernissen uit de weg te ruimen die vrouwen ervan weerhouden zoveel uren te werken als zij zelf willen – of het nu om voltijds dan wel deeltijdwerk gaat; wijst erop hoe belangrijk het is om in het eigen onderhoud te kunnen voorzien en toegang te hebben tot alle verstrekkingen van sociale zekerheid, zowel voor voltijds- als voor deeltijdwerkers; wijst erop dat uit recente ontwikkelingen gebleken is dat werken in onzekere dienstverbanden met name vrouwen met kleine kinderen in sommige sectoren tot armoede dreigt te veroordelen;

8. verzoekt de lidstaten erop toe te zien dat ook deeltijdwerkers voor een pensioenregeling in aanmerking komen;

9. verzoekt de lidstaten het pensioen-, belasting-, familie- en sociale recht te richten op een zelfstandig bestaan voor vrouwen en mannen, of zij getrouwd zijn of niet;

10. is van mening dat duurzame pensioenregelingen, leningsfaciliteiten voor zelfhulpprojecten alsmede regelingen voor het creëren van banen en van alternatieve bronnen van inkomsten de situatie voor vrouwen in onzekere dienstverbanden kunnen verbeteren;

11. dringt er andermaal bij de Commissie en de lidstaten op aan de instrumenten en de regelgeving te verbeteren om beloningsverschillen tussen vrouwen en mannen op te heffen;

12. pleit ervoor standaardbanen voortaan op de beginselen van ‘fatsoenlijk werk’ te baseren en niet om te zetten in onzekere dienstverbanden; is van mening dat de arbeidsmarkten door middel van strenge arbeidsinspecties beter gereguleerd zouden moeten worden, ten einde het aantal onzekere dienstverbanden te verminderen;

13. dringt er bij de Commissie en de lidstaten op aan strategieën inzake onzekere dienstverbanden te ontwikkelen teneinde de nadruk te leggen op waardige en “groene” arbeidsplaatsen en voor een evenwichtige verdeling tussen vrouwen en mannen te zorgen;

14. dringt er bij de lidstaten op aan duidelijke maatregelen in te voeren om het beloningsverschil tussen vrouwen en mannen tegen 2020 in alle lidstaten met 10% terug te dringen teneinde het gemiddelde salarisverschil tussen mannen en vrouwen in de EU te verkleinen – met inbegrip van het pensioenverschil, aangezien dit van essentieel belang is voor de verbetering van de levensstandaard, de bestrijding van armoede en het verhogen van de economische groei;

15. verzoekt de Commissie, de lidstaten en de sociale partners de mogelijkheden tot vakbondslidmaatschap, de deelname aan ondernemingsraden en het medebeslissingsrecht voor werknemers in alle categorieën te faciliteren, ongeacht de aard van hun dienstverband, betere toegang te verschaffen tot informatie over werknemersrechten en obstakels voor vakbondslidmaatschap op te heffen; spoort de sociale partners ertoe aan op alle niveaus te zorgen voor een betere vertegenwoordiging van vrouwen in hun organen; verzoekt de lidstaten bovendien laagdrempelige adviesvoorzieningen aan te bieden voor vrouwen die geen steun van een ondernemingsraad kunnen krijgen, bijvoorbeeld personeel in particuliere huishoudens;

16. dringt er bij de Commissie op aan, de lidstaten op basis van de in de praktijk bereikte resultaten te voorzien van richtsnoeren inzake beste praktijken bij de bestrijding van rechtstreekse en onrechtstreekse discriminatie, gendermainstreaming en terugdringing van onzekere dienstverbanden voor vrouwen;

17. dringt er bij de Commissie en de lidstaten op aan de sociale en rechtspositie van seizoenarbeiders wettelijk te regelen en ervoor te zorgen dat zij onder het socialezekerheidsstelsel vallen; wijst er in dit verband op dat onder seizoenarbeiders werknemers moeten worden verstaan die een formele of niet-formele arbeidsovereenkomst zijn aangegaan, waarvan duur en voortzetting afhankelijk zijn van seizoensgebonden factoren, zoals de jaarlijkse klimaatcyclus, officiële feestdagen en/of oogstperiodes in de landbouw.

UITSLAG VAN DE EINDSTEMMING IN DE COMMISSIE

Datum goedkeuring

Uitslag eindstemming

+:

–:

0:

Bij de eindstemming aanwezige leden

Regina Bastos, Jean-Luc Bennahmias, Pervenche Berès, Mara Bizzotto, Milan Cabrnoch, Ole Christensen, Derek Roland Clark, Sergio Gaetano Cofferati, Marije Cornelissen, Tadeusz Cymański, Frédéric Daerden, Karima Delli, Proinsias De Rossa, Sari Essayah, Ilda Figueiredo, Pascale Gruny, Thomas Händel, Marian Harkin, Roger Helmer, Vincenzo Iovine, Liisa Jaakonsaari, Danuta Jazłowiecka, Martin Kastler, Ádám Kósa, Patrick Le Hyaric, Veronica Lope Fontagné, Olle Ludvigsson, Elizabeth Lynne, Thomas Mann, Elisabeth Morin-Chartier, Csaba Őry, Siiri Oviir, Rovana Plumb, Sylvana Rapti, Licia Ronzulli, Elisabeth Schroedter, Joanna Katarzyna Skrzydlewska, Jutta Steinruck, Traian Ungureanu

Bij de eindstemming aanwezige vaste plaatsvervanger(s)

Georges Bach, Raffaele Baldassarre, Françoise Castex, Jelko Kacin, Ria Oomen-Ruijten, Antigoni Papadopoulou, Csaba Sógor, Emilie Turunen

Juridische mededeling - Privacybeleid