ΕΚΘΕΣΗ που περιέχει πρόταση σύστασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς το Συμβούλιο σχετικά με τη συγκρότηση ενωσιακού μηχανισμού ταχείας αντίδρασης

1.12.2010 - (2010/2096(INI))

Επιτροπή Ανάπτυξης
Εισηγήτρια: Iva Zanicchi

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

σχετικά με τη συγκρότηση ενωσιακού μηχανισμού ταχείας αντίδρασης

(2010/2096(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–       έχοντας υπόψη το άρθρο 196 της Συνθήκης της Λισαβόνας που αναφέρει ότι "η Ένωση ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών προκειμένου να ενισχύεται η αποτελεσματικότητα των συστημάτων πρόληψης των φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών και προστασίας από αυτές" και ότι "η δράση της Ένωσης έχει ως στόχο να ευνοεί τη συνοχή των δράσεων που αναλαμβάνονται σε διεθνές επίπεδο στον τομέα της πολιτικής προστασίας",

–       έχοντας υπόψη το άρθρο 214 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προβλέπει ότι οι δράσεις της Ένωσης στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας αποσκοπούν στο να παρέχουν εγκαίρως "συνδρομή και βοήθεια στους πληθυσμούς τρίτων χωρών που πλήττονται από φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές" και ότι οι δράσεις αυτές "διεξάγονται σύμφωνα με τις αρχές του διεθνούς δικαίου και τις αρχές της αμεροληψίας, της ουδετερότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων",

–       έχοντας υπόψη την ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανθρωπιστική βοήθεια, που υπέγραψαν από κοινού το Δεκέμβριο του 2007 οι Πρόεδροι του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής, και το σχέδιο δράσης που υπέβαλε η Επιτροπή το Μάιο του 2008 για την εφαρμογή της κοινής αντίληψης για την ανθρωπιστική βοήθεια,

–       έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2007 που καλούν την Επιτροπή να κάνει την καλύτερη δυνατή χρήση του κοινοτικού μηχανισμού πολιτικής προστασίας και να ενισχύσει περισσότερο τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών,

–       έχοντας υπόψη τις κατευθυντήριες γραμμές για τη χρησιμοποίηση των στρατιωτικών πόρων και της πολιτικής προστασίας σε περίπτωση καταστροφής (κατευθυντήριες γραμμές του Όσλο), που αναθεωρήθηκαν στις 27 Νοεμβρίου 2006,

–       έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της 23ης Φεβρουαρίου 2009 με τίτλο "Στρατηγική της ΕΕ για τη στήριξη της μείωσης των κινδύνων καταστροφών στις αναπτυσσόμενες χώρες",

–       έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής του Μαρτίου 2008 στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τίτλο "Ενίσχυση της ικανότητας της Ένωσης στην αντιμετώπιση καταστροφών" και το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 19ης Ιουνίου 2008 σχετικά με την αύξηση της ικανότητας της Ένωσης στην αντιμετώπιση καταστροφών[1],

–       έχοντας υπόψη την έκθεση της 9ης Μαΐου 2006 του κ. Michel Barnier με τίτλο "Για μια ευρωπαϊκή δύναμη πολιτικής προστασίας: Europe Aid",

–       έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 10ης Φεβρουαρίου 2010 σχετικά με τον πρόσφατο σεισμό στην Αϊτή[2],

–       έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 21ης Σεπτεμβρίου 2010 σχετικά με την πρόληψη φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών,

–       έχοντας υπόψη την πρόταση σύστασης προς το Συμβούλιο της 23ης Μαρτίου 2010 σχετικά με τη συγκρότηση ενωσιακού μηχανισμού ταχείας αντίδρασης, των βουλευτών Anneli Jäätteenmäki, Charles Goerens, Louis Michel, Marielle De Sarnez και Frédérique Ries εξ ονόματος της Ομάδας ALDE, σύμφωνα με το άρθρο 121, παράγραφος 1, του Κανονισμού,

–       έχοντας υπόψη το άρθρο 121, παράγραφος 3, του Κανονισμού του,

–       έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Ανάπτυξης και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων (A7-0332/2010),

A.     λαμβάνοντας υπόψη ότι οι καταστροφές που προκαλούν σημαντικές ζημίες στον άνθρωπο, την οικονομία και το περιβάλλον αυξάνονται παγκοσμίως· λαμβάνοντας υπόψη ότι τέτοιου είδους κρίσεις συμβαίνουν με μεγαλύτερο αντίκτυπο, μεγαλύτερη συχνότητα και σε ευρύτερη κλίμακα στα περισσότερα μέρη του κόσμου, κυρίως λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, καθώς και ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση των κρίσεων αυτών,

B.     λαμβάνοντας υπόψη ότι στον πολλαπλασιασμό και τη μεγαλύτερη συχνότητα των παρεμβάσεων τόσο εντός όσο και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης προστίθεται το πρόβλημα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κατάστασης και των δημοσιονομικών περιορισμών, που υπογραμμίζουν την ανάγκη για οικονομικά αποδοτικότερες ενέργειες,

Γ.     λαμβάνοντας υπόψη ότι η κατανομή των πόρων μεταξύ των 31 κρατών που μετέχουν στον κοινοτικό μηχανισμό πολιτικής προστασίας (ΕΕ-27, Νορβηγία, Λιχτενστάιν, Κροατία, Ισλανδία) ή στο πλαίσιο της ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών, μπορεί να συνιστά επιχειρησιακό και χρηματοπιστωτικό πλεονέκτημα,

Δ.     λαμβάνοντας υπόψη ότι ο προϋπολογισμός της Επιτροπής που προορίζεται για ανθρωπιστικές καταστροφές, και συγκεκριμένα ο προϋπολογισμός της ΓΔ ΕCΗΟ, όχι μόνο έχει παγώσει αλλά μειώθηκε ελαφρά σε πραγματικούς όρους τα 5 τελευταία χρόνια,

E.     λαμβάνοντας υπόψη ότι τα τελευταία χρόνια έχει επιτευχθεί πρόοδος στο θέμα της συνεκτικότερης αντιμετώπισης των καταστροφών εκ μέρους της ΕΕ, και συγκεκριμένα με τη σταδιακή ενίσχυση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας, τη βελτίωση της αλληλεπίδρασης και του συντονισμού μεταξύ της πολιτικής προστασίας και της ανθρωπιστικής βοήθειας και με την αποδοχή της αντίληψης ότι ολοκληρωμένη προσέγγιση της διαχείρισης καταστροφών δεν σημαίνει μόνο αντιμετώπιση αλλά επίσης πρόληψη και ετοιμότητα,

ΣΤ.   λαμβάνοντας υπόψη ότι η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο σεισμό που έπληξε την Αϊτή προκάλεσε όχι μόνο μια ταχεία, σημαντική και ευρείας κλίμακας παρέμβαση ανθρωπιστικής βοήθειας, αλλά και την ενεργοποίηση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας που είχε τη δυνατότητα να εγκαταστήσει πάραυτα, και για πρώτη φορά, δύο μονάδες (μονάδα καθαρισμού των υδάτων και εκσυγχρονισμένη ιατρική μονάδα), χρηματοδοτούμενες από την προπαρασκευαστική ενέργεια του 2008 για μηχανισμό ταχείας αντίδρασης της ΕΕ,

Ζ.     λαμβάνοντας υπόψη ότι τα διδάγματα που αντλήθηκαν από πρόσφατες κρίσεις εξακολουθούν να καταδεικνύουν την ανάγκη να βελτιωθεί η ανταπόκριση της ΕΕ σε καταστροφές από πλευράς αποτελεσματικότητας, συντονισμού και ορατότητας, και ότι οι καταστροφές αυτές έχουν για μια ακόμη φορά αναδείξει την ανάγκη να συγκροτηθεί ενωσιακός μηχανισμός ταχείας αντίδρασης (ευρωπαϊκή δύναμη πολιτικής προστασίας),

H.     λαμβάνοντας υπόψη ότι η ικανότητα της ΕΕ να προστατεύει τη ζωή και την περιουσία των πολιτών αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την αξιοπιστία της,

1.      απευθύνει στο Συμβούλιο τις ακόλουθες συστάσεις:

(α)    αναγνωρίζει ότι η συμπερίληψη της πολιτικής προστασίας και της ανθρωπιστικής βοήθειας στο χαρτοφυλάκιο ενός μόνον Επιτρόπου αρμόδιου για την ανθρωπιστική βοήθεια και την αντιμετώπιση κρίσεων δημιουργεί καλύτερες συνέργειες στο πλαίσιο της Επιτροπής και προσδίδει μεγαλύτερη συνοχή στη συνολική αντιμετώπιση των καταστροφών εκ μέρους της ΕΕ·

(β)    ζητεί μεγαλύτερη ολοκλήρωση μεταξύ των μεθοδολογιών εργασίας που εφαρμόζονται στους τομείς της πολιτικής προστασίας και της ανθρωπιστικής βοήθειας στο πλαίσιο της ΓΔ ΕCΗΟ, ενώ θα διαφυλάσσονται παράλληλα τα ειδικά χαρακτηριστικά τους με τη διατήρηση σαφούς διάκρισης και οριοθέτησης των ρόλων τους, προκειμένου να μεγιστοποιούνται οι συνέργειες και οι συμπληρωματικές ενέργειες· ζητεί επίσης το στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό και οι συνεργάτες ανθρωπιστικών οργανώσεων που παρεμβαίνουν σε περιπτώσεις καταστροφών και επιχειρήσεις ανθρωπιστικής βοήθειας να ενεργούν σύμφωνα με τις αρχές της ουδετερότητας, της ανεξαρτησίας και της αμεροληψίας·

(γ)    επαναλαμβάνει ότι η χρήση πόρων πολιτικής προστασίας, όταν αναπτύσσονται σε οποιαδήποτε ανθρωπιστική κρίση, πρέπει να προσανατολίζεται ανάλογα με τις ανάγκες και να είναι συμπληρωματική και συνεκτική σε σχέση με την ανθρωπιστική βοήθεια, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανθρωπιστική βοήθεια και τις κατευθυντήριες γραμμές των Ηνωμένων Εθνών (κατευθυντήριες γραμμές του Όσλο), προκειμένου να διασφαλίζεται ο σεβασμός των ανθρωπιστικών αρχών της ουδετερότητας, του ανθρωπισμού, της αμεροληψίας και της ανεξαρτησίας·

(δ)    εμμένει στην άποψη ότι η βοήθεια της ΕΕ σε περίπτωση φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών πρέπει να στοχεύει, όποτε τούτο είναι εφικτό, στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, λ.χ. με την αγορά τροφίμων που παράγονται σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο καθώς και με την παροχή των απαραίτητων υλικών στους γεωργούς προκειμένου να αναζωογονηθεί η αγροτική οικονομία·

(ε)    καλεί το Συμβούλιο και την Επιτροπή να διευκρινίσουν τις ρυθμίσεις για τη συνεργασία και το συντονισμό μεταξύ της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) και της Επιτροπής για τη διαχείριση της αντιμετώπισης εκτεταμένων καταστροφών εκτός της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

(στ)  συνιστά να αναλαμβάνονται προσπάθειες συντονισμού σε τοπικό επίπεδο, σε συνεργασία με την εθνική κυβέρνηση του πληττόμενου κράτους, χρησιμοποιώντας εκπροσώπους της ΕΕ και των κρατών μελών για να διασφαλίζεται η στοχοθετημένη και αποτελεσματική παρέμβαση στις πληττόμενες περιοχές·

(ζ)    προτρέπει το Συμβούλιο να ενισχύσει την ικανότητα αντιμετώπισης των καταστροφών της ΕΕ ως ύψιστη προτεραιότητα, ιδίως ενόψει των συζητήσεων για τη συγκρότηση μιας δύναμης πολιτικής προστασίας της ΕΕ, και να ανταποκριθεί στα επανειλημμένα αιτήματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να εφαρμοστούν οι προτάσεις που υποβλήθηκαν στην έκθεση Barnier το 2006·

(η)    ζητεί να συσταθεί πάραυτα μια Δύναμη Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ που θα πρέπει να είναι επαρκώς εξοπλισμένη με τους απαιτούμενους τεχνολογικούς και τεχνικούς πόρους·

(θ)    ζητεί επίσης, στο πλαίσιο των επιχειρήσεων μετά από μια φυσική καταστροφή, καλύτερο συντονισμό μεταξύ των ανθρωπιστικών οργανώσεων και των μηχανισμών πολιτικής προστασίας των κρατών μελών και της ΓΔ ΕCΗΟ και οιασδήποτε μελλοντικής Ευρωπαϊκής Δύναμης Πολιτικής Προστασίας·

(ι)     προτρέπει την Επιτροπή να καταρτίσει προγράμματα με εθνικές κυβερνήσεις, τοπικές αρχές και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στις δικαιούχους χώρες όσον αφορά την πρόληψη καταστροφών και την ικανότητα διαχείρισης των κρίσεων σε κοινοτικό επίπεδο·

(ια)   ενθαρρύνει το Συμβούλιο να θεσπίσει, σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, μέτρα (που θα προτείνει η Επιτροπή) για τη βελτίωση της προβλεψιμότητας και της ικανότητας μακροπρόθεσμου σχεδιασμού του υφιστάμενου μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ, που βασίζεται προς το παρόν σε ειδικές και εθελούσιες συνεισφορές των κρατών μελών· προτείνει να περιλαμβάνουν τα μέτρα αυτά ρυθμίσεις που έχουν δοκιμαστεί στο πλαίσιο της Προπαρασκευαστικής Δράσης της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων μηχανισμών σε επίπεδο ΕΕ, της εθελούσιας συγκέντρωσης πόρων, της χαρτογράφησης του υφιστάμενου δυναμικού, του προσδιορισμού σεναρίων και της ανάπτυξης περαιτέρω δραστηριοτήτων κατάρτισης·

(ιβ)   ζητεί επίσης να καταρτίζονται ρεαλιστικοί προϋπολογισμοί στους οποίους θα διατίθενται οι πιστώσεις για φυσικές καταστροφές ή για ανθρωπιστική δράση με βάση τις εμπειρίες που έχουν αποκτηθεί από τις δαπάνες προηγούμενων ετών·

(ιγ)   πιστεύει ότι η δύναμη πολιτικής προστασίας της ΕΕ θα πρέπει να βασίζεται στο μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ, να βελτιστοποιεί τα διαθέσιμα εργαλεία που θα αποκτήσουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και ορατότητα και να εξασφαλίζει την εθελούσια συγκέντρωση των υφιστάμενων πόρων υλικοτεχνικής μέριμνας και των ανθρώπινων πόρων τόσο για την εκπαίδευση στο θέμα της αντιμετώπισης των καταστροφών όσο και για τη διαχείριση των καταστροφών, με την ανάπτυξη των πρωτοβουλιών που ανελήφθησαν στο πλαίσιο προπαρασκευαστικών ενεργειών, και να μπορεί να εξασφαλίσει αρχική βοήθεια εντός 24 ωρών από τη στιγμή που σημειώνεται μια καταστροφή·

(ιδ)   συνιστά η πολιτική προστασία της ΕΕ να υπακούει στις ακόλουθες αρχές:

- να βασίζεται σε αξιολόγηση των αναγκών με τη συμμετοχή όλων των ανθρωπιστικών      παραγόντων,

- να είναι μη στρατιωτικού χαρακτήρα,

- να λειτουργεί υπό τη σημαία της ΕΕ,

- να σέβεται το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο,

- να τηρεί τον εθελούσιο χαρακτήρα της συμμετοχής των κρατών μελών στις          σχεδιαζόμενες ρυθμίσεις,

- να βασίζεται στην αρχή του επιμερισμού των βαρών,

- να δέχεται συνεισφορές τρίτων χωρών,

- να αναγνωρίζει το γενικότερο ρόλο των Ηνωμένων Εθνών κατά το συντονισμό της           διεθνούς βοήθειας εκτός της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

- να οργανώνεται σε προληπτική βάση σύμφωνα με ειδικά σενάρια·

(ιε)   θεωρεί ότι, όσον αφορά ειδικότερα τις επιχειρήσεις ανθρωπιστικής βοήθειας, και με βάση τα διδάγματα που έχουν αντληθεί από τις παρεμβάσεις στην Αϊτή και το Πακιστάν, η ΕΕ θα πρέπει, κατά το δυνατόν, να αναπτύσσει δράσεις υπό την αιγίδα και το συντονισμό των Ηνωμένων Εθνών, εστιάζοντας τους τομείς στους οποίους η παρέμβασή της μπορεί να προσδώσει μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία·

(ιστ) πιστεύει ότι η Ευρωπαϊκή Δύναμη Πολιτικής Προστασίας θα μπορούσε να βασίζεται σε δέσμευση ορισμένων κρατών μελών να διαθέτουν εθελοντικά προκαθορισμένες μονάδες πολιτικής προστασίας που θα είναι έτοιμες να παρέμβουν πάραυτα σε επιχειρήσεις της ΕΕ συντονισμένες από το Κέντρο Παρακολούθησης και Πληροφόρησης (ΜΙC), ότι οι περισσότερες από τις μονάδες αυτές, που ήδη διατίθενται σε εθνικό επίπεδο και συνεπώς δεν θα συνεπάγονται σημαντικές πρόσθετες δαπάνες, θα παραμείνουν υπό τον έλεγχό τους και ότι η χρήση των μονάδων αυτών που θα βρίσκονται σε κατάσταση ετοιμότητας θα αποτελεί τον πυρήνα του συστήματος πολιτικής προστασίας της ΕΕ για την αντιμετώπιση καταστροφών εντός και εκτός ΕΕ·

(ιζ)   εκτιμά ότι συμπληρωματικές μονάδες πολιτικής προστασίας θα μπορούν να χρηματοδοτούνται από την ΕΕ για ορισμένες ειδικές ανάγκες σε περιπτώσεις που έχουν εντοπισθεί κενά και όποτε αναμένεται ότι η δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα συμβάλει σε προστιθέμενη αξία, και τονίζει πόσο σημαντικό είναι να αυξηθεί η χρηματοδότηση για τις μεταφορές και την ανάπτυξη μονάδων μεταφοράς σε κατάσταση ετοιμότητας·

(ιη)    υπογραμμίζει την ανάγκη να αναπτυχθεί μία περιεκτική και προορατική προσέγγιση ως απάντηση στις καταστροφές, η οποία θα συντονίζει τα διάφορα μέσα δράσης που είναι διαθέσιμα στην Ένωση και τα κράτη μέλη της, όπως διαχείριση κρίσεων (στρατιωτικής και μη στρατιωτικής φύσεως), οικονομική βοήθεια και ανάπτυξη ή κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές· εκτιμά, στο πλαίσιο αυτό, ότι θα πρέπει να υπάρξει αποτελεσματικότερη διαχείριση της μετάβασης από τη φάση της αντιμετώπισης των καταστροφών στη φάση της ανοικοδόμησης μετά την καταστροφή· υπενθυμίζει την πρόταση για τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Εθελοντικού Σώματος Ανθρωπιστικής Βοήθειας σύμφωνα με τις διατάξεις της Συνθήκης της Λισαβόνας (άρθρο 214, παράγραφος 5) και, ενόψει του Ευρωπαϊκού Έτους Εθελοντισμού 2011, ενθαρρύνει την Επιτροπή και το Συμβούλιο να εργασθούν από κοινού με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το συντομότερο για τις διατάξεις και τις διαδικασίες όσον αφορά τη λειτουργία του εν λόγω σώματος, ειδικότερα υπό το φως παρόμοιων πρωτοβουλιών που έχουν αναληφθεί από ορισμένα κράτη μέλη·

(ιθ)   υπενθυμίζει στο Συμβούλιο ότι η χρήση στρατιωτικών πόρων και ικανοτήτων για την αντιμετώπιση καταστροφών, ιδίως για τη στήριξη επιχειρήσεων ανθρωπιστικής βοήθειας στους τομείς της υλικοτεχνικής μέριμνας, των μεταφορών και των υποδομών, πρέπει να αποτελεί εξαίρεση, να χρησιμοποιείται ως έσχατη λύση και πάντοτε σύμφωνα με ισχύουσες συμφωνίες, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Αντίληψη για την Ανθρωπιστική Βοήθεια και οι κατευθυντήριες γραμμές του Όσλο για τη χρήση στρατιωτικών και πολιτικών μέσων άμυνας για την αρωγή σε διεθνείς καταστροφές·

(κ)    αναγνωρίζει ότι η χρήση στρατιωτικών μέσων και μηχανισμών πολιτικής άμυνας για την ανακούφιση σε περιπτώσεις καταστροφών θα πρέπει να είναι η έσχατη λύση, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Συναίνεση για την Ανθρωπιστική Βοήθεια και τις κατευθυντήριες γραμμές του Όσλο· υπενθυμίζει ότι τα στρατιωτικά μέσα συχνά αποτελούν σημαντική συμβολή στη δυνατότητα αντίδρασης σε καταστάσεις καταστροφών, από κοινού με την πολιτική προστασία και την ανθρωπιστική βοήθεια, και σημειώνει ότι τα στρατιωτικά μέσα μπορούν να είναι αναγκαία για την κάλυψη κρίσιμων ελλείψεων σε δυναμικό (ειδικότερα στρατηγικά μέσα αερομεταφοράς, εξειδικευμένα μέσα, βαρέα μηχανήματα και μεταφορές)· υπογραμμίζει, συνεπώς, την ανάγκη να αναπτυχθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση και να βελτιωθούν οι συνέργειες μεταξύ των στρατιωτικών και μη στρατιωτικών δυνατοτήτων, και να εντοπισθούν περιοχές στις οποίες τα κράτη μέλη μπορούν να συγκεντρώσουν τις προσπάθειες και δυνατότητές τους σε επίπεδο ΕΕ, ώστε να συμβάλουν στην ικανότητα αντίδρασης της ΕΕ σε περιπτώσεις καταστροφών, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό σε ένα δύσκολο οικονομικό κλίμα·

(κα)  τονίζει την ανάγκη να δημιουργηθούν μόνιμα διαθέσιμες ικανότητες μη στρατιωτικού χαρακτήρα στην ΕΕ που θα λειτουργούν ανεξάρτητα από στρατιωτικές δομές και να εντοπιστούν τομείς στους οποίους τα κράτη μέλη μπορούν να συγκεντρώνουν τις προσπάθειες και τις ικανότητές τους σε επίπεδο ΕΕ προς το σκοπό αυτό·

(κβ)  προτρέπει το Συμβούλιο και την Επιτροπή να συνεργαστούν για την εφαρμογή σχεδίου δράσης προβολής που θα πρέπει να περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα για να αυξηθεί η ορατότητα της αντιμετώπισης καταστροφών εκ μέρους της ΕΕ·

(κγ)  ενθαρρύνει τη χρήση του Παγκόσμιου Συστήματος Εποπτείας για το Περιβάλλον και την Ασφάλεια (GΜΕS) ώστε να εποπτεύει διαρκώς δυνητικές περιοχές κρίσης, επιτρέποντας να υπάρχει καλύτερη ετοιμότητα με την αποστολή ανθρωπιστικής στήριξης, και τονίζει τη ζωτική σπουδαιότητα της θέσπισης μηχανισμού παρακολούθησης των προσπαθειών της ΕΕ και αξιολόγησης της χρησιμοποιούμενης βοήθειας·

(κδ)  ενθαρρύνει την κατάρτιση προϋπολογισμών για την έρευνα και την ανάπτυξη βιομηχανικών ικανοτήτων (για παράδειγμα, δορυφορικές εικόνες στο πλαίσιο του προγράμματος GΜΕS) για τη βελτίωση των φάσεων διαχείρισης καταστροφών·

(κε)  καλεί το Συμβούλιο να λάβει υπόψη τις προαναφερθείσες συστάσεις κατά την εξέταση και τη συναγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής για την ενίσχυση της ικανότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση καταστροφών, που έχει εξαγγείλει για το προσεχές μέλλον η Επιτροπή·

2.     αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει την παρούσα σύσταση στο Συμβούλιο και, για ενημέρωση, στην Επιτροπή.

• [1]  P6_TA (2008)0304
• [2]  P7_TA (2010)0015

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Εισαγωγή:

Ο πολλαπλασιασμός σημαντικών καταστροφών (είτε φυσικών είτε ανθρωπογενών) εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει στα τελευταία χρόνια οδηγήσει σε αυξημένες εκκλήσεις για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των υφισταμένων δυνατοτήτων αντιμετώπισης καταστροφών εκ μέρους της ΕΕ. Εάν η ικανότητα αντιμετώπισης καταστροφών της ΕΕ έχει εξελιχθεί διαρκώς μετά τη θέσπιση του κοινοτικού μηχανισμού πολιτικής προστασίας το 2001, ο εισηγητής πιστεύει ότι πρέπει να καταβληθούν πολύ μεγαλύτερες προσπάθειες για να διασφαλιστεί μια συντονισμένη, συνεκτική και ορατή μορφή αντιμετώπισης εκ μέρους της ΕΕ.

Η ανάγκη αυτή για συνεκτικότερη αντιμετώπιση τονίστηκε στην τελευταία ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο "Ενίσχυση της ικανότητας της Ένωσης στην αντιμετώπιση καταστροφών", το Μάρτιο 2008. Η εν λόγω ανακοίνωση επρόκειτο να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα με στόχο μια συνεκτική και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση εκ μέρους της ΕΕ. Περιελάμβανε σχέδιο δράσης με ορισμένες συγκεκριμένες δράσεις για τη σταδιακή δημιουργία περισσότερο ολοκληρωμένου συντονισμού μεταξύ των διαφόρων μέσων για την αντιμετώπιση καταστροφών.

Από τότε, μια από τις σημαντικότερες παραμέτρους με στόχο μια πιο ολοκληρωμένη αντιμετώπιση ήταν η συμπερίληψη της πολιτικής προστασίας και της ανθρωπιστικής βοήθειας στο χαρτοφυλάκιο ενός μόνον Επιτρόπου. Μολονότι είναι πολύ νωρίς για να συναχθούν συμπεράσματα, η εν λόγω αναδιαρρύθμιση της εντολής αυτής παρέχει τις δυνατότητες για αυξημένη συνοχή και μεγαλύτερο συντονισμό της αντιμετώπισης καταστροφών εκ μέρους της ΕΕ. Ωστόσο, δύο χρόνια μετά τη δημοσίευση της ανακοίνωσης της Επιτροπής του 2008, πολλές ενέργειες που προβλέπει το σχέδιο δράσης δεν έχουν ακόμη εφαρμοσθεί, ενώ κατά την αντιμετώπιση πρόσφατων κρίσεων εκ μέρους της ΕΕ έχουν αποκαλυφθεί οι περιορισμοί του υφιστάμενου συστήματος.

Ο εισηγητής πιστεύει ότι είναι πλέον καιρός να αναγνωριστεί η πολιτική σπουδαιότητα της ενίσχυσης του μηχανισμού αντιμετώπισης καταστροφών της ΕΕ, και ότι θα πρέπει να ενεργοποιηθούν όλα τα μέσα για την επίτευξη του στόχου αυτού. Στο πλαίσιο αυτό, ο εισηγητής αποδοκιμάζει το γεγονός ότι πολλές συγκεκριμένες προτάσεις που περιλαμβάνει η έκθεση Barnier του 2006 για τη συγκρότηση μιας Ευρωπαϊκής Δύναμης Πολιτικής Προστασίας έχουν αγνοηθεί σε μεγάλο βαθμό ή έχουν στεφθεί από ελάχιστη επιτυχία.

Δεδομένου ότι η απόφαση για την εκπόνηση έκθεσης πρωτοβουλίας ήταν αρχικά αποτέλεσμα της κατάστασης στην Αϊτή, το πεδίο της παρούσας έκθεσης περιορίζεται στην εξωτερική διάσταση του μηχανισμού αντιμετώπισης καταστροφών της ΕΕ.

Διδάγματα από τις πρόσφατες κρίσεις εστιαζόμενα ειδικότερα στην Αϊτή

Η αντιμετώπιση του σεισμού στην Αϊτή από την ΕΕ, και συγκεκριμένα με τον συνδυασμό της ενεργοποίησης του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ, της χρήσης στρατιωτικών μέσων και της ανάπτυξης σημαντικής και ευρείας παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας, κατέδειξε σαφώς τον περίπλοκο χαρακτήρα των υφισταμένων μέσων και διαδικασιών.

Μολονότι ο εισηγητής αναγνωρίζει ότι ο τρόπος αντίδρασης των κρατών μελών και της ΕΕ ήταν ταχύς και ευρείας κλίμακας, η διαχείριση της κρίσης αντιμετώπισε επίσης ορισμένες προκλήσεις από πλευράς αποτελεσματικότητας, συντονισμού και ορατότητας.

           ·         Η πρόκληση της αποτελεσματικότητας

Από πλευράς ανθρωπιστικής βοήθειας, πρέπει να αναγνωριστεί ότι η αντιμετώπιση ήταν εξαιρετικά ταχεία και αποτελεσματική με τη γρήγορη επιτόπου ανάπτυξη εμπειρογνωμόνων της ΕCΗΟ και την διάθεση ανθρωπιστικών πόρων ταχείας διαδικασίας (3 εκατομμύρια ευρώ) εντός 24 ωρών. Η αρχική αυτή αντίδραση συμπληρώθηκε αργότερα με πρόσθετους πόρους συνολικού ύψους 120 εκατομμυρίων ευρώ.

Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ ενεργοποιήθηκε την ίδια μέρα που συνέβη ο σεισμός και η βοήθεια που είχε παράσχει το Κέντρο Παρακολούθησης και Πληροφόρησης (ΜΙC) ήταν αρκετά σημαντική - με ομάδες εδάφους αναζήτησης και διάσωσης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και την παροχή προμηθειών, με καταλύματα και εγκαταστάσεις ύδρευσης και υγιεινής.

Μολονότι στην περίπτωση της Αϊτής, το σύστημα λειτούργησε σχετικά ικανοποιητικά, η ανάπτυξη της βοήθειας πολιτικής προστασίας της ΕΕ καθυστέρησε αναπόφευκτα λόγω των μηχανισμών του εφαρμοζόμενου συστήματος που βασίζονται σε εθελούσιες και ad hoc συνεισφορές που υπόκεινται σε διαφορετικές εθνικές διαδικασίες λήψεως αποφάσεων. Μια από τις κυριότερες αδυναμίες του συστήματος συνίσταται στο ό,τι είναι αδύνατο να διασφαλιστεί εκ των προτέρων ότι θα διατίθενται βασικοί πόροι και ότι θα αποφεύγονται σημαντικά κενά.

Μεταξύ των θετικών διδαγμάτων που μπορούν να αντληθούν από την περίπτωση της Αϊτής είναι το γεγονός ότι, για πρώτη φορά, η Επιτροπή ήταν σε θέση να εγκαταστήσει απευθείας μονάδα καθαρισμού νερού (που τέθηκε σε λειτουργία από τη Γαλλία) και μια εκσυγχρονισμένη ιατρική μονάδα με χειρουργείο (που διέθεσε η Ιταλία), οι οποίες τέθηκαν σε κατάσταση ετοιμότητας σύμφωνα με ρυθμίσεις που χρηματοδοτήθηκαν μέσω προπαρασκευαστικής δράσης για μηχανισμό ταχείας αντίδρασης της ΕΕ (προϋπολογισμός 2008).

Ο εισηγητής πιστεύει ότι τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα της προπαρασκευαστικής δράσης του 2008 πρέπει να εκτιμηθούν περαιτέρω και ότι θα πρέπει να αναπτυχθεί περισσότερο η ιδέα της συγκέντρωσης των πόρων των κρατών μελών σε εθελοντική βάση ώστε να είναι σε κατάσταση ετοιμότητας για άμεση χρήση σε δράσεις της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, ο εισηγητής θα ήθελε να υπενθυμίσει στο Συμβούλιο και την Επιτροπή την ακόλουθη σύσταση που είχε διατυπωθεί στην έκθεση Barnier: "Μόνο μια προληπτική οργάνωση και η συγκέντρωση των υφιστάμενων πόρων θα επιτρέψουν την ανάδυση μιας ευρωπαϊκής δύναμης πολιτικής προστασίας".

Στην κρίση της Αϊτής αποδείχθηκε επίσης ότι η ανάπτυξη στρατιωτικών μέσων μπορεί να είναι εξαιρετικά επωφελής συμπληρώνοντας την παροχή της βοήθειας. Θα είναι σημαντικό να διερευνηθεί με ποιο τρόπο μπορεί να είναι ακόμη αποτελεσματικότερη η ορθή χρήση στρατιωτικών μέσων για την αντιμετώπιση καταστροφών.

Υπό το πρίσμα αυτό, ο εισηγητής πιστεύει ότι η χρήση στρατιωτικών μέσων και ικανοτήτων στο πλαίσιο μιας μη στρατιωτικού χαρακτήρα αντιμετώπισης φυσικής καταστροφής θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να εξακολουθήσει να διέπεται από τις ισχύουσες κατευθυντήριες γραμμές, όπως είναι η ευρωπαϊκή αντίληψη για την ανθρωπιστική βοήθεια και οι κατευθυντήριες γραμμές του Όσλο για τη χρησιμοποίηση στρατιωτικών πόρων και πολιτικής προστασίας για την αποκατάσταση καταστροφών (όπως αναθεωρήθηκαν το Νοέμβριο 2006).

           ·         Η πρόκληση του συντονισμού

Λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος της κρίσης και τον αριθμό των εμπλεκομένων παραγόντων, η διαδικασία συντονισμού μετά το σεισμό αποδείχτηκε αρκετά προβληματική, τόσο σε λειτουργικό όσο και σε στρατηγικό/πολιτικό επίπεδο.

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η διαδικασία συντονισμού μέσω του Κέντρου Παρακολούθησης και Πληροφόρησης (ΜΙC) ήταν αρκετά αποτελεσματική στην Αϊτή, αλλά υπήρξαν (και εξακολουθούν να υπάρχουν) περιπτώσεις κατά τις οποίες η εθνική βοήθεια χορηγήθηκε χωρίς προηγούμενο συντονισμό.

Στο πλαίσιο της Αϊτής, η ΕCΗΟ και το ΜΙC πραγματοποίησαν ταχύτατα κοινές εκτιμήσεις των αναγκών, αλλά αποδείχθηκε δύσκολο να ανταλλαχθούν πληροφορίες και να διοργανωθούν κοινές εκτιμήσεις των αναγκών με κράτη μέλη της ΕΕ κατά το στάδιο άμεσης αρωγής. Η κατάσταση αυτή συνετέλεσε σε διαφορετικές και επικαλυπτόμενες ροές πληροφοριών που δυσχέραναν την επαρκή κινητοποίηση των διαθέσιμων πόρων αρωγής. Όπως έχει ήδη προαναφερθεί, σε επίπεδο Επιτροπής, η διαδικασία συντονισμού είχε διευκολυνθεί λόγω της πρόσφατης συμπερίληψης του μηχανισμού πολιτικής προστασίας και ανθρωπιστικής βοήθειας σε μια μόνο ΓΔ. Η νέα αυτή ανάθεση χαρτοφυλακίων οδήγησε σε ευρύτερη διυπηρεσιακή διαβούλευση και δημιούργησε δυνατότητες για κοινές αξιολογήσεις και καλύτερες ανταλλαγές πληροφοριών.

Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό να υπενθυμιστεί ότι η χρήση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας –όποτε αναπτύσσεται σε οποιαδήποτε ανθρωπιστική κρίση– θα πρέπει να κατευθύνεται σύμφωνα με τις ανάγκες και να είναι συμπληρωματική και συνεκτική με την ανθρωπιστική βοήθεια, όπως αναφέρεται στην Ευρωπαϊκή Συναίνεση για την Ανθρωπιστική Βοήθεια.

Η κρίση στην Αϊτή συνέβη επίσης σε θεσμική μεταβατική περίοδο με την έναρξη της ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας και παράλληλα με συζητήσεις για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ). Για τη διαχείριση της κρίσης της Αϊτής, έχει αναφερθεί ότι έχουν καταβληθεί προσπάθειες για την υλοποίηση του πνεύματος της Συνθήκης της Λισαβόνας αυξάνοντας την αλληλεπίδραση μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής και του Συμβουλίου.

Ωστόσο, μετά το σεισμό ακολούθησε περίοδος σύγχυσης όσον αφορά ποιος θα έπρεπε να αναλάβει την ηγεσία για το συντονισμό της συνολικής δράσης της ΕΕ. Λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος της κρίσης, ο συντονισμός της βοήθειας της ΕΕ διασφαλίστηκε τελικά από την Ύπατη Εκπρόσωπο/Αντιπρόεδρο Ashton σε στενό συντονισμό με την Επίτροπο Georgieva που είναι αρμόδια για την ανθρωπιστική βοήθεια, την πολιτική προστασία και τη διεθνή συνεργασία.

Στο μέλλον, αναμένεται ότι η ΕΥΕΔ θα επιτύχει ενιαία αντιμετώπιση των κρίσεων για την οποία θα απαιτείται εξορθολογισμός στις υφιστάμενες πλατφόρμες κρίσης. Θα πρέπει να καθοριστούν επίσης σαφείς μηχανισμοί συντονισμού μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής και της Γραμματείας του Συμβουλίου και στην περίπτωση του συντονισμού και της χρήσης των στρατιωτικών μέσων της ΕΕ στο πλαίσιο της αντιμετώπισης καταστροφών.

           ·         Η πρόκληση της προβολής

Η έλλειψη προβολής στην αντιμετώπιση της ΕΕ έχει επίσης τονιστεί ως μια από τις βασικότερες αδυναμίες των παρεμβάσεων της ΕΕ στην Αϊτή. Οι ίδιες επικρίσεις έχουν διατυπωθεί όσον αφορά την αντιμετώπιση των πλημμυρών στο Πακιστάν εκ μέρους της ΕΕ τον Ιούλιο/Αύγουστο 2010.

Ο εισηγητής πιστεύει ότι πρέπει να θεσπιστούν σαφείς συμφωνίες και διαδικασίες για να διασφαλίζεται μια διττή προβολή (τόσο για τα κράτη μέλη όσο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση) για τα μέσα πολιτικής προστασίας που αναπτύσσουν τα κράτη μέλη μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ. Ωστόσο, η πρώτη και σημαντική προϋπόθεση για μια τέτοιου είδους διττή προβολή θα είναι η πολιτική βούληση των κρατών μελών να συγκεντρώνουν πληροφορίες και μέσα υπό μια ενοποιημένη σημαία της ΕΕ και όχι κάτω από την δική τους εθνική σημαία.

Όσον αφορά το ζήτημα της προβολής, ο εισηγητής πιστεύει επίσης ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη σπουδαιότητα στη βελτίωση της παρακολούθησης καθώς και της γενικότερης κοινοποίησης πληροφοριών σχετικά με την αντιμετώπιση καταστροφών εκ μέρους της ΕΕ. Θα πρέπει να προβλέπεται συνεχής ροή πληροφοριών με δεδομένα που θα εξακολουθήσουν να ενημερώνονται ακόμα και μετά το στάδιο επείγουσας ανάγκης.

Θα πρέπει να διενεργείται έλεγχος στη χρήση προϋπολογισμών και των πληροφοριών σχετικά με τα αποτελέσματα ούτως ώστε να αποδεικνύεται στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη ότι η χορήγηση της βοήθειας έγινε με πραγματικά και συγκεκριμένα μέσα και ότι η διαχείρισή της ήταν ικανοποιητική.

Συμπεράσματα

Η σύντομη ανάλυση των διδαγμάτων που αντλήθηκαν από την Αϊτή αποδεικνύουν σαφώς την ανάγκη να αναμορφωθεί περαιτέρω ο μηχανισμός αντιμετώπισης καταστροφών της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει επίσης να υπογραμμιστεί ότι για μια αποτελεσματικότερη και ταχύτερη αντιμετώπιση καταστάσεων κατεπείγοντος θα απαιτείται ισχυρή πολιτική βούληση από τα διάφορα μέρη που παρευρίσκονται.

Παρά το γεγονός ότι έχουν πρόσφατα καταβληθεί προσπάθειες για την ενίσχυση της συνοχής και του συντονισμού μεταξύ των διαστάσεων πολιτικής προστασίας και ανθρωπιστικής βοήθειας του τρόπου αντιμετώπισης της ΕΕ, δεν έχουν ληφθεί σημαντικά μέτρα με στόχο τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής δύναμης πολιτικής προστασίας. Ο εισηγητής υποστηρίζει ότι είναι πλέον καιρός να επιτευχθεί περαιτέρω πρόοδος στον τομέα αυτό, και συγκεκριμένα με την υλοποίηση ορισμένων συγκεκριμένων προτάσεων που είχαν περιληφθεί στην έκθεση Barnier το 2006 (Για μια ευρωπαϊκή δύναμη πολιτικής προστασίας).

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ B7-0228/2010 (23.3.2010)

σύμφωνα με το άρθρο 121, παράγραφος 1, του Κανονισμού

σχετικά με τη συγκρότηση ενωσιακού μηχανισμού ταχείας αντίδρασης

Anneli Jäätteenmäki, Charles Goerens, Louis Michel, Marielle De Sarnez, Frédérique Ries

εξ ονόματος της Ομάδας ALDE

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–   έχοντας υπόψη την ευθύνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να παρέχει ταχεία ανθρωπιστική βοήθεια και ενίσχυση σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και τις σημαντικές προσπάθειες που καταβάλλει παγκοσμίως,

–   έχοντας υπόψη την ανάγκη καλύτερου συντονισμού και συγκέντρωσης της διαθέσιμης ανθρωπιστικής βοήθειας εντός 24 ωρών από τη στιγμή κατά την οποία σημειώνεται μια καταστροφή,

–   έχοντας υπόψη το γεγονός ότι, μετά τον πρόσφατο σεισμό στην Αϊτή, η Επιτροπή ανέπτυξε επιτυχώς για πρώτη φορά δύο μονάδες που διατέθηκαν μέσω προπαρασκευαστικής δράσης για τη συγκρότηση ενωσιακού μηχανισμού ταχείας αντίδρασης, που θεσπίστηκε με την υποστήριξη του Κοινοβουλίου,

–   έχοντας υπόψη τις προτάσεις που περιλαμβάνονται στην έκθεση «Για μια ευρωπαϊκή δύναμη πολιτικής προστασίας: Europe aid», που συνέταξε ο Michel Barnier το 2006,

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 121 παράγραφος 1 του Κανονισμού του,

1.  απευθύνει στο Συμβούλιο την ακόλουθη σύσταση:

     α) θα πρέπει να καλέσει την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις στο Κοινοβούλιο όσο το δυνατόν συντομότερα προκειμένου να συγκροτηθεί ενωσιακή δύναμη πολιτικής προστασίας βασισμένη στο μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ και να καταστεί η Ένωση ικανή να συγκεντρώνει τους πόρους που απαιτούνται για την παροχή αρχικής ανθρωπιστικής βοήθειας εκτάκτου ανάγκης εντός 24 ωρών από τη στιγμή κατά την οποία σημειώνεται η καταστροφή·

     β) ο ευρωπαϊκός μηχανισμός ταχείας αντίδρασης θα πρέπει

•   να είναι πολιτικός ή/και ανθρωπιστικός·

•   να είναι σε θέση να κινητοποιείται ανά πάσα στιγμή και όσο το δυνατόν ταχύτερα·

•   να λειτουργεί υπό τη σημαία της ΕΕ·

•   να σέβεται το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο·

•   να είναι ανοικτός σε συνεργασία με άλλους φορείς που αναλαμβάνουν ανθρωπιστική δράση·

•   να είναι έτοιμος για συνεργασία με το σύστημα του ΟΗΕ·

•   να είναι ανοικτός σε συνεισφορές τρίτων χωρών·

•   να τηρεί τον εθελοντικό χαρακτήρα της συμμετοχής των κρατών μελών στις σχεδιαζόμενες δράσεις·

•   να προσπαθεί σε διαρκή βάση να διατηρεί το επίπεδο των ανθρωπίνων και υλικών πόρων που πρέπει να είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμοι για κινητοποίηση·

•   να βασίζεται στην αρχή του επιμερισμού των βαρών·

     γ) θα πρέπει να καλέσει την Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για τις Εξωτερικές Υποθέσεις και την Πολιτική Ασφάλειας και την Επίτροπο για τη Διεθνή Συνεργασία, την Ανθρωπιστική Βοήθεια και την Αντιμετώπιση Κρίσεων να διαδραματίσουν ηγετικό ρόλο όσον αφορά το συντονισμό της δράσης της ΕΕ για την αντιμετώπιση κρίσεων, ανταποκρινόμενες στις αρμοδιότητες που θεσπίστηκαν με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας με σκοπό τον αποτελεσματικότερο συντονισμό της δράσης της Ένωσης για την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων και αξιοποιώντας παράλληλα τα αποτελέσματα που έχουν ήδη επιτευχθεί·

2.  αναθέτει στον Πρόεδρο του να διαβιβάσει την παρούσα σύσταση στο Συμβούλιο και, για ενημέρωση, στην Επιτροπή.

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων (28.10.2010)

προς την Επιτροπή Ανάπτυξης

σχετικά με τη συγκρότηση ενωσιακού μηχανισμού ταχείας αντίδρασης
(2010/2096(INI))

Συντάκτρια γνωμοδότησης: Renate Weber

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων καλεί την Επιτροπή Ανάπτυξης, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:

1.  υπενθυμίζει τον ουσιώδη ρόλο της Ύπατης Εκπροσώπου της Ένωσης/Αντιπροέδρου για τον συντονισμό των επιχειρήσεων της ΕΕ σε τρίτες χώρες και περιφέρειες· υπογραμμίζει ότι η δομή και οι μέθοδοι εργασίας της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) θα πρέπει να έχουν ως στόχο την εξασφάλιση της συνέπειας και της εσωτερικής συνοχής της δράσης της ΕΕ σε καταστάσεις κρίσεως· καλεί ως εκ τούτου το Συμβούλιο να χορηγήσει στην Ύπατη Εκπρόσωπο/Αντιπρόεδρο της Επιτροπής μόνιμη εντολή που θα της επιτρέπει να ενεργοποιεί έναν πυρήνα κρίσης, που θα συγκεντρώνει εκπροσώπους από όλες τις κατάλληλες υπηρεσίες της Επιτροπής και του Συμβουλίου, και από όλες τις δυνατότητες σχεδίασης της ΕΕ (MIC, CMPD, EUMS, CPCC) για να συντονίζει την απάντηση της ΕΕ σε περίπτωση καταστροφής, με σκοπό να είναι σε θέση να αρχίσει εργασία σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς να πρέπει να απευθύνεται συστηματικά στο Συμβούλιο· προτείνει για το σκοπό αυτό ο εν λόγω πυρήνας να υποστηρίζεται από μια ομάδα με δυνατότητα να αναπτύσσεται εντός των πρώτων ωρών της κρίσεως και η οποία θα μπορούσε να αποτελείται από μη στρατιωτικούς (CRT, MIC), στρατιωτικούς και μεικτούς (EUMS, CPCC) εμπειρογνώμονες και η οποία θα μπορούσε να επωφελείται επίσης από πληροφορίες εκ μέρους του SITCEN και SATCEN·

2.  υπογραμμίζει την ανάγκη για βέλτιστο συντονισμό μεταξύ της απάντησης της ΕΕ σε καταστάσεις καταστροφών και άλλων μέσων της ΕΕ - ειδικότερα την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ) στρατιωτικές και μη στρατιωτικές αποστολές και μέσα (ήτοι μάχιμες ομάδες) - που ήδη διεξάγονται ή που θα μπορούν να υλοποιηθούν κατόπιν μιας καταστροφής· υπογραμμίζει επίσης ότι η ικανότητα απάντησης της ΕΕ θα μπορούσε να βασίζεται σε διαθέσιμες πολυεθνικές δυνάμεις όπως η Ευρωπαϊκή Διοίκηση Αερομεταφοράς στο Eindhoven (ΕΑΤC ), η οποία θα ήταν δυνατό π.χ. να διαδραματίσει ένα ρόλο συντονίζοντας τις στρατηγικές δυνατότητες μεταφοράς των κρατών μελών·

3.  αναγνωρίζει ότι η χρήση στρατιωτικών μέσων και δυνατοτήτων πολιτικής άμυνας για την ανακούφιση σε περιπτώσεις καταστροφών θα πρέπει να είναι η έσχατη λύση, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Συναίνεση για την Ανθρωπιστική Βοήθεια και τις Κατευθυντήριες Γραμμές του Όσλο· υπενθυμίζει ότι τα στρατιωτικά μέσα συχνά αποτελούν σημαντική συμβολή στη δυνατότητα αντίδρασης σε καταστάσεις καταστροφών, από κοινού με την πολιτική προστασία και την ανθρωπιστική βοήθεια, και σημειώνει ότι τα στρατιωτικά μέσα και δυνατότητες μπορούν να είναι αναγκαία για την κάλυψη κριτικών ελλείψεων σε δυναμικό (ειδικότερα στον τομέα στρατηγικών μέσων αερομεταφοράς, εξειδικευμένων μέσων, βαρέων μηχανημάτων και μεταφορών)· υπογραμμίζει, συνεπώς, την ανάγκη να αναπτυχθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση και να βελτιωθούν οι συνεργίες μεταξύ των στρατιωτικών και μη στρατιωτικών δυνατοτήτων, και να εντοπισθούν περιοχές στις οποίες τα κράτη μέλη μπορούν να συγκεντρώσουν τις προσπάθειες και δυνατότητές τους σε επίπεδο ΕΕ, ώστε να συμβάλλουν στην ικανότητα αντίδρασης της ΕΕ σε περιπτώσεις καταστροφών, πράγμα το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε ένα δύσκολο οικονομικό κλίμα·

4.  καλεί, ως εκ τούτου, την Ύπατη Εκπρόσωπο/Αντιπρόεδρο και τα κράτη μέλη να καταβάλουν σημαντικές προσπάθειες για να εξερευνήσουν συνέργειες στη συνδυασμένη πολιτικοστρατιωτική χρήση των δυνατοτήτων στρατηγικών αεροπορικών μεταφορών· χαιρετίζει στο πλαίσιο αυτό τη συνεργασία μεταξύ του Κέντρου Παρακολούθησης και Ενημέρωσης (MIC) και της EUMPC (Μονάδα Προγραμματισμού Μετακινήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης) στις προσπάθειες που καταβάλλει η ΕΕ για να ανταποκριθεί στις καταστροφές που έπληξαν το Πακιστάν· καλεί τα κράτη μέλη να αυξήσουν σημαντικά τις δυνατότητες αεροπορικών μεταφορών σε μια κοινή προσπάθεια στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Διοίκησης Αεροπορικών Μεταφορών (EATC), ενώ θα εξασφαλίζουν ταυτόχρονα διπλή πολιτικοστρατιωτική χρήση αυτών των δυνατοτήτων· χαιρετίζει στο πλαίσιο αυτό την πρόταση από τη βελγική προεδρία για τη θέσπιση ενός πολυεθνικού σώματος ελικοπτέρων που θα είναι εντεταγμένο στο EATC και θα χρησιμοποιείται τόσο για στρατιωτικά όσο και μη στρατιωτικά καθήκοντα·

5.  ενθαρρύνει το Συμβούλιο να συνεχίσει τις διεξαγόμενες συζητήσεις για τη βελτίωση της προβλεπτικότητας του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ και ζητεί την άμεση δημιουργία μιας Δύναμης Πολιτικής Προστασίας από την ΕΕ, όπως προτείνεται στην έκθεση Barnier από το 2006·

6.  υπογραμμίζει την ανάγκη να αναπτυχθεί μία περιεκτική και προορατική προσέγγιση ως απάντηση στις καταστροφές, η οποία θα συντονίζει τα διάφορα μέσα δράσεως που είναι διαθέσιμα στην Ένωση και τα κράτη μέλη της, όπως διαχείριση κρίσεων (στρατιωτικής και μη στρατιωτικής φύσεως), οικονομική βοήθεια και ανάπτυξη ή κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές· πιστεύει, στο πλαίσιο αυτό, ότι θα πρέπει να υπάρξει αποτελεσματικότερη διαχείριση της μετάβασης μεταξύ της φάσεως διαχείρισης των καταστροφών και της ανοικοδόμησης μετά την καταστροφή· υπενθυμίζει την πρόταση για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Εθελοντικού Σώματος Ανθρωπιστικής Βοήθειας σε συμφωνία με τις διατάξεις της Συνθήκης της Λισαβόνας (Άρθρο 214, παράγραφος 5) και, ενόψει του Ευρωπαϊκού Έτους Εθελοντισμού 2011, ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο να εργασθούν από κοινού με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τις διατάξεις και τις διαδικασίες όσον αφορά τη λειτουργία του εν λόγω σώματος όσο το δυνατό συντομότερα, ειδικότερα υπό το φως παρόμοιων πρωτοβουλιών που έχουν αναληφθεί από ορισμένα κράτη μέλη·

7.  υπενθυμίζει τις υφιστάμενες δομές, δυνατότητες και μέσα που αναπτύχθηκαν σύμφωνα με την ΚΠΑΑ μετά τα Ευρωπαϊκά Συμβούλια του Ελσίνκι και της Φέϊρα, και τονίζει ότι η διαχείριση μη στρατιωτικών κρίσεων (συμπεριλαμβανομένων μη στρατιωτικών ομάδων αντίδρασης) μπορεί να χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας της ΕΕ· υποστηρίζει ως εκ τούτου την ανάπτυξη της δυνατότητας ταχείας αντίδρασης που δεν θα επικαλύπτει τις υφιστάμενες δομές αλλά θα είναι συμπληρωματική σε αυτές καθώς και στις δυνατότητες που υφίστανται στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας.

8.  υπενθυμίζει την ανάγκη να γίνει σεβαστός ο συντονιστικός ρόλος των Ηνωμένων Εθνών και να αναγνωρισθεί η συμβολή των άλλων διεθνών φορέων.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	28.10.2010
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	39 8 2
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Gabriele Albertini, Pino Arlacchi, Franziska Katharina Brantner, Frieda Brepoels, Elmar Brok, Arnaud Danjean, Mário David, Μαριέττα Γιαννάκου, Ana Gomes, Andrzej Grzyb, Τάκης Χατζηγεωργίου, Anneli Jäätteenmäki, Tunne Kelam, Eduard Kukan, Vytautas Landsbergis, Sabine Lösing, Ulrike Lunacek, Κυριάκος Μαυρονικόλας, Alexander Mirsky, Annemie Neyts-Uyttebroeck, Raimon Obiols, Kristiina Ojuland, Ria Oomen-Ruijten, Pier Antonio Panzeri, Vincent Peillon, Alojz Peterle, Hans-Gert Pöttering, José Ignacio Salafranca Sánchez-Neyra, Νικόλαος Σαλαβράκος, Jacek Saryusz-Wolski, Werner Schulz, Adrian Severin, Charles Tannock, Zoran Thaler, Geoffrey Van Orden, Graham Watson, Кристиан Вигенин, Андрей Ковачев
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Christian Ehler, Kinga Gál, Γεώργιος Κουμουτσάκος, Barbara Lochbihler, Norbert Neuser, Vittorio Prodi, Potito Salatto, Judith Sargentini, Marietje Schaake, Traian Ungureanu, Renate Weber

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	9.11.2010
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	20 0 0
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Thijs Berman, Corina Creţu, Nirj Deva, Charles Goerens, Catherine Grèze, András Gyürk, Eva Joly, Filip Kaczmarek, Gay Mitchell, Norbert Neuser, Bill Newton Dunn, Maurice Ponga, Birgit Schnieber-Jastram, Michèle Striffler, Alf Svensson, Ivo Vajgl, Anna Záborská, Iva Zanicchi, Ελένη Θεοχάρους
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Judith Sargentini