ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με τα κρατικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα στην ψηφιακή εποχή: το μέλλον του διττού συστήματος

11.10.2010 - (2010/2028(INI))

Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας
Εισηγητής: Ivo Belet

Διαδικασία : 2010/2028(INI)
Διαδρομή στην ολομέλεια
Διαδρομή του εγγράφου :  
A7-0286/2010
Κείμενα που κατατέθηκαν :
A7-0286/2010
Κείμενα που εγκρίθηκαν :

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με τα κρατικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα στην ψηφιακή εποχή: το μέλλον του διττού συστήματος

(2010/2028(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–    έχοντας υπόψη τα άρθρα 14 και 106, παράγραφος 2, της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση,

–    έχοντας υπόψη το Πρωτόκολλο αριθ. 29 της ΣΕΕ για το σύστημα δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στα κράτη μέλη[1],

–    έχοντας υπόψη το άρθρο 11, παράγραφος 2, του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης[2],

–    έχοντας υπόψη την οδηγία αριθ. 2010/13/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 10ης Μαρτίου 2010, για τον συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την παροχή υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων (οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων)[3],

–    έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 19ης Σεπτεμβρίου 1996 σχετικά με το ρόλο των δημόσιων τηλεοπτικών υπηρεσιών σε μια κοινωνία πολυμέσων[4],

–    έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 25ης Σεπτεμβρίου 2008 σχετικά με τη συγκέντρωση και την πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση[5],

–    έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 16ης Δεκεμβρίου 2008 σχετικά με τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας στον ψηφιακό κόσμο[6],

–    έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 2ας Ιουλίου 2009 σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις στη δημόσια ραδιοτηλεόραση[7],

–    έχοντας υπόψη το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής σχετικά με τον πλουραλισμό στα μέσα ενημέρωσης των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (SEC(2007)0032),

–    έχοντας υπόψη τη σύσταση αριθ. R (96) 10, της 11ης Σεπτεμβρίου 1996, της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τα κράτη μέλη σχετικά με την εγγύηση της ανεξαρτησίας της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης,

–    έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Συμβουλίου και των εκπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών, που συνήλθαν στο πλαίσιο του Συμβουλίου της 25ης Ιανουαρίου 1999, σχετικά με τις δημόσιες ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες[8],

–    έχοντας υπόψη τη σύσταση αριθ. CM/Rec(2007)2, της 31ης Ιανουαρίου 2007, της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τα κράτη μέλη σχετικά με τον πλουραλισμό των οπτικοακουστικών μέσων και την ποικιλομορφία του περιεχομένου των οπτικοακουστικών μέσων,

–    έχοντας υπόψη τη σύσταση αριθ. CM/Rec(2007)3, της 31ης Ιανουαρίου 2007, της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τα κράτη μέλη σχετικά με την αποστολή των μέσων ενημέρωσης δημόσιας υπηρεσίας στην κοινωνία της πληροφορίας,

–    έχοντας υπόψη τη σύσταση αριθ. 1878 (2009), της 25ης Ιουνίου 2009, της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τη χρηματοδότηση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης,

–    έχοντας υπόψη τη δήλωση της 27ης Σεπτεμβρίου 2006 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την εγγύηση της ανεξαρτησίας της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στα κράτη μέλη,

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού,

–   έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας (A7‑0286/2010),

A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η δημοκρατικότητα της Ευρωπαϊκής κοινωνίας, η συμμετοχή των πολιτών στις δημόσιες συζητήσεις και η πρόσβαση σε πληροφορίες στον ψηφιακό κόσμο εξαρτώνται από την ύπαρξη δραστήριου και ανταγωνιστικού τομέα οπτικοακουστικών μέσων και εγγράφου τύπου,

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες αποτελούν μια από τις σημαντικότερες πηγές πληροφόρησης των πολιτών στα κράτη μέλη της ΕΕ, και ότι ως εκ τούτου είναι σημαντικός παράγοντας διαμόρφωσης των αξιών και των απόψεων των ανθρώπων,

Γ.   λαμβάνοντας υπόψη ότι τόσο οι δημόσιες όσο και οι ιδιωτικές ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες έχουν καίριο ρόλο να διαδραματίσουν σε σχέση με την ευρωπαϊκή οπτικοακουστική παραγωγή, στην πολιτιστική πολυμορφία και ταυτότητα, στον πλουραλισμό, στην κοινωνική συνοχή, στην προώθηση των θεμελιωδών ελευθεριών και στη λειτουργία της δημοκρατίας,

Δ.   λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δημόσιες ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες διαδραματίζουν πρωτοποριακό ρόλο παρέχοντας κίνητρα και κάνοντας χρήση των τεχνολογικών εξελίξεων για να προσφέρουν το περιεχόμενό τους στο κοινό μέσω καινοτόμων μέσων ενημέρωσης και τεχνικών διανομής,

Ε.   λαμβάνοντας υπόψη ότι το οπτικοακουστικό πεδίο στην ΕΕ είναι μοναδικό και χαρακτηρίζεται από το αποκληθέν ‘διττό σύστημα’ που βασίζεται σε πραγματική ισορροπία μεταξύ δημόσιων και εμπορικών ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών,

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα αποτελεσματικό διττό σύστημα, με πραγματική ισορροπία μεταξύ δημόσιας υπηρεσίας και ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών είναι προς το γενικό συμφέρον,

Ζ.   λαμβάνοντας υπόψη ότι η συνύπαρξη δημόσιων υπηρεσιών και εμπορικών ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών έχει εξασφαλίσει ευρύ φάσμα προγραμμάτων, προς όφελος όλων των πολιτών της ΕΕ, και συμβάλλει στον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης, στην πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία, στον εκδοτικό ανταγωνισμό (από απόψεως ποιότητας και ποικιλίας του περιεχομένου) και στην ελευθερία της έκφρασης,

Η.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στον ρόλο του διττού συστήματος ως συμβολή στην παραγωγή και τη διάδοση του περιεχομένου της ΕΕ,

Θ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αλλαγές του οπτικοακουστικού πεδίου τα τελευταία έτη, με την ανάπτυξη των ψηφιακών τεχνολογιών, τις εξειδικευμένες πλατφόρμες πληρωμής και τους νέους επιγραμμικούς παράγοντες, έχουν ασκήσει αντίκτυπο στο παραδοσιακό διττό σύστημα ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών και στον εκδοτικό ανταγωνισμό (από απόψεως ποιότητας και ποικιλίας του περιεχομένου) αναγκάζοντας τους δημόσιους και ιδιωτικούς σταθμούς να διαφοροποιήσουν τις δραστηριότητές τους και να εξετάσουν νέες πλατφόρμες διανομής,

Ι.    λαμβάνοντας υπόψη ότι η διάδοση των νέων τεχνολογιών έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι Ευρωπαίοι πολίτες αποκτούν πρόσβαση στην ενημέρωση και την πληροφορία,

ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα παραδοσιακά σύνορα του τομέα της ενημέρωσης δεν ισχύουν πλέον στο επιγραμμικό περιβάλλον, δεδομένου ότι τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης δεν μπορούν να επιβιώσουν αν δεν επεκταθούν σε νέες πλατφόρμες (όπως υπηρεσίες SMS, ιστοσελίδες και εφαρμογές για έξυπνα τηλέφωνα), σύμφωνα με τους στόχους του ψηφιακού θεματολογίου της ΕΕ,

ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εφημερίδες και τα περιοδικά αποτελούν, και πρέπει να συνεχίσουν να είναι, ουσιώδη στοιχεία ενός πλουραλιστικού και ποικιλόμορφου ευρωπαϊκού τομέα ενημέρωσης,

ΙΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πάροχοι υπηρεσιών τηλεφωνίας και διαδικτύου, καθώς και οι μηχανές αναζήτησης, διαδραματίζουν όλο και σημαντικότερο ρόλο στο νέο περιβάλλον των μέσων ενημέρωσης,

ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι στην ψηφιακή εποχή – η οποία χαρακτηρίζεται από αυξημένη επιλογή για τους καταναλωτές, αλλά επίσης από τον κίνδυνο κατακερματισμού του κοινού, από την αύξηση της συγκέντρωσης των μέσων ενημέρωσης, την αύξηση του αριθμού των κάθετα ολοκληρωμένων επιχειρήσεων μέσων ενημέρωσης, και τη στροφή προς τις συνδρομητικές υπηρεσίες και την κρυπτογράφηση – οι δημόσιες ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες βοηθούν, και πρέπει να βοηθούν, στη διατήρηση μιας δημόσιας σφαίρας, παρέχοντας προγράμματα με υψηλή ποιότητα και κοινωνική χρησιμότητα, καθώς και αντικειμενική πληροφόρηση,

ΙΕ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι σε ορισμένα κράτη μέλη οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί δεν έχουν ακόμη εδραιωθεί κοινωνικά ούτε διαθέτουν επαρκείς πόρους,

ΙΣΤ.λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί ορισμένων κρατών μελών αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα που θέτουν σε κίνδυνο την πολιτική τους ανεξαρτησία, τη βιωσιμότητά τους, αλλά ακόμα και την οικονομική τους βάση, πράγμα που αποτελεί άμεση απειλή για αυτή καθεαυτή την ύπαρξη του διττού συστήματος,

ΙΖ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η εμπορική τηλεόραση γνώρισε τελευταία οικονομικές δυσχέρειες εξαιτίας της μείωσης των διαφημίσεων,

ΙΗ. λαμβάνοντας υπόψη ότι εμπίπτει στην αποκλειστική αρμοδιότητα των κρατών μελών ο ορισμός της αποστολής της δημόσιας υπηρεσίας και η πρόβλεψη της χρηματοδότησης των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών, σύμφωνα με τις αρχές του Πρωτοκόλλου του Άμστερνταμ,

ΙΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δημόσιες υπηρεσίες ενημέρωσης χρειάζονται επαρκή δημόσια χρηματοδότηση, συμμετοχή σε συναφείς νέες τεχνολογίες και πλατφόρμες και ένα σταθερό και προβλέψιμο ρυθμιστικό περιβάλλον, ώστε να μπορούν να πληρούν τα καθήκοντά τους προσφέροντας πολιτιστικό και ειδησεογραφικό περιεχόμενο υψηλού επιπέδου και να αναπτύσσουν ρητά υπό την ιδιότητά τους αυτή την ικανότητα χρήσης των επικοινωνιακών μέσων προς όφελος του κοινού,

Κ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα δημόσια ραδιοτηλεοπτικά μέσα μπορούν να βελτιωθούν μέσω της ανταλλαγής εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών,

ΚΑ.    λαμβάνοντας υπόψη ότι ο σεβασμός των ευρωπαϊκών προτύπων της ελευθερίας της έκφρασης, του πλουραλισμού των μέσων ενημέρωσης και της ανεξαρτησίας, της αποστολής και της χρηματοδότησης των δημόσιων υπηρεσιών ενημέρωσης πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για όλα τα κράτη μέλη,

ΚΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ δεν διαθέτει επί του παρόντος τα κατάλληλα μέσα για να παρακολουθεί και αντιδρά σε απειλές κατά των δημόσιων μέσων ενημέρωσης και του διττού συστήματος στα κράτη μέλη ή σε συγκεκριμένες περιοχές της ΕΕ,

1.   επιβεβαιώνει την προσήλωσή του στο διττό σύστημα ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών, στα πλαίσια του οποίου τα ιδιωτικά και δημόσια μέσα ενημέρωσης παίζουν καθένα το ρόλο του, ανεξάρτητα από πολιτικές και οικονομικές πιέσεις, και ζητεί η πρόσβαση σε ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές ανωτάτου επιπέδου να διασφαλίζεται ανεξαρτήτως της αγοραστικής ικανότητας των καταναλωτών και των χρηστών·

2.   τονίζει ιδιαίτερα το θεμελιώδη ρόλο ενός γνήσια ισορροπημένου ευρωπαϊκού διττού συστήματος για την προαγωγή της δημοκρατίας, της κοινωνικής συνοχής και της ενσωμάτωσης, καθώς και για την προστασία και προώθηση του πλουραλισμού των μέσων ενημέρωσης, της παιδείας των μέσων ενημέρωσης, της πολιτιστικής και γλωσσικής ποικιλομορφίας και της συμμόρφωσης με τα ευρωπαϊκά πρότυπα όσον αφορά την ελευθεροτυπία·

3.   διαπιστώνει ότι η συνύπαρξη των δημόσιων και ιδιωτικών μέσων ενημέρωσης συνέβαλε σημαντικά στην καινοτομία και τη διαφοροποίηση από πλευράς περιεχομένου και είχε θετικές επιπτώσεις στην ποιότητα·

4.   τονίζει εκ νέου την ανάγκη διατήρησης μιας δημόσιας ραδιοτηλεοπτικής υπηρεσίας ισχυρής και ζωντανής, προσαρμόζοντάς την ταυτόχρονα στις απαιτήσεις της ψηφιακής εποχής και επιμένει στη λήψη συγκεκριμένων μέτρων για την υλοποίηση του στόχου αυτού·

5.   επισημαίνει στο πλαίσιο αυτό ότι στην ψηφιακή εποχή τα κρατικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα έχουν την ειδική αποστολή να καλλιεργήσουν μια δημόσια σφαίρα, καθιστώντας το υψηλής ποιότητας και δημοσίου συμφέροντος περιεχόμενο των μέσων ενημέρωσης οικουμενικά προσπελάσιμο από όλες τις σχετικές πλατφόρμες·

6.   καλεί τα κράτη μέλη να προβλέψουν επαρκείς πόρους προκειμένου να μπορέσουν οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί να ενταχθούν στις νέες ψηφιακές τεχνολογίες και να εξασφαλίσουν τα οφέλη από τις σύγχρονες οπτικοακουστικές υπηρεσίες για το ευρύ κοινό·

7.   καλεί σχετικά τους δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς να προσαρμόσουν τη δομής τους εις τρόπον ώστε να προσφέρουν ελκυστικό και ποιοτικό περιεχόμενο προκειμένου να προσεγγίσουν τους νέους που χρησιμοποιούν τα μέσα ενημέρωσης σχεδόν αποκλειστικά από το διαδίκτυο·

8.   καλεί τα κράτη μέλη να καταπολεμήσουν το ψηφιακό χάσμα -πχ μεταξύ πόλης και υπαίθρου- και να εξασφαλίσουν την πρόσβαση όλων και από όλες τις περιοχές στο ψηφιακό περιβάλλον, γεγονός που θα επιτρέψει την ισότιμη πρόσβαση στα κρατικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα·

9.   ζητεί από τα κράτη μέλη να εξετάσουν τη δυνατότητα παροχής διευκολύνσεων στους καταναλωτές σε σχέση με τη μετάβαση από το αναλογικό σύστημα τηλεοπτικής μετάδοσης στο ψηφιακό·

10. παροτρύνει τα κράτη μέλη να ορίσουν την αποστολή των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών, ούτως ώστε να μπορέσουν να διατηρήσουν τη διαφορετικότητά τους μέσω της δέσμευσής τους υπέρ της πρωτότυπης οπτικοακουστικής παραγωγής και υψηλής ποιότητας προγραμματισμού και δημοσιογραφίας, ανεξαρτήτως εμπορικών σκοπιμοτήτων ή πολιτικής επιρροής, που είναι και το στοιχείο που τους διαφοροποιεί· επισημαίνει ότι η αποστολή αυτή πρέπει να οριστεί όσο το δυνατόν ακριβέστερα, αλλά λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την αυτονομία των οργανισμών όσον αφορά την κατάρτιση του προγράμματος·

11. υπενθυμίζει ότι, βάσει της αρχής της τεχνολογικής ουδετερότητας, οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί, εντός των πλαισίων της αποστολής τους, πρέπει να μπορούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, συμπεριλαμβανομένων νέων υπηρεσιών, σε όλες τις πλατφόρμες·

12. επιμένει ότι η έλλειψη νομικών διατάξεων σε ορισμένα κράτη μέλη σχετικά με τις δραστηριότητες δημόσιας ραδιοτηλεοπτικής υπηρεσίας στο διαδίκτυο ενδέχεται να επιδράσει στην ικανότητα του κλάδου να επεκταθεί σε νέες πλατφόρμες·

13. υπενθυμίζει ότι οι επίγειες ραδιοτηλεοπτικές πλατφόρμες, οι οποίες βασίζονται σε ανοικτά πρότυπα που επιτρέπουν τη διαλειτουργικότητα, διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στο διττό ραδιοτηλεοπτικό σύστημα και είναι ιδανικές για να παρέχουν στους χρήστες δωρεάν, ευκόλως προσβάσιμες υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων οι οποίες μπορούν να προσαρμόζονται καλύτερα στον κατακερματισμό των τοπικών αγορών και, άρα, να ανταποκρίνονται στις τοπικές πολιτισμικές και κοινωνικές προσδοκίες·

14. λαμβάνει γνώση της ανακοινώσεως της Επιτροπής για τις ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες του Ιουλίου 2009[9] που αναγνωρίζει στους δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς το δικαίωμα να είναι παρόντες σε όλες τις σχετικές πλατφόρμες διανομής και επιβεβαιώνει την αρμοδιότητα των κρατών μελών να καθορίζουν την εντολή, τη χρηματοδότηση και την οργάνωση των δημοσίων υπηρεσιών ραδιοτηλεοπτικών μεταδόσεων ενώ, παράλληλα, αναγνωρίζει την αρμοδιότητα της Επιτροπής σε ό,τι αφορά τον έλεγχο των πρόδηλων σφαλμάτων και καλεί τα κράτη μέλη να διατηρήσουν την ισορροπία μεταξύ των προσφερόμενων ψηφιακών υπηρεσιών ενημέρωσης, να διασφαλίσουν συνθήκες δίκαιου ανταγωνισμού μεταξύ των δημοσίων ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών και των ιδιωτικών μέσων ενημέρωσης, επιτρέποντας έτσι τη διατήρηση δραστήριου τοπίου ενημέρωσης στο επιγραμμικό περιβάλλον·

15. εκφράζει την ικανοποίησή του για την αναγνώριση της αρχής της τεχνολογικής ουδετερότητας και της ανάγκης σεβασμού της εκδοτικής ανεξαρτησίας των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την ανάγκη τους για σταθερή και εξασφαλισμένη χρηματοδότηση·

16. επισημαίνει ωστόσο το τεράστιο κόστος των (υφισταμένων) προληπτικών ελέγχων και τονίζει ότι τάσσεται υπέρ των αναλογικών αξιολογήσεων·

17. υπενθυμίζει τη σημασία των συστάσεων και δηλώσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης, που έχουν γίνει δεκτές από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και που θεσπίζουν ευρωπαϊκά πρότυπα όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης, την ελευθεροτυπία, τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης και την ανεξαρτησία, οργάνωση, αποστολή και χρηματοδότηση των μέσων ενημέρωσης δημόσιας υπηρεσίας, ιδίως στην κοινωνία της πληροφορίας, διασφαλίζοντας έτσι την αξιοπιστία των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών·

18. υπενθυμίζει στα κράτη μέλη τις δεσμεύσεις τους υπέρ αυτών των ευρωπαϊκών προτύπων και τα παροτρύνει να προσφέρουν δέουσα, ανάλογη και σταθερή χρηματοδότηση των μέσων ενημέρωσης δημόσιας υπηρεσίας ώστε να μπορούν να εκπληρώσουν την αποστολή τους, να εξασφαλίσουν την πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία τους, και να συμβάλουν σε μια κοινωνία της πληροφορίας και της γνώσης χωρίς αποκλεισμούς, με αντιπροσωπευτικά και υψηλής ποιότητας μέσα ενημέρωσης που να είναι διαθέσιμα σε όλους·

19. ζητεί από την Επιτροπή να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές σε διάφορα επίπεδα (εθνικές αρχές αρμόδιες για τα μέσα ενημέρωσης, ενδιαφερόμενοι φορείς, διαχειριστές δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων, ανεξάρτητοι ρυθμιστικοί φορείς και εκπρόσωποι τηλεθεατών και καταναλωτών)·

20. καλεί τα κράτη μέλη να εντείνουν τη συνεργασία μεταξύ εθνικών ρυθμιστικών αρχών στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Ρυθμιστικών Αρχών (EPRA) και να επιταχύνουν την ανταλλαγή εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών σε ό,τι αφορά τα αντίστοιχα εθνικά ραδιοτηλεοπτικά συστήματά τους·

21. υπενθυμίζει στα κράτη μέλη ότι τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών πρέπει να διορίζονται με βάση τα προσόντα τους και την εξοικείωσή τους με τον τομέα των μέσων ενημέρωσης·

22. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να δώσουν εντολή, συνοδευόμενη από τους απαραίτητους πόρους, στο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο του Οπτικοακουστικού Τομέα, να συγκεντρώνει δεδομένα και να ερευνά τον τρόπο με τον οποίο τηρούν τα κράτη μέλη τα πρότυπα αυτά, έτσι ώστε να εξετάζει κατά πόσο τα εν λόγω πρότυπα έχουν επιτύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα, και ζητεί επιμόνως να θεωρούνται τα κράτη μέλη υπόλογα για τη μη εκπλήρωση των δεσμεύσεων αυτών·

23. καλεί την Επιτροπή να δώσει μεγαλύτερη προτεραιότητα στο διττό σύστημα ως μέρος του κεκτημένου της ΕΕ κατά τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις και ζητεί επιμόνως να παρακολουθείται η πρόοδος των υποψηφίων κρατών μελών επί του θέματος αυτού·

24. καλεί επίσης τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν ικανοποιητικά το ζήτημα της υποχρηματοδότησης των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών· και τούτο ιδιαίτερα με σκοπό την εκπλήρωση της συγκεκριμένης αποστολής των δημόσιων μέσων στα οποία πρέπει να έχει πρόσβαση ο μεγαλύτερος δυνατός αριθμός ακροατών και τηλεθεατών στο επίπεδο του συνόλου των νέων μέσων επικοινωνίας·

25. επισημαίνει ότι η διαφάνεια της ιδιοκτησίας ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών δεν εξασφαλίζεται σε όλα τα κράτη μέλη και καλεί την Επιτροπή να παρακολουθεί και υποστηρίζει την πρόοδο επί του θέματος·

26. ζητεί από τα κράτη μέλη να σταματήσουν τις πολιτικές παρεμβάσεις όσον αφορά το περιεχόμενο των υπηρεσιών που προσφέρουν οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί·

27. χαιρετίζει τα συμπεράσματα της ανεξάρτητης μελέτης που εκπονήθηκε κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής σχετικά με τον προσδιορισμό δεικτών μέτρησης του πλουραλισμού των μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ·

28. ενθαρρύνει την υλοποίηση Παρατηρητηρίου για τον Πλουραλισμό των Μέσων Ενημέρωσης, το οποίο είναι αποτελεσματικό εργαλείο για τη διάγνωση απειλών σε βάρος του πλουραλισμού των μέσων ενημέρωσης·

29. υπενθυμίζει τα χρηματοπιστωτικά μέσα που προσφέρει η ΕΤΕ, και ενθαρρύνει τους δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες να υποβάλουν αίτηση δανείου με ευνοϊκούς όρους από την ΕΤΕ για την ανανέωση της υποδομής τους, ιδίως σε σχέση με την ψηφιοποίηση και την καινοτομία·

30. ενθαρρύνει τους ενδιαφερομένους να εντείνουν τη συνεργασία με στόχο τη διασφάλιση του διττού συστήματος και, ειδικότερα, ενθαρρύνει τους δημόσιους και ιδιωτικούς ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς να συνεργαστούν μεταξύ τους καθώς και με εκδότες για τον μερισμό του περιεχομένου και για καινοτόμα σχέδια και να εξεύρουν τρόπους για συμπράξεις·

31. καλεί την Επιτροπή να αναλάβει πρωτοβουλία με συμμετοχή διαφόρων παραγόντων των μέσων ενημέρωσης, με στόχο να εντοπιστούν ενδεχόμενοι τομείς συνεργασίας, να διευκολυνθούν οι ανταλλαγές βέλτιστων πρακτικών και να αντιμετωπιστούν σχετικά ζητήματα·

32. υπενθυμίζει στο πλαίσιο αυτό ότι τα τοπικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα, ιδίως στις μικρές κοινότητες, αντιμετωπίζουν δυσκολίες από πλευράς μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης (πχ σε σχέση με τη διαφήμιση)· θεωρεί ότι οι νέες δυνατότητες που προσφέρει η ψηφιοποίηση μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο αυτό προκειμένου να εξασφαλισθεί η ραδιοτηλεοπτική μετάδοση σε κλίμακα περιφέρειας που να καλύπτει ευρύτερη περιοχή·

33. ενθαρρύνει την Επιτροπή αφενός να προσαρμόσει τα θέματα περί δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στη νέα ψηφιακή εποχή επιτρέποντας στους φορείς ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης να συνεχίσουν να προσφέρουν ευρύ φάσμα ποιοτικού ευρωπαϊκού περιεχομένου και να μελετήσει ειδικότερα τρόπους για τη διευκόλυνση της επαναχρησιμοποίησης αρχειακού περιεχομένου και εφαρμογής επεκτεταμένων συστημάτων αδειών καθώς και απλών μονοαπευθυντικών συστημάτων για την εκκαθάριση δικαιωμάτων·

34. αναμένει την εκπόνηση έκθεσης σχετικά με τις διατάξεις της οδηγίας περί υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων ενημέρωσης, σε σχέση με το χρόνο που αφιερώνεται στη μετάδοση ευρωπαϊκών έργων, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ορισμένα κράτη μέλη δεν έχουν ακόμη λάβει μέτρα από αυτή την άποψη·

35. καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει ώστε οι συναθροιστές περιεχομένου να συμμορφώνονται με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, και να εξετάσει τρόπους με τους οποίους οι μηχανές αναζήτησης και οι πάροχοι υπηρεσιών Διαδικτύου θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στη χρηματοδότηση της δημιουργίας περιεχομένου·

36. υπογραμμίζει τη σημασία της εκπαίδευσης στα μέσα ενημέρωσης για την υπεύθυνη χρήση των υπηρεσιών που προσφέρουν οι συναθροιστές περιεχομένου·

37. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και την Επιτροπή, καθώς και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Οι ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες αποτελούν μοναδικό τομέα. Επηρεάζουν τις αξίες και απόψεις των ανθρώπων και εξακολουθούν να αποτελούν τη βασική πηγή πληροφοριών για τους περισσότερους πολίτες της ΕΕ. Επομένως, έχουν ειδική σημασία για την προστασία και προαγωγή των θεμελιωδών ελευθεριών και της δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής συνοχής.

1. Το διττό σύστημα μέρος του κεκτημένου της ΕΕ

Όπως τονίζει η οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων[10], το οπτικοακουστικό τοπίο της ΕΕ χαρακτηρίζεται από το αποκαλούμενο ‘διττό σύστημα’. Η συνύπαρξη δημόσιων και ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών εξασφάλισε ευρύ φάσμα προγραμμάτων. Συμβάλλει στον πλουραλισμό των μέσων, στην πολιτιστική και γλωσσική ποικιλομορφία, στον εκδοτικό ανταγωνισμό (από απόψεως ποιότητας και ποικιλομορφίας περιεχομένου) καθώς και στην ελευθερία της έκφρασης.

Ένα ισχυρό, βιώσιμο και καλά χρηματοδοτημένο σύστημα κρατικών ραδιοτηλεοπτικών μέσων αποτελεί μέρος του. Σε ένα διττό σύστημα που λειτουργεί καλά, οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί (ΔΡΟ) μπορούν να ανυψώσουν το επίπεδο της αγοράς.

2. Η δέσμευση της ΕΕ υπέρ του ρόλου των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών (ΔΡΟ)

Στο Πρωτόκολλο αριθ. 29 της ΣΕΕ[11], η ΕΕ δεσμεύτηκε υπέρ του συστήματος της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στα κράτη μέλη, ‘εκτιμώντας ότι … είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις δημοκρατικές, κοινωνικές και πολιτιστικές ανάγκες κάθε κοινωνίας, καθώς και με την ανάγκη να διασφαλίζεται η πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης’.

Η σημασία των κρατικών ραδιοτηλεοπτικών μέσων επικυρώθηκε από το ψήφισμα του Συμβουλίου σχετικά με τις δημόσιες ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες[12] και ο ρόλος τους στην προαγωγή της πολιτιστικής ποικιλομορφίας έχει αναγνωριστεί από τη Σύμβαση του 2005 της UNESCO για την προστασία και την προώθηση της πολυμορφίας των πολιτιστικών εκφράσεων.

Τα κράτη μέλη έχουν επίσης συμφωνήσει στα πλαίσια του Συμβουλίου της Ευρώπης επί συλλογής συστάσεων[13].

3. Το διττό σύστημα στην ψηφιακή εποχή: ένα σύστημα υπό πίεση

Δυστυχώς, το τοπίο των ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών στην Ευρώπη απέχει πολύ από την ιδανική κατάσταση ενός ισορροπημένου διττού συστήματος ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών που βασίζεται σε δύο εξίσου ισχυρούς πυλώνες.

Τα μέσα ενημέρωσης δημόσιας υπηρεσίας και το διττό σύστημα στο σημείο μη επιστροφής

Στο πλαίσιο των μετασχηματιστικών ψηφιακών μέσων. οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί ορισμένων κρατών μελών αντιμετωπίζουν θεμελιώδη προβλήματα που απειλούν την ύπαρξή τους, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά. ‘Στις περισσότερες παρακολουθούμενες χώρες, οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί αντιμετωπίζουν εντεινόμενη πολιτικοποίηση και πιέσεις, προβληματικά μοντέλα χρηματοδότησης και υποβαθμιζόμενη φήμη [...][14].

Εκ παραλλήλου προς τις εξελίξεις αυτές, διάφοροι ιδιωτικοί ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί προκαλούν αμφισβήτηση της ειλικρίνειάς τους λόγω των στενών τους σχέσεων με ισχυρούς οικονομικούς ομίλους, ή επειδή η χρηματοδότησή τους είναι αβέβαιης προέλευσης.

Σύμφωνα με το πρωτόκολλο 29 της ΣΕΕ, η χρηματοδότηση των ΔΡΟ εμπίπτει στην αρμοδιότητα των εθνικών αρχών. Όμως, έχουμε φτάσει σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Τα δημόσια μέσα και επομένως το διττό σύστημα σε μερικά κράτη μέλη βρίσκονται στο χείλος της καταστροφής. Η οπτικοακουστική πολιτική της ΕΕ δεν μπορεί να περιορίζεται στην παρέμβαση σε περιπτώσεις υπεραντιστάθμισης. Εάν εννοούμε σοβαρά τη δέσμευσή μας υπέρ του διττού συστήματος θα πρέπει να εξετάσουμε τόσο την έλλειψη χρηματοδότησης όσο και την εκδοτική και διοικητική ανεξαρτησία των ΔΡΟ.

Από το διττό σύστημα στο περιβάλλον με πολλούς παράγοντες

Η πολιτική των μέσων ενημέρωσης το 2010 δεν μπορεί να περιορίζεται στη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ εμπορικών και δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών. Στο σημερινό πλαίσιο, νέοι ισχυροί παράγοντες, όπως οι πάροχοι υπηρεσιών τηλεφωνίας και διαδικτύου καθώς και οι μηχανές αναζήτησης, διαδραματίζουν όλο και σημαντικότερο ρόλο. Η δημοσιογραφία πολιτών και το περιεχόμενο που δημιουργούν οι χρήστες αμφισβητούν και αυτά το παραδοσιακό μοντέλο. Το διττό σύστημα ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών έχει εξελιχθεί σε περιβάλλον με πολλούς παράγοντες.

Προς νέα οικολογία των μέσων ενημέρωσης

Στο νέο ψηφιακό περιβάλλον, η δωρεάν δημόσια προσφορά των ΔΡΟ αποτελεί αγκάθι στο πλευρό πολλών εμπορικών παραγόντων. Το αποτέλεσμα είναι εντεινόμενη εχθρότητα των εκδοτών προς τις επιγραμμικές υπηρεσίες που προσφέρουν πάροχοι υπηρεσιών δημόσιων μέσων. Επομένως, ένα ισόρροπο μοντέλο συνύπαρξης στο Διαδίκτυο αποτελεί μία από τις βασικές προτεραιότητες της εθνικής και ευρωπαϊκής πολιτικής των οπτικοακουστικών μέσων στο άμεσο μέλλον.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην αναθεωρημένη ανακοίνωση για τις ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες[15] θεωρεί ότι ‘η δημόσια ραδιοτηλεόραση θα πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιεί, προς όφελος της κοινωνίας, τις ευκαιρίες που παρέχουν η ψηφιοποίηση και η διαφοροποίηση των πλατφορμών διανομής σε τεχνολογικά ουδέτερη βάση’.

Η ανακοίνωση επιδιώκει να συμβάλει στη συνύπαρξη διαφόρων παραγόντων των οπτικοακουστικών μέσων. Προς τούτο, ζητεί, κατά την εξέταση από τους ΔΡΟ σημαντικών νέων οπτικοακουστικών υπηρεσιών, να τροποποιείται η αποστολή τους αναλόγως ή να πραγματοποιείται ex ante εκτίμηση (σταθμίζοντας την αξία τους ως δημόσια υπηρεσία έναντι της επίπτωσής τους επί της αγοράς).

4. Προτάσεις για το μέλλον

Είναι πολύ δύσκολη η διατύπωση γενικών συστάσεων σε επίπεδο ΕΕ, λόγω του διιστάμενου νομικού και οργανωτικού πλαισίου των κρατών μελών. Αποκλείεται η λύση της κοινής για όλους προσέγγισης.

Συζήτηση σε όλα τα επίπεδα

Πρέπει να ενθαρρυνθούν έντονες εθνικές συζητήσεις του τρόπου για τη δημιουργία υγιούς περιβάλλοντος οπτικοακουστικών μέσων. Η αναθεωρημένη ανακοίνωση πρέπει να λειτουργήσει ως κίνητρο προς την κατεύθυνση αυτή. Πρέπει να αρχίσει συζήτηση για τον ορισμό των ελάχιστων απαιτούμενων ορίων για την υλοποίηση των συμπεφωνημένων αρχών (επαρκής χρηματοδότηση, ανεξάρτητη διακυβέρνηση, εκδοτική ανεξαρτησία). Η ΕΕ πρέπει να ενθαρρύνει τη συζήτηση μεταξύ κρατών μελών σε διαφορετικά επίπεδα.

Σεβασμός των ευρωπαϊκών προτύπων

Εν τω μεταξύ, τα κράτη μέλη πρέπει να σέβονται τις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει στα πλαίσια του Συμβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρώπης και κατά την προσχώρησή τους στην ΕΕ. Είναι σκόπιμη και επιθυμητή σχετική διαδικασία παρακολούθησης.

Στις περί προσχώρησης διαπραγματεύσεις, θα πρέπει η Επιτροπή να δώσει μεγαλύτερη προτεραιότητα στο διττό σύστημα ως μέρος του κεκτημένου της ΕΕ.

Χρηματοδότηση

Πρέπει να δοθεί χρηματική στήριξη στους ΔΡΟ μέσω δανείων της ΕΤΕ, ούτως ώστε να εγκαταστήσουν ή ανανεώσουν την υποδομή τους ψηφιοποίησης.

Ενθάρρυνση της συνεργασίας: θέσπιση κατάστασης επωφελούς για όλους

Πρέπει να προωθηθεί η συνεργασία των διαφόρων ενδιαφερομένων. Ο μερισμός του οπτικοακουστικού περιεχομένου, η ανταλλαγή μορφοτύπων και διαπαραπομπών μεταξύ πλατφορμών μπορεί να ωφελήσει τους ενδιαφερομένους. Η συνεργασία βάσει εθελοντικής συμμετοχής διαφόρων εταίρων απαιτεί αλλαγή οπτικής γωνιάς, αλλά μπορεί να αποβεί επωφελής για όλους. Οι αρχές πρέπει να διευκολύνουν λύσεις πιθανών προβλημάτων ανταγωνισμού ή πνευματικής ιδιοκτησίας που θα είναι προς όφελος της κοινωνίας.

Συνεισφορά στο περιεχόμενο

Πρέπει να ενθαρρυνθεί η εκ μέρους των μηχανών αναζήτησης συμβολή στη δημιουργία περιεχομένου, π.χ. με τη δημιουργία νομικού πλαισίου για τους συλλογείς περιεχομένου.

Οι προσπάθειες της ΕΚ όσον αφορά τον τομέα οπτικοακουστικών μέσων

Η ΕΚ πρέπει να συγκεντρώσει τους διάφορους παράγοντες και ενδιαφερομένους του τομέα των οπτικοακουστικών μέσων, επιδιώκοντας ένα υγιή και βιώσιμο τομέα. Τα οπτικοακουστικά μέσα αποτελούν τον τέταρτο πυλώνα της δημοκρατίας. Σημαντικά μέρη τους αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσχέρειες. Ο σεβασμός της επικουρικότητας μπορεί να συμβαδίζει με την ενωσιακή υποστήριξη μακροπρόθεσμων λύσεων. ‘Το διττό σύστημα ποτέ δεν υπήρξε στατικό τελικό προϊόν, αλλά πάντοτε υπό εξέλιξη εργασία’[16].

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης

28.9.2010

 

 

 

Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας

+:

–:

0:

19

5

1

Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία

Magdi Cristiano Allam, Maria Badia i Cutchet, Malika Benarab-Attou, Lothar Bisky, Piotr Borys, Jean-Marie Cavada, Santiago Fisas Ayxela, Ildikó Gáll-Pelcz, Cătălin Sorin Ivan, Petra Kammerevert, Morten Løkkegaard, Emma McClarkin, Doris Pack, Chrysoula Paliadeli, Marie-Thérèse Sanchez-Schmid, Marietje Schaake, Marco Scurria, Timo Soini, Emil Stoyanov, Hannu Takkula, László Tőkés, Helga Trüpel, Marie-Christine Vergiat, Sabine Verheyen, Milan Zver

Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία

Ivo Belet

  • [1]  ΕΕ C 83, 30.3.2010, σ. 312.
  • [2]  ΕΕ C 83, 30.3.2010, σ. 394.
  • [3]  ΕΕ L 95, 15.4.2010, σ. 1.
  • [4]  ΕΕ C 320, 28.10.1996, σ. 180.
  • [5]  ΕΕ C 8E, 14.1.2010, σ. 85.
  • [6]  ΕΕ C 45E, 23.2.2010, σ. 9.
  • [7]  ΕΕ C 257, 27.10.2009, σ. 1.
  • [8]  ΕΕ C 30, 5.2.1999, σ. 1.
  • [9]  ΕΕ C257, 27.10.2009, σελ. 1
  • [10]  Οδηγία 2010/13/ΕΕ (ΕΕ L 95, 15.4.2010, σ. 1).
  • [11]  Πρωτόκολλο για το σύστημα δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στα κράτη μέλη (ΕΕ C 83, 30.3.2010, σ. 312) επίσημα γνωστού ως Πρωτόκολλο του Άμστερνταμ.
  • [12]  Ψήφισμα του Συμβουλίου και των εκπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών που συνήλθαν στο πλαίσιο του Συμβουλίου της 25ης Ιανουαρίου 1999 σχετικά με τις δημόσιες ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες (ΕΕ C 30, 5.2.1999, σ. 1).
  • [13]  Σύσταση αριθ. R (96) 10, της 11ης Σεπτεμβρίου 1996, της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τα κράτη μέλη σχετικά με την εγγύηση ανεξαρτησίας των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών, Σύσταση CM/Rec(2007)3, της 31ης Ιανουαρίου 2007, της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τα κράτη μέλη σχετικά με την αποστολή των μέσων ενημέρωσης δημόσιας υπηρεσίας στην κοινωνία της πληροφορίας, Δήλωση της 27ης Σεπτεμβρίου 2006 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την εγγύηση ανεξαρτησίας των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών των κρατών μελών.
  • [14]  Open Society Institute, Television Across Europe, More Channels, Less Independence, 2008.
  • [15]  Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις στη δημόσια ραδιοτηλεόραση (ΕΕ C 257, 27.10.2009, σ. 1.)
  • [16]  Doris Pack, κεντρική ομιλία, Διάσκεψη της Βαρσοβίας, ‘Future or Funeral’, 23.01.2010.