ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με τη χρηστή διακυβέρνηση όσον αφορά την περιφερειακή πολιτική της ΕΕ: διαδικασίες συνδρομής και ελέγχου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

7.10.2010 - (2009/2231(INI))

Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης
Εισηγήτρια: Ramona Nicole Mănescu

Διαδικασία : 2009/2231(INI)
Διαδρομή στην ολομέλεια
Διαδρομή του εγγράφου :  
A7-0280/2010
Κείμενα που κατατέθηκαν :
A7-0280/2010
Κείμενα που εγκρίθηκαν :

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με τη χρηστή διακυβέρνηση όσον αφορά την περιφερειακή πολιτική της ΕΕ: διαδικασίες συνδρομής και ελέγχου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

(2009/2231(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–   έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ειδικότερα τα άρθρα 174 έως 178,

–   έχοντας υπόψη την πρόταση της Επιτροπής για την αναθεώρηση του Δημοσιονομικού Κανονισμού που εφαρμόζεται στο γενικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 28ης Μαΐου 2010 (COM(2010)0260),

–   έχοντας υπόψη τον κανονισμό του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1083/2006, της 11ης Ιουλίου 2006, περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής[1],

–   έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 21ης Οκτωβρίου 2008 σχετικά με τη διακυβέρνηση και την εταιρική σχέση στο εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, και μια βάση για τα σχέδια στον τομέα της περιφερειακής πολιτικής[2],

–   έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 15ης Ιουνίου 2010 σχετικά με τη διαφάνεια στην περιφερειακή πολιτική και τη χρηματοδότησή της[3],

–   έχοντας υπόψη τη Λευκή Βίβλο της Επιτροπής Περιφερειών για την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, της 17ης-18ης Ιουνίου 2009, και την έκθεση διαβούλευσης,

–   έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα της άτυπης συνάντησης υπουργών στις 16-17 Μαρτίου 2010 στη Μάλαγα,

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, με ημερομηνία 6 Σεπτεμβρίου 2004 και τίτλο «Οι αντίστοιχες ευθύνες των κρατών μελών και της Επιτροπής στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Συνοχής - Τρέχουσα κατάσταση και προοπτικές για τη νέα περίοδο προγραμματισμού μετά το 2006» (COM(2004)580),

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, με ημερομηνία 14 Μαΐου 2008, για τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων σχετικά με τις στρατηγικές και τα προγράμματα της πολιτικής της συνοχής για την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013 (COM(2008) 301),

–   έχοντας υπόψη την ετήσια έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού για τα οικονομικά έτη 2006 και 2008,

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, με ημερομηνία 19 Φεβρουαρίου 2008 και τίτλο «Σχέδιο δράσης για την ενίσχυση του εποπτικού ρόλου της Επιτροπής στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης των διαρθρωτικών ενεργειών» (COM(2008)0097),

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, με ημερομηνία 3 Φεβρουαρίου 2009 και τίτλο «Έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για την ενίσχυση του εποπτικού ρόλου της Επιτροπής στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης των διαρθρωτικών ενεργειών» (COM(2009)0042),

–   έχοντας υπόψη τν ανακοίνωση της 28ης Οκτωβρίου 2009 εκ μέρους των Επιτρόπων Samecki και Špidla προς την Επιτροπή, με την οποία δίνεται έκθεση ενδιάμεσης αξιολόγησης σχετικά με τη συνέχεια στο σχέδιο δράσης για την ενίσχυση του εποπτικού ρόλου της Επιτροπής στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης των διαρθρωτικών ενεργειών (SEC(2009)1463),

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, με ημερομηνία 18 Φεβρουαρίου 2010 και τίτλο «Αντίκτυπος του σχεδίου δράσης για την ενίσχυση του εποπτικού ρόλου της Επιτροπής στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης των διαρθρωτικών ενεργειών» (COM(2010)0052,

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού,

–   έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης (A7‑0280/2010),

A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εφαρμογή της πολιτικής συνοχής χαρακτηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από την αποκέντρωση και βασίζεται στην υπευθυνότητα των αυτοδιοικητικών αρχών,

B.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η πολιτική συνοχής προετοιμάζει το έδαφος για την εφαρμογή της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, ως μέσο για τη βελτίωση της ποιότητας των διαδικασιών λήψης αποφάσεων μέσω της ενεργού συμμετοχής των αυτοδιοικητικών αρχών από την προ-νομοθετική φάση των ανταλλαγών απόψεων,

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ως πολυεπίπεδη διακυβέρνηση νοείται η συντονισμένη δράση της Ένωσης, των κρατών μελών και των τοπικών και περιφερειακών αρχών, καθώς και των κοινωνικοοικονομικών εταίρων και των ΜΚΟ, βασιζόμενη τόσο στις αρχές της εταιρικής σχέσης όσο και στη συγχρηματοδότηση, και με στόχο την εκπόνηση και εφαρμογή των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης· ένας ορισμός που συνεπάγεται την κοινή ευθύνη των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης,

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου το 2006 κατέδειξε ότι τα συστήματα ελέγχου που χρησιμοποιούνται για την πολιτική συνοχής δεν ήσαν αρκετά αποτελεσματικά, με ποσοστό λάθους 12% στις επιστρεφόμενες δαπάνες, και ότι η έκθεση του 2008 επιβεβαίωσε αυτά τα στοιχεία, καθώς το ποσοστό παράτυπων επιστροφών δαπανών διαμορφώθηκε στο 11%,

Ε.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή πρέπει να ενισχύσει τον εποπτικό της ρόλο για να μειώσει το ποσοστό του λάθους, να βελτιώσει το σύστημα ελέγχου και να αυξήσει τη συνδρομή σε αυτοδιοικητικές αρχές και δικαιούχους, πράγματα που θα οδηγήσουν μακροπρόθεσμα σε μια πολιτική που θα επικεντρώνεται περισσότερο στο αποτέλεσμα και θα είναι φιλικότερη στο χρήστη,

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι με τις εξαιρετικά περίπλοκες διαδικασίες σε σχέση με την αίτηση χρηματοδότησης και οι αλληλεπικαλυπτόμενοι έλεγχοι ενδέχεται να απομακρύνουν τους δυνάμει δικαιούχους από την πολιτική συνοχής,

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πρακτικές λύσεις που προσδοκούν οι πολίτες σε σχέση με τις δημόσιες υπηρεσίες (όπως οι δημόσιες μεταφορές, η υδροδότηση, η δημόσια υγεία, η κοινωνική στέγαση και η δημόσια εκπαίδευση) είναι δυνατόν να ευοδωθούν μόνο με μια χρηστή διακυβέρνηση περιλαμβάνουσα συμπληρωματικά συστήματα: αφενός το θεσμικό σύστημα που προβλέπει την κατανομή αρμοδιοτήτων και των προϋπολογισμών μεταξύ κράτους και περιφερειακών και τοπικών αρχών και αφετέρου, το σύστημα εταιρικής σχέσης που συνενώνει τους διάφορους ενδιαφερόμενους για το ίδιο θέμα δημόσιους και ιδιωτικούς παράγοντες σε μια συγκεκριμένη επικράτεια,

Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εταιρική σχέση πρέπει να λαμβάνει υπόψη όλες τις ενδιαφερόμενες ομάδες και κοινότητες, ότι μπορεί να συμβάλλει θετικά και να αποφέρει προστιθέμενη αξία στην εφαρμογή της πολιτικής συνοχής με μια μεγαλύτερη νομιμότητα, εγγυημένη διαφάνεια και καλύτερη απορρόφηση των πόρων και ότι πρέπει επίσης να αξιολογηθεί η εταιρική αυτή σχέση με γνώμονα την κοινωνική και πολιτική αξία που αντιπροσωπεύει,

Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι μια ολοκληρωμένη προσέγγιση πρέπει να εστιάσει στα ειδικά χαρακτηριστικά των περιφερειών (γεωγραφικά και φυσικά μειονεκτήματα, έξοδος του πληθυσμού, εξόχως απόκεντρος χαρακτήρας, κλπ) προκειμένου να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις τοπικές και περιφερειακές προκλήσεις,

Εφαρμόζοντας πολυεπίπεδη διακυβέρνηση

1.  επαινεί τη Λευκή Βίβλο της Επιτροπής Περιφερειών σχετικά με την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και την αναγνώριση της αυτοδιοικητικής επικουρικότητας στη Συνθήκη της Λισαβόνας· τονίζει ότι η πολυεπίπεδη προσέγγιση δεν πρέπει να εφαρμόζεται μόνο κάθετα αλλά και οριζόντια, μεταξύ παραγόντων του ιδίου επιπέδου, σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ με μοιρασμένες αρμοδιότητες, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής συνοχής·

2.  επαινεί τα συμπεράσματα της άτυπης συνάντησης υπουργών στη Μάλαγα το Μάρτιο του 2010 και θεωρεί ότι η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση είναι προϋπόθεση για την επίτευξη εδαφικής συνοχής στην Ευρώπη· ζητεί να καταστεί αυτή η αρχή υποχρεωτική για κράτη μέλη σε τομείς πολιτικής με σοβαρό αντίκτυπο στην επικράτειά τους, ώστε να διασφαλίζεται η ισόρροπη ανάπτυξη της επικράτειας σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας· επισημαίνει ότι μια τέτοια διάταξη δεν πρέπει επουδενί να οδηγήσει σε επαχθέστερες διαδικασίες·

3.  θεωρεί ότι μια ικανοποιητική πολυεπίπεδη διακυβέρνηση πρέπει να βασίζεται σε μια ανιούσα προσέγγιση (bottom-up), λαμβάνοντας υπόψη την ποικιλία των διοικητικών ρυθμίσεων που υφίστανται στα διάφορα κράτη μέλη· ζητεί από τα κράτη μέλη να προσδιορίσουν τα πλέον αποτελεσματικά μέσα για την εφαρμογή της διακυβέρνησης σε διάφορα επίπεδα και να βελτιώσουν τη συνεργασία τους με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές καθώς και με την κοινοτική διοίκηση προσκαλώντας, επί παραδείγματι, υπαλλήλους όλων των επιπέδων διοίκησης σε περιοδικές συναντήσεις που θα διοργανώνονται από την Επιτροπή ή με τη θέσπιση Ευρωπαϊκών Εδαφικών Συμφώνων που θα συνδέουν, σε εθελοντική βάση, τα διάφορα αρμόδια επίπεδα διακυβέρνησης·

4.  συνιστά τη συστηματοποίηση της ανάλυσης των επιπτώσεων στο χώρο μέσω της συμμετοχής, από την αρχική φάση της λήψης της πολιτικής απόφασης, των διαφόρων ενδιαφερόμενων παραγόντων προκειμένου να κατανοούνται οι οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις των κοινοτικών νομοθετικών και μη νομοθετικών προτάσεων στις περιφέρειες·

5.  τονίζει ότι η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση επιτρέπει καλύτερη εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που προσφέρει η εδαφική συνεργασία, χάρις στις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ ιδιωτών και δημόσιων παραγόντων διασυνοριακά· παροτρύνει τα κράτη μέλη που δεν το έχουν πράξει μέχρι τώρα να εγκρίνουν το συντομότερο τις αναγκαίες διατάξεις για τη συγκρότηση Ευρωπαϊκών Ομίλων Εδαφικής Συνεργασίας· συνιστά στην Επιτροπή να προαγάγει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των ΕΟΕΣ που έχουν δημιουργηθεί και όσων είναι υπό συγκρότηση, στο πλαίσιο των υφισταμένων προγραμμάτων· χαιρετίζει την ποιότητα του έργου της Επιτροπής Περιφερειών σε σχέση με τους ΕΟΕΣ και ζητεί τη χρησιμοποίηση των διαθέσιμων μέσων, ιδίως την παρακολούθηση της στρατηγικής της Λισσαβώνας και το δίκτυο ελέγχου της επικουρικότητας προκειμένου να προωθηθεί η ανταλλαγή των βέλτιστων πρακτικών μεταξύ περιφερειών και κρατών μελών με προοπτική τον από κοινού εντοπισμό και προσδιορισμό των στόχων, των αναγκαίων δράσεων σχεδιασμού, και τέλος, τη συγκριτική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της πολιτικής συνοχής·

6.  καλεί τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές να εντατικοποιήσουν τη χρήση της ολοκληρωμένης προσέγγισής τους κατά τη διάρκεια της τρέχουσας περιόδου προγραμματισμού· προτείνει να καταστεί αυτή η προσέγγιση υποχρεωτική στο πλαίσιο της μελλοντικής πολιτικής συνοχής· θεωρεί ότι στο πλαίσιο μιας ευέλικτης και ολοκληρωμένης προσέγγισης δεν πρέπει να λαμβάνονται υπόψη μόνο οι οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πτυχές της εδαφικής ανάπτυξης αλλά και να συντονίζονται επίσης τα συμφέροντα των διαφόρων εταίρων, υπό το πρίσμα των κατά τόπους χαρακτηριστικών, προκειμένου να αντιμετωπίζονται οι προκλήσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο·

7.  παροτρύνει την Επιτροπή να αναπτύξει οδηγό για δημόσιους και ιδιωτικούς παράγοντες σχετικά με το πώς εφαρμόζονται στην πράξη οι αρχές της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και η ολοκληρωμένη προσέγγιση· συνιστά να χρηματοδοτηθούν οι δράσεις που στοχεύουν στην προώθηση αυτών των δύο προσεγγίσεων στο πλαίσιο της τεχνικής συνδρομής από το ΕΤΠΑ·

8.  συνιστά να χρησιμοποιήσει η Επιτροπή Περιφερειών τις «Ημέρες ελεύθερης εισόδου του 2011» και, στο βαθμό που τώρα είναι δυνατόν, τις αντίστοιχες του 2010 ως ευκαιρία για την προαγωγή και την εμβάθυνση του διαλόγου προκειμένου να προσδιορισθούν τα πλέον κατάλληλα μέσα για την προώθηση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης· προτείνει να δημιουργηθεί και να αρχίσει να χρησιμοποιείται από το 2011 σε όλες τις περιφέρειες σε ολόκληρη την ΕΕ ένα ευρωπαϊκό σήμα της ευρωπαϊκής πολυεπίπεδης διακυβέρνησης·

9.  επισημαίνει ότι οι αποκεντρωμένοι μηχανισμοί αποτελούν βασικό παράγοντα της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης· δεδομένης της ανάγκης για απλούστευση, καλεί τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες να αναθέσουν σε τρίτους την εφαρμογή ενός τμήματος επιχειρησιακού προγράμματος, όπου κρίνεται σκόπιμο, και, συγκεκριμένα, να εκμεταλλεύονται καλύτερα τις συνολικές επιδοτήσεις· ζητεί από αυτά να λάβουν τα αναγκαία μέτρα σε σχέση με την αποκέντρωση τόσο σε νομοθετικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο προϋπολογισμού, ούτως ώστε το σύστημα πολυεπίπεδης διακυβέρνησης να μπορεί να λειτουργεί αποτελεσματικά και σε συμφωνία με τις αρχές της εταιρικής σχέσης και της προσθετικότητας· τονίζει ότι οι περιφερειακές και τοπικές αρχές, ιδιαίτερα εκείνες με νομοθετικές αρμοδιότητες, θα πρέπει να συμμετέχουν στενότερα , εφόσον είναι οι καλύτερα ενημερωμένες για τις δυνατότητες και τις ανάγκες των περιφερειών τους και θα μπορούν, κατά συνέπεια, να συμβάλλουν στην καλύτερη εφαρμογή της πολιτικής συνοχής·

10. παροτρύνει τα κράτη μέλη να διαβουλεύονται με τις αρμόδιες περιφερειακές και τοπικές αρχές και τους παράγοντες της κοινωνίας των πολιτών από τα πολύ πρώιμα διαπραγματευτικά στάδια σχετικά με τη νομοθεσία της Ένωσης και σχετικά με τα προγράμματα που αντλούν χρηματοδότηση από τα διαρθρωτικά ταμεία, ώστε να καταστεί έγκαιρα δυνατός ο διάλογος μεταξύ των διαφόρων κυβερνητικών επιπέδων· ζητεί να λαμβάνουν μέρος αυτές οι αρχές στους φορείς λήψεως αποφάσεων επί ίσοις όροις με τους εθνικούς αντιπροσώπους·

11. υπογραμμίζει ότι για την αποτελεσματική απορρόφηση των πόρων και την μεγιστοποίηση του αντικτύπου τους, είναι αναγκαία μια επαρκής διοικητική ικανότητα σε επίπεδο ΕΕ καθώς και σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο· ζητεί, για το λόγο αυτό, από την Επιτροπή να βελτιώσει τη διοικητική ικανότητα ώστε να αυξηθεί η προστιθέμενη αξία της πολιτικής συνοχής και να διασφαλισθεί η αειφορία των δράσεων, και από τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν τις δέουσες διοικητικές δομές και επαρκές ανθρώπινο δυναμικό στους τομείς της πρόσληψης, των αποδοχών, της κατάρτισης, των πόρων, των διαδικασιών της διαφάνειας και της προσβασιμότητας·

12. καλεί τα κράτη μέλη επίσης να ενισχύσουν, όπου κρίνεται σκόπιμο, το ρόλο των περιφερειακών και τοπικών αρχών στην προετοιμασία, διαχείριση και εφαρμογή του προγράμματος, καθώς και την προώθηση των πόρων που έχουν στη διάθεσή τους· συνιστά την ενσωμάτωση στην πολιτική συνοχής της τοπικής μεθοδολογίας ανάπτυξης με βάση τις κατά τόπους εταιρικές σχέσεις, ιδίως για έργα που σχετίζονται με ζητήματα αστικά, της υπαίθρου και διασυνοριακά· καλεί την Επιτροπή να ενθαρρύνει την εταιρική σχέση μεταξύ περιφερειών με παρόμοιες δυνατότητες ειδικής ανάπτυξης και να διασφαλίσει την ύπαρξη κατάλληλου πλαισίου σε επίπεδο ΕΕ για το συντονισμό της μακροπεριφερειακής συνεργασίας·

13. θεωρεί ότι οι αρχές της εταιρικής σχέσης και της συγχρηματοδότησης αυξάνουν το βαθμό ευθύνης της τοπικής αυτοδιοίκησης κατά την εφαρμογή της πολιτικής συνοχής· υπενθυμίζει την προσήλωσή του στις αρχές αυτές χρηστής διαχείρισης και ζητεί να διαφυλαχθούν παρά τον περιορισμό των δημοσίων δαπανών εξαιτίας της οικονομικής κρίσης·

14. συνιστά να ενισχυθεί η πρακτική της εταιρικής σχέσης και απευθύνει έκκληση στην Επιτροπή να διατυπώσει έναν κοινής αποδοχής ορισμό της έννοιας της εταιρικής σχέσης ως όρο για τη συγκρότηση γνήσιων εταιρικών σχέσεων με τις περιφερειακές και τις τοπικές αρχές και τους παράγοντες της κοινωνίας των πολιτών· ζητεί από την Επιτροπή να εξακριβώνει με σοβαρότητα την εφαρμογή αυτής της αρχής, αναπτύσσοντας ειδικά εργαλεία αξιολόγησης, και να διαδώσει βέλτιστες πρακτικές σε αυτό τον τομέα μέσω εργαλείων πληροφορικής· επισημαίνει ότι η εταιρική σχέση μπορεί να συμβάλει στην αποτελεσματικότητα, την επάρκεια, τη νομιμότητα και τη διαφάνεια σε όλες τις φάσεις προγραμματισμού και εκτέλεσης των Διαρθρωτικών Ταμείων και να ενισχύσει την κινητοποίηση και την οικειοποίηση σε σχέση με τα αποτελέσματα των προγραμμάτων· υπογραμμίζει το σημαντικό ρόλο του εθελοντισμού στη διαδικασία της εταιρικής σχέσης·

15. υπενθυμίζει την υποχρέωση δημόσιας διαβούλευσης με τους πολίτες μέσω των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των ΜΚΟ προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη οι προτάσεις τους, και επιμένει ότι η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών συμβάλλει στη νομιμοποίηση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων· διαπιστώνει ότι οι προσπάθειες για την εξασφάλιση της συμμετοχής του κοινού στην προπαρασκευαστική φάση των επιχειρησιακών προγραμμάτων 2007-2013 δεν είχαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα· καλεί την Επιτροπή να εντοπίσει τις ορθές πρακτικές και να διευκολύνει την εφαρμογή τους προκειμένου να σημειωθεί βελτίωση σε σχέση με τη συμμετοχή των πολιτών κατά την προσεχή περίοδο προγραμματισμού·

16. ζητεί να ενσωματωθεί η αρχή της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης σε όλες τις φάσεις σχεδιασμού και εφαρμογής της στρατηγικής της ΕΕ για το 2020, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι περιφερειακές και τοπικές αρχές, που πρέπει να την εφαρμόσουν, θα έχουν όντως την κυριότητα των αποτελεσμάτων· υπενθυμίζει στο πλαίσιο αυτό την πρόταση για «Εδαφικό Σύμφωνο Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών για την Ευρώπη του 2020» προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι περιφέρειες και οι δήμοι να συμβάλλουν στην επιτυχή υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής για το 2020·

17. συνιστά στην Επιτροπή να επανεξετάσει τις δυνατότητες εφαρμογής του πιλοτικού προγράμματος «Erasmus των αιρετών αντιπροσώπων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο» που ξεκίνησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και τούτο, με στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας των υποβαλλόμενων έργων και την επίτευξη του στόχου της αποτελεσματικότητας· καλεί την Επιτροπή να εφαρμόσει, στα πλαίσια του κονδυλίου επιχειρησιακής τεχνικής συνδρομής του ΕΤΠΑ, σύστημα κατάρτισης και κινητικότητας που θα απευθύνεται στους τοπικούς και περιφερειακούς παράγοντες που συμμετέχουν στη διαχείριση των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής, συμπεριλαμβάνοντας εταίρους εξειδικευμένους στην υλοποίηση των εννοιών της ολοκληρωμένης προσέγγισης και πολυεπίπεδης διακυβέρνησης· ζητεί, κατά συνέπεια, από την Επιτροπή να κατανείμει αποτελεσματικά τη χρηματοδότηση σε αυτές τις πρωτοβουλίες και να ενισχύσει τη δικτύωση με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, και μέσω της Επιτροπής των Περιφερειών·

18. θεωρεί ότι τα ευρωπαϊκά δίκτυα περιφερειών θα έπρεπε να διευρύνουν το πεδίο δράσης τους στον τομέα των ορθών πρακτικών σε σχέση με τη διακυβέρνηση και την εταιρική σχέση, να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στα πολιτικά και στρατηγικά διδάγματα που αποκομίστηκαν από τους προηγούμενους κύκλους προγραμμάτων και να εξασφαλίσουν την πρόσβαση του κοινού σε καίρια ενημέρωση για τις βέλτιστες πρακτικές σε όλες τις γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να συμβάλλουν στην ουσιαστική εφαρμογή των ορθών πρακτικών·

Η ενίσχυση του ρόλου της Επιτροπής στη στήριξη των περιφερειακών και τοπικών αρχών

19. πιστεύει ότι ένας ενισχυμένος ρόλος για το περιφερειακό και τοπικό επίπεδο πρέπει να αντιστοιχεί σε ενισχυμένο εποπτικό ρόλο της Επιτροπής ο οποίος θα επικεντρώνεται στον έλεγχο των συστημάτων ελέγχου αντί στα μεμονωμένα έργα· ζητεί στο πλαίσιο αυτό ένα ευρωπαϊκό σύστημα πιστοποίησης των εθνικών φορέων ελέγχου· παροτρύνει την Επιτροπή να ολοκληρώσει την έγκριση των εκθέσεων αξιολόγησης της συμμόρφωσης, ώστε να αποφευχθούν καθυστερήσεις στις πληρωμές και απώλεια πιστώσεων λόγω αποδεσμεύσεως, και να διατυπώσει πρόταση σχετικά με τον ανεκτό κίνδυνο σφάλματος πριν το 2012·

20. επαινεί τα πορίσματα της έκθεσης της Επιτροπής σχετικά με σχέδιο δράσης του Φεβρουαρίου 2010 και τις διορθωτικές και αποτρεπτικές ενέργειες που έχουν ξεκινήσει ως τώρα· καλεί την ΓΔ REGIO να συνεχίσει προς αυτή την κατεύθυνση σε όλη τη διάρκεια της περιόδου εφαρμογής, ώστε να διατηρηθεί η αρχική ορμή του σχεδίου δράσης·

21. υπογραμμίζει ότι οι ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες σε σχέση με την πολιτική συνοχής και τη διαρθρωτική πολιτική πρέπει να είναι καλύτερα συντονισμένες προκειμένου να μη θίγεται η συνοχή της περιφερειακής πολιτικής· αξιώνει, ως εκ τούτου, ενίσχυση του συντονισμού στο πλαίσιο της Επιτροπής μεταξύ της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακών Θεμάτων, που είναι αρμόδια για την πολιτική συνοχής και τη διαρθρωτική πολιτική, και των Γενικών Διευθύνσεων που είναι αρμόδιες για τις σχετικές τομεακές πρωτοβουλίες· ζητεί, έχοντας υπόψη την ενίσχυση των δικαιωμάτων των περιφερειακών και τοπικών αρχών βάσει της Συνθήκης της Λισσαβώνας, να συμμετέχουν στενότερα οι αρχές αυτές στην εκπόνηση πολιτικής σε επίπεδο Επιτροπής, προκειμένου να αυξηθεί η ευθύνη για την εκτέλεση των έργων σε επίπεδο φορέων υλοποίησης των έργων· απαιτεί εξάλλου αυξημένο επιτόπιο έλεγχο σε σχέση με τα αποτελέσματα εκ μέρους της Επιτροπής προκειμένου να αξιολογείται καλύτερα η αποτελεσματικότητα των δομών των έργων και εκείνη των δράσεων σε σχέση με τους επιδιωκόμενους στόχους·

22. καλεί την Επιτροπή να ενισχύσει την πρωτοβουλία "Train the trainers" (εκπαίδευση των εκπαιδευτών) για τις αρχές διοίκησης και πιστοποίησης· τονίζει ότι πρέπει να υπάρχει σταθερός έλεγχος για να διασφαλίζεται ότι το εκπαιδευτικό περιεχόμενο μεταφέρεται όντως στα χαμηλότερα επίπεδα με τρόπο ισορροπημένο, χωρίς να αγνοούνται οι τοπικοί παράγοντες·

23. παροτρύνει την Επιτροπή να δρομολογήσει σύντομα τη νέα διαδικτυακή πύλη στη βάση δεδομένων SFC 2007 που θα επιτρέπει άμεση πρόσβαση στις σχετικές πληροφορίες για όλους τους παράγοντες που ασχολούνται με τα διαρθρωτικά ταμεία· συνιστά να προωθήσουν και να κυκλοφορήσουν τα κράτη μέλη πληροφορίες σχετικά με αυτό το μέσο στις περιφερειακές και τοπικές αρχές καθώς και τους τελικούς δικαιούχους·

24. καλεί την Επιτροπή να θέσει σε λειτουργία πρόσθετους μηχανισμούς τεχνικής βοήθειας για να προωθήσει τη γνώση σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο σχετικά με τα προβλήματα που αφορούν την εφαρμογή, ιδίως στα κράτη μέλη, όπου, σύμφωνα με την εκ των υστέρων αξιολόγηση των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2000-2006 εκ μέρους της Επιτροπής, παρατηρήθηκαν επίμονα προβλήματα σε σχέση με τη διοικητική τους ικανότητα κατά την εφαρμογή των προγραμμάτων αυτών·

25. ζητεί μια τυποποιημένη εφαρμογή της αρχής SISA (Ενιαίες πληροφορίες, ενιαίος έλεγχος), σε όλα τα επίπεδα ελέγχου, προκειμένου να αποφεύγεται η επικάλυψη των λογιστικών ελέγχων και η υπερβολή στους ελέγχους γενικότερα· παροτρύνει την Επιτροπή να εκδώσει ένα ενιαίο εγχειρίδιο ελέγχου, το οποίο να περιλαμβάνει όλα τα κατευθυντήρια σημειώματα που έχουν συνταχθεί μέχρι στιγμής·

26. καλεί τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν περαιτέρω τα μέσα χρηματοοικονομικής τεχνικής, για να βελτιωθεί η ποιότητα των έργων και η συμμετοχή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, κυρίως ΜΜΕ, σε ευρωπαϊκά έργα· καλεί την Επιτροπή να απλοποιήσει τους κανόνες λειτουργίας αυτών των μέσων, η πολυπλοκότητα των οποίων σήμερα περιορίζει τη χρήση τους·

27. είναι πεπεισμένο ότι η συμμόρφωση με τις διαδικασίες δεν μπορεί να γίνεται εις βάρος της ποιότητας των παρεμβάσεων· ζητεί από την Επιτροπή μία πολύ πιο προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα πολιτική για το μέλλον, η οποία να εστιάζεται μάλλον στην ποιοτική απόδοση και στην ανάπτυξη στρατηγικών έργων παρά στους ελέγχους· για το σκοπό αυτό, παροτρύνει την Επιτροπή να αναπτύξει αντικειμενικούς και μετρήσιμους δείκτες, συγκρίσιμους σε όλη την Ένωση για καλύτερα συστήματα ελέγχου και αξιολόγησης και να εξετάσει περαιτέρω την ανάγκη ευελιξίας των κανόνων σε περίπτωση οικονομικών κρίσεων·

28. επισημαίνει ότι οι διαφανείς και σαφείς διαδικασίες είναι παράγοντες της χρηστής διακυβέρνησης· επαινεί τη διαρκή απλοποίηση του Δημοσιονομικού Κανονισμού και των κανονισμών των Διαρθρωτικών Ταμείων και καλεί τα κράτη μέλη να συμμορφωθούν πλήρως με τις απαιτήσεις του αναθεωρημένου Δημοσιονομικού Κανονισμού καθώς και να δημοσιοποιούν τις πληροφορίες για τους τελικούς δικαιούχους των Διαρθρωτικών Ταμείων· παροτρύνει την Επιτροπή να προτείνει κατανοητούς κανόνες, για τους οποίους δεν θα απαιτηθούν συχνές τροποποιήσεις· ζητεί μια απλούστερη διάρθρωση των ταμείων για μετά το 2013, όχι ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης αλλά ως γενική αρχή της μελλοντικής πολιτικής συνοχής, ώστε να διευκολύνεται η απορρόφηση των κονδυλίων, και συνιστά μεγαλύτερη διαφάνεια και ευελιξία στη χρήση των Ταμείων της ΕΕ ώστε να αποφεύγεται η πρόσθετη διοικητική επιβάρυνση που μπορεί να αποθαρρύνει τη συμμετοχή πιθανών εταίρων στα έργα·

29. χαιρετίζει την Έκθεση Στρατηγικής της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή των προγραμμάτων στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής του 2010 δεδομένου ότι μπορεί να τροφοδοτήσει με πολύτιμες πληροφορίες τη διαδικασία χάραξης πολιτικής· θεωρεί ότι τα ευρήματά της πρέπει επίσης να ληφθούν σοβαρά υπόψη κατά τη διαμόρφωση προτάσεων για τη βελτίωση της εφαρμογής στην πράξη των προγραμμάτων της πολιτικής Συνοχής·

30. υπενθυμίζει την δέσμευσή του σε μια ισχυρή και άρτια χρηματοδοτούμενη πολιτική συνοχής που θα εξασφαλίζει την αρμονική ανάπτυξη όλων των περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης· ζητεί να διατηρηθούν τα οικονομικά μέσα της πολιτικής αυτής και μετά το 2013 και να απορριφθεί κάθε προσπάθεια επανεθνικοποίησης·

31. καλεί την Επιτροπή να λάβει υπόψη τις αρχές της διαφοροποίησης και της αναλογικότητας σε μελλοντικούς κανονισμούς και να προσαρμόσει τις απαιτήσεις στο μέγεθος των προγραμμάτων και στο χαρακτήρα των εταίρων, ιδίως όπου συμμετέχουν μικρές κρατικές αρχές· ζητεί να χρησιμοποιούνται ευρύτερα οι συντελεστές και τα ποσά κατ’ αποκοπήν για όλα τα ταμεία, ιδίως προκειμένου για τις πάγιες δαπάνες και την τεχνική βοήθεια· ζητεί να προβλεφθούν πιο ευέλικτα κριτήρια αξιολόγησης για την ενθάρρυνση καινοτόμων έργων και μετριοπαθέστερων απαιτήσεων ελέγχου για πιλοτικά έργα· ενθαρρύνει την Επιτροπή να αναπτύξει την αρχή του "συμβολαίου εμπιστοσύνης" με τα κράτη μέλη τα οποία δεσμεύονται σε σχέση με τη χρηστή χρήση των Ταμείων και να το επιτυγχάνουν·

32. ζητεί, προκειμένου να συγκροτηθεί στο μέλλον μια φιλικότερη προς τον χρήστη πολιτική, τη βαθύτερη εναρμόνιση και ενοποίηση των κανόνων των διαρθρωτικών ταμείων, αποφεύγοντας τον κατακερματισμό ενός έργου σε διαφορετικά μέρη που θα αφορούν διαφορετικά ταμεία· συνιστά να εστιάζεται η προσοχή όχι μόνο στον βαθμό κανονικότητας των δαπανών αλλά και στην ποιότητα των παρεμβάσεων, επιπλέον δε να επικεντρώνεται η χρηματοδότηση στην ενδυνάμωση της βοήθειας στην πλευρά της διαχείρισης·

33. καλεί την Επιτροπή να υποβάλει το συντομότερο δυνατό προτάσεις κανονισμών για την επόμενη περίοδο προγραμματισμού, να εγκρίνει τον εκτελεστικό κανονισμό, να εκπονήσει τις αναγκαίες κατευθυντήριες γραμμές και να παράσχει τη δέουσα κατάρτιση εν ευθέτω χρόνω όπως επίσης να διευκολύνει τις διαπραγματευτικές διαδικασίες και την έγκριση των επιχειρησιακών προγραμμάτων προκειμένου να αποφευχθεί η οποιαδήποτε καθυστέρηση στην εφαρμογή της πολιτικής συνοχής και στην απορρόφηση των πόρων μετά το 2013·

34. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη.

  • [1]  ΕΕ L 210, 31.7.2006, σελ. 25.
  • [2]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, Ρ6_ΤΑ(2008)0492.
  • [3]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2010)0201.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Τις τελευταίες δεκαετίες η αποκέντρωση εξουσιών σε ορισμένα κράτη μέλη έχει ενισχύσει σημαντικά τις αρμοδιότητες των περιφερειακών και τοπικών αρχών στη χάραξη κοινοτικών πολιτικών.

Η ενσωμάτωση της αυτοδιοικητικής επικουρικότητας στην κοινοτική νομοθεσία μέσω της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης προκειμένου για τις πολιτικές συντρέχουσας αρμοδιότητας επιτρέπει σήμερα στην τοπική αυτοδιοίκηση να συμμετέχει βαθύτερα στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων τόσο για τον σχεδιασμό όσο και για την εφαρμογή πολιτικών, ως εταίρος με πλήρη δικαιώματα συμμετοχής στην επίτευξη των κοινοτικών στόχων.

Αυτό το σημαντικό βήμα προς τη βελτιωμένη πολυεπίπεδη διακυβέρνηση ανταποκρίνεται σε επανειλημμένα αιτήματα του Κοινοβουλίου να ενισχυθεί η συμμετοχή των αυτοδιοικητικών αρχών στο σχεδιασμό πολιτικής, με σεβασμό πάντα των διαφόρων εθνικών συνταγματικών συστημάτων.

Η αποτελεσματική εφαρμογή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πώς σχεδιάζεται η αντίστοιχη πολιτική· η συμμετοχή τοπικών και περιφερειακών αρχών και σε αυτή τη φάση -καθώς αυτές γνωρίζουν καλύτερα τις ανάγκες του τόπου και του πληθυσμού του- ισοδυναμεί με διασφάλιση καλύτερων αποτελεσμάτων σε ύστερο στάδιο.

Είναι λοιπόν σημαντικό να δοθεί έμφαση στην προ-νομοθετική φάση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και στην προστιθέμενη αξία που εξασφαλίζουν οι πολιτικές και οι βέλτιστες πρακτικές που εφαρμόζονται σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο στην ανάπτυξη των εδαφικών στρατηγικών εντός της ΕΕ.

Η πολιτική συνοχής είναι πρωτοπόρος ως προς την εφαρμογή αυτής της προσέγγισης: η περιφερειακή της διάσταση και η εφαρμογή της αρχής της εταιρικής σχέσης αντιπροσωπεύουν την προστιθέμενη αξία που προσφέρει και συμβάλλουν στη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας και της βιωσιμότητάς της.

Η Λευκή Βίβλος για την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση της Επιτροπής των Περιφερειών

Η Λευκή Βίβλος της Επιτροπής των Περιφερειών εγκαινίασε μια επίκαιρη συζήτηση σχετικά με την κοινή αντιμετώπιση αυτής της αρχής ως πρακτικού μέσου για τη λήψη αποφάσεων στο πλαίσιο των κοινοτικών πολιτικών συντρέχουσας αρμοδιότητας.

Εξετάζονται οι ακόλουθες πτυχές, προκειμένου να διαπιστωθεί πώς μπορεί να αναπτυχθεί καλύτερα η προσέγγιση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης στον τομέα της πολιτικής συνοχής:

     Και οι δύο διαστάσεις της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, τόσο η κάθετη –ήτοι η συνεργασία μεταξύ των αρχών σε διαφορετικά επίπεδα διακυβέρνησης, περιλαμβανομένων των ενδιαφερόμενων οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων– όσο και η οριζόντια –μεταξύ παραγόντων του ιδίου επιπέδου– είναι αναγκαίες προκειμένου να εξασφαλιστεί η πολυεπίπεδη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων παραγόντων και η ολοκληρωμένη προσέγγιση των επιμέρους πολιτικών.

     Ο σαφέστερος ορισμός της αρχής της εταιρικής σχέσης θα διευκόλυνε τη δημιουργία πραγματικών εταιρικών σχέσεων με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές· ειδικότερα, ο ρόλος των τοπικών αρχών και η διαβούλευση μαζί τους πρέπει να ενισχυθούν από τα πρώτα κιόλας στάδια των διαπραγματεύσεων σχετικά με τις συζητήσεις της ΕΕ. Η αρχή της εταιρικής σχέσης συχνά δεν λειτουργεί λόγω της περιορισμένης συμμετοχής των τοπικών αρχών.

     Ο διάλογος σχετικά με την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση συνδέεται άμεσα με τον διάλογο για την εδαφική συνοχή: η συμμετοχή των αυτοδιοικητικών παραγόντων στην υλοποίηση των στόχων της ΕΕ αποτελεί προϋπόθεση για την αποτελεσματική εφαρμογή της εδαφικής συνοχής. Μια Λευκή Βίβλος σχετικά με την εδαφική συνοχή, ως συνέχεια της Πράσινης Βίβλου, θα αποτελούσε έγκαιρο μέσο για τη διασάφηση του τρόπου εφαρμογής της εδαφικής συνοχής μέσω της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης στη μελλοντική περιφερειακή πολιτική και θα συνέβαλλε στον διάλογο σχετικά με την επόμενη δέσμη νομοθετικών μέτρων.

     Απαιτείται καλύτερη εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που προσφέρει η εδαφική συνεργασία, προκειμένου να προαχθεί η πολυεπίπεδη συνεργασία πέρα από τα εθνικά σύνορα. Οι διασυνοριακές περιφέρειες αντιπροσωπεύουν αναξιοποίητο ακόμα εδαφικό δυναμικό και αποτελούν χώρο σύγκλισης των πολιτικών. Επιπλέον, ο κρίσιμος ρόλος της εδαφικής συνεργασίας ως προς την υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής «ΕΕ 2020» έχει υπογραμμιστεί σε πολλές απαντήσεις που δόθηκαν κατά την πρόσφατη δημόσια διαβούλευση. Ο Ευρωπαϊκός Όμιλος Εδαφικής Συνεργασίας (ΕΟΕΣ) πρέπει να προωθηθεί ως μέσο οργάνωσης συστημάτων διασυνοριακής διακυβέρνησης και διασφάλισης της ιδιοκτησίας των διαφόρων πολιτικών σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

     Η απλούστευση των κανόνων σε κοινοτικό και εθνικό επίπεδο αποτελεί προϋπόθεση για την καλύτερη διακυβέρνηση κατά την εφαρμογή της πολιτικής συνοχής. Οι πρόσφατες τροποποιήσεις των γενικών διατάξεων και του κανονισμού ΕΤΠΑ αποτελούν σημαντικά βήματα προόδου προς αυτήν την κατεύθυνση, όμως η απλούστευση δεν πρέπει να συνδέεται απλώς με ένα προσωρινό και έκτακτο γεγονός όπως η οικονομική κρίση. Απεναντίας, θα πρέπει στο μέλλον να εμπνέει το σύνολο της νομοθεσίας που διέπει τα διαρθρωτικά ταμεία. Επίσης, τα κράτη μέλη πρέπει να απλουστεύσουν τις εθνικές τους διατάξεις, οι οποίες πολύ συχνά προσθέτουν επιπλέον διοικητικές επιβαρύνσεις τις οποίες δεν απαιτούν οι κοινοτικές διατάξεις. Ως αναγκαίο αντιστάθμισμα, πρέπει να καλλιεργηθεί ένα ισχυρότερο πνεύμα αξιολόγησης σε όλα τα επίπεδα, προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των ελέγχων και να αποφευχθούν τα σφάλματα.

Ενίσχυση του ρόλου της Επιτροπής στη στήριξη των περιφερειακών και τοπικών αρχών

Στο δεύτερο μέρος της έκθεσης θα αναλύονται οι μηχανισμοί επιμερισμένης διαχείρισης, ειδικότερα οι διάφορες αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών μελών, και θα εξετάζονται τρόποι βελτίωσης του συστήματος κατά την υλοποίηση των προγραμμάτων.

Από την έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για το 2006 προκύπτει ότι τα εφαρμοζόμενα συστήματα ελέγχου της πολιτικής συνοχής δεν υπήρξαν αρκετά αποτελεσματικά, καθώς καταγράφεται εξαιρετικά υψηλό ποσοστό σφαλμάτων (12%) στις επιστροφές δαπανών. Η ετήσια έκθεση για το 2008 επιβεβαίωσε τα στοιχεία αυτά, καθόσον το ποσοστό παράτυπων επιστροφών δαπανών διαμορφώθηκε στο 11%.

Μάλιστα, τα δεδομένα αυτά δεν αντικατοπτρίζουν πλήρως την πραγματική κατάσταση, καθόσον περιλαμβάνουν επίσης την περίοδο 2000-2006, κατά την οποία δεν ίσχυαν οι τρέχουσες απαιτήσεις ελέγχου.

Ωστόσο, ελλείψει στοιχείων τα οποία επιτρέπουν την ακριβή αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των νέων διατάξεων για την περίοδο 2007-2013, η τρέχουσα υπόθεση είναι ότι το ποσοστό σφαλμάτων κατά την εκτέλεση των διαρθρωτικών ταμείων παραμένει εξαιρετικά υψηλό και ότι πρέπει να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των συστημάτων ελέγχου.

Το σχέδιο δράσης του 2008 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τον τρόπο ενίσχυσης του εποπτικού της ρόλου περιελάμβανε σειρά ενεργειών της Επιτροπής με σκοπό τη βελτίωση της απόδοσης των ταμείων, μεταξύ των οποίων διορθωτικές παρεμβάσεις και προληπτικά μέτρα για το μέλλον.

Οι ενέργειες αυτές αναλύονται στην έκθεση και διατυπώνονται ορισμένες προκαταρτικές συστάσεις για την τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού σχετικά με τον τρόπο ενίσχυσης του καθοδηγητικού ρόλου της Επιτροπής όσον αφορά τις διαδικασίες ελέγχου και διαχείρισης καθώς και τον τρόπο ενίσχυσης του συντονιστικού ρόλου της Επιτροπής στη φάση του ελέγχου.

Άλλωστε, ένα έτος εφαρμογής του προγράμματος δεν αρκεί για την πλήρη αξιολόγηση του συνολικού αντικτύπου των πραγματοποιηθεισών ενεργειών. Ωστόσο, στις δύο ανακοινώσεις της Επιτροπής, οι οποίες εγκρίθηκαν στις 3 Φεβρουαρίου 2009 και 18 Φεβρουαρίου 2010 αντίστοιχα, σχετικά με τον αντίκτυπο του σχεδίου δράσης μπορούν ήδη να εντοπιστούν ενθαρρυντικά στοιχεία.

Η άσκηση εποπτείας από την Επιτροπή, όπως προβλέπεται επί του παρόντος, θεωρείται ανεπαρκής και δεν μπορεί να αντισταθμίσει την αναποτελεσματικότητα συστημάτων ελέγχου σε εθνικό επίπεδο καθ’ όλη τη διάρκεια της πολυετούς περιόδου. Ο ελεγκτικός ρόλος της Επιτροπής πρέπει να είναι ισχυρότερος κατά την έναρξη των προγραμμάτων, ενώ κατά τη διάρκεια της φάσης υλοποίησης πρέπει να ενισχύεται ο ρόλος των εθνικών αρχών.

Πιο συγκεκριμένα, το τρέχον σύστημα αξιολόγησης της συμμόρφωσης χρειάζεται να προσαρμοστεί κατάλληλα ώστε να διασφαλιστεί η πλήρης αποτελεσματικότητά του καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου προγραμματισμού. Το εγχείρημα αυτό δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, γεγονός που ενδέχεται να οδηγήσει σε καθυστερήσεις πληρωμών και συνακόλουθη απώλεια πόρων λόγω αυτόματης αποδέσμευσης.

Ο έλεγχος κατά την εφαρμογή πρέπει να βελτιωθεί μέσω της δυναμικής ενίσχυσης των ad hoc ελέγχων και της αυξημένης υποστήριξης των πρωτοβάθμιων ελέγχων που διενεργούν οι Διαχειριστικές Αρχές, έτσι ώστε να διορθώνονται εγκαίρως οι παρατυπίες και να μειώνεται το συνολικό ποσοστό σφαλμάτων. Η παρεχόμενη από την Επιτροπή κατάρτιση και καθοδήγηση πρέπει να εστιάζεται περισσότερο σε αυτό το επίπεδο, στο οποίο εμφανίζεται το υψηλότερο ποσοστό σφαλμάτων, και ειδικότερα στους τομείς εκείνους –μη επιλέξιμες δαπάνες και δημόσιες προμήθειες– στους οποίους εντοπίζεται το υψηλότερο ποσοστό παρατυπιών.

Τα σφάλματα αυτά οφείλονται εν μέρει στο γεγονός ότι τα διαρθρωτικά ταμεία διέπονται από υπερβολικά σύνθετους κανόνες. Το σύστημα επιμερισμένης διαχείρισης που χαρακτηρίζει την πολιτική συνοχής συνεπάγεται υψηλό βαθμό πολυπλοκότητας ως προς την ερμηνεία και εφαρμογή των κανόνων ενόψει του μεγάλου αριθμού των εμπλεκόμενων παραγόντων. Αυτή είναι η πραγματική προστιθέμενη αξία των διαρθρωτικών ταμείων, αν και εμπεριέχει μεγαλύτερο κίνδυνο σφάλματος.

Συνεπώς, οι κανόνες πρέπει να απλουστευθούν έτσι ώστε να διασφαλιστεί η εφαρμογή πιο φιλικών για τον χρήστη διαδικασιών και να μην αποθαρρύνεται η συμμετοχή δυνητικών δικαιούχων στα προγράμματα.

Συγχρόνως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να ενδυναμώσει τον ρόλο της ως οδηγού γνώσεων προς τα χαμηλότερα επίπεδα διακυβέρνησης με την ανάληψη τόσο κανονιστικών όσο και μη κανονιστικών πρωτοβουλιών – ορισμένες από τις οποίες έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή και πρέπει να ενισχυθούν.

Πρέπει να διασφαλιστεί η αύξηση των επενδύσεων, υπό μορφή χρηματοδοτικής συνδρομής αλλά και κατάρτισης, προς τις εθνικές και περιφερειακές διοικήσεις, με σκοπό τη βελτίωση των δυνατοτήτων και της γνώσης των κανόνων από τις αρχές που αναλαμβάνουν τη διαχείριση των προγραμμάτων. Ιδίως στα νέα κράτη μέλη, όπου αυτή η πρακτική είναι ακόμη νέα, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις επενδύσεις για την οικοδόμηση θεσμικών ικανοτήτων.

Έτσι θα καταστεί δυνατή σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα η συμμετοχή περισσότερων αυτοδιοικητικών αρχών στη διαχείριση και τον έλεγχο των προγραμμάτων, ενώ η Επιτροπή θα αναλάβει μάλλον ενισχυμένο ρόλο συντονισμού.

Εκτός των μέτρων που υλοποιούνται μέσω του σχεδίου δράσης, πρέπει να δοθεί έμφαση και σε άλλες πρωτοβουλίες:

πρέπει να ενισχυθεί η συνδρομή που παρέχει η Επιτροπή στις Διαχειριστικές Αρχές –δεδομένου ότι τα περισσότερα σφάλματα εμφανίζονται σε επίπεδο πρωτοβάθμιου ελέγχου– μέσω εστιασμένων εργαστηρίων, καθοδηγητικών σημειωμάτων, κυκλοφορίας βέλτιστων πρακτικών και κατάρτισης αξιωματούχων αρμόδιων για τη διαχείριση· απαιτείται δε διαρκής παρακολούθηση της πραγματικής μεταφοράς των μέτρων κατάρτισης που αφορούν τις Διαχειριστικές Αρχές, προκειμένου να εξακριβώνεται η μεταβίβαση των γνώσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στο τοπικό επίπεδο·

πρέπει να διασφαλιστεί ο καλύτερος συντονισμός μεταξύ των υφιστάμενων επιπέδων ελέγχου, προκειμένου να αποφεύγονται η επικάλυψη των λογιστικών ελέγχων και η υπερβολή στους ελέγχους γενικότερα· μακροπρόθεσμα, ο βελτιωμένος αυτός συντονισμός θα αποδεσμεύσει πόρους στο εσωτερικό της Επιτροπής, οι οποίοι θα μπορούν έτσι να διατίθενται σε μεγαλύτερο βαθμό για την προώθηση της συνδρομής προς τη συνιστώσα της διαχείρισης·

η νέα πύλη στην υπάρχουσα βάση δεδομένων SFC2007 πρέπει να καταστεί επειγόντως λειτουργική, διότι θα επιτρέπει την άμεση πρόσβαση σε σχετικές πληροφορίες προς όλους τους παράγοντες που ασχολούνται με τα διαρθρωτικά ταμεία·

πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω οι δυνατότητες των μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής, έτσι ώστε να καταστεί δυνατή αντιστοίχως και η ανάπτυξη ποιοτικών στρατηγικών έργων και η συμμετοχή ιδιωτικών φορέων, ιδίως ΜΜΕ, και κεφαλαίων στα ευρωπαϊκά έργα· η σημερινή υποχρησιμοποίησή τους λόγω της υπερβολικής τους πολυπλοκότητας καθιστά κατεπείγουσα τη συζήτηση σχετικά με τη διαχείρισή τους·

η βελτίωση της συνεκτικότητας των κανόνων που διέπουν τα διάφορα ταμεία σε κοινοτικό επίπεδο θα επιτρέψει την εφαρμογή μιας πιο ολοκληρωμένης προσέγγισης.

***

Ορισμένα διορθωτικά μέτρα πρέπει να εφαρμοστούν αμέσως, έτσι ώστε να προσφέρουν αποτελέσματα ήδη από την τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού. Ορισμένα άλλα πρέπει να αντιμετωπιστούν σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα ως αποτέλεσμα μιας συζήτησης υψηλού πολιτικού περιεχομένου σχετικά με την πολιτική συνοχής μετά το 2013.

Ιδίως το έργο της απλούστευσης, το οποίο ξεκίνησε το 2007 από την επιχειρησιακή ομάδα της Επιτροπής, πρέπει να εστιαστεί, αφενός, σε συστάσεις για τη βελτίωση των πρακτικών κατά την τρέχουσα περίοδο εφαρμογής, αφετέρου, στη διατύπωση περαιτέρω προτάσεων για την απλούστευση της λειτουργίας της πολιτικής συνοχής: η απλούστευση θα καταστεί οριζόντια και σταθερή αρχή, η οποία θα εμπνέει τη συνολική φιλοσοφία της μελλοντικής πολιτικής συνοχής.

Απαιτείται σοβαρή μελέτη των τρόπων βελτίωσης της διακυβέρνησης και, ως εκ τούτου, της αποτελεσματικότητας του συστήματος διάθεσης των διαρθρωτικών ταμείων την περίοδο μετά το 2013. Αυτή η πτυχή πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη στις συζητήσεις στους κόλπους της ομάδας υψηλού επιπέδου για το μέλλον της πολιτικής συνοχής, το δε Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να μετέχει ενεργά σε αυτόν τον διάλογο.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης

28.9.2010

 

 

 

Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας

+:

–:

0:

35

0

0

Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία

François Alfonsi, Luís Paulo Alves, Sophie Auconie, Catherine Bearder, Jean-Paul Besset, Victor Boştinaru, Zuzana Brzobohatá, John Bufton, Salvatore Caronna, Ricardo Cortés Lastra, Francesco De Angelis, Tamás Deutsch, Rosa Estaràs Ferragut, Elie Hoarau, Danuta Maria Hübner, Seán Kelly, Constanze Angela Krehl, Ramona Nicole Mănescu, Riikka Manner, Iosif Matula, Wojciech Michał Olejniczak, Markus Pieper, Tomasz Piotr Poręba, Monika Smolková, Michael Theurer, Lambert van Nistelrooij, Oldřich Vlasák, Kerstin Westphal, Joachim Zeller, Γεώργιος Σταυρακάκης, Евгени Кирилов, Филиз Хакъева Хюсменова

Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία

Jan Březina, Leonidas Donskis, Aldo Patriciello, Maurice Ponga, Heide Rühle, Elisabeth Schroedter